2

2013/ 2

Jaarverslag activiteiten 2012

KOERIER - dossier

Ten geleide

Inhoudsopgave 02.

Ten geleide

De eerste maanden van een nieuw jaar staan binnen een organisatie altijd in het teken van twee zaken: terugblikken en vooruitkijken, of ook: rapporteren en plannen. In dit Jaarverslag Activiteiten 2012 mogen we weer met recht en reden trots terugkijken op een jaar vol dynamiek, enthousiasme en begeestering. De dynamiek werd onder meer veroorzaakt door het vertrek van enkele medewerkers: Gio De Weerd (vredeseducatie), Graça Sampaio (onthaal), Loubna Bouhlajoul (administratie), Stijn Van Bever (geweldpreventie) en Jan Vanden Berghe (vredesspiritualiteit). Door noodzakelijke besparingen konden we jammer genoeg niet elk vertrekkend teamlid meteen vervangen. Voor het onthaal voegde Karima El Uaâdi zich bij ons team in mei, Mattias Van der Vloet bemande de dienst Vredeseducatie vanaf 1 september en Karolien Berger nam als vrijwilliger enkele taken op zich bij de dienst Geweldpreventie. Ook ikzelf veranderde van dienst: vanuit de Oost-Europawerking ging ik op 1 januari aan de slag als algemeen secretaris. Een mooie uitdaging, die ik weliswaar met enige aarzeling heb aanvaard. Dankzij een herverdeling van taken kan ik deze functie uitoefenen op een 3/5e fulltime equivalent, waardoor ik het moederschap een evenwaardige plaats kan geven. Veel dank daarvoor aan het hele team en ons bestuur!

03. Actieve geweldloosheid 04. Vredeseducatie 05. U Move 4 Peace 06. Geweldpreventie 07. Oost-Europa 08. Midden-Oosten 09. Centraal-Afrika 10. Vredesspiritualiteit 11. Alerte beweging 12. Pax Christi International 14. Vlaamse Vredesweek: Wachten tot het overkookt? 15.

2013/2

Financieel-Administratief-Technische werking

Ondanks de vele teamverschuivingen is het toch weer een boordevol jaar geworden. Dankzij de bezieling en energie van velen! Niet enkel onze betaalde krachten maken dit werk mogelijk, ook de vele vrijwilligers dragen hun onontbeerlijke steentje bij. Vrijwilligers, jullie zijn met meer dan 100, een groot peloton dus! Dank ook aan jullie voor jullie “handen aan de vrede”. In 2012 vierden we ook een jubileum: onze jongerenbeweging U Move 4 Peace bestond 10 jonge lentes! Dat leverde ons de allereerste Jongerenambassadeur voor de Vrede op: Majd Khalifeh, een jonge staatloze Palestijn, die al vele jaren in België probeert om op een constructieve manier aan een beter begrip te komen tussen mensen van verschillende culturen en achtergronden. Op 12/12/12 werd hij samen met Rudi Vranckx en Hand in Hand vzw gehuldigd, een gebeurtenis die samen met de Vredesweek elk jaar opnieuw voor een hoogtepunt zorgt in onze werking. Veel leesplezier met deze prachtige bundeling! Met vredevolle groeten,

Annemarie Gielen Cover: Vredesweekbriefkaartenactie met de jongeren van Profo vzw (Antwerpen, 27 september 2012) Achterkaft: Wijnegems jongsten laten zich niet onbetuigd tijdens de VW-trommelactie.

2

KOERIER - dossier

Actieve Geweldloosheid

2013/2

initiatief volop ondersteunen en mee bekend kunnen maken. Speciaal voor Pasar (ACW) bereiden we een model van vredesfietstocht voor van Passendale tot bij het beeld “Het treurend ouderpaar” van Käthe Kollwitz in Vladslo.

Permanente aandacht

Actiemodel “Theater van de Onderdrukte”

Elk persbericht, elke actie en elke debatdeelname vraagt om onder de loep van de Actieve Geweldloosheid bekeken te worden. Een dagelijkse taak voor ieder teamlid bij het naar buiten brengen van onze standpunten. Het is een belangrijk en wezenlijk aspect van onze werking. Daarom verdient de actieve geweldloosheid ook onze permanente aandacht.

Ook in 2012 verdiepten vrijwilligers van UM4P zich onder de begeesterende aansturing van Olivier Forges in de methoden van Theatre of the Oppressed/Theater van de Onderdrukte om deze te kunnen inzetten als actiemodel in Vlaanderen. Op het festival EnterGent gaven onze UM4P’ers een andere kijk op het sprookje “Roodkapje en de Boze Wolf”. Met de oprichting van “creative action groups” richt UM4P zich in Gent en Antwerpen op het bespreekbaar maken van problemen in de publieke ruimte, zoals op straat en in het openbaar vervoer. Hiermee wordt al een voorsmaakje gegeven van het thema van Vredesweek 2013.

De verschillende aspecten van de actieve geweldloosheid komen ook aan bod in de vele vormingen die Jo Hanssens, Jan Vanden Berghe, Olivier Forges, Mattias Van der Vloet en Annemarie Gielen gaven doorheen Vlaanderen. Dit gebeurde o.a. bij de tweejarige Opleiding Vredeseducatie in het Antwerps Vredescentrum. Tijdens de studiedag op 16 juli in de Sint-Andriesabdij in Brugge stond prof. em. Roger Burggraeve stil bij de moeilijke thematiek van wraak en vergeving. Zijn lezing bood de aanwezigen veel inspiratie en nodigde uit tot een nadere beschouwing. Dit mondde uit in een indringend dubbeldossier “Van wraak en haat, over vergelding en rechtzetting, naar vergeving en verzoening”. Het eerste deel werd in november 2012 gepubliceerd, het tweede volgde in januari 2013. Als Pax Christi-boek publiceerden we in 2012 samen met Halewijn: “Jean Goss. Mysticus en militant van de geweldloosheid.”

Ambassadeurs voor de Vrede

Om nieuwe teamleden en vrijwilligers de kans te geven kennis te maken met de strategie, de visie, de methoden en de geest van de actieve geweldloosheid organiseerden wij op 14 en 15 december een tweedaagse basisvorming. 14 medewerkers namen hieraan deel. Komende herdenkingen van WOI Pax Christi ondersteunt verscheidene initiatieven met betrekking tot de herdenking van 100 jaar Wereldoorlog I. Hiervoor werd in 2012 al veel voorbereidend werk verricht. Zo werken wij met mensen van Heuvelland – onder wie de Kapucijnen – een vredeswandeling uit in een streek die grotendeels verwoest werd. Ieder gezin en elke groep die de wandeling wil doen, zal een boekje als gids kunnen aanschaffen met aandacht voor eerbiedig omgaan met het leefmilieu en met elkaar.

In 2012 kregen zes studenten Sociaal-Cultureel Werk van de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen de opdracht om – in het kader van hun werk rond vrede en mensenrechten – een XL-versie van onze Ambassadeursplechtigheid te organiseren. Omdat 12/12/12 een prachtige datum leek, opteerden we voor die dag, twee dagen na de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede. VRT-journalist Rudi Vranckx en de vzw Hand in Hand werden gelauwerd als nieuwe Ambassadeurs voor de Vrede. Ter gelegenheid van de tiende verjaardag van UM4P kreeg de viering een extra troef: de allereerste Jongerenambassadeur voor de Vrede. Na een facebookpoll kreeg Majd Khalifeh, een jonge staatloze Palestijn uit Leuven, de titel, onder meer voor zijn reportage Stateless. De viering vond plaats in Zaal Zappa, op het Kiel in Antwerpen. Mede dankzij de benoeming van Rudi Vranckx kwam de uitreiking in het VRT-laatavondnieuws van 12 december. Een tweede opnameteam, VideoCrew, bracht twee reportages van de viering op Youtube.

Binnen de stuurgroep van Vredeswakes Langemark 20142018 werkte Pax Christi mee aan de voorbereiding van een reeks wakes, die telkens een ander aspect van de vrede zullen belichten. Op 3 november 2013 opent een speciale vredeswake in de Sint-Pieterskerk te Langemark – hopelijk in aanwezigheid van bisschop Desmond Tutu – een reeks van drie wakes per jaar. Een initiatief dat doorloopt tot en met 2018. Er werden peters en meters aangezocht – zoals Willem Vermandere, Jeanne Devos en Jennie Vanlerberghe – die het

3

KOERIER - dossier

Vredeseducatie

2013/2

Anke Müller, een leerkracht uit het beroepsonderwijs, verzorgde voor ons een begeleidingsbrochure bij de grafische novelle “Asem” van Marc Legendre. Deze novelle gaat over Asem, dochter van een Duitse vader en een Aziatische moeder, die in Cap-Gris-Nez een restaurant en hotel beginnen. Het thema diversiteit komt hier in verschillende aspecten aan bod, maar evengoed zijn er flashbacks naar de periode van de Tweede Wereldoorlog. Het is een boek vol drama, maar zonder tekst. Daarom dat deze brochure heel wat nuttige aanwijzingen geeft voor leerlingen om het boek goed te begrijpen.

Na 10 jaar hard werken voor Pax Christi Vlaanderen, verliet Gio De Weerd de dienst Vredeseducatie per 1 januari: wij zijn hem dankbaar voor zijn tomeloze inzet. De opvolging werd waargenomen door Esther Haalboom (stagiair), Olivier Forges, Luce Stappaerts (vrijwilliger) en Annemarie Gielen, tot aan de aanwerving van Mattias Van der Vloet op 1 september. Frieda Himpe bleef ondertussen onze vrijwilliger voor de huisbibliotheek.

In het kader van de Vredesweek verzorgde Karolien Berger, vrijwilliger van de dienst Geweldpreventie, drie lesbrieven, gratis te downloaden van onze website. Antwoorden op de vragen uit de lesbrieven kun je opvragen bij Armagan Iz. De brieven gaan over de betekenis van “Responsibility to Protect” ofwel de “Verantwoordelijkheid om te beschermen” en over wapenhandel, en zijn geschikt voor de derde graad ASO.

Esther Haalboom (stagiair 2e jaar Sociaal-Cultureel Werk van de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen) beet in januari de spits af met het Koerier-dossier “Mediawijsheid”, dat zij zelfstandig coördineerde na het vertrek van Gio. Olivier begeleidde zeven vormingsdagen voor JoJo’ers. Dat zijn jongeren die uit de “schoolboot” zijn gevallen, maar via het project “Jongeren voor Scholen, Scholen voor Jongeren” toch een diploma kunnen halen en die ingezet worden voor preventie en bemiddeling bij problemen op school. Tijdens de vormingen wordt gewerkt aan geweldloze conflicthantering, het opzetten van een dialoog en het leren bemiddelen. De JoJo’ers bepalen zelf welke onderwerpen zij aan bod laten komen op de vormingsdag. De dagen worden verspreid over Vlaanderen georganiseerd en zijn een initiatief van het Departement Onderwijs van de Vlaamse overheid.

De huisbibliotheek werd in 2012 weer goed aangevuld: Frieda voerde 667 publicaties in! De bibliotheek was ook toegankelijk voor “het publiek”. Daarnaast verzorgde Frieda de dynamiek van de boekrecensies, terug te vinden in onze Koerier-krant en op onze website. Na de aanstelling van Mattias werd een stuurgroep opgericht om het beleid van onze dienst Vredeseducatie uit te stippelen vanuit de noden van onze samenleving en de mogelijkheden van Pax Christi. De stuurgroep bestond in 2012 uit Peter Keersmaekers (VSKO), Jaklin Laporte (de pestjuf), Luce Stappaerts, Jo Hanssens, Annemarie Gielen en Mattias.

De Vlaamse Week tegen Pesten en de Pesten-dat-kan-nietPrijs werden in 2012 weer mee ondersteund vanuit Pax Christi. Het lied “Move tegen Pesten” van idolen Brahim en Ketnet wrapster Charlotte werd een echte hit, ook op onze website. Olivier volgde in 2012 de vergaderingen van het Netwerk Kies Kleur tegen Pesten op.

Mattias begeleidde een gesprek op de Taizé-dag van de Interdiocesane Jeugddienst Vlaams-Brabant over relaties en conflict. Tenslotte nog een woordje over peer mediation. Dankzij het pas opgerichte Netwerk Onderwijs Mediatie NOM zal Pax Christi in 2013 peer mediation kunnen blijven aanbieden aan scholen. Sabine Coppens, medeoprichter van NOM en leerkracht beroepsonderwijs, zal freelance opdrachten uitvoeren voor Pax Christi. Dit zal een plaats krijgen naast het bestaande aanbod van Erwin Vermesen, dat uitsluitend gericht is op langdurige training van leerkrachten. De vragen die wij in 2012 ontvingen werden doorgegeven aan Erwin.

Het tweede jaar van de Opleiding Vredeseducatie, een initiatief van Roger Boonen, gesteund door het Vredescentrum van de stad en de provincie Antwerpen en de Universiteit Antwerpen, werd opnieuw een succes. Annemarie, Jo (samen met Roger Burggraeve) en Olivier begeleidden elk een sessie uit de lessenreeks. Onderwerpen waren: de actieve geweldloosheid, wraak en verzoening, en Theater van de Onderdrukte. Jo zetelde eveneens in de stuurgroep, ook voor de nieuwe cyclus, die start in februari 2013.

De dienst Vredeseducatie heeft dankzij de inzet van vele (vrijwillige) medewerkers een tweede adem gekregen.

Annemarie werd op 21 mei uitgenodigd door de Solidariteitsraad van Kasterlee om te spreken over vredeseducatie en het aanbod van Pax Christi. Luce maakte een kleurrijke driedelige brochure “Kleuren in Evenwicht” voor de drie graden van het lager onderwijs. Deze brochures behandelen het thema van de diversiteit en staan vol opdrachten, gedichtjes, liedjes en kleurige illustraties.

4

KOERIER - dossier

2013/2

UM4P Jongerenwerking U Move 4 Peace kiest voor creatieve interculturaliteit. Internationaal verdiepend, lokaal verscherpt In februari kwamen de vrijwilligers van U Move 4 Peace twee dagen samen om participatief de lijnen uit te stippelen voor de toekomst van de jongerenbeweging. Vol energie droomden we én maakten we concrete keuzes rond de thematiek en methodiek van de werking. De belangrijkste conclusie was om in onze eigen samenleving met creatieve methodieken te strijden voor een rechtvaardige interculturele samenleving. Vooral de methode van het Theater van de Onderdrukten/ Theatre of the Oppressed (TO) werd hierbij naar voor geschoven. De internationale werking versterkt de jongeren door methoden die hen intercultureel laten leren van andere (gelijkaardige) organisaties uit het buitenland.

maanden naar Israël/Palestina. Bij Combatants for Peace, een organisatie met gewezen Israëlische en Palestijnse soldaten en strijders die zich op geweldloze actie hebben toegelegd, ging ze aan de slag met TO. Bij de Palestijnen gaf ze bovendien Engelse taallessen via theater. En ze stond in voor de redactie van hun Engelstalige internationale nieuwsbrief. Vanaf november berichtte zij in de Koerierkrant over haar ervaringen. Nog tot de zomer van 2013 zet ze haar werk in de regio verder.

Partner in internationale trainingen De jongerenwerking trad op als partner in drie internationale trainingen. Samen met “Théâtre de l’Opprimé” uit Frankrijk organiseerde U Move 4 Peace in mei een vijfdaagse training: “Rainbow of Desire”. Deze methodiek is één van de belangrijkste sub-methoden van TO. Via diverse dramatechnieken wordt onderzocht wat mensen verhindert om hun verlangens en gevoelens effectief naar buiten te brengen. Welke angsten voel je? Wat zijn precies je verlangens? Welke figuren of structuren in de omgeving houden je bewust of onbewust tegen om te doen wat je echt wil?

Kunst als vorm van dialoog in Vlaanderen In mei organiseerden wij voor de tweede maal een “teaser weekend” rond Theater of the Oppressed. Twaalf deelnemers werden door UM4P-vrijwilligers twee dagen lang ondergedompeld in de methode.

Van 18 tot 27 juli werkten we voor het zesde jaar op rij samen met onze partners Sintem uit Tsjetsjenië en Sadaka Reut uit Israël. Net als twee jaar geleden sloot Critical Mass uit Nederland zich aan bij deze internationale training in Voeren (foto). Vierentwintig vredesactivisten kregen van Hector Aristazabal nieuw creatief gereedschap aangereikt om met jongeren in de eigen organisatie aan de slag te gaan rond identiteit en verwerking van collectieve trauma’s. Aristizabal is een Amerikaan van Columbiaanse afkomst die zeer groepsgericht en procesmatig werkt. Onder meer via dans, boetseren en theater worden persoonlijke onderdrukkingen verwerkt en “achtergelaten” in een ritueel. De vrijgekomen kracht biedt ruimte om met acties in te gaan tegen de onderdrukkingen die nog steeds aanwezig zijn in de samenleving.

Tijdens datzelfde weekend waren er 20 jonge vluchtelingen – voornamelijk Afghanen – uit het asielcentrum Klein Kasteeltje aanwezig. Twee UM4P-vrijwilligers, tevens studenten dramatherapie, maakten met hen korte theatersketches rond hun onderdrukking. Deze oefening kaderde in een thesisonderzoek rond het gebruik van TO met asielzoekers. In juni verdedigden ze met verve deze thesis. Tijdens het internationaal sociaal-artistiek Enter Festival te Gent in maart verzorgden UM4P-vrijwilligers op vraag van kunstenares Ilse Wijnen een interactieve theaterperformance. Wijnen ontwierp een tentoonstelling waarop ze via kunstcreaties vluchtelingen en migranten aan het woord laat over burgerschap. Op de vernissage van deze tentoonstelling speelde UM4P een alternatieve versie van het sprookje Roodkapje, hier vanuit het perspectief van de – onbegrepen – wolf. De boodschap: bekijk conflicten ook eens van de andere kant! UM4P-grafitti-artiest Dmitrii True maakte een werk geïnspireerd op de voorstelling.

Twee U Move 4 Peacers gingen richting Macedonië. Daar kregen zij samen met 22 jongeren uit 12 Europese landen een basistraining in TO. Tijdens deze 10-daagse interculturele ontmoeting werd via theater gezocht naar mogelijkheden om op te komen tegen vormen van onrecht die ook in Europese landen voorkomen. Seksisme en onderdrukking van de vrouw, drugsmisbruik en discriminatie van holebi’s waren enkele van de behandelde thema’s.

U Move 4 Peace steunt op een sterke inzet van de vrijwilligers en het versterkt gaandeweg de eigen competenties. Daarnaast ontvingen zij ook dit jaar opnieuw een stagiair. MarieElise zat in haar laatste jaar toegepaste psychologie aan de Lessius Hogeschool. Tussen maart en juni liep ze stage en ondersteunde zij verschillende van onze projecten.

In oktober vertrok U Move 4 Peace-vrijwilliger Hanne Vervaele via het Europees vrijwilligersprogramma EVS voor 10

5

KOERIER - dossier

Geweldpreventie

2013/2

Voor de Global Day of Action against Military Spending (GDAMS) op 17 april 2012 maakte stagiair Marie-Elise Bettens een “gevelbreed” spandoek met het opschrift “Wat zou jij doen met 1200 miljard euro?”. Dit bedrag wordt jaarlijks wereldwijd besteed aan militaire uitgaven. Samen met Stijn zette zij een strooibiljettencampagne op met nepdollars met informatie over GDAMS. Stagiair Esmé terryn maakte 5 Youtubefilmpjes met personaliteiten uit de social profit: Bogdan Vanden Berghe van 11.11.11, Bruno Gryseels (Instituut voor Tropische Geneeskunde), Olivier Forges (Vredesweek), Marleen Temmerman (senator en professor Gynaecologie UGent) en Dirk Van Maele (Plan België). Ook aan hen vroegen wij: “Wat zou u kunnen doen met doen met €1200 miljard”.

De dienst geweldpreventie werd in 2012 in wisselende “slagorde” opgevolgd. Stijn Van Bever vertrok in mei 2012 en kon voorlopig niet vervangen worden. Annemarie Gielen en vrijwilligster Karolien Berger namen de dienst voor de rest van het jaar waar. De lobbywerking rond het internationaal wapenhandelsverdrag Arms Trade Treaty (ATT) draaide op volle toeren. Op 6 april verscheen: “Wapens zonder grenzen”, een opiniestuk van Stijn op DeRedactie.be. In juni overhandigde een delegatie van Pax Christi (Vlaanderen & Wallonie Bruxelles) en Amnesty International 8000 handtekeningen voor een sterk ATT (verzameld naar aanleiding van Vredesweek 2011) aan Yasmine Kherbache, kabinetschef van premier Di Rupo. In juli kreeg minister Reynders nog eens 17.700 handtekeningen van Amnesty International en o.m. GRIP en Pax Christi. Premier Di Rupo liet ons per brief weten onze bekommernissen mee te zullen nemen naar de slotonderhandelingen, die van 2 tot 27 juli plaatshadden in New York. Die leidden echter niet tot een akkoord, omdat verschillende landen kort voor de eindmeet nieuwe amendementen aandroegen. De besprekingen komen in maart 2013 opnieuw op de VN-agenda. Het lobbywerk wordt in 2013 hervat.

Wij besteedden aandacht aan de internationale conflicten in de regio’s die Pax Christi opvolgt. Op 6 februari stuurden wij een gezamenlijk standpunt uit met 11.11.11, Broederlijk Delen, FOS en ACW, met bemerkingen bij de economische sancties van de EU tegen Iran, n.a.v. vermoedens van nucleaire ontwikkelingen. Op 23 april organiseerden we bij Broederlijk Delen in Brussel een MO*debat (foto) met Gie Goris, prof. Tom Sauer en Brigitte Herremans rond de vraag: “Wat met een mogelijk nucleair Iran?”. Het opflakkerend geweld rond de Gaza-strook en in Oost-Congo in het najaar werd opgevolgd met medewerkers Brigitte Herremans en Nadia Nsayi. Wij bleven ook alert voor het almaar dramatischer vormen aannemend geweld in Syrië. Pax Christi pleitte voor diplomatieke onderhandelingen en voor humanitaire steun aan de noodlijdende bevolking en aan het geweldloos verzet.

Annemarie Gielen volgde een parlementair debat rond de NAVO-top in Chicago, voornamelijk voor het punt over de kernwapens. Wij overhandigden de brochure “Exit Strategies” van IKV Pax Christi (Nederland) aan premier Di Rupo en ministers Reynders en De Crem. Begin juni namen Pax Christi Vlaanderen en Vrede vzw deel aan de internationale fietstocht tegen kernwapens, van Stuttgart (Duitsland) via Nederland naar België; drie landen waar VS-kernwapens gestationeerd zijn. De fietsers pleitten voor de verwijdering van deze tactische nucleaire wapens uit Europa en voor een wereldwijd verbod op massavernietigingswapens. Het Belgisch parcours liep van Kleine-Brogel naar het NAVO-hoofdkwartier in Evere. Op 9 oktober legden wij samen met de andere vredesbewegingen klacht neer bij de politie van Brussel tegen de Belgische deelname aan de NAVO-oefeningen ‘Steadfast Noon’ (op het vervoer en laden van kernwapens) in Limburg.

Op 17 november namen wij in De Markten in Brussel deel aan de Vredesconferentie op initiatief van Vrede vzw, met als thema “Economische crisis, waarom nog investeren in bewapening?”. Annemarie was er verantwoordelijk voor de workshop over nucleaire bewapening. Bestuurslid Wim Vandewiele nam namens het ACW deel aan het slotdebat.

Op 1 maart publiceerden we onze steun aan een nieuw nationaal veiligheids- en wapenplan. Met dit plan maakt de regering een prioriteit van het verstrengen van de wapenwet, de opsporing van illegale vuurwapens in ons land en de strijd tegen de illegale wapenhandel in het algemeen.

De dienst Geweldpreventie was verantwoordelijk voor twee dossiers in 2012: het politiek dossier van de Vredesweek werd op 21 september, de internationale dag voor de Vrede, verstuurd naar de partijvoorzitters, leden van relevante Federale parlementscommissies, én naar de EUparlementsleden. Het Koerier-dossier van september handelde over de ethische, financiële en militaire kwesties verbonden aan het inzetten van onbemande wapentuigen of “drones”. Dit dossier van Stijn Van Bever kwam tot stand dankzij input van de collega’s van IKV Pax Christi (Nederland).

We volgden de werkzaamheden voor de implementatie van de Europese richtlijnen in het Vlaams wapenhandelsdecreet. Stijn nam in februari deel aan hoorzittingen in het Vlaams Parlement. De Vlaamse vredesbewegingen dienden een paper in met aanbevelingen en opmerkingen. Op 9 maart kwam er nog een uitdrukkelijke vraag van een aantal NGO’s (waaronder Pax Christi Vlaanderen) om in het decreet de controle op het eindgebruik nog te versterken.

6

KOERIER - dossier

2013/2

Oost-Europa Vanaf 1 januari ging diensthoofd Oost-Europa Annemarie Gielen aan de slag als algemeen secretaris. De werking Oost-Europa werd daarom op een lager pitje verder gezet. De werkgroep Oost-Europa kwam samen op 3 april en 23 oktober. Werk in Oost-Europa Het project “Pursuit of Justice” werd in 2012 volledig afgerond en het eindrapport werd op 15 mei overgemaakt aan Buitenlandse Zaken. Het project richtte zich in eerste instantie op het brengen van meer gerechtigheid en rechtvaardigheid in de Noord-Kaukasus. Dit gebeurde met seminaries over het rechtssysteem in Rusland en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, via onze partner Russian Justice Initiative, en met psychologische sessies voor slachtoffers van grove mensenrechtenschendingen, via Huis van Vrede en Geweldloosheid uit Sint-Petersburg. Daarnaast kreeg het tijdschrift Dosh (Woord) de gelegenheid om verder te bouwen aan een netwerk van correspondenten in de regio, om zo informatie te verspreiden over het politieke, sociale en culturele leven in de Noord-Kaukasus.

Brigitte Storms volgde nauw de berichtgeving op over de situatie in Rusland en de Kaukasus en stuurde op regelmatige basis de interessante berichten door aan de werkgroep OostEuropa. Annemarie gaf diverse lezingen over de situatie in Tsjetsjenië en de vluchtelingen hier in België: op 22 maart bij VormingPlus in Dendermonde, samen met Elmira Erstukajeva; op 29 september voor VormingPlus in Geraardsbergen: “Nieuwkomers in de stad: Tsjetsjenen”. Op 23 februari vertoonden we in samenwerking met het Centrum voor Russische Studies (CRS) de documentaire “Letter to Anna” van Eric Bergkraut (foto). Annemarie verzorgde de inleiding.

Het rapport over het gemeenschappelijk bezoek van Bart Staes, An Maes (van het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen), Jörg Gebhard en Annemarie aan Polen in september 2010 werd voltooid en de rapporten van Annemarie en An Maes werden inmiddels gepubliceerd op de respectieve websites.

Op 31 mei kwamen vier familieleden van politieke gevangenen in Wit-Rusland getuigen in het ACW-gebouw in Antwerpen. Ze vertelden over hun strijd voor de vrijlating van hun zoon, broer, echtgenoot die gevangen zitten sinds het begin van de onlusten na de presidentsverkiezingen in december 2011. President Lukashenko voert al 18 jaar een streng bewind waarbij de mensenrechten volledig met de voeten worden getreden. Er was tevens een indrukwekkende fototentoonstelling te bewonderen van Andrei Dubinin.

Werk in België De toepassing van het Dublin II-protocol veroorzaakt nog steeds problemen bij asielzoekers, maar het afgelopen jaar zagen we ook een sterke daling van erkenningen van Tsjetsjeense asielzoekers die rechtstreeks naar België vluchtten. Wij bleven dan ook zoveel mogelijk mensen steunen en begeleiden naar de juiste instanties, vaak samen met het Belgisch Comité voor Hulp aan de Vluchtelingen.

Op 24 september had bij Pax Christi in het kader van de Vredesweek een gesmaakte debatavond plaats met Jan Balliauw, over Rusland en Responsibility to protect (R2P). Op 11 december werden Annemarie Gielen en Josée Goethals, vroegere voorzitter van de Werkgroep Oost-Europa, gehuldigd als Vredesvrouw door de Nederlandstalige Vrouwenraad in aanwezigheid van Hare Majesteit Koningin Paola.

De situatie van Tsjetsjeense asielzoekers in Polen is problematisch, zoals blijkt uit het rapport van Annemarie na het bezoek aan Polen in september 2010. In Polen worden zeer weinig Tsjetsjeense asielzoekers erkend, met soms uitwijzing tot gevolg. Daarnaast bedreigen vertegenwoordigers van het huidige regime in Tsjetsjenië de vluchtelingen in Polen. Uit angst vluchten ze vaak naar België of onze buurlanden.

Op zaterdag 15 december was Jozef Hertsens te gast bij Radio1 in het programma “Interne Keuken”. Jozef is samen met Tilly De Maesschalck de drijvende kracht achter het VLOS (Vluchtelingenondersteuning Sint-Niklaas). Daar staat hij met de hulp van talrijke vrijwilligers vele asielzoekers en mensen zonder papieren bij met raad en daad. De werkgroep OostEuropa heeft al meermaals een beroep gedaan op Jozef en is hem heel dankbaar voor zijn inzet.

We bleven de gewelddadige situatie in de hele NoordKaukasus opvolgen. De talloze veroordelingen van Rusland door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens brachten geen verbetering op het vlak van respect voor die rechten. Wij wezen onze politici op de onmenselijke situatie en ijverden voor een daadkrachtiger beleid ten aanzien van Rusland en haar deelrepublieken in de Noord-Kaukasus.

Op 19 december vertoonden we samen met het CRS de documentaire “Qui a tué Natasha?” (foto) van Mylène Sauloy, met een introductie door Annemarie.

7

KOERIER - dossier

2013/2

MIDDEN-OOSTEN Israël/Palestina Door de Arabische revoluties verschoof het IsraëlischPalestijns conflict wat naar de achtergrond. Toch namen de spanningen tussen Israël en de Palestijnen niet af. De Palestijnse Autoriteiten ijverden via de Verenigde Naties voor de internationale erkenning van Palestina, wat kwaad bloed zette in Israël. In november verkregen de Palestijnen via de Algemene Vergadering een upgrade van hun status tot waarnemersstaat binnen de VN. Hierna voerde de Israëlische regering het nederzettingenbeleid nog op. Eind 2012 kwam het dan weer tot een kortstondige oorlog tussen Israël en de door Hamas bestuurde Gazastrook. Pax Christi ijverde samen met Broederlijk Delen voor het respect voor het internationaal recht, zowel door Israël als door de Palestijnen. Cruciaal hierbij is de bescherming van burgers. Daarnaast lichtten we de situatie op het terrein toe: de vijfde verjaardag van de blokkade van de Gazastrook, de aanhoudende nederzettingenbouw en Israëls vernielingen van Palestijnse huizen en ontwikkelingsprojecten.

Foto: Angèle Weetjens

door de verdergaande militarisering van het conflict. De bevolking lijdt onder de zware repressie van het regime van Al-Assad en is slachtoffer van willekeurige beschietingen en aanslagen van regeringstroepen. Ook de gewapende rebellen pleegden schendingen van het internationaal recht en radicaliseerden. Wij riepen in 2012 op om dringend werk te maken van een andere vorm van humanitaire hulp voor de noodlijdende bevolking en ook hulp te verlenen via vreedzame activisten, eerder dan exclusief te werken met organisaties die door het regime gedoogd worden. Wij pleitten ook voor de stopzetting van de oorlogsmisdaden tegen de burgerbevolking en een onderhandelde oplossing voor dit conflict. Ook binnen het internationaal netwerk van Pax Christi werden steunacties opgezet en lobbyinitiatieven ontwikkeld. In december kwamen Pax Christi-secties en partnerorganisaties samen in Amman, Jordanië om nieuwe strategieën en acties te bespreken.

Eén van onze aandachtspunten is het Europese en Belgische beleid tegenover de regio. Beleidsmakers veroordelen de bezetting en benadrukken dat de nederzettingen geen deel uitmaken van Israël, maar ondernemen weinig actie. Daarom pleitten wij onder meer voor de correcte etikettering van producten afkomstig uit de bezette gebieden, die door Israël als “Israëlisch” geëtiketteerd worden. Hierdoor kan de consument geen onderscheid maken tussen producten uit Israël en nederzettingsproducten. Dit is in strijd met de Europese regelgeving die bepaalt dat de consument geen misleidende informatie mag krijgen en een geïnformeerde keuze moet kunnen maken. Van 26 oktober tot 5 november trokken 27 Vlamingen naar Israël en Palestina voor de “Vredestocht” met als thema: vrouwen als kracht van vrede (foto). De groep bezocht Bijbelse en historische plaatsen en had ook aandacht voor de politieke situatie. Er stonden terreinbezoeken en ontmoetingen met zowel Israëlische als Palestijnse niet-gouvernementele organisaties en lokale verenigingen op de agenda. De veerkracht van deze mensen was bewonderenswaardig en biedt hoop dat er ooit vrede in de regio zal komen.

Naast Syrië bleven ook andere landen, waar protesten geleid hadden tot regimewissels, in onze aandacht. Voor de cursisten van de Belgisch Technische Coöperatie gaf Brigitte verschillende keren een cursus “De Arabische protesten”. Ook de situatie in Iran werd gevolgd, o.a. met een open avond in april over de dreiging van de ontwikkeling van kernwapens.

Brigitte Herremans, medewerker Midden-Oosten voor Pax Christi Vlaanderen en medewerker van Broederlijk Delen, schreef tientallen standpunten, gaf evenveel lezingen en sprak met vele beleidsmakers i.v.m. de labelling en de nederzettingenpolitiek. De werkgroep Israël/Palestina van Broederlijk Delen en Pax Christi, ondersteunde de Vredestocht en het politiek werk. Arabische protesten In 2012 waren de ogen vooral gericht op Syrië, waar het vreedzame verzet nog nauwelijks zijn stem kan laten horen

8

KOERIER - dossier

2013/2

CENTRAAL-AFRIKA Pax Christi Vlaanderen zette haar alliantie met Broederlijk Delen rond Centraal-Afrika verder. De focus van ons werk lag op het vredesproces in DR Congo, waar in het oosten een nieuwe oorlogscrisis uitbrak. Bovendien schonken we ter gelegenheid van hun vijftigste onafhankelijkheidsverjaardag bijzondere aandacht aan de buurlanden Rwanda en Burundi. Oorlogscrisis rond M23 Na het vredesakkoord van 23 maart 2009 werd de voormalige rebellengroep CNDP (Congrès National pour la Défense du Peuple) omgevormd tot een politieke partij. De CNDPmilitairen werden officieel geïntegreerd in het Congolese leger. Na de verkiezingen en onder druk van het Westen zette de verzwakte president Kabila de deur op een kier om de internationaal gezochte militieleider Bosco Ntaganda (CNDP) te arresteren. Als reactie verlieten CNDP-aanhangers vanaf eind maart 2012 hun posities binnen het nationale leger en richtten in mei een nieuwe rebellenbeweging op: Mouvement du 23 mars. M23 veroverde belangrijke gebieden in Noord-Kivu, met als hoogtepunt de inname van de provinciehoofdstad Goma in november. Het Congolese leger en de vredesmissie van de Verenigde Naties (MONUSCO) konden het offensief van de rebellen niet stoppen. In een veelbesproken VNrapport blijkt dat Rwanda en Oeganda actieve steun boden aan M23. Terwijl de internationale gemeenschap M23 sanctioneerde, werd Rwanda op enkele symbolische sancties na gespaard. Oeganda ging vrijuit. België schortte een deel van de militaire samenwerking met Rwanda op en onthield zich bij de stemming van Rwanda als niet-permanent lid van de VN-veiligheidsraad. M23 dwong onderhandelingen af door wapens op te nemen. Sinds december 2012 lopen in Kampala moeizame gesprekken tussen de Congolese regering en M23, met Oeganda als bemiddelaar. Eén van de agendapunten is de evaluatie van het vredesakkoord van 2009. Andere initiatieven werden besproken: aanstelling van een VN-gezant, ondertekening van een kadernota tussen de Afrikaanse landen in de regio en de integratie van een Afrikaanse troepenmacht binnen MONUSCO. Het nieuwe conflict rond M23 leidde tot een bijkomende humanitaire crisis. Terwijl alle aandacht uitging naar M23, bleven tientallen andere Congolese en buitenlandse gewapende groepen de bevolking terroriseren. De oorlogssituatie woog op de belangstelling voor de organisatie van provinciale en lokale verkiezingen.

met Congo voor een grondige legerhervorming en een herstructurering van de gepolitiseerde kiescommissie. Sensibilisatie rond 50 jaar Burundi Het hele jaar legden we interviews af en verstuurden we standpunten over de politieke en veiligheidscrisis, die ontstond na de verkiezingen. In maart schreven we de MO*-paper “Brengen verkiezingen meer democratie in Congo?”. In april organiseerden we samen met Bana Leuven een panelgesprek over de Belgische diplomatie in Congo. Gastsprekers waren gewezen ambassadeur Johan Swinnen, VRT-journalist Peter Verlinden en Avenir Maseme (Congo in Vlaanderen). In mei brachten we het Koerier-dossier uit: “50 jaar Burundi: graven in het verleden, bouwen aan de toekomst”. Tijdens de Vredesweek verwelkomden we de Burundese vredesactivist Athanase Barunsanze. In oktober gaf beleidsmedewerkster Nadia Nsayi een lezing over “50 jaar Rwanda en Burundi”. De werkgroep Centraal-Afrika kwam vier maal samen en organiseerde in februari de voorstelling van het boek “De Moord op Rwagasore. De Burundese Lumumba” met gewezen VRT-radiojournalist Guy Poppe. In september organiseerden we een open avond met onze Burundese Vredesweekgetuige. Nadia Nsayi nam deel aan debatten over de verkiezingen en de oorlog in (Oost-)Congo. Tot slot brachten we tweemaandelijks onze nieuwsbrief ‘JAMBO’ uit. Evaluatiesessie van project ‘ex-combattanten’

Oost-Congo op de politieke agenda

In 2012 steunden we, met financiering van FOD Buitenlandse Zaken, de re-integratie van 120 gewezen strijders in hun lokale gemeenschappen in Noord en Zuid-Kivu en Burundi. Concreet ontvingen zij in groepsverband psychosociale begeleiding. In mei woonde Nadia Nsayi in Bujumbura de evaluatiesessie van het project bij (foto). In Zuid-Kivu (Bukavu en Uvira) ontmoette ze Congolese en internationale actoren die werken rond vrede en democratisering in Congo.

Via contacten met beleidsmakers konden we Congo op de politieke agenda plaatsen en onze analyses, standpunten en aanbevelingen delen. We stuurden brieven naar minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders, naar aanleiding van zijn reizen naar de regio in maart, augustus en oktober. Op Belgisch en Europees niveau vroegen we onder meer de berechting van oorlogsmisdadigers zoals Ntaganda, sancties tegen Rwanda en Oeganda, een kritischer partnerschap

In 2013 zullen Pax Christi Vlaanderen en Broederlijk Delen de publieke opinie verder informeren en sensibiliseren rond Centraal-Afrika in het algemeen en Oost-Congo in het bijzonder. We zullen standpunten en beleidsaanbevelingen formuleren die een uitweg kunnen bieden uit de M23-crisis en de ruimere oorlogssituatie. Daarnaast staan we open voor initiatieven rond de organisatie van transparante, eerlijke en vreedzame provinciale en lokale verkiezingen vóór 2016.

9

KOERIER - dossier

2013/2

Vredesspiritualiteit Interreligieus De maandelijkse interreligieuze en interlevensbeschouwelijke stille meditatie in de bovenzaal van Pax Christi bleef een veelkleurige draad door het voorbije jaar. Samen beleefde stilte schept vrede en verbondenheid over grenzen heen. De interreligieuze vredeswakes in Brugge, Gent en Genk waren eveneens bemoedigende tekens van groeien in aandacht voor elkaar. Tijdens de derde Week van de Religies en de Levensbeschouwingen in mei organiseerden Pax Christi Vlaanderen, KMS Nationaal en ACW Antwerpen samen met vzw De gemeenschap twee vertoningen van “De imam en de pastor”, een inspirerende documentaire van de Brit Alan Channer over de verzoeningspogingen van een imam en een dominee in het door bitse conflicten getroffen noorden van Nigeria. De vertoningen hadden plaats in moskee El Mohsinien in Berchem en in De Stroming in Antwerpen, en werden telkens gecombineerd met een panelgesprek. De film werd warm aanbevolen in het kader van de Vredesweek, en werd in het najaar ook effectief op verschillende plaatsen vertoond en besproken.

van haat en wraak, vergelding en rechtzetting, vergeving en verzoening. “Zorg voor iedereen”

Nog een figuur die zich op een inspirerende manier inzet voor verzoening is John Onaiyekan, aartsbisschop van Abuja, Nigeria. Hij kreeg in 2012 de Pax Christi Peace Award voor zijn intensieve inspanningen voor toenadering en verzoening in zijn door religieuze geschillen getroffen land. De prijs werd plechtig uitgereikt op 31 oktober in Mechelen.

Zo klonk de titel van de brochure “Vierend & bezinnend” bij de Vredesweek 2012. Vanuit de vraag naar bescherming van ieder die in zijn of haar bestaan bedreigd wordt, gaven we aandacht aan minderheden die het in diverse landen van de wereld soms zeer moeilijk hebben. De weg die Franciscus van Assisi is gegaan naar de andere, o.a. naar de moslims in de tijd van de kruistochten, kwam aan bod in de vredeswake. Op 3 oktober had in een overvolle kerk van de broeders Kapucijnen te Antwerpen zo’n wake plaats. Nadien werd in de tuin een nieuw beeld van Franciscus onthuld, gemaakt door Jan Kets. Als universele broeder geeft Franciscus voortaan de vredesduif aan ieder die bij ons en de Kapucijnen binnen komt.

Evangelisch Onze werkgroep vredesspiritualiteit kwam vier keer samen, met gemiddeld twaalf deelnemers. Stap voor stap groeiden we verder in de ontdekking van de geweldloze kracht van Jezus van Nazareth en zijn evangelie. Tegelijk gingen we verder met ons vormingstraject in weerbaar en geweldloos handelen onder leiding van Rik Beernaert. Op 9 maart had de tweejaarlijkse studiedag plaats met het Centrum voor Vredesethiek aan de KU Leuven. Het thema was dit keer: “welke machtsmechanismen spelen er en hoe omgaan met macht zonder de ander te verpletteren?” Van 9 tot 13 april waagden 23 deelnemers van onze beweging en van Ter Dreve in Brugge zich “Naar de overkant” (foto boven). De vijfde gezamenlijke spirituele tocht voerde het gezelschap naar Kent in het Verenigd Koninkrijk. Het werd vooral een tocht naar binnen vol spirit en warme menselijkheid. Van 9 tot 14 juli had in Bonheiden een week van herbronning plaats rond “evangelie en geweldloos omgaan met conflicten”. Er waren 14 deelnemers. Op 16 juli had in de Sint-Andriesabdij te Brugge onze jaarlijkse vormingsdag plaats rond de vraag: “Is verzoening mogelijk na ernstige conflicten?” Zoals vermeld in de bijdrage over actieve geweldloosheid kregen de 26 deelnemers een diepere kijk op de complexe realiteit

In het voorjaar begeleidde Jan Vanden Berghe masterstudente Janis Schaerlaeken bij een onderzoeksstage in het kader van haar opleiding godsdienstwetenschappen aan de KU Leuven. In juli 2012 ging Jan met pensioen. Wij zijn hem bijzonder dankbaar voor de vele jaren dat hij diensthoofd en bezieler was van onze werking vredesspiritualiteit! Sinds 1 juli 2012 blijft hij vanuit Sint-Idesbald Koksijde op een nieuwe wijze ons vredeswerk behartigen.

10

KOERIER - dossier

Een alerte beweging over heel Vlaanderen

2013/2

Leuven, maar bleef zij ook een graag geziene gaste op de Italiëlei 98a. In Brugge spitste de werking zich toe op de Vredesweek. Op 25 september nodigde Pax Christi Brugge samen met Vormingplus de Burundese Vredesweek-getuige Athanase Barunsanze uit. Hij lichtte zijn werk als jurist toe, en de situatie in zijn land, dat na jaren van conflict moeizaam tot heropbouw komt. Op 3 oktober organiseerde de Werkgroep Interreligieuze Dialoog Integraal Brugge in PC De Koepel “Boodschappers van vrede: moslims en christenen maken televisie” (foto 3), een open avond met beeldfragmenten uit religieuze tvuitzendingen, ontmoeting en een rondetafelgesprek met Samira Laghzaoui (MTRO-redactie) en Goedele Miseur (KTRO). Moderator was Geert Delbeke.

Op het secretariaat aan de Italiëlei 98a in Antwerpen wordt de werking van Pax Christi Vlaanderen gecoördineerd en krijgen evenementen, standpunten en activiteiten vorm. Daarvoor doen we een beroep op bestuur, team, vaste vrijwilligers en experts op het gebied van de thema’s die wij bespelen. Op 17 april brainstormden wij met 11 mensen van onze beweging en met Jeroen Van Laer, onderzoeker aan de UA, over een nieuwe dynamiek voor onze Pax Christi-beweging. Uitgangspunt was een kritische beschouwing over de vredesbeweging in de 21ste eeuw van vredesambassadeur Tom Sauer. Deze denkoefening werd in het team en op het bestuur besproken, en willen we de komende jaren in de praktijk omzetten.

In Herent combineerde de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking de jaarlijkse activiteiten rond de Vredesweek met het “Sing for the Climate”-evenement (foto 2). Prof. Dr. Tom Sauer gaf kritische duiding bij het Vredesweek-thema R2P of Verantwoordelijkheid tot Bescherming. Verenigingen legden vredeswensen neer in de vorm van een hart op het graf van vredesfiguur pastoor Van Bladel.140 mensen schreven een Vredesweek-briefkaart aan Europees “president” Van Rompuy. Kinderen van De Kraal getuigden hoe zij leren vredevol met elkaar om te gaan. En de “kiekeboes” en de speelclub van de Chiro scandeerden: “Wat willen wij? Wij willen vrede!”.

Maar een goede werking over heel Vlaanderen is slechts mogelijk met de inzet van de lokale vrijwilligers. Vooral tijdens de Vredesweek kunnen wij altijd op hen rekenen om debatten, info-avonden, filmvertoningen en andere activiteiten op touw te zetten. Tijdens de straatacties maken zij voorbijgangers warm voor onze vredesthema’s. De groep van Pax Christi Leuven komt maandelijks samen om activiteiten voor te bereiden en stil te staan bij de thematiek uit de Koerierdossiers. Op 6 april organiseerden zij mee de Stille Goede Vrijdagtocht. Thema: “Laat de zwaksten niet vallen”. Op 4 augustus namen zij zoals ieder jaar deel aan de Hiroshimawake, als herdenking aan de slachtoffers van de atoomaanvallen. Op 21 september hielden zij een straatactie voor de Vredesweek. Op 27 augustus kwam PC Leuven samen om na te denken over de toekomst van de werking in de regio Leuven, samen met Jo en Annemarie.

In Limburg kende de actie van de Vredesweek op de Markt in Hasselt op 25 september succes: de boodschap werd voor het eerst via een geluidsinstallatie bekendgemaakt. Op 27 september leidde Brigitte Herremans in het Pastoraal Informatiecentrum van Hasselt een debatavond over de Arabische volksopstanden. Op 11 november organiseerde Pax Christi Limburg in Hasselt de jaarlijkse vredeswake bij het beeld van de Onbekende Oorlogsvrouw, met een sterk getuigenis van Hana Abdelgaden uit Soedan en muzikale omlijsting door het solidariteitskoor Amakuriki. De Limburgse groep komt maandelijks samen. Op 11 september bezocht Annemarie de vergadering. Er werd ook aan de toekomst

In 2012 namen wij afscheid van Denise Vandeuren (foto 1), die op 15 februari overleed. Denise was decennialang één van onze meest gedreven vrijwilligsters. In 2009 keerde zij van Wijnegem terug naar haar geboortedorp Huldenberg, waar zij als 17-jarig meisje in het klooster was ingetreden bij de zusters Annonciaden. Die laatste jaren was zij actief bij Pax Christi

11

KOERIER - dossier

2013/2

Pax Christi International 2012

gedacht: gedurende de twee volgende jaren wil de Limburgse afdeling in de Limburgse gemeentes via de raden voor ontwikkelingssamenwerking overal een contactpersoon rond het aspect vrede. Via deze weg hopen zij lokale “antennes” op te zetten die een tweetal keer per jaar samenkomen voor info of vorming en waarop een beroep kan gedaan worden voor acties. Een inspiratie voor andere plaatselijke groepen? De Interlevensbeschouwelijke Werkgroep Gent (met Pax Christi en Vredesactie vzw) trommelde de Gentenaren op 26 september op voor de kookpottenactie op de Korenmarkt. Aansluitend ging een 150-tal mensen in op de Vredesweekbriefkaartcampagne. ’s Avonds organiseerden dezelfde groepen in de Sint-Niklaaskerk een interlevensbeschouwelijke vredeswake met inbreng van christenen, moslims, boeddhisten, bahai en niet-gelovigen, met als thema ”Zorg voor minderheden”. Er werd o.m. een korte documentaire vertoond over bahai-vrouwen die gevangen zaten in Iran, John Vandaele van MO* sprak over Congo en Dries van Ootegem hield een Bijbellezing over God en minderheden. Er waren zang-, actieen stiltemomenten. De wake besloot met het Vredeslied. Enkele mensen van Pax Christi Oostende werkten mee aan een intercultureel initiatief vanuit de MARO (Minderheden Adviesraad Oostende). Samen met KMS, de dienst Vreemdelingenzaken en Jacoeboe werd er vergaderd rond de integratie en beeldvorming over vluchtelingen. Dit resulteerde in een verslag naar de scholen en de krant De Zeewacht. Wij danken Maria Donvil, Lizette Stiers, Marieke Verplancke, Marcel De Prins, Anne Vansteelandt en Dries Vanootegem, coördinatoren en contactpersonen van deze lokale initiatieven én hun teams voor hun zeer gewaardeerde en altijd betrouwbare inzet!

2012 was een tumultueus jaar in de internationale betrekkingen. Spanningen en conflicten liepen van Syrië tot het Sahelgebied en van Oost-Congo tot in het Midden-Oosten. In het gebied van de Sahel leven meer dan 20 miljoen mensen in crisis, verspreid over negen landen. Droogte, honger, slecht bestuur, drugshandel, terrorisme en extremisme zijn er dagelijkse kost. De situatie in Mali is het schrijnends. In het oosten van de DR Congo blijft de toestand onveilig, inclusief seksueel geweld gepleegd door soldaten van alle partijen. De Arabische “awakening” is nog maar pas begonnen!

Vrijwilligers, sympathisanten, en medewerkers troffen elkaar op tweede Pinksterdag in de zonovergoten tuin aan de Italiëlei voor de jaarlijkse Pax Christi-dag. Pieter Stockmans bracht met “Tussen vrijheid en geluk” een indringende voorstelling met getuigenissen van Syrische vluchtelingen in Jordanië en Libanon. Michael Van Oost zorgde voor de muziek.

Vooral Syrië wekt frustraties. In december ll bezocht een delegatie van Pax Christi International Syrische vluchtelingen in de stad Zarqa, Jordanië. Zij vertelden over de vernietiging van steden en dorpen, over hun angsten en woede. De spanningen stijgen er met de dag en hebben vaak een religieuze of etnische achtergrond. In totaal zijn er meer dan 600.000 Syrische vluchtelingen die voornamelijk verblijven in kampen in Turkije, Libanon, Irak en Jordanië, waar het vaak bitter koud is. De allerzwaksten blijven achter! Pax Christi International vroeg in 2012 geregeld aandacht voor de slachtoffers van het geweld en pleitte voor een vreedzame oplossing van het conflict. In januari 2012 vertrokken co-voorzitter Marie Dennis en Paul Lansu van het Internationale Secretariaat naar Egypte

12

KOERIER - dossier

om er het bestuur van Pax Christi International in april voor te bereiden. De bijeenkomst in april werd mogelijk gemaakt dankzij de samenwerking met CEOSS (Coptic Evangelical Organisation for Social Services), lidorganisatie van Pax Christi International. Op het programma stonden gesprekken over de evoluties in het politieke en sociale leven van de Egyptische bevolking, met o.m. Mgr. Michael Fitzgerald, de Apostolische Vertegenwoordiger, en met bisschoppen van verschillende Koptische denominaties. Voor het bestuur van Pax Christi International was het een gepast moment om samen te komen in Egypte.

2013/2

Op het vlak van de nucleaire ontwapening werd er weinig of geen vooruitgang geboekt. De aangekondigde internationale conferentie voor een nucleaire wapenvrije zone in het Midden- Oosten werd uitgesteld. Pax Christi International publiceerde een verklaring voor een volledig vrije zone van massavernietigingswapens voor het Midden-Oosten. Een delegatie van Pax Christi International deed in april lobbywerk in Genève voor het nucleair non-proliferatieverdrag. Ook tijdens de eerste commissie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in oktober was er een delegatie van Pax Christi International aanwezig en publiceerden wij verklaringen over bewapening in de ruimte, het voorkomen van humanitaire catastrofes en de internationale besluitvorming betreffende ontwapening.

Marie Dennis en Paul Lansu brachten in januari ook een bezoek aan de lidorganisaties in Ethiopië. De actieradius voor NGO’s in het land werd door de regering sterk ingeperkt. Werken voor mensenrechten en vredesopbouw blijven er grote uitdagingen. In Addis Ababa hadden Marie en Paul ook een programma in samenwerking met Mussie Hailu, onze vertegenwoordiger bij de Afrikaanse Unie.

Het voorbije jaar staat te boek als het jaar van een nieuwe algemeen secretaris voor Pax Christi Internationaal. In september ging Jose Henriquez van El Salvador aan de slag. Hij bracht een nieuwe dynamiek binnen het Secretariaat en gaf nieuwe impulsen aan de internationale beweging.

Op basis van het “bevragingsproces” van Pax Christi International (2010-2011) wil Pax Christi International gaan naar een plaatselijke coördinator voor elk continent. Martha Inés Romero is de eerste continentale medewerker voor Latijns Amerika en de Caraïben. Zij heeft haar vaste stek in Bogota, Colombia. In 2012 bezocht zij de verschillende lidorganisaties in de regio en organiseerde zij vormingsseminaries over actieve geweldloze weerbaarheid en vredesspiritualiteit en over de top van de Verenigde Naties in Rio de Janeiro: Rio +20. De jaarlijkse Statutaire Algemene Vergadering van Pax Christi International vond plaats in Luxemburg, in juni 2012. In samenwerking met Pax Christi Luxemburg werden er seminaries georganiseerd over nucleaire ontwapening, internationale wapenhandel, het Midden-Oosten, asielzoekers en het verdrag van Schengen, en over technieken om aan beleidsbeïnvloeding te doen. Er werden verklaringen besproken, onder meer over het internationale statuut van Jeruzalem als de gedeelde hoofdstad van Israël en Palestina, én als een belangrijke religieuze plaats voor joden, christenen en moslims.

Aartsbisschop John Onaiyekan van Abuja in Nigeria kreeg de Pax Christi Vredesprijs 2012 (foto p. 12). De prijs werd hem op 31 oktober plechtig overhandigd in Mechelen. De aartsbisschop ontving de prijs voor “zijn immense bijdrage aan de vrede op het Afrikaanse continent en het bevorderen van de dialoog tussen christenen en moslims”. Op 24 november kreeg Onaiyekan tijdens een consistorie in Rome van paus Benedictus XVI de kardinaalstitel. Pax Christi International kent jaarlijks de Vredesprijs toe aan een persoonlijkheid die intens strijd voert tegen geweld en onrechtvaardigheid. De ceremonie vond plaats tijdens het bestuur in Mechelen. Bestuursleden hadden er een ontmoeting met Kardinaal Godfried Danneels, Internationaal voorzitter van 1990 tot 1999. Samen met Pax Christi Vlaanderen zette Pax Christi International een programma voort voor de re-integratie van ex-strijders in de DR Congo en Burundi. Op vijf lokaliteiten werd hier nauw samengewerkt met de lokale Pax Christigroepen.

Het Internationaal Wapenhandelsverdrag (ATT) kreeg bijzondere aandacht. Pax Christi International stelde een dossier samen met suggesties voor beleidsbeïnvloeding. Een delegatie van Pax Christi International was actief aanwezig op de diplomatieke slotconferentie in juli in New York (foto). Er werden petities en acties op touw gezet, maar een consensus bleef uit en de gesprekken voor een internationaal verdrag worden voortgezet in maart 2013.

Het jaar 2012 werd afgesloten met een regionale bijeenkomst voor het Midden-Oosten in Amman, Jordanië in december. De voornaamste vertegenwoordigers uit de regio namen deel: Jordanië, Irak, Syrië, Libanon, Egypte, Palestina. Ook vertegenwoordigers van lidorganisaties die nauw betrokken zijn op de regio waren aanwezig: Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk, Verenigd Koninkrijk, Italië, Kroatië, India en de Verenigde Staten. Er werden gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de diverse kerken en sessies gehouden over de opvang van Syrische en Irakese vluchtelingen, de Arabische lente, samenleven met verschillen, netwerken en internationale beleidsbeïnvloeding. De situatie in Syrië en Israël/ Palestina kwam sterk aan bod. Het voorbije jaar werd ook een nieuw Pax Christi Internationallogo geïntroduceerd en publiceerden wij brochures over vredesspiritualiteit, geweldloze weerbaarheid en ex-strijders.

13

KOERIER - dossier

2013/2

Vredesweek 2012 Wachten tot het overkookt? Voor de 23ste Vredesweek kozen wij een – soms letterlijk – brandend actueel thema: “de verantwoordelijkheid om wereldwijd mensen te beschermen tegen massawreedheden” of “Responsibility to Protect – R2P”. De R2P-norm werd in 2005 binnen de Verenigde Naties aanvaard. In de eerste plaats is het de taak van de soevereine natie om haar burgers te beschermen. Kan of wil zij dat niet, dan moet de internationale gemeenschap haar verantwoordelijkheid opnemen. R2P mag alleen onder strikte voorwaarden ingeroepen worden: bij dreiging of het plaatsvinden van één van de vier genoemde massawreedheden: etnische zuivering, genocide, misdaden tegen menselijkheid en oorlogsmisdaden. Het debat over het inroepen van R2P verglijdt zeer vaak in een discours over al dan niet “militair interveniëren”. Actuele voorbeelden zijn Libië en Syrië. De Vredesweek verlegde de focus naar de “verantwoordelijkheid tot preventie” en de noodzaak om meer legitimiteit op te bouwen rond de norm. Bij het inroepen van de R2P-norm moet te allen tijde de bescherming van burgers voorop staan, en niet de bescherming van economische of geostrategische belangen. Legitimiteit verkrijg je ook met een consistente toepassing, en niet door te handelen met twee maten en twee gewichten.

voorzitter van de Europese Raad, met de vraag om binnen de EU meer in te zetten op preventie van massawreedheden. Uiteindelijk werden 7000 kaarten verspreid. We kregen een antwoord van de EU-diensten, dat resulteerde in een overleg op het kabinet Van Rompuy in 2013. De actie-kaarten deden het erg goed tijdens onze straatacties in de verschillende steden zoals Gent, Leuven, Hasselt en Antwerpen. In Antwerpen konden we 30 enthousiaste jongeren inzetten die vorming volgen bij Profo vzw (zie coverfoto). Samen met hen verzamelden we meer dan 1.000 gehandtekende actie-kaarten!

In het politiek dossier lichtten wij deze politieke boodschap grondiger toe. We vroegen onder meer professor emeritus Internationale Relaties Luc Reychler en professor emeritus Luc Huyse om vanuit hun expertise een bijdrage te leveren. Het dossier werd verspreid op 21 september, internationale dag voor de vrede, aan de voorzitters van de partijen en aan federale en EU-parlementsleden.

Dezelfde jongeren bezochten de fototentoonstelling “Our world at war” die gedurende de Vredesweek opgesteld stond bij Pax Christi Vlaanderen. Deze tentoonstelling van het Rode Kruis Vlaanderen bood via foto’s en opdrachten een inzicht in oorlogsmisdaden. Naast de jongeren van Profo vzw bezochten nog andere klassen de tentoonstelling.

Tijdens de Vredesweek was er veel aandacht voor debat. Op 12 september was er in het TPC in Antwerpen traditiegetrouw een avond in samenwerking met onder meer het Centrum voor Christelijk Vormingswerk. Etienne De Jonghe getuigde er vanuit zijn 30-jarige ervaring bij Pax Christi International. Tijdens een MO-debat op 20 september in zaal De Kapel in Brussel kwamen zeer uiteenlopende meningen van voor- en tegenstanders van R2P en de huidige uitdagingen van de norm aan bod. Onder meer de ambassadeur van de Afrikaanse Unie bij de EU, de voorzitter van Islamic Relief België en politicologe Olivia Rutazibwa van MO* namen deel aan het debat. In samenwerking met het Vredescentrum van de provincie en stad Antwerpen gingen Euro-parlementariërs op 25 september met elkaar in debat over de rol die de EU moet spelen bij R2P-materie. Voorts vormden gespreksavonden rond R2P & Rusland met Jan Balliauw, en over de Arabische lente en Israël met Brigitte Herremans mee de stevige debatbasis van deze campagne.

Leerlingen en leerkrachten gingen ook in de klas letterlijk aan de “slag”. De Vredesweek deed een oproep om in de klas of op de speelplaats “kookpotten-muziek” te maken en zo een signaal te geven om niet te “wachten tot het overkookt”. We ontvingen 15 filmpjes van scholen waar leerlingen met allerhande kookgerei een deuntje lieten klinken. Naast deze actie boden we leerkrachten educatief materiaal voor alle leeftijden aan. De dienst Vredeseducatie ontwikkelde drie educatieve brochures “Kleuren in evenwicht” voor elke graad van de lagere school. Voor het secundair onderwijs werd een projectmap ontworpen bij de grafische roman “Asem”. De Vredesweek sloot af op 2 oktober, de internationale dag voor de geweldloosheid, met een debat over de “zin en onzin van geweldloze actie”. Op de geboortedag van Gandhi organiseerden gandhigedachten en “vasten voor vrede” dit evenement waar ook de Vredesweekcoördinator mee aan tafel schoof. Tot slot was er ruimte voor bezinning en gebed tijdens de Franciscaanse vredeswake op 3 oktober bij de Kapucijnen van Antwerpen. Teksten uit de nieuwe “Vierend & Bezinnend” vormden de bron tot bezinning.

Er was uiteraard ook ruimte voor actie. Dit jaar riepen we op om massaal briefkaarten te sturen naar Herman Van Rompuy, 14

KOERIER - dossier

2013/2

De financiële, administratieve en technische werking

tackle oppression in Israel/Palestine” (EVS Hanne Vervaele) * JINT: “Experimental Learning: community work with youth struggling with their identity and collective trauma’s in multicultural societies” (Training in Voeren, zomer 2012)

De financieel-administratief-technische dienst van Pax Christi Vlaanderen vzw is in de eerste plaats verantwoordelijk voor de uitvoering van het financieel beleid van de Raad van Bestuur. Dit omvat de opmaak van de financiële planning, het opstellen van de begroting, de begrotingscontrole en de financiële opvolging van subsidiedossiers. De dienst verzorgt ook het onthaal, de inkomende en uitgaande post, het beheer van het adressenbestand, het kopieerwerk, de verkoop van publicaties en andere producten en de administratieve ondersteuning van de algemeen secretaris. Daarnaast staat de dienst nog in voor het onderhoud van het gebouw, waarin ook de vzw IPIS en het collectief Sakado gehuisvest zijn. De archivering van documenten, de afhandeling van bestellingen en depots, het beheer van het adressenbestand, de planning van grote verzendingen, het onthaal en de opmaak van de inventaris komen eveneens op deze vergaderingen aan bod.

Administratieve werking De Administratieve Gids van Pax Christi Vlaanderen vzw, waarin de belangrijkste afspraken en administratieve procedures bijgehouden worden, werd geactualiseerd. In de werkgroep vredeswinkel werden initiatieven genomen om de vredeswinkel meer uitstraling te geven. Om het Voortgangsrapport voor het decreet op het sociaalcultureel volwassenenwerk te genereren, werd een nieuw softwarepakket op maat ontwikkeld, Jerome genoemd. De administratieve medewerkers leidden onder meer de praktische afwikkeling van de Vredesweek in goede banen, en namen de begeleiding op zich van een aantal stagiaires: Meta Tshimanga (Artesishogeschool Antwerpen, bedrijfskunde), Myriam Gys (De Ploeg vzw) en Huang Dong (Sité Antwerpen, Nederlands voor Nieuwkomers). Zij bezorgden ook Abdellah El Hajiou en Ryu Yamagata van het Sint-Norbertusinstituut Antwerpen tijdens hun “sociale dagen” een afwisselend takenpakket.

Financiële werking Technische werking In de oorspronkelijke financiële meerjarenplanning bij het beleidsplan 2011-2015, opgesteld voor het Ministerie van Cultuur, kon jaarlijks een sluitende begroting opgesteld worden Er werd een nieuwe elektronische regeling en thermostaat geïnstalleerd voor onze verwarmingsinstallatie. uitgaande van een maximale subsidiëring van 200.000 euro De bovenzaal en enkele lokalen op de eerste verdieping (233.380 euro na indexering) en inschakeling van een extra werden opgesmukt en er werd een gehandicaptentoilet personeelslid. Ondanks een gunstig advies en ontwerp ingericht. van beslissing vanwege de minister werd het toegekende subsidiebedrag uiteindelijk toch met ca. 20% verminderd tot ongeveer 160.000 2012 2011 euro. KOSTEN De aanvankelijke optie om de in het 60 Materiaal voor verkoop & Koerier 33.071,73 34.294,97 beleidsplan voorziene personeelsuitbreiding 61 Diensten 173.763,03 341.373,82 toch te verwezenlijken door de jaarlijkse tekorten tussen 2011 en 2015 te financieren 62 Personeelskosten 450.983,11 448.584,72 vanuit eigen reserves en extra inkomsten/ 63 Afschrijvingskosten & waardeverminderingen 19.356,42 27.423,38 besparingen die evolueren naar een 64 Andere exploitatiekosten 42.272,32 49.394,92 sluitende begroting in 2015, bleek al snel onrealistisch. De begroting 2012 ging dan 65 Bankkosten 2.615,70 2.751,06 ook uit van ernstige besparingen. TOTAAL 722.062,31 903.822,87 Toch wordt ook de nodige aandacht besteed aan fondsenwerving. OPBRENGSTEN In 2012 werden volgende projecten 70 Omzet 84.491,19 82.119,27 uitgevoerd: 639.810,74 742.187,85 73 Lidgelden, giften, subsidies, sponsoring * FOD Buitenlandse Zaken: “Grands Lacs 74 Recuperaties 4.461,31 4.605,81 Continuons à construire une paix durable” * FOD Buitenlandse Zaken: “Pursuit of 7.904,23 8.461,29 75 Financiële opbrengsten Justice. Promoting the values of human TOTAAL 736.667,47 837.374,22 rights, rule of law and democracy in the Northern Caucasus (Russian Federation)” RESULTAAT 14.605,16 -66.448,65 * JINT: “Theater and other methods to 15

KOERIER - dossier

Colofon Auteurs van dit dossier: Dirk Broos, Marcel De Prins, Maria Donvil, Olivier Forges, Annemarie Gielen, Jo Hanssens, Brigitte Herremans, Paul Lansu, Nadia Nsayi, Lizette Stiers, Brigitte Storms, Jan Vanden Berghe, Dries Van Ootegem, Anne Vansteelandt Marieke Verplancke. Eindredactie: Karin Seberechts Verantwoordelijke uitgever: Annemarie Gielen Druk & lay-out: Drukkerij Room, Sint-Niklaas ISBN-nummer: 9789461370341 Wettelijk depotnummer: D/2013/3498/002 Foto’s: Beeldarchief Pax Christi Vlaanderen. Pax Christi Vlaanderen Italiëlei 98a, 2000 Antwerpen Tel: 03/225 10 00 – fax 03/225 07 99 [email protected] www.paxchristi.be

Koerier-dossier is een vaste bijlage bij het abonnement op het tijdschrift Koerier van Pax Christi Vlaanderen. Deze formule van abonnement kost 25 euro en omvat zesmaal een Koerier met dossier en een boek rond een actuele vredesthematiek. Losse nummers van elk dossier zijn afzonderlijk verkrijgbaar aan 2 euro. 16

2013/2