2

2012/ 2

Jaarverslag activiteiten 2011

KOERIER - dossier

Ten geleide

Inhoudsopgave 02.

2012/2

Ten geleide

Voor u ligt het jaarverslag van 2011, opnieuw een krachtige bundeling van ons gevarieerde vredeswerk in Vlaanderen en ver daarbuiten. Elk jaar zijn wij weer verrast door de veelheid aan activiteiten en de diversiteit ervan. Met een kleine staf en een heleboel vrijwilligers kan onze beweging weer trots terugkijken op een boeiend, actief en sterk jaar.

03. Actieve geweldloosheid 04. Vredeseducatie 05. Geweldpreventie 06. Oost-Europa en Rusland 07.

Midden-Oosten

08.

Centraal-Afrika

2011 bracht verandering op de werkvloer in ons vredeshuis aan de Italiëlei. Zo verliet Peter Houlleberghs ons op 31 maart als algemeen secretaris om te gaan werken als directeur van Wereldmissiehulp. Na lang beraad en wat taakherschikkingen werd ikzelf benoemd als nieuw algemeen secretaris. Maar pas met ingang van 1 januari van dit jaar, omdat er eerst nog een gezinsuitbreiding aan zat te komen. Voorlopig is de positie van de dienst Oost-Europa nog niet ingevuld, doordat er nog geen nieuw project werd uitgeschreven. Het administratief team verwelkomde Graça Sampaio en Loubna Boulahoul. Eind december dan ruilde Gio De Weerd zijn functie als diensthoofd Vredeseducatie in voor die van directeur van de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten in Lier.

09. Vlaamse Vredesweek 10. U Move 4 Peace 11. Vredesspiritualiteit 12. Pax Christi International 14.

Lokale werking

15.

Financieel-Administratief-Technische werking

Ook bij de vrijwilligers op kantoor was beweging, al houden de meesten stand, zelfs na jarenlange inzet. Zo blijven Jeroen Smets en Jo Kemels hun trouwe diensten aanbieden op het secretariaat, in 2011 aangevuld met Myriam Gys. Ook Brigitte Storms, dienst Oost-Europa, kreeg in 2011 versterking van Joost Gisquière. Frieda Himpe nam haar taak in de huisbibliotheek weer op na een lange afwezigheid. Hoogtepunten in 2011 waren opnieuw een prachtige Vredesweek en de feestelijke benoeming van de Ambassadeurs voor de Vrede, zie verder in dit jaarverslag. Verder heeft U Move 4 Peace zich verdiept in het Theater van de Onderdrukte, dankzij het project “Geweldpreventie bij jonge nieuwkomers uit de ex-SovjetUnie en Koerdistan” (Managers van Diversiteit): de jonge vredeswerkers zijn er sterk door gebeten en zetten hun plannen verder in 2012. De projecten rond vredesopbouw in Congo en de Russische Federatie werden met succes uitgevoerd. De omwentelingen in de Arabische wereld waren niet van ons computerscherm weg te branden. En Herman Van Rompuy wekte indruk met zijn lezing “Meer dan ooit Europa omwille van de vrede”. Blader eens in dit mooie dossier, en u zult nog vele andere hoogtepunten ontdekken.

Cover: Slotfeest van de Vredesweek Achterkaft: Collage van ingezonden kunststukjes uit de Vredesweek

Dank aan iedereen voor de vele handen, de handen voor vrede! Annemarie Gielen, algemeen secretaris

2

KOERIER - dossier

2012/2

Actieve geweldloosheid: hoe ontwikkelen?

Christine Van den Wyngaert, rechter aan het Internationaal Strafhof in Den Haag. De uitreiking van de oorkonden werd opgeluisterd door gitaarduo Teyatá.

Vorming in en informatie rond actieve geweldloosheid bleven ook in 2011 de rode draad door onze werking.

De organisatie van vormingsdagen over actieve geweldloosheid stond in 2011 op een lager pitje door het bevallingsverlof van Annemarie Gielen. Jan Van den Berghe en Jo Hanssens begeleidden evenwel verschillende sessies verspreid over Vlaanderen bij lokale groepen, religieuze gemeenschappen en sociale organisaties.

Op 16 maart waren vier ‘vormers’ van Pax Christi opnieuw te gast in het Diocesaan Pedagogisch Begeleidingscentrum in Assebroek (Brugge,) waar een studiedag voor leerkrachten godsdienst werd ingericht. Pax Christi bracht haar expertise in op het vlak van vredesspiritualiteit en geweldloos opvoeden, luisteren naar kinderen en gebruik van leermiddelen, ontwikkeld door Pax Christi zelf of door partners.

Naar aanleiding van de komende herdenkingen van WOI (2014-18) ging Pax Christi Vlaanderen een samenwerking aan in drie initiatieven die in de komende jaren verder worden uitgebouwd: een vredeswandeling in het Heuvelland geïnspireerd door het Zonnelied van Franciscus van Assisi, een reeks van vredeswaken tussen 2014 en 2018 in Langemark en een studiedag in Ieper i.s.m. de faculteit Theologie en Religiewetenschappen en het Centrum voor Vredesethiek van de KU Leuven.

Eveneens op 16 maart hield Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Ministerraad, een lezing tijdens een feestelijke viering van 25 jaar Centrum voor Vredesethiek (KU Leuven) i.s.m. Pax Christi. De lezing had als titel “Meer dan ooit Europa omwille van de vrede”. De Maria-Theresia-aula zat vol: een Herman Van Rompuy in Leuven: succesvolle samenwerking met Meer Europa, voor meer vrede een gewaardeerd spreker als gast. De lezing is opgenomen in het Pax Christi-boek “Meer Europa, voor meer vrede” dat in het najaar 2011 werd aangeboden aan onze abonnees. Het boek is nog steeds verkrijgbaar in onze vredeswinkel.

We besteedden ook aandacht aan het verzamelen en ontsluiten van nieuwe publicaties over onderwerpen die te maken hebben met actieve geweldloosheid. Hierbij noemen we in het bijzonder de oproep tot ‘verontwaardiging’ – en tegelijk tot geweldloze strijd – van Stéphane Hessel, Neem het niet!, en het boek dat ons laat kennismaken met een concrete figuur wiens leven, na een ‘bekeringsmoment’, helemaal gewijd was aan de geweldloze strijd tegen het onrecht in de wereld. Aan die publicatie leverde Jo Hanssens een bijzondere bijdrage en hij staat er dan ook als coauteur vermeld : Jean Goss. Mystique et militant de la non-violence. De huisbibliotheek werd flink uitgebreid en opgevolgd dankzij onze vrijwilliger Frieda Himpe. Studenten werden begeleid bij het schrijven van papers en eindwerken.

Isabelle Eliat-Serck van Sortir de la violence verzorgde in mei de teamvorming. We leerden werken met het “Rad om anders te leren kijken”. Met dat rad leren wij inzien dat de ander zowel als wijzelf vaak te negatief denken over elkaar. Het besef dat de ander niet louter “slecht” is en wijzelf niet louter “goed” creëert openingen naar een dialoog en een oplossing voor conflicten. Pax Christi werkt aan een Nederlandstalig werkinstrument in 2012. In samenwerking met het Centrum voor Christelijk Vormingswerk (CCV) en de diocesane Commissie Rechtvaardigheid en Vrede organiseerden we op 14 september een gespreksavond onder de titel “Wapens doden geen mensen, mensen doden mensen”. De jongerenwerking U Move 4 Peace organiseerde voorstellingen van Forumtheater als actiemodel om tot concrete haalbare veranderingen te komen bij de spelers en de toeschouwers. Tijdens de plechtigheid van de Ambassadeurs voor de vrede werden op 8 december 2011 opnieuw twee uitzonderlijke mensen gelauwerd voor hun bijdrage aan een vredevolle samenleving dichtbij en ver weg: Gie Deboutte, initiatiefnemer en voorzitter van het Netwerk Kies Kleur tegen Pesten, en

Onze nieuwe Ambassadeurs voor de Vrede: Christine Van den Wyngaert en Gie Deboutte

3

KOERIER - dossier

Vredeseducatie

Jan Stevens vertelde over zijn ervaringen in Grozny, Vredesweek-getuige Kenneth Ampi lichtte haar werk rond media en mensenrechten in Congo toe en vader en zoon Dobbeleers belichtten WOII vanuit verschillende oogpunten. De aanwezigen konden vooraf het ijs breken bij een kopje soep.

In 2011 zetten we met de dienst Vredeseducatie opnieuw een reeks innoverende, beklijvende en mooie projecten op touw. Hieronder vind je daarvan een selectie terug, waarin niet altijd het deelnemersaantal primeerde, maar er ook oog is voor inhoud. Die inhoud werd door de werkgroep ondersteund met een beperkt aantal vrijwilligers onder leiding van Luce Stappaerts. We hielden 4 werkvergaderingen. OGO

VO

GO!

2011 2010 2011 2010 2011 2010

2011

scholen

13

20

45

51

14

12

72

83

leerlingen

84

154

542

613

175

132

801

899

Jojo’ers en spotters 22

0

35

0

17

0

74

0

volwassenen

22

233

199

14

26

256

247

9

Dit jaar gaven we weer heel wat vormingen over vredeseducatie. Zonder de hulp van stagiairs, freelancers en heel wat leerkrachten ter plekke zouden we dit aantal nooit gehaald hebben: 1146 leerlingen en leerkrachten. Jammer genoeg zette de overheid de financiële ondersteuning van de opleiding voor JoJo’ers (Jongeren voor jongeren) en spotters (startbanen) niet verder. Gelukkig hebben we via vormingswerk van o.m. Jaklin Laporte, Erwin Vermesen, Luce Stappaerts, Olivier Forges, Heidi Verlinden en Annemarie Gielen het getal van 1200 (zie vorig jaar) kunnen benaderen. De nieuwe benadering om inrichtende machten van scholen, directieteams en leerkrachtenkorpsen te begeleiden in conflicthantering was een innoverende stap in de goede richting om de dienst vredeseducatie te ontplooien naar meer professionalisme. Enkele Antwerpse scholen hebben daar alvast de vruchten van kunnen plukken.

Totaal

2010

2012/2

OGO = Officieel Gesubsidieerd Onderwijs, VO = vrij onderwijs en GO! = gefinancieerd onderwijs.

In januari gingen we met Koerier-dossier ‘Zin om vrede te leren’ voort op het educatief dossier van 2010, ‘Theorie van Vredeseducatie’. We ontwikkelden een meetinstrument voor de vredesvormingen van Pax Christi, waarmee we kunnen meten of wat aangeleerd werd ook wordt toegepast; longitudinaal onderzoek dat centraal stond in de UA-afstudeerscriptie van stafmedewerker Gio De Weerd.

Ons team trok in november zelf op studieuitstap naar Den Haag, waar we het boeiende Humanity House, een museum over humanitair oorlogsrecht, bezochten. In het Internationaal Strafhof woonden we later op de dag twee lezingen bij en een zitting met beklaagde Jean-Pierre Bemba.

De Vlaamse week tegen Pesten 2011 was opnieuw een succes. Op 25 februari reikten we met alle partners de hoofdprijs uit aan St-Pieterinstituut te Turnhout. We maakten kennis met een leerrijk concept dat naadloos aansloot bij ons studiewerk ‘Zin om vrede te leren’. Hierbij lag de klemtoon ook op omgaan met geweld, of pesten op school en op de werkvloer. Het samenwerkingsverband van Kies kleur tegen Pesten is ondertussen niet meer weg te denken uit de media, de onderwijswereld en bij de beleidmakers. We gaven ook een aantal educatieve publicaties uit. Antwerpse oorlogsherinneringen en de zwarte markt is een autobiografisch verhaal van de 80-jarige Wim Dobbeleers, verteld door de ogen van een 11-jarige. Een mooi werk dat aansluit bij het jeugdboek ‘Getreinde Wanhoop’ geschreven door zijn zoon Dirk. Beide werken werden uitgegeven door Pax Christi Vlaanderen. Daarnaast was er Geen oorlog in de klas voor het lager onderwijs en Handel en wandel van wapens, een voor het secundair onderwijs bedoelde educatieve begeleidingsbrochure bij de dvd Dealing & Wheeling in Small Arms. Deze educatieve brochures werden gemaakt voor de Vlaamse Vredesweek die dit jaar het thema ‘Schiet ontwikkeling niet aan flarden’ meekreeg. We plaatsten ook drie nieuwe lesbrieven op de website die je gratis kan downloaden.

Studiebezoek aan het Internationaal Strafhof in De Haag

In samenwerking met de universiteit Antwerpen en de bevriende partners gaven we het tweede en laatste jaar van de opleiding Vredeseducatie onder voorzitterschap van prof. Luc Braeckmans mee vorm.

In 2011 startten we ook met een nieuw initiatief: de soeplezingen. In het kader van de internationale vredeseducatie nodigden we in de maanden mei, juni, september en oktober vier boeiende sprekers uit, die in ons vredeshuis gastlezingen kwamen geven;. leraar/historicus Jan Maes sprak over zijn onderzoek naar Jodenvervolging in het Antwerpse, journalist

Duizenden leerlingen en jongeren creëerden tijdens de Vredesweek weer prachtige vredeskunstwerken. De opdracht: speelgoedwapens of materiaal gelinkt aan wapens en geweld omvormen tot een kunstwerk. Die creatieve inzet was toonaangevend én inspirerend. Dank daarom aan zoveel

4

KOERIER - dossier

2012/2

vredeskunstenaars: leerlingen, jongeren, leerkrachten en begeleiders. Weet dat heel wat nieuwe educatieve materialen ontwikkeld worden dankzij jullie vredeskunstwerken.

slaagden we er in 2011 niet in om een breed gedragen parlementaire resolutie inzake nucleaire ontwapening in het parlement te realiseren.

Ook inspirerend, ten slotte, was de inbreng van Esther Haalboom. Esther vatte haar stage voor de opleiding sociaal-cultureel werk aan de Karel de Grote Hogeschool aan in november, en draaide ook mee op de dienst Vredeseducatie, waarvoor ze o.m. heel wat voorbereidend werk verrichtte voor het Koerierdossier van 2012. Een droom van een stagiaire!

Bijzonder veel aandacht ging in 2011 naar de wapenhandel en de onveiligheid die wordt veroorzaakt door de verspreiding van wapens in lokale gemeenschappen. De voorbereidingen voor een Internationaal Wapenhandelsverdrag liepen in 2011 op volle toeren en Pax Christi Vlaanderen engageerde zich zowel nationaal als internationaal in de sensibiliseringscampagnes die pleitten voor een sterk wapenhandelsverdrag. Op nationaal vlak werden de inspanningen opgevoerd in aanloop naar de Vredesweek. Zo stelde de dienst Geweldpreventie het politiek dossier samen voor de Vredesweek, een dossier dat als lobbyinstrument werd gebruikt bij de federale politieke fracties. Daarnaast organiseerde de dienst Geweldpreventie samen met ondermeer Pax Christi Wallonie-Bruxelles en Justice et Paix tijdens de Vredesweek een parlementaire Ronde Tafel inzake het Internationale Wapenhandelsverdrag en de op til zijnde regionale wapenhandeldecreten. De noodzaak van een strenge regulering van de wapenhandel werd in 2011 duidelijk gemaakt door de vele beelden uit Noord-Afrikaanse en Arabische staten, waar burgerprotest werd neergeslagen met wapens afkomstig uit onze contreien. Vanuit de dienst Geweldpreventie werd in december 2011 een lobbypaper verstuurd naar de verscheidene fracties in het Vlaams parlement, met aanbevelingen inzake het nieuwe regionale wapenhandeldecreet en er werden gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers uit deze fracties.

Jan Maes tijdens de eerste “soeplezing”

Geweldpreventie In 2011 richtte de dienst Geweldpreventie zijn aandacht en werkzaamheden eens te meer op initiatieven van ontwapening en gewapende conflicten in de wereld. In een jaar dat de geschiedenis zal ingaan als het jaar van de Arabische lente, was er vanuit onze dienst veel aandacht voor de internationale wapenhandel die al te vaak ook letterlijk munitie gaf aan de onderdrukking van burgerprotesten. Veel van onze inspanningen werden geleverd in samenwerking met Pax Christi International, peer-organisaties en (inter) nationale coalities. Zo verzekeren we ons van een breed platform om onze boodschap te verspreiden en onze initiatieven mee te dragen.

We volgden ook de ontwikkelingen in andere dossiers. Zo voerden we in de herfst van 2011 intensief campagne opdat ons land een vuist zou maken tegen een dreigende ondergraving van het Clustermunitieverdrag (CMC). Daarnaast werkten we ons in in de wereld van de drones, onbemande vliegtuigen die steeds vaker worden ingezet in gewapende conflicten en in de “strijd tegen de terreur”. De inzet van deze toestellen markeert een nieuwe vorm van gewapend conflict, die vaak in tegenstrijd is met de mensenrechten en het Internationaal Humanitair Recht. Er werd een presentatie over dit thema verzorgd op de Afghanistan Civil Society -conferentie in Bonn, aan de vooravond van de internationale politieke conferentie.

In 2011 lobbyde Pax Christi Vlaanderen samen met de andere leden van Abolition 2000, het Belgische netwerk voor een kernwapenvrije wereld, intens op politiek niveau. De doelstelling was om een breed politiek draagvlak te creëren voor een kernwapenvrij Europa en de verwijdering van de Amerikaanse kernwapens uit Kleine Brogel. Pax Christi organiseerde in september een samenkomst tussen Nederlandse en Belgische campagnevoerders, waarin ervaringen werden uitgewisseld rond het politiek lobbywerk en werd besloten om in de toekomst nauw samen te werken rond het thema. Daarnaast werkte Pax Christi mee aan een hoorzitting in het federale parlement rond het standpunt van onze regering inzake de rol van nucleaire wapens in het NAVOdefensie en afschrikkingsbeleid. De hoorzitting kaderde in “NATO’s Defence and Deterrence Posture Review”, een herzieningsproces waarin de rol van de nucleaire wapens binnen de NAVO wordt bekeken. Ondanks vele inspanningen

Naast de ontwapeningsinitiatieven bleven we de situatie in Afghanistan en Pakistan volgen. In november 2011 werd het Koerierdossier over 10 jaar oorlog in Afghanistan uitgebracht, met bijdragen van Gie Goris en Bruno Decordier. Samen met Vrede vzw belichtten we ook op de jaarlijkse vredesconferentie het voorbije decennium in Afghanistan. Daarnaast volgden we ontwikkelingen in gewapende conflicten wereldwijd, zoals Soedan of Noord-Afrika en het Midden-Oosten, specifiek de cases (Libië, Syrië, Iran) die uitmondden of dreigen uit te monden in een gewapend conflict.

5

KOERIER - dossier

Oost-Europa

2012/2

U Move 4 Peace in Antwerpen op 8 oktober en in Leuven op 2 december) • Op 19 december organiseerden we in het Provinciehuis van Leuven de slotconferentie met als gastsprekers professor Wildemeersch (KULeuven) en Luc Opdebeeck (Formaat Nederland), en met een forumtheatervoorstelling door jongeren, gevolgd door een debat en een receptie.

Door het zwangerschapsverlof van Annemarie Gielen (julidecember) stonden enkele zaken op een lager pitje. Dit werd echter zoveel mogelijk opgevangen door collega’s Olivier Forges en Dirk Broos en vrijwilligster Brigitte Storms.. Werk in Oost-Europa Het project Pursuit of Justice werd in 2011 door de verschillende partners gerealiseerd. House of Peace and Nonviolence organiseerde psychologische sessies in Ingoesetië met moeders van verdwenen of vermoorde mannen en publiceert nog een boekje met de verhalen van de mannen. DOSH heeft hard gewerkt aan een nieuwe website en publiceerde verschillende nummers van hun tijdschrift in het Russisch en Engels. Correspondenten in de Noord-Kaukasus doen regelmatig bevragingen rond actuele thema’s, wat het maatschappelijke debat weer wat zuurstof geeft. Verder boden zij ook juridische hulp aan voor slachtoffers van mensenrechtenschendingen in de betrokken regio.Russian Justice Initiative had af te rekenen met bureaucratieproblemen, waardoor hun deel van het project vertraging opliep. Voor hun aandeel werd verlenging van het project aangevraagd en ook verkregen. Zij leggen zich in dit project vooral toe op vorming over de werking van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Enkele studenten uit Tsjetsjenië mogen stage lopen bij RJI in Moskou. Alle partners kwamen samen in Vukovar, Kroatië, voor een colloquium over het naleven van de aanbevelingen van het Europees Hof aan het adres van Rusland.

De toepassing van het Dublin II-protocol veroorzaakt nog steeds zware problemen bij asielzoekers. Wij blijven dan ook zoveel mogelijk mensen steunen en begeleiden naar de juiste instanties, vaak samen met het Belgisch Comité voor Hulp aan de Vluchtelingen. De situatie van asielzoekers in Polen is problematisch, zoals blijkt uit het rapport van Annemarie na het bezoek aan Polen in 2010. In Polen worden zeer weinig Tsjetsjeense asielzoekers erkend en uit angst om teruggestuurd te worden, vluchten ze vaak naar België. We volgen verder de gewelddadige situatie in de hele NoordKaukasus op, waar het ontvoeren, martelen en vermoorden van burgers voortduurt. De talloze veroordelingen van Rusland door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens brachten geen verbetering op het vlak van respect voor die rechten. Wij wijzen onze politici op de onmenselijke situatie en ijveren voor een daadkrachtiger beleid ten aanzien van Rusland en haar deelrepublieken in de Noord-Kaukasus. Annemarie werd door de media over de regio verschillende keren geraadpleegd. Zij gaf ook diverse lezingen (in Bocholt, Herk-de-stad, Antwerpen en Tervuren) over de situatie in Tsjetsjenië en de vluchtelingen hier in België.

Van 17 tot 21 oktober brachten Olivier Forges en Paul Lansu (Pax Christi International) een vruchtbaar bezoek aan SintPetersburg en Moskou. Ze bezochten de partners van het project maar ook het Interchurch Partnership Apostolic City – Nevskaya Perspective, Soldiers Mothers, Environmental Rights Centre Bellona en Right to Life and Human Dignity. Annemarie werkte verder aan het rapport van het gemeenschappelijk bezoek met Bart Staes, lid van het EP voor Groen!, An Maes van het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen en Jörg Gebhard – aan Polen in september 2010. De rapporten van Annemarie en An Maes werden gepubliceerd op de respectieve websites. Annemarie Gielen op de Central & Eastern Consultation Meeting in Vukovar

Werk in België In het kader van het project “Managers van Diversiteit Geweldpreventie bij jonge nieuwkomers” organiseerden wij een aantal activiteiten in samenwerking met het Platform Solidariteit, het Koerdisch Instituut Brussel, de Vereniging van de Tsjetsjeense Gemeenschap en UMove4Peace:

Van 27 april tot 2 mei nam Annemarie deel aan de Central & Eastern European Consultation meeting van Pax Christi International in Vukovar, Kroatië. Op 28 juni stelde journalist Jan Stevens tijdens een open avond zijn boek “Terug naar Grozny” voor. Op 19 oktober organiseerden we samen met het Centrum voor Russische Studies (CRS) een avond rond Georgië, met een introductie door professor Salvatore Di Rosa en een uiteenzetting door Julie Reniers over haar ervaringen tijdens haar EVS-project en haar verblijf in Georgië. Daarna werd Russian lessons vertoond, een film van Andrei Nekrasov over de oorlog tussen Rusland en Georgië in 2008. De avond sloot af met een receptie.

• Vormingsweekend 13-15 mei (beginners en gevorderden) in Overpelt, • Twee weken in augustus in Hoge Rielen rond Theater van de Onderdrukten • Diverse theatervoorstellingen (Jeugd en Vrede op 15 oktober – “De Fabriek” van Habbekrats op 24 november –

6

KOERIER - dossier

Op de werkgroepvergadering van 24 mei mochten we twee nieuwe leden verwelkomen:

2012/2

we ontmoetingen tussen Europese beleidsmakers en professor Jeroen Gunning (gespecialiseerd in Hamas). We publiceerden ook een policy note voor het Egmont Instituut en de Internationale Spectator.

- Julie Reniers: studente ontwikkelingssamenwerking aan de ULB. Zij trok vorig jaar voor Pax Christi naar Georgië in het kader van een EVS-project.

In opvolging van de Vredespelgrimage van november 2010, organiseerden vrijwilligers tientallen infomomenten om te getuigen over hun ervaringen en de situatie op het terrein. Pax Christi en Broederlijk Delen organiseerden een vijftal lezingen mee. We werkten ook een rollenspel uit over het Israëlisch-Palestijns conflict, om vrijwilligers te versterken bij hun getuigenissen. Vrijwilligers van de ad-hoc werkgroep educatie werkten zowel een lesmap uit bij het boek ‘Vluchten’ van Roger Van Hoeck als een spel voor leerlingen van het secundair onderwijs. De werkgroep Palestina-Israël van Pax Christi en Broederlijk Delen werkte een nieuwe reis uit in 2012, een ‘Vredestocht’ in het kader van de kracht van vrouwen.

- Pieter Boulogne: coördinator van het Centrum voor Russische Studies van de KUL. Dit werd recent opgericht met financiële hulp van Russkii Mir, een Russisch fonds, maar wil een onafhankelijke koers varen en een brug slaan tussen de academische wereld en het brede publiek met interesse voor Rusland en de Russische taal en cultuur. http://centrumvoorrussischestudies.be/. Begin september kwam Joost Gisquière ons vervoegen als vrijwilliger voor de Dienst Oost-Europa. Joost is Master in de Oost-Europese Talen en heeft praktijkervaring in Sarajevo en Belgrado. Hij heeft een goede kennis van het Servo-Kroatisch en het Russisch.

Midden-Oosten Pax Christi en Broederlijk Delen zetten de beleidsbeïnvloeding over schendingen van het internationaal recht in Israël en de Palestijnse gebieden voort op Belgisch niveau. Speerpunten waren de voortzetting van de Israëlische nederzettingenbouw, de aanhoudende blokkade van de Gazastrook en de internationale flotilla en de delegitimatie van mensenrechtenverdedigers. Bijzondere aandacht ging uit naar de strategie van de Palestijnse Autoriteit om internationale erkenning te verkrijgen via onder meer het lidmaatschap van de VN-instellingen. We voedden parlementsleden, assistenten, diplomaten en het ministerie van Buitenlandse Zaken via nieuwsbrieven, updates en ontmoetingen met partnerorganisaties zoals de Israëlische mensenrechtenorganisatie Gisha. Rechtenbenadering en werken aan dialoog en verzoening gaan voor ons hand in hand met het oog op een rechtvaardige vrede voor Israëli’s en Palestijnen.

Brigitte Herremans in de Terzake-studio

Samen met het ACW, organiseerden Pax Christi en Broederlijk Delen ook een studiedag over het IsraëlischPalestijns conflict op 10 december. Doel was een vormings- en ontmoetingsmoment te organiseren voor vrijwilligers en deelnemers aan de verschillende missies. De vrijwilligers en geïnteresseerde achterban werden gevoed via de driemaandelijkse nieuwsbrief ‘Nieuws uit Israël en de Palestijnse gebieden’. We maakten onze standpunten breder bekend via een aantal opiniestukken en artikels over de situatie op het terrein of de actualiteit: de versnelde nederzettingenbouw, de hulp aan Gaza, de gevangenenruil en de vrijlating van Gilad Shalit. In Terzake deden we een interventie over de speech van Amerikaans president Obama over de nederzettingen (22 mei). In september brachten we een MO* paper uit over de Palestijnse VN-strategie.

In het kader van de werkgroep Midden-Oosten van 11.11.11, stelden we een memorandum op voor de formateur en de onderhandelaars. De doelstelling was dat de regeringspartijen zich in het regeerakkoord zouden engageren om de IsraëlischPalestijnse kwestie en respect voor het internationaal recht hoog op de politieke agenda te zetten. In het regeerakkoord verwezen ze naar de engagementen die eerder op Europees niveau werden genomen (billijke oplossing voor de vluchtelingen, de grenzen van vóór 1967, Oost-Jeruzalem als Palestijnse hoofdstad en veiligheid voor Israël).

In het kader van de Arabische volksprotesten deden we sensibilisatie en mediawerk over de bredere regio, en met name over de situatie in Libië, Egypte en Syrië. In maart brachten we hierover een Koerierdossier uit: ‘Volksprotesten schudden het Midden-Oosten wakker’. Daarnaast brachten we in samenwerking met het ACW een standpunt uit over de militaire interventie in Libië. We verzorgden een aantal lezingen, in het bijzonder voor de Belgische Technische Coöperatie (BTC), over de impact van de Arabische protesten.

In het kader van de inter-Palestijnse spanningen en de verzoening tussen Fatah en Hamas, verrichten Pax Christi en Broederlijk Delen studiewerk en beleidsbeïnvloeiding. We organiseerden twee ronde tafels over ‘A different European approach towards Hamas’ voor Europese diplomaten en functionarissen in het Egmont Instituut. Daarnaast faciliteerden

7

KOERIER - dossier

2012/2

Centraal-Afrika In 2011 zetten Pax Christi Vlaanderen en Broederlijk Delen hun partnerschap rond de regio van de Grote Meren in Centraal-Afrika (DR Congo, Burundi, Rwanda) verder, met als beleidsmedewerkster Nadia Nsayi. Verkiezingen en vredesproces in DR Congo Na de verkiezingen in Burundi en Rwanda in 2010 werd verkiezingsjaar 2011 in Congo ingeluid met een grondwetsherziening die de presidentsverkiezing tot één stemronde terugbrengt. Ondanks de vele obstakels slaagde de nationale kiescommissie (CENI) er in op 28 november alsnog de presidents- en parlementsverkiezingen te organiseren. De VNvredesmacht (MONUSCO) leverde logistieke en technische ondersteuning. In december riep het Hooggerechtshof Joseph Kabila uit tot winnaar. Zijn grootste rivaal, Etienne Tshisekedi, verwierp de verkiezingsresultaten. Congolese en internationale observatiemissies zoals de bisschoppenconferentie, het Carter Center en de Europese Unie, wezen op zware onregelmatigheden en een gebrek aan transparantie, wat meteen ook de geloofwaardigheid van het verkiezingsproces in het gedrang brengt. Wereldwijd protesteerden Congolezen tegen de verkiezingsfraude in hun land van afkomst.

Nadia Nsayi op bezoek in Noord-Kivu

Eind november trok ze naar Noord-Kivu (Butembo, Goma) voor een tussentijdse evaluatie van het project. Ze observeerde er eveneens de laatste dagen van de kiescampagne en de verkiezingsdag. Alexis Yesashimwe, de regionale coördinator van het project, bezocht tweemaal de vijf lokaliteiten. Politiek, sensibiliserend en mediawerk In samenwerking met andere organisaties verrichtten we politiek en sensibiliserend werk rond Centraal-Afrika en m.n. rond het verkiezings- en het vredesproces in (Oost-)Congo. Via contacten met Belgische en Europese beleidsmakers deelden we onze analyses, standpunten en aanbevelingen om Centraal-Afrika op de politieke agenda te houden. Daarnaast hielden we ook via mediawerk de publieke opinie op de hoogte van de situatie in de regio.

Diverse gewapende groepen bleven actief in Oost-Congo. Ze bezondigden zich aan mensenrechtenschendingen tegen de burgerbevolking. Zo werden in januari tientallen vrouwen verkracht in Fizi. Militaire operaties droegen bij tot de verzwakking van de Hutu-rebellen (FDLR), maar de rebellengroep is verre van ontmanteld. De ‘geïntegreerde’ rebellenbeweging Conseil National pour la Défense du Peuple (CNDP) consolideerde haar dominante plaats aan de top van het nationale leger (FARDC) en won in de Kivustreek nog meer aan invloed. Leider generaal Bosco Ntaganda bouwde ongestraft zijn macht uit, ondanks het aanhoudingsbevel van het Internationaal Strafhof.

Eind september ontvingen we tijdens de Vlaamse Vredesweek journaliste en mensenrechtenactiviste Kenneth Ampi als getuige uit Congo. Wij begeleidden haar bij diverse ontmoetingen met pers, politici en ngo’s, en op open avonden. In dezelfde periode organiseerden we op 28 september in Brussel de succesvolle debatavond ‘(On)zin van verkiezingen in Congo. Wat zijn de uitdagingen?’, samen met MO-magazine en BANA Leuven. Panelleden waren Sabine de Bethune (senator), prof. Filip Reyntjens (UA), Bogdan Vanden Berghe (11.11.11) en Alphonse Muambi (auteur/publicist). Onze Congolese getuige sloot de avond af met een bijzondere vredesoproep.

In 2012 volgen wij de tweede verkiezingsfase, met de provinciale- en Senaatsverkiezingen, en het vredesproces in Congo verder op. We schenken ook bijzondere aandacht aan de 50ste onafhankelijkheidsverjaardag van Rwanda en Burundi. Vredesproject in Burundi en Noord- en Zuid-Kivu In 2011 startten we met Pax Christi International en onze lokale partners het project ‘Continuons à construire une paix durable dans la région des Grands Lacs d’Afrique Centrale’. Via luister- en onthaalgroepenen werkten we rond de reintegratie van voormalige strijders binnen hun lokale gemeenschap. Dit project loopt - met de financiering van Buitenlandse Zaken - in Oost-Congo (Butembo, Goma, Bukavu, Uvira) en Burundi (Bujumbura).

De werkgroep Centraal-Afrika volgde onze activiteiten op. De groep kwam vier maal samen en werd uitgebreid met nieuwe leden uit diverse domeinen (ngo, media, defensie). Eind november namen drie leden deel aan de gezamenlijke verkiezingsobservatie van Europese en Congolese ngo’s (Eurac/AETA). De werkgroep organiseerde drie open avonden in Brussel en Antwerpen: de voorstelling van het boek ‘Congo: pays de l’avenir?’ (juni), een lezing met de Vredesweekgetuige (september) en een gespreksavond met verkiezingswaarnemers (december). Een ander initiatief was de lancering van de tweemaandelijkse Congo-nieuwsbrief ‘JAMBO’ in juni.

We ondernamen twee missies in Centraal-Afrika, volgden het verloop van het project op en we verzamelden informatie over de situatie in de regio. In maart was Nadia in Burundi. Ze begeleidde in Uvira (Zuid-Kivu) een vormingssessie en reisde dan verder naar Fizi.

Pax Christi Vlaanderen en Broederlijk Delen ontmoetten ook prominente personen uit het Congolese middenveld, zoals Dr. Denis Mukwege, n.a.v. de uitreiking van de Koning Boudewijnprijs, Kardinaal Laurent Monsengwo en een delegatie van de bisschoppenconferentie.

8

KOERIER - dossier

2012/2

Vredesweek 2011 Schiet ontwikkeling niet aan flarden! Voor de 22ste maal werd de Vlaamse Vredesweek georganiseerd. Er vielen in 2011 twee bijzonderheden te noteren. De data van de Vredesweek werden definitief geïntegreerd in de internationale agenda. Vanaf nu zal de campagne jaarlijks plaatsvinden van 21 september, internationale dag van de vrede, tot 2 oktober, de geboortedag van Mahatma Gandhi en uitgeroepen tot internationale dag voor de geweldloosheid. Voorts werd de Vlaamse Vredesweek voor de eerste maal een echte Belgische Vredesweek. Op initiatief van Pax Christi Vlaanderen en Pax Christi WallonieBruxelles voerden beide partnerschappen een gezamenlijke campagne met een gelijklopend thema, gezamenlijke politieke eisen en verzorgden we waar mogelijk gemeenschappelijke communicatie door bijvoorbeeld het gebruik van hetzelfde campagnebeeld.

Olivier Forges coördineerde opnieuw een mooie Vredesweek

Ook de scholen kwamen weer volop in actie voor de Vredesweek. We boden een resem activiteiten en materiaal aan. Centrale actie was het creëren van een vredeskunstwerk. We kregen in totaal een 75-tal foto’s binnen met prachtige collages en andere creatieve uitspattingen. De documentaire Dealing & Wheeling in Small Arms werd door Pax Christi voorzien van een educatief pakket en ging in totaal 65 keer de deur uit! Voorts konden scholen in ons gebouw ook een tentoonstelling rond de millenniumdoelstellingen bezoeken. De campagne ging ook letterlijk de straat op... We hielden straatacties in Brugge, Hasselt, Leuven, Mechelen en tot driemaal toe in Antwerpen.

Met de Vredesweek brachten we de zware impact van gewapende conflicten op de ontwikkeling én het bereiken van de millenniumdoelstellingen onder de aandacht. Eén van onze eisen was dat onze regering de “Verklaring van Genève” hieromtrent als 106de land zou ondertekenen. We stelden niet zonder enige trots vast dat dit dankzij onze campagne op 31 oktober ook effectief gebeurde. De Verklaring van Genève wijst onder meer op de onverantwoorde en ongebreidelde wapenhandel die zware mensenrechtenschendingen tot gevolg heeft, een degelijke gezondheidszorg in vaak al kwetsbare gebieden belemmert en de socio-economische ontwikkeling van regio’s fnuikt. De Vredesweek ijverde er mee voor dat de internationale onderhandelingen die op dit moment lopen, in de zomer van 2012 zouden leiden tot een sterk en alomvattend Internationaal Verdrag rond Wapenhandel. Met onze campagne wilden we de publieke opinie en de federale beleidsmakers nogmaals het - letterlijk - levensbelang van een dergelijk verdrag bewust maken. Hiervoor verzamelden we meer dan 8.000 handtekeningen die deze vraag ondersteunen. Dit leidde in het parlement tot het aannemen van een resolutie rond deze materie die onze regering en diplomatie opriep hier werk van te maken.

Twee grote activiteiten verdienen hier zeker een vermelding. Het Vredescentrum van de Provincie en de Stad Antwerpen organiseerde in het kader van de Vredesweek een politiek debat met onder andere minister Turtelboom. Het Vlaams Vredesinstituut zette dan weer een internationale conferentie op poten rond de (nationale en internationale) militaire uitgaven. Dit alles werd naar het brede publiek gecommuniceerd via onze gekende kanalen: de vredesweekkrant- en poster – op 16.000 exemplaren – en via www.vredesweek.be, onze vertrouwde website, die bijna 6.000 unieke bezoekers kreeg. Naar goede gewoonte – en zoals blijkt uit dit verslag – zette heel onze beweging zijn schouders onder de Vredesweek. De dienst geweldpreventie verzorgde het politieke lobbywerk en stelde het politiek dossier samen, de Afrika-werking nodigde Kenneth Enim Ampi uit als Vredesweekgetuige en begeleidde haar op haar toernee, de dienst vredeseducatie ontwikkelde het educatief materiaal, de dienst vredesspiritualiteit stak “Vierend en Bezinnend” in een nieuw jasje en de jongeren van U Move 4 Peace trokken het slotfestival Masters Of Peace. Ook de lokale kernen organiseerden hun straatactie en andere activiteiten in het kader van de Vredesweek. Het administratief team zorgde voor de onontbeerlijke en secure ondersteuning bij de verspreiding van de communicatiemiddelen en het afhandelen van de vele bestellingen van Vredesweekproducten!

Maar onze Belgische beleidsmakers kunnen ook in eigen land inspanningen doen rond wapenhandel. We riepen hen daarom op om actief werk te maken van een nationaal actieplan tegen illegale wapenhandel. De werkzaamheden hieromtrent kwamen in een stroomversnelling door de dramatische gebeurtenissen in Luik eind vorig jaar. Naast onze petitie verrichten we nog meer lobbywerk: we verspreidden gericht ons politiek dossier en organiseerden een politieke ronde tafel in de Senaat. Elk jaar betrekken we ook pro-actief het lokale niveau bij de Vredesweek. Dit jaar vroegen we gemeenten onder andere hun afgeschreven politiewapens bij vervanging niet door te verkopen maar definitief te vernietigen en de vredesvlag aan hun openbare gebouwen te hangen. Resp. 8 en 13 gemeenten gingen op deze oproep in.

Naast Pax Christi droegen uiteraard onze partners bij tot een geslaagde campagne. Dit jaar kwam de Vredesweek tot stand in partnerschap met Amnesty International, VOS Vlaamse Vredesvereniging, IJzerbedevaartcomite en Jeugd & Vrede.

9

KOERIER - dossier

2012/2

U Move 4 Peace Voor U Move 4 Peace was 2011 het jaar waarin we voor het eerste maal naar buiten kwamen met forum-theater en een succesvol vervolg breiden aan het Masters Of Peace- festival. Jammer genoeg moesten we ook een aantal van onze plannen even opbergen bij gebrek aan betoelaging: twee internationale zomertrainingen konden voorlopig niet plaatsvinden en ook onze subsidieaanvraag in het kader van experimenteel jeugdwerk, waarmee we de Theater van de Onderdruktenprojecten voor de volgende drie jaar wilden ondersteunen, werden afgekeurd, ondanks lovende kritieken over de methode. Maar wat niet kon in 2011, planden we opnieuw voor 2012…

Conferentie in Leuven: Theater en methode van de onderdrukten

weekend rond het Theater van de Onderdrukten. In dit weekend konden jongeren van buitenaf kennis maken met de methode. In totaal waren we met een 15-tal jongeren.

Dankzij het project “Geweldpreventie bij jonge nieuwkomers”, in samenwerking met de Werkgroep OostEuropa, kwam U Move 4 Peace dit jaar voor het eerst naar buiten met Forumtheater, een methode binnen Theater van de Onderdrukten. Bij deze methode gaan de spelers na de vertoning in dialoog met het publiek rond het behandelde thema. Het publiek krijgt de kans om op het podium via improvisatie andere mogelijkheden aan te reiken om het onrecht waarmee het hoofdpersonage werd geconfronteerd ten goede te keren. Omdat alle verhalen uit de realiteit gegrepen zijn, wordt de voorstelling een repetitie voor het “echte” leven. Intussen zijn er vijf jongeren getraind in het begeleiden van Theater van de Onderdrukten-projecten. In samenwerking met onze Nederlandse theaterpartner Formaat begeleidden zij zo eind augustus twee theatermidweken.

Via de “European Volunteer Service” (EVS) kon vrijwilligster Carol Chukwuemaka uit Londen een heel jaar meedraaien in onze werking. Carol ondersteunde en participeerde in alle bovengenoemde projecten en schreef mee aan het politiek dossier van de Vredesweek. Zij lijstte ook enkele subsidiemogelijkheden op, onder andere in samenwerking met Nathan, een vrijwilliger van UM4P. Carols grootste opdracht was een deelname aan het internationaal project “Youth Participation through Virtual and Intercultural Dialogue” gecoördineerd door UNOY Peacebuilders, ons netwerk uit Nederland. Van 3 tot 7 juli nam Carol samen met Christophe Lardinois van UM4P deel aan deze internationale training. Ze kregen tools en inzichten waarmee ze achteraf in België een klein participatief onderzoek opzetten. Daarbij peilden ze bij Antwerpse jongeren naar hun mening rond interculturaliteit in België. Ze maakten een video van de straatinterviews die ze hiervoor aflegden en verzamelden meer dan 100 enquêtes van jongeren.

De eerste midweek werkten ze met een 20-tal jonge Koerden rond hun gevoelens van onderdrukking. Door middel van theater zochten we samen uit in welke zin zij zich onderdrukt voelen en hoe zij aan die onderdrukking het hoofd kunnen bieden. De drie thema’s die naar voor kwamen: racistische pesterijen op school, het hebben van een relatie als meisje in Koerdische gezinnen en gemeenschap én de risico’s en beperkingen van politieke actie als Koerd in Turkije. De volgende week gingen we aan de slag met dezelfde methode en een andere, diverse groep jongeren, met o.a. een Syrische asielzoeker en een autistische vrouw. Hier kwamen thema’s zoals familiedruk en de uitbuiting van Poolse arbeiders in België naar voor. Er werden twee theaterstukken rond gemaakt waarmee we de boer opgingen. In totaal gaven we zes forum-voorstellingen, o.m. bij Jeugd & Vrede in Mechelen en Habbekrachts in Gent. Verder waren er ook publieke voorstellingen in Antwerpen en Leuven. In totaal kwamen hier 140-tal bezoekers op af.

Zonder twijfel de activiteit met het grootste bereik was de tweede editie van het “Masters of Peace”-festival, in Park Spoor Noord te Antwerpen. Op 2 oktober, de internationale dag voor de geweldloosheid en meteen afsluiter van de Vredesweek, trok UM4P samen met de partners van de Vredesweek de tweede editie naar nieuwe succesvolle hoogten. Onder een stralende oktoberzon genoten de meer dan 700 aanwezigen van verschillende hiphop- en reggaeartiesten uit het Antwerpse. Om het thema van de Vredesweek kracht bij te zetten, kreeg het festival de ondertitel “Arms Down!” mee. Naast muziek, sfeer en infostanden noteerden we korte en krachtige tussenkomsten van de Vredesweekcoördinator, de Vredesweekgetuige en de schepen van ontwikkelingssamenwerking van de Stad Antwerpen.

De slotvoorstelling vond plaats tijdens een afsluitende conferentie op 19 december in Leuven. Op deze conferentie “Pedagogie en Theater van de Onderdrukten” stelden we de methode en de achterliggende pedagogische visie voor aan een divers publiek uit het maatschappelijk werkveld. Hier waren een 70-tal aanwezigen. In het weekend van 16 -17 april organiseerden we een teaser

De organisatie dankt alle vrijwilligers hartelijk voor hun schitterende en creatieve inzet het afgelopen jaar. Ook de verschillende subsidiënten die bovenstaande projecten mogelijk maakten, wensen we hier nadrukkelijk te vermelden: de Vlaamse Overheid, Stad Antwerpen – dienst Ontwikkelingssamenwerking en het Youth in Actionprogramma van de Europese Unie.

10

KOERIER - dossier

Vredesspiritualiteit

2012/2

mensen kwamen erop af en maakten via deze film kennis met een realiteit die sommige aanwezigen ondenkbaar achtten: het vredevol en respectvol samenleven van moslims en christenen. “Wegen tot ontmoeting”, het boek van Toon van Bijnen dat bij de opening van de Week van de Religies werd voorgesteld, hebben wij in onze Koerier “een parel van eenvoud en hoop” genoemd5, omdat hij daarin talloze positieve voorbeelden van intercultureel samenleven in kaart brengt. Ook het colloquium “De Geest van Assisi – 25 jaar jong”, georganiseerd door Sant’Egidio op de vooravond van de 25e verjaardag van de eerste door paus Johannes Paulus II georganiseerde interreligieuze wake, was zeer hoopvol in die zin: zes vooraanstaande religieuze leiders – waaronder bisschop Johan Bonny – spraken over het belang en de waarde van dialoog en samenwerking tussen religies en levensbeschouwingen6. Het is ooit anders geweest! Maar de weg terug lijkt op dit gebied alvast ondenkbaar.

Mededogen ‘Mededogen’: dat is het centrale woord in het verhaal van Vredesspiritualiteit anno 2011! Het boek Compassie van Karen Armstrong1 trok dit begrip langs alle kanten open, en verbreedde en verdiepte grondig de betekenis van dit synoniem voor mededogen en barmhartigheid. Het inspireerde ons voor een Vredesweekaanbod “Groeien in mededogen. Twaalf dagen, twaalf stappen, twaalf vragen” en voor het Koerier-dossier van september over “Vrede, mededogen en religie”. Karen Armstrong Ondertussen hadden we ook al kennis gemaakt met de Catechismus van de compassie2, en naar aanleiding van de Antwerpse Week van de Religies (4-10 april 2011) een clipstand ontworpen om meer bekendheid te geven aan het Handvest voor compassie en de oproep om mededogen opnieuw in het hart te plaatsen van elke religie.

Interreligieuze meditatie

Als christenen kiezen voor ‘mededogen’ als grondhouding (“Wees barmhartig zoals uw Vader in de hemel barmhartig is”) wordt hun geloof uiteraard een ‘kracht tot vrede’. Maar dan moet die barmhartigheid ook worden geïntegreerd in hun spreken (geweldloze communicatie) en in hun manier van omgaan met conflicten. We hadden in 2011 opnieuw meermaals de kans om mensen uit het werkveld hiervoor warm te maken: godsdienstleerkrachten in het bijzonder secundair onderwijs, diakens, parochiale medewerkers3…

Eenzelfde verhaal gaat ook in stilte voort, in de maandelijkse interreligieuze meditatie7, en in de maandelijkse bijeenkomst van de Prismagroep, waarin we met zijn zevenen elkaars religieuze tradities leren kennen en waarderen – en inderdaad ontdekken hoe ze ons ten diepste uitnodigen om de Gulden Regel toe te passen en “onze naaste te beminnen als onszelf”... Dit principe in het concrete leven behartigen is niet altijd eenvoudig, maar toch mogelijk. We ondervonden het toen we binnen deze Prismagroep een gespreksavond organiseerden over creationisme versus darwinisme, en hoe je dat als onderwijzer zou aanpakken als je voor een klas staat met kinderen met een diverse achtergrond op dit gebied. In de werkgroep ROMC (relatieopbouw tussen moslims en christenen), waarvan we vanuit Vredesspiritualiteit deel uitmaken8, zijn we in 2011 sterk bezig geweest met het voorbereiden voor een studiedag, die ondertussen al heeft plaatsgevonden in Antwerpen, De Loodsen, op 11 februari 2012. Thema: moslimjongeren in katholieke scholen.

Spirituele groeikansen bij conflicten

Vredesweekbrochure i.s.m. Overhoop

In de Pax Christi-teamvergaderingen stonden we elke keer stil bij een van de vijftien ‘spirituele groeikansen’ die conflicten bieden, zoals beschreven in onze Vierend & Bezinnend van 20104: aandachtspunten voor wie wil werken aan een betere kwaliteit van mens-zijn, respectvoller en geweldlozer. Dat deden we ook enkele keren in onze werkgroep Vredesspiritualiteit, en we maakten daarbij kennis met materialen en methodieken die deze opgave nog concreter maken. Fragmenten uit de films Invictus en Departures, een commentaar van Mansukh Patel op ‘het oog van de waarnemer’ in de Bhagavad Gita en het interview met Pouwel van de Siepkamp over ‘gentle teaching’ staan in ons geheugen gegrift.

Voor onze jaarlijkse Vredesweekbrochure gingen we in het voorbije jaar scheep met het maandblad Overhoop9. Met enkele bijdragen in het septembernummer van Overhoop en een extra bijlage van 8 blz. brachten we de Vredesweek – en onze dienst Vredesspiritualiteit – onder de aandacht van een ruim

De filmvertoning op 4 april – met inleiding en nabespreking – van Des hommes et des dieux, in het kader van de Week van de Religies, was een onverwacht succes: meer dan 500

11

KOERIER - dossier

Pax Christi International

publiek. De bijlage werd op 10.000 exemplaren gedrukt! Een tweede katern kon daarna apart besteld worden, met onder andere liturgische suggesties en een nieuwe Franciscaanse vredeswake. Leden van de werkgroep namen weer heel wat teksten voor hun rekening. De samenwerking met Overhoop kreeg een vervolg met een bijdrage in het decembernummer rond “In vrede samenleven”, een commentaar op een tekst van Paulus10.

Vele jaren al volgt Pax Christi International de gebeurtenissen in Soedan op de voet. Er werd campagne gevoerd n.a.v. de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan in juli 2010. In samenwerking met Pax Christi Vlaanderen heeft Pax Christi International ook een project lopen voor de re-integratie in de samenleving van voormalige soldaten in Burundi en de Democratische Republiek Congo. In de DRCongo werden er ook Pax Christi-waarnemers ingezet bij de verkiezingen van eind november 2011.

Maar ook nog… Verder hebben we ook suggesties verspreid voor vieringen en gebedsmomenten voor het weekend van 17/2/11, voor de week voor Vrede in Palestina en Israël (29/5 – 4/6/2011) en voor weekendvieringen voor 15/1/2012, aansluitend bij de Vredesboodschap van Benedictus XVI voor 1 januari van dit jaar: “Jonge mensen opvoeden tot rechtvaardigheid en vrede”. Op de IPB-dag “Kerk in beweging” waren we aanwezig met een poster: “Gods barmhartigheid dringt in deze wereld door via jou en mij”.

Opnieuw zat er een goede dynamiek in de werking in Latijns Amerika en de Caraïben. Er werden werkbezoeken gebracht aan de lidorganisaties in landen als Colombia en de Dominicaanse Republiek en Haïti. Een internationaal seminarie inzake gerechtigheid en verzoening heeft plaatsgevonden in San Salvador, in maart 2011, aansluitend bij de verjaardag van de moord op Aartsbisschop Romero. In Panama werd er in juni een seminarie georganiseerd rond de thematiek van migratie en mensenhandel.

En zo sluiten we dit verhaal af, opnieuw met een verwijzing naar… mededogen!

Zuidelijk Europa en meer bepaald de Balkan zijn de laatste jaren in de vergeethoek geraakt. Maar de naweeën van de oorlog op de Balkan zijn nog sterk aanwezig. Er moet nog veel gebeuren op het vlak van justitie, veiligheid, heropbouw en vooral van verzoening. Om die reden heeft Bisschop Kevin Dowling, onze medevoorzitter, in samenwerking met Katarina Kruhonja uit Osijek (lid van het International Bestuur), twee werkbezoeken gebracht, contacten gelegd en gesprekken gehad met religieuze leiders in Bosnië-Herzegovina, Servië en Kroatië, om er te vertellen over het proces van de waarheiden verzoeningscommissie in Zuid-Afrika.

Eindnoten 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2012/2

Recensie in Koerier 2011/2 Recensie in Koerier 2011/5 O.a. in Steenbrugge, Voortkapel, Torhout… Vredesspiritualiteit in het leven van elke dag: Conflict als kans tot spirituele groei (blz. 50-55). Recensie in Koerier 2011/3 Verslag in Koerier 2011/6 Zie www.irm-antwerpen.tk ROMC is een werkgroep binnen KMS Zie www.overhoop.be. Romeinen 12,17-21.

Op basis van die gesprekken werd er dan in april 2011 een consultatie gehouden met o.m. vrienden uit de verschillende Pax Christi lidorganisaties uit de Balkan (en uit Rusland en Litouwen), met vertegenwoordigers van verschillende christelijke denominaties en godsdiensten, én met activisten uit de vredes- en mensenrechtenbewegingen uit Kroatië, Servië, Kosovo, Bosnië-Herzegovina. Sommige leiders van religieuze gemeenschappen hadden nog nooit met elkaar gesproken. Het

Paul Lansu (Pax Christi International) en Olivier Forges (Pax Christi Vlaanderen) bij de partners in Rusland

12

KOERIER - dossier

bleek dat Pax Christi International het kader heeft aangeboden waarbij de betrokkenen met elkaar opnieuw zijn kunnen gaan praten. Interessant was ook de uitwisseling van ervaringen van de Balkan met de Kaukasus: ”in de Kaukasus is men nog niet aan praten toe”, zei men.

2012/2

schendingen van mensenrechten aangekaart en werden de vrije meningsuiting en democratie centraal gesteld. De Arabische Lente zou wel eens kunnen omdraaien in een ‘christelijke winter’, wat slaat op het schenden van de rechten van minderheden in de vermelde landen.

Verheugend was het de jaarlijkse Pax Christi International Vredesprijs te mogen uitreiken aan Pontanima, een interreligieus koor uit Sarajevo. Pontanima is onmiddellijk op het einde van de oorlog in BiH in 1996 van start gegaan en brengt leden samen vanuit de verschillende denominaties en godsdiensten. Zingen voor vrede!

De Arabische Lente was één van de actuele thema’s van de internationale Pax Christi workshops die gehouden werden in juni 2011 in Brussel. Het spanningsveld kwam naar boven tussen het verdedigen van de mensenrechtenactivisten enerzijds en het openhouden van dialoog met de overheden anderzijds. Tevens werden er workshops gehouden over ontwapening en de rol van de Europese Unie in vredesopbouw. De jaarlijkse Algemene Vergadering van Pax Christi International is deze reeks van workshops voorafgegaan. Daar werd Jan Peters SJ gekozen als nieuwe penningmeester van Pax Christi International.

Dramatisch waren de aardbevingen of overstromingen in Nieuw Zeeland, Filippijnen en Japan. De discussie over de veiligheid van de kernreactoren en het verband tussen nucleaire energie en kernwapens werd mede door de Pax Christi-lidorganisaties gevoerd. Boodschappen van solidariteit vanwege de Pax Christi International-voorzitters werden verzonden naar al die bevolkingen die het voorbije jaar te kampen hebben gehad met aardbevingen, rampen en overstromingen.

Sinds enkele jaren is initiatief genomen om de vredespiritualiteit en -theologie verder te verdiepen binnen Pax Christi International. Het gaat om een proces van uitwisseling van ervaringen en verhalen van mensen die betrokken zijn (geweest) met (gewapend) conflict en vredesopbouw. Bij elke internationale bijeenkomst werd een sessie voorzien waarbij getuigen spreken over hun worstelen met leven, dood, geweld en hoe zij God ervaren in conflictsituaties. Deze verhalen worden verzameld en zijn voorwerp van verdere reflectie door onder meer theologen. Een eerste brochure werd al uitgegeven in de context van Latijns Amerika. Wij zijn de handen van God voor solidariteit: hoe lidorganisaties van Pax Christi in Latijns Amerika en de Caraïben hun vredespiritualiteit beleven is de titel van een verzameling van getuigenissen en reflecties. De brochure werd uitgegeven in het Spaans, Engels en Frans.

Een delegatie van Pax Christi International, o.l.v. van Marie Dennis, medevoorzitter, heeft deelgenomen aan de internationale oecumenische vredesconvocatie in Kingston, Jamaica, en dat op uitnodiging van de Wereldraad van Kerken, in mei 2011. Meer dan 1000 deelnemers hebben er ervaringen uitgewisseld in het dag in, dag uit, werken aan een cultuur van vrede en geweldloosheid. Pax Christi International heeft er vier werkgroepen georganiseerd met telkenmale een goede opkomst aan deelnemers. Zulke bijeenkomst geeft kansen in het leggen van contacten en netwerken. We zijn betrokken in enkele specifieke oecumenische initiatieven ter opvolging van de convocatie, o.m. het streven naar een verdrag voor de wapenhandel (ATT) en naar nucleaire ontwapening wereldwijd.

Tijdens een elektronische bijeenkomst van het Internationaal Bestuur in december werden er twee nieuwe lidorganisaties opgenomen in het netwerk van Pax Christi International: (1) de Commissie Rechtvaardigheid, Vrede en Heelheid van de Schepping van de Religieuze Congregaties op Taiwan; en (2) de Dienst Rechtvaardigheid en Vrede of beter gekend als Serpaj, in Chili. Er zijn nu meer dan 100 lidorganisaties betrokken in het netwerk van Pax Christi International, in meer dan 50 verschillende landen en aanwezig op de vijf continenten. Een mooi moment was het bericht te ontvangen dat we als Pax Christi International door het Nobel Peace Committee in Oslo genomineerd werden als kandidaat in 2011. Er stond wel bij dat er nog 240 andere genomineerden waren. Het gaat om 1 miljoen euro. Zelfs als we dat moeten delen met twee andere winnaars, zullen we daar niet om treuren!

Vredesconvocatie in Kingston

Pax Christi International heeft de verschillende opstanden in de Arabische wereld op de voet gevolgd, o.m. in Tunesië, Egypte, Libië. De beweging heeft inzake Libanon en Syrië tussenkomsten gehouden bij de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties in Genève. Telkenmale werden de

Ondertussen werkt het Internationaal Secretariaat aan een nieuwe website en werden er profielen uitgezet voor nieuwe medewerkers. De maandelijkse Nieuwsbrief is nu beschikbaar in 4 talen: Engels, Frans, Spaans en sinds 2011 ook in het Duits.

13

KOERIER - dossier

2012/2

Lokale werking Onze beweging steunt voor haar werking op de inzet van vele vrijwilligers. Zowel op ons secretariaat aan de Italiëlei, waar wij wekelijks op de vaste inbreng van vrijwillige medewerkers kunnen rekenen, als “op het terrein” engageren mensen zich kosteloos voor ons vredeswerk. De jongeren van You Move 4 Peace, onze bestuursleden, de diverse experts die ons adviseren, de leden van de verschillende werkgroepen, … En niet te vergeten alle mensen van de lokale groepen, die vooral tijdens de Vredesweek mooie activiteiten op touw zetten. Op 29 mei troffen die vrijwilligers elkaar op een gezellige Lenteontmoeting op het domein Zellaer in Bonheiden.

Bij de jarige vredesboom in Herent

Op 28 september organiseerde de Interreligieuze Werkgroep Gent, met Dries Van Ootegem, een vredeswake in de SintNiklaaskerk. Brigitte Herremans, Midden-Oostenmedewerkster van Broederlijk Delen/Pax Christi begeleidde er een gesprek rond wapenhandel. Bovendien hing in Gent aan de Rabotkerk gedurende de hele Vredesweek een Vredesvlag.

Pax Christi Limburg, met drijvende kracht Lizette Stiers, komt 10 keer per jaar samen in het Pastoraal Centrum van KiewitHasselt. Op 28 augustus namen zij deel aan het tweejaarlijks Wereldfeest in Bokrijk, waar ze de Vredeweek promootten. Op 22 september gaven zij in het Vrijzinnig Ontmoetingscentrum in Hasselt het startschot voor de Vredesweek in Limburg, met een opgemerkte passage van Kenneth Ampi, de Vredesweekgetuige uit Congo. Zij wees er o.m. op het levensbelang van een stevig Internatonaal Wapenhandelsverdrag – inzet van de Vredesweek – in het licht van de nakende verkiezingen in Congo. De 27ste september voerde Pax Christi Limburg een straatactie op de Grote Markt in Hasselt. Zij riepen er o.m. letterlijk – mét luidspreker – de omstanders op om de Vredesweekpetitie te tekenen. Een zeer positieve ervaring die zij iedereen kunnen aanbevelen. Op 11 november stond de jaarlijkse herdenking van de Onbekende Oorlogsvrouw in het teken van de vervolging van Bahai’ in Iran. Het koor Volkorengrijs zette de viering echt luister bij. Als afsluiter van het werkjaar bezochten zij de Matonge-wijk in Brussel, een verrijkende en deugddoende ervaring.

Pax Christi Leuven moest in 2011 afscheid nemen van enkele trouwe leden: Koos Van Schie en Bob Monsecour overleden, Mark Cornelis trad terug. De groep bleef actief, dankzij de onverminderde inzet van Maria Donvil. In het voorjaar werd er dieper ingegaan op het Koerierdossier rond Hamas. Op 27 maart had Pax Christi Leuven een infostand op de VlaamsBrabantse Vrouwendag in Asse. Zij stapten op 22 april ook mee in de Goede Vrijdagtocht met als thema : “Opgejaagd door onrecht”. Op 8 mei namen zij deel aan het Wereldfeest. Thema ditkeer was: “Hoop doet vluchten”. In juni kwam de groep samen om het Koerierdossier rond de volksopstanden in het Midden-Oosten te bespreken. Pax Christi Leuven was aanwezig op 6 augustus op de Hiroshimawake. De 30e september waren zij paraat op de vrijdagmarkt, voor de jaarlijkse Vredesweekstraatactie. In het kader van de Vrouwendag te Leuven voerden zij op 11 november actie rond de Onbekende Oorlogsvrouw. Op 17 en 18 december stonden zij met een stand op De Andere Kerstmarkt. Als jaarafsluiter werd er tenslotte ingegaan op Koerier-dossier “Groeien in mededogen”. Pax Christi Leuven blijft ook onze beweging vertegenwoordigen in de Leuvense Noord-Zuidraad.

In Brugge zet de Pax Christi-groep rond Marieke Verplancke jaarlijks tijdens en rond de Vredesweek een aantal boeiende activiteiten op. Op 25 september organiseerden zij i.s.m. Werkgroep Interreligieuze Dialoog Brugge en SOCK in PC De Koepel een Open Avond met als thema “Moslims en Christenen op zoek naar vrede”. Op het programma een voorstelling van The imam and the pastor, een film van David Channer, met aansluitend een panelgesprek met o.m. Inge Cordemans, gastprofessor wereldgodsdiensten bisschoppelijk seminarie Brugge, Aziz Rajput, voorzitter van de moskee te Brugge en Jonas Slaats, coördinator van MANA vzwexpertisecentrum voor Islamitische culturen. Met meer dan 100 aanwezigen was de avond een succes te noemen. Op 26 september organiseerden zij i.s.m. en bij Vormingplus Brugge een avond met Vredesweekgetuige Kenneth Ampi. Op 29 september vertoonden zij, i.s.m. De Andere Film Brugge, Katyn, een indringende film van de grote regisseur Andrzej Wajda, over het bloedbad dat de Russische geheime dienst in het gelijknamige dorp onder Poolse militairen en intellectuelen aanrichtte tijdens WOII. Op 8 oktober voerden zij aansluitend op de Vredesweek straatactie in Brugge, bij de Sint-Jozefhumaniora.

In Herent werkt de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking ieder jaar één of meerdere activiteiten uit in het kader van de Vredesweek. Marcel De Prins, bestuurslid van Pax Christi Vlaanderen, is hiervan de initiatiefnemer. De vredeswake van 25 september 2011 was extra feestelijk: zij werd gehouden aan de jarige vredesboom aan het pleintje Rijweg-Schotstraat. De boom werd 25 jaar geleden geplant als reactie op het plaatsen van kernwapens in ons land. De vele bezoekers konden, onder een stralende zon, genieten van muziek, koorzang, poëzie, toespraken en een schoolproject rond vrede. Burgemeester Kuijpers onthulde samen met Marcel een nieuwe gedenkplaat voor de vredesboom. Op 28 september was er in Centrum De Wildeman in Herent een bonte Guatemala-avond, met aandacht voor de Vredesweek. Wij danken al deze vrijwilligers uiteraard van harte! 14

KOERIER - dossier

De financiële, administratieve en technische werking

FOD Buitenlandse Zaken * JINT-Jeugd in Actie Peacebuilding from study to the use theatre (EVS-Ontvangst Carol Chukwuemeka)

De financieel-administratief-technische dienst van Pax Christi Vlaanderen vzw is verantwoordelijk voor de uitvoering van het financieel beleid van de Raad van Bestuur. Dit omvat de opmaak van de financiële planning, het opstellen van de begroting, de begrotingscontrole en de financiële opvolging van subsidiedossiers. De dienst verzorgt ook het onthaal, de inkomende en uitgaande post, het beheer van het adressenbestand, het kopieerwerk, de verkoop van publicaties en andere producten en de administratieve ondersteuning van de algemeen secretaris. Daarnaast staat de dienst nog in voor het onderhoud van het gebouw, waarin ook de vzw’s Wereldmediatheek en IPIS gehuisvest zijn. De archivering van documenten, de afhandeling van bestellingen en depots, het beheer van het adressenbestand, de planning van grote verzendingen, het onthaal en de opmaak van de inventaris komen eveneens op deze vergaderingen aan bod.

* administratieve werking

2012/2

De Administratieve Gids van Pax Christi Vlaanderen vzw werd geactualiseerd. Daarin worden de belangrijkste afspraken en administratieve procedures bijgehouden,. Het archief wordt vanaf 2011 zoveel mogelijk digitaal bijgehouden in plaats van op papier. Om de vredeswinkel meer uitstraling te geven, werd een werkgroep vredeswinkel in het leven geroepen. Sinds 2011 gebeurt de uitgaande facturatie vanuit onze databank ssaskia zodat boekhoudklanten in de databank worden geïntegreerd. * technische werking Voor internet werd in 2011 overgeschakeld naar Telenet, waardoor enerzijds een besparing gerealiseerd werd en anderzijds de uploadcapaciteit verhoogd werd. We vermelden ook de aanschaf van 4 nieuwe laptops en 2 nieuwe desktops.

* financiële werking In de oorspronkelijke financiële meerjarenplanning bij het beleidsplan 2011-2015 opgesteld voor het ministerie van Cultuur kon een sluitende begroting voor 2011 worden opgesteld uitgaande van een maximale subsidiëring van 200.000 euro (233.380 euro na indexering) en inschakeling van een extra personeelslid. Ondanks een gunstig advies en ontwerp van beslissing vanwege de minister werd het toegekende subsidiebedrag uiteindelijk toch met ca. 20% verminderd tot ca. 160.000 euro.

Materiaal  voor  verkoop  &   Koerier   Diensten   Personeelskosten   Afschrijvingskosten   Andere  exploita;ekosten   Bankkosten  

Reeds snel in 2011 werd duidelijk dat het handhaven van de in het beleidsplan voorziene personeelsuitbreiding niet realistisch was. Hiervoor werd een bedrag van circa 100.000 euro gereserveerd om de jaarlijkse tekorten tussen 2011 en 2015 op te vangen door middel van extra inkomsten/besparingen die evolueren van 20.000 naar 80.000 euro tussen 2011 en 2015. Het uiteindelijke doel was een sluitende begroting tegen 2015. De begroting 2012 werd dan ook opgesteld uitgaande van ernstige besparingen.

Uitzonderlijke  kosten  

Er werd een advertentie geplaatst in Tertio om de mogelijkheid van een legaat ten voordele van Pax Christi Vlaanderen kenbaar te maken.

Omzet   Lidgelden,  giCen,   sponsoring   Subsidies  

In 2011 werden volgende projecten (verder) uitgevoerd: * Managers van Diversiteit: Geweldpreventie bij nieuwkomers uit ex-Sovjet-Unie en Koerdistan (2010-2011), Vlaamse Gemeenschap Ag Binnenlands Bestuur * Pursuit of Justice, Promoting the Values of Human Rights, Rule of Law and Democracy in the Northern Caucasus, FOD Buitenlandse Zaken * Grands Lacs - Continuons à construire une paix durable,

Recupera;es   Financiële  opbrengsten   Uitzonderlijke  opbrengsten  

15

KOERIER - dossier

Colofon Auteurs van dit dossier: Dirk Broos, Gio De Weerd, Maria Donvil, Olivier Forges, Annemarie Gielen, Joost Gisquière, Jo Hanssens, Brigitte Herremans, Paul Lansu, Nadia Nsayi, Lizette Stiers, Brigitte Storms, Stijn Van Bever, Jan Van den Berghe, Marieke Verplancke Tekstrevisie: Jan Glorieux Eindredactie: Karin Seberechts Verantwoordelijke uitgever: Annemarie Gielen Druk & lay-out: Drukkerij Room, Sint-Niklaas ISBN-nummer: 9789461370228 Wettelijk depotnummer: D/2012/3498/002 Foto’s: Anne Vansteelandt, beeldarchief Pax Christi Vlaanderen, creativecommons. org Pax Christi Vlaanderen Italiëlei 98a, 2000 Antwerpen Tel: 03/225 10 00 – fax 03/225 07 99 [email protected] www.paxchristi.be

Koerier-dossier is een vaste bijlage bij het abonnement op het tijdschrift Koerier van Pax Christi Vlaanderen. Deze formule van abonnement kost 25 euro en omvat zesmaal een Koerier met dossier en een boek rond een actuele vredesthematiek. Losse nummers van elk dossier zijn afzonderlijk verkrijgbaar tegen 1 euro, vanaf 5 exemplaren 0,80 euro. 16

2012/2