2

Gaandeweg

Palliatieve Zorg AZ Sint-Lucas Gent

2012/2

Editoriaal Wanneer ik dit editoriaal schrijf, zijn we net drie maanden op de nieuwe afdeling.

Inhoud

Editoriaal 2



Dali, de stille kracht

3



En dat is sterven

7



Departures 8



Weetjes 10



Sponsors 12

Enerzijds lijkt het alsof we nooit ergens anders gewerkt hebben en voelen we er ons met zijn allen al helemaal thuis. Dit dankzij de inzet van elke medewerker van de afdeling. Daarom ook een gemeend dankjewel aan ieder van hen: om de dagelijkse inzet die er voor zorgt dat elke patiënt ook hier goede zorg krijgt, om het geduld ook, want nog niet alles verloopt al op wieltjes. Want anderzijds worden we – wat trouwens normaal is na een verhuis – nog regelmatig geconfronteerd met ‘een aantal kinderziektes’. Een nieuwe campus vraagt immers op

colofon 2

Werkten mee aan dit nummer: Jacky Botterman, Toon Claeys, Nancy Criel, Catherine Harotte, Kathy Sandyck, Luk Vermeulen

sommige gebieden een andere manier van werken dan we gewoon waren en dit kan niet van de ene dag op de andere. Na het project van het plannen en organiseren van de verhuis, staat daarom een volgende ‘groot project’ op de voorgrond: kijken hoe we op dit ogenblik – in de verschillende facetten van de zorg – bezig zijn, waar moet bijgestuurd worden en hoe we dit concreet kunnen inplannen. Hierbij is het de bedoeling dat elke medewerker wordt betrokken en voorstellen kan doen. Het afdelingsgebeuren blijft immers op de eerste plaats een ‘teamgebeuren’. Slechts wanneer de dagelijkse werking door iedereen gedragen wordt, zal verandering en bijsturing (waar nodig) mogelijk zijn! En dit alles met één doel: kwaliteitsvolle zorg bieden! In de opbouw van de nieuwe afdeling neemt ook de vzw een belangrijke plaats in: dankzij jullie giften staat deze immers in voor een deel van de aankleding van de afdeling. Een aantal zaken (aquarium, staande lamp voor

DALI, de stille kracht elke patiëntenkamer, tuinmeubelen, bloembakken en planten voor het terras,…) zijn door de vzw bekostigd en verhogen in belangrijke mate de huiselijkheid van de afdeling. Daarom ook een gemeend dank je wel aan iedereen die op een of andere manier de werking van de vzw steunt! Ik wil aan het begin van dit nummer ook iedereen bedanken voor de positieve feedback die we krijgen over de nieuwe lay-out van Gaandeweg. Het doet goed te horen dat deze aanspreekt en door iedereen positief onthaald wordt. We zijn dan ook fier om u dit tweede nummer te kunnen aanbieden. Ook nu bieden wij jullie een aantal artikels aan waarmee we de band met de afdeling en u sterk willen houden. Ik wens u allen veel leesgenot!

Terwijl ik op Annelies zit te wachten zie ik in de living een patiënt koffie drinken en een babbeltje slaan met de afdelingshond Dali. Een bijna ontroerend tafereeltje. De perfecte inleiding op mijn ‘in gesprek met’, want ik mag het vandaag met verpleegkundige Annelies (Vercauteren) hebben over haar Dali. Dali is de nieuwe hond en startte recent zijn loopbaan op de nieuwe locatie (campus Volkskliniek) van de afdeling Palliatieve Zorg. Annelies, verpleegkundige, nam de taak op zich om Dali blijvend te instrueren. Annelies (37) studeerde op latere leeftijd, met al twee peutertjes in huis, om haar missie waar te maken. “En die missie ligt hier, nu al zeven jaar.” zegt ze in alle eenvoud. Na de keuzestage onmiddellijk begonnen als verpleegkundige in de palliatieve zorg. In de weinige vrije tijd is ze actief in de basketbalsport (zelf lange tijd gespeeld, nu training en meevolgen wat de kinderen – een dochter van 12 en een zoon van 14- in dit wereldje doen). Vroeger altijd zelf een hond gehad, maar toen die ingeslapen was, werd er beslist: “Vanaf nu geen

Nancy Criel

3

4

hond meer in huis”. De komst van Dali heeft dat wel weer veranderd. “Gelukkig maar. En we zijn er in ons gezin allemaal echt zeer tevreden mee”.

Ondertussen ging de hond Kioshi met pensioen en werd er besloten om een aanvraag in te dienen om Kioshi te vervangen. Het werd Dali.

Het werd Dali

Een totaal leerproces

Dali werd opgevoed in een gastgezin in De Pinte. Hij verbleef er van 7 weken oud tot 1,5 jaar. Daarna zou een plaatsing volgen als rolstoelbegeleider. Maar al vrij vroeg was het duidelijk dat Dali daar niet 100% voor geschikt was. Hij kon een aantal vaardigheden niet vlug genoeg uitvoeren (mentaal trager), hij heeft iets meer tijd nodig (en daar kan een mindervalide niet op wachten). Na de zomerstage heeft Dali een half jaar verlof gekregen (terug in het gastgezin) wat ook de mogelijkheid bood om verder uit te maken wat zijn kunnen en toekomst zou worden.

In januari en februari hebben we (Dali en ik) in Merelbeke elke zaterdag de winterstage gevolgd. Daarna een week theoretische en praktische proeven: 70 commando’s uitvoeren zoals we ze samen geleerd en geoefend hadden. Half maart (Dali wordt 3 jaar) werden de eerste stappen gezet op de nieuwe PZ-locatie campus Volkskliniek. Het was voor hem en voor mij een zoeken, een leren, een opstarten, een begin van uitvoering, een verkenning, … Ik ben toen begonnen met hem te leren wat van hem verwacht wordt,

zeg maar de huisregels. En dat is nu nog bezig, zoiets gaat niet zomaar van vandaag op morgen. Maar met de tips en tricks van de vereniging Hachiko lukt het me wel. In de werksituatie is het nu nog altijd zo dat Dali slechts op de afdeling aanwezig is als ik er ben. Tenzij het wat teveel is, bijvoorbeeld vijf werkdagen na elkaar is voor Dali te lang.

Buiten de diensturen Dali heeft ook zijn ontspanning nodig. Na de dienst heeft hij nood aan beweging, zonder leiband. Lopen, de bossen en de velden in. Zowel bij goed als bij slecht weer. Thuis is het uiteraard ook met commando’s te doen. Alhoewel het thuis puur ontspanning is, moeten alle gezinsleden zich wel aan een aantal afspraken houden en bijvoorbeeld niet zomaar strelen. En we stofzuigen wel iets meer dan vroeger. Hij slaapt thuis ook in de bench, met dezelfde regels en afspraken als in het ziekenhuis. Maar hij doet alles mee, gaat overal mee naartoe.

De totale zorg Ik zorg voor de voeding. Voor het onderhoud. Poo tjes scheren en verzorgen, alle dagen borstelen.

De oren reinigen. Er is werk aan. De contacten met de veearts. Het bezoek aan de kapper. De nazorg op Hachiko, éénmaal per maand. De halfjaarlijkse controle test wat hij minder goed doet of vergeten is. Dat wordt dan bijgetraind. Het is een totale zorg die je aangaat.

Dali op de palliatieve In de eerste plaats is hij hier ‘gewoon om er te zijn’, om affectie aan de mensen te bieden, de knuffels die hij zeer graag krijgt en geeft. Dat is zijn eerste taak. Daarnaast is er het huiselijk gevoel dat hij aan de afdeling bezorgt. Maar ook het praktische: iets aangeven. Een vers laken brengen. Een pantoffel aanreiken. Gestreeld kunnen worden terwijl men verdriet verwerkt. Dali als compagnon, als afleiding. En wie het niet wenst, geen enkel probleem. Dat moeten we respecteren. Dat verloopt niet altijd vlekkeloos, maar het is aan ons om hem aan te leren wat wel en wat niet. Hij is volwassen in alles wat hij aangeleerd kreeg. Maar het blijft voor een dier super moeilijk om hem aan te leren dat hij nu in die kamer binnen mag, en pakweg binnen veertien dagen in diezelfde kamer niet. Het is dan aan

5

ons, om consequent te handelen. Met ‘ons’ bedoel ik hier iedereen. Als iedereen hetzelfde toelaat en hetzelfde verbiedt, zijn er minder problemen. Normaal heeft een hond één baasje, en hier heeft hij er zeer veel. Maar dankzij zijn goed karakter gaat het hier nu bijzonder goed.

Wensen Voor iedereen op de afdeling: zeer consequent zijn tegenover Dali. Iedereen kent de huisregels, ik verwacht ook dat iedereen ze consequent toepast. En als er een probleem is verwacht ik dat het mij gemeld wordt. Voor de bezoekers is er geen speciaal advies maar wel de (uitdrukkelijke) vraag om Dali geen extra voeding te geven. Het blijkt een moeilijk punt te zijn. De verleiding is blijkbaar zeer groot als Dali daar met zijn druilerige oogjes staat te kijken. Oogcontact, een streling, een koekje. Ik hoop dat ik daar niet teveel problemen door krijg. Dan nog liever weet hebben van Dali’s koekjes, zodat ik zijn afgewogen hoeveelheid eten kan aanpassen.

6

Want zijn gevraagde activiteit op de afdeling is niet calorie slopend. We moeten daar dus rekening mee houden en ik wil hem wel fit houden.

Hij verdient de superlatieven Een dier op een afdeling is een opdracht. We nemen het bovenop het takenpakket. Het ‘extra’ wordt ook omgezet in een ‘extra dimensie’ voor patiënten en bezoekers van onze afdeling. Dat is de motivatie om het te doen. En vergeet ook niet. Dali is een privilegedier. Je kan er overal mee komen. Hij mag ook overal komen. Hij is super. Dat is een dier met manieren. Luk Vermeulen

En dat is sterven Ik sta aan de kust. Een witte zeilboot ontvouwt zijn zeilen in de ochtendbries en zet koers naar de blauwe oceaan. De boot is schitterend en vaart vol kracht. Ik blijf hem gadeslaan tot hij niet méér is dan een wit wolkensliertje en verdwijnt daar waar de zee en lucht in elkaar overgaan. En dan zegt iemand naast mij: ‘Daar, hij is verdwenen.”

“Verdwenen? Waar naartoe? Verdwenen uit mijn gezichtsveld.” Dat is alles. Zijn mast, romp en rondhout zijn nog precies even goed in staat zijn lading naar zijn bestemming te varen. Het kleine formaat zit eigenlijk in mij, niet in hem. Precies op het ogenblik dat iemand naast me zei: “Kijk hij is verdwenen”, gingen er elders stemmen op die vreugdevol riepen: “Daar komt hij!” En dat is sterven…

(bron onbekend)

7

‘Departures’ Zoals in vorige Gaandeweg aangekondigd willen wij in ons tijdschrift ook ruimte voorzien voor een mooie tekst, een gedicht, een mooie film,… De film ‘Departures’ is zo’n pareltje dat we graag met jullie delen. Regie: Yôjirô Takita | Cast: Masahiro Motoki (Daigo Kobayashi), Tsutomu Yamazaki (Ikuei Sasaki), Ryoko Hirosue (Mika Kobayashi)| Speelduur: 130 minuten | Jaar: 2008 Films hebben vaak een lastige weg te gaan richting roem en succes. Soms staan regisseurs zelf nog het meest perplex als hun film een onverwacht hoge vlucht neemt. Het overkwam de Japanse Yôjirô Takita. Zijn Departures won in Amerika (2009) terecht de Oscar voor beste buitenlandstalige film. Departures heeft meteen al een streepje voor door de manier waarop humor wordt gecombineerd met

8

het toch wel zware onderwerp van de film: het ritueel afleggen van de gestorvenen. Toch is de film ondanks deze lichte toon allesbehalve luchtig. De professionele cellospeler Daigo Kobayashi speelt klassieke muziek in een groot orkest in Tokio. Als het orkest wordt ontbonden zit de jonge Daigo zonder werk en met een schuld van achttien miljoen yen voor zijn net nieuw gekochte cello. Zonder enige discussie besluiten zijn vrouw Mika en hij om de cello te verkopen en terug te gaan naar zijn ouderlijk huis op het platteland. Hier brengt het lot een advertentie onder zijn aandacht: ‘departures’: geen opleiding nodig, korte uren, voltijds. Beiden denken dat het om een soort reisbureau gaat en vol optimisme bezoekt Daigo het kantoor. De doodskisten tegen de muur verontrusten hem geenszins, hij heeft er immers nooit eerder één gezien. Als zijn mentor Ikuei Sasaki hem zijn werkzaamheden heeft uitgelegd, houdt hij ze

voor Mika verborgen. “Het is iets ceremonieels” vertelt hij haar, en daar is geen woord van gelogen. Zijn eerste job is een al twee weken overleden persoon. Geen pretje. Naarmate hij langer in dienst is, leert hij van Ikuei de doden met respect te behandelen en ze zo te wassen, kleden en make-up aan te brengen dat hij ze, op een kloppend hart na, weer tot leven brengt in de ogen van hun familie. Het is de menselijke manier waarmee de achterblijvende families op dit ‘herleven van de dode’ reageren, die ontroert. Sommige families ontsteken in schuldgevoelens of woede, andere juist in onverwoestbare liefde. De meest ontroerende is de vader die door zijn vrouw en dochters met rode lipstick vaarwel wordt gezoend. Departures doet iets wat maar weinig films lukt: ontroeren terwijl je de verhalen achter de doden

9

of hun familie niet kent. Dit is volgens regisseur Takita tevens de reden van het succes van de film: “Departures is een echt Japans verhaal, maar ik ben blij dat het universele thema van de dood door zoveel mensen wordt begrepen over de hele wereld, in verschillende landen en over taalgrenzen.” De Japanse acteurs kunnen op filmkijkers in het westen onrealistisch over komen door hun hoge stemmen of het af en toe overdadige theatrale acteren. Dit heeft niets te maken met professionele onkunde, maar alles met culturele verschillen. Voor Departures moet je echt gaan zitten wil hij op je kunnen inwerken. Takita neemt zijn tijd (meer dan twee uur) om het overlijdensritueel en Daigo’s pijnlijke maar niet unieke verleden uit de doeken te doen. Het is een lange zit, maar de moeite waard - ook zonder de felbegeerde Oscar als reclamebord. Nancy Criel

Bron: www.filmtotaal.nl

10

Weetjes Er werd bij Kioshi, onze trouwe afdelingshond, die begin maart met “pensioen” ging een levensbedreigende ziekte vastgesteld. In die mate dat er beslist werd om haar stilletjes te laten inslapen op 31 mei. Ook al was Kioshi niet meer op onze afdeling, ze bleef in ons hart aanwezig. We wensen Marleen die jarenlang Kioshi verzorgde en haar een thuis gaf, alle sterkte toe.

Op 31 mei vond onze jaarlijkse vrijwilligersdag plaats. In de voormiddag brachten de vrijwilligers een bezoek aan het nieuw gerechtsgebouw te Gent. In de namiddag mochten ze luisteren naar een lezing van de heer Alexander Verstaen over de spirituele dimensie van Palliatieve zorg. Het werd een mooie dag.

Op 3 november organiseert de VZW Ter Sparre in samenwerking met de heer Staf Weyts opnieuw een prachtig concert ten voordele van onze vzw in het ICC te Gent. Hou deze datum alvast vrij. We houden u op de hoogte in ons nummer van september.

De datu m vo o r d e jaarlijkse geschenkenbeurs werd vastgelegd: 23 tot 25 november in het AZ Sint-Lucas te Gent.

Wie van een tweede concert wenst te genieten, georganiseerd door de heer Staf Weyts in samenwerking met Kiwanis Sint-Martens-Latem, kan dit op zondag 24 juni om 11 uur in het Koninklijk Muziekconservatorium, Hoogpoort 64 te Gent. Na het concert volgt eveneens een receptie. De muziek wordt gebracht door “The international Clarinets” en het “Clarinet Choir van het Conservatorium van Luxemburg”. De opbrengst van dit aperitiefconcert gaat naar het Kinderrevalidatiecentrum van het UZ Gent. Kaarten te verkrijgen bij Kiwanis Sint-Martens-Latem of bij Staf Weyts 0485 43 15 68. De optie is dat dit concert ten voordele van onze vzw wordt georganiseerd.

11

Lijst van sponsors van giften tussen 1 januari en 31 maart 2012 Zoals u reeds kon lezen in het editoriaal sponsort de vzw heel wat zaken op de afdeling. Er zijn niet alleen de huiselijke verfraaiingen. We krijgen regelmatig ook de vraag van patiënten naar extra’s uit de keuken: een pepersteak, rijstpap, chocolademousse, … De vzw zorgt voor de ingrediënten, de vrijwilligers voor de creatie van schitterende gerechten. U merkt dat we de middelen die u ons schenkt heel nuttig besteden. Giften blijven van harte welkom!

Zonder fiscale aftrekbaarheid: 

12

BE12 4400 3398 1192 (BIC: KREDBEBB) BE98 8900 1440 1093 (BIC: VDSPBE91) 

Giften die rechtstreeks worden gestort op bovenstaande rekeningen (Palliatieve Zorg SintVincentius vzw) komen niet in aanmerking voor fiscale vrijstelling!   Wie een bedrag van € 10 of meer stort per jaar op één van de rekeningen, krijgt automatisch dit tijdschrift thuis toegestuurd.  

Van harte dank aan de sympathisanten, de verenigingen, firma’s, die hieronder vermeld staan. Veel dank ook aan de anonieme schenkers en aan hen die voor en achter de schermen tijd en energie geven aan de realisatie van de fondsenwerving. Dank ook aan diegenen die met ons deelden naar aanleiding van hun huwelijk, hun jubileumviering, hun pensionering, het overlijden van een familielid,…

Met fiscale aftrekbaarheid:

En natuurlijk ook dank aan hen die ons steunen via Caritas Hulpbetoon of rechtstreeks op één van de nummers van de afdeling.

Onze instelling werd door Caritas Hulpbetoon vzw aanvaard als project en komt als niet-erkende vereniging in aanmerking voor betoelaging. Voor giften vanaf € 40, die rechtstreeks op het rekeningnummer: BE80 7765 9023 3377 (BIC: GKCCBEBB) Caritas Hulpbetoon vzw Liefdadigheidsstraat 39, 1210 BRUSSEL  

worden gestort, zal u een fiscaal attest door Caritas Hulpbetoon worden uitgereikt. U dient hiervoor wel bij de mededeling van de overschrijving VOORKEURPROJECT vzw Palliatieve Zorg Sint-Vincentius te noteren.  

Uw steun geeft ons extra motivatie om de zorg in de moeilijke afscheidsperiode te blijven dragen. Hebt u gestort en vindt u uw naam niet terug, kijk dan even wanneer uw overschrijving werd gedaan. Misschien is het al wat langer geleden of nog maar onlangs en valt uw storting buiten dit kwartaal. Indien niet, gelieve ons dan te verwittigen zodat we het kunnen nakijken. Stortingen voor de vernieuwing van abonnementen van minder dan 20 euro werden niet opgenomen in de lijst.

13

Adam Maria, Oostakker Anoniem, Evergem Ascoop-Hallaert, Gent Batavia-Schelstraete M., Eeklo Bauwens-Hunyadi, Gent Botterman Diana, Evergem Braekeleirs Suzanna, St-Amandsberg Caritas Hulpbetoon, Brussel Carrette Lina, Gent Cassan Marleen, Lochristi Congregatie Zrs. H. Jozef, Gent Cottinie Marcella, Gent Creyf Gilbert, Gent De Brouwer Etienne, 's Gravenwezel De Craene-De Groote Etienne, Oostakker De Graeve Godelieva, Melle Demeester-Debruyne, Gent De Meyer Jackie, Sint-Amandsberg De Paepe A., Adegem De Schoenmaker Marie Jose, Lochristi Detaeye Marcel, Wondelgem De Vos Godelieve, Eeklo De Vrieze Irene, Gent De Waele Firmin, Wetteren Dhondt Mariette, Semmerzake D'hulst Ann, Lierde Gillis Clementine, Evergem Jolie Ivan, Ertvelde Lievens Cecile, Ertvelde Matthys Anne, Drongen Meda Pharma, Brussel

14

Mullaert Agnes en Peter, Hoek naamloos, Brugge Onderdonck Nadine, Wondelgem Outters A.M., Gent Pauwels Walter, Gent Schautteet Roos, Knokke-Heist Schelstraete Magdalena, Eeklo Sea Invest, Gent Sergeant-Muys, Drongen Van Beneden Marie-Louise, Sint-Amandsberg Van Daele Myriam, Gent Van Damme Emiel, Gent Van Damme Sabina, Gent Van De Putte Eliane, Sint-Amandsberg Van Den Bulcke-De Rammelaere, Evergem Van Den Meerssche D., Sint-Amandsberg Van Hecke Hubert, Sint-Denijs-Westrem Van Herreweghe-Devlamynck, Ertvelde Van Luchem Jenny, Wondelgem Van Vooren-Blanchaert, Vosselaere Vercauteren Jenny, Lokeren Vermassen Marie, Sint-Amandsberg Versele-Laga, Deinze Verstraeten René, Aalst Wauters-Van Landschoot, Oosteeklo Zrs. van Liefde, JM Noordprovincie Zusters Karmelitessen, Oudenaarde

15

Afdeling Palliatieve Zorg AZ Sint-Lucas, straat 194, Tichelrei 1, 9000 Gent tel. 09-224 51 94 – [email protected] Vragen in verband met dit tijdschrift en gift, of over de werking van de vzw: Kathy Sandyck tel. 09-224 52 03 – [email protected] Dit tijdschrift komt tot stand met de steun van de vzw Palliatieve Zorg Sint-Vincentius