HVW-Radio 14/09/2015 Uitz. : Opname : Samenst. : Muziek 20” 30” 30” 1’25
Redelijk eigenzinnig / WF
14/09/2015 14/09/2015 KVD
Signe E.Clapton Zohara Z.Seewald Notas G.Project Available Space R.Cooder
E.Clapton Psamim G.Project R.Cooder
9 45024-2 TZ 7198 3 700077 618982 8122-79891-9
Goedenavond. En welkom bij HVW. Weldra openen de universiteiten weer hun deuren. ‘Redelijk eigenzinnig’ is het veelzeggend motto van de VUB. En onder die benaming biedt die universiteit een heel apart en geëngageerd opleidingsonderdeel aan. Filosoof en coördinator Karl Verstringhe formuleert het initiatief als volgt : ‘Het is eigenlijk opgevat als in eerste instantie een cyclus van een aantal lezingen door experten in het domein. En daarnaast, eraan gekoppeld eigenlijk direct ook debatten waarvan we toch van het publiek of van de studenten, ook van het brede publiek een actieve deelname verwachten. Dus in die zin is het geen eenrichtingsverkeer, maar verwachten alle partijen toch van elkaar dat ze elkaar horen.’ ‘Redelijk eigenzinnig’, een interdisciplinaire en open cursus aan de VUB, meteen goed voor een gesprek met filosoof KV óver dat initiatief en over het wetenschappelijk en sociale engagement van onze universiteiten. Maar we hebben het straks in de bijdrage van het WF ook over dit : ‘Ik ben Lief Bastiaens, 78 jaar oud. Woonachtig in Hoeselt, maar ik ben lid van WF Tongeren. Nou ga ik deelnemen, wat ik met plezier vernomen heb, aan die digitale cursus. Ik wil mee doen in de wereld van vandaag. Al is het maar om praktische reden. Het wordt een noodzaak.’ Lief Bastiaens, 78 jaar en haar noodzaak om computerlessen te volgen. Surfen en mailen voor absolute beginners. Want alles gaat vandaag digitaal en als je niet mee bent, mis je heel wat culturele activiteiten. Maar eigenlijk ook heel wat van de wereld vandaag. Een computercursus dus, en misschien heeft u daar ook wel behoefte aan… Straks doet Lief haar verhaal verder. En Tania Menten en Emil Van Put van WF Limburg vertellen over het hoe en waarom van de cursus. Maar eerst ‘Redelijk eigenzinnig’. +
+ +
‘Een van mijn collega’s, collega Van Bendegem heeft wel eens gezegd dat academia, de academie een soort van vrijplaats zou moeten kunnen zijn. Ik denk dat dat ook correct is. Ik denk als academie voor iets staat in ons samenleven, ook in de maatschappij waar wij vandaag de dag, ja, naar een plaats op zoek zijn, hé, dat academia als vrijplaats, namelijk een plek waar je eigenlijk alles kunt zeggen, alles kunt menen, waar je ongedwongen kunt verhouden tot datgene wat, wat je onderzoekt, wel dus dat academia, de universiteit, de plek bij uitstek is.’ VUB-filosoof Karl Verstrynge over het nodige engagement van onze universiteiten : vrijplaatsen voor ongedwongen, kritisch onderzoek en dialoog. Dat principe komt de laatste tijd wel erg onder druk te staan. O.m. door de vermarkting van het wetenschappelijk onderzoek. Maar in de
onderwijsopdracht van de universiteiten is er ook misschien te weinig ruimte voor filosofische en ethische reflectie. En voor de ontwikkeling van een kritische ingesteldheid. Daar wil de cursus ‘Redelijk eigenzinnig’ wat aan doen. Niet zo maar een titel, maar ook het adagio van de VUB en van het principe van vrij onderzoek. Op de website heet het dat de cursus wil aanzetten om zonder vooroordelen en dogma’s na te denken over Mens en Maatschappij, over belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Thema voor dit academiejaar is ‘Duurzaamheid’. En in de interdisciplinaire aanpak staan humanistische waarden en het principe van vrij onderzoek uitdrukkelijk centraal. Wij praten erover verder met Karl Verstrynge… +
+ +
Karl Verstrynge, als je dus naar de website gaat, dan treffen wel een aantal woorden, hé. Er zijn een aantal trefwoorden die toch wel duidelijk uitleggen wat de bedoeling is van deze cursus. Een van die trefwoorden is bvb. ‘humanistisch’. Het woord ‘humanistisch’ is onlosmakelijk verweven met wat we naar voor willen brengen. En ik denk eigenlijk, hé, als ik nog even mag terug verwijzen naar het motto, wat, wat je daarstraks ook aanhaalde, ‘redelijk eigenzinnig’ dat, dat motto eigenlijk voor een groot stuk eigenlijk ook een aantal, ja, humanistische waarden van dit, van dit vak van deze cursus in zich verzameld, hé. Om te beginnen het woord ‘eigenzinnigheid’, ja, betekent toch in de eerste plaats dat men los staat, los wil komen, zich wil bevrijden van… Of in alle geval ongedwongen wil zijn m.b.t. ja, zaken die van buitenaf op de mens afkomen. Dus men wil op een of andere manier, ja, toch in vrijheid, en het is ene groot woord, maar men wil toch in alle geval in vrijheid kunnen, trachten, na te denken, spreken, reflecteren over de thema’s die actueel en relevant zijn. Tegelijkertijd, en ik denk dat dat ook wel een onderdeel is van humanisme, of van al wat humanistisch is, ja, het woord ‘redelijkheid’, het woord ‘kritisch’ kun je daar eigenlijk in één adem mee, mee vernoemen, namelijk dat men toch op een afstandelijke manier wil omgaan met datgene wat ter sprake wordt gebracht. D.w.z. er zijn geen dogma’s, er zijn geen vooroordelen of althans die zouden er niet mogen zijn, hé om in dialoog te gaan met de gesprekspartner of met het debat dat naar voor wordt gebracht. Maar dan verbaast het mij een beetje dat, ja, een universiteit, in het algemeen dan, dat daar eigenlijk nog moet aan gewerkt worden om dat ook meer in het curriculum te krijgen. Want dat zou toch evident aanwezig moeten zijn ? Ik denk dat het de maatschappelijke functie is van een universiteit om daar ook blijvend aan te werken. En om dan de link te maken met dit vak, hé, ‘redelijk eigenzinnig’ met als ondertitel ‘nadenken over mens en maatschappij’, wel ook dit vak heeft als bedoeling, als betrachting bij uitstek die ongedwongen, kritische houding te kunnen aannemen t.a.v. de thema’s die aangereikt worden. De kritische ingesteldheid, en de humanístische ingesteldheid ook van studenten, van mogelijke docenten onderzoekers en zo, is het daar inderdaad ook zo kwalijk mee gesteld ? Wat ik wel denk is dat de laatste, ja, jaren, bvb. door de toch wel drastische veranderingen in het onderwijslandschap, we spreken over flexibilisering, dat wil zeggen dat studenten nagenoeg vrij, hé, vrij kunnen kiezen wat ze in hun programma’s opnemen. Dat die flexibilisering voor een bepaalde tendens heeft gezorgd, hé. Trouwens ook de specialisering van ons onderwijs heeft er toch eigenlijk wel voor gezorgd, ja, dat een, een bredere maatschappelijke thema’s in bepaalde richtingen, misschien wel in alle richtingen, dat een bepreken, een kritisch nadenken daarover niet meer zo evident is. Dus in die zin denk ik dat dit initiatief bij uitstek een gelegenheid moet vormen voor studenten om opnieuw dat maatschappelijk debat, met specialisten, met onderzoekers, met hun eigen collega’s aan te gaan. Dat ik wel de, ja, de ervaring heb dat studenten wanneer ze hun
programma samenstellen zeer vaak economisch kiezen eerder dan, ja, dat is ook een zwaar woord, maar toch, eerder dan dat ze hun ideologische keuze zouden maken. Die economische factor die er toch nog altijd in speelt, ja, die speelt toch wel parten, denk ik, op het niveau en de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek. En de cursus die aangeboden wordt hier die probeert dat toch een beetje tegen te gaan ? Je moet bijna op een eiland hebben geleefd de afgelopen maanden om niet iets gehoord te hebben van, ja, toch de vele problemen die zich stellen ook in het wetenschappelijk onderzoek. Dat, ja, nogal wat wetenschappelijk werk geplagieerd blijk. Of minder nauwkeurig dan aanvankelijk werd gedacht, hé. Daar spelen economische motieven mee. D.w.z. wetenschappers moeten liefst zo snel mogelijk tot zo spectaculair mogelijke bevindingen komen. Ten tweede speelt daar ook een prestatiedruk, hé. Ook de onderlinge concurrentie die vaak tussen wetenschappers speelt, hé, leidt er vaak toe dat men, ja, ik zal maar zeggen, op een minder duurzame manier tot onderzoek komt. En wat zeker ook meespeelt, en dat is een maatschappelijke tendens, ja, dat het financieren zeker van bepaalde wetenschappelijke stromingen dat die eigenlijk zeer sterk gereduceerd wordt, hé. D.w.z. dat voor bepaalde zaken minder aandacht kan zijn dan dat voorheen het geval was. Ja, onder druk van besparingen. +
+ +
Het thema is duurzaamheid. En dat is ook zeer toekomstgericht, denk ik toch ? Ja, eigenlijk op tal van domeinen in onze samenleving is er toch sprake van een bekommernis omtrent duurzaamheid. We hebben gesproken over duurzame wetenschap en onlangs toch een heel debat ook over wat duurzaam werk eigenlijk betekent. De mensen krijgen het gevoel, ja, op het tandvlees te zitten. Het hele debat rond de verhoging van de pensioenleeftijd. En uiteraard de hele kwestie, de hele problematiek, bijna levensbedreigende problematiek van ons klimaat. En dus inderdaad duurzaamheid is iets wat ons allemaal aanbelangt. En vroeg of laat, vroeg of laat worden we daar in ons eigen leven worden we daar in ons eigen leven mee geconfronteerd en dringt de vraag zich op wat we daar mee moeten doen. Ja, u spreekt nu namens de VUB, maar ik kan mij inbeelden dat het eigenlijk ook wel ergens een beetje mangelt in heel wat universitaire opleidingen en ook aan andere universiteiten. Wereldwijd … En dat daar toch een ethische kwestie aan de orde is. Namelijk dat men toch ook verantwoordelijkheid moet opnemen op het universitaire niveau wat dat betreft. De academia, de universiteit is dé plek bij uitstek om dergelijke thema’s aan te pakken, hé. Uiteraard, men is over duurzaamheid, maar ook over tal van andere zaken op het politieke niveau, voortdurend bezig. Maar je kunt je toch niet van de indruk ontdoen dat op een politiek niveau ook andere zaken meespelen. Niet in het minst economische motieven, hé. Die er eigenlijk voor zorgen, ja, dat dat vrije debat, dat kritische, dat ongedwongen debat daar eigenlijk niet kan worden gevoerd. En inderdaad, ik denk dat het, en dat is bijna een ethische of een morele bekommernis, ik denk dat het aan een universiteiten is om daar verantwoordelijkheid op te nemen en daar initiatieven te ontwikkelen waardoor die debatten, waardoor die bewuste omgang met die thema’s, zoals duurzaamheid, een plek krijgen, hé. Maar voor zover de VUB hier een speerpunt van maakt wil de VUB eigenlijk tonen dat zij haar verantwoordelijkheid in dit debat wenst op te nemen. Ja, wanneer beschouwt u eigenlijk dit initiatief als geslaagd ?
Wel, als ik daar als filosoof zou moeten op antwoorden en ik weet niet of u mij die vraag als filosoof stelt, maar op het ogenblik dat twee mensen met elkaar in debat kunnen gaan op een vrije, kritische, d.w.z. ongedwongen en toch geïnformeerde manier, dan is dit initiatief eigenlijk geslaagd, hé. KV als filosoof over de cursus ‘Redelijk eigenzinnig’… En meteen ook meegeven dat het een open cursus is, dus toegankelijk voor iedereen. Op 29 september is er alvast een infosessie en voor nog meer informatie kan u terecht op de website van de VUB : www.vub.ac.be/redelijk-eigenzinnig. Zo meteen is er de bijdrage van het WF over haar computercursus voor absolute beginners, maar eerst muziek… +
+ +
‘Available space’ van Ry Cooder… Mensen die niet kunnen mailen of surfen op het internet. ‘Digitaal analfabetisme’ heet dat. En het bestaat. Vanwege de boot gemist, of niet meer zo jong. Lastig, want het belemmert de deelname aan het culturele leven. Dàt merkte men ook bij het WF. Om te besparen moet het hoe langer hoe meer digitaliseren. Niet meteen, nog niet meteen, maar straks gaat alles via de website en mails. En hoe bereik je dan mensen zonder computervaardigheden ? Want geen persoonlijke papieren uitnodigingen meer, geen flyers of affiches meer. En geen informatie meer over culturele en ándere activiteiten… Daar besloot WF Limburg iets aan te doen. Met een initiatiecursus en de financiële steun van het IMD. Lief Bastiaens heeft amper computerervaring. En is niet blij met al die digitalisering. Maar wél met de cursus, want zij beseft dat het niet meer zonder kan. En daarover wil ze ook getuigen. Maar tussen door zijn er ook Tania Menten en Emiel van Put van WF Limburg met meer tekst en uitleg over het hoe en waarom van de cursus. +
+ +
Men heeft het soms wel over ‘een account aanmaken voor facebook’. En dan geef je je profiel mee, je kenmerken mee en waar je mee bezig bent. Wat je belangrijk vindt. Dat houd ik graag heel kort om te beginnen. Ik ben 78 jaar, ex-lerares, gepensioneerd. Ik ben op heel wat locaties geweest, want ik hield ervan de wereld te verkennen. En zo heb ik in mijn loopbaan ook o.a. 11 jaar Afrika erop zitten. En verder hou ik van hetgeen ik gedaan heb. Lief, als ik jou een digitale analfabeet zou noemen, zou dat kloppen ? Daar ben ik eigenlijk volkomen mee eens. Misschien eens eventjes meer vertellen over uzelf. En vooral de reden waarom dat u eigenlijk wil meedoen aan dit project. Als lid van WF-Tongeren ben ik heel blij geweest in de per post gezonden tijdingen te vinden dat ik een mogelijkheid aangeboden kreeg om in die digitale wereld me beter thuis te voelen. Want tot op heden heb ik er moeten ervaren dat ik er niet meer bij hoor in deze maatschappij. Bvb. heel simpel. Een treinticket kopen. Het station is gesloten. Je mag een ticket kopen aan de machine. Ik kan dat machine nog niet hanteren. Ik kijk rond. Er is een jongeman die bereidwillig is om mij dat te tonen. En, oké, dan gaan we dat doen. En dan vraag ik, ja, om in te tikken voor morgen, want ik heb graag
mijn ticket in de hand op voorhand. ‘Ja, zegt die, neen, dat kan niet.’ Ja, dan ben ik maar naar Hasselt gereden. Ik heb een hele weg moeten afleggen. Omdat ik in deze wereld niet meer thuis hoor. Ja, ‘deze wereld’, dat is dan de digitale wereld, hé ? De digitale wereld. Die, behalve dat aangehaalde ticket natuurlijk ook, dat ben ik van bewust een opening is op de snel, heel snel evoluerende wereld. Waar ik toch niet meer helemaal met mee kan. Maar ik wens nog een klein beetje toch een venster te hebben op… De cursussen van het WF gaan misschien zo een venster openen voor u dan ? Dat is mijn wens. Alhoewel. Ik mag daar niet alles van verwachten. Het is naar mijn inzien een mogelijkheid om er verder iets mee te doen. Wat wenst u allemaal te leren in die cursussen ? Het minste artikel dat je in krant of weekblad of tijdschrift… Dat enerveert mij. Er staat dan onderaan : ‘Meer inlichtingen www.zoveel.’ En ik kan dat dus niet. Dus dat is een gebrek, een tekort in mijn leven. +
+ +
De digitale kloof is er, maar dat hangt een beetje af van het standpunt waarop men zich stelt om, om die al dan niet belangrijk te vinden. Ik bedoel het volgende. Ik bereik via mail 90% van mijn leden. Maar ik heb een kleine afdeling. Als we naar het algemeen bestuur toegaan, ik heb geen exacte cijfers, maar ik vrees dat men daar toch niet de helft van de mensen gaat bereiken met die digitale nieuwsbrieven e.d. Dus dat blijft toch wel een groot, een groot probleem, denk ik. Daarom zal ik blijven pleiten en ijveren voor papieren, documenten, om het zo maar te zeggen, want het is zeer eenvoudig om iemand een flyer in de hand te drukken wanneer men die tegenkomt of wanneer er ergens iets te doen is. Maar iemand ertoe brengen om naar een bepaalde site te gaan surfen, zeker als hij nog niet zo onderlegd is dat is al veel moeilijker. +
+ +
Ja, natuurlijk proberen wij mee te gaan in de modernisering van de communicatie door die digitalisering. Maar het internet en de digitalisering in het algemeen die, die openen natuurlijk veel meer deuren dan die naar het WF alleen. Dat spreekt vanzelf. Maar ik denk dat er soms af en toe een privacyprobleem is dat de mensen hun gegevens niet aan iedereen willen geven. Men kan toch niet genoeg wijzen op de gevaren van privégegevens die zonder nadenken op het net gegooid worden en waar men daarna echt spijt van krijgt. Er zijn zelfs al zelfmoorden gebeurd met zulke toestanden. +
+ +
Ben je zelf al ooit op het internet geweest of met een computer gewerkt ? Om het eerlijk toe te geven. Het toestel dat ik momenteel thuis heb is 5 jaar niet meer open geweest. Omwille van moeilijkheden her en der van het leven. Ik heb dat moeten dicht slaan en ik kan dat op dit moment niet meer openen zonder enig zicht met wat ik bezig ben. Want de concentratie was weg. En ik hoop dat terug te hervatten.
Dan vraag ik mij een beetje af… Ja, voor mensen die regelmatig dus de computer gebruiken, op het internet gaan enz. vraag ik mij af wat woorden zoals facebook, googlen, twitteren, … Dat soort van begrippen wat dat dan allemaal betekent voor u… Wat dat voor mij betekent ? Wat ik in mijn entourage hoor en zie, vind ik dat een, - hoe ga ik dat uitdrukken ?, - een bedroevend feit van onze moderne maatschappij. Ik vrees dat de communicatie, de levendige, werkelijke communicatie totaal teloor aan het gaan is. Het ene naast het andere, zo hopen we. Maar laat ons toch nog spreken onder mensen. En toch wil je digitaal gaan ? Vooral om wat administratieve feiten in deze wereld… Men wordt je gevraagd. Ja maar we zullen je dat wel doormailen op je mailadres. En je krijgt dat op je mailadres. En dan sta je blut. Voor mensen die, jonge mensen die bvb. werk zoeken op dit ogenblik die kunnen niet meer, uiteraard, hé. Nu blijkt toch ook wel voor jou eigenlijk, ja, participatie, deelname aan het culturele leven om het zo te zeggen, dat het toch ook bijna onvermijdelijk is. Dat is wat ik hiermee ook wilde zeggen : om enigszins nog iets deel te nemen aan deze wereld is het gewoon een noodzaak. Maar er is ook een negatieve kant. En die vind ik jammer. Die negatieve kant, behalve, ja, privacy en het wegvallen van echt wel face to face communicatie tussen mensen… Dát is de hoofdmoot in heel het geval : de communicatie van mens tot mens… Als ik, dat is mij al overkomen, participeren aan gezelschap, en er wordt geconverseerd, maar gelijktijdig converseren en ook op ‘hoe het ook moge heten’ van die ‘machinekes’… Ik vind dat dodelijk. Ik zou lopen gaan. Het is een stukje mens-zijn dat verloren gaat, hé ? Dat is aan het gebeuren … +
+ +
Het is zo dat in verschillende sectoren, maar ook in de socio-culturele sector een heel aantal besparingen doorgevoerd worden. En wij zijn daar niet van gespaard gebleven. Wij hebben dat heel erg gevoeld. Ik denk zelfs dat wij minder dan de helft van onze middelen die wij vroeger ter beschikking hadden nu nog ter beschikking hebben. En dat wil zeggen dat we keuzes moeten maken. En één van de keuzes, één van de mogelijke keuzes was de agenda, ons infoblad op papier, te schrappen. Want, ja, de kost daarvan zowel verzending, drukwerk, zijn nogal hoog. Dan hebben wij besloten om ook een digitaal aanbod aan te bieden… En dus bedachten we : we moeten onze leden blijven, uiteraard, blijven contacteren, blijven communiceren met hen, want we willen immers aanwezigheid op onze activiteiten. Dat betekent dus dat we naar nieuwe manieren moesten zoeken. En, ja, digitaal is de evidente manier. We merken dat niet alleen voor het WF belangrijk is dat mensen bereikt worden, maar zij, de mensen kunnen ook in hun eigen leven gemakkelijker communiceren met mensen. Want ontmoeting, mensen samen brengen… De deur staat bij het WF voor iedereen open. En dat willen we behouden zo. Maar daarvoor moeten we middelen hebben om de mensen te bereiken.
‘Middelen om de mensen te bereiken.’ En dan gaat het om een cursus computeren voor beginners. Absolute beginners. De cursus is gratis voor WF-leden. Maar niet-leden betalen 15€, maar zijn dan ook meteen lid van het WF. De cursussen gaan door in oktober in Sint-Truiden en in HouthalenHelchteren. Snel zijn is de boodschap en voor meer informatie kan u terecht bij Tania Menten van het WF Limburg zelf. Telefoneren op 0477/32 37 10. Zo. Volgende week hebben we het met Gustaaf Cornelis over Francis Bacon. En is er ook een bijdrage van het VF. Volgende week maandag dus, meteen na de Nieuwsflash van 20h00 op Radio 1. Graag tot volgende week.
