NIEUWSBRIEF 2015 nr 2 Deze nieuwsbrief is een uitgave van Netwerk Acute Zorg Limburg
Teambuilding SEH, HAP, AOA en RAV Maastricht Op vrijdag 29 mei werd een teambuildingsdag gehouden voor de medewerkers van de SEH, HAP, AOA en RAV Maastricht. Een werkgroep van medewerkers had zorggedragen voor de organisatie hiervan. De locatie was de sportvelden in Gronsveld. In totaal waren er 72 deelnemers. De dag begon met de ontvangst
‘Alle neuzen dezelfde kant op’
en verdeling van de groepen, de afdelingen werden door mekaar gehusseld. Daarna volgde een zware warming-up, gevolgd door een zeskamp waarbij onder andere een aantal
Inhoudsopgave Refereeravond acute PCI in Zuid Limburg
luchtkussens getrotseerd moesten worden.
Agenda / Nieuws
De brandweer van Eijsden was te hulp ge-
Pagina 2
schoten met water voor het vullen van de kussens en de GHOR ZL had aggregaten gere-
Kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO op weg naar versie 2.0
geld. Tijdens de prijsuitreiking bleek dat iedereen een prijs had gewonnen. ’s Avonds
Pagina 3
was er een feestavond in de kantine met DJ’s
Informeel leren structureel ondersteund
honger kon gestild worden bij de frietkraam of
Pagina 4 en 5
en zelfs een optreden van de Shaking DJ’s. De met een lekker ijsje. Al met al een zeer geslaagde dag met veel samenwerking!
Oefening Waterkracht Pagina 6 en 7 Ketenoefening Ebola Pagina 8 en 9 ‘Val van cheval’ Pagina 10 en 11 Het werk van René Groetelaers Pagina 12
1
Data 2015 Multitrauma bespreking Trauma overleg/Limburgs Traumatologisch Genootschap
Refereeravond acute PCI in Zuid Limburg Donderdag 16 april is er een refereeravond georganiseerd met als onder-
Multitrauma besprekingen 2015
werp de acute PCI keten in Zuid Limburg. De ruimte bij de GGD in Geleen was
3 maart (casus Heerlen/Sittard)
bijna te klein voor het aantal deelnemers. Met zo’n 60 personen van het Atrium
16 juni (casus Maastricht) 22 september (casus Venlo) 1 december (casus Heerlen/Sittard)
MC, Orbis MC, MUMC en ambulance ZL was de keten acute PCI goed vertegenwoordigd.
Tijd: 18.00-19.30 uur De bijeenkomsten vinden plaats in: • Academisch ziekenhuis Maastricht, Wellenszaal nivo 4 • VieCuri Medisch Centrum Venlo, Multifunctionele ruimte IC (E1-102) • Atrium Medisch Centrum Heerlen, Hustinx-kamer • Sint Jans Gasthuis Weert, Conferentieruimte route 22 • Laurentius ziekenhuis Roermond, Van Gelrezaal 3e verdieping • Orbis Medisch Centrum Sittard, K&ECruimte, bouwdeel 3, nivo 1, ruimte 3
Na een inleidende presentatie door Jan Hoorntje over de invloed van transporttijd op de overle-
Trauma overleg/Limburgs Traumatologisch Genootschap 2015
vingskans bij een acute PCI, splitste de groep zich op in subgroepen om te discussiëren over
11 maart, 10 juni, 16 september,
Het succes van deze refereeravond heeft geleid tot het besluit binnen de focusgroep AMI ZL om
9 december
een soortgelijke avond nogmaals te organiseren in oktober om meer mensen de gelegenheid te
een aantal prikkelende thema’s. Het leidde tot goede discussies en een aantal verbeterpunten zijn geformuleerd, die voortvarend worden opgepakt. De belangrijkste punten zijn:
geven hieraan deel te nemen. • 17.30-18.30 uur Bestuursvergadering Traumaoverleg Limburg
Voorstel
• 18.30-19.00 uur
1 telefoonnummer voor acute PCI zorg
Buffet
Flowchart PCI zorg – borstzakformaat
• 19.00-21.00 uur
Protocol en procesbeschrijving acute PCI – toegankelijk maken voor Heerlen en Sittard
Limburgs Traumatologisch Genootschap
Binnen PCI centrum: telefoon opnemen met naam, afdeling en locatie Eenduidige werkwijze vanuit ORBIS
Locatie: De Oolderhof, Broekstraat 35,
Terminologie kantoortijden wijzigen in protocol/flowchart
6049 CJ HERTEN-ROERMOND
Deskundigheid dienstdoende arts-assistent PCI-centrum blijvend aandachtspunt Bekendheid van ambulance personeel t.a.v. huidige procedure acute PCI zorg
Redactie Miranda Dirx, Maria Kerckhoffs-Hanssen, Ruth Jongen Vormgeving Schrijen-Lippertz, Voerendaal
2
LET OP: het spoednummer trauma is gewijzigd! Traumanummer
043-3871111 24-uurs rechtstreeks contact dienstdoende traumatoloog
Kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO op weg naar versie 2.0 Door Pieter Janssen: landelijke werkgroep kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO In maart 2013 is het Kwaliteitskader Crisisbeheersing en OTO geïntroduceerd. Het kwaliteitskader biedt antwoord op de vraag: wat moet een instelling minimaal geregeld hebben om voorbereid te zijn op rampen en crises? Naast een normenkader bevat het kwaliteitskader twee ondersteunende instrumenten: een checklist waarmee een zelfevaluatie kan worden uitgevoerd en een visitatie instrument voor intercollegiale visitatie. De introductie vormde de start van de imple-
zen, GGD’en, ambulancezorg en huisartsenzorg.
maar in aanvulling hierop. Een Integraal Crisis-
mentatie van het kwaliteitskader. De feitelijke
Veelal waren er ook visiteurs, voorzitters visita-
plan verbindt de bestaande procedures en
implementatie is overgelaten aan de ROAZ-re-
tiecommissie, hoofden SEH en vertegenwoor-
plannen en biedt een basiswerkwijze. Zo wordt
gio’s onder regie van de regionale OTO-coördi-
digers van de GHOR, bij deze evaluatiesessies
een goede basis gelegd om bij elke crisis voor-
nator. Een landelijk implementatieplan is hier-
aanwezig.
bereid te zijn op ‘het bekende’ en de aandacht
voor opgesteld en is door de regio’s gebruikt
te richten op de specifieke nieuwe en unieke
om het kwaliteitskader te implementeren en
Algehele conclusie was dat het kwaliteitskader
elementen van de betreffende crisis; ‘het bij-
afspraken te maken in ROAZ-verband.
na twee jaar is omarmd door de ketenpartners
zondere’.
in de regio’s. Het geeft hen een duidelijke rich-
Op basis van de resultaten van de gehouden
De voorbereiding op rampen en crises in de
ting bij het aantoonbaar maken van de voorbe-
evaluatiesessies heeft de Stuurgroep OTO een
zorgsector is volop in ontwikkeling. Tijd dus om
reiding op rampen en crises.
‘go’ gegeven voor de doorontwikkeling naar
het kwaliteitskader in 2015 te evalueren en
De verbetersuggesties vanuit de evaluatieses-
versie 2.0 van het kwaliteitskader. Hiermee
eventueel aan te scherpen op basis van ervarin-
sie in combinatie met de ontwikkelingen op het
wordt een belangrijke ambitie gerealiseerd:
gen en nieuwe ontwikkelingen.
terrein van crisismanagement vragen echter
een kwaliteitskader dat aansluit bij de dagelijk-
wel om een aanpassing van het kwaliteitskader.
se praktijk waar daadwerkelijk mee kan wor-
De landelijke Werkgroep Evaluatie Kwaliteits-
De meest opvallende ontwikkeling hierbij is dat
den gewerkt om goed voorbereid te zijn op
kader onder voorzitterschap van Clarien Schoe-
zorginstellingen steeds meer behoefte hebben
rampen en crises.
ren, heeft afgelopen periode deze evaluatie uit-
om op een toegankelijke en eenduidige wijze te
gevoerd.
evaluatiesessies
reageren op een breed scala van mogelijke cri-
De Werkgroep Evaluatie Kwaliteitskader streeft
gehouden met ROP-coördinatoren en crisis-
ses. Een all-hazard benadering die wordt vast-
ernaar om deze versie in kwartaal 4 van 2015
coördinatoren uit alle 11 ROAZ-regio’s, afkom-
gelegd in een Integraal Crisisplan. Dit niet in
beschikbaar te stellen voor implementatie en
stig van de verschillende sectoren: ziekenhui-
plaats van bestaande procedures en plannen,
toepassing in de regio’s.
Hiervoor
zijn
Nieuwe medewerker Graag wil ik me via deze nieuwsbrief aan jullie voorstellen. Mijn naam is Carla Dubois en sinds 1 mei 2015 werk ik 18 uur per week als junior datamanager traumaregistratie voor het Netwerk Acute Zorg Limburg. Binnen mijn functie valt het controleren van de kwaliteit van de aangeleverde data en completeren waar nodig. Op dit moment ben ik bezig om inhoudsdeskundige te worden met betrekking tot het coderen van de letsels volgens de AIS methodiek. Alle ziekenhuizen met een 24-uurs SEH (6 in onze regio) en de ambulancediensten (2 in onze regio) zijn verantwoordelijk voor de traumaregistratie. Hiervoor leveren zij gegevens aan over pre-hospitale hulpverlening, hulpverlening op de SEH, opgelopen letsel en afloop van de opname. Na mijn inwerkperiode zal ik de ziekenhuizen in de regio gaan ondersteunen zodat de kwaliteit van de data verbeterd wordt . Met alle ontwikkelingen binnen de traumaregistratie, ligt er voor de komende tijd een uitdagende en boeiende taak!
3
Ook informeel leren structureel ondersteund Door: Riky Wilbers, adviseur talentontwikkeling AmbulanceZorg Limburg Noord Samen met een aantal wetenschappers, waaronder dr. S. Beausaert van Maastricht University, is binnen de AmbulanceZorg Limburg-Noord een projectgroep samengesteld waarin wordt gewerkt aan een vernieuwde opzet van het persoonlijk ontwikkelingsplan. Adviseur Talentontwikkeling Riky Wilbers is voorzitter van de projectgroep. Zij presenteerde dit met een interessant artikel.
In de ambulancezorg staat de inzetbaarheid van medewerkers hoog op de agenda. Medewerkers komen dagelijks terecht in de meest uiteenlopende (nood)situaties en omstandigheden, waardoor het werk ieder moment anders is. In al deze situaties moeten de ambulanceprofessionals vakbekwaam en snel kunnen handelen om de kwaliteit van de zorg te waarborgen en te verbeteren. Logisch dus dat aan de kennis en flexibiliteit hoge eisen worden gesteld, omdat in een acute situatie ieder ambulanceteam op alles moet zijn voorbereid. Scholing en nascholing in de vorm van trainingen en workshops zijn daarom essentiële onderdelen van het werk in de ambulancezorg. Echter, de veelheid aan situaties waarin ambulancepersoneel adequaat moet handelen is te groot en verschillend om alleen via formele scholing te garanderen dat ambulancepersoneel is voorbereid. Bijvoorbeeld het omgaan met nieuwe technieken. Formele scholing voorziet in de basisvaardigheden, maar kan niet voorkomen dat bij dagelijks gebruik de professional tegen kleine en grote
menselijk gedrag ten tijde van toenemende
met patiënten? Hoe borg je de processen en
problemen aanloopt. Een ander voorbeeld is
werkdruk. Hoe blijf je dan communiceren
voorkom je fouten? In deze situaties is uitwisseling van kennis, inzichten, ervaringen in de dagelijkse communicatie een krachtige manier om op informele wijze te leren. Hoewel organisaties een groot deel van hun uitgaven besteden aan formele trainings- en scholings-activiteiten, is aangetoond dat 80% van het leren binnen organisaties informeel plaatsvindt (Cross, 2007). Dit betekent dat professionals leren van het uitwisselen van informatie, het vragen en geven van hulp en feedback met andere professionals.
Volgende stap in informeel leren Het project heeft tot doel om de volgende 4
inzetbaar zijn. Via onderzoek wordt bewijs verzameld of het POP daadwerkelijk aanzet tot meer informeel leren en dus tot een grotere inzetbaarheid. Op basis hiervan optimaliseren we het POP als instrument en de implementatie ervan.
Beoogde resultaten Het initiatief is gericht op het structureel implementeren van informeel leren binnen de ambulancezorg in de vorm van het POP en een overdraagbare methodiek in de keten. Dit houdt in: • Een methodiek die werknemers en leidinggevenden bewust maakt van het brede spectrum van leren. Of: een (breder) netwerk dat drempelverlagend werkt voor advies/informatie/hulpvragen. Het traditionele beeld van leren wordt met deze methodiek ‘ontdooid’ stap te zetten naar het ondersteunen van in-
POP als instrument
formeel leren op de werkplek om daarmee
Als tool om deze verbinding structureel te rea-
centraal staat en zichtbaar wordt voor mede-
de inzetbaarheid van medewerkers te ver-
liseren, wordt het Persoonlijk Ontwikkelings-
werkers en leidinggevenden
groten. Door te focussen op informeel leren
plan (POP) ingezet. Hierin wordt expliciet aan-
• Een begeleidingsmethodiek voor werkbe-
sluiten we aan bij de huidige wetenschappe-
dacht besteed aan formeel en informeel leren
geleiders en leidinggevenden die mede-
lijke inzichten over hoe de ontwikkeling van
op de werkplek, waarbij de leer- en presta-
werkers stimuleert tot reflecteren over
professionals te bevorderen. Concreet gaat
tiedoelen op korte termijn worden geplaatst
formele en informele contactmomenten
het project om het verbinden van formeel leren
in het kader van langere termijndoelen en
(werkoverleg, jaargesprek, training, oefening,
(training en opleiding, zoals in ons skills lab
ambities. Daarmee sluiten we aan bij recente
‘koffiekamergesprekken’)
waar reflectiegesprekken met deelnemers
onderzoeksresultaten die aantonen dat het
plaatsvinden aan de hand van video-opnames
verruimen van het toekomstperspectief in
Wil je meer informatie? Neem dan contact op
van de training) en informeel leren (uitwisse-
een POP, professionals motiveert om te in-
met AmbulanceZorg Limburg Noord tel: 088-
len van informatie, hulp en feedback) om zo
vesteren in het ondernemen van formele en
0330200
de kracht van beide beter te benutten.
informele leeractiviteiten en daardoor blijvend
• Een breder POP waarbij informeel leren
5
Oefening Waterkracht Door: Maria Kerckhoffs, stafmedewerker NAZL
In 1993 en 1995 overstroomden, als gevolg van langdurige regen, grote delen van Limburg door de hoge waterstand van de Maas. Sinds die tijd is er veel veranderd. Rivieren zijn verruimd, dijken zijn aangelegd en bij hoogwater plaatsen we demontabele waterkeringen als bescherming tegen het water. De huidige verbeterde dijken zijn veiliger dan ooit maar er blijven altijd risico´s. Denk bijvoorbeeld aan een dijkdoorbraak. En als er dan toch iets misgaat, kunnen de gevolgen ernstig zijn. Het is belangrijk dat bestuurders en hulpverleningsdiensten, maar ook bedrijven en inwoners zich bewust zijn van de risico’s en weten hoe ze zich hierop kunnen voorbereiden. Dáárom stond Limburg-Noord van 13 tot en met 16 april in het teken van Waterkracht, een grote hoogwateroefening waaraan meer dan 20 partijen deelnamen, waaronder Viecuri Medisch Centrum. Op dag 3 van de oefening (15 april) werd een deel van het ziekenhuis ontruimd. Ruim veertig (simulatie)patiënten met verschillende ziektebeelden werden door de 13e geneeskundige compagnie van Defensie geëvacueerd. Voor het ziekenhuis was dit een goede test met betrekking tot de overdracht van patiënten en of het opgestelde evacuatieplan goed werd uitgevoerd. Gelijktijdig werd buiten gestart met de noodreparatie van de dijk. Met ondersteuning van het Waterschap Peel en Maasvallei en het 41e geniebataljon van Defensie werden bigbags geplaatst. Tijdens de oefening Waterkracht werden in het centrum van Venlo mobiele kades opgebouwd en vond in de stadshaven van Venlo een spectaculaire demonstratie plaats. Op de vierde dag van de oefening werden ruim 300 personen geëvacueerd uit de binnenstad.1 Ik vraag Ton Heerschop, crisiscoördinator
“Nadat de beslissing tot evacuatie genomen
VieCuri MC, naar zijn ervaringen. Hij was oefen-
was door het crisisteam, is er contact ge-
leider voor het deel van de oefeningen waar
zocht met de veiligheidsregio”,
het ziekenhuis bij betrokken was. “Voor ons
Heerschop. “ De vraag voor ondersteuning
gold dat wij een storing in huis hadden, waar-
werd uitgezet naar Defensie en van daaruit
door een waterpomp bezweek. Dus de kelder
zijn een aantal ziekenauto’s ingezet, waarin,
van het ziekenhuis dreigde onder water te lopen,
anders dan we gewend zijn, twee tot zes per-
waardoor de laagspanningsinstallatie in de
sonen vervoerd kunnen worden.”
vervolgt
problemen dreigde te raken. Dat was de situatie die woensdagmorgen 15 april voorgelegd
Dus samenwerking met een nieuwe partner,
werd aan het operationeel crisisteam. Die
hoe verliep dat?
hebben op dat moment de evacuatie van het
Heerschop: “De samenwerking was wisse-
ziekenhuis in gang gezet.”
lend. Onze taken lagen op het gebied van over-
naar toe ging. Zowel bij de overdracht naar De-
dracht en goede registratie van waar de patiënt
fensie, als bij de overdracht van Defensie naar b.v. St Jansgasthuis die ook meededen in de overdrachtsprocedure, dus zowel civiel-militair als militair-civiel, zie je dat er mensen heel strak in de protocollen zitten en heel goed de overdracht doen. We zagen ook dat anderen hier minder duidelijk in waren. Het was ook voor alle betrokken partijen een belangrijk aandachtspunt. Er zijn dus verschillende structuren, waardoor communicatieproblemen kunnen optreden. Flexibiliteit versus structuur vraagt een goede balans. Daarnaast heeft iedere organisatie zijn eigen terminologie en afkortingen. Ergo, eenzelfde term kan voor verschillende organisaties iets anders betekenen. Het is belangrijk als mensen zich hiervan bewust zijn tijdens de samenwerking met een ander partner, dat scheelt al heel veel .”
6
1
Tekst aangeleverd door Marijn Emans, projecteleider oefening Waterkracht Veiligheidsregio LN
Hoe kijk je achteraf naar de oefening?
Voor de communicatie tijdens grootschalige
veiligheidsregio was een interessant punt
“Als je gaat kijken naar de grote lijn, dan denk
oefeningen wordt in Noord Limburg gebruik
hoe het publiek hierover geïnformeerd is
ik dat de informatiestromen, zoals die afge-
gemaakt van LCMS (Landelijk Crisis Ma-
door de media. Het is gebleken dat vanuit de
sproken waren, goed liepen. De rode draad
nagement Systeem) Hoe verliep dat?
media een positief beeld is geschetst, in de
en aangehaakt blijven bij datgene wat er ge-
Heerschop: “Wederom is de meerwaarde ge-
zin van goed om dit soort oefeningen te doen
beurt bij gemeente en veiligheidsregio zit in
bleken, het is bij ons niet meer weg te denken.
en interessant om te zien hoe Defensie op
de basis goed”, vertelt Heerschop. “Heel
Een “must” om in de keten te gebruiken. Je
een andere manier de maatschappij van
mooi om te constateren was, dat wij zaten
moet er goede afspraken over maken, maar
dienst kan zijn en dat ook laat zien. Ook het
met een operationeel crisisteam waarvan de
dan werkt het perfect om te weten hoe de
aspect bewustwording van de burgers is niet
helft relatief onervaren was, maar doordat ze
stand van zaken is in de verschillende werk-
onbelangrijk, zodat deze zich realiseren, dat,
zich vooraf heel erg in de procedures hebben
gebieden, het veld, de ziekenhuizen, de open-
als er iets gebeurt, zijzelf ook van alles kun-
verdiept, het proces toch goed liep. Ze heb-
bare orde. Je krijgt veel beter een totaal om-
nen doen.
ben zich dus goed voorbereid en daardoor zie
gevingsbeeld. Onze communicatie afdeling
je dat ze de rest meenemen in het heel strak
was er ook laaiend enthousiast over.”
aansturen van zo’n crisis.”
Heel bijzonder tijdens deze oefening is het gebruik van het AKKA systeem van SAAB om
Bij multidisciplinair oefenen staan twee aspec-
te evalueren. Via dit digitale systeem werd het
En belangrijk om te constateren vindt Ton
ten voorop volgens Heerschop: “Op de eerste
mogelijk om 24 observatoren eenduidig vragen
Heerschop: “Ik had goede ondersteuning!
plaats is real-life oefenen essentieel voor het
te laten scoren via het gebruik van tablets en de
Uit de andere Limburgse ziekenhuizen kon-
leerproces. En dan bedoel ik ook echt met de
resultaten direct op grote schermen zichtbaar
den we beschikken over ervaren observato-
brandweer op het terrein, de copibak, defensie
te maken voor de oefenstaf. Er kon direct bij-
ren, die bij alle onderdelen aanwezig waren.
enz. Defensie kon nu real life oefenen, iets wat
gestuurd worden en je zag dit visueel gere-
Die hebben trouwens een fantastische dag
ze normaal niet doen, met echte verpleegkun-
presenteerd door het gebruik van kleuren.
gehad. Zij geven ook aan dat ze heel veel mee
digen, dat is toch anders. Men steekt er veel
Gaandeweg de oefening kon door bijsturing
terug kunnen nemen naar de eigen organisa-
van op en iedereen krijgt er een boost energie
het beeld van rood/oranje naar groen veran-
tie. Elkaar kennen en weten te vinden en el-
en zelfvertrouwen van. Op de tweede plaats is
deren.
kaar ondersteunen is van onschatbare waar-
het belangrijk dat je de mensen uit de regio
de. Daardoor had ik de handen vrij om mijn
kunt meenemen in deze ervaring, dat je samen
Uiteindelijk zijn er meer dan 2500 waarne-
rol goed in te vullen.”
in dat leerproces zit. Je netwerk benutten is
mingen geregistreerd, wat resulteerde in 4
een enorm positieve ervaring.”
eindrapportages, die in 25 minuten gereed waren. Het systeem zou je op alle niveaus
Achteraf is de oefening geëvalueerd op de lo-
kunnen gebruiken, ook binnen organisaties.
caties zelf met de mensen die daar bezig zijn
Doordat dezelfde vragen op dezelfde manier
geweest. Er werd geconstateerd dat er voor
gescoord worden, kun je ook in de tijd evalu-
90% het proces goed verliep doordat alle or-
aties met elkaar vergelijken binnen een or-
ganisaties goed voorbereid waren. Belangrijk
ganisatie, wat een goed beeld kan opleveren
leerpuntje was aandacht voor de dag van
van de vooruitgang van een organisatie in de
morgen. “Hoe ga je zorgen dat de organisatie
voorbereiding op rampen en crises.
zo snel mogelijk weer operationeel is. In de komende tijd zal hier in de planvorming aan-
Foto’s: Guido van Herten, KLIK Photography
dacht voor moeten zijn”, aldus Heerschop. Later tijdens de algemene evaluatie bij de 7
Ketenoefening Ebola Door: Miranda Dirx, coördinator NAZL In de regio Limburg hebben we afgelopen tijd regelmatig overleg gehad over Ebola. De insteek hiervan is vooral geweest om elkaar te leren kennen, om van elkaar te leren en om informatie met elkaar uit te wisselen. We hebben een casus waarbij een verdenking bestond van Ebola, regionaal nabesproken, hoe is alles in zijn werk gegaan, hoe verliep de communicatie etc. Tevens zijn er regionale afspraken gemaakt en zijn er ook regionaal ketenoefeningen geweest tussen beide ambulance-organisaties in de regio Limburg en het MUMC+ (het ontvangende ziekenhuis van een patiënt met mogelijke verdenking op Ebola). Doel van deze ketenoefeningen was vooral om te kijken of het protocol goed functioneert, waar de puntjes op de i gezet konden worden, hoe gaan we samenwerken, wat wordt precies de rol van de OvdG en is er een rendez-vous mogelijk/noodzakelijk in de regio tussen beide ambulance organisaties. Carla Verstappen (AmbulanceZorg Limburg Noord) en Armand Beetz (RAV-ZL) kijken beide terug op zeer zinvolle oefeningen. Inmiddels is duidelijk geworden dat de OvdG Door: Suus van den Akker, Cartoonist
vanuit AmbulanceZorg Limburg-Noord meegaat naar het MUMC+ en er vindt geen rendezvous plaats met collega’s van de RAV-ZL. Men
Personeel van MUMC + heeft ondersteund
meegaat uit de regio Noord-en Midden Lim-
heeft hiervoor gekozen om met eigen perso-
bij de uitkleedprocedure en dit werd door bei-
burg, dus meegaat naar het MUMC+. Verder
neel te blijven werken omdat het ambulance-
de ambulance organisaties als zeer positief
hebben beide ambulance organisaties op een
personeel gewend is om van de eigen OvdG
ervaren. De veiligheid van het personeel is
constructieve manier feedback ontvangen
instructies te ontvangen en op te volgen. Het
een belangrijk issue rondom het vervoer en
over de gebruikte materialen. Goed om dit
is van belang omdat de OvdG het eigen perso-
opvang van patiënten met verdenking op
soort ketenoefeningen uit te voeren om het
neel kent, ook omdat het werken in bescher-
Ebola.
protocol van begin tot einde te doorlopen.
mende kleding een extra complicerende fac-
8
Ook telefoonnummers zijn geüpdate naar
tor kan zijn bij het geven van instructies bij de
Leermomenten van deze oefeningen zijn ge-
aanleiding van de oefeningen. Verdere unifor-
uitkleedprocedure.
weest dat er een aantal kleine aanpassingen
miteit tussen beide ambulance-organisaties
Tijdens de oefeningen heeft het ambulance
in het protocol zijn doorgevoerd. Bijvoorbeeld
wordt nagestreefd.
personeel het personeel van het MUMC+ leren
de afspraak, dat er tussentijds gebeld wordt
kennen, heeft men ervaren dat de rol van de
naar het MUMC+ over de verwachte aan-
OvdG erg belangrijk is en dat zijn/haar in-
komsttijd in Maastricht (zeker als er onder-
structies echt opgevolgd moeten worden.
weg obstructie ontstaat) en dat de OvdG
Tweede bijeenkomst CBRN-Kennisplatform in 2015 slaat brug tussen theorie en praktijk Door: Pieter Janssen, projectleider CBRN Limburg
Wat kunnen we leren van recente casussen? En hoe kunnen we de leerervaringen direct toepassen in de praktijk. Dat waren de centrale vragen tijdens het ochtendgedeelte van de tweede bijeenkomst van het CBRN-Kennisplatform op 19 mei jongstleden. ’s Middags volgde een realistische CBRN-praktijktraining. Een stevig programma, met een mooie mix van theorie en praktijk, dat door de aanwezigen met enthousiasme werd ontvangen. De doelstellingen van het CBRN-Kennisplatform kwamen volledig tot hun recht: netwerken en ontmoeten, nieuwe kennis en vaardigheden opdoen en tot slot: actief dingen doen. Het theoretisch gedeelte van de bijeenkomst
Wij zijn doeners
werd gehouden bij de Regionale Ambulance-
In de terugblik van de dag werd aangegeven dat
dienst van de GGD Zuid Limburg op het Orbis
de deelnemers de combinatie van theorie en
Medical Park. Bij ‘buurman’ Orbis Medisch
praktijk als zeer waardevol hebben ervaren.
Centrum werd het praktijkgedeelte uitgevoerd.
Een insteek die we ook in de volgende bijeen-
Regionaal Projectleider Pieter Janssen opende
komsten moeten vasthouden. ‘Stop ons niet in
de bijeenkomst met een korte schets van de
een klaslokaal, maar leer de theorie tijdens de
manier waarop in Limburg het CBRN-project
praktijk, wij zijn toch doeners’ was een mooie uitspraak van een van de deelnemers.
wordt aangevlogen. In 2014 is het regionale CBRN-project gestart met C van CBRN bij de
De slotsom was duidelijk: CBRN-incidenten
Limburgse ziekenhuizen. In 2015 is er de ver-
gebeuren, ook in Limburg, en zullen ons nog
Noteer in je agenda!
breding naar de onderdelen Biologisch en Ra-
vaker overkomen. Aan ons de opdracht ervoor
Dit jaar volgen nog twee bijeenkomsten van het
diologisch/Nucleair van CBRN. Dat is niet de
te zorgen dat we dan doortastend en efficiënt
CBRN-Kennisplatform. Noteer ze vast in je
enige verbreding. Dit jaar wordt ook nadrukkelijk
handelen!
agenda: dinsdag 8 september en dinsdag 10 november,
de aansluiting gezocht met de ambulancediensten en de huisartsen, zodat de hele keten goed
En dan de praktijk…
van 9.30-16.00 uur in De Oolderhof, Broek-
is voorbereid op eventuele calamiteiten.
Het middagprogramma stond geheel in het te-
straat 35 in Herten-Roermond.
ken van de praktijk. Samen aan de slag dus. En
Blijf logisch nadenken
wel met een CBRN-praktijktraining onder lei-
Heeft u vragen over het project? Mail die dan
Aansluitend heeft Cindy Gielkens, Gezond-
ding van Hay Geurts en Bart Goorts van Haz-
naar secretariaat Project CBRN Limburg: Ruth
heidskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen (GA-
meds. Een training vooral bedoeld om deelne-
Jongen,
[email protected], of bel naar Pie-
GS), de deelnemers meegenomen in recente
mers zelf ‘eye-openers’ rondom de opvang van
ter Janssen, 06-30632443. Meer informatie
casussen die zowel regionaal als in andere delen
CBRN-patiënten te laten ontdekken.
over het CBRN-project vindt u op
van het land hebben gespeeld. Variërend van
Om het primaire proces van het Orbis Medisch
www.otolimburg.org.
een brand in een opslaglocatie voor melkpoe-
Centrum niet te verstoren, was een volledige
der, de explosie in een leegstaand appartement
decontaminatie-omgeving ingericht op het ter-
in Heerlen tot aan onwelwordingen van 20
rein voor de SEH om CBRN-besmette slachtof-
werknemers bij een logistiek bedrijf dat Play-
fers op te vangen. De inzet van Lotusslachtoffers
stations verpakt.
versterkte hierbij de realiteitswaarde.
Dit leidde tot een mooie interactieve discussie
‘Schitterend om op zo’n wijze te ervaren dat
tussen de deelnemers. Waarbij nogmaals dui-
een samenwerking tussen alle disciplines van
delijk werd dat elke situatie uniek is. Blijf logisch
de SEH bij een CBRN-situatie, inclusief de sa-
nadenken, doe niets op de automatische piloot
menwerking met de GAGS, een onmisbare ba-
en betrek in een zo vroeg mogelijk stadium de
sis vormt voor een succesvolle opvang van
GAGS erbij. Beter één keer te veel bellen dan
CBRN-patiënten’, was een mooie gezamenlijke
één keer te weinig.
conclusie van de praktijktraining. 9
‘Val van cheval’ Door: Jeanine Wienhoven, AmbulanceZorg LN; Dirk Schrander, Suomi Fouraschen, William van Dijk en Arvid Wieland, VieCuri MC Venlo Prehospitaal Melding:
ze dat wel. So2 > 95 % . C:De aanvankelijk matig voelbare pols is nu
paard op haar buik-bekken regio was beland.
de volgende melding binnen: iemand van
goed te voelen, ondanks haar bleekheid,
Het betrof een Engels sprekende Française
70-80 b/min.
met in haar voorgeschiedenis tachycardie
paard gevallen, paard is waarschijnlijk bovenop haar gaan staan. Veel pijn in de buik,
RR is aanvankelijk 117/48 en 112/50
waarvoor ablatie alsook medicatie.
wel aanspreekbaar, is bleek-grauw, met
D: Is alert, zij geeft netjes antwoord op de
Tijdens de primary survey werden bij de
paarse lippen. Heeft de cap nog op en is
vragen is niet verward.
klam.We werden met 2 ambulances aange-
luchtweg en ademhaling geen afwijkingen gevonden. Circulatoir was er initieel sprake
stuurd en heli wordt primair ingezet (Dit werd
Top/teen:
van een tensie van 88/44 mmHg, vlot bijtrek-
uiteindelijk het grondgebonden MMT team
Hoofd, Hals, Gelaat: geen afwijkingen
kend met vulling, en een regulaire pols van
i.v.m. de mist).
Nek, hals, CWK: geen afwijkingen
67/min. Het abdomen was soepel, doch
Thorax:
kan moeilijk doorzuchten,
drukpijnlijk in de onderbuik. Het bekken
Event:
dit doet pijn in de buik.
bleek erg pijnlijk met hierdoor moeizaam te
Val van paard, paard is op de 22 jarige Franse
SpO2 100 %
beoordelen stabiliteit. Tevens viel bloedver-
amazone gevallen. Bij aankomst van de eer-
Abdomen:
Defence Musculair,
lies in het urogenitale gebied op. Hiernaast
ste ambulance treffen we een bleek grauwe
Bekken:
Tijdens vervoer pijn bij
werden drukpijnlijke lumbale wervels en
jonge dame aan, met blauwe lippen. Zij kan
compressie.
kleine hematomen ter hoogte van de boven-
niet goed doorademen, dit geeft een enorme
Extremiteiten:
geen afwijkingen
benen aangetroffen.
pijn in de buik. Aanvankelijk een wat zwakke
Rug:
geen afwijkingen
Patiënte werd op de traumatras gelegd en er
pols, maar nadien goed voelbaar, met een
werd een T-pod aangelegd. Bij secondary
frequentie van 70 b/min. Buik vertoont een
Treatment:
survey bleef ze hemodynamisch stabiel met
defence musculair, bekken is moeilijk te be-
A: geen handelingen.
een tensie van 103/67 mmHg bij een pols van
oordelen, zij ligt op haar zijde, wanneer men
B: O2 d.m.v. non rebreathing masker 100 %
67/min en werden geen aanvullende afwij-
voorzichtig op het bekken drukt geeft dit we-
zuurstof
kingen gevonden.
derom een enorme pijn in haar buik.
C: 1 lopend infuus, Na Cl 0,9 % en een
Aanvullend onderzoek toonde een Hb van 7.7
waaknaald. Ritme bewaking en RR
en een thoraxfoto zonder afwijkingen. Een
SITRAP:
bewaking:
bekkenfoto toonde wijde projectie van het SI-
A: De patiënte ligt aanspreekbaar op haar re
gewricht rechts, dislocatie van de symphyse
zijde, heeft de cap nog op.
Kreeg verder pijnbestrijding, Fentanyl
D; bleef alert
B: Haar kleur is bleek grauw, met lichte cyanose
en fracturen t.h.v. het os pubis (r. superior rechts en r. inferior bdz.).
van haar lippen. Zij durft niet goed door te
Gezien het klinisch beeld en het vermoeden
Een aanvullende CT-abdomen/bekken toon-
ademen, vanwege de pijn in haar buik.
op intra-abdominaal letsel kiest het ambu-
de vrij lucht intra-abdominaal en vrij vocht
C: Er is een wat weke pols, veel pijn, en de ver-
lance team voor een scope en run, het MMT
intra- en retroperitoneaal; een hematoom
schijnselen van een inwendige bloeding:
wordt gecanceld. De vooraankondiging gaat
t.h.v. de caudale aorta doorlopend tot de r. in-
D: Alert.
naar het ziekenhuis, met de mededeling dat
ferior en labia links met contrastextravasa-
E: Val van paard, heeft paard gedeeltelijk op
de toestand van het bekken onzeker is, met
tie; mogelijk een blaaslaceratie; uitgebreid
zich gekregen, Zij presenteert zich nu als
een groot risico op een fors stomp buiktrauma.
bekkenletsel incl. SI-gewricht rechts, aceta-
een instabiele patiënte.
Stabiele luchtweg en ademhaling, tensie
bulum links en os pubis beiderzijds alsook
112/50 mmHb en de polsfrequentie 68/min.
fracturen van de processus transversus van
Primary Survey: A: De cap werd vlug afgenomen, en de CWK
L3 en L4 links.
Hospitaal Naar de OK:
werd gecontroleerd, hier gaf zij geen pijn aan, ook de rest van de rug gaf geen klach-
Bij aankomst van de ambulance werd een
Er werd besloten tot een spoedlaparotomie.
ten, alleen hevige pijn in de buik, “ it hurts
bleke dame aangetroffen met veel pijn. De
Hierbij bleek het ileum ingescheurd tot in het
in my stomach.”
pijnklachten werden hierbij met name aan-
meso met actieve bloeding waarvoor een
gegeven in de buik.
kleine resectie met anastomose werd aange-
le lichaam, maar met name in haar buik.
Bij de overdracht op de SEH bleek dat de
legd. Tevens werden een kleine perforatie
Bij een verzoek, diep door te ademen, doet
22-jarige vrouw tijdens een concours hippique
meer distaal in het ileum en enkele serosa-
B: Zij heeft pijn bij het ademhalen, over het he-
10
met haar paard gevallen was, waarbij het
Op een zaterdag morgen rond 9.00 uur kwam
op de standaard röntgenopnames vaak moeilijk te beoordelen is. Daarnaast kan er middels de CT direct in eenzelfde sessie ook een beoordeling gedaan worden van thorax, abdomen, cwk, cerebrum of extremiteiten. De belangrijkste doodsoorzaak bij patiënten met een –gecompliceerde- instabiele bekkenfractuur is aanhoudende bloeding. Pogingen de bloeding te stoppen zijn dikwijls niet succesvol. De mortaliteit indien patiënt met hemodynamische instabiliteit binnenkomt op de SEH is 32%, indien deze hemodynamische instabiliteit continueert met binder, T-POD of na plaatsing van een externe fixateur is de letsel van ileum en colon ascendens over-
schillende classificatielijsten voor dergelijke
mortaliteit beschreven tot 64%. Om het
hecht. Er werd een groot retroperitoneaal
fracturen, zoals de AO of de Burgess. Beide
bloedverlies te beperken, is een agressieve
hematoom rechts aangetroffen zonder teke-
maken onderscheid tussen stabiel – instabiel
behandeling van de polytraumapatiënt dan
nen van actieve bloeding, en er was palpatoir
en betreffende instabiliteit in het verticale of
ook van groot belang. Snelle fixatie van het
een wijkende symfyse met bloedverlies naar
het horizontale vlak. Bij slechts een klein
bekken reduceert transfusiebehoefte, op-
intraperitoneaal.
percentage van de patiënten komt een ge-
nameduur, morbiditeit en sterfte. De bloe-
Aansluitend werd een externe fixateur op het
compliceerd letsel voor, waarbij er contact
dingen komen met name vanuit de sacrale
bekken gezet en werd de gynaecoloog in me-
van de fractuur met de buitenwereld bestaat
plexus, en zijn in tot 90% van de gevallen ve-
debehandeling gevraagd vanwege vaginaal
via huid, rectum of vagina.
neus. De overige 10% is arterieel. Als de
bloedverlies. Er bleek sprake van een diepe
Letsels in het urogenitale stelsel, het rectum
bloeding na fixatie (pelvic binder, T-POD, ex-
ruptuur van de vaginawand links waarvoor
en het sfincterapparaat en de plexus lumbo-
fix) nog persisteert kan er gekozen worden
tamponneren, Surgicel en Flowseal onvol-
sacralis komen vaak voor bij instabiele bek-
voor angiografie of pelvic packing. Van de be-
doende effect boden. Uiteindelijk werd het
kenfracturen. Bij het lichamelijk onderzoek
schreven 10% arteriële bloedingen zijn 67 –
bloedverlies gestopt middels een angiografie
moet men daarom specifiek letten op bloed
95% middels angiografie succesvol te coilen.
met embolisatie van de a. iliaca interna links.
in het ostium urethrae externum of bloedver-
Na de operatie moet vooral, vanwege de hoge
lies uit de vagina; spontaan of vastgesteld bij
sterfte en morbiditeit ten gevolge van sepsis,
Verloop:
vaginaal toucher. Bij fors bloedverlies moet
aandacht worden besteed aan het voorkó-
Postoperatief werd patiënte geobserveerd op
men bedacht zijn op een vaginawandruptuur.
men van infecties. De late mortaliteit ten ge-
de Intensive Care, waar i.v.m. een Hb van 4.9
Hoogstand van de prostaat of afwezigheid
volge van sepsis is tot 60% beschreven. Bij
getransfundeerd werd met 2 packed cells.
van de prostaat bij rectaal toucher kan een
tekenen van infectie in een hematoom dient
Het verdere beloop verliep ongecompliceerd:
aanwijzing zijn voor urethraletsel. Door het
dit operatief te worden ontlast, bij kenmer-
patiënte kon vlot gedetubeerd worden, bleef
veelvuldig voorkomen van urethraletsel is het
ken van wondinfectie moet de wond laag-
hemodynamisch en respiratoir stabiel en de
geïndiceerd een retrograde urethrografie te
drempelig open gelaten worden, herhaalde
preoperatief gestarte antibiotica werden ge-
verrichten, ook wanneer voor deze letsels bij
débridements moeten overwogen worden.
continueerd. Op dag 5 postoperatief werd pa-
lichamelijk onderzoek geen directe aanwij-
Om het gevaar van sepsis door fecale conta-
tiënte overgeplaatst naar de afdeling voor
zingen zijn gevonden.
minatie zo gering mogelijk te maken, kan
verder herstel en 10 dagen na het trauma
Bij aanvullend radiologisch onderzoek kan
men bij een rectum- of uitgebreid perineaal-
werd zij naar Frankrijk gerepatrieerd, alwaar
er naast de standaard anteroposterieure
letsel overwegen een anus praeternaturalis
inmiddels definitieve stabilisatie van het bek-
röntgenfoto van het bekken gekozen worden
aan te leggen.
ken heeft plaatsgevonden.
voor een aanvullende in- en outletopname. Bij een inlet opname kan zowel de rotatie als
Bronnen:
Beschouwing:
de posterieure verplaatsing beoordeeld wor-
Dong JL1, Zhou DS. Management and outcome
Bekkenfracturen zijn hoog energetische let-
den, bij de outlet opname de mate van verti-
of open pelvic fractures: a retrospective study of
sels met vaak een hoge mortaliteit en morbi-
cale verplaatsing. In de meeste gevallen zal
41 cases. Injury. 2011 Oct;42(10):1003-7
diteit. Het betreft in de meerderheid der ge-
er echter gekozen worden voor een aanvul-
vallen polytrauma patiënten, vaak ten gevolge
lende CT scan, zoals ook bij de patiënt in de
Dente CJ, Feliciano DV, Rozycki GS, Wyrzy-
van een verkeersongeval. Een bekkenfrac-
casus. Op een dergelijke scan kan het bek-
kowski AD, Nicholas JM, Salomone JP, In-
tuur wordt geduid als instabiel als er zowel
ken in alle dimensies beoordeeld worden,
gram WL. The outcome of open pelvic fractu-
een anterieure als een posterieure onderbre-
specifiek de mate van verplaatsing en de de-
res in the modern era. Am J Surg. 2005
king van de bekkenring bestaat. Er zijn ver-
finitie van posterieure betrokkenheid, welke
Dec;190(6):830-5. 11
Het werk van René Groetelaers, traumachirurg St. Jans Gasthuis, Weert Sinds 1 juni 2014 werkt René Groetelaers in het St. Jans Gasthuis (SJG) als traumachirurg. “Werken in een kleiner ziekenhuis heeft voordelen. Het leuke van een kleiner ziekenhuis is dat je zaken sneller voor elkaar hebt. Ik heb het in Groningen meegemaakt, daar zat ik ook in een aantal protocollencommissies, dat duurt héél lang voordat je iets geregeld hebt. Dat ligt me niet zo, als je iets signaleert moet het ook op een redelijke termijn te veranderen zijn. Nu kun je sneller slagen maken, zeker als je je mensen een beetje uitzoekt en een gemotiveerd groepje hebt.” Groetelaers vervolgt: “Toen ik hier kwam waren
ven aangevuld met andere specialisten, zoals
riater standaard mee, en evt. ander consulen-
een aantal zaken op traumagebied heel goed
een neuroloog, kinderarts, anesthesist, radio-
ten. En patiënten krijgen standaard pijnmedica-
geregeld, maar waren ook een aantal zaken
loog, intensivist etc. We hebben een nieuw pro-
tie, middels een fasia iliaca blockade waardoor
voor verbetering vatbaar. Het is de uitdaging om
tocol gemaakt en dit kortgesloten met de ande-
pijn tijdens het wachten geen item meer is.
dat aan te pakken en ik heb vanaf het begin de
re specialisten die hiermee te maken hebben.
Groetelaers: “Er is een vast lijstje waardoor een
ruimte gekregen om dit in beeld te brengen. Een
Op die manier kun je in relatief korte tijd een
aantal acties in gang gezet wordt. Ook de nabe-
nieuwe persoon kan weer met een frisse blik
nieuw protocol realiseren en implementeren.”
handeling is gestandaardiseerd, zodat niet iede-
naar de zaken kijken en heeft nieuwe ideeën om
re arts zijn eigen nabehandeling voorschrijft. Als
verbeteringen aan te brengen aangepast aan de
Groetelaers vervolgt: “Bij de implementatie
we dit evalueren kunnen we het vergelijken met
nieuwste ontwikkelingen.”
moet je ook een aantal andere zaken regelen
de gegevens uit het afgelopen onderzoek dat als
René Groetelaers is opgeleid in Maastricht en in
zoals opleiding voor SEH-verpleegkundigen,
basismeting kan gelden.”
Venlo tot 2011. “Na een fellowship van 3 maan-
daar is het laatste jaar heel hard aan gewerkt .
“Er is nog een puntje waar we trots op zijn”, ver-
den in Hannover kwam ik in Heerlen terecht,
Sinds 1 april is het protocol actief en je merkt
volgt Groetelaers, “de osteoporose screening.
waar ik bijna 2 jaar als chef de clinique trauma-
nu al dat er dingen veranderd zijn in hoe ze op
We hadden een screeningspercentage van 5 %
tologie heb gewerkt. Vanaf augustus 2013 heb ik
de SEH met patiënten omgaan. Natuurlijk
van patiënten die aan de inclusiecriteria volde-
in het UMCG Groningen nog een klein jaar een
bouw je minder snel ervaring op met onze
den. Heel weinig dus. Een interne werkgroep
fellowship traumatologie gedaan en in de tus-
aantallen, maar daar doe je niet veel aan. We
wilde samen met de huisartsen uit de regio hier-
sentijd gekeken naar vacatures, vooral in het
gaan het protocol evalueren op een aantal vas-
naar kijken. We hebben nu een waterdicht de-
zuiden van het land, mede gezien de wens van
te momenten en het is wellicht een goed idee
tectieprotocol, dus alle patiënten die aan de in-
mijn gezin om naar het zuiden te verkassen. “
om de ambulancedienst daar ook bij te betrek-
clusiecriteria voldoen gaan automatisch mee in
ken.”
de screening naar de internist, krijgen een
Welke zaken hebben jullie hier in SJG
dexascan en foto’s en een afspraak over de uit-
opgepakt?
“Gelijktijdig hebben we met een werkgroep het
slag in één ziekenhuisbezoek, dus een one-stop
“Het protocol voor de traumaopvang van insta-
collumcare protocol opgezet, dat we ontwikkeld
traject. Daarna wordt in overleg met de huisart-
biele patiënten was ernstig verouderd. Dat is een
hebben na de presentatie van het onderzoek
sen het beleid gecommuniceerd zodat zij dit
van de dingen die we het eerste hebben aange-
mortaliteit dat door het NAZL is uitgevoerd. Na
kunnen voortzetten. Dat is nu zo afgesproken
pakt. We krijgen hier met name mono-letsels.
een aantal werkbezoeken in andere ziekenhui-
met de huisartsen in de regio. Ik hoop zelf dat
We zien per jaar zo’n 15-20 polytrauma’s, die
zen is op basis daarvan een protocol gemaakt
het in een latere fase een anderhalf-lijntraject
hier binnenkomen voor de eerste opvang. Dit
vanaf het moment dat de patiënt binnenkomt op
kan worden, maar dat is nog toekomst.
blijft stabiel, omdat we relatief geïsoleerd lig-
de SEH tot en met ontslag. Het maakt niet meer
gen,” vertelt Groetelaers. “De werkgroep die
uit wie dienst heeft, afhankelijk van wie beschik-
Hoe zie je de toekomst?
verantwoordelijk was voor de traumaopvang
baar is wordt de operatie uitgevoerd, dus niet al-
“Regionale samenwerking intensiveren,” aldus
was al heel moeilijk bij elkaar te krijgen. Dus
leen door de orthopeed, maar ook de traumato-
Groetelaers. “Nadenken over hoe je dat voor de
hebben we in samenspraak met het manage-
loog opereert mee .”
komende 10 jaren inricht. Verder specialiseren en organiseren binnen de regio en mensen van
ment besloten om een dagelijks bestuur voor trauma in te stellen. Hierin zit een orthopeed
Als belangrijkste veranderingen noemt Groete-
verschillende ziekenhuizen bij elkaar om te zor-
(Menno Braakman), een SEH-arts (Dennis
laers het streven om overdag te opereren en niet
gen dat het voor iedere patiënt het beste gere-
Keereweer) en ik. Deze groep wordt naar belie-
zoals tot nu toe in de avonduren. Ook kijkt de ge-
geld wordt. Ik weet zeker dat er een aantal andere mensen in de regio hier ook voor gaan. Zou een mooie ambitie zijn.”
12
