2012)

DR Congo

(update 12/2012)

De Democratische Republiek Congo ligt in centraal Afrika en heeft Kinshasa als hoofdstad. Het land werd onafhankelijk van België in 1960. DR Congo heeft verschillende burgeroorlogen gehad ten gevolge van staatsgrepen en etnische conflicten en daarnaast werd het land ook betrokken in externe oorlogen met landen zoals Oeganda en Rwanda. In 2005 werd een nieuwe grondwet aangenomen. DR Congo is meer dan 2 miljoen km² (4xFrankrijk) groot en heeft een populatie van 67 miljoen waarvan ongeveer 32 miljoen kinderen. Ongeveer 1 miljoen personen zijn besmet met HIV/aids en de levensverwachting is 46 jaar. (bron: International Social Service) Het verdrag van Den Haag van 29 mei 1993 inzake de Bescherming van Kinderen en de Samenwerking op het gebied van Interlandelijke adoptie werd niet ondertekend door DR Congo.

Bevoegde Centrale Autoriteit: Ministère de genre, famille et enfant (afdeling: Protection de l’enfant) Directeur: Mr. Gauthier Luyela Loyel Boulevard du 30 juin nr 2164 Commune de la Gombe Kinshasa

Wetgeving U kan de wetgeving van kracht op datum van het onderzoek steeds opvragen bij het VCA.

Kinderen in RD Congo 10 miljoen kinderen zijn ondervoed in DR Congo, 8 miljoen kinderen zijn betrokken in kinderarbeid en 4,4 miljoen kinderen gaan niet naar school. Unicef is ernstig bezorgd over ontvoeringen en extreem geweld tegen kinderen. In 2005 schatte Unicef het aantal aidswezen op 680.000 en het aantal andere wezen op 4,2 miljoen. Statistieken van 2007 toonden dat er meer dan 40.000 kinderen op straat leven en werken. De reden hiervoor ligt in politieke factoren (politieke instabiliteit, gewapend conflict), economische factoren (groeiende stadswerkloosheid, instorting van de landbouw), sociale factoren (intrafamilaal geweld, scheiding, hertrouwen na de dood van één van de ouders, zwakke relatie tussen ouders en kind) en culturele factoren (media-invloed, Afrikaanse traditie, invloed van sommige kerken die vaak kinderen beschuldigen van hekserij). Er werden verschillende projecten opgezet om aan deze problemen tegemoet te komen: 

een commissie werd opgericht met specifieke focus op kinderen beschuldigd van hekserij, waarbij men scheiding van familie wil vermijden en hereniging met de familie bevordert;

 



een programma tot beroepstraining en tewerkstelling voor jonge mensen werden opgezet; een ‘school-cath-up’- programma zorgde ervoor dat 5334 kinderen herenigd konden worden met hun familie en in de plaatsing van kinderen in open en gesloten centra tot pleegouders gevonden konden worden; Unicef en Caritas startten een weeskinderen en kwetsbare kinderen project dat focust op kinderen die geraakt zijn door of besmet zijn met AIDS. Minstens 110000 kinderen konden in dit project instappen.

Kinderen die in aanmerking komen voor adoptie  

Achtergelaten kinderen, vondelingen na toestemming van de ‘conseil de tutelle’; Kinderen waarvoor de ouders of voogd (aangewezen door de familieraad) toestemming geven voor de adoptie.

Een kind ouder dan 15 jaar, moet toestemmen met zijn adoptie. Vanaf 10 jaar wordt hij/zij gehoord door de rechter. Het gaat om kinderen die na de geboorte worden achtergelaten door jonge moeders die in economische wantoestanden leven, of uit schrik voor hun familie. Ook kinderen die beschuldigd zijn van hekserij (door de kerk of door een stiefouder) kunnen ter adoptie worden afgestaan. Vaak gaat het ook om kinderen uit ontwrichte relaties of van alleenstaande moeders en om kinderen met een handicap waar de ouders niet voor kunnen zorgen. (Guid de l’adoption en Code de la famille art. 662)

Voorwaarden kandidaat-adoptanten*   

Kandidaat-adoptieouders moeten minstens 5 jaar gehuwd zijn en mogen maximum 2 eigen kinderen hebben op het moment van de aanvraag. De adoptant moet minstens 15 jaar ouder zijn dan het te adopteren kind. De adoptieouders moeten meerderjarig zijn en mogen niet ontzet zijn uit de ouderlijke macht. Kandidaat-adoptieouders moeten geschikt verklaard zijn door de Belgische overheid en mogen maximaal 3 kinderen adopteren.

(Guide de l’adoption) * Kandidaat-adoptanten moeten ook aan de Belgische wetgeving voldoen.

Procedure Stap 1 Het dossier van de kandidaat-adoptieouders wordt aan hun contactpersoon (een advocaat) bezorgd. Stap 2 De contactpersoon contacteert het ministerie van Sociale Zaken dat in overleg met het weeshuis nagaat of er verlaten kinderen aanwezig zijn. Stap 3

Het ministerie van Sociale Zaken stelt, samen met de gemeent en het weeshuis, de nodige documenten op met betrekking tot het verlaten kind:  

Proces verbaal over het feit dat het kind verlaten is Proces verbaal dat het kind onder voogdij van de overheid staat

Deze PV’s worden opgesteld na een onderzoek naar de herkomst van het kind door de sociale dienst. Stap 4 De voogdijraad beslist of het kind adoptabel verklaard kan worden of niet, rekening houdend met het belang van het kind. Deze raad beslist ook over de toewijzing aan de kandidaat-adoptanten. Stap 5 De gemeente maakt de ‘acte de consentement d’adoption’ op voor het kind en de adoptanten. Het kind wordt medisch gescreend. Stap 6 Het kindvoorstel wordt bezorgd aan de Vlaamse Centrale Autoriteit voor Adoptie. Na goedkeuring krijgen de adoptieouders het kindvoorstel en kunnen ze het voorstel aanvaarden. Stap 7 De procedure via de bevoegde rechtbank in Kinshasa (vredegerecht, in de toekomst de nieuw op te richten jeugdrechtbank) wordt afgehandeld. Het vonnis wordt definitief als er geen beroep wordt aangetekend binnen 30 dagen. Het vonnis wordt ter kennis gebracht aan de adoptanten, de procureur en de burgemeester van de gemeente die een adoptieakte moet opstellen. Stap 8 De gemeente maakt de adoptieakte op. Het ministerie de Genre, Famille et Enfant en de dienst migratie beslissen of het kind het land mag verlaten.

Na de adoptie Het gaat steeds om een gewone adoptie. Er wordt geen nazorg of follow-up gevraagd door de Congolese overheid.

Overwegingen Voor het onderzoek heeft de VCA zich gebaseerd op de wetgeving van Congo DR,

informatie

verkregen van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, de centrale autoriteiten van Frankrijk en van de Verenigde Staten, de internationale NGO ‘Service Sociale Internationale’ (SSI), het recent onderzoek van adoptiedienst FIAC naar de mogelijkheden tot adoptie in Congo DR en de ervaring met een vorig adoptiedossier.

Het verdrag van Den Haag van 29 mei 1993 inzake de Bescherming van Kinderen en de Samenwerking op het gebied van Interlandelijke adoptie werd niet ondertekend door DR Congo. DR Congo past de principes van dit verdrag slechts deels toe in zijn regelgeving. Niettemin dient het kanaal waarlangs een Vlaamse kandidaat-adoptant wil adopteren, te voldoen aan de bepalingen uit het Haags Adoptieverdrag. Binnen het Haags Adoptieverdrag en de Belgische wetgeving wordt onder andere belang gehecht aan de subsidiariteit en de adoptabiliteit van een kind. Er werd dan ook nagegaan of deze twee principes gegarandeerd kunnen worden in

DR

Congo. De Child Protection Law art 18 vermeldt dat er gezocht wordt naar oplossingen in eigen land vooraleer beslist wordt over te gaan tot interlandelijke adoptie. Hoe dit gebeurt of moet gebeuren is nergens terug te vinden. SSI stelt vast dat er weinig inspanningen geleverd worden om de families te ondersteunen zodat kinderen in hun familiale omgeving kunnen blijven. Voor kinderen waarvan de ouders bekend zijn, moeten de ouders hun vrijwillige en geïnformeerde toestemming hebben gegeven. Concreet wil dit zeggen dat de ouders op de hoogte moeten gebracht zijn van de gevolgen die adoptie met zich meebrengt voor ze toestemmen en dat er op geen enkele manier druk mag uitgeoefend worden op hen. In de regelgeving van Congo DR wordt hierover niets vermeld. Voor kinderen waarvan de ouders onbekend, overleden… zijn, moet de adoptabiliteit worden vastgesteld vooraleer gezocht wordt naar geschikte kandidaat-adoptanten. In DR Congo werd deze volgorde niet vastgelegd in de wetgeving. De adoptabiliteit van een kind wordt hier meestal pas nagegaan nadat er een vraag tot adoptie voor een bepaald kind is. Daarnaast is er in DR Congo een slechte geboorteregistratie en een grote onbetrouwbaarheid van de Congolese documenten. Op ieders vraag kan een nieuwe geboorteakte bekomen worden bij de vrederechter. Zowel de centrale autoriteiten van Frankrijk als van de Verenigde Staten en buitenlandse zaken stellen vast dat er een groot aantal valse documenten in omloop zijn in DR Congo. Het is dus onmogelijk om na te gaan wat de herkomst is van de kinderen die geadopteerd worden. Er is geen bevoegde overheid in Congo DR aangeduid die instaat voor het uitwisselen van informatie met het VCA of voor een professionele matching. Ook andere structuren voor adoptie zijn niet geïnstalleerd. Iedereen kan er zonder vereisten bemiddelen in adoptie. Er is geen minimale regelgeving voor de instellingen, weeshuizen en anderen die instaan voor de zorg van kinderen. Het ISS bevestigt bovendien dat kandidaat-adoptieouders een kind kunnen kiezen. Buitenlandse zaken geeft in zijn advies aan dat bij adopties vanuit Congo DR bijzondere aandacht nodig is voor de oorsprong van de kinderen die in aanmerking komen voor adoptie (gaat het echt over wezen, hebben de ouders geld ontvangen, …) en de authenticiteit van de toestemming die gegeven werd door de ouders of voogd. Dit is door de vele valse documenten bij zelfstandige adopties zeer moeilijk na te gaan.

Beoordeling VCA Niet elke aanvraag tot zelfstandige adoptie uit DR Congo heeft dezelfde achtergrond of verloopt via hetzelfde kanaal. Wij geven graag kort mee wanneer er een onderzoek werd afgerond en wat het besluit van VCA was specifiek voor het ingediende kanaal. Kanaalonderzoek 12/2012: Het kanaalonderzoek werd afgekeurd wegens te weinig garanties over de adoptabiliteit van de kinderen en over de toegepaste subsidiariteit in adoptiedossiers. Bovendien was er niet voorzien in uitwisseling tussen de bevoegde autoriteiten en kon er ook geen contact tot stand gebracht worden met de autoriteit.