2011 EXOTISCHE DIEREN [Het in kaart brengen van illegale handel met behulp van sociale media] Versie 1.5
Minor Cybersafety
Auteurs Coenraadts, M. Stadt, F. Velsma, M. Zoelen, S. van Begeleider Toutenhoofd, M.
Exotische Dieren [Het in kaart brengen van illegale handel met behulp van sociale media]
Minor Cybersafety 26/10/2011 Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Auteurs: M. Coenraadts F. Stadt M. Velsma S. van Zoelen
97622 95201 97596 215228
Inhoud 1.
2.
3.
Inleiding ........................................................................................................................................... 4 1.1.
Aanleiding ................................................................................................................................ 4
1.2.
Probleemstelling...................................................................................................................... 4
1.3.
Definities.................................................................................................................................. 5
1.4.
Onderzoek kaders.................................................................................................................... 5
Onderzoek ....................................................................................................................................... 7 2.1.
Doelstelling .............................................................................................................................. 7
2.2.
Vraagstelling ............................................................................................................................ 7
Methoden ........................................................................................................................................ 8 3.1.
Toelichting ............................................................................................................................... 8
3.1.1 Media-analyse ........................................................................................................................ 8 3.1.2 Literatuuronderzoek ............................................................................................................... 8 3.1.3 Interviews ............................................................................................................................... 9 3.1.4 Webanalyse ............................................................................................................................ 9 3.2.
Methodematrix ..................................................................................................................... 10
4.
Planning en taakverdeling ............................................................................................................. 11
5.
Literatuurlijst ................................................................................................................................. 12
1. Inleiding Illegale dierenhandel is een probleem dat steeds meer aandacht krijgt in de media1 waardoor er iets gedaan moet worden om deze vorm van criminaliteit te bestrijden. Om dit te kunnen doen moet eerst onderzoek gedaan worden naar deze vorm van criminaliteit, en hoe deze wordt uitgevoerd. Er wordt in dit onderzoek echter niet gekeken naar deze vorm van criminaliteit in het geheel, maar alleen naar de handel in illegale exotische dieren via internet. In dit plan van aanpak wordt er beschreven hoe het onderzoek naar illegale handel van exotische dieren op het internet via sociale media wordt uitgevoerd. In de aanleiding wordt beschreven waarom dit onderzoek relevant is en hier uit volgt de probleemstelling. Om te zorgen dat het onderzoek niet te groot wordt, zijn er definities en kaders opgesteld in dit onderzoek.
1.1. Aanleiding De aanleiding van dit onderzoek is, dat de rol van sociale media bij de bestrijding van illegale handel in exotische dieren onbekend is. De politie ziet echter wel steeds meer het nut van sociale media als opsporingsmiddel. Toch is de politie niet bekend met het gebruik hiervan. Om hier beter bekend mee te worden wil de politie gebruik maken van jonge professionals, die opgevoed zijn met het gebruik van sociale media. Vanuit de politie is de vraag gekomen of het mogelijk is illegale handel in exotische dieren te kunnen opsporen en/of te bestrijden met behulp van sociale media. Er is in 2007 veel aandacht in de media geweest voor illegale dierenhandel. Mogelijkerwijs is deze aandacht minder geworden door de huidige economische crisis. Voor deze crisis werden regelmatig Kamervragen gesteld over de aanpak van illegale dierenhandel2. Verder blijkt uit een onderzoek van International Fund of Animal Welfare (Uhm, 2009), dat er in de illegale dierenhandel veel geld omgaat. Daarnaast staat er in het onderzoek dat de omvang van de illegale handel in dieren op de derde plaats staat van illegale handel. De illegale handel in drugs en wapens is groter.
1.2. Probleemstelling Zoals in de aanleiding is aangegeven, wil de politie weten of ze met behulp van sociale media de illegale handel in exotische dieren kunnen opsporen en/of bestrijden. Doordat er momenteel een gebrek is aan kennis over de illegale dierenhandel via het internet, kunnen politie en justitie zich moeilijk bezig houden met het bestrijden van deze criminaliteit. Zoals gezegd, is illegale dierenhandel één van de meest voorkomende misdaden op het gebied van illegale handel. De politie moet dus zien te achterhalen op wat voor manieren deze handel wordt gedreven. Omdat de politie sociale media steeds meer als opsporingsmiddel wil gaan gebruiken, is het voor hen interessant om een onderzoek te laten doen naar de mogelijkheden van sociale media als opsporingsmiddel bij de bestrijding van illegale dierhandel.
1
http://www.nrc.nl/nieuws/2011/01/05/de-val-van-de-slangenkoning/ http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Binnenland/article/detail/2282344/2007/09/19/Politie-rolt-illegaledierenhandel-op.dhtml?redirected http://www.eenvandaag.nl/binnenland/31220/illegale_dierenhandel_op_internet en andere. 2 Kamerstuk 28286 nr. 39, kamerstuk 28286 nr. 40, kamerstuk 31200XIV nr. 5 http://tweedekamer.groenlinks.nl/nieuws/2007/05/31/verbeter-opsporing-illegale-dierhandel
4
1.3. Definities Om dit onderzoek in goede banen te leiden, is het van belang om duidelijk te hebben wat er bedoeld wordt met verschillende termen. Daarom worden in deze paragraaf deze termen gedefinieerd voor de rest van het onderzoek. Illegale dierenhandel kan omschreven worden als elke vorm van koop, verkoop of uitwisseling van beschermde dieren of goederen (illegale dierenhandel en de rol van Nederland, 2008/2009). Illegale dierenhandel hoeft echter niet te gaan over beschermde dieren. Het kan zijn dat een verhandeld dier illegaal is doordat de bijgeleverde documenten niet correct zijn. Het kan echter ook zo zijn dat voor illegale dieren legale documenten worden gebruikt, dit kan bijvoorbeeld doordat een handelaar voor een legaal dier handelsdocumenten aanvraagt en vervolgens deze gebruikt voor het verhandelen van een illegaal dier. Omdat illegale dierenhandel op zoveel verschillende manieren opgevat kan worden zal er een literatuurstudie gedaan worden naar de meest voorkomende vorm van illegale dierenhandel. Deze vorm van illegale dierenhandel zal in de rest van het onderzoek gebruikt worden als definitie van illegale dierenhandel. Onder exotische dieren worden, in dit onderzoek, dieren bedoeld die uit een ander klimaat dan het Nederlandse klimaat komen. De klimaatclassificatie van Köppen-Geiger wordt vrijwel altijd gebruikt als een bepaald type klimaat omschreven wordt. Een aantal verschillende klimaatsoorten zijn; tropisch regenwoudklimaat (Af), moessonklimaat (Am), steppeklimaat (Bs), zeeklimaat (Cf) en landklimaat of continentaal klimaat (neerslag heel jaar) (Df)3. Als gekeken wordt naar deze klimaatsoorten, dan valt het Nederlandse klimaat onder het gematigde zeeklimaat (type Cfb). Dit type zeeklimaat bestaat uit relatief milde zomers, relatief milde winters en neerslag gedurende het hele jaar4. Onder sociale media wordt verstaan: “alle internet toepassingen waarmee het mogelijk is om informatie met elkaar te delen”5. Enkele voorbeelden hiervan zijn Hyves, Linkedin, Facebook en verschillende fora. Handelssites zoals Marktplaats en Ebay vallen hier niet onder, omdat deze sites voornamelijk zijn gericht op het handelen en minder op het contact leggen met personen.
1.4. Onderzoek kaders Wegens de tijd die voor dit onderzoek beschikbaar is en de relatief grote omvang van het onderwerp, worden in het onderzoek een aantal kaders aan de verschillende componenten gesteld. Allereerst gaat dit onderzoek naar dierenhandel over exotische dieren. In het begin van dit onderzoek zal het begrip heel breed worden gehouden. Tijdens het onderzoek wordt dan, indien nodig, de keuze gemaakt om ons verder toe te spitsen op een specifieke dierengroep, bijvoorbeeld de groep reptielen. Deze groep zal dan worden bepaald aan de hand van het feit welke dierengroep het meest wordt verhandeld. Vervolgens is er voor gekozen om het onderzoek toe te spitsen op de handel in levende dieren. Dit omdat we denken dat het opsporen van illegale handel in levende dieren makkelijker is dan de illegale handel in dierlijke producten. Bij producten moet namelijk nog als extra stap worden vastgesteld of het daadwerkelijk om dierlijke producten gaat of om namaak.
3
http://www.landen.net/weer-klimaat/klimaatclassificatie/ http://www.klimaatinfo.nl/nederland/ 5 http://www.social-media.nl/ 4
5
Daarnaast is het onderzoeksgebied waar wij ons op gaan richten gefocust op Nederland, dit doen we omdat Nederland een belangrijke rol speelt in de illegale dierenhandel als doorvoerland (Uhm, 2009). Dit doordat de Nederlandse overheid schijnt te falen in de bestrijding van de illegale dierenhandel, er zou geen capaciteit en geen expertise in de opsporing zijn. In het begin zal het onderzoek zich richten op verschillende fora. Op een forum zijn er meer mogelijkheden om contact te leggen met (onbekende) personen met de zelfde interesses. Ook kan men hier achter het forum met elkaar contact hebben door middel van persoonlijke berichten. Op internetsites zoals Facebook, Hyves en Twitter, is er een grote sociale controle van vrienden en familie. Op dit soort internetsites is de verwachting dat het moeilijker is om met mensen in contact te komen, die te maken hebben met illegale dierenhandel. Mocht tijdens het onderzoek blijken dat er op fora, en andere sociale media, niet of nauwelijks wordt gehandeld in illegale dieren, dan kan er nog gekeken worden naar internetsites waarop men kan handelen met elkaar. Hierbij wordt dan gedacht aan internetsites waar bij men goederen kan kopen en verkopen aan andere gebruikers zoals Marktplaats.
6
2. Onderzoek Voor dit onderzoek is een doelstelling vastgesteld met een hoofdvraag en een aantal deelvragen, deze vragen zijn in dit hoofdstuk opgenomen.
2.1. Doelstelling Het doel van dit onderzoek is: “Het in kaart te brengen van illegale handel van levende exotische dieren met behulp van sociale media.” Dit om de politie te informeren of het mogelijk is om deze vorm van criminaliteit te bestrijden door middel van opsporing via verschillende sociale media.
2.2. Vraagstelling Hoofdvraag Wat zijn de mogelijkheden van het inzetten van sociale media bij het opsporen van illegale handel in exotische dieren? Deelvragen 1. Wanneer is er sprake van illegale handel in exotische dieren? a. In welk exotisch dier wordt het meest gehandeld? b. In hoeverre weten kopers of een aankoop van een exotisch dier legaal of illegaal is? 2. Hoe wordt illegale handel in exotische dieren in Nederland bestreden? a. Welke organisaties hebben het meest te maken met de bestrijding van illegale dierenhandel? b. Hoe wordt illegale handel in exotische dieren door deze organisaties bestreden? c. Welke rol speelt social media hier in? d. In welke mate wordt social media door de politie ingezet bij de opsporing en/of bestrijding van illegale dierenhandel van exotische dieren? 3. Op welke sociale media kom je aanbiedingen van (illegale) exotische dieren tegen? a. Hoe beschermen sociale media hun sites tegen illegale handel in exotische dieren? Welke maatregelen gebruiken zij? b. Wat zijn de meest gebruikte sociale media voor de illegale handel van exotische dieren? c. Wordt sociale media gebruikt voor het verhandelen van exotische dieren of alleen voor reclame maken?
7
3. Methoden Om het onderzoeksdoel te behalen zullen er verschillende onderzoeksmethodes worden gebruikt, er zal om te beginnen een media-analyse worden gedaan. Daarna zal er een literatuuronderzoek worden gedaan, gevolgd door het afnemen van interviews. Als laatste zal er een webanalyse worden uitgevoerd. In dit hoofdstuk wordt verder toegelicht hoe deze methodes worden toegepast tijdens dit onderzoek. Het is mogelijk dat tijdens het onderzoek nog andere onderzoeksmethoden naar voren komen als bruikbaar voor het onderzoek en binnen de gegeven tijd.
3.1. Toelichting 3.1.1 Media-analyse Zoals aangegeven zal tijdens het onderzoek gestart worden met een media-analyse, om zo een beter inzicht te krijgen in wat er nu zoal bekend is over de illegale handel in exotische dieren. Deze mediaanalyse is gedeeltelijk uitgevoerd tijdens het maken van het plan van aanpak. Hiermee is inzicht verkregen in de volgende zaken: -
Dat in de illegale dierenhandel veel geld omgaat; Het een veel voorkomende criminaliteit is; De wetgeving tegen de illegale dierenhandel in Nederland niet effectief is; Dat Nederland vaak gebruikt wordt als doorvoerland.
De media-analyse is vooral om een globaal beeld te krijgen en niet specifiek voor het beantwoorden van deelvragen, vandaar dat deze niet in de methodematrix zal worden opgenomen, welke staat onder paragraaf 3.2. 3.1.2 Literatuuronderzoek Het op de media-analyse volgende literatuuronderzoek wordt gebruikt om dieper op de verkregen inzichten in te gaan en nieuwe inzichten op te doen. Literatuuronderzoek wordt gedaan met behulp van zoekmachines als Google. De sleutelwoorden die hiervoor worden gebruikt, zijn afkomstig uit de media-analyse. Naast het zoeken op deze manier, worden wetenschappelijke artikelen en publicaties opgezocht die beschikbaar zijn over dit onderwerp. Verwacht wordt dat uit dit literatuuronderzoek een duidelijk beeld wordt verkregen over wat er tot op heden in de literatuur bekend is over illegale handel in exotische dieren via sociale media. Tijdens het literatuuronderzoek worden de bevindingen verwerkt in een verslag. Deze bevindingen zullen ook worden gebruikt voor de af te nemen interviews. Het voordeel van een literatuuronderzoek is dat er een overzicht wordt verschaft van wat er al gedaan is als het gaat om onderzoek naar illegale handel in exotische dieren. Daarnaast kunnen bronnen van betreffende literatuur worden geraadpleegd en gecontroleerd. Een nadeel van een literatuuronderzoek is echter, dat veel informatie die gevonden wordt niet relevant is voor het onderzoek. Een ander nadeel is dat informatie en uitspraken niet altijd goed zijn onderbouwd.
8
3.1.3 Interviews Na aanleiding van het literatuur onderzoek kunnen er vragen onbeantwoord blijven, meer toelichting nodig hebben of kan het nieuwe vragen oproepen. Om dergelijke vragen te beantwoorden, wordt gebruik gemaakt van interviews. Deze interviews worden gehouden onder verschillende instanties waar illegale dierenhandel een expertise is. Hierbij wordt gedacht aan bijvoorbeeld: Algemene Inspectie Dienst (AID; hieronder valt onder andere ook de douane); Dienst Regelingen (DR; houd zich bezig met de benodigde papieren voor handel in dieren); Dierenspeciaalzaken (zaken gespecificeerd op exotische dieren (reptielen, slangen enz.); Dierenbescherming (voorbeelden hiervan zijn de International Fund of Animal (IFAW), Wereld Natuur Fonds (WNF)); Ministerie van Dier en Welzijn; De politie, indien er expertise aanwezig is op dit gebied; Eigenaren/medewerkers van handelssites. Afhankelijk van de vragen, wordt een instantie gekozen om het interview af te nemen. Zo wordt gebruik gemaakt van de AID om cijfers te verkrijgen over meldingen van illegale dierenhandel. Bij de DR kan geïnformeerd worden naar de regelgeving en de betrokken papieren van exotische dieren. Voordat er een interview met een persoon gehouden wordt, dient er eerst tot overeenstemming te worden gekomen over definities die eerder zijn besproken in paragraaf 1.3. Zo zou bij een instantie voor de dierenbescherming juist sneller over dierenhandel gesproken worden dan de AID. Dit komt omdat dierenbescherming een ander doel heeft dan de AID. Vandaar dat het belangrijk is dat er een eenduidige definitie wordt aangehouden. Voordat een interview gehouden wordt, is er een interviewprotocol opgesteld. Hierin zijn mogelijke interview vragen of onderwerpen verwerkt die tijdens het interview aan bod zullen komen. De resultaten van de interviews zullen in het verslag verwerkt worden, met als gevolg eventuele aanpassingen en/of aanvullingen van het verslag. Een voordeel van interviewen is, dat vragen kunnen worden toegelicht, daarnaast is het mogelijk om tijdens het interview dieper op een specifiek onderwerp in te gaan als hier aanleiding toe is. Een nadeel van een interview is, dat de informatie niet alleen feiten bevat, maar vooral komt van uit de beleving van de geïnterviewde. Daarnaast is het mogelijk dat een interview een andere wending krijgt dan wat vooraf voorbereid is. Ook kan het voorkomen dat er niemand beschikbaar is om een interview af te nemen. 3.1.4 Webanalyse Uiteindelijk zal met alle voorgaande verkregen informatie een webanalyse worden uitgevoerd, wat zal bestaan uit het doorzoeken van het internet op illegale exotische dierenhandel. Hierbij zal allereerst vooral op sociale media wordt gezocht en indien nodig zal dit worden uitgebreid naar bijvoorbeeld handelssites. Aan de hand van de literatuuronderzoeken en interviews kunnen een aantal zoekcriteria worden gevormd voor de webanalyse. De criteria voor deze analyse worden opgesteld in een analyseprotocol. De voordelen van een webanalyse zijn, dat er informatie wordt verkregen over de manier waarop sociale media bij illegale handel van exotische dieren wordt gebruikt. Ook geeft het een overzicht van wat bepaalde zoekcriteria voor resultaten opleveren. Een nadeel hiervan is dat illegale dierenhandel mogelijk op afgeschermde fora gebeurd. Daarnaast hebben wij te weinig deskundigheid om te bepalen of een dier illegaal is of niet. Ook is het mogelijk dat er verkeerde zoek criteria gebruikt worden.
9
3.2. Methodematrix In onderstaande tabel 1 is een methodematrix opgenomen, waarin wordt aangegeven welke methode(n) word(t)(en) gebruikt bij de specifieke deelvragen. Methoden Wanneer is er sprake van illegale handel in exotische dieren? - In welk exotisch dier wordt het meest gehandeld? - In hoeverre weten kopers of een aankoop van een exotisch dier legaal of illegaal is? Hoe wordt illegale handel in exotische dieren in Nederland bestreden? - In welke mate wordt sociale media door de politie momenteel ingezet bij de opsporing en/of bestrijding van illegale dierenhandel? - Hoe wordt illegale handel in exotische dieren door deze organisaties bestreden? - Welke rol speelt social media hier in? - In welke mate wordt social media door de politie ingezet bij de opsporing en/of bestrijding van illegale dierenhandel van exotische dieren? Op welke sociale media kom je aanbiedingen van (illegale) exotische dieren tegen? - Hoe beschermen sociale media hun sites tegen illegale handel in exotische dieren? Welke maatregelen gebruiken zij? - Wat zijn de meest gebruikte sociale media voor de illegale handel van exotische dieren? - Wordt sociale media gebruikt voor het verhandelen van exotische dieren of alleen voor reclame maken?
LO I x x x x x x x x
x x
x
x
x x
x x x
WO x x
x x x
x
x
Tabel 1: Methodematrix
Legenda van gebruikte afkortingen in Tabel 1 LO = Literatuur onderzoek I = Interviews WO = Webonderzoek
10
4. Planning en taakverdeling Lesweken Periode 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 Periode 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9
Wat
Waarvoor
Wanneer
Start
Uitleg onderzoeksopdracht
9 september
Tutor gesprek Presentatie Tutor gesprek Deadline Beoordeling Afspraken maken Deadline Beoordeling
Feedback PvA v1.0 Plan van aanpak Feedback PvA v1.2 Plan van aanpak (kans 1) Plan van aanpak (kans 1) Interviews Plan van aanpak (kans 2) Plan van aanpak (kans 2)
29 september, 10 uur 5 oktober 6 oktober, 10 uur 10 oktober, 12.00 uur 24 oktober, 9.00 uur
Literatuuronderzoek Interviews voorbereiden Interviewen Webonderzoek Interviewen Webonderzoek Webonderzoek Verslag Deadline Beoordeling Verslag aanpassen Deadline Beoordeling Presentatie
Uitvoeren en verwerken Vragen bedenken Afnemen en verwerken Voorbereiden Afnemen en verwerken Uitvoeren en verwerken Uitvoeren en verwerken Uitwerken Onderzoeksrapport (kans 1) Onderzoeksrapport (kans 1) Aanpassen a.h.v. beoordeling Onderzoeksrapport (kans 2) Onderzoeksrapport (kans 2) Onderzoeksrapport
2 november, 12.00 uur 9 november
16 december, 18.00 uur 23 december 16 januari, 12.00 uur 23 januari 27 januari
Tabel 2: Deadlines en beoordelingsdata
Naast deze data hebben wij een wekelijkse afspraak voor het tutor moment, deze is elke maandagochtend om 9.00 uur. Afspraak hierbij is dat gemaakt werk de vrijdag voor het tutor moment wordt ingeleverd. Presentatie plan van aanpak: Marloes en Melanie Eindpresentatie: Feyke en Stéphanie Contactpersoon tutor: Marloes Contactpersonen met betrekking tot informatiebronnen zijn nog niet bekend. Overige taken zullen later nog worden verdeeld (er is nog geen rol verdeling omdat er nog geen contact gelegd is met de instanties over of en wanneer er een interview gehouden kan worden over dit onderwerp.)
11
5. Literatuurlijst Kamerstuk, 28286 nr. 40 (12 20, 2006). Kamerstuk , 28286 nr. 39 (12 11, 2006). Kamerstuk, 31200XIV nr. 5 (09 27, 2007). De val van de slangenkoning. (sd). Opgeroepen op 09 14, 2010, van nrc.nl: http://www.nrc.nl/nieuws/2011/01/05/de-val-van-de-slangenkoning/ Gent, I. v. (sd). verbeter de opsporing in illegale dierhandel. Opgeroepen op 09 14, 2010, van groenlinks.nl: http://tweedekamer.groenlinks.nl/nieuws/2007/05/31/verbeter-opsporingillegale-dierhandel Het klimaat van Nederland. (sd). Opgeroepen op 10 05, 2011, van klimaatinfo.nl: http://www.klimaatinfo.nl/nederland/ Illegale dierenhandel op internet. (sd). Opgeroepen op 09 14, 2010, van eenvandaag.nl: http://www.eenvandaag.nl/binnenland/31220/illegale_dierenhandel_op_internet Klimaatclassificatie van Köppen-Geiger. (sd). Opgeroepen op 10 05, 2011, van landen.net: http://www.landen.net/weer-klimaat/klimaatclassificatie/ Politie rolt illegal dierenhandel op. (sd). Opgeroepen op 09 14, 2010, van AD.nl: http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Binnenland/article/detail/2282344/2007/09/19/Politie-roltillegale-dierenhandel-op.dhtml?redirected social-media. (sd). Opgeroepen op 10 05, 2011, van social-media: http://www.social-media.nl/ Uhm, D. v. (2009). Illegale Dierenhandel. Utrecht: Universiteit Utrecht.
12
