2009 blz. 1. Bijeenkomsten blz. 2. Excursies blz. 4. Reizen blz

VERENIGING SUSTER BERTKEN Studentenactiviteiten cultuurwetenschappen OU Utrecht NIEUWSBRIEF 17e jaargang, nummer 2, oktober 2008 INHOUD Jaarthema 2008/2009

blz. 1

Bijeenkomsten

blz. 2

Excursies

blz. 4

Reizen

blz. 6

Nieuws van de studieclubs

blz. 7

Verenigingsnieuws

blz. 10

Agenda

blz. 13

* JAARTHEMA 2008/2009: Hanzesteden aan de Oostzee Door de achteruitgang van het Duitse keizerlijk gezag in de dertiende eeuw begonnen de Duitse steden met het opbouwen van regionale stedenbonden. De ‘Liga der Wendische steden’ was een van deze regionale stedenbonden. De Oostzeesteden Lúbeck, Kiel, Wismar, Rostock en Stralsund waren hierbij aangesloten. Later ontstond de gewoonte om elkaar in belangrijke zaken te raadplegen. Hieruit ontwikkelde zich de Stedenhanze. Gedurende haar hele bestaan waren de hoofddoelen het beschermen van de aangesloten kooplieden en het uitbreiden van de handel. Als verbond wist men allerlei privileges te verwerven, waardoor een handelsmonopolie ontstond. Daarnaast was de Hanze voor de individuele koopman een machtig bondgenoot tegen de feodale landheren. De Hanze heeft in verschillende organisatievormen bestaan. Het hoogtepunt - ruim 200 steden - lag in het eerste decennium van de vijftiende eeuw. Het verbond was toen uitgegroeid tot een machtige economische organisatie met handelsposten in allerlei windstreken. De allerlaatste Hanzedag in 1669 wordt gezien als het einde van de Hanze.

1

In onze lezingen zullen onder meer de geschiedenis van de Hanze en de baksteengotiek behandeld worden. Een tentoonstelling in het Groningen museum over de Hanze zal daarbij als excursie op het programma staan. De jaaropening zal plaatsvinden in de Hanzestad Kampen en daardoor aansluiten op het thema. Bij de voorjaarsreis in 2009 zullen we een aantal Hanzesteden aan de Oostzee bezoeken. Met dit jaarthema wordt een boeiend aspect van de Europese geschiedenis belicht. We gaan hiermee een mooi en boeiend studiejaar tegemoet.

BIJEENKOMSTEN De voordrachten in het studiecentrum beginnen gewoonlijk om 19.30 uur (tenzij anders vermeld), de zaal is open met koffie om 19.00 uur.

* DE HANZE OF DE MYTHE VAN EEN STEDENBOND Aansluitend op onze ledenvergadering van dinsdag 21 oktober a.s. geeft dr. Brand een inleidende lezing over ons jaarthema. Dr. Brand is historicus en doet al jaren onderzoek naar de Hanze. Hij is docent Middeleeuwse geschiedenis en is verbonden aan het Hanze Studie Centrum (RU Groningen). Ter inleiding op deze lezing zond hij ons de onderstaande informatie: De Hanze maakt een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en het Nederlands economisch erfgoed uit. In het tijdvak tussen ca. 1200 en 1700 behoorde een groot aantal steden in zowel het westen als het oosten des lands tot dit losse verband van samenwerkende steden. Deze langdurige samenwerking die een gebied betrof die zich uitstrekte van Kampen in het Westen tot aan Reval (nu Tallinn) in het oosten, heeft bij veel historici en in de schoolboekjes aanleiding gegeven om de Hanze als een echte stedenbond op te vatten, met een duidelijke leider in de vorm van de stad Lübeck en met een duidelijke juridische status. Het is een visie die de 19de en 20ste politieke ideologie in met name Duitsland goed heeft gediend, maar die nauwelijks met de werkelijke verhoudingen overeenstemt. In deze lezing zal het karakter van de Hanze als een zeer los functionerend verband, waarin iedere stad het eigen belang centraal stelde, nader onder de loep worden genomen. Nederlandse voorbeelden zullen het standpunt dat de Hanze veeleer een verbond van egoïsten was, nader onderstrepen. Daarbij zal ook aandacht worden geschonken aan de parallellen tussen dit middeleeuwse samenwerkingsverband en moderne interregionale en Europese samenwerkingsverbanden. De mythe van de Hanze als stedenbond zal op deze wijze worden doorgeprikt, terwijl tegelijkertijd het belang van de Hanze voor de Nederlandse steden nader zal worden verklaard.

* DE BAKSTEENGOTIEK Op dinsdag 18 november geeft mevrouw Elizabeth den Hartog een lezing over de Baksteengotiek. De baksteengotiek is een unieke stijl voor Noord-Duitsland en ook de Oostzeekust van Polen. Prachtige voorbeelden van baksteengotiek vindt men vooral in Lübeck en Stralsund, maar ook in tal van andere steden aan de Oostzeekust van Duitsland en Polen. Baksteengotiek wordt ook wel ‘het’ symbool van de Hanzesteden uit de Middeleeuwen genoemd.

2

* NIEUWJAARSBIJEENKOMST; NOORDDUITSE BAROK Op maandag 5 januari 2009, voorafgaand of aansluitend op onze Nieuwjaarsbijeenkomst, houdt dhr. Rob van der Hilst een voordracht over de Noordduitse barokmuziek. Hij omschrijft dit als een Nederlandse, Deense en Midden-Duitse aangelegenheid. Enkele belangrijke componisten in dit verband zijn Johann Adam Reincken, Dietrich Buxtehude en de jonge Johann Sebastian Bach. Ter introductie op zijn lezing zond de heer Van der Hilst ons het volgende: 'Noordduitse barok uit de tijd van Reinken, Buxtehude en de jonge J.S.Bach - een Nederlandse, Deense en Duitse aangelegenheid. Enkele jaren geleden doken in de Hertogin Anna Amaliabibliotheek in Weimar twee bijzondere muziekhandschriften op, vervaardigd door de jonge Johann Sebastian Bach. Het gaat om grote 'Noordduitse koraalfantasieën' voor orgel van de musici-componisten Johann Adam Reincken (over het lutherse kerklied ‘An Wasser-Flüssen Babylons’) koraal en Dieterich Buxtehude (over het kerklied 'Nun freut euch lieben Christen gemein'). Met het Buxtehude-afschrift gaat het zelfs om het oudste handgeschreven document van Bach dat bewaard bleef. Door deze vondst is tevens de hypothese 'handvaster' geworden, dat de overlevering van de Noordduitse 17de-eeuwse klaviermuziek -naast die van Reincken en Buxtehude ook van Nicolaus Bruhns en Georg Böhm,- wel eens aan de leergierige kopieerpraktijk van Bach te danken is. Immers vrijwel alle oorspronkelijke compositiehandschriften van deze meesters zijn in de loop van de tijd verloren gegaan. Afschriften ervan blijken voor een belangrijk deel uit Midden Duitsland, van (zie boven) en rond Bach, te traceren. Bach speelt hier, historisch gezien, weer een andere rol: namelijk die van behoeder van het Noordduitse muzikale erfgoed van de 17de eeuw. Bach's Reincken-afschrift dateert, zoals nadrukkelijk op het betreffende document valt te lezen, uit 1700. Zijn Buxtehude-afschrift echter - zo valt op grond van nauwkeurig onderzoek te concluderen - van enkele jaren daarvoor. Dus uit de tijd dat de jonge Johann Sebastian, die vanaf 1695 volledig wees was geworden, om bij zijn oudste broer de musicus Johann Christoph in Ohrdruf in diens huis o.a. de grondbeginselen van het klavierspel (orgel, klavecimbel) en compositie te leren. Aan de hand van deze muziekdocumenten zijn een aantal conclusies te verbinden waarvan er één van uitzonderlijk groot belang is: de Noordduitse orgelcompositiekunst, waarvan de 'top' in de tweede helft van de 17de eeuw door Reincken (geboortig Nederlander [uit Deventer]) en Buxtehude (geboortig Deen) belichaamd werd, voor de jonge Middenduitse Johann Sebastian Bach de eerste grote stap is geweest in een ontwikkeling die zou leiden tot het uitzonderlijke kunstenaarschap dat wij van Bach, door middel van zijn overgeleverde composities kennen: die van de geleerde musicus. Of zoals de Leidse hoogleraar en gevierd barokmusicus Ton Koopman dit pleegt te duiden: die van architect. Eén bij wie kennis (lees: levenslange kennisvergaring) op het gebied van muzikale esthetiek, vormleer en harmoniek, op grond van uitzonderlijke aanleg en talent, zou leiden tot een muzikale 'output' - als improvisator (waarvan wij hooguit sporen in Bach's oeuvre kunnen waarnemen), interpreet van eigen en andersmans werk (volgens sterke overlevering) en componist - die eenmalig is in de muziekgeschiedenis van het Europese continent. Sedert Johann Sebastian Bach is er vrijwel geen componist van naam en faam geweest die - om wat voor reden dan ook - zich NIET op Bach heeft beroepen als het gaat om grote compositorische kwaliteiten en dito emotionele zeggingskracht van muziek. Met uitzondering wellicht van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski die Bach toch vooral beschouwde als een strenge Duitse schoolmeester en die veel meer ophad met de muziek van Wolfgang Amadé Mozart. Of om dit in andere woorden te gieten, namelijk die van de grote protestantse

3

theoloog Karl Barth (hier in mijn woorden): als de engelen officieel moeten optreden dan voeren ze Bach uit, zijn ze onder elkaar dan klinkt er Mozart. Op basis van zijn typisch Middenduitse muziekachtergrond - die overigens behoorlijk 'Weltoffen' was heeft de jonge Bach in de muziek van Reincken en Buxtehude een opstap gevonden, en deze treden metterdaad genomen, om tot een muziekstijl te komen die het grandioze in de kunst belichaamt. Dit geldt in de eerste plaats voor zijn klavierwerk (orgel, klavecimbel), maar ook voor zijn ensemblecomposities: Bach's meerkorige 'Motetto' uit 1707 'Gott ist mein König' legt hiervan overduidelijk getuigenis af. Deze cantate - ónze inmiddels ingeburgerde genre-aanduiding voor vooral geestelijke composities voor solisten, koor en orkest van Bach - valt zonder mitsen en maren te beschouwen als een 'Hommage aan Dieterich Buxtehude'. Diens grootschalige ensemblecomposities had Bach in de winter van 1705-1706 leren kennen tijdens een studieverblijf in Lübeck. Daar waar Buxtehude, vaste organist van de enorme Marienkirche, precies in 1707 stierf. Tijdens de lezing zal de Noordduitse barokmuziek als eerste grote inspiratiebron voor het musiceren en componeren in grote stijl - waarin 'geleerdheid', invalsrijkdom en vrijheid bijzondere fusies aangaan - centraal staan. Zeker ook als 'voorfase tot Bach' maar nog meer als een gehele aparte paragraaf in de klassieke muziek van de westerse beschaving waarbij de relatie van Nederland tot Noordduitsland en de betekenis ervan voor Bach eveneens uiteengezet zal worden. Klinkende muziekfragmenten zullen een en ander onderbouwen. Rob van der Hilst

EXCURSIES * 125 GROTE LIEFDES In 2008 bestaat de Vereniging Rembrandt 125 jaar en dat feest wordt onder meer gevierd met een grote lustrumtentoonstelling in het Van Gogh Museum. Meer dan dertig Nederlands musea tonen voor één keer samen een selectie van de beste kunstwerken die zij met steun van de Vereniging Rembrandt hebben kunnen verwerven. De tentoonstelling laat zien hoe de Vereniging Rembrandt de aandacht wist te vestigen op de noodzaak van behoud en terugkeer van hoogtepunten van de Hollandse kunst naar Nederland, toen onze musea zelf nog maar nauwelijks de middelen hadden om iets aan te kopen. Dankzij de Vereniging werden er ineens Rembrandts en Vermeers gekocht. Later ging zij ook aandacht besteden aan buitenlandse en moderne kunst, zodat de musea meer dan alleen tempels voor het Nederlandse erfgoed werden. Ruim 125 van de belangrijkste en meest markante aankopen worden nu eenmalig gepresenteerd. De tentoonstelling bestaat uit een aantal delen. Een belangrijke plaats nemen een aantal toppers in van de verschillende verzamelgebieden: van een grote Chinese Bodhisattva uit de 12e eeuw, tot de fameuze Liefdesbrief van Vermeer. Een aparte sectie, over het behoud en de terugkeer van Hollandse kunstwerken naar Nederland, bevat onder meer spectaculaire tekeningen van Goltzius, Saenredam en Rembrandt, meesterwerken van Ter Brugghen en Metsu, en uitgelezen zilver van de gebroeders Van Vianen. Ook zijn er oude meesters van elders te zien, waaronder topstukken van Goya en Mattia Preti en moderne en eigentijdse werken van onder meer Chagall, Matisse, Manet, Willem de Kooning en Bruce Nauman. Verder is er een beroemde stoel van Rietveld en twee prachtige glazen van Frank Lloyd Wright. Wij bezoeken deze tentoonstelling op zaterdag 22 november 2008.

4

Programma: 11.00 – 11.30 11.30 – 12.30

ontvangst met een kopje koffie in het museumcafé rondleiding van een uur.

Aanmelding is mogelijk tot 12 november. Kosten zijn € 10,00 (inclusief koffie en rondleiding). U kunt dit bedrag over maken op girorekening 8031277 ten name van Suster Bertken, Woudenberg, onder vermelding van 125 Liefdes. Inlichtingen kunt u vragen bij Gerie Smit ( [email protected])

* UITNODIGING SYMPOSIUM LUXE EN DECADENTIE

‘Luxe heeft toeschouwers nodig’, Seneca (1ste eeuw). In hechte samenwerking met de studentenverenigingen, Suster Bertken uit Utrecht en Utile Dulci uit Den Bosch heeft het bestuur van de studentenvereniging ValC-hof uit Nijmegen een symposium georganiseerd dat plaats vindt op vrijdag 12 december 2008. Het thema van dit symposium zal aansluiten bij de toptentoonstelling van het Museum Het Valkhof te Nijmegen: ‘Luxe en Decadentie. Leven aan de Romeinse Goudkust’. De expositie biedt een inkijkje in het leven van de Romeinse ‘Quote 100’, de kleine groep superrijken die 2000 jaar geleden in immense villa’s woonden aan de Golf van Napels. Bezittingen van die elite, pronkstukken uit het Nationaal Archeologisch museum in Napels, worden voor het eerst buiten Italië getoond. Net als tegenwoordig bestond er ook in de Oudheid kritiek op het decadente leven van de superrijken. Er wordt dan ook aandacht besteed aan deze vaak bijtende kritiek van de antieke auteurs op het luxe leven, dat zich steeds meer op status richtte en steeds minder vasthield aan de traditionele Romeinse waarden. Het programma begint met een lezing van prof. Dr. Fik Meijer (1942) emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis, vertaler, schrijver en bovenal rasverteller. Zijn geschiedkundige werken zijn vlot en toegankelijk geschreven en lezen als een spannend boek. Het meest recente werk is ‘Lessen in beschaving. Athene, Rome en Washington’ zijn meest bekende zijn zonder twijfel ‘Keizers sterven niet in bed’, ‘Gladiatoren’ en ‘De oudheid is nog niet voorbij’. Zowel voorstanders van een conservatieve deugdenethiek als voorstanders van een losbandige levensstijl beroepen zich op de klassieke oudheid. Is deze periode dan een grabbelton: voor elk wat wils? Meijer: ‘Daar heb je wel een punt, denk ik. Iedereen pikt uit de oudheid wat hij of zij zelf wil. Er was in de Oudheid wel een deugdenleer van soberheid en rechtvaardigheid, maar niet iedereen hield zich daaraan. Die leer was bedacht door een elite, die zich de luxe kon permitteren hiermee bezig te zijn. Tegelijk had je een brede onderklasse die helemaal geen tijd had om aan deugden te denken.’ Na een gezamenlijk lunch in ‘De Refter’ vertrekken we naar het Museum Het Valkhof in het centrum van Nijmegen waar we in alle rust de tentoonstelling gaan bezichtigen. Het museum heeft niet voldoende gidsen beschikbaar voor onze groep maar een goed alternatief is een audiotour (3,50) die op levendige en bondige wijze uitleg geeft bij de tentoonstelling. Museumkosten zijn voor eigen rekening. Betaling na vertoon van museumjaarkaart bedraagt € 4,-- zonder kaart € 8,--. . Ieder die in het bezit is van een museumjaarkaart wordt dan ook verzocht deze mee te nemen. Om de ook sociale contacten niet te vergeten, kunnen we aansluitend aan het museumbezoek samenkomen in De Lindenberg, Ridderstraat 17-23 en gezamenlijk de opgedane indrukken onder het genot

5

van een drankje laten bezinken. De Lindenberg ligt rechts aan de overkant van het plein als u met de rug naar het museum toestaat. De consumpties zijn voor eigen rekening. Programma 10.30 11.00 13.00 14.00 16.30

ontvangst aanvang lezing prof. Dr. Fik Meijer lunch gezamenlijk vertrek richting Museum Het Valkhof (voor alle duidelijk, we vertrekken tegelijk, maar het vervoer is wel op eigen gelegenheid) borrel in De Lindenberg

Inschrijvingskosten: € 16,50, vóór 9 november over te maken op rekening 8031277 tnv Suster Bertken onder vermelding van ‘Luxe/Decadentie’. Dit bedrag is voor de lezing in de ochtend én de lunch, maar exclusief toegang tot het museum en drankjes in de Lindenberg.

* VOORAANKONDIGING GIACOMETTI IN DE KUNSTHAL Met een grote overzichtstentoonstelling eert de Kunsthal in Rotterdam één van de meest toonaangevende beeldhouwers uit de twintigste eeuw: Alberto Giacometti (1901-1966). Voor het eerst in ruim twintig jaar is het veelzijdige oeuvre van deze beeldhouwer, schilder en tekenaar in Nederland te zien. Wij zullen in januari deze tentoonstelling bezoeken. Op het moment zijn er nog geen verdere bijzonderheden bekend. In de Nieuwsbrief van december zullen wij u verder informeren. Voor de meest actuele informatie kunt u kijken op www.susterbertken.nl

REIZEN * VOORAANKONDIGING VOORJAARSREIS Momenteel zijn we druk bezig met het organiseren van onze voorjaarsreis naar Noord-Duitsland. Deze reis zal plaatsvinden van 9 tot 16 mei 2009. We reizen per bus en bezoeken onder meer de steden Lübeck, Wismar, Stralsund en Schwering. In de Nieuwsbrief van december zullen wij u meer details kunnen geven over het programma en het kostenplaatje van deze reis. Indien u belangstelling heeft voor deze reis, kunt u dit kenbaar maken door nu al een e-mail te sturen aan onze penningmeester Henk Boomgaard ([email protected]).

* VOORAANKONDIGING CULTURELE FIETSTOCHT 2009 In 2009 zal het tien jaar geleden zijn dat voor het eerst een Suster Bertken-fietstocht met een culturele inslag werd georganiseerd. Daarom zullen we het volgend jaar een jubileumtocht in het buitenland gaan fietsen. In de tweede helft van augustus rijden we langs de Elbe en zullen we onder meer Dresden bezoeken. De tocht zal in totaal 8 dagen in beslag nemen. Belangstellenden kunnen zich melden bij [email protected]. Zij ontvangen dan verdere informatie over de tocht. Het maximale aantal deelnemers is 15.

6

NIEUWS VAN DE STUDIECLUBS * LITERATUURCLUB Het programma voor de literatuurclub is als volgt: - dinsdag 2 december - maandag 12 januari

Haruku Murakami Norwegian Wood (2007) Marcello Figueras Kamtsjatka (2003, vertaling 2006)

Als u niet wilt deelnemen aan alle bijeenkomsten kunt u ook alleen de bijeenkomsten van uw keuze bijwonen. In dat geval graag van te voren contact opnemen met Maarten van Poelgeest (0344-682145) of Anton de Winter (035-5826078, [email protected]).

* POËZIEWERKGROEP Voor de bijeenkomsten van de poëziegroep kan elke deelnemer gedichten uit binnen- of buitenland, oud of nieuw, insturen, die dan op één van de volgende avonden worden besproken. Eventueel maken we gebruik van de wijsheid uit de OU-cursussen over literatuur, maar kennis daarvan is geen vereiste voor deelname. Nieuwe deelnemers zijn steeds welkom. Meld je zo mogelijk even enkele dagen van tevoren (Breehoven 20, 6721 SN Bennekom, tel. 0318-416069), dan krijg je het materiaal voor de desbetreffende avond toegestuurd. De bijeenkomsten in het eerste deel van dit studiejaar zijn op donderdag 13 november, maandag 8 december en dinsdag 6 januari.

* LUISTERGROEP MUZIEK Ursula Denters zond ons het verslag van de Luistergroep Muziek van 1 september 2008 1. Jacob van Eyck (plm.1590-1657) De bundel composities “Der Fluyten Lust-hof” is vandaag een van de onderwerpen. De blindgeboren Jacob van Eyck toont zich hierin een meester van de vroeg barokke blokfluitmuziek. Zijn composities zijn een zeer belangrijk voorbeeld van Nederlandse instrumentale muziek van de 17e eeuw. De betekenis is echter nog groter dan dat: het is de grootste verzameling muziek voor een solo-houtblazer in de geschiedenis van de Europese muziek. De bundel is ook een schatkamer van de volksmelodie in de 17e eeuw. “Der Fluyten Lust-hof” bevat hoofdzakelijk variatiereeksen op destijds populaire liedjes en psalmmelodieën. Deze variatiekunst wordt “breken” genoemd. Ongeveer de helft van het aantal melodieën uit de bundel kwam uit Frankrijk; ca. 30% was van Britse oorsprong. De strikt Nederlandse inbreng is minimaal. Jacob van Eyck is verder van beslissende betekenis geweest voor de ontwikkeling van de beiaard. Vanwege zijn vakkennis werd hij internationaal gezien als de grootste klokkendeskundige van zijn tijd. 2. Liederen uit de Romantiek We luisterden naar duetten voor sopraan en mezzo-sopraan met pianobegeleiding gecomponeerd door Felix Mendelssohn, Fanny Mendelssohn-Hensel, Robert Schumann, Johannes Brahms en Antonin Dvorak. Deze liederen zijn in het algemeen nauw verwant aan volksliederen, het is romantisch verklankte folklore. Zij

7

zijn ontstaan uit de kiem van eenvoudige volkswijsjes en door de componisten verfijnd tot hoogstaande muzikale verklankingen van vaak beroemde gedichten van o.a. Heinrich Heine. Zowel bij de composities van Jacob van Eyck als bij de liederen uit de Romantiek valt op dat componisten uit uiteenlopende periodes van de muziekgeschiedenis een belangrijke inspiratiebron vonden in de volksmuziek. LUISTERGROEP VERPLAATST NAAR DE MIDDAG In het vervolg zal de Luistergroep 's middags bijeenkomen. De aanvangstijd is 14:30 uur, we eindigen dan om ca. kwart voor vijf. Data komende luistermiddagen: woensdag 3 december 2008 (14:30-16:45 uur) maandag 19 januari 2009 (14:30-16:45 uur) De bijeenkomsten van de Luistergroep Muziek beginnen om 14.30 (nieuw tijdstip!) in het Studiecentrum te Utrecht. U kunt lid worden van de Luistergroep Muziek, maar als u ervoor voelt eens een keertje mee te luisteren dan kan dat ook. Inlichtingen bij: Peter Roovers, tel. 0346-262871 e-mail: [email protected]

* CLUB ACTUELE KUNST De Club voor actuele kunst brengt de volgende exposities die op verschillende plaatsen in het land te zien zijn, onder de aandacht. Belangstellenden die met anderen een expositie willen bezoeken kunnen dit melden bij Jacqueline Noorlander (030-2340105) of Jo Neus ([email protected]; 030-2285597). Doorgaans wordt het bezoek aan de tentoonstellingen niet begeleid. Rijksmuseum, Amsterdam -Damien Hirst, For the Love of God, 1-11 t/m 14-12 Museum Boymans - van Beuningen -Shirana Shahbazi, Still Life with Shells, t/m 18-1 -Olaf Nicolai, Apollo, t/m 1-6-09 Basis voor actuele kunst, Utrecht -Artur Zmijewski, t/m 16-11 (bezoek 6-11 om 11 uur) Van Abbemuseum, Eindhoven -Heartland, t/m 25-1 Stedelijk Museum Den Bosch -Amar Kanwar, The Lightning Testimonies, documentaire films en videowerk, was te zien op de Documenta 2007 De Pont, Tilburg -Gerhard Richter, 48 Portretten, t/m 14-6-'09 -Marc Mulders en Claudy Jongstra, Mapping out paradise, t/m 16-11 Cobra Museum voor Moderne Kunst, Amstelveen -Neue Leipziger Schule, met Neo Rauch en Matthias Weischer, 18-10 t/m 25-1 -Knoeiers Kladders Verlakkers, CoBrA 60, 18-10 t/m 25-1 Groninger Museum, Groningen -Chinese hedendaagse kunst - Ai Weiwei, t/m 11-11

8

-Chinese avant-garde, t/m 29-10 -Chinese hedendaagse kunst, t/m 9-11 -Nieuw Chinees Realisme, t/m 26-10 Bonnefantenmuseum, Maastricht -Roman Signer, Reisebilder zwischen Leben und Tod, 18-1-'09 -Gijs Frieling, A Mon Seul Désir, t/m 25-1 Museum Het Domein, Sittard -Lara Schnitger & My Barbarian, Dance witches Dance, t/m 30-11 Museum Kröller Müller, Otterlo -Kubusproject van componist Ton Bruynèl en beeldhouwer Carel Visser, t/m 4-1-'09 FOAM, Amsterdam -Pieter Hugo, The Hyena & Other Men, t/m 2-11 Huis Marseille, Amsterdam -Cy Twombly, polaroidfoto's, t/m 23-11

* FILOSOFIE CLUB De volgende bijeenkomst zal zijn op donderdag 27 november 2008 om 19.30 uur in het studiecentrum te Utrecht. We bespreken dan hoofdstuk 16 "Over het ontstaan van moraliteit" uit het boek "Darwins gevaarlijke idee" van Daniel. C. Dennett. Het boek in antiquarisch nog gemakkelijk te verkrijgen. Het kan ook in de plaatselijke bibliotheek geleend/aangevraagd worden. Het boek is in het Engels verkrijgbaar onder de titel "Darwins dangerous idea". Inlichtingen: Willem van Maren, 033-2778813, [email protected]

* OPERACLUB De operaclub komt vier maal per jaar bijeen. Wij bespreken en beluisteren opera’s en bekijken uitvoeringen op DVD. We richten ons niet op heel bekende en populaire opera’s, maar bij voorkeur op opera’s die niet zo vaak uitgevoerd worden of op opera’s die van buitengewoon groot belang zijn in de operageschiedenis. In de afgelopen tijd hebben we bijvoorbeeld de ontwikkeling van de barokopera van Monteverdi tot Händel besproken, een Grand Opera van Verdi bekeken, Strawinsky’s The Rake’s Progress en Katja Kabanova van Janaček. Dit jaar zullen de najaarsbijeenkomsten vervallen, maar volgend voorjaar gaan we zeker verder. Het programma zal in de volgende Nieuwsbrief bekend gemaakt worden en kan ook bekeken worden op de website van Suster Bertken. Voor nadere inlichtingen kunt u terecht bij Joke Zagt tel. 033 2862587, [email protected]

9

VERENIGINGSNIEUWS * LEDENVERGADERING

1. 1. 2. 3. 4. 6. 7.

Deze vergadering is gepland op dinsdag 21 oktober a.s.(voorafgaande aan de lezing van dr. Brand). Aanvang van de vergadering 19.00 uur. De agenda luidt als volgt: Verslag ledenvergadering 19 november 2007 (afgedrukt in de Nieuwsbrief van december 2007) a. Jaarrekening 2007/ 2008 b.Verslag kascommissie (jaarrekening volgt in de Nieuwsbrief van oktober) Begroting 2008/2009 (bijgesloten in de deze Nieuwsbrief) Veranderingen in het bestuur. Paula Dix-Hertogh is aftredend maar stelt zich herkiesbaar. Herbenoeming leden kascommissie, Roel Jager en Reinder Schoen. Toekomstige activiteiten Rondvraag

* TENTAMENBANK In aanvulling op de twee proeftentamens die te koop zijn bij het studiecentrum (of van het studienet te downloaden) kunnen extra voorbeeldtentamens geleend worden. Hiervoor kunt u mailen naar: Hans Geervliet, hansenesther planet.nl of bellen naar 030-2231023. Voor de meeste vakken kunnen wij u vier verschillende exemplaren toesturen. Na ontvangst van het gevraagde, graag kopieën en originelen weer binnen enkele dagen terugzenden; hierbij postzegels insluiten ter waarde van de frankering. N.B. Deze service is alleen voor leden van Suster Bertken.

* VIDEOTHEEK VAN SUSTER BERTKEN Suster Bertken beheert voor haar leden een videotheek met vele DVD’s op b.v. het gebied van kunst, literatuur en opera. Ook kunnen een aantal boeken uitgeleend worden. Op onze website kunt u zien welke titels beschikbaar zijn. Wie hier gebruik van wil maken, kan vóór een bijeenkomst een kijkje nemen in onze video- en bibliotheekkast. Wie materiaal wil lenen kan ook contact opnemen met Letta Senne, telefoon 030 – 6351526.

* LIDMAATSCHAP 2008/2009 Bij nieuwe aanmeldingen graag vermelden: "nieuw lid", voornaam en telefoonnummer. Vaak wordt de lidmaatschapsbijdrage voor nieuwe leden betaald door overschrijving vanaf een rekening met dubbele tenaamstelling. Wilt u in dat geval aangeven voor welke van beide personen betaald wordt ? Deelnemers aan de poëzieclub betalen voor het seizoen 2008/2009 € 12,5. De bijdrage voor de lezingen bedraagt thans € 3,- voor leden en € 4,- voor introducés. Dit bedrag wordt op de avond van de lezing afgerekend. Tijdens de ledenvergadering in november jl. is besloten de contributie voor leden die onze Nieuwsbrief per post ontvangen met ingang van het nieuwe activiteitenjaar met € 5,-- te verhogen naar € 15,--. Leden die de Nieuwsbrief per e-mail ontvangen betalen € 10,-- per jaar.

10

* AFGESTUDEERDE STUDENTEN Bent u onlangs afgestudeerd, en vindt u het leuk dit uw medestudenten te laten weten? Meldt u dit dan even aan Paula Dix ([email protected]), wij kunnen dit dan in de eerstvolgende Nieuwsbrief vermelden. * WEBSITE WWW.SUSTERBERTKEN.NL Voor het meest actuele nieuws over de activiteiten van Suster Bertken kunt u onze website raadplegen; www.susterbertken.nl. U vindt hier alle informatie over onze activiteiten en een up-to-date agenda. Voor zover gewenst, en mogelijk, houden wij onze leden ook via e-mail op de hoogte van alle nieuwtjes. Als u dit ook wilt, dan kunt u uw e-mail adres doorgeven aan [email protected].

* ADRESWIJZIGINGEN Verhuizingen/correcties in het adressenbestand kunt u melden bij: Diane Spelbos, Groeneweg 112, 3981 CN in Bunnik, 030 – 2341234, e-mail adres [email protected]. Ledenlijsten kunnen alleen op verzoek worden toegestuurd, en zijn alleen beschikbaar voor onze leden.

* KOPIJSLUITING NIEUWSBRIEF JAARGANG 17, NR. 3 De volgende Nieuwsbrief zal medio december verschijnen. De kopijsluiting is 10 december a.s. Een dringend verzoek aan allen die kopij insturen per email: wilt u de tekst van eventuele bijlagen niet opmaken, d.w.z. als platte tekst (tekstdocument, xxxxx.txt ) aanleveren. U bespaart mij daarmee een hoop werk. Bij voorbaat dank! U kunt uw kopij e-mailen naar [email protected].

11

FINANCIEEL OVERZICHT 2007/2008 STUDENTENVER.SUSTER BERTKEN - UTRECHT BALANS

Postbank Inventaris Nog te ontvangen 2007/8 Nog te betalen 2006/7 Vooruit betaald 2007/8 Vooruitbetaald 2008/9 Vooruitontvangen 2007/8 Vooruitontvangen 2008/9 Verenigingsreserve Extra reserve Totaal:

Activa 31.7.2008

Passiva 31.7.2008

31.7.2007

10179 6 15

31.7.2007

7781 6 2138 159

148 231

10348

7946

4432 4000 1916 10348

4000 1577 7946

WINST- EN VERLIESREKENING 2007/2008 Inkomsten

Uitgaven

Excursies Reizen Lezingen/Bijeenkomsten Mediatheek Cursussen Lidmaatschap Rente Overige ontvangsten

535 2933 1813 0 202 1688 56 15

Excursies Reizen Lezingen/bijeenk. Mediatheek Cursussen Nieuwsbrief Administratiekosten Reiskosten bestuur Representatie Catering Overige uitgaven Exploitatiewinst

503 2982 2164 0 125 391 326 181 100 122 9 339

Totaal:

7242

Totaal:

7242

BEGROTING 2008/2009 Inkomsten

Uitgaven

Reizen en excursies Lezingen/Bijeenkomsten Lidmaatschap Cursussen Rente

5000 1900 1700 500 50

Reizen en excursies Lezingen/bijeenk. Nieuwsbrief Cursussen Mediatheek Administratiekosten Representatie Reiskosten bestuur Catering

5000 2300 400 500 200 200 200 200 150

Totaal:

9150

Totaal:

9150

12

AGENDA Oktober 2008 t/m januari 2009 Dinsdag 21 Dinsdag 21 Vrij 24 t/m zo 26

Utrecht Utrecht Parijs

November Donderdag 13 Dinsdag 18

Utrecht Utrecht

Ledenvergadering, aansluitend: Lezing dr. H. Brand zie blz. 2 Najaarsreis

Donderdag 27

Poëzieclub Lezing mevr. E. den Hartog Baksteengotiek in de Hanzesteden Amsterdam 125 grote liefdes rondleiding in het van Gogh Museum Utrecht Filosofieclub

December Dinsdag 2

Utrecht

Woensdag 3 Maandag 8 Vrijdag 12

Utrecht Utrecht Nijmegen

Januari Maandag 5

Utrecht

Dinsdag 6 Maandag 12

Utrecht Utrecht

Maandag 19

Utrecht

Zaterdag 22

Literatuurclub Haruku Murakami Norwegian Wood Luistergroep Muziek (aanvang: 14.30!) Poëzieclub Symposium Luxe en Decadentie zie blz. 4

Nieuwjaarsreceptie met lezing Muziek in Noordduitsland Poëzieclub Literatuurclub Marcello Figueras Kamtsjatka Luistergroep Muziek (aanvang: 14.30!)

13