200: INLEGVEL MET ALLE SALESIANEN EN PAUS FRANCISCUS TURKSE JONGEREN BEZOEKEN DB-DEVENTER

JAARGANG 74/NR 3/SEPTEMBER 2014/CONTACTBLAD VAN DE SALESIANEN VAN DON BOSCO IN NEDERLAND

SALESIANEN EN PAUS FRANCISCUS TURKSE JONGEREN BEZOEKEN DB-DEVENTER

DON BOSCO/200: INLEGVEL MET ALLE

/ DON B O S C O

Redactioneel/

Inhoud/

Dit nummer van Don Bosco NU is deze keer een beetje opgetuigd. In het midden van het blad vindt u een inlegvel waarop alle activiteiten rond de viering van de 200ste geboortedag van Don Bosco in Nederland staan vermeld. Gemak dient de mens: u scheurt het vel eruit en hebt alle data voor de rest van het jaar bij de hand! Verder in dit nummer een artikel over paus Franciscus en Don Bosco. Jorge Bergoglio werd gedoopt door een salesiaan en als klein jongetje zat hij op een Don Bosco-school. Als priester koos hij er voor om Ignatius van Loyola te volgen. Maar Don Bosco is hij nooit vergeten! Paus Franciscus wordt wel eens een ‘salesiaanse jezuïet’ genoemd. Vorig jaar reisde een groep jongeren van Don Bosco- Deventer naar Turkije, om zich daar te verdiepen in de Turkse samenleving. Deze zomer bracht een groep jongeren uit het land van Atatürk een tegenbezoek. Zo leerde de jeugd uit diverse culturen elkaar beter kennen en waarderen. Natuurlijk waren er deze zomer ook weer de gebruikelijke activiteiten van ‘Vakantiebos’ in Rijswijk en ‘DeeBeetje-kampen’ in Assel. ‘Lekker vuil en vies worden; maar wel buiten!”. Don Bosco Werken Nederland ging met een vertegenwoordiging naar de Katholieke Jongeren Dag. En de zusters van Don Bosco in Vlaanderen hebben sinds kort een nieuwe provinciale overste. Bijna twintig Nederlandse jongeren reisden deze zomer met ‘SAMEN’ naar een tiental straatkinderenprojecten in India. En tenslotte een artikel over de hulp die salesianen in Afrika bieden bij de opvang van slachtoffers van het vreselijke ebolavirus, dat op dat continent rondwaart. U ziet het: met Don Bosco Nu bent u weer helemaal op de hoogte!

2 Column ‘Uit zijn droom geboren’ 4 Don Bosco belicht Paus Franciscus en de salesianen 6 Werk in uitvoering Turkse jongeren bezoeken DB-Deventer 9 Boekbespreking ‘Werk aan je winkel’ 10 Werk in uitvoering ‘Samen’ en straatkinderen in India 12 Nieuws.NL ‘DeeBeetje-kampen en ‘Vakantiebos’ 14 Nieuws Wereldwijd Salesianen helpen bij Ebola-ramp 15 Verzameld In memoriam, agenda en kasboek 16 De inspiratie van… Gerard van de Goorberg

/ ‘Don Bosco NU’ is het driemaandelijkse contactblad van de salesianen van Don Bosco in Nederland. Abonnementen zijn gratis aan te vragen, zie contactgegevens. Directeur: Mark Tips sdb Redactie: Wim Flapper sdb (hoofdredacteur) Joost Middelhoff (eindredacteur) - Désirée Bijwaard Contact REDACTIE: Graafseweg 533, 6603 CB - Wijchen e-mail: [email protected] Concept & ontwerp: Heldergroen, www.heldergroen.nl Administratie: Don Bosco NU, De Wiekslag 2c, 3871 AS - Hoevelaken Tel: 033-8447505 e-mail: [email protected] website: www.donbosco.nl Foto’s: Dagmar Middelhoff (coverfoto), Gerard Schoorl, Herman Lieberom, Joost Middelhoff, Dominique Voesten, ANS ISSN: 0167-3203 TNT Post periodieken registratienummer: 36552

/ 2

/4 PAUS FRANCISCUS: GESCHOOLD DOOR SALESIANEN EN GROOT FAN VAN DON BOSCO

Column/

MARK TIPS SDB, PROVINCIAAL

‘UIT ZIJN DROOM Vanmorgen was het weer zover: “Waarover heb ik vannacht nou toch gedroomd? Vaak komen dromen op zo’n vreemde manier tot stand. Ik begrijp er niets van…”. Een herkenbaar verhaal bij het ontbijt. Dromen hebben vaak een wat vreemde bijklank en zijn niet altijd leuk. Dus maar zo snel mogelijk vergeten? Of zouden we een dromenvanger boven ons bed moeten hangen? En hoe vaak hebben we het liedje van Marco Borsato al niet mee geneuried: ‘Dromen zijn bedrog’? In mijn boekenkast staan vier boekjes met alle dromen van Don Bosco. Ze werden samengesteld uit de lijvige beschrijving van zijn leven (‘Memorie Biografiche’). Het zijn er, om precies te zijn, 115. Een bonte verzameling. En de vraag is of het wel allemaal echte dromen zijn geweest. Don Bosco gebruikte deze verhalen vaak om zijn jongeren op te roepen tot een voorbeeldig en verantwoord leven. En toch heeft men niet uit deze reeks dromen geput bij de keuze van het motto van ons jubeljaar:’ Uit zijn droom geboren’. Welke droom, vragen jullie je dan terecht af? Is het de droom die Giovanni Bosco had op negenjarige leeftijd? Deze droom zou alvast niet misstaan als inspiratiebron, om het charisma van Don Bosco te ontdekken. We mogen aannemen dat de

C OLU MN/

/6 TURKSE JONGEREN BRENGEN TEGENBEZOEK AAN DON BOSCO-DEVENTER

/16 ‘DEEBEETJE-KAMPEN’ EN ‘VAKANTIEBOS’: “LEKKER VIES EN VUIL, MAAR WEL BUITEN…”

/14 ‘SAMEN’ BIJ STRAATKINDEREN IN INDIA: ”IK WEET NU WAT ER ÉCHT TOE DOET…”

/18 SALESIANEN ZETTEN ZICH IN VOOR EBOLA- SLACHTOFFERS IN AFRIKA

GEBOREN’ bedenkers van de slagzin van mening waren, dat héél het leven van Don Bosco model kan staan voor de Don Boscobeweging van vandaag. Wat hij in zijn leven nastreefde werd gedragen door zijn grote visioen om jongeren te laten opgroeien als ‘goede christenmensen en eerlijke burgers’. Hij wist dat hij daartoe was geroepen en had er alles voor over om die taak, die droom, waar te maken. ‘Uit zijn droom geboren’ verwijst zowel naar het verleden, als naar de toekomst. Het jubeljaar dat op 16 augustus begon legt daarom een verbinding tussen gisteren en morgen. Tussen de figuur van Don Bosco zélf en allen die vandaag in zijn spoor verder gaan. Want vanuit datgene dat we als salesiaanse traditie meedragen, willen we werk maken van de toekomst. Onze eigen toekomst, maar vooral de toekomst van onze jonge mensen. Daarom wil ik ieder van jullie een uitdaging meegeven: denk eens na over de vraag hoe jullie vandaag, ieder op zijn eigen plek, zorg kunnen dragen voor jonge mensen! Hoe we in gezinnen, in scholen, in jongerengroepen, daar waar jongeren leven… bijzondere aandacht kunnen hebben voor onze kinderen en jongeren. Daarbij moet onze diepste bedoeling zijn hen dichter bij Christus te brengen en Christus dichter bij hun

leven. Als iedereen een klein stapje in die richting zet gaan we een heel fijn jubeljaar tegemoet. Het zou het mooiste geschenk zijn dat we elkaar in dit feestjaar kunnen geven. Ter ere van Don Bosco!



3/

/ DON B O S C O

PAUS FRANCISCUS:

OOIT EEN LEERLING VAN DON BOSCO/

DE PAUS BEZOEKT DE ‘SACRO CUORE’ IN ROME, WAAR SALESIANEN VLUCHTELINGEN OPVANGEN

‘BUONA SERA!’: MET DEZE ONTWAPENENDE WOORDEN VERSCHEEN OP 13 MAART 2013 EEN NIEUWE PAUS OP HET BALKON VAN DE ST. PIETER. VOOR HET EERST IN DE GESCHIEDENIS EEN LATIJNS- AMERIKAAN, EEN JEZUÏET EN EEN ‘FRANCISCUS’ ALS PAUS. HIJ VERBAAST VRIEND EN VIJAND MET ZIJN EENVOUD EN HARTELIJKHEID. RIJDT IN EEN RENAULT 4 OF EEN KIA, GEEFT LIVE-INTERVIEWS, GAAT OP BEZOEK BIJ BOOTVLUCHTELINGEN EN ONTVANGT DAKLOZEN IN HET VATICAAN. HIJ LAAT ZICH GEMATIGD EN TACTVOL UIT OVER ZAKEN ALS ABORTUS EN HOMOSEKSUALITEIT. KORTOM: EEN PAUS MET EEN ANDERE STIJL EN DOOR JOOST MIDDELHOFF AANPAK, DIE DICHT BIJ MENSEN STAAT. Paus Franciscus werd als Jorge Mario Bergoglio op 17 december 1936 geboren in Buenos Aires. In de kerstnacht van 1936 werd hij gedoopt in de basiliek María Auxiliadora door de salesiaan Enrique Pozzoli. Deze priester zou in zijn latere jongensjaren een belangrijke rol spelen. Vader Mario was vanuit Italië in 1929 naar Argentinië geëmigreerd en werkte als boekhouder bij de spoorwegen. Zijn moeder Regina werd, uit Italiaanse ouders, in Argentinië geboren. Uit het huwelijk werden, naast Jorge, nog twee zonen en twee dochters geboren, van wie alleen zijn zus Maria Elena nog leeft.

/4

GOEDE HERINNERINGEN AAN SALESIANEN/ Jorge Bergoglio gaat naar school op het Wilfrid Barón college van de salesianen in een van de buitenwijken van Buenos Aires. In 1949 wint hij de eerste prijs voor goed gedrag, godsdienst en catechismus. De latere paus Franciscus bewaart goede herinneringen aan zijn schooltijd bij de salesianan. In een brief uit 1990 schrijft hij, dat hij “op die school voor zijn verdere leven is gevormd. Je leerde er veel en er werd zó goed onderwijs gegeven, dat je geen tijd had om lui te zijn. Tijdens de studie-uren moest je stil zijn, maar zo leerde ik me te concentreren. De dagen gingen in een flits voorbij en je verveelde je nooit. Iedere morgen naar de kerk, daarna ontbijt, studie, je volgde de lessen en speelde op de speelplaats, met ’s avonds het ‘welterusten’ van de rector. Je werd er tot een compleet mens ‘gevormd’. De salesianen geloofden in Jezus Christus en hadden de moed om over hem te preken met hun woord, hun leven en hun werk. Alles werd met een bedoeling gedaan en zo leerde

D O N BO SC O BELICHT/

PAUS FRANCISCUS KRIJGT EEN SHIRT VAN ‘ZIJN’ CLUB

je onbewust de betekenis van allerlei zaken”, aldus paus Franciscus. GEESTELIJK LEIDSMAN/ Jorge Bergoglio ontmoet pater Pozzoli, die hem in 1936 doopte, later opnieuw in de wijk Almagro in Buenos Aires. Deze salesiaan was in 1906 nog door de eerste opvolger van Don Bosco, don Rua, als missionaris naar Argentinië gestuurd. Pater Pozzoli werd zijn grote animator en geestelijk raadsman. Hij stuurde hem eerst naar de bergen buiten Buenos Aires om te genezen van een longaandoening. Later zou bij Jorge een long worden weggenomen. Jorge Bergoglio voelt in die tijd al de roeping om priester te worden. Pater Pozzoli stimuleert hem daarbij. Jorge ontmoet in het sanatorium in de bergen Roberto Musante, een jongen die ook priester wil worden. Zij voeren lange gesprekken over hun priesterroeping. Jorge besluit om jezuïet te worden en volgt Ignatius van Loyola. Roberto volgt de roep van Don Bosco en sluit zich aan bij de salesianen. Hij werkt op dit moment nog steeds als missionaris in Angola met honderden jongeren. FANATIEK VOETBALFAN/ Jorge Bergoglio gaat studeren aan het seminarie in Buenos Aires en treedt in 1958 toe tot de orde der jezuïeten. Studeert theologie en wijsbegeerte en is tevens docent literatuur en psychologie. In 1969 wordt hij priester gewijd en is van 1973 tot 1979 provinciaal van de jezuïetenorde in Argentinië. Studeert nog even in Duitsland en wordt dan in 1998 benoemd tot aartsbisschop van Buenos Aires. Weer terug in zijn geboortestad... Daar gaat hij, als het even kan, iedere zondag naar zijn favoriete voetbalclub ‘San Lorenzo de Almagro’ kijken. Jorge Bergoglio is namelijk een fanatieke voetbalfan. Als kleine jongen ging hij zondags al met zijn vader naar het stadion. Hun club heeft ook weer alles met de salesianen te maken. ‘San Lorenzo’ werd in 1908 opgericht door de salesiaan Lorenzo Massa. In die

PAUS FRANCISCUS EN DON PASCUAL CHÁVEZ

tijd werden in de wijk Almagro, waar hij met jongeren werkte, straatvoetbalwedstrijden gehouden. Omdat door het toenemende verkeer dat steeds gevaarlijker werd nodigde de pater salesiaan de jongens uit om in de tuin van zijn parochie te komen voetballen. Op voorwaarde dat zij zondags wel naar de kerk kwamen… Een nieuwe voetbalclub was geboren en als eerbetoon aan pater Massa noemden de jongens hun club naar hém: ‘San Lorenzo de Almagro’. SIESTA WAS VERBODEN/ Op 21 februari 2001 wordt aartsbisschop Bergoglio door paus Johannes Paulus II tot kardinaal gecreëerd. Tijdens het conclaaf van 2005 zien sommigen hem als ‘papabile’, maar hij wordt dan nog ‘gepasseerd’ door paus Benedictus XVI. Op de tweede dag van het conclaaf in maart 2013 wordt hij na vijf stemrondes door de kardinalen wél tot paus gekozen. Jorge Bergoglio kiest de naam Franciscus, de eenvoudige heilige uit Assisi. Hij begint zijn pontificaat op het balkon van de St. Pieter met de ontroerende woorden ‘Buona Sera’. De nieuwe paus presenteert zich in alle soberheid en neemt de hele wereld snel voor zich in. Op 21 maart ontvangt paus Franciscus de, dan nog, algemene overste van de salesianen, Pascual Chávez, en zijn vicaris Bregolin in het Vaticaan. “Het was een korte, maar intense ontmoeting en de paus heeft beloofd dat hij volgend jaar naar Turijn komt om ‘Don Bosco 200’ mee te vieren”, laat don Pascuál na afloop weten. En op 31 maart brengen alle leden van het Algemeen Kapittel van de salesianen en de pas gekozen algemeen overste een bezoek aan de nieuwe paus in het Vaticaan. Paus Franciscus kan het niet laten om in zijn toespraak weer op zijn ‘salesiaanse roots’ te wijzen. “Toen ik bij de salesianen op school zat was de siesta voor ons verboden! We moesten matigheid betrachten… Don Bosco heeft ook alles bereikt door zijn matigheid en harde werken”, aldus de paus. Door sommigen ook wel eens een ‘salesiaanse jezuïet’ genoemd…



5/

/ DON B O S C O

IN APRIL VORIG JAAR REISDEN VANUIT DEVENTER 20 JONGEREN- MET VERSCHILLENDE CULTURELE ACHTERGROND- VOOR EEN UNIEK LEERPROJECT NAAR DE STAD KAYSERI IN TURKIJE. ZIJ GINGEN TER PLEKKE KIJKEN HOE DE TURKSE SAMENLEVING FUNCTIONEERT. DE DEELNEMERS LOGEERDEN BIJ TURKSE GEZINNEN. DIT JAAR KWAMEN 20 TURKSE JONGEREN OP HUN BEURT NAAR NEDERLAND OM TE KIJKEN HOE WIJ HIER MET ELKAAR LEVEN EN OMGAAN. DOOR PETER-PAUL BIEKMANN

BIJ DON BOSCO DEVENTER/ Het is 3 mei, 12 uur. Op het station van Deventer komt een trein aan met 20 studenten uit Turkije en hun begeleiders. Ze worden ontvangen door Nederlandse studenten, die voor 10 dagen hun gastgezin zullen zijn. De jongeren zijn geen vreemden voor elkaar want een jaar geleden waren de rollen omgedraaid. Het welkom is dan ook heel hartelijk. ‘International Youth Inclusion’ is een project van ‘Don Bosco Deventer’ en het ROC ‘Aventus (MBO onderwijs), financieel mogelijk gemaakt met een bijdrage van de Europese Unie. Doel: Nadere kennismaking met elkaars cultuur en het bevorderen van het besef dat we allemaal

/6

misschien wel verschillend, maar toch zeker gelijk zijn! Voor de Turkse studenten was een afwisselend programma voorbereid dat hen een inzicht zou geven in de Nederlandse maatschappij en cultuur. TOERISTISCHE EN EDUCATIEVE MIX/ Het hoofdbestanddeel van het project vormt het verblijf in de gastgezinnen. Hoe ziet het Nederlandse gezinsleven er uit, hoe wonen wij, hoe gaan wij hier met elkaar om, hoe groot is onze gastvrijheid, wat eten en drinken we, hoe is het Nederlandse uitgaansleven, wat doen Nederlandse jongeren met hun smartphone en hoe surfen ze op internet? Teveel om op te noemen. Tijdens het bezoek van de Ne-



WE R K IN UITVO ERING /

derlandse studenten aan Turkije, vorig jaar, maakten dezelfde onderwerpen een grote indruk op de Nederlandse jongeren. Je zou kunnen zeggen dat het programma een mix van toeristische en educatieve elementen was. De eerste dag was er meteen een ‘stevig’ programma. Vier mei, een bijzondere datum, begon de groep met een bezoek aan een kerkdienst met een aangepast programma dat in het teken stond van ‘INCLUSION. ’s Middags was er een ‘gezellige, ontspannen picknick en ’s avonds leverden enkele studenten een bijdrage aan de kranslegging tijdens de dodenherdenking. ‘RUIKEN’ AAN HET UITGAANSLEVEN/ De volgende dag (Bevrijdingsdag) was er tijd voor ontspanning met een bezoek aan het Openluchtmuseum in Arnhem. Een aantal Nederlandse studenten ging mee, ook al waren de bevrijdingsfestivals een geduchte concurrent. We durfden het niet aan om de (jonge) Turkse studenten hier naar toe mee te nemen. In alle vrijheid laten kennismaken met de Nederlandse cultuur (o.a. gebruik van alcohol) vonden wij als leiding een stap te ver. De volgende dag stond een bezoek aan het ‘Huis der Democratie’ in Den Haag op het programma. Hier kregen de jongeren een lesprogramma over het Nederlandse democratisch stelsel, met aansluitend een bezoek aan de gebouwen van de Eerste en Tweede Kamer. Als afsluiting natuurlijk een bezoek aan Scheveningen met strand en zee. Het programma van de volgende dagen bevatte o.a. een bezoek aan de fabriek van matrassenfabrikant Auping, een ontmoeting met de Turkse consul in Nederland, een buurtwerkplaats en een school voor bijzonder onderwijs. Natuurlijk werd er ook even aan het Nederlandse uitgaansleven ‘geroken’, maar dan wel in een alternatief

ONTROEREND AFSCHEID OP HET STATION VAN DEVENTER

jongerencentrum, waar geen alcohol wordt geschonken. Natuurlijk waren er ook enkele lessen op het ROC ‘Aventus’. De Turkse jongeren constateerden ‘een hele wereld van verschil’. En ’s middags was er dikke pret met een echte Turks-Nederlandse ‘paintball-wedstrijd’. VOORBEELDPROJECT/ Al met al was het een flink bezet programma, waarbij de gastgezinnen met hun gasten ook een dag zélf mochten invullen. De gezamenlijke avond met ‘onze’ Turkse studenten, de gastgezinnen en alle betrokkenen werd gehouden in de vestiging van ‘Don Bosco Deventer’. Het werd een geweldig feest met heerlijke hapjes, muziek, dansen en ook een ‘demonstratie’ van een Turkse bruiloft. Het afscheid was voor menigeen ontroerend. Er waren hechte banden ontstaan. Vanuit Don Bosco Deventer waren twee bestuursleden bij deze activiteit betrokken. Het project viel n.l. niet onder de subsidieregels, waardoor de eigen medewerkers geen uren mochten besteden. Vanuit Aventus waren er drie leerkrachten (L.T.B-ers) betrokken plus een gepensioneerde coördinator. Ook was een medewerkster van het stagebureau betrokken, die als tolk onvervangbare diensten bewees. De bestuursleden van Don Bosco vormden samen met enkele directieleden van ‘Aventus’ een stuurgroep (initiatiefnemer van het project) die de eindverantwoordelijkheid droeg. Het project was opgezet als een voorbeeld dat zowel in Deventer als elders nagevolgd kan worden. We deden veel ervaring op en kunnen navolging van harte aanbevelen. Wie gebruik wil maken van onze kennis en ervaring en ook een dergelijk project wil ontwikkelen is van harte welkom bij Peter Paul Biekmann van Don Bosco Deventer.

EEN BEETJE WENNEN OP ZO’N NEDERLANDSE FIETS!



7/

/ DON B O S C O

ZR. HILDE UYTTERSPROT

NIEUWE PROVINCIALE OVERSTE/ BIJ DE OPENING VAN HET JUBELJAAR ‘DON BOSCO 200’ OP 16 AUGUSTUS WAS HET BIJ DE ZUSTERS VAN DON BOSCO IN VLAANDEREN DUBBEL FEEST. REDEN VOOR DE FEESTVREUGDE: ZUSTER HILDE UYTTERSPROT WERD VANAF DEZE DAG VOOR EEN PERIODE VAN ZES JAAR DE NIEUWE OVERSTE VAN DE VLAAMSE PROVINCIE. IN DIE HOEDANIGHEID VOLGT ZIJ ZUSTER THÉRÈSE ANGELET OP. EEN OPVOLGING DIE OP EEN DOOR JOOST MIDDELHOFF HEEL BIJZONDERE MANIER TOT STAND KWAM…

Dit voorjaar. Zomaar een dinsdagavond. In het provinciaal huis van de zusters van Don Bosco rinkelt de telefoon. Op zich niets bijzonders, ware het niet dat zr. Hilde Uyttersprot toevallig zélf de telefoon opneemt. Zij hoort aan de andere kant van de lijn de stem van zuster Wilma Tallone, die belt vanuit het Algemeen Provincialaat in Rome. Zo op het eerste gezicht nog steeds niets ongewoons. Maar na enkele seconden krijgt zuster Hilde de Algemene Overste, Moeder Yvonne, aan de lijn. En die komt met de verrassende vraag “of zuster Hilde de volgende provinciale van de Vlaamse Provincie H. Hart zou willen worden”. Zij is compleet verrast, maar na een kort gesprek aanvaardt ze de opdracht, met alle eenvoud die haar kenmerkt. GEEN ONBESCHREVEN BLAD/ In de aankondigingsbrief die later volgt, wordt zuster Hilde Uyttersprot op kernachtige wijze neergezet. “We kennen zuster Hilde vanwege haar pastorale gedrevenheid en haar enthousiasme, haar liefde voor de provincie en de zusters van Don Bosco. Haar kennis ván en de ervaring mét onze zendingswerken zal haar tot grote steun zijn. Zuster Hilde heeft zich lange tijd ingezet als pedagoog, als di-

/ 8

recteur van het CKG en als overste en novicemeesteres. Verder was zij jaren lid van de provinciale raad en sinds 2000 onze provinciale econome”, aldus de brief. Medezuster Katelijn Vandekerckhove typeert haar als volgt. “Voor zuster Hilde is beleid voeren al lang geen onbeschreven blad meer. Na 14 jaar als provinciaal econoom kent ze de huizen, gemeenschappen en de werken van de zusters van Don Bosco in Vlaanderen op haar duimpje. Ze houdt van het concrete actieve leven, dat alleen vrucht kan dragen door een diepe verbondenheid met Jezus”, aldus zuster Katelijn. HANDEN UIT DE MOUWEN/ In haar slotwoord op de gezellige feestavond gaf zuster Hilde iedereen een zelfgeschreven gebed mee. Daarin roept zij alle zusters op om vanuit de diepte van het persoonlijk en gemeenschappelijk gebed op weg te gaan naar de mensen, de jongeren en de kinderen, die hun wegen kruisen. Samen met hen moeten wij het leven ‘doorleven’. Zowel op momenten dat alles voor de wind gaat, maar nog meer als het allemaal zinloos lijkt. “Petje af voor het verleden en handen uit de mouwen voor de toekomst”, was het centrale motto van de feest- en dankdag, die op de hartelijke salesiaanse wijze werd gevierd. Enerzijds kreeg het ‘animatieve’ en speelse karakter van de spiritualiteit alle ruimte. Tijdens de eucharistieviering was de verbondenheid met Jezus het centrale thema. “Vijf broden en twee vissen is datgene wat we kunnen inzetten. We durven vandaag te geloven dat deze inzet voldoende is en een teken van hoop zal zijn om Vlaanderen te inspireren.”

BIJ DE HERDENKING VAN DE GEBOORTE VAN DON BOSCO OP 16 AUGUSTUS 1815



9/

KLEURPLAAT DÉSIRÉE BIJWAARD

JUBILEUMACTIVITEITEN IN NEDERLAND

don bosco/200 jubileumactiviteiten in Nederland

TOEGEWIJD AAN DE JEUGD- DE SALESIANEN IN NEDERLAND 1928-2013

een beeld van vijfentachtig jaar presentie van de salesianen van Don een feitelijk relaas dat deels chronologisch, deels thematisch de ontegatie schetst vanaf de eerste vestiging in Limburg tot aan de recente ionale communiteit in Amsterdam. Het relaas krijgt kleur door de de persoonlijke herinneringen van geïnterviewde salesianen, enkele aten uit brieven en fragmenten uit de Kronieken van huizen.

sen is cultureel antropoloog en als senioronderzoeker parttime gen Institute for Mission Studies (NIM). Naast missie en zending ze zich in haar publicaties op de geschiedenis van ordes en contnografische musea en levensverhalen.

De Salesianen van Don Bosco in Nederland |1928-2013

eengezet aan de hand van enkele hoofdthema’s die karakteristiek zijn k van de salesianen. Zo bepaalden Don Bosco en zijn activiteiten in ë) lange tijd de norm waarnaar geleefd en gehandeld moest worden. gatie gaf hij niet alleen de aard van het werk aan, hij bepaalde ook k moest worden uitgevoerd met de daarbij gewenste levenshouding. regaties bleef hij tot ver na zijn dood als ijkpunt fungeren. Daarbij even die de salesianen ontwikkelden improvisatie een belangrijke op de noden van de tijd’ of ‘het doen waar de omstandigheden om g bij de keuze voor een bepaald werk, de plaats waar het werd uiter voor werden aangewezen. Tot slot kozen de salesianen er in de t voor hun werk over te dragen aan leken of aan congregatieleden uit t behalve de voltooiing van hun werkzaamheden een nieuw begin r kwetsbare jongeren dragen deze nieuwe medewerkers in de geest leefbare samenleving.

Toegewijd aan de jeugd

an de jeugd

’TOEGEWIJD AAN DE JEUGD’ geeft een beeld van vijfentachtig jaar presentie van de salesianen van Don Bosco in Nederland. De geschiedenis begint met Giovanni Bosco, de stichter van de congregatie. Als zijn gedachtegoed Nederland Toegewijd aan de jeugd bereikt komt in Lauradorp, een nieuw woonoord in de Limburgse mijnstreek, een aarzelend begin tot stand. De salesianen bouwen daar voor de uit heel Europa toegestroomde mijnwerkers een kerk met ernaast een ‘oratorium’, een jeugdcentrum waar jongeren vrij kunnen binnenlopen voor sport, spel en religieuze vorming. Idealisme en optimisme karakteriseren de eerste decennia, ook al kampt de congregatie met geldgebrek. In hun communiteiten leven de salesianen lange tijd volgens de door Don Bosco ingestelde leefregels: Don Bosco lo faceva così – Don Bosco deed het zó. Hierna komen de jaren tot de Tweede Wereldoorlog, de Duitse bezetting en de eerste jaren na de bevrijding aan bod. Na de Tweede Wereldoorlog is de behoefte aan opvang van de ‘verwaarloosde jeugd’ groot, met name in de Randstad, waar de jeugdproblematiek zich scherper aftekent dan in de provincie. De Nederlandse tak van de congregatie wordt verheven tot een zelfstandige provincie met aan het hoofd de Italiaanse provinciaal don Annibale Bortoluzzi. In de jaren zestig vindt een omslag plaats. Door de toenemende welvaart in Nederland kiezen tientallen salesianen er voor om naar missiegebieden te vertrekken waar nog sprake is van échte ‘kansarme’ jeugd. In Nederland moet er met een afnemend aantal religieuzen hard gewerkt worden. De samenleving maakt op religieus en sociaal terrein grote veranderingen door. Een afnemende belangstelling voor het kloosterleven noopt de congregatie intensiever Marie-Antoinette Willemsen

Marie-Antoinette Willemsen

De Salesianen van Don Bosco in Nederland | 1928-2013

DON BOSCO LEUSDEN IN 1937

/ 10

te gaan samenwerken met leken, aan wie ze steeds meer werk overdraagt. Ook de pijnpunten in de geschiedenis van de salesianen kunnen niet onbenoemd blijven. De jongens van Don Rua waren de eersten die met meldingen van (seksueel) wangedrag naar buiten kwamen. De manier waarop de salesianen daarmee zijn omgegaan wordt belicht. Daarna wordt de blik gericht op de toekomst. Hoe houdt het salesiaans gedachtegoed stand nadat leken al het werk van de religieuzen hebben overgenomen? Welke nieuwe initiatieven worden er ontplooid om de problemen van de jeugd in een multiculturele samenleving het hoofd te bieden? In 2013 wordt een nieuwe internationale salesiaanse communiteit in Amsterdam gesticht. Dit initiatief vormt het sluitstuk en tevens een hoopgevend nieuw begin in de geschiedenis van de salesianen.

DON BOSCO/200 ‘UIT ZIJN DROOM GE OKTOBER 2014 Presentatie van het boek: ‘TOEGEWIJD AAN DE JEUGD’- De salesianen van Don Bosco in Nederland 1928-2013, geschreven door MARIE- ANTOINETTE WILLEMSEN.

15 NOVEMBER 2014 Voorstelling ‘DE BIJBEL IN EEN UUR’, door verhalenverteller KEES POSTHUMUS om 15.00 uur in de JACOBSKERK in Schiedam.

29 JANUARI 2015 Voorstelling ‘DE BIJBEL IN EEN UUR’, door verhalenverteller KEES POSTHUMUS om 10.00 uur

ERFGOEDCENTRUM NEDERLANDS KLOOSTERLEVEN IN ST. AGATHA

don bosco/200 jubileumactiviteiten in Nederland

‘DE BIJBEL IN EEN UUR’ Ter gelegenheid van Don Bosco 200 spelen verhalen­ verteller Kees Posthumus en accordeonist Juul Beerda hun voorstelling ‘De bijbel in een uur’. In hoog tempo komen vrolijke en ontroerende Bijbelverhalen voorbij, van Genesis tot voorbij Pasen. Kun je in een uur de hele Bijbel samenvatten? Ja, dat kan! Het programma opent met het verhaal ‘De krekel en de schildpad’, naar aanleiding van de zevende plaag uit Exodus. Daarna volgt ‘Inpakken en wegwezen’, een actuele en vrolijke ‘hertelling’ van het verhaal over de uittocht uit Egypte. Alle tien plagen komen voorbij, voordat het volk in de nacht van de uittocht de weg naar de vrijheid kan gaan. Een klassiek verhaal over onderdrukking en vrijheid, over oude gewoonten en nieuwe perspectieven. In een aantal korte verhalen wordt daarna het Nieuwe Testament behandeld: de gelijkenissen van Lucas en het verhaal over de Goede Herder en het

verloren schaap. Kees Posthumus is verhalenverteller. Met zijn vroom en vrolijk opnieuw vertelde Bijbelverhalen wil hij zijn publiek vermaken, verrassen en tot nieuwe inzichten brengen. “De verhalen uit de Bijbel zijn geen verhalen van toen, het zijn verhalen met betekenis voor mensen van hier en nu. Laatst zei iemand tegen mij: pas nu ik jouw versie van het uittochtverhaal heb gehoord, begrijp ik de betekenis. Een mooier compliment kan ik niet krijgen”, zegt Kees over de reacties op zijn voorstelling. Zijn muzikale begeleider, Juul Beerda, is accordeonist en speelde in musicals als ‘Piaf’ en ‘Ciske de Rat’. Het accordeon is van oudsher een instrument dat werd gebruikt om de psalmzang van matrozen aan boord van schepen te begeleiden. Later verhuisde het instrument naar kroegen en kermissen. Juul Beerda brengt in ‘De Bijbel in een uur’ het accordeon terug naar de kerk.

EBOREN’ JUBILEUMACTIVITEITEN in ‘LAVERNA’ en om 15.00 uur in ‘PORTIUNCULA’ in Wijchen.

EIND MEI 2015  Grote ONTMOETINGSDAG van salesianen, oud-salesianen en oud-leerlingen. Mededelingen over tijd en plaats volgen nog.

MEI t/m OKT 2016  TENTOONSTELLING van werk van Nederlandse salesiaanse kunstenaars in het ERFGOEDCENTRUM NEDERLANDS KLOOSTERLEVEN in St. Agatha.

KEES POSTHUMUS EN JUUL BEERDA

TENTOONSTELLING IN ERFGOEDCENTRUM NEDERLANDS KLOOSTERLEVEN Een ander initiatief in het kader van het jubileumjaar is een tentoonstelling van kunstwerken van Nederlandse salesianen. Er waren nogal wat salesianen, die op allerlei terreinen ‘kunstzinnig’ bezig waren. Een paar voorbeelden (in alfabetische volgorde): Pierre Eijck (smeedwerk en gipsen beelden), Cor Goorts (meerdere grote en kleine beelden), Kees Heeren (collages van postzegels), Jan Rijven (diverse schilderijen en tentoonstellingsborden), Jan van Schagen (tekeningen), Jan Schulte (schilderijen) en Wim Timmermans (glasmozaïek). En dan waren er de ‘poëtische’ salesianen. Zij schreven gedichten, die ook werden uitgegeven. Denk aan Jan Klein, Wim van Luyn en Jan Nelissen. Herman van der Loop componeerde liederen en schreef teksten voor liederen. Allemaal materiaal voor een interessante tentoonstelling. Het

Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven in Sint Agatha bij Cuijk aan de Maas, waar enkele van de kunstwerken van salesianen bewaard worden, is bereid gevonden om mee te werken aan deze tentoonstelling. Het zou mooi zijn geweest, als de tentoonstelling plaats zou vinden in het jubileumjaar 2014-2015. Maar dat gaat helaas niet lukken: er is dan al een andere tentoonstelling gepland. Vandaar dat de expositie wordt gehouden van mei tot oktober 2016. Zij is te bezichtigen tijdens openingstijden van het Erfgoedcentrum. Op aanvraag is ook een rondleiding mogelijk. Te zijner tijd zal de precieze openingsdatum bekend worden gemaakt. Tot dan zijn de organisatoren druk bezig om uit te vinden waar alle kunstwerken zich bevinden. Wie nog tips heeft mag ze natuurlijk melden!



11/

don bosco/200 jubileumactiviteiten in Nederland

DON BOSCO 16 AUGUSTUS 1815 – 31 JANUARI 1888

ALTIJD ZELF AANWEZIG/ We kunnen stellen dat don Bosco een ‘heilige opportunist’ was. We vieren zijn geboorte op 15 augustus, ook al werd hij geboren op 16 augustus. Vanuit zijn pedagogische mentaliteit vond hij het beter zijn feest met dat van ‘Maria Tenhemelopneming’ te verbinden. Zijn patroonheilige is Johannes Evangelist, maar hij vierde met zijn jongens het feest van Johannes de Doper. Dit omdat Johannes Evangelist in de koude winter viel (21 december) en het feest van de Doper op 24 juni. Feest vieren vond don Bosco belangrijk, omdat hij zijn jongeren de vreugde van het gelovig zijn wilde laten voelen. Hij schreef toneelstukjes, organiseerde spelletjes, tombola’s en zorgde ervoor dat iedereen erbij betrokken werd. Hij was altijd zelf aanwezig. Het geheim van zijn opvoedingssysteem was de alomtegenwoordigheid van de opvoeder, die daarmee zijn aandacht en liefde voor de jongeren bewees. LOYALITEIT/ Don Bosco was ook een opportunist toen het ging om het stichten van een congregatie. In een periode dat de kloosters in Italië gesloten werden, stichtte hij een “vereniging van opvoeders”. Daarom gebruikte hij niet de naam overste of noviciaat, maar sprak van inspecteur en van een huis in plaats van een klooster enz. Later werd die vereniging erkend door de paus als religieuze congregatie. Zijn loyaliteit tegenover de Kerk werd vooral duidelijk toen paus Leo XIII hem vroeg om de bouw van de Heilig-Hart-Kerk in Rome nieuw leven in te blazen. Bij gebrek aan fondsen was dit werk stil gelegd. Ondanks zijn hoge leeftijd en

slechte gezondheid aanvaardde hij deze opdracht en nu kunnen we, vlakbij stazione Termini in Rome, deze prachtige kerk bewonderen. Een wens van de Paus was voor Don Bosco een bevel. OP SPEELSE WIJZE/ Zijn geloof steunde op drie pijlers. Daar getuigt zijn ‘droom’ van het schip van: een boot vol jongeren. Aan het roer staat de paus en er zijn twee hoge zuilen te zien, één met Maria en één met de Eucharistie. Maria is diegene die “alles gedaan heeft”. En hij bracht de dagelijkse eucharistie in het leven van de jongeren in het ‘oratorio’: de naam van zijn jeugdwerk. Geen gebedsruimte, maar een huis waar op het laatst 800 jongeren woonden, studeerden, een vak leerden en gingen werken. Gebed en catechese, sport en spel, studie en werk waren de ingrediënten van zijn pedagogische aanpak. Nieuw was dat handenarbeid een pedagogische waarde kreeg en dat catechese door de priester op een speelse wijze werd gegeven. De oorsprong van dit alles lag in zijn jeugd. Zijn moeder leerde hem arm te leven. De priester Calosso hielp hem, nadat zijn vader was gestorven, met zijn studie. Luigi Comollo leerde hem echte vriendschap en de heilige priester Cafasso begeleidde hem in zijn eerste priesterjaren. Zo had hij een moeder, een vader, een vriend en een geestelijke leider ontdekt. En dat wilde don Bosco graag zélf zijn, voor díe jongeren, die in de maatschappij geen plaats kregen… DOOR MGR. LUC VAN LOOY SDB



BO E K BE SPREKING /

NIEUW BOEK:

‘werk aan je winkel’/

WERK AAN JE WINKEL UITGEVERIJ SWP ISBN:9789088505034

ASSERVITEIT IN COMMUNICATIE EN PRESENTATIE ZIJN BELANGRIJKE EIGENSCHAPPEN IN EEN MAATSCHAPPIJ, WAAR DE BANEN NIET VOOR HET OPRAPEN LIGGEN. UITBLINKEN EN EXELLEREN IS DE NORM. JE MOET JE KUNNEN ONDERSCHEIDEN EN JE EIGEN GRENZEN KUNNEN AANGEVEN. MAAR HOE DOE JE DAT BIJVOORBEELD ALS JONGERE? HOE KUN JE WETEN WANNEER JE ASSERTIEF MOET ZIJN OF ANDER GEDRAG MOET VERTONEN? IN ‘WERK AAN JE WINKEL’ WORDT BESCHREVEN HOE JE JONGEREN KUNT LEREN TE COMMUNICEREN EN ZICHZELF PRESENTEREN. DOOR JOOST MIDDELHOFF

‘Werk aan je winkel is bedoeld voor trainers, docenten en hulpverleners om juist jongeren te helpen met hun communicatie en presentatie. Dit gebeurt met behulp van ‘real life learning’: leren door ervaring. De jongere gaat actief aan de slag door te doen en te ervaren. Dit in samenspel met andere jongeren. Het boek gaat over de actieve rol in de gedragsontwikkeling van jongeren. De volgende onderwerpen komen aan de orde: communiceren, feedback en complimenten, gevoelens uiten, voor jezelf opkomen en jezelf presenteren. PRAKTIJK EN REFLECTIE/ Bij elk onderwerp zijn twaalf werkvormen van ‘real life learning’ beschreven. De jongere leert via de werkvormen zich deze gedragingen eigen te maken, om in te kunnen spelen op de verwachtingen van anderen en van de maatschappij. Net zoals een winkelier zijn producten onderhoudt en presenteert, kan ook een jongere zichzelf op verschillende manieren presenteren. Hij kan zorgen voor zijn eigen producten en het onderhoud: voor zijn persoonlijke bagage dus. Zorgen dat zijn assortiment op orde is, dat er voldoende voorraad is en dat hij het assortiment kan afwisselen al naar gelang de vraag. De ervaringen, die

jongeren opdoen moeten in de praktijk worden getest en dat gaat gepaard met reflectie. Producten kunnen daarnaast ook de houdbaarheidsdatum passeren en weggegooid worden. Zo gaat dat soms ook met gedrag, dat geen effect meer heeft. Daarnaast kan de winkel gevuld worden met nieuwe producten, voor de jongere betekent dat dus nieuw gedrag. Het gaat in dit boek o.a. om het aanleren en het afleren van gedrag. EIGEN IDENTITEITSONTWIKKELING/ Belangrijk is dat, afhankelijk van de interacties met anderen, de jongere kan kiezen welke producten hij aanbiedt, of anders gezegd: welk gedrag hij vertoont. Als winkelier moet je ook contact houden met je concurrenten. Je vertelt over jouw unieke producten en versterkt je producten door de interacties met andere winkels. Iedere winkel verkoopt zijn eigen producten en heeft zijn eigen onderscheidende kenmerken. Vertaald naar de jongere: hij of zij leert door middel van de werkvormen in dit boek van jou en van anderen. Hij of zij wordt versterkt in zijn of haar unieke concept: in zijn eigen identiteitsontwikkeling. De jongere wordt ondersteund om de eigen kwaliteiten te ontdekken en te stimuleren. En ontwikkelt zich zo beter als het gaat om het vertonen van assertief gedrag in communicatie en presentatie.



13 /

/ DON B O S C O

MAARTJE DEGENS: “WAT HEEFT INDIA MIJ RIJK GEMAAKT!”.

ZEVENTIEN JONGEREN, ONDER WIE EEN SALESIAAN, VERTROKKEN IN HET KADER VAN ‘SAMEN’ OP 11 JULI NAAR HET ZUIDEN VAN INDIA. ZIJ GINGEN ZICH INZETTEN VOOR STRAATKINDEREN OP DIVERSE DON BOSCO-PROJECTEN. VOOR DE HELE GROEP EEN INDRUKWEKKENDE EN INSPIRERENDE ERVARING. EEN VAN DOOR MAARTJE DEGENS DE DEELNEMERS DOET VERSLAG.

'SAMEN':

VIJF INSPIRERENDE WEKEN MET STRAATKINDEREN IN INDIA/

Onze aankomst in India was overweldigend. Direct toen we het vliegveld verlieten werden we overspoeld met indrukken. De hoeveelheid mensen, de warmte, de chaos in het verkeer en de troep op straat. Ik probeerde, met een grote glimlach en een gevoel dat ik niet kan omschrijven, alles in mij op te nemen: India was liefde op het eerste gezicht! De riksja’s en de koeien op straat vielen het eerst op, maar al snel zag ik ook bedelende kinderen. Ik wilde hen het liefst meteen van straat plukken, maar was mij bewust dat het onmogelijk is om meteen alle straatkinderen te helpen. Ik was onderweg naar een straatkinderenproject waar ik mij wél voor hen kon inzetten. Ook al kon ik na een lange reis mijn ogen moeilijk openhouden, het gaf mij nieuwe energie!

/ 14

EEN DAGJE STRAND/ Op het project kreeg ik een gevoel van thuiskomen op een plek waar ik nog nooit was geweest. Het was ons doel de straatkinderen (verder in dit verhaal ‘de jongens’) weer echt even kind te laten zijn door hen een leuke tijd en aandacht te geven. Eén van onze uitjes was een dag naar het strand. Het was fantastisch. Sommige jongens hadden nog nooit strand en zee gezien en wisten niet hoe snel zij het water in moesten rennen. Bang waren ze niet, ook al hadden zij geen zwemdiploma. Om bij het strand te komen moesten we een eind lopen en met de trein reizen, wat met 60 jongens al een avontuur op zich was. Lopend langs de kant van drukke wegen (de meeste jongens op blote voeten, omdat er geen geld is

WE R K IN UITVOERING /

voor schoenen) en met zijn allen in een overvolle trein. We werden aangestaard en ondervraagd, want veel blanke mensen kom je hier niet tegen. GOEDE GESPREKKEN/ Tijdens de activiteiten konden de jongens (en de meiden op het meisjesproject, waar we één dag waren) even helemaal uit hun dak gaan. Het leven op het project is namelijk erg gedisciplineerd. Zij hebben een strak schema waarin zij slapen, eten, naar school gaan, studeren en bidden. Een groot deel van de overige uren besteden zij aan het schoonmaken van de projecten en het wassen van hun kleding. Meestal hebben zij één uurtje speeltijd op een dag. De jongens hebben vaak een zwaar verleden, werken hard en krijgen weinig tijd om plezier te maken. Ondanks dat blijkt uit hun houding en hun woorden dat zij goede hoop hebben voor de toekomst. Terwijl anderen hen allang hebben afgeschreven proberen zij echt wat van hun leven te maken. Van één van de fathers (de paters die de straatkinderenprojecten leiden) hadden we al schrijnende verhalen gehoord over de jongens, waarin misbruik, verwaarlozing en mishandeling centraal stonden. De father vertelde dat vertrouwen winnen daardoor veel tijd kost. Soms duurt het jaren voordat een kind zijn verhaal wil vertellen. Maar wij maakten ook mee dat sommige jongens hun verhaal met ons wilden delen. LAND VAN CONTRASTEN/ Omdat ze niet allemaal goed Engels spreken, gebeurde dit bij wijze van spreken met handen en voeten. Een bijzonder voorbeeld: één van de jongens van een jaar of zes tekende op mijn hand een politieagent met twee kinderen aan zijn hand. Hij vertelde dat híj het ene kind was en zijn zusje het ándere. Zij waren met de trein naar Chennai gekomen en de politieagent had hen opgepakt en naar een Don Bosco-project gebracht. Straatkinderen komen vaak met de trein naar de grote steden om te bedelen of op andere manier aan geld te komen. Dan worden zij door de politie meegenomen, die hen vervolgens naar een project brengt. Naast ons werk met de straatkinderen hebben we deze reis ook meer van India kunnen zien. We bezochten tempels, liepen over marktjes en bezochten een kinderparlement. Indrukwekkend was vooral ons bezoek aan de sloppenwijken, bijzonder om te zien hoe de mensen hier samenleven. Ondanks grote DE AGENT MET armoede lijkt de sfeer TWEE KINDEREN goed. Terwijl ik daar

DE JONGENS WASSEN ZELF HUN KLEREN

liep besefte ik, dat India een land is met ongelijkheid en onrecht. Een land van contrasten. Arm en rijk, verschillende geloven, maar ook leven en dood, die je soms letterlijk naast elkaar op straat vindt. ONVERGETELIJKE TIJD/ Ik heb veel respect voor de Indiase mensen, die zo weinig hebben, maar op hun manier gelukkig lijken te zijn. Ze moeten wel, maar ze doen het ook! Het waren vijf bijzondere weken. Weggaan was één van de moeilijke momenten. Het land, de armoede en de kinderen achterlaten. Gelukkig konden we elkaar in de ogen kijken en tegen elkaar zeggen dat het een onvergetelijke tijd was en we er broers en zussen bij hebben. Na vijf weken niet meer met mijn handen hoeven eten, slapen op een zacht matras, kunnen douchen met warm water, geen stroom die uitvalt, een wasmachine, een volle kledingkast, rust, alles weer volgens schema, een mobiele telefoon met WIFI, frisse lucht en hygiëne, vroeg ik mij af: word ik daar gelukkig van? Nee, op het moment van terugkomen niet. Ik kreeg een cultuurshock in Nederland, omdat ik nu weet wat er écht toe doet. Ik waardeer weer wat ik heb en weet dat het een ervaring voor het leven was. India, wat houd ik er van en wat heeft het mij rijk gemaakt!



15/

/ DON B O S C O

DEEBEETJE-KAMPEN EN VAKANTIEBOS:

"LEKKER VIES EN VUIL, MAAR WEL BUITEN" OOK DEZE ZOMER WAS HET VOOR VEEL KINDEREN OPNIEUW GROOT FEEST. ‘DE KAMPSCHUUR’ IN ASSEL BOOD DRIE WEKEN LANG ONDERDAK AAN DE DEELNEMERS VAN DE ‘DEEBEETJEKAMPEN’ EN IN RIJSWIJK WAS HET WEER TIJD VOOR HET ‘VAKANTIEBOS’. DE KINDEREN, MAAR OOK DE LEIDING, GENOTEN MET VOLLE TEUGEN! DOOR DÉSIRÉE BIJWAARD EN DOMINIQUE VOESTEN

DEEBEETJE-KAMP: EEN WEEK PER JAAR MEZELF ZIJN!

VAKANTIEBOS/ Alleen al de eerste week kwamen er 600 kinderen af op de activiteiten van het ook dit jaar weer groots opgezette ‘Vakantiebos’. De deelnemers speelden ‘Levend Cluedo’, werden ‘aliens’ en holbewoners en de oudsten van de groep hadden een heuse casinodag. Met ontzettend veel fantasie had de voorbereidingsgroep een programma in elkaar getimmerd. “The sky is the limit als het gaat om creatieve ideeën voor deze weken”, aldus coördinator Marlies Cuppen. Een team van bijna 80 vrijwilligers stond klaar om de kinderen een paar onvergetelijke vakantiedagen te bezorgen. Voor hen is het belangrijk dat de kinderen zich kunnen uiten, een fijne tijd hebben en kunnen spelen met leeftijdgenootjes. Marlies: “De sfeer was ontzettend goed. De voorbereidingsweek met alle buitenlandse vrijwilligers was natuurlijk erg nuttig, maar het zijn de kinderen die het ‘karwei’ echt áf maken. Van hen krijg je zóveel terug. Je krijgt er gewoon energie van. En

/ 16

VAKANTIEBOS: THE PLACE TO BE!

daar doen we het voor”. Of de kinderen nu lekker vies werden in de regen en de modder of heerlijk in de zon speelden… het maakte niet uit. ‘Vakantiebos’ in Rijswijk was ook dit jaar weer ‘the place to be…! DEEBEETJE-KAMPEN/ Toen in november het thema voor de kampweken werd bedacht kon niemand vermoeden dat er vlak voor de start van week 1 een verschrikkelijke vliegramp zou plaats vinden. De leiding koos ervoor om het thema “DeeBeetje Airlines” tóch door te laten gaan. Maar de aankleding werd sober gehouden en de oudste groep stond uitgebreid stil bij de vliegramp en de gevolgen. Tijdens een kampweek in Assel leef je in een eigen beschermde wereld, waar niet of nauwelijks nieuws van buitenaf binnen komt. Dat creëert een sfeer waarbij kinderen en leiding zichzelf kunnen zijn en dat is zeker gelukt in deze drie kampweken. Een deelneemster van de oudste groep beschreef het heel mooi aan haar moeder: “Ik ga op DeeBeetje-kamp omdat ik hier een week per jaar mezelf mag zijn en niet mooi hoef te zijn”. Een meisje in week 2, de jongste groep, zei het op zondagavond al bij het kampvuur: “Je merkt dat iedereen hier voor je open staat!”. Zomaar twee uitspraken van deelnemers, maar zó Don Bosco. En dat is nu precies DeeBeetje-kamp. Uitdragen wat Don Bosco in zijn tijd probeerde: samen activiteiten ondernemen. In week 1 lekker de stad in voor een stoere vossenjacht en boven op de stal een lasergame nabouwen met zwart zeil, een rookmachine en laserstralen. Bij de jongste deelnemers stond het avontuur met professor Badedas en de teletijdmachine centraal. Een reis door verschillende tijdperken: hutten bouwen in de oertijd en elkaars fort beschieten in de tijd van ridders en kastelen. De jongste groep is ook naar de sterrenwacht in Bussloo geweest en weet nu dus alles van het zwarte gat en gammaflitsen. In de derde week zijn er nieuwe spellen bedacht en bezochten de deelnemers allerlei landen. Reizen naar verschillende werelddelen en kennis maken met andere culturen. Dankzij de inzet van een grote groep vrijwilligers hadden alle kinderen van jong tot jongere een fijne kampweek. De foto’s staan inmiddels op de website en de jongeren die nog mee mogen op het najaarsweekend zijn elkaar via de moderne media al enthousiast aan het maken. Kortom….een beetje kamp is een DeeBeetje-kamp in Assel en dat het hele jaar door!



N IE UWS.NL/

'SWINGEN MET DE ZUSTERS!':

DBWN WAS AANWEZIG OP HET KJD-FESTIVAL

DÉSIRÉE BIJWAARD EN BIJU JOHN

DE KATHOLIEKE JONGERENDAG NIEUWE STIJL: DAT WAS HET FESTIVAL DAT OP 28 EN 29 JUNI PLAATSVOND IN DE ACHTERTUIN VAN ABDIJ MARIËNKROON IN NIEUWKUIJK. OP EEN PRACHTIG, RUIM TERREIN LUISTEREN NAAR LIVE-MUZIEK, MET JE BLOTE VOETEN IN HET GRAS GENIETEN VAN EEN BIERTJE EN EEN PATATJE OF DOOR DÉSIRÉE BIJWAARD EEN LEKKERE BIOLOGISCHE SALADE. ALLES WAS ER!

Twee dagen lang waren er op het KJD-festival sprekers, masterclasses en workshops. En op zondagmorgen een eucharistieviering in de open lucht. Een viering waarin traditie en toekomst samenkwamen en waarbij jongeren konden swingen op praise-muziek met religieuzen in vol ‘ornaat’. De sfeer was uitstekend en jong en oud stonden open voor ontmoeting en gesprek. Ook de kleine afvaardiging van Don Bosco Werken Nederland ervoer dit. DBWN was aanwezig op de informatiemarkt met een marktkraam. De hele dag gesprekken met jongeren, hun ouders en religieuzen. Er was veel belangstelling voor

het Don Bosco-werk. Veel jongeren werden enthousiast en namen foldermateriaal mee. En aan het eind van de dag liep iedereen op het festival rond met een van de kleurige vriendschapsbandjes met de opdruk: “Don Bosco: er zijn!”. Lopend over het terrein viel het op dat er zoveel verschillende manieren zijn om katholiek te zijn in ons land. Of je je nu praktisch wilt inzetten, er wilt zijn voor je medemens in binnen- of buitenland, of je je juist meer wilt terugtrekken in bezinning en contemplatie: voor ieder is er een weg. En al die wegen kwamen samen tijdens dit festival! Info: www.kjd.nl

DON BOSCO ‘RITORNA’… Het aantal salesianen in ons land wordt alsmaar kleiner en ouder. Vandaar dat het afgelopen jaar twee salesiaanse ‘bolwerken’ moest worden gesloten: de Teresiakerk in Apeldoorn en de communauteit in Soest. Op beide plaatsen werd de aanwezigheid van de salesianen op een speciale manier duidelijk gemaakt. In de Teresiaskerk in Apeldoorn hing een prachtig beeld van Don Bosco, gemaakt door pater Cor Goorts sdb. En in de tuin van het klooster in Soest stond een groot standbeeld van de heilige vriendelijk de verte in te kijken. Beide beelden zijn gelukkig niet verloren gegaan… Het kunstwerk uit de Teresiakerk kreeg onlangs een mooie plaats aan de muur van de Villa in Assel en werd door de nog levende kunstenaar opnieuw gezegend. Het beeld van Don Bosco uit Soest staat sinds 2 juli in de tuin van het klooster van de salesianen in Boortmeerbeek in Vlaanderen te pronken. Don Bosco weer terug…



17/

/ DON B O S C O

SALESIANEN BIEDEN HULP BIJ EBOLA-CATASTROFE/

DE EBOLA-EPIDEMIE IN AFRIKA WOEDT VOORT. DE VN SCHAT DAT MEER DAN 1 MILJOEN MENSEN ZULLEN WORDEN GEÏNFECTEERD. MET NAME LIBERIA, SIERRA LEONE, GUINEE, NIGERIA EN UGANDA ZIJN GETROFFEN. EBOLA IS EEN ZELDZAME INFECTIEZIEKTE, DIE GEPAARD GAAT MET ERNSTIGE BLOEDINGEN IN HET LICHAAM. DE ZIEKTE IS ALLEEN BESMETTELIJK DOOR DIRECT CONTACT MET EEN PATÏENT OF DOOR HET SLACHTEN OF ETEN VAN EEN ZIEK DIER. ER BESTAAT (NOG) GEEN EFFECTIEF VACCIN TEGEN EBOLA. OOK DE SALESIANEN IN DE GETROFFEN LANDEN ZETTEN ZICH IN BIJ DE VERZORGING EN VERPLEGING VAN DE ZIEKEN. DOOR JOOST MIDDELHOFF

In 1854 werd Turijn en omgeving getroffen door een cholera-epidemie. Speciaal de armen in de buitenwijken, waar ook Don Bosco’s oratorium stond, waren het slachtoffer. Don Bosco spoorde zijn jongeren aan om zich in te zetten bij de verzorging en verpleging van de zieken. Meer dan 150 jaar later zetten tientallen salesianen zich ook weer in voor de slachtoffers van een epidemie. Nu in verschillende Afrikaanse landen, waar het besmettelijke ebola-virus rondwaart. JEUGDCENTRA GESLOTEN/ Het slechtste nieuws komt uit Liberia. “De situatie hier is zeer kritiek. Vanwege de berichten over het grote infectiegevaar durft de bevolking nauwelijks nog naar het ziekenhuis of de dokter te gaan”, zegt salesiaan Nicola Clarapica. “Op last van de regering zijn in het land alle kantoren en scholen gesloten. Ook onze jeugdcentra moesten dicht. Onze vrijwilligers hebben we naar huis moeten sturen. Het is ontzettend moeilijk om een arts te vinden, die nog durft te werken. De bevolking is radeloos”, aldus Nicola. In Siera Leone worden volgens de daar werkende salesianen met name de kinderen het meest getroffen. “Veel kinderen hebben hun ouders verloren en dolen nu rond. Hun families willen hen niet opvangen omdat zij bang zijn dat de kinderen het ebola-virus verder zullen verspreiden. We konden deze kinderen toch niet op straat laten zwerven, dus hebben we een crisiscentrum geopend waar ze, samen met hun familie, worden opgevangen. Zo goed en zo kwaad als dat gaat”, zegt Lothar Wagner, salesiaans missionaris in de hoofdstad Freetown. De regering van Sierra Leone heeft de salesianen gevraagd om de weeskinderen op te vangen. ”Dat kunnen er tegen het eind van het jaar wel meer dan

/ 18

400 zijn en wij doen er alles aan om ze dan te kunnen opvangen”, aldus Lothar. BESMETTINGSGEVAAR/ Guinee was het eerste land dat door het ebola-virus werd getroffen. Emiliano Martinez is een van de salesianen, die de zieken verzorgt. “We zijn niet bang om besmet te raken, want wij houden ons goed aan alle preventieve maatregelen. Na elke activiteit wassen wij onze handen grondig met chlorine. Wij hebben besloten om zo min mogelijk te reizen en proberen de bevolking zo goed mogelijk voor te lichten en te waarschuwen voor de gevaren van het virus”, aldus Emiliano Martinez. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) duurt het zeker nog zes tot negen maanden voordat de ebola-uitbraak onder controle is. Don Jorge Crisafuli, provinciaal van de West-Afrikaanse salesianen, is blij met alle hulp uit het buitenland. “Maar wij kunnen nog veel meer gebruiken”, aldus pater Jorge.

VN: MEER DAN 1 MILJOEN MENSEN GEÏNFECTEERD

verzameld/

Agenda / STRAATKINDERENWEEKEND ‘SAMEN’/ Van 21 tot 23 november is er in Assel een informatieweekend voor jongeren onder 25 jaar, die erover denken om vrijwilligerswerk met straatkinderen te gaan doen in India, Afrika of Zuid-Amerika. Info: www.samen.org BOEK: ‘TOEGEWIJD AAN DE JEUGD’/ Het nieuwe boek van Marie-Antoinette Willemsen over de salesianen van Don Bosco in Nederland 1928-2013, dat verschijnt in het kader van het jubileumjaar Don Bosco 200, kunt u á € 29,per stuk bestellen: via e-mail: [email protected] of per brief, die u richt aan: Don Bosco Nederland, De Wiekslag 2c, 3871 AS–HOEVELAKEN onder vermelding van het aantal exemplaren dat u wilt ontvangen.

IN MEMORIAM KEES SCHOUTEN SDB/ Kees werd geboren op 21 februari 1930 in Noordwijkerhout en groeide op in een groot katholiek gezin. Na de lagere school werkte Kees een tijdje als bakkersknecht en was ook actief lid van de padvinderij. Rond zijn 20e jaar ontwaakte bij hem de interesse voor het religieuze leven en meldde hij zich in 1950 bij de salesianen van Don Bosco in Assel. Op 6 september 1953 deed Kees in Twello zijn professie. De eerste jaren van zijn salesiaanse leven werd er een beroep gedaan op zijn kwaliteiten als tuinman en landbouwer. Hij ging naar Huize Savio in Rotterdam en daarna naar de Niek Savioschool in Amersfoort, waar hij op de administratie werkte. Toen er in Leusden gezocht werd naar een portier, bood Kees zich aan. Meer dan 25 jaar oefende hij die taak uit, tot aan zijn pensionering. Kees is nooit direct verantwoordelijk geweest voor salesiaans jeugd- en jongerenwerk: hij voelde zich er niet bekwaam voor. Toch had hij wel contact met jonge mensen en kon goed met hen opschieten. Kees was altijd wat nerveus en zenuwachtig, iemand die niet goed tegen spanning en een jachtig leven kon. In de loop van de jaren ontwikkelde zich bij hem ook een innerlijke onrust. Hij kon zich opwinden over onrecht in de wereld, nam radicale standpunten in. Hoewel hij na zijn pensionering naar rustiger plaatsen ging (Apeldoorn, Someren, Driebergen) vond hij toch geen echte gemoedsrust. Uiteindelijk kwam hij terecht in Vredenoord in Huis ter Heide, waar hij bijna 10 jaar verbleef. Daar is hij liefdevol verzorgd en verpleegd en kwam hij tot rust door muziek. Kees overleed op 30 juni 2014 en werd begraven bij zijn medebroeders op het kerkhof in Soest. Moge hij voorgoed rust en vrede vinden bij God.

REÜNIE OUD-LEERLINGEN VAN DON RUA/ Op zaterdag 25 oktober vindt in de Villa in Assel de reünie plaats van de oud-leerlingen van Don Rua. Aanvang: 10.00 uur. Nadere mededelingen over het programma volgen nog. DIAKENWIJDING ANDREAS JEBARUS/ Op zondag 5 oktober wordt Andreas (Andy) Jebarus door Mgr. Ad van Luyn tot diaken gewijd. De plechtigheid vindt plaats in het Don Boscohuis in Oud-Heverlee en begint om 11.00 uur.

KASBOEK VAN DON BOSCO/ In de maanden april t/m juni 2014 is ruim € 48.000,00 ontvangen voor de Don Boscowerken buiten Europa. Bolivia

Straatkinderproject van Henk Erdhuizen

1.625,00

Brazilië

Ziekenzorg in Tres Lagoas, zuster Petronella Janssen 1.656,12

Cambodja

Onderwijs- en adoptieprojecten van Johan Visser

Colombia

Melaatsenzorg in Agua de Dios

Congo

Onderwijs in Kinshasa, projecten van Kees Smeele Parochie en jeugdzorg: Dik Zwarthoed Overige missies in Afrika

Haïti

Projecten van Wim Boksebeld e.a.

India en Pakistan

Jeugdzorgprojecten in verschillende provincies

Rwanda en Burundi

Opvoeding- en jeugdzorgprojecten

Zuid Afrika

Straatkinderenprojecten in Kaapstad

Missiewerken algemeen

17.673,36 220,00 1.044,20 12.903,62 68,07 10.984,74 627,24 500,00 375,00

Spaaracties Straatkinderprojecten Overige projecten

95,00 207,50 250,00

Kerstactie ten behoeve van Cambodjaanse jeugdgevangenen

672,00

TOTAAL in euro’s

48.229,85

Hartelijk dank aan alle gulle gevers! Wilt u het werk van Don Bosco financieel steunen? Dat kan door een bijdrage te storten op rekening NL88 INGB 0000 714005 t.n.v. Stichting Don Bosco, De Wiekslag 2c, 3871 AS Hoevelaken, met een korte vermelding van de bestemming.



19/

/ DE I NS P IRATI E VAN . . .

GERARD VAN DE GOORBERG

' EEN KLIMAAT SCHEPPEN, WAARIN JONGEREN ZICH THUIS VOELDEN'/ ONDER HET MOTTO ‘UIT ZIJN DROOM GEBOREN’ GING VORIGE MAAND HET JUBELJAAR VAN START, DAT UITMONDT IN DE VIERING VAN DE 200STE GEBOORTEDAG VAN DON BOSCO. EEN JAAR VOL FESTIVITEITEN, DIE ALLEMAAL GEORGANISEERD MOETEN WORDEN. NAMENS DON BOSCO WERKEN NEDERLAND ZIT GERARD VAN DE GOORBERG IN DE ‘FEEST’-COMMISIE VAN VLAANDEREN EN NEDERLAND. GERARD IS SALESIAAN IN HART EN NIEREN. HOE LEERDE HIJ DON BOSCO KENNEN EN HOE WERD HIJ DOOR HEM DOOR GERARD VAN DE GOORBERG GEÏNSPIREERD?

Toen ik mijn opleiding aan de RK-kweekschool voor onderwijzers in Eindhoven bijna had afgerond vroeg ik mij af of ik niet iets anders met mijn leven wilde, dan alleen lesgeven op een lagere school. Ik kwam tot het inzicht dat ik priester wilde worden, maar dan wél in een congregatie, die zich helemaal richtte op jeugd en jongeren. En in Nederland was dat er maar één: de salesianen van Don Bosco. Ik zocht contact en ging in de lente van 1960 naar hun zojuist betrokken behuizing in ’s Heerenberg om kennis te maken. Na een hartelijk gesprek met directeur pater Elsakkers maakte ik kennis met enkele zesdeklassers, die me meenamen in het leven van alledag. Ook bleek dat een neef van mij (pater G. Remie) als missionaris in dezelfde congregatie zat. Toevallig was hij enkele weken op vakantie bij mijn tante in Den Bosch en dus ging ik ook naar hem om mijn licht op te steken over het salesiaanse leven. Een en ander resulteerde in een afspraak om naar Don Rua te komen en te beginnen aan een bijscholingscursus Latijn, Grieks en Oude Geschiedenis, gecombineerd met een aanstelling op de lagere school in ’s Heerenberg. Ik heb daar een prachtige tijd gehad en besloot om in 1963 naar het noviciaat van de salesianen in Assel te gaan. Tot 1971 heb ik gestudeerd en drie jaar stage gelopen op het internaat voor studerende jongens in Rijswijk. Die stagetijd heeft mij gevormd in de praktische omgang met medebroeders en jongeren in de geest van Don Bosco. Voor mij lag de nadruk op respect voor de mensen, die je in de loop van de dag ontmoette. En de opdracht om een huiselijk klimaat te scheppen waarin de jongeren zich thuis voelden. Vanaf 1971 heb ik mijn studie buiten congregatieverband afgemaakt en ben gaan werken aan een mbo-opleiding voor gezins- en bejaardenverzorgers. Ik ben in 1974 getrouwd en ons

/ 20

gezin bestond uiteindelijk uit vier kinderen, die inmiddels hun weg in onze samenleving hebben gevonden. De vorming die ik heb ondervonden bij de salesianen is me tot nu toe bijgebleven en heeft zich in de loop van de tijd verder ontwikkeld. Ik vond het plezierig om les te geven in levensbeschouwelijke vorming, het vak dat tegenwoordig catechese heet. Naast het bijbrengen van kennis en inzicht was het voor mij van belang om leerlingen met respect te benaderen en hen aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheid. Sinds 2004 ben ik weer betrokken bij de activiteiten van de salesianen van Don Bosco in Nederland. Eerst als bestuurslid van “DeeBeetje”, later als parttime coördinator van het Assel Don Bosco Centrum en sinds enige jaren als secretaris van Don Bosco Werken Nederland. DBWN maakt het mogelijk om de spiritualiteit van Don Bosco in Nederland vorm te blijven geven. Een spiritualiteit die voor mij respect vóór en betrokkenheid óp de jonge medemens betekent, door naast hem of haar te gaan staan en zijn of haar leven te delen. En dat alles vanuit het besef dat er een diepere zingeving is: het fundament van ons bestaan.