November 2011
2
In Hoor Friesland, hét centrum voor doven en slechthorenden werken samen: Stichting Frido en NVVS, afdeling Friesland
Hoor Friesland-info is een uitgave van Hoor Friesland Tjotterstraat 16 8937 AS Leeuwarden Telefoon:
058-2130537
Teksttelefoon:
058-2990632
Beeldtelefoon:
058-2991783
Fax:
058-2161432
E-mail:
[email protected] Internet: www.hoorfriesland.nl Bankrekeningnummer: 32.55.49.818 Openingstijden Hoor Friesland kantoor: Dinsdag, woensdag en donderdag van 10.00-16.00 uur
Directeur Jeroen Dijkstra Staf en ondersteuning Albertsje Spliethoff Projectmedewerker Lorette Dorreboom Redactie Hoor Friesland-info Lorette Dorreboom
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Bestuur Hoor Friesland Voorzitter Penningmeester Lid
[email protected] Jitty Reifenrath Machiel Talsma Rennie Torensma
Bestuur NVVS-Friesland
[email protected]
Bestuur Frido Voorzitter Penningmeester Lid
[email protected] Rennie Torensma Lubbe Alkema Maya Soekhram Hielke van der Schaar Gerda de Vries Annechien Dijkstra-Koehoorn Hillie Torensma
Foto omslag: Verkoop ‘Doof in Beeld’ ging voorspoedig op de WereldDovendag
Er ligt weer een nieuwe info voor u. Het halfjaarlijks blad van Hoor Friesland. In het voor- en najaar kunt u een uitgave van ons verwachten. In de tussentijd houden we u op de hoogte door middel van onze nieuwsbrief Lees. We hebben de afgelopen tijd met veel plezier op kantoor gewerkt. Alles loopt lekker, we hebben de wind in de zeilen! Alleen al in de maanden oktober en november hebben we aan ruim 400 jongeren
Verhuizing Hoor Friesland Van het bestuur / Nieuws van de projecten Nieuws van de projecten Doof in beeld Nieuws van projecten WereldDovendag Nieuws van OTwee / Themabijeenkomst Themabijeenkomst Taalklassen Voorlichting Schrijftolk Opening scheepvaartmuseum Cursusaanbod Oproep Palet Interview Puzzel Vergeten geluiden FCDV Audisme Tryater Bowlingavond Agenda
2 3 5 6 7 8/9 10 11 13 14/15 16 17 18/19 19 20 20 21 23 24/25 26 27 28
voorlichting gegeven over doofheid en slechthorendheid! Met veel enthousiasme gaven de voorlichters ook workshops over gebarentaal. Zij wisten de leerlingen goed te boeien en te inspireren. Hele klassen liepen in de pauze hun naam te spellen met behulp van het handalfabet. De jongeren konden kennis maken met een tolk gebarentaal en een schrijftolk. Daar hadden de meesten nog nooit van gehoord. Wie weet motiveert het een paar leerlingen deze beroepen te kiezen. Je weet nooit hoe het balletje rolt. Hoor Friesland is flink in beweging, ik noemde het al even, de wind in de zeilen. Wij gaan verhuizen! u leest er alles over op blz. 2. Wij hebben er zin in, een nieuwe locatie geeft weer nieuwe energie. Verder vindt u o.a. in dit nummer een verslag van de lezing van Peter Kraft over oog en oor, blz. 11 en een verslag van de lezing over audisme, van Gera Vonk-Huisjes, blz. 24. Hoor Friesland was ook op de WereldDovendag, zie foto op de cover, met ons boek: Doof in beeld en de bijbehorende expositie. blz. 8. Naast onze fotografie tent stond Roxanne, met een door haar en Harm gemaakte film over plotsdoofheid: “Vergeten Geluiden”. Een verslag van deze bijzondere film willen we u niet onthouden, zie blz. 21. Tenslotte: heeft u een vraag, een verhaal, wilt u iets kwijt, laat het ons weten. Wilt u iets doen, als vrijwilliger voor Hoor Friesland, u bent van harte welkom! Op blz. 14 kunt u lezen wat het geven van voorlichting bij Hoor Friesland inhoudt. Als u graag op de hoogte wilt zijn van de verschillende zaken waarbij de hulp van vrijwilligers uiterst welkom is, kunt u zich opgeven met naam en e-mailadres. Regelmatig sturen wij een oproep hiervoor rond. En natuurlijk hopen wij u te ontmoeten in ons nieuwe pand, volgend jaar. Wij wensen u een mooie decembermaand met fijne feestdagen, een gelukkig nieuwjaar, veel leesplezier met deze info en graag tot ziens.
Fijne Kerstvakantie gewenst!
De medewerkers van Hoor Friesland
Hoor Friesland gaat verhuizen Zoals u waarschijnlijk weet is Hoor Friesland druk bezig geweest met een toekomstverkenning. De kans is groot dat we met minder subsidie toe moeten. Het bestuur van Hoor Friesland heeft samen met mij eind 2010 gekeken naar mogelijke scenario’s voor de toekomst. Vanaf begin dit jaar hebben we op basis van deze scenario’s gesprekken gevoerd met verschillende (maatschappelijke) organisaties om te kijken of en hoe we kunnen samenwerken. De provincie Fryslân wil ook graag dat wij meer gaan samenwerken. Wat voor ons bij deze gesprekken belangrijk was, is het behoud van onze eigen identiteit.
- Er is voldoende ruimte beschikbaar voor medewerkers van Hoor Friesland. - Het kantoor is ook ’s avonds te gebruiken voor cursussen e.d. - We kunnen facilitaire zaken delen zoals receptie en ICT tegen beperkte kosten voor Hoor Friesland. - Het Audiologisch Centrum is een professionele organisatie van redelijke omvang (30 werknemers). - Er is een eigen parkeerterrein.
Alhoewel alle organisaties waar we mee gesproken hebben in meer of mindere mate interessant zijn, heeft het bestuur het besluit genomen met het Audiologisch Centrum Friesland verder te gaan. De argumenten voor dit besluit zijn onder meer: - De locatie van het Audiologisch Centrum is zeer goed bereikbaar (niet ver van het station Leeuwarden). - We zitten in hetzelfde werkveld en hebben voor een belangrijk deel dezelfde doelgroep. - Dagelijks komen er veel slechthorenden (van alle leeftijden) op het Audiologisch Centrum, een doelgroep waarvoor we graag nog meer willen betekenen. - Het Audiologisch Centrum en Hoor Friesland vullen elkaar inhoudelijk goed aan. - We hebben goede ervaringen met elkaar (o.a. in het Fries Platform Doven en Slechthorenden).
- Er zijn mooie gemeenschappelijke ruimtes die ook door Hoor Friesland gebruikt kunnen worden. Wat betekent het besluit van het bestuur nu? In ieder geval dat we begin volgend jaar verhuizen naar het pand van het Audiologisch Centrum aan de Verlengde Schrans 35 te Leeuwarden. Hier is een ruimte beschikbaar voor niet al te veel geld. Het is nu nog een kale boel, maar met hulp van vrijwilligers en wat professionele ondersteuning zal dit een prachtig kantoor worden, een mooi nieuw thuis voor Hoor Friesland. We hebben inmiddels ook een gesprek gehad met gedeputeerde Tineke Schokker. Zij is ook enthousiast over onze plannen. We vinden het fijn na alle maanden van voorbereiding u te kunnen informeren over onze aanstaande verhuizing. Mocht u nog vragen hebben over onze plannen, dan kunt u natuurlijk gewoon contact met mij zoeken (
[email protected]). Jeroen Dijkstra
Nieuwjaarsreceptie De afgelopen jaren bent u van ons gewend dat wij in januari een nieuwjaarsreceptie hebben. In verband met onze verhuisplannen hebben we ervoor gekozen om dat begin 2012 niet te doen. In plaats hiervan organiseren we een soort van ‘house-warming’ als we zijn verhuisd naar onze nieuwe locatie aan de Verlengde Schrans 35 in Leeuwarden. Waarschijnlijk kunnen we ergens in februari 2012 de overstap maken, dus rond 1 maart 2012 zullen we op feestelijke wijze ons nieuwe onderkomen in gebruik nemen. U krijgt daar natuurlijk tegen die tijd een uitnodiging voor.
Goedendag allemaal, Dit jaar is het heerlijk weer terwijl ik dit stukje schrijf, toch is het herfst. Veel dieren worden onrustig, bomen hebben mooie kleuren, vorstgevoelige bloemen hebben we al naar binnengehaald en onverwacht bloeit een appelboom. De herfst, een periode om als tuinier terug te kijken. Was de tuin zoals ik het wilde, moet er wat anders? Ook bij Hoor Friesland kijken we soms terug, dat doen we in bestuursvergaderingen, naar aanleiding van berichten die we krijgen en natuurlijk wordt dat gedaan op het bureau. Ook dit jaar is er weer veel om met plezier op terug te kijken, mooie projecten en niet te vergeten een nieuwe naam. Wat zijn er weer veel mensen druk aan de slag geweest. De mensen op het bureau, mensen van andere organisaties waarmee werd samengewerkt en natuurlijk ook de vele vrijwilligers. Dank allemaal voor jullie inzet.
De winter is een mooie periode om plannen te maken en om goed voorbereid het nieuwe (tuin) jaar in te gaan. Voor Hoor Friesland is dat een jaar met de verhuizing en weer mooie projecten en andere activiteiten. Ook gaan we plannen maken voor de verdere toekomst van Hoor Friesland. In 2012 wordt er al gesnoeid in het budget dat we hebben. Ik hoop dat net als in de tuin hier ook geldt: snoeien doet groeien. Hebt u ook vernomen dat er een heel koude winter komt? Zou best kunnen en ik wil u dan ook allen, namens het bestuur van Hoor Friesland, een warm hart toedragen en u een gezellige winterperiode en een goede jaarwisseling toewensen. Doe voorzichtig en ik hoop u allen in 2012 weer te zien. Jitty Reifenrath Voorzitter Hoor Friesland
Het Friesland College verzorgt een
• alle nationaliteiten • mannen en vrouwen
Cursus basisvaardigheden Nederlands en
• volwassenen, ouder dan 18 jaar
rekenen voor doven en slechthorenden.
• woonachtig in Friesland (woont u elders, neem dan contact met ons op)
Tijdens de les kunnen de volgende onderdelen aan bod komen:
Wanneer:
- lezen
De cursus is elke maandagavond van 19.00 tot
- schrijven (actualiteiten, goede zinnen schrijven,
21.30 uur.
nieuwe woorden leren, grammatica)
In de schoolvakanties is er geen les.
- rekenen - werken met de computer
Waar:
- communicatie/gebaren
Friesland College, gebouw Triangel
- sociale kennis en vaardigheden
Julianalaan 97, 8931 AH Leeuwarden.
[email protected]
We werken in kleine groepen. Iedereen op zijn
tel. 058-2842200
eigen niveau.Bij elke les is een tolk aanwezig.
docent: Anneke Visser.
De cursus wordt gegeven in samenwerking met Hoor Friesland.
De kosten? De cursus is gratis.
Voor wie:
We nodigen u graag uit voor een intakegesprek.
De cursus is bedoeld voor:
Wij verzoeken u voor het intakegesprek zelf voor
• doven en slechthorenden
een tolk gebarentaal te zorgen.
Nieuws over het ringleidingproject
fotoboek ‘Doof in Beeld’ overhandigd aan gedepu-
In april is Hoor Friesland van start gegaan met de
teerde Tineke Schokker. Tevens ging de bijbehoren-
uitvoering van een ringleidingproject in de gemeente
de expositie van start in het Medisch Centrum
Súdwest Fryslân. Het valt onderde zogenaamd
Leeuwarden, waar de foto’s bijna 4 maanden te zien
‘Plattelânsprojekten’ van de Provinsje Fryslân waar-
zijn geweest. Daarna zijn de foto’s ook tentoonge-
voor subsidie wordt verleend. Naast Hoor Friesland
steld op de WereldDovendag op 24 september jl. in
steunen ook MEE-Friesland en Dorpswurk dit pro-
Rotterdam, waar namens Hoor Friesland Lorette,
ject. Ook verleent de gemeente Súdwest Fryslân
Iris, Rennie en Tiny de hele dag in touw zijn
alle medewerking. Het doel is
geweest. Het was een fantastische ervaring. Veel
om in zoveel mogelijk dorpshui-
positieve reacties gehad. Direct na onze naamswijzi-
zen en MFC (Multifunctionele
ging hebben wij Doof in Beeld gebruikt voor het ver-
Centra) een goedwerkende
groten van onze naamsbekendheid. Zo hebben alle
ringleiding te krijgen, danwel
huisartsen, KNO-artsen en audiciens onze boeken
een andere voorziening voor slechthorenden. Alle
ontvangen. Inmiddels hebben we ook al redelijk wat
54 dorpshuizen/MFC hebben in mei een brief gekre-
boeken verkocht en dit zal ook nog wel even doorlo-
gen met daarbij een inventarisatielijst waarop inge-
pen. Kortom, het project is weliswaar afgesloten
vuld kon worden welke voorzieningen voor slechtho-
maar Doof in Beeld loopt nog wel een tijdje door.
renden er zijn. De meeste formulieren zijn terugontvangen en daaruit blijkt dat er
Oog en Oor voor ouderen in zorginstellingen
slechts in 15 dorpshuizen/MFC een
Begin dit jaar zijn we gestart met dit project. De
ringleiding ligt. Deze dorpshui-
organisatie is neergezet, er is een stuurgroep
zen/MFC zijn in oktober bezocht door ringleiding-
gevormd en gelukkig zijn er ook weer heel wat vrij-
keurders van de NVVS en toen zijn er 7 goedge-
willigers gevonden. In juni is er een pilot geweest in
keurd. Op de andere 8 adressen was de ringleiding
Zorgcentrum De Lijte in Ureterp (onderdeel van
niet in orde of niet aangesloten. Hier moet dus eerst
ZuidOostZorg). Ruim 80 bewoners zijn door onze
nog wat aan gebeuren voordat ze alsnog goedge-
vrijwilligers gecheckt op eventuele problemen met
keurd kunnen worden. Dan blijven er nog heel wat
horen en/of zien. In juli is de pilot geëvalueerd met
dorpshuizen/MFC over die nog geen voorzieningen
een afvaardiging van De Lijte en zijn de bevindingen
hebben. De besturen van deze dorpshuizen/MFC
over de cliënten overgedragen. De Lijte was enthou-
krijgen de komende maanden een gratis deskundig
siast over de gang van zaken rondom het project.
advies of en zo ja, welke voorzieningen er nodig zijn
Het vervolg ligt nu bij De Lijte vooral in handen van
voor slechthorenden. Het is de bedoeling dat deze
de EVV-ers (Eerst Verantwoordelijke Verzorger).
dorpshuizen/MFC dan in een vervolgproject geza-
Nog dit jaar hopen we twee of drie andere locaties
menlijk overgaan tot aanschaf van de noodzakelijke
te gaan checken. In het najaar van 2012 moet het
voorzieningen met een gedeeltelijke eigen bijdrage
project zijn afgerond. Een belangrijk doel van dit
en met hulp van subsidies en fondsen. Daarna zal
project is ook het ontwikkelen van goed lesmateriaal
gekeken worden of ook in andere gemeenten in
voor de MBO Verpleging & Verzorging. Dit materiaal
Friesland een ringleidingproject opgezet kan wor-
bestaat uit een kennisbundel voor docenten en een
den. Wij houden u verder op de hoogte van de ont-
werkboek voor leerlingen. De werkgroep, bestaande
wikkelingen.
uit Rini van Dam, Marije van der Wal en Peter Kraft, heeft inmiddels al veel werk verzet. Rond de jaar-
Albertsje
wisseling is het lesmateriaal in concept klaar.
Doof in Beeld Zoals bekend hebben we eind mei in een feestelijke bijeenkomst het eerste exemplaar van het prachtige
DOOF IN BEELD
Dove mensen laten van zich horen! Het fotoboek Doof in Beeld geeft een kijkje in de wereld van de dove medemens. Het boek toont een portret van twaalf dove mensen, gefotografeerd in dagelijkse omstandigheden, in het bijzonder waarin die verschillen met die van horende mensen. Naast de foto’s vindt u teksten die in het kort uitleg geven over de problemen waarmee dove mensen te maken hebben in een horende wereld en Doof in Beeld biedt ook een kijkje in de rijke en trotse dovencultuur. Doof in Beeld wil hiermee het begrip voor de problemen van doven in het leven van alledag vergroten en zo een brug slaan tussen dove en horende mensen.
Bestelinformatie: Doof in Beeld €12,95
e-mail: tel: fax: ISBN
[email protected] 058-2130537 058-2161432 978-90-817302-0-4
Project ‘Oog en Oor voor ouderen in
Het directe gevolg van het niet herkennen van de
zorginstellingen’
problematiek is dat ouderen sneller in een sociaal
Door: Rini van Dam
isolement terecht kunnen komen of niet de zorg krijgen die ze nodig hebben.
Begin dit jaar werd ik benaderd door Hoor Friesland
Daarom is goede informatievoorziening aan verple-
(toen nog FCDS) of ik lesmateriaal wilde gaan
gend en verzorgend personeel noodzakelijk. Goed
schrijven voor MBO-zorgopleidingen over ouder-
voorgelicht en geschoold personeel kan er toe bij-
domsslechthorendheid.
dragen dat ouderen met hoorproblematiek snel
Er was voor gekozen om - naast de auditieve beper-
geholpen kunnen worden zodat ze goed kunnen
king - ook aandacht te besteden aan visuele beper-
(blijven) participeren in de maatschappij.
kingen. Daarom werd Marije van der Wal van stichting OTwee benaderd voor het schrijven over visu-
Ik ben nog voor de zomer aan de slag gegaan.
ele problematiek bij ouderen in de zorg.
Inmiddels zijn er vele uren achter de computer door-
Het lesmateriaal is bedoeld om de scholing van ver-
gebracht met het schrijven van voorlichtende tek-
plegend en verzorgend personeel op het gebied van
sten, praktijkvoorbeelden en het bedenken van
het omgaan met cliënten met een auditieve en/of
opdrachten.
visuele beperking te verbeteren. Ik zal het in dit stukje alleen hebben over mijn eigen
Voordat ik begon te schrijven dacht ik: “ik kom niet
aandeel in het lesmateriaal.
uit de zorg, weet ik er eigenlijk wel genoeg van?” Het bleek mee te vallen. Ik heb mijn oren (die van
Het FCDS heeft in 2007 een onderzoek verricht.
mij doen het gelukkig nog goed) te luisteren gelegd
Daaruit bleek dat het verzorgend - en verplegend
bij onze oude vaders die in een verzorgingshuis c.q.
personeel over weinig tot geen basiskennis en
serviceflat wonen. Ik heb naar de verhalen geluis-
–vaardigheden beschikte aangaande slechthorend-
terd van onze voorlichters. Ik heb goed opgelet toen
heid, de communicatiebeperking die dit met zich
onze beide vaders naar het ziekenhuis moesten.
meebrengt en de hulpmiddelen die er zijn. In veel
De voorbeelden voor het lesmateriaal lagen voor het
ziekenhuizen, zorg- en verpleeghuizen is daarom te
oprapen.
weinig aandacht voor zorgvragers met auditieve
Helaas!
beperkingen.
Zo nodig is het dus, moest ik zelf constateren. Ik ben ervan geschrokken maar ik heb er wel dankbaar gebruik van gemaakt. Mijn deel van het concept-lesmateriaal is inmiddels klaar. Natuurlijk zal ik hier en daar nog wat moeten aanpassen of verbeteren, dat hoort erbij. Ik ben zelf heel benieuwd hoe het eindresultaat er uit zal komen te zien. Maar belangrijker is, dat er straks lesmateriaal ligt voor studenten die een zorgopleiding (gaan) volgen. Hoe meer ze ervan af weten, hoe beter het zal zijn voor de slechthorende ouderen met wie ze in hun beroep te maken zullen krijgen. Ik vind het een mooi idee dat ik daar mijn steentje aan bij heb kunnen dragen.
paar ezels met foto’s om. Intussen werd het ook steeds drukker. We stonden precies bij de ingang van de zaal, en iedereen liep eerst langs ons. Een geweldige plek dus. Maar ook kwetsbaar, en Iris organiseerde palen en afzetband, zodat we ons plekje wat beter konden beschermen. Het was druk! Rennie, Iris (zij zagen veel bekenden!) Tiny en ik hebben uur na uur veel mensen in woord en gebaar van alles verteld over de expositie en Hoor Friesland. Telkens weer moesten Rennie en Iris de naam: Hoor Friesland uitleggen. Dat het betekent: Gehoord worden. Dat werd niet zonder meer begrepen door de dove bezoekers. Voor het boek Doof in beeld was veel belangstelling. Wat heel erg leuk was, was dat de bezoekers zo enthouDe WereldDovendag, 24 september
siast waren over de expositie. Veel kreten van her-
Daar gingen we, Tiny, Rennie, Iris en ik, op weg
kenning, belangstelling en warme complimenten
naar Rotterdam in een kampeerbus. Het was nog
over de foto’s. Heel fijn te horen! Een aantal men-
vroeg en de weg was lekker rustig. We hadden de
sen die in het boek geportretteerd staat kwam langs,
foto-expositie Doof in beeld bij ons, een tafel voor
en die mensen konden voor hun eigen expositie-
de folders, dozen met infomateriaal en de steekkar
plaat gefotografeerd worden. Grappig, onze tent
om de expositie te vervoeren. Gelukkig was er in
heette dan ook: “fotografie”.
Rotterdam parkeerplek voor de deur, makkelijk.
Alles was snel uitgeladen en spoedig stonden we
Het werd steeds warmer, en de rijen in het restau-
met alle spullen bij de partytent die we toegewezen
rant langer. Om de beurt namen we een pauze, en
hadden gekregen van de organisatie. In de tent
hadden we de tijd om ook even langs de andere
stonden 13 mooie houten ezels klaar, waar we de
kraampjes te lopen. We hebben niet zo heel veel
foto’s op konden plaatsen. De tent was wel een
doven uit Friesland gezien.
beetje aan de kleine kant, dus we hebben de helft
Rotterdam is niet naast de deur. Als de
van de ezels er weer uitgegooid en de foto’s ook op
WereldDovendag meer richting het noorden was
de grond gezet, tegen de ezels aan geleund. Een
geweest waren er vast meer doven uit Friesland
onstabiele situatie, en natuurlijk vielen er al snel een
gekomen.
Gera Vonk-Huisjes, John van Gelder en Johan Wesemann. Niet al te laat ‘s avonds waren we weer terug in De Berengroep, met wie we hebben samengewerkt
Leeuwarden. Het was een mooie dag, en fijn om zo
in het project Doof in beeld, en de makers van de
met elkaar op stap te zijn. Veel gepraat, veel gezien,
website Doof.nl waren aanwezig met al hun uitga-
veel geleerd ook weer. Het was een werelddag!
ves, waaronder hun nieuwe blad Gezond Gehoor.
Mooi ook dat de expositie Doof in beeld naar België
Ook zij verkochten het boek: Doof in beeld. Zo had-
gaat reizen. Via onze website kunt u checken waar
den we twee verkooppunten, mooi.
de tentoonstelling zich op dit moment bevindt!
Veel van het aangeboden programma die dag hebben we niet meegekregen. We zijn voornamelijk in
Lorette
onze eigen fotografietent geweest om iedereen die langsliep van informatie te voorzien. Zoals elk jaar werd aan het eind van de dag de Jaarprijs van Dovenschap uitgereikt. Dit jaar nam Henk Betten hem in ontvangst. De overige drie kandidaten waren
De expositie Doof in Beeld reist door Nederland en België. Ook u kunt de expositie aanvragen! Lijkt het u leuk om de foto´s op te hangen op uw werk, op school, in uw bedrijf? Neem dan contact op met Hoor Friesland. De tentoonstelling bestaat uit 12 foto´s, 60 x 80, en een tekstplaat. U betaalt alleen de vervoerskosten.
Kreta
scooter door de bergen, mevrouw liep de blaren op haar tenen tijdens een wandeling door de heuvels
Het was maar een idee. Gewoon een keer met een
en de olijfgaarden.
groepje mensen die slecht horen plus slecht zien
Zo ontving iedereen zijn eigen ervaring en deed er
naar Kreta. Een paar goed ogende en goed orende
mee wat nodig was. Gelukkig waren er geen bles-
mensen mee en maar eens zien wat het wordt. In
sures, bleef iedereen nuchter ondanks de raki en
de herfstvakantie werd dat idee gerealiseerd. Dwars
verloor meneer zijn hart niet aan een donker-ogige
tegen de Griekse stakingen in en wars van de
Griekse.
Griekse crisis vlogen we met wat vertraging naar
Een week is zo voorbij, helaas. Voor je het door
Herakleon. Daar met de taxi’s verder naar het rusti-
hebt sta je al weer op Groningen airport. Dan is het
ge zuiden, naar een dorpje waar ik al 25 jaar vaste
afscheid even moeilijk. Een week samen schept
bezoeker ben. Midden in de nacht stommelde de
immers een mooie band. Die week is weg, maar de
groep naar de toegewezen kamers. Een boze
herinnering, die blijft.
Duitse heer briesend laten staan, want zoveel lawaai maakten we nou ook weer niet.
Jan de Kort
Het werd een mooie vakantie. Meneer O. was nog
Stichting OTwee te Groningen
nooit in zee geweest en na 55 jaar plonsde hij er
Otwee vergroot de mogelijkheden van mensen die
eindelijk in. Mevrouw K. at thuis alleen de Hollandse
beperkt zijn in horen en zien.
pot, maar verslikte zich daar in de olijven en de lamskoteletten. Meneer O. scheurde achterop een
! "! geweest aan het Audiologisch Centrum Friesland en sinds drie jaar werkzaam is bij Visio in de zorg voor blinden en slechtzienden. In zijn lezing vertelde hij dat hij heeft geconstateerd dat er, met name bij ouderen, vaak sprake is van een dubbele zintuigelijke beperking en dat de zorg en revalidatie aan hen sterk verbeterd zou kunnen worden als er kennisoverdracht zou zijn tussen beide vakgebieden (ogen en oren). Ook ontbreekt het vaak aan deskundigheid en kennis, enerzijds op het gebied van specifieke (technische) aanpassingen voor mensen met een dubbele zintuigelijke beperking, anderzijds op het gebied van communicatie en omgang met hen. Voor deze avond waren speciaal mensen uitgeno-
Themabijeenkomst ‘Aandacht voor oog en oor –
digd die werkzaam zijn op het vakgebied slechtho-
het luistert nauw’
rendheid (audiciens, kno-artsen en andere mede-
Op 27 oktober was er weer een grote themabijeen-
werkers in de gehoorzorg) en mensen die werk-
komst in wijkzorgcentrum Greunshiem te
zaam zijn op het vakgebied slechtziendheid (opti-
Leeuwarden, georganiseerd door Hoor Friesland.
ciens, optometristen, oogartsen en andere mede-
Spreker was de heer drs. Peter Kraft die gedurende
werkers in de oogzorg. Zoals we Peter Kraft kennen
25 jaar als audioloog en directeur verbonden is
gaf hij enthousiast en duidelijk en met behulp van
! "!
naar de mond van de spreker kan kijken omdat hij/zij dan niets ziet maar naar het oor van de spreker kijkt en dan in de ooghoek de mond van de spreker nog een beetje kan zien, alleen is dit heel vaag. - Ook goedhorenden gebruiken zonder dat ze het vaak zelf beseffen, voor een goede communicatie de extra informatie van gebaren en als er sprake is van moeilijke verstaanbaarheid ook van het mondbeeld. Tijdens de avond liet Peter Kraft ons dit ervaren. Slechthorenden hebben deze extra informatie van gebaren en mondbeeld zeker nodig en daarnaast is voor hen een goede akoestiek in de veel beeld- en geluidsfragmenten aan wat de aan-
ruimte belangrijk voor het spraakverstaan. Voor
dachtspunten zijn voor mensen met zowel gehoor-
slechtzienden, die het vaak ook zonder gebaren en
als visusproblemen. Om een paar voorbeelden te
mondbeeld moeten doen is een goede akoestiek in
noemen:
de ruimte dus ook van groot belang, en dat geldt
- Mensen die voor gehoorproblemen bij een specia-
uiteraard helemaal voor mensen met een dubbele
list komen noemen hun eventuele visusproblemen
zintuigelijke beperking. Binnen de
vaak niet en andersom geldt dit ook. Ze beschou-
slechtzienden/blindenzorg is hier vaak helemaal
wen ze vaak als twee losstaande problemen. Ook
geen aandacht voor. (De hele dag de radio aan op
de hulpverlening vraagt er vaak niet naar of pikt de
een afdeling, slechte akoestiek in woonkamers en
signalen niet op dat er meer aan de hand kan zijn
gezamenlijke ruimten).
als alleen gehoorproblemen of alleen problemen met het zien. Dit terwijl het voor de revalidatie van
Mensen die belangstelling hebben voor de tekst van
een slechtziende heel belangrijk kan zijn dat de
de lezing kunnen dit doorgeven aan Albertsje
revalidatie van het gehoor hierop aangepast wordt
Spliethoff door een mailtje te sturen aan info@hoor-
en andersom. Met name noemde Peter Kraft hier-
friesland.nl Wij zullen proberen met behulp van de
bij het feit dat het voor slechtzienden heel belang-
letterlijke tekst van de schrijftolk een duidelijk ver-
rijk kan zijn dat de compressie van hoortoestellen
haal hiervan te maken. U moet wel even geduld
niet uitgeschakeld wordt omdat dit nodig is voor
hiervoor hebben.
plaatsbepaling en het afstand kunnen schatten. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat een slechtziende, die ook een lichte achteruitgang van het gehoor heeft, zich misschien zonder hoortoestel toch nog beter kan oriënteren als met hoortoestel en dat de
Nieuws vanuit Frido
aanschaf van een hoortoestel daarom eerst afgeraden zou kunnen worden. - 30% van de ouderen boven de 75 jaar heeft last
Carla van der Graaf gaat stoppen met de secretaris, want zij heeft erg drukke baan.
van Macula degeneratie. Dit is een visusprobleem
Wij vinden het heel jammer, zij doet het
waarbij er sprake is van een blinde vlek, waardoor
heel goed voor Frido.
diegene niet kan zien waarnaar hij kijkt, maar alles wat er omheen zit wel ziet. Als die persoon ook
Wij hebben al afscheid genomen met Carla
nog slechthorend is (wat natuurlijk veel voorkomt
op vergadering. Carla krijgt een kadobon.
bij mensen boven de 75 jaar) zal het spraakafzien veel problemen geven omdat deze persoon niet
"
Hallo
Hallo, ik ben Anneke Visser en docent bij het
Ik volg Nederlandse taallessen sinds april 2010.
Friesland College.
Tot nu toe vind ik nog steeds leuk en leerzaam.
Sinds kort geef ik Nederlandse les aan doven en
Ik zou het erg leuk vinden als er andere en nieuwe
slechthorenden in Leeuwarden. De cursisten zijn
gezichten bij onze taalgroep komen.
gemotiveerd en willen graag het schrijven van de Nederlandse taal verbeteren of leren.
Wat kun je tijdens de Nederlandse taallessen
Als de ene groep les van mij krijgt, zijn de anderen
doen/leren?
op de computer met oefeningen bezig. Na de pauze wordt er gewisseld.
* Nederlandse taal beter leren schrijven en hulp bij het lezen als je dat moeilijk vindt * opbouw van een goede schrijfzin leren en oefe nen
Een verschil met de Nederlandse lessen aan horende mensen of dove mensen is voor mij het directe contact. Mijn kennis van de gebarentaal is te weinig om een
* werken in je eigen tempo
gesprek met een dove cursist te voeren. De tolk
* zelfvertrouwen krijgen
gebaart wat ik vertel en de cursist kijkt naar de tolk
* en natuurlijk leuke mensen ontmoeten, leren en
om mij te verstaan en te begrijpen én de tolk vertelt
praten met elkaar. Dan leer je steeds weer een
mij weer wat de reactie van de cursist is.
beetje meer.
Het is anders dan ik gewend ben, maar ik merk dat het contact wel beter gaat. Je gaat op andere signa-
Ben jij doof?
len of reacties van de cursist letten. Wel moet ik er
Vind jij leuk om de Nederlandse taal (beter) te leren
voor oppassen dat ik niets aanwijs als de tolk mijn
schrijven en te lezen?
verhaal aan het gebaren is.
Durf jij deze uitdaging aan?
Je ziet de cursist dan verwarrend heen en weer kij-
Lijkt het je wel leuk om andere dove mensen te ont-
ken van de tolk naar mij en omgekeerd. Het spreek-
moeten?
woord ‘al doende leert men’ werkt hier dus naar twee kanten.
Dan ben jij misschien wel geschikt voor deze
Verder verschillen de lessen tussen horende en
cursus!!
dove mensen, naar mijn idee, niet. De cursisten zijn serieus, willen minder fouten in hun schrijven
Groetjes,
maken, zijn nieuwsgierig, zijn gezellig, zijn behulp-
Maya Soekhram,
zaam, enz.
cursist
Kortom, ik vind dat ik heel leuk werk heb. Ik hoop dat u door het lezen van de oproep van Maya en mijn verhaal belangstelling hebt gekregen voor de Nederlandse les. Als dat zo is dan hopen wij u binnenkort te ontmoeten. Met vriendelijke groet, Anneke Visser
Hoor Friesland geeft al jaren gastlessen over doofheid en slechthorendheid. Aan wie geven we die gastlessen? Aan bijvoorbeeld het Friesland College in Heerenveen, de Politieacademie in Drachten, OSG Singelland in Drachten, de NHL Hogeschool te Leeuwarden, het Dockinga College in Dokkum. Ook verzorgen wij gastlessen voor baliemedewerkers van musea, ziekenhuizen en gemeentes, en geven we voorlichting aan personeel van zorginstellingen over omgang met dove en slechthorende mensen. We worden gevraagd door ouderenbonden en zo bereiken we elk jaar honderden mensen, van allerlei leeftijden. We geven workshops in gebarentaal aan jongeren, zodat de leerlingen kennis kunnen maken met die taal, en een beter begrip krijgen van wat het is om doof of slechthorend te zijn. En ook, heel belangrijk, hoe je zelf als jongere gehoorschade kunt voorkomen. Wie weet kunnen we volgend jaar op basisscholen terecht met een special programma voor kinderen vanaf groep 6. Onze groep voorlichters bestaat uit ongeveer 16 mensen. Er zijn voorlichters die zelf doof of
slechthorend zijn, en daarmee ervaringsdeskundige. Ook zijn er horende voorlichters. Deze mensen voelen zich betrokken bij de doelgroep en vinden het belangrijk dat er voorlichting wordt gegeven. De communicatie buiten de vergaderingen om gaat per e-mail. We hebben verschillende lesprogramma’s voor de verschillende doelgroepen. Deze programma’s zijn vanuit de praktijk ontwikkeld en worden steeds weer aangepast. Een keer in de maand, op een maandagochtend, vergaderen we. Bij deze vergaderingen is altijd een schrijftolk en een tolk gebarentaal aanwezig.
Workshops gebarentaal in Drachten, OSG Singelland, aan leerlingen van 13 jaar. We hebben eerst wel moeten wennen, want wij wisten ook niet precies van te voren hoe we het programma zouden doen, dat was even zoeken. We hebben daar nog wel iets leuks mee gemaakt tijdens de workshop. We vroegen of iemand het gebaar voor slapen wist en wat deed de leerling? Hij ging op de grond liggen in een slapende houding, iedereen begreep meteen; slapen, maar dat was toch niet helemaal de bedoeling, dus hilariteit in de klas. We kregen na afloop een heerlijke lunch, soep en lekkere broodjes en we hebben als bedankje heel mooie bloemen gekregen van de school. We kwamen er vrij snel achter dat anderhalf uur te lang was in Drachten. De docent zei ook dat de leerlingen een korte spanningsboog hebben, dus moeite hebben om de aandacht lang vast te houden. Bij de tweede workshop lasten we tussentijds een korte pauze in, dat werkte beter. Theo, Iris en Tiny.
Leeftijd is niet belangrijk. Onze jongste voorlichter is begin 20, de oudste in de 70. Lijkt het u leuk om voorlichting te geven voor Hoor Friesland? Op maandag en woensdag gaven Iris, Rennie, Tiny en Muriël de workshops gebarentaal in Dokkum, Dockinga College, aan leerlingen van 15 jaar. Wat wij in Dokkum meteen deden, was ons programma inkorten en alleen de belangrijkste dingen vertellen. Vooral met de klassen gebaren oefenen, de leerlingen alles mee laten doen en o.a. de leerlingen hun naam laten spellen. We hebben ook iets over de dovencultuur uitgelegd, bv. dat gebarentaal niet internationaal is en dat er in Nederland dialecten zijn in gebarentaal. De samenwerking tussen Iris en Rennie was erg goed omdat ze expert zijn op het gebied van de dovencultuur en gebaren en ze vulden elkaar goed aan. Daardoor verliep het ook heel leuk in de klassen. Er was een meisje dat vroeg: “kunnen dove mensen lezen?” Rennie antwoordde: “natuurlijk, ik heb ogen en lezen doe je met ogen.” Tiny vertelde over slechthorendheid. De docenten begeleidden ons uitstekend. Zij gingen na afloop ook steeds even met ons praten, hoe wij het gedaan hadden. Woensdags raakten wij, Muriel, Iris en Tiny, ook steeds beter op elkaar ingespeeld, dat was eerst even zoeken. Het verliep daarna prima. We hebben van de docenten in Dokkum heel veel fijne reacties gehad en dat was heel leuk! Zij nodigden Rennie en Iris nog uit, om met de Tsjechische doven kennis te maken die de week na de workshops in Dokkum zouden komen.
U kunt rustig een tijdje meelopen om te kijken of het geven van gastlessen iets voor u is. U kunt intekenen op een rooster als u een keer een gastles in de praktijk wilt meemaken. De gastlessen worden door twee voorlichters gegeven, soms ook door drie. Een dove voorlichter neemt altijd een gebarentolk mee. Een slechthorende voorlichter kan een schrijftolk meenemen. Als u voorlichting geeft voor Hoor Friesland, heeft u recht op extra tolkuren. Wij helpen u bij de aanvraag. Neemt u gerust contact op. U wordt uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Daarna kunt u geheel vrijblijvend de vergadering bezoeken, en meelopen bij een gastles. Hoor Friesland biedt training en begeleiding voor het geven van gastlessen, een aansprakelijkheidsverzekering en een reiskostenvergoeding. De voorlichters zijn allen vrijwilligers. Als vrijwilliger van Hoor Friesland kunt u gratis een cursus NGT, Nederlandse Gebarentaal of NmG, Nederlands ondersteund met gebaren volgen. Meer informatie bij Lorette Dorreboom
[email protected]
Groetjes Iris en Tiny.
# "
Hoe werkt een schrijftolk?
zorgverzekeraars. U hoeft niet bij Menzis verzekerd te zijn.
In het oktober/november nummer van het Magazine HOREN van de Nederlandse Vereniging Voor
Als u in aanmerking wilt komen voor het aanvragen
Slechthorenden (NVVS) staat een artikel over hoe
van tolkuren dan dient u bij uw aanvraag een kopie
een schrijftolk werkt. Hierin wordt uitleg gegeven
van het audiogram en een verklaring van de KNO
voor wie een schrijftolk bestemd is, hoe het met de
arts te voegen. Aanvraagformulieren kunt o.a. down-
vergoeding van de schrijftolk geregeld is en hoe een
loaden via de website van het UWV of van het
aanvraag moet worden ingediend.
Menzis Zorgkantoor.
Vele jaren maak ik gebruik van een schrijftolk voor
Als uw aanvraag wordt toegewezen heeft u jaarlijks
het bezoeken van lezingen, vergaderingen, sympo-
recht op 30 tolkuren.
sia en dergelijke. Mijn gehoor is dermate slecht dat
Tolken kunnen online worden aangevraagd via:
ik zonder hulp van een schrijftolk al deze activiteiten
www.tolknet.org/tolkmatch
niet zou kunnen bij wonen. Soms maak ik
Enige tijd geleden maakte ik gebruik van een schrijf-
ook leuke dingen mee,
tolk tijdens een spreekbeurt van burgemeester
waarover straks meer.
Apotheker van de nieuwe gemeente SúdwestFryslân. Ik stelde hem een vraag betreffende het
Eerst wil ik u graag
parkeerbeleid in Sneek in samenhang met de leeg-
vertellen voor wie een
stand van winkelpanden in het centrum van Sneek.
schrijftolk bestemd is.
De burgemeester was van slag omdat ik hem tijdens
In het blad HOREN
het beantwoorden van mijn vraag niet aanzag, maar
wordt hierover het volgende vermeld: ‘Als u een ernstige gehoorbeperking heeft dan kunt
naar het computerscherm van de schrijftolk keek. Toen hij er iets van zei, dat ik hem niet aankeek ter-
u in aanmerking komen voor een schrijftolk. De
wijl hij tegen mij praatte, werd hem ingefluisterd dat
overheid heeft hiervoor een speciale regeling: de
ik op het scherm van de schrijftolk zijn antwoord las.
communicatievoorziening voor slechthorenden. Ook
Hieruit blijkt wel dat veel mensen niet weten wat een
wel aangeduid met de term tolkvoorziening of tolk--
schrijftolk is, en dat mensen met een gehoorbeper-
uren. Leeftijd en de ernst van de gehoorbeperking
king hiervan gebruik maken om mee te kunnen
spelen een grote rol.’
doen aan maatschappelijke activiteiten.
Tolkvoorzieningen voor privé-uren kunnen aange-
Mochten er vragen zijn over dit artikel dan wil ik
vraagd worden bij:
deze graag beantwoorden. U kunt hiervoor contact
Menzis Zorgkantoor in Arnhem.
opnemen met Hoor Friesland.
Team Doventolken Postbus 477, 7500 AL Enschede
Marten de Rapper.
E-mail:
[email protected]
Toegankelijkheidadviseur van Hoor Friesland.
Menzis verzorgt deze tolkvoorziening namens alle
)PPSUV NJOEFS
/FEFSMBOETF7FSFOJHJOH WPPS4MFDIUIPSFOEFO ,JKLPQXXXIPPSXJK[FSOM
! !
De opening van het scheepvaartmuseum.
meer gesproken, het was een informeel samenzijn.
Marten de Rapper was op 16 september hierbij aan-
Uiteraard heb ik de directeur onze gelukwensen
wezig, met een boeket bloemen van Hoor Friesland.
overgebracht.
Hier volgt zijn verslag:
Het museum is schitterend geworden. Een geweldige aanwinst voor Sneek. Prachtig ruim, met een
Het was een indrukwekkende opening. We werden
schitterende gehoorzaal waar nu een perfecte ring-
om circa 16.00 uur ontvangen in het museum. Daar
leiding is aangebracht. Ik heb hem enige tijd gele-
konden we wachten op de komst van de commissa-
den mogen uitproberen.
ris van de Koningin, burgemeester Apotheker, het
Dan is er de audiotour, ook in meerdere talen.
bestuur, sponsoren enz.. Deze hadden een bijeen-
Geweldig voor mensen met een gehoorbeperking,
komst in de Noorderkerk waar alle toespraken
maar ook voor de vele buitenlandse gasten.
waren.
In het gebouw is een lift aangebracht zodat iedereen
Op een gegeven moment werden we gevraagd naar
nu alle afdelingen kan bezoeken.
buiten te komen waar we op de mensen moesten
Voorts is er een uitgebreide bibliotheek met veel
wachten die uit de Noorderkerk kwamen.
maritieme boeken. Er is een schitterend verrijdbaar
Er waren heel veel fotografen en persmensen.
archief aangebracht. Heel modern.
De commissaris moest de koperen scheepsbel lui-
Wat ook heel bijzonder is, er is een speciale muse-
den die bij het museum was opgehangen.
umzaal voor kinderen. Het scheepvaartmuseum wordt namelijk door heel veel scholen bezocht.
Daarna kwam de burgemeester aan de beurt die
Bovendien organiseren zij vooral in de vakanties
op een soort pomp moest drukken. De voorzitter
veel voor kinderen.
van het bestuur riep via de scheepstoeter de men-
Al met al een geweldig museum, waarvan wij hopen
sen op om naar binnen te gaan. Hiermee was de
dat velen hiervan gebruik zullen maken.
officiële opening een feit. De gasten werden onthaald op een drankje en een hapje.
Marten de Rapper
Ik heb veel oude bekenden ontmoet, oud bestuursleden en medewerkers. De vaas bloemen stond prachtig in de receptieruimte. Er waren overigens nog meer bloemstukken. Binnen werd verder niet
Foto Henk Doevedans, www.snekerinternetkrant.nl
$
Hieronder ziet u een overzicht van de cursussen
bij voldoende deelname. De cursus wordt gehouden
die Hoor Friesland biedt of faciliteert. Voor de
op de woensdagavond van 19.30 – 21.30 uur in het
meeste cursussen geldt dat er een groep kan
Hoor Friesland-centrum.
starten op het moment dat er genoeg deelnemers zijn en de lessen zoveel mogelijk aaneen-
Vervolgcursus Nederlands ondersteunend met
gesloten gegeven kunnen worden.
Gebaren (NmG-AB2) Bij deze vervolgcursus wordt een uitgebreider geba-
Beginnerscursus Nederlandse Gebarentaal
renschat aangeboden en wordt er dieper op de
(NGT-AB1)
theorie ingegaan. De cursus NmG-AB2 omvat 14
Deze cursus is voor iedereen die de eerste beginse-
lessen en de kosten bedragen € 225,00 inclusief
len van de Gebarentaal wil leren. De cursus wordt in
lesmateriaal. Start op 31 januari 2012 bij voldoende
principe gegeven door een dove docente. U leert in
deelname. Wordt gehouden op de dinsdagavond
12 lessen de basis van de Nederlandse
van 19.30 – 21.30 uur in het Hoor Friesland-cen-
Gebarentaal en krijgt informatie over de
trum.
Dovencultuur. Start: op 5 maart 2012 bij genoeg aanmeldingen.
Gebarentaal op maat en/of Omgaan met doven
De cursus wordt gehouden op maandagavond van
en slechthorenden
19.30 – 21.30 uur in het Hoor Friesland-centrum. De
Speciaal voor bedrijven en instellingen met één of
kosten bedragen € 200,00 inclusief lesmateriaal.
meer dove of slechthorende medewerkers zijn deze cursussen ontwikkeld. Misschien iets voor het bedrijf
Vervolgcursussen Nederlandse Gebarentaal
waar u werkt?
(NGT-AB2) en (NGT-AB3) Bij deze vervolgcursussen van 12 lessen wordt uw
Als slechthorende kunt u zich bovendien opge-
gebarenschat verder uitgebreid en wordt er dieper
ven voor één van onderstaande cursussen.
ingegaan op de grammatica en Dovencultuur. Deze cursussen starten bij voldoende deelname in het
Spraakafzien
voorjaar en worden gehouden op een doordeweek-
Spraakafzien, in de volksmond ‘liplezen’ genoemd,
se avond van 19.30 – 21.30 uur in het Hoor
kan voor iemand die slechthorend is (geworden)
Friesland-centrum. De kosten bedragen € 200,00
een uitstekend hulpmiddel zijn in de verbetering van
inclusief lesmateriaal.
de communicatie. De cursus bestaat uit 10 lessen van 2 uur.
Beginnerscursus Nederlands ondersteund met Gebaren (NmG-AB1)
Assertiviteitstraining
Dit is een basiscursus voor iedereen die die onder-
Het doel van deze cursus is om het zelfvertrouwen
steunende gebaren wil leren Er wordt gebruik
te vergroten. Het uitgangspunt hierbij is dat u zelf
gemaakt van gebaren uit de Nederlandse
moet aangeven dat u niet goed kunt horen en dui-
Gebarentaal om de gesproken taal te verduidelijken.
delijk moet maken hoe een ander met u kan com-
Dit communicatiemiddel is zeer functioneel als visu-
municeren. Theorie en praktijk wisselen elkaar af in
ele hulp om gesprekken tussen doven of slechtho-
deze training. Door met elkaar te praten en situaties
renden en horenden gemakkelijker te maken. U
uit het dagelijks leven te oefenen, wordt u vaardiger
krijgt een basisgebarenschat aangeboden.
in het assertief zijn. Er kan een indicatie worden
Daarnaast leert u het handalfabet en krijgt u tips en
aangevraagd voor deze training, dit betekent dat de
trucs die u kunt gebruiken in de communicatie met
cursus uit de AWBZ wordt betaald.
doven/slechthorenden. De cursus NmG 1 omvat 12
lessen. De kosten van deze cursus bedragen €
Leven met Tinnitus
200,00 inclusief lesmateriaal. Start op 7 maart 2012
GGMD (Geestelijke Gezondheidszorg en
$
Maatschappelijke Dienstverlening voor doven en
ochtend van 10.30 – 12.30 uur in wijkzorgcentrum
slechthorenden) start in samenwerking met het
Greunshiem, Tjotterstraat 16, 8937 As Leeuwarden.
Hoor Friesland in januari 2012 weer met training: ‘Leven met Tinnitus’ Centraal staat hierin: het uitwis-
Ménièretraining
selen van ervaringen met lotgenoten, tips over hoe
GGMD start in samenwerking met het Hoor
je kunt omgaan met je tinnitus en het vinden van
Friesland op aanvraag weer een training voor men-
een balans in je leven mét je tinnitusklachten.
sen met Ménière. In 10 bijeenkomsten worden de verschillende aspecten van Ménière behandeld en
De training zal worden gegeven op de maandag-
wordt besproken hoe je hiermee om kunt gaan.
% Dagbesteding voor slechthorenden Bent u opzoek naar gezelschap en/of een leuke activiteit en bent u slechthorend? Dan bent u bij ons op het juiste adres! Bij ons op de dagbesteding bieden wij u verschillende soorten groeps/ individuele activiteiten aan! Daarnaast geven wij verschillende soorten workshops. Zoals een computercursus of een workshop bloemschikken! Regelmatig zullen er ook leuke uitstapjes plaats vinden! Lijkt het u leuk om te komen, of wilt u meer informatie. U kunt dan contact opnemen met Jeffrey of Aaltsje via: Email adres:
[email protected] Postadres: DDC de Schelp
Tel.
058 - 2130341
Tjotterstraat 16
Mobiel
06 - 12319596
8937 AS Leeuwarden
Fax
058 - 2165108
Herfstsymfonie Herfst is als muziek Fortissimo in kleurenpracht Vallende bladeren als een melodie De zon stralend in C grote terts Hagel, sneeuw een dissonant Gedachten vormen een ballade Herfst als een symbool Een oratorium van geluiden Kleuren gevangen in klanken Herfst stormen in crescendo Bezongen door een minstreel Als herfstsymfonie. Marten de Rapper
Interview met voorlichter Muriel, door
dagmiddag op een dagbesteding voor een specifie-
Iris
ke doelgroep met hersenletsel.
Wie ben jij?
Hoe is jouw werk ontstaan?
Muriel Jonkman en een halve eeuw
Ik dans nu al 25 jaar. Het bewegen, voelen van
jong.
muziek, het is voor mij het vertalen van emoties. Je laat mensen op een andere manier communiceren
Hoe ben je bij Hoor Friesland geko-
met elkaar.
men?
Dansen is mijn passie.
Als projectleider natuur- en milieueducatie was ik voor een school bezig met een project
Voor welke doelgroep is je werk?
over geluid. Toen bedacht ik, als je nu eens hele-
Als projectleider op scholen: kinderen van 4 tot jong-
maal niets of bijna niets hoort, hoe ervaar je dit en
volwassen en ‘speciaal kinderen’ en leerkrachten.
hoe reageert jouw omgeving hierop. Met al mijn vra-
Als dansleraar zoals ik al eerder heb aangegeven.
gen ben ik op zoek gegaan naar antwoorden en
Muriel, Hoe heb je gebarentaal geleerd?
kwam ik uit bij ‘Hoor Friesland’ (FCDS). Gerda
Ik heb 3 modules bij Hoor Friesland gedaan, maar ik
Deenik en Marten de Rapper zijn toen uitgenodigd
moet nodig op herhaling.
op school om alles te vertellen over hun beperking. Al gauw kwam de vraag van de kant van FCDS of ik
Een bijzondere praktijkvoorbeeld van Muriel:
een lespakket wilde maken voor scholen, want dat
Iedere dag is bijzonder voor mij. De laatste tijd ben
was er nog niet en dat heb ik toen gedaan.
ik door omstandigheden wel eens wat verdrietig, maar als ik dan weer voor een groep sta en dan het
Wat voor werk doe jij?
plezier en de lach wat ik weer terug krijg, denk ik
Ik ben projectleider natuur en milieueducatie.
‘wat zit ik toch te piepen, het kan altijd slechter!’
Taken: Lesmateriaal ontwikkelen, lesgeven, voorlichting geven aan leerkrachten, studenten begeleiden.
Heb jij nog dingen die je tegen de lezers van Hoor
Daarnaast heb ik mijn eigen stichting opgestart,
Friesland info wilt zeggen?
‘Drempelloos Dansen’. Ik geef danslessen aan men-
Aan alle lezers, en aan alle vrijwilligers en aan de
sen met een lichamelijke- en of verstandelijke
mensen die voor Hoor Friesland werken kan ik zeg-
beperking, het rolstoeldansen. Hebben de dansers
gen; een dag niet gelachen is een dag niet
daarnaast nog een visuele of auditieve beperking is
geleefd…
dit geen probleem. Daarnaast werk ik nog op de vrij-
4
Sudoku Weer een nieuwe sudoku. Veel plezier ermee.
7
8
5
1 7
2
3
6
5
8
1
7
6
3
4 5
3
4
1
5
6
2 5
2
9 7
6
Lukt het niet?
De oplossing staat op pagina 25
1
1 5
6
Vergeten geluiden, een dvd van Harm Rieske en Roxanna Booms Mens wil ik zijn niet die dove maar gewoon net als jij Plotsdoof, en nu? Vergeten geluiden is prachtige film over twee mensen, Cor en Hanneke, die beiden op hun eigen manier omgaan met hun plotsdoofheid. Cor valt op zijn 14de jaar van zijn fiets en ontwaakt doof uit een coma. Hanneke wordt op haar 23ste jaar doof na een mislukte operatie. Hanneke: het is hartstikke lastig in een wereld van horenden, je wordt zo vergeten, zo genegeerd… Zij heeft 31 jaar gezocht naar een wonder, om toch weer te kunnen horen. Haar wonder kwam in de vorm van een Cochleair Implantaat. Zij heeft de vergeten geluiden opnieuw leren herkennen. Regen op de papaplu, bladeren die knisperen onder de voeten, een krant, het piepen van de deurknop. Ik voel me niet meer plotsdoof, eerder plotshorend. Cor: ik voelde me heel buitengesloten, zoveel terloopse informatie was weg. En ik was ook nog in de pubertijd, heel lastig. Hij heeft ermee leren leven dat hij doof is. Rust is voor mij visuele rust, natuur is voor mij ogenmuziek. Hij dacht altijd dat acceptatie van zijn doofheid de eerste voorwaarde was. In de praktijk komt daar iets heel anders uit. Hij heeft de trappen van acceptatie betreden, en bijna bovenaan valt hij telkens een stukje terug. Want: dan is hij in een trein, en plotseling loopt de hele trein leeg. Waarom? Wat is er aan de hand? Het acceptatieproces is nooit over en uit. Het is stug doorgaan. Ik probeer te accepteren wat ik eigenlijk niet kan accepteren. De film is gemaakt door Roxanna Booms en Harm Rieske. Roxanna studeerde filmstudies. Zij heeft als tweede studie gebarentaalwetenschap gedaan en raakte
gefascineerd door deze taal, te kunnen spreken met je handen. Toen zij een afstudeerfilm moest maken, wilde zij iets met gebaren of doof zijn doen. Samen met Harm bedacht ze een film te maken over de grens tussen wel en niet kunnen horen. www.doof.harmrieske.nl U kunt gratis boeken, videobanden en dvd’s lenen bij het Hoor Friesland Centrum! Ook deze dvd hebben wij in onze bibliotheek. U hoeft het alleen maar even te melden bij het kantoor. Lorette
Kleurig doof Zwart was de dag dat de stilte mijn maatje werd Grijs waren de jaren dat somberheid mijn dagen vulde Bruin was de tijd dat het doen alsof mijn vluchtroute werd Groen kleurde mijn dagen toen lotgenotencontact inzicht en inspiratie gaf Rood gloeide mijn energie toen warme verbondenheid creatieve communicatie bracht Oranje versierde mijn geestdrift toen het anders genieten de stilte verjoeg Regenboogkleurig is mijn levensweg nu het doof zijn een deel is van groeiend leven Cor, uit Vergeten Geluiden
$
Opheffing FCDV “Wees Getrouw”
Hierdoor had ik geen zin meer om verder te gaan als bestuurslid van WG, dus geen motivatie meer!
FCDV betekent: Friese Christelijke Doven
Al vanaf zomer 1975 was ik tot nu toe bestuurslid
Vereniging.
van WG (eerst secretaris, vanaf 1983 voorzitter en vanaf 2008 voorzitter en tegelijk secretaris).
Langs deze weg laat ik u/ jullie weten, dat onze
Er was niemand die mij wilde opvolgen.
FCDV “Wees Getrouw” (WG) per 1 juni 2011 is
In februari dit jaar hadden we onze jaarvergadering
opgeheven!
en hierin was besloten over te gaan tot de opheffing
Onze vereniging heeft eigenlijk vanaf het jaar 2008
van WG. We hadden eerst vanaf november vorig
de nieuwe naam FCDV “Wees Getrouw” en was
jaar wel bedenktijd hierover.
vroeger vanaf 1953 de afdeling Leeuwarden “Wees
Ook hebben enkele leden nu minder behoefte om
Getrouw” van de Ned. Christelijke Bond van Doven
op de bijeenkomsten WG bij elkaar te komen, omdat
te Ede Gelderland.
die leden al vaker elkaar ontmoeten bij het DDC “de
De leden van WG vonden het in 2007 niet meer
Schelp”.
nodig om bij de NCBD te blijven behoren en wilden toen zelfstandig verder en zo ontstond die nieuwe
Daarom hebben we ons allerlaatste uitstapje nog
naam!
gemaakt en wel op do. 26 mei dit jaar naar het
Wees Getrouw was op 17 januari 1953 opgericht
prachtige oude dorp Orvelte in Drenthe en het rijtui-
ten behoeve van de christelijke doven in Friesland
genmuseum in Leek bij Groningen.
en bestaat tot dit jaar al 58 jaar!!
Tot slot hadden we een heerlijk etentje in het hotel
In die jaren hielden we onze gezellige bijeenkom-
De Valk in Hardegarijp.
sten bijv. Sinterklaasfeest, Kerstfeest enz. en we
Het was een geslaagde uitstapje!
maakten ook jaarlijkse uitstapjes. Betreft de kerkdiensten deed WG ook samen met
“Wees Getrouw” is echter niet de enige vereniging
de Friese IC.
die in de loop van de laatste jaren haar leden heeft verloren.
Op 1 juni dit jaar hield onze vereniging “Wees
Overal in Nederland kampen vele verenigingen en
Getrouw” op te bestaan!
ook de kerken met teruggang van leden en kerk-
Reden hiervan is dat het ledenaantal in de loop van
gangers!
de laatste jaren sterk is gedaald tot thans 9 leden en
FCDV “Wees Getrouw” is dus ten einde!!
1 erelid. Voor het jaar 2008 had WG nog 18 leden en 1 ere-
Berend Dekker (oud-voorzitter/ secretaris)
lid. In de jaren 70 en 80 schommelde het ledenaantal steeds tussen 35 en 45 leden. Door het overlijden en bedanken van de leden is het
Opheffing F.D.V.
ledenaantal gedaald en er kwamen nauwelijks nieu-
Hierbij delen we mee, dat F.D.V. (Friese
we of jongere leden meer bij!
Doven Vereniging) per 1 september 2011
Hierdoor was het al duidelijk te zien, dat WG zo op
opgeheven is.
die manier aan het eind kwam. Doordat eind vorig jaar al 6 leden incl. een echtpaar en een stel hebben bedankt als lid, heeft dit het proces van de naderende opheffing wel versneld. Aan die echtpaar en die stel heb ik per mail
Reden is dat het aantal leden terugloopt. Wij danken U voor de samenwerking in de afgelopen jaren.
gevraagd om reden van hun bedanken, dit evt. in
Namens het bestuur van Friese Doven
onze vereniging te verbeteren en helaas wilden ze
Vereniging. Secr: Dhr. H. v.d. Schaar.
hun reden niet bekend maken.
& !
Een verslag van een boeiende lezing over
“Mijn hele familie is horend, ze hielden van muziek,
Audisme
van alles. Daar zat ik dan. Allemaal horenden. Ondertussen werd er gekletst, dat kon ik niet vol-
Audisme betekent uitsluiting. Het uitsluiten en discri-
gen. Als ik bij horenden zit dan hoor ik niets. Dan
mineren van dove en slechthorende mensen. Gera
leer je goed praten zei mijn moeder. Maar zo lukte
Vonk-Huisjes van Dovenschap hield hier bij Hoor
dat niet!”
Friesland een lezing over. “Audisme komt van het
“Vroeger toen ik 18 was zei mijn moeder: je moet
Latijnse woord: audire, audire betekent kunnen
later niet trouwen en kinderen krijgen hoor. Toen
horen. Auditief beperkt, audi, audisme is eigenlijk
vroeg ik waarom dan niet? Nou, omdat jij doof bent.
een verzameling van woorden,” zo legde Gera uit.
Huh? Ben ik doof? Daar was ik me niet zo bewust
“Audisme is de term voor onderdrukking van een
van eigenlijk! Mijn moeder zei: jij kan als dove dat
doof of slechthorend persoon”.
niet regelen, een huis en alles. Ik dacht waarom kan
Gera liet ook een film zien. Een zogenaamd groei-
ik dat niet regelen?”
document. Een aantal dove mensen vertelde zijn of
“Als ik ging winkelen met Bob samen, 6 maanden
haar verhaal over audisme voor de camera. Overal
oud, liep ik met de wandelwagen en de baby. Dan
waar de lezing werd gegeven kwamen er verhalen
ging ik bijvoorbeeld brood kopen, de vrouw van het
los. Deze verhalen werden weer opgenomen en zo
brood wist dat ik doof was, haar dochter is ook doof.
groeide de film.
Ik zei tegen haar: dit is mijn zoon Bob, hij is doof. Zij zei: mijn kleinkind is GELUKKIG niet doof. Op die
Een paar voorbeelden van audisme uit de film:
manier kreeg ik zoiets van: Oh! Is mijn kind niet
“Ik was de enige dove in een horende familie. Om 6
goed, omdat hij doof is?”
uur gingen we eten. Onder het eten werd er
“Ik ben doof en heb 2 kinderen, één horende en één
gepraat, maar waar praten jullie dan over, vroeg ik.
slechthorende. Als de bel gaat dan doe ik de deur
Dan vertelden ze dat. Allerlei kleine dingetjes en zo.
open en daar zag ik een man met een collectebus.
Elke dag opnieuw. Bij mijn ouders en mijn oudste
De kinderen kwamen ook bij de gang om hun
zussen zag ik rare mimiek met uitdrukking “zielig” en
nieuwsgierigheid. Die man ging vertellen tegen mij,
ik voelde echt een woede opkomen! Ik vond het
maar op gegeven moment praten tegen mijn kind!
gewoon niet leuk zo aan tafel. Ik werd er echt heel
Sorry, hoor, toen stuurde ik de kinderen eerst even
woedend en agressief van maar niemand begreep
weg en sprak tegen de man: je gaat tegen mij pra-
mij, maar die woede was pure frustratie. Omdat ik
ten en niet tegen mijn kinderen, want wie gaat beta-
zo woedend was werd ik naar mijn slaapkamer
len? De kinderen of ik? Die man droop gelijk af.”
gestuurd.”
“Ik heb een diploma gehaald en gesolliciteerd. Ik ben ook uitgenodigd voor gesprek en het voelt positief. Dan kom ik thuis en wacht op de brief: ik ben benieuwd. Ik maak de brief open: afgewezen. Ik denk wat staat daar nu? Ik had dat niet verwacht! Ik lees het nog eens, de tong valt uit mijn mond. Omdat ik doof ben zou ik het werk niet kunnen doen. Dingen sorteren en in een la doen. Omdat ik niet kan horen zou er iets tegen mijn hoofd aan kunnen komen… Wat een onzin, hoe komen ze er bij? Natuurlijk kan ik dat wel! Ik heb ook stage gelopen, geen enkel probleem.” “Tot nu toe krijg ik 30 tolkuren per jaar voor voorzieningen, dat mag ik zelf inzetten en gebruiken. Bijvoorbeeld bij de ouderavond van mijn zoon, als ik
& !
lende verhalen over audisme gehoord. Het is niet makkelijk, en het is niet leuk als het gebeurt. Hoe ga je hier nu mee om, hoe kun je het stoppen? Je moet zelf eigenlijk kijken naar oplossingen, en goede oplossingen zijn afspraken maken met elkaar. Bijvoorbeeld: • als je doof bent, heb er begrip voor dat horenden niet altijd begrijpen hoe het is. • leg dingen uit, vertel hoe je het ervaart, wat je niet prettig vindt. Leg het uit naar elkaar. • Ook een punt voor oplossing zoeken: maak het visueel. • Deze regel is ook echt belangrijk: humor. Gebruik altijd humor! een dokter ga bezoeken of een studie wil volgen.
• Blijf altijd rustig. Gewoon kalmte bewaren
Die tolk kan ik inzetten. Tot nu toe had ik het maxi-
• je kan zelf actie ondernemen, kijk en onderneem
male aantal uren nodig. Dus ik had gevraagd mag ik
actie, je bent zelf verantwoordelijk voor de situatie:
meer? Ze zeiden dat kan, je kan meer tolkuren aan
hoe kun je ermee omgaan en het de volgende
vragen, maar je hebt wel een probleem. Je krijgt ze
keer verbeteren en anders doen? Hoe kun je
niet zomaar. Je moet uitleggen waarom je ze nodig
oplossingen zoeken? De juiste oplossing is nooit te
hebt, motivatie en voorbeelden er bij. Waarom moet
geven maar wat in elk geval niet goed is: boos
je naar de dokter en waarom heb je meer nodig? Je
worden, daar bereik je niets mee, dat helpt niet,
moet uitleggen waarom je de tolkuren nodig hebt!
het heeft geen zin om boos te worden.”
Het lijkt of zij bepalen of ik mag communiceren of
Een van de aanwezige mensen vertelde wat hij had
niet. Zij bepalen of ik een tolk nodig heb of niet, dat
gedaan om zijn collega’s te informeren, en om zijn
vind ik vervelend, ik wil zelf bepalen hoe en wat, en
auditieve beperking zichtbaar te maken:
hoe ik wil communiceren.”
“Ik heb voor mijn collega’s een boekje gekopieerd
“Hoe stop je audisme?” Was de vraag van Gera aan
Niet Luid maar Duidelijk plus ook een grote poster
de aanwezige mensen. “We hebben veel verschil-
heb ik opgehaald, hier bij Hoor Friesland. Echt duidelijke poster met allemaal regels hoe je met doven om kunt gaan. Ik dacht dat hang ik op in de werk-
"
plaats, en het boekje heb ik aan iedereen uitgedeeld. En sommige mensen zeiden tegen mij: oh zit
5
3
4
8
2
6
1
7
9
dat zo, die vonden dat leuk en gingen allemaal vra-
7
8
6
5
1
9
2
3
4
gen stellen. Ik was toen trots op mezelf dat ik het zo
2
1
1
3
7
4
6
5
8
Als laatste nog een reactie van iemand uit de zaal:
6
9
5
7
8
2
3
4
1
“ik vond het positief. Toen ik de uitnodiging van Hoor
4
7
1
9
5
3
8
6
2
3
2
8
6
4
1
7
9
5
gehoord, het is een nieuw woord. Nu weet ik wat het
9
5
3
1
6
8
4
2
7
betekent, dat is heel fijn.”
8
4
7
2
3
5
9
1
6
mooie avond!
1
6
2
4
9
7
5
8
3
aan collega’s heb aangegeven.”
Friesland las wist ik niet wat audisme was. Wat is dat precies dacht ik? Ik heb nog nooit van het woord
Gera, dank je wel voor deze zeer informatieve en
Lorette
'
Voorstellingen van de Toneelgroep Tryater. Tryater heeft weer een aantal voorstellingen op het programma staan die voorzien zijn van Nederlands talige boventiteling. Voor mensen met een gehoorbeperking is het een uitgelezen kans om deze voorstellingen te bezoeken en te genieten van wat ons Fries theatergezelschap Tryater te bieden heeft. De eerste voorstelling is “DE PRESIDENTES”. Tryater schrijft hierover: “In de woonkeuken van een doorsnee huis, in een doorsnee dorp, zitten drie vrouwen bij elkaar. Zij praten over het leven, over hun zorgen, angsten en boosheid. Het geluk wordt hen niet gegund. Erna leeft van de OAW en heeft zorgen over haar zoon en het nageslacht dat maar niet wil komen. Greet heeft dan wel een pensioentje, maar kan haar draai niet vinden omdat haar dochter is weggelopen. En Marie… ach, zij is tevreden met haar werk als toiletjuffrouw. Als de WC is verstopt, dan leeft ze op en pakt ze de boel met beide handen aan”. De Presidentes is een keukentafelkomedie over het leven zelf. Een moderne klassieker die al 20 jaar in heel Europa gespeeld wordt. Als deze INFO verschijnt kunt u nog terecht in de volgende plaatsen: Gorredijk, Theater De Skâns, op vrijdag 2 december 2011
aanvang 20.30 uur.
Franeker, Theater De Korenbeurs op donderdag 8 december 2011
aanvang 20.15 uur
Drachten, Theater De Lawei op zaterdag 10 december 2011
aanvang 20.00 uur
IT GEHEIM FAN ‘e KANSELIER 8+. It geheim fan ‘e kanselier is een familievoorstelling vol spanning en avontuur en bijzondere personages. Het is een spannend verhaal over een jongen die op zoek is naar zijn vader en onderweg van alles en nog wat tegenkomt. Het is een familieproductie vol humor en muziek met thema’s die jong en oud aanspreken. Speciale gast in deze reizende avonturenvoorstelling is de troubadour PITER WILKENS. De kaarten kunt u bestellen via de websites. 25-02-2012 Theater De Lawei Drachten
aanvang 19.30 uur. www.lawei.nl
07-03-2012 Theater Sneek
aanvang 16.00 uur. www.theatersneek.nl
17-03-2012 Theater De Harmonie Leeuwarden
aanvang 19.30 uur. www.harmonie.nl
18-03-2012 Theater De Harmonie Leeuwarden
aanvang 16.00 uur.
30-03-2012 Theater De Skâns Gorredijk
aanvang 19.30 uur. www.skans.nl
22-03-2012 Theater Posthuis Heerenveen
aanvang 15.00 uur. www.posthuistheater.nl
Al deze voorstellingen zijn voorzien van boventiteling. Denk vooral aan de verschillende aanvangstijden. Marten de Rapper
(
Op 15 oktober was de bowlingavond, in
De vier kinderen kregen natuurlijk ook
totaal 20 mensen deden mee. Het was
wat:
een geweldige avond, Het was een avond
Een zakje snoep.
vol gezelligheid. Er deden vier kinderen mee. Dat is al een vooruitgang. Normaal
Na de bowling konden we gezellig babbe-
deden er 1 of 2 kinderen mee. Bij de
len. Onder het genot van een hapje (bit-
bowling telden de eerste 6 beurten mee
terballen) en een drankje. Er was ook een
voor de punten. De prijzen werden als
speelruimte waar je je ook goed kon ver-
volgt verdeeld:
maken.
1e prijs was voor: Pieter Braaksma
Maya en Rennie
2e prijs was voor: Jan de Kroon 3e prijs was voor: Siebe Jongeling
activiteiten
&
november activiteit
plaats
tijd
di. 1 ma. 14
Hoor Friesland-centrum Hoor Friesland-centrum
10.00 20.00
di. 15 wo. 23
decembe di. 6
Ringleidingspreekuur (inloop!) Sietse Jager Gebarenworkshop door Benny Elferink van Dovenschap Gebaren-oefenavond Themabijeenkomst ‘Tinnitus – ondersteuning kan helpen’
Hoor Friesland-centrum Hotel De Heidehof Golflaan 1, 8445 SR Heerenveen
Ringleidingspreekuur (inloop!) Sietse Jager
Hoor Friesland-centrum
19.30 19.30
10.00
van 19/9 t/m 19/12 cursus gebarentaal NGT-AB1 in Hoor Friesland-centrum - op maandagavond HOOR FRIESLAND IS IVM DE KERSTVAKANTIE GESLOTEN VAN 23 DECEMBER T/M 2 JANUARI januari 2012 di. 3 Ringleidingspreekuur (inloop!) Sietse Jager
Hoor Friesland-centrum
februari di. 7 Ringleidingspreekuur (inloop!) Sietse Jager Hoor Friesland-centrum di. 7 Start Beginnerscursus gebarentaal NmG-AB2* Hoor Friesland-centrum * vanaf 7 februari cursus gebarentaal NmG-AB2 – op dinsdagavond gedurende 14 weken
10.00
10.00 19.30
FRIDO-activiteiten november vr. 4 za. 19 za. 26 di. 29
Computeravond Bingo-avond (zaal open vanaf 19.30 uur) Kerkdienst IC, Ds. P.Wattel, Witmarsum Oefenavond Gebarentaal van StOG
19.30 20.00 16.00 20.00
december za. 17 Kerstfeest IC dovenpastoraat
Oasekerk, Weideflora 12, Leeuwarden 16.00
januari za. 21 di. 31
Kerkdienst IC, Ds. J.H. Hamoen. Joure Oefenavond Gebarentaal van StOG
Hoor Friesland-centrum CBS De Lichtbron, Buitenpost
15.00 20.00
februari vr. ? za. 25 di. 28
Computeravond Kerkdienst IC, Ds. nog niet bekend Oefenavond Gebarentaal van StOG
Hoor Friesland-centrum Hoor Friesland-centrum CBS De Lichtbron, Buitenpost
19.30 15.00 20.00
Hoort u minder?
Hoor Friesland-centrum Hoor Friesland-centrum Hoor Friesland-centrum CBS De Lichtbron, Buitenpost
Nederlandse Verenigiging Voor Slechthorenden Kijk op www.hoorwijzer.nl
Andere organisaties in het
centrum:
•
Oorakel informatie en advies Elke dinsdag van 9.00 tot 17.00 uur (op afspraak) Elke donderdag van 9.00 tot 17.00 uur (op afspraak) Tel.: 058 - 213 47 76 Fax: 058 - 215 94 24 Teksttel.: 058 - 299 06 32 E-mail:
[email protected]
•
Ringleidingspreekuur met Sietse Jager Elke eerste dinsdag van de maand, van 10.00 tot 12.00 uur (gewoon binnenlopen)
•
GGMD maatschappelijk werk Alleen op afspraak Tel.: 0800 - 337 46 67 Fax: 050 - 314 54 62 Teksttel.: 0800 - 377 48 57 Sms: 06 10 90 86 06 E-mail:
[email protected]
•
GGMD loopbaanbegeleiding Alleen op afspraak Tel.: 0800 - 337 46 67 Fax: 050 - 314 54 62 Teksttel.: 0800 - 377 48 57
•
Werkpad ondersteuning en begeleiding naar en op het werk Elke eerste donderdag van de maand, van 10.00 tot 12.00 uur Tel.: 050 - 520 44 60 Fax: 050 - 520 44 61 Teksttel.: 050 - 520 44 62 E-mail:
[email protected] Website: www.werkpad.nl
Hoor Friesland is een onafhankelijke belangenbehartiger in Friesland voor doven en slechthorenden. Hoor Friesland helpt mogelijk maken dat doven en slechthorenden optimaal functioneren in de samenleving. Onze medewerkers weten waarover zij praten, want zij zijn zelf doof of slechthorend, of hebben daar iedere dag mee te maken. Doordat onze mensen gebarentaal beheersen, is onze organisatie ook voor doven zeer laagdrempelig.
