1

Gaandeweg

Palliatieve Zorg AZ Sint-Lucas Gent

2013/1

Editoriaal Inhoud

Editoriaal 2 Met zorg voor waarden



3

De invulling van iets wat ik zeer graag doe 6

Een speeltuin van woorden 10

Tijd 11 Koppen kijkt naar palliatieve zorg 12



Mondzorg 14



Geschenkenbeurs 15



sponsor 16

In De Standaard online van deze week (Opinie, 16 februari) las ik, naar aanleiding van het schrappen van het woord “allochtoon”: “Wat is dat toch met die schrapkoorts tegenwoordig? Laat de woorden eens staan. Ze dienen voor iets. De denotatie – de naakte betekenis – van het woord allochtoon is: ‘van elders afkomstig’. Niets mis mee toch? Het is aan de connotatie – de gevoelswaarde die een woord heeft – dat er gewerkt moet worden”. Zo blijft ook het begrip ‘palliatieve zorg’ in onze maatschappij nog steeds een beladen woord. Een woord dat nog te vaak niet mag genoemd worden. Omwille van het taboe dat blijft rusten op alles wat met ziek zijn, aftakeling en sterven te maken heeft. Ook vandaag gebeurt het soms dat patiënten die op de

colofon 2

Werkten mee aan dit nummer: Dr. J. Botterman, Toon Claeys, Nancy Criel, Jan Demeester, Catherine Harotte, Kathy Sandyck, Luk Vermeulen

afdeling worden opgenomen niet weten dat ze op ‘een palliatieve eenheid’ terechtkomen. Er wordt hen verteld dat ze naar een plaats gaan ‘waar verpleegkundigen veel meer tijd hebben, waar veel, bijna alles, mag en kan’. Sommigen komen zelfs naar de afdeling om te revalideren. Over sterven en levenseinde kan blijkbaar nog steeds moeilijk worden gesproken. Alsof datgene wat niet benoemd wordt, er ook niet is. Het maakt de zorg en de ondersteuning van mensen, die in hun binnenste trouwens vaak goed weten waar ze aan toe zijn, er niet altijd gemakkelijker op. In het ‘in waarheid op weg kunnen gaan’ liggen immers zoveel meer kansen. Het is dan ook positief dat de media ruimte wil maken om palliatieve zorg meer kenbaar te maken bij de brede bevolking. Zo werkt het VRT-programma Koppen momenteel aan een reportage over de zorg op een palliatieve

eenheid. Onze afdeling mag hier aan meewerken. Het is goed dat de warme zorg die dagelijks op onze afdeling door alle medewerkers wordt gegeven, ook met ‘de buitenwereld’ gedeeld mag worden. Meer hierover lees je binnenin dit nummer. Maar stelt de vraag zich ook niet aan elk van ons: in welke mate kunnen en durven wij zelf nadenken en spreken over onze eigen eindigheid? Of schuiven wij dit ook aan de kant? Als een woord dat uit het woordenboek kan worden geschrapt? Het een plaats geven van het eigen ultieme loslaten geeft nochtans heel veel kansen tot intens en verdiept leven. Of schrappen we dit ook met het schrappen van onze eindigheid?

Met zorg voor waarden Tijdens het Symposium naar aanleiding van 20 jaar Palliatieve Eenheid AZ Sint-Lucas Gent op 22 september 2012 bracht Jan Demeester een overzicht van de groei van de afdeling gedurende de eerste twintig jaar. De volledige tekst van zijn bijdrage en van de andere sprekers van het Symposium verschijnt binnenkort in een afzonderlijke uitgave. Uit de rijke geschiedenis die geschetst werd onthouden we ook dat begin 1993, dus twintig jaar geleden, het eerste nummer van Gaandeweg geschreven werd. Daarom is het goed, om in dit jubileumnummer, nog eens de waarden te verwoorden die van ‘in het begin’ de sterkte waren van onze afdeling. De woorden en de waarden die uiteindelijk de eigenheid vastlegden van wat de Palliatieve Eenheid geworden is. Met inzet van velen moeten die waarden onze eigenheid blijven inkleuren.

Nancy Criel

3

1992

Het is stil.

‘huishouden’ als een goede huismoeder en goede huisvader nog kan, dat kwaliteit meer voelbaar mag zijn dan meetbaar en dat ‘buiten-de- lijntjeskleuren’ kan en soms prachtige effecten heeft.

Hoe goed alles ook voorbereid is, we moeten het waarmaken. We moeten het vertrouwen van de zieken en hun naasten waard zijn. We werken eraan, dag en nacht. Na een paar maanden verblijven er acht patiënten op de afdeling die met hun familie de afscheidsfase beleven.

Met hoofd en handen, hart en ziel pogen we ‘leven aan de dagen toe te voegen’. Medisch en verpleegkundig streven we deskundigheid na. De beste hulpmiddelen om pijn te stillen, klachten te behandelen gebruiken we. Emotionele steun en aandacht voor zingeving is ieders opdracht.

Het team onder de leiding van een enthousiaste hoofdverpleegkundige en de vrijwilligers met een paar verantwoordelijken realiseren de zorg. Het overleg met de artsen en de samenspraak met de patiënt en familie zijn vanzelfsprekend. Er wordt voortdurend van elkaar geleerd, zowel van goede als van moeilijke ervaringen.

Schoonheid helpt in de zorg: bloemen, muziek, poëzie, kunstwerken, vissen.

1 september …de eerste dag.

We hebben het grote geluk dat we mogen starten in een periode dat procedures niet alles bepalen, dat

4

Er is 24 op 24 uur zorg, er is vreugde en verdriet, er is warmte, er is dankbaarheid, er is leven tot het sterven. Het waken, het afscheid nemen wordt ondersteund.

De zorg aan de overledene gebeurt zorgvuldig. Indien nodig wordt het groeten van de overledene begeleid, nabesproken. Er zijn de regelmatige bemoedigingsmomenten. Een jaarlijkse gedachtenisviering geeft plaats voor herdenken, symboliek, troost en ontmoeting.

2012

Het verlangen naar goede palliatieve zorg blijft… In de loop van de jaren is er in de maatschappij een gedeeld verlangen ontstaan naar menswaardig leven, afscheid nemen en sterven, … Palliatieve zorg is voor veel meer zieken en naasten beschikbaar. De zorg verdiept, deskundigheid groeit, de ethiek stelt vragen bij de zorg, ook bij de palliatieve zorg. 20 jaar na de start blijft de verwondering en de dankbaarheid dat die droom met zoveel medewerkers gerealiseerd wordt. Honderden zieken hebben afscheid genomen op de afdeling. Een veelvoud aan mensen leeft verder met een lege plaats en heeft ervaren dat gedeelde goede zorg helpt, dat leven en samen-leven waardevol blijft als genezen niet meer kan. Palliatieve zorg zoals o.a. gerealiseerd op onze Palliatieve Eenheid blijft zeker een waardevolle weg. De waardenvolle weg … Jan Demeester oud-directeur palliatieve zorg AZ Sint-Lucas

5

De invulling van iets wat ik zeer graag doe VIC VAN DER HOEVEN, Bruggeling, studentverpleegkunde, vader van drie kinderen Isaak (10), Oona (8) en Felix (5), volgde het secundair onderwijs Bijzondere Jeugdzorg, daarna vertaler-tolk Russisch, Frans, Engels. Werkte in die sector mee aan verschillende opdrachten o.m. voor ondertiteling, en koos uiteindelijk zeer bewust voor de zorgsector. Behaalt dit academiejaar zijn diploma verpleegkunde na drie jaren studie gecombineerd met werk. Belandt zo op de afdeling Palliatieve Zorg, zijn uiteindelijke doel.

Verwondering … het palliatieve is als een onbekend, maar zeer rakend feit, in mijn leven gekomen. Ik deed de ervaring op van een mooie intense belevenis van palliatieve zorg bij het overlijden van een bewoonster van de leefgroep waar ik werkzaam was. Dat was zo aangrijpend mooi. In diezelfde periode was ik ook aanwezig bij het overlijden van de echtgenoot van mijn beste vriendin. We wisten dat hij terminaal was en binnen de komende uren zou sterven. We zijn erbij gebleven en hebben ook samen de lijktooi gedaan. Ik mocht toen ervaren hoe dat met veel respect en zachtheid en op een liefdevolle manier kon en mocht gebeuren. Ik, die altijd een zekere angst had voor de confrontatie met de dood, stelde toen vast dat die angst helemaal verdwenen was. De dood, daar was niets

6

gruwelijks aan. Dat ging met zoveel liefde en zachtheid. Dat was een zo mooie verwondering voor mij. Deze ervaring was voor mij een keerpunt en ik besloot om een studie aan te vatten die me in die zorgsector zou brengen.

Ontdekking ... ik vind op de afdeling meer dan ik ervan verwacht had. Ik kan er helemaal mijzelf zijn, en het werk doen zoals ik het graag doe. Ik probeer met de mensen hier een eindje mee te gaan, hun medemens te zijn op mijn manier.

Soms wat schoorvoetend. Toch is het voor mij de invulling van iets wat ik zeer graag doe, en met overgave. Weet je wat ik hier ook ontdekte? Dat de maatschappij buiten de afdeling - het is misschien wat raar om zeggen - harder is, egoïstischer, respectlozer. Hier ervaar je nog: het zachte, het respect, de aandacht voor elkaar, het zich goed voelen.

Visie … vanuit een christelijke dimensie. In de Bijbel staat dat je je naaste moet liefhebben. Als die

7

naaste iemand is die jou goed ligt, dan is dat niet bijzonder moeilijk. Het is echter wel een hele uitdaging om lief te hebben als die persoon je minder ligt, als er verschil is van levensvisie, als bepaalde opvattingen niet de jouwe zijn. Dan vraagt dat een inspanning – het behoort tot onze opdracht - om die persoon ook oprecht lief te hebben en nabij te zijn door te vertrekken vanuit zijn beleving.

Als gelijke … op een bescheiden manier wat warmte brengen. Ik probeer als verpleegkundige ook vertaling te maken van vele antwoorden op vragen die bij de patiënten leven. Ik vind het belangrijk te werken vanuit de houding: ik ben er voor u, ik heb alle tijd.

We komen in de kamer met ons eigen verhaal, ook met onze eigen waarden, onze visie op het leven en dat moeten we eigenlijk ondergeschikt maken aan de visie en de waarden die de patiënt belangrijk vindt. Ook om daar eventueel iets van te leren. Elke mens is inspirerend, ook al merk je op het eerste gezicht een groot verschil, op termijn kan je daar zoveel van leren. Ik wil daar voortdurend op bedacht zijn.

Continue zorg

Ik zet mij ook gemakkelijk op het bed voor een gesprek of gehurkt naast het bed om wat ‘gelijker’ te zijn in het gesprek. Niet uit de hoogte. Meer als gelijke.

Ik kan goed loslaten. Het was een beetje de schrik van mijn omgeving dat ik voor deze job niet hard genoeg zou zijn. Maar het gaat niet over hardheid. Er is die energie die je krijgt door dit werk te doen en ook de zekerheid dat de zorg hier continu wordt verder gezet als je beurt erop zit.

Inspirerend

Tijd

… het steeds opnieuw ontmoeten van andere mensen waarmee je een eind meegaat in het verhaal. Dat verhaal is altijd anders, verschillend. Dat is niet altijd even gemakkelijk. Mensen zijn verschillend,

8

het moment van ontmoeten is ook altijd verschillend. Soms lukt het me ook niet echt. Dan is het zoeken en tasten. Ik probeer er altijd het beste van te maken.

Het werk, het gezin, de studies, … het was een drukke tijd. In een inhaalbeweging wil ik de klassieke romans in de originele taal lezen, terug de kamermuziek uit de barokperiode beluisteren.

En in die drukte komt hij op de afdeling, speldt de button ‘ik heb alle tijd’ op zijn jas, en begint in alle rust aan zijn delende zorg. Luk Vermeulen

9

Een speeltuin van woorden Zoals vorig jaar werd ook dit jaar door de afdeling palliatieve zorg, naar aanleiding van de gedichtendag, op donderdag 31 januari 2013, een poëtisch moment georganiseerd. Het delen van woorden en beelden, aan elkaar gebreid door schitterende accordeonmuziek gebracht door Stijn Bettens, bracht weer een onvergetelijke avond.

In een tweede deeltje zoeken we woorden van delende zorg, eigen aan de Palliatieve Eenheid.

Luk en Jos Vermeulen brachten een programma van eigen gedichten en gedachten. Zoals ze het die avond zelf inleidden:

Zo nemen we je mee in de wondere wereld, het broze , maar voldoening schenkende loon van gedichten en gedachten: poëzie”.

“We beginnen met een paar intro gedichten en gedachten waarmee we je uitnodigen om gemakkelijk op je stoel te gaan zitten, de dingen van de dag los te laten, en te luisteren en te zien (want soms dragen we ook voor ‘zonder’ woorden, soms met ‘andere’ woorden). Luisteren en zien.

De opbrengst van deze avond van € 780 komt volledig ten goede aan het realiseren van mooie momenten voor de patiënten van onze afdeling. Een hartelijk dank aan ieder voor de bijdrage, dank aan de sponsors van het glaasje voor en na, dank aan ieder die mee instond voor de praktische organisatie van de avond! We kijken al uit naar Gedichtendag 2014.

Via de tuin- en natuurgedachten zal je wel merken hoe wij hier in onze speeltuin van woorden staan.

10

In het derde deel durven we het aan om enkele dingen in contrast te zetten. Schrik helemaal niet, het zijn zachte woorden, en we eindigen licht. We eindigen met licht.

Nancy Criel

Tijd sta ik onwennig naast je bed te kijken hoe het licht het stof in bundels vangt en elk bewegend deeltje valt tot rust kijk ik naar jou zie ik je denken: dromer, blijf nog even en ik blijf Mijn woorden beven ze zijn voor dit moment niet uitgerust

vecht ik en vraag of ik nu wenen mag ik blijf en het was even of ik bij jou ook tranen zag nee, geen opstandigheid maar tranen van het leven en ik blijf ik blijf nog even… geef ik je tijdloos tijd

Luk Vermeulen uit: ‘Zo stil dan deze avond’

11

Koppen kijkt naar palliatieve zorg Half oktober 2012 werd vanuit de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen aan de verschillende eenheden de vraag gesteld om mee te werken aan het VRT-programma Koppen. De bedoeling van de reportage was gericht op het bekend maken van de zorg die op een palliatieve eenheid kan geboden worden. Nog te weinig mensen weten immers hoe een palliatieve eenheid werkt en welke zorg er verleend wordt. Aangezien wij er als afdeling van overtuigd zijn dat het tot onze maatschappelijke opdracht behoort om palliatieve zorg nog meer kenbaar te maken, werd beslist om aan de reportage mee te werken. Het zou ook een mooie gelegenheid zijn

12

om onze afdeling nog eens extra op de kaart te zetten. Voorwaarde was natuurlijk dat er patiënten bereid zouden gevonden worden om de camera’s een inkijk te geven in hun dagelijks leven op de afdeling. De vraag vanuit de redactieploeg was immers niet vanzelfsprekend: patiënten die wilden meewerken werd gevraagd te getuigen over hun leven, over hun ziekte, over hun ervaringen op de afdeling. Onze bezorgdheid was: hoe zullen de camera’s hun ziek-zijn, de eventuele aftakeling, het wegglijden van het leven, in beeld brengen? Sereniteit en waardigheid mochten immers nooit in het gedrang komen. Ook aan enkele medewerkers werd gevraagd om hun dagelijks reilen en zeilen door de camera te laten vastleggen.

Nadat het initiatief ter goedkeuring werd voorgelegd aan de Commissie Medische ethiek van het ziekenhuis, werden al vrij snel werden twee patiënten gevonden die wilden meewerken. Afspraken werden gemaakt, medewerkers bevraagd, scenario’s besproken. En dan de eerste draaidag. We hadden een drukte van jewelste op de afdeling verwacht. Camera’s, reporters, technici, … De schrik om ‘heel de afdeling op zijn kop’ zat er toch wel in.

toen zij Scala in de living zag opgesteld staan. Met hun Kerstrepertorium vulden zij de namiddag. Een prachtige ervaring voor de patiënten. Voor de medewerkers van dienst een rijke pauze in hun gevulde namiddag. Nancy Criel

We waren dan ook blij verrast over de rust die nauwelijks geschonden werd, de sereniteit waarmee de opnames gebeurden. Ondertussen heeft de afdeling al 3 dagen van opnames achter de rug, een laatste draaidag moet nog gepland worden. Het eindresultaat laat dus nog even op zich wachten. In het kader van deze opnames hadden we trouwens het geluk om tussen Kerst en Nieuw, het meisjeskoor Scala op de afdeling te mogen ontvangen. Naar aanleiding van een ‘laatste wens’ van één van de door het programma gevolgde patiënten, had een van de kinderen voorgesteld een koor uit te nodigen. Hun moeder had immers zelf jarenlang in een koor gezongen. De verrassing was groot

13

Het belang van een goede mondzorg bij de palliatieve patiënt. Palliatieve zorg draagt kwaliteit van leven hoog in het vaandel. We streven er naar om elke patiënt die op de afdeling verblijft, door een optimale zorg, zoveel mogelijk comfort te bieden in alle aspecten van zijn of haar leven. Binnen deze zorg krijgt mondzorg een belangrijke plaats. We stellen immers vast dat mondproblemen zoals infectie, irritatie, pijn, smaakstoornissen,… een groot impact hebben op het algemeen welbevinden van een patiënt, bijvoorbeeld omdat zij hem of haar vaak verhinderen nog te kunnen genieten van een lekkere maaltijd of een goed glas wijn. Iedereen weet, dat ook in de sociale contacten een goede mondhygiëne een belangrijke rol speelt.

14

Reeds van bij opname van een patiënt wordt daarom aandacht aan de mondhygiëne besteed. Mondinspectie vormt een belangrijke eerste stap in de totale mondzorg, en dient zorgvuldig te gebeuren. Om deze inspectie op een professionele wijze te kunnen uitvoeren kreeg elke verpleegkundige van de afdeling begin dit jaar een persoonlijk hoogtechnologisch LED-lampje. Onze vzw kon de aankoop realiseren dank zij de milde steun van de service-club Lions, via Dr. Frédéric Delens van de dienst medische beeldvorming. Nancy Criel

Weetjes Geschenkenbeurs In ons vorig nummer maakten we al een voorlopige opbrengst van de geschenkenbeurs bekend. We hadden toen nog niet alle resultaten binnen. Alles we alles samentellen, dan komen we op het schitterende resultaat van 7850,80 euro. Bedankt aan allen die meewerkten aan de beurs!

15

Lijst van schenkers van giften tussen 1 oktober en 31 december 2012 Feestdagen zoals Pasen worden uitgebreid op de afdeling gevierd. Zo staat de vasten in de kijker, en wordt er een Paasviering gehouden voor de patiënten en hun familie. Op die dagen worden onze patiënten nog eens extra verwend met een kleine attentie. U merkt dat we de middelen die u ons schenkt heel nuttig besteden. Giften blijven van harte welkom!

Zonder fiscale aftrekbaarheid:

BE12 4400 3398 1192 (BIC: KREDBEBB) BE98 8900 1440 1093 (BIC: VDSPBE91)

Giften die rechtstreeks worden gestort op bovenstaande rekeningen (Palliatieve Zorg SintVincentius vzw) komen niet in aanmerking voor fiscale vrijstelling!

16

Wie een bedrag van € 10 of meer stort per jaar op één van bovenstaande rekeningen, krijgt automatisch dit tijdschrift thuis toegestuurd.

Met fiscale aftrekbaarheid: Onze instelling werd door Caritas Hulpbetoon vzw aanvaard als project en komt als niet-erkende vereniging in aanmerking voor betoelaging. Voor giften vanaf € 40, die rechtstreeks op het rekeningnummer:

BE80 7765 9023 3377 (BIC: GKCCBEBB) Caritas Hulpbetoon vzw Liefdadigheidsstraat 39, 1210 BRUSSEL

worden gestort, zal u een fiscaal attest door Caritas Hulpbetoon worden uitgereikt.

U dient hiervoor wel bij de mededeling van de overschrijving VOORKEURPROJECT vzw Palliatieve Zorg Sint-Vincentius te noteren. Van harte dank aan de sympathisanten, de verenigingen, firma’s, die hieronder vermeld staan. Veel dank ook aan de anonieme schenkers en aan hen die voor en achter de schermen tijd en energie geven aan de realisatie van de fondsenwerving. Dank ook aan diegenen die met ons deelden naar aanleiding van hun huwelijk, hun jubileumviering, hun pensionering, het overlijden van een familielid,… En natuurlijk ook dank aan hen die ons steunen via Caritas Hulpbetoon of rechtstreeks op één van de nummers van de afdeling.

Uw steun geeft ons extra motivatie om de zorg in de moeilijke afscheidsperiode te blijven dragen. Hebt u gestort en vindt u uw naam niet terug, kijk dan even wanneer uw overschrijving werd gedaan. Misschien is het al wat langer geleden of nog maar onlangs en valt uw storting buiten dit kwartaal. Indien niet, gelieve ons dan te verwittigen zodat we het kunnen nakijken. Stortingen voor de vernieuwing van abonnementen van minder dan 20 euro werden niet opgenomen in de lijst. We willen hierbij ook nog alle sponsors van onze geschenkenbeurs bedanken, maar ook alle medewerkers en bezoekers!

17

Abdij OLVR Van Nazareth, Brecht Ackerman Jozef, Oostakker Aelterman Clarisse, Oostakker Alderweireldt, Zeveneken anoniem, Gent Anoniem, Beervelde anoniem, Oost-Vlaanderen Apotheek Ackerman, Oostakker Apotheek Beirnaert, Heusden Apotheek De Pannemaeker, Gent Apotheek Du Faux, Destelbergen Apotheek Verbeke-Van Thorre, Destelbergen Bakkerij Leentje, Lokeren Bert BVBA, Gent Birka Design NV, Merelbeke Bloembinderij Naudts, Lochristi Bloemen Impuls, Laarne Bloemisterij Luyckx, Destelbergen Bollaert, Sint-Amandsberg Bosman Louis, Horebeke Botterman Diana, Evergem Braekeleirs Suzanna, Sint-Amandsberg Bultinckx Mia, Gent Capiau Godelieve, Gent Caritas Hulpbetoon, Brussel Cassan Marleen, Lochristi Caves St Amand, Sint-Amandsberg City Lights BVBA, Ledeberg Claus Martine, Gent Cnops Brigitte, Gent

18

Colruyt, Halle Congregatie Zrs. H. Jozef, Gent Cornelissen Imelda, Gent Craenkindershuys, Gent Creyf Gilbert, Gent Cvo Gent, Gent De Baele-De Geest Petra, Lokeren De Bels Trees, Gent De Busscher-Cattoir, Gent De Clercq Luc, Beervelde De Clercq Nico, Lochristi De Craene-De Groote Etienne, Oostakker De Graeve Godelieva, Melle de Hemptinne Gombault Gent De Hertogh Geert, Sint-Amandsberg De Keukelaere Julien, Sint-Maria-Oudenhove De Lathouwer Gisele, Gent De Mangelaere-Dierickx, Ertvelde Demeester-Debruyne, Gent De Mey Marlene, Gent De Paepe A., Adegem Descamps Cecile, Boekhoute De Schoenmaker Marie Jose, Lochristi De Sloover Edith, Gent De Vleeschouwer-Van Houtte, Wevelgem De Vliegher Gaby, Moerbeke De Waele Firmin, Wetteren Debunne Anne-Marie, Gent

Delhaize, Beervelde Delhaize, Heusden Devos Maria, Gent Dhaene Antoine, Lochristi D’hulst Ann, Lierde Duville J., Oostakker Electro Van Schoote, Lochristi Faure Didelle, Deurle Floreac, Lochristi Florist Poelman, Destelbergen Fortis, Lochristi Geldhof Mieke, Nevele Goldstar, Gent Goossens Lutgart, Waarschoot Goubau Brigitte, Gent Goubau-Van Hoorebeke, Destelbergen Hemelsoet-Van Brakel, Gent Heylens Karel, Destelbergen Houtman G., Haaltert Jongbloet J.A., Melle Kapsalon Carin, Beervelde Kapsalon Van Den Hove, Gent KVLV Munte-Merelbeke Lahaut-Boone, Sint-Martens-Latem Lemaitre Martine, Gentbrugge Lievens-Muyshondt Gerd, Destelbergen Maenhout Luc, Eeklo Maertens Marie-Anne, Evergem Matthys Anne, Drongen Dr. Mestdagh J., Gent

Moreau Gustave, Evergem naamloos, Brugge Onderdonck Nadine, Wondelgem Orchideeën Henderick, Oostakker Pauwels Walter, Gent Pien Martine, Gent Press Shop, Lochristi Rabotvins, Gent Roggeman, Lochristi Schoutteten-Lamerand, Ieper Serraes Hildegarde, Lochristi Slagerij Bollaert, Sint-Amandsberg Sleepy-De Zwaan, Oostakker Soens Luc, Haaltert Struye de Swielande Bernard, Meise Sweets And Candy, Zelzate ‘T Oud Kaashuis, Destelbergen Telesco Shop, Gent Tierenteyn, Gent Tuincentrum Van Eeckhaut, Oostakker Uyttendaele Francine, Wondelgem Van Acker Etienne, Beervelde Van Acker-De Clercq, Beervelde Van Beneden Marie-Louise, Sint-Amandsberg Van De Velde-Goethals, Evergem Van de Wal Maria, Gent Van Den Bulcke-De Rammelaere, Evergem Van Der Vaet Jozef, Oostakker Van Develde Louis, Gent

Van Eeckhoute M., Laarne Van Hove Luc, Zaffelaere Van Hyfte-De Blauwer, Gent Van Kerckhove Wim, Oostakker Van Meirhaeghe Isabelle, Wondelgem Van Nieuwenhuyse Cecile, Gent Van Remortel W., Zwijndrecht Van Renterghem Chris en Lieve, Destelbergen Van Verdeghem-Vandeweghe, Wondelgem Vanbeveren Martine, Evergem Vercauter Martha, Evergem Verhaegen Etienne, Sint-Martens-Latem Verheylezoon-Bogaerts, Destelbergen Verniers-De Wilde Gent Verschaffel-Van Laere, Lovendegem Versele-Laga, Deinze Verstraeten René, Aalst VZW Ter Sparre, Merelbeke Wauters-Van Landschoot, Oosteeklo Weymeis Johan, Gent Dr. Weynants L., Heusden Weyts Staf, Merelbeke Willems Biscuits, Eeklo Zrs O.L.V. Visitatie, Sint-Amandsberg Zrs. Heilige Filip Van Neri, Sint-Niklaas Zrs. van Liefde, JM Noordprovincie

19

Afdeling Palliatieve Zorg AZ Sint-Lucas, straat 194, Tichelrei 1, 9000 Gent tel. 09-224 51 94 – [email protected] Vragen in verband met dit tijdschrift en gift, of over de werking van de vzw: Kathy Sandyck tel. 09-224 52 03 – [email protected] Dit tijdschrift komt tot stand door de steun van de vzw Palliatieve Zorg Sint-Vincentius