19.30 uur

Verslag informatieavond ‘Asbest in scholen Wijk bij Duurstede’ d.d. 16-08-2012/19.30 uur Aanwezig: Marleen Remmers Guus Swillens Nienke Sluis Rob van de Velde Miek de Jong Monique Prinsen Loes Broos Ad Vos Hilde Klappe

Bestuur Het Sticht Burgemeester gemeente Wijk bij Duurstede GGD Onderzoeksbureau Aksys Voorzitter Communicatieadviseur gemeente Wijk bij Duurstede Beleidsmedewerker Juridische Zaken gemeente Wijk bij Duurstede Projectleider Gebouwen gemeente Wijk bij Duurstede Notulist

Ongeveer 24 belangstellenden hebben deze informatieavond bezocht.

Opening De voorzitter heet iedereen welkom, stelt de mensen aan de tafel voor aan de belangstellenden en stelt vervolgens in overleg met de belangstellenden de volgorde vast van de agendapunten van deze informatieavond: - Inleiding - Beantwoording van vragen die zijn blijven liggen naar aanleiding van de vorige informatieavond d.d. 19 juli 2012 - Presentatie Nienke Sluis, adviseur Milieu en Gezondheid van de GGD - Nieuwe vragen en beantwoording daarvan Inleiding Marleen Remmers/Bestuur Het Sticht licht toe dat op 19 juli met spoed een informatieavond is georganiseerd naar aanleiding van asbest op de St. Jozefschool. In verband met vakantie en met nog openstaande vragen is een tweede bijeenkomst vanavond georganiseerd. Marleen Remmers geeft een korte terugblik: Het schoolbestuur is verantwoordelijk voor de gezondheid van de kinderen en de leerkrachten op de school. Als zich op dat vlak een probleem voordoet wordt de gemeente om hulp gevraagd bij het zoeken naar een oplossing. Vanaf 1994 is asbest verboden in Nederland. In bijna alle gebouwen van voor 1994 kan ervan uit worden gegaan dat er asbest aanwezig is. De aanwezigheid van asbest in de scholen waarvan de bouw van voor 1994 is, is dan ook geen verrassing. Wel een nieuw feit is de beschadiging van een deel van het plafond in de St. Jozefschool. De consequenties hiervan waren op dat moment niet duidelijk. Er zijn geen metingen gedaan toen de beschadigingen in de plafondplaten zich voordeden. Het is niet mogelijk om dat nu alsnog te meten. Als er destijds asbest is vrijgekomen is het in de loop der tijd naar buiten gewaaid door open ramen of opgedweild. De GGD beoordeelt het gezondheidsrisico als zeer klein. Voor de zekerheid is het gebouw afgesloten voor verdere werkzaamheden. De gemeente heeft in de berichtgeving gekozen voor maximale transparantie. De burgemeester heeft op 14 juli een persconferentie gehouden en er zijn brieven uitgegaan naar ouders van kinderen, leerkrachten en omwonenden. Er was een vervolgonderzoek nodig dat inmiddels heeft plaatsgevonden. Er zijn luchtmonsters en

kleefmonsters genomen. Deze zijn ter beoordeling voorgelegd aan de GGD. De GGD acht het gezondheidsrisico zeer klein. Beantwoording van vragen die zijn blijven liggen naar aanleiding van de vorige informatieavond d.d. 19 juli 2012 Er zijn vragen gesteld aan het schoolbestuur in de MR over asbest. Wat is hiermee gedaan? Marleen Remmers geeft aan dat het onderwerp ‘asbest’ nooit een onderwerp van gesprek is geweest tijdens een vergadering van de MR. Er heeft vroeger een stuk aan de St. Jozefschool vastgezeten waar de Rakkers in zaten. Deze aanbouw is afgebroken. Zat daar asbest in? Er is alleen asbest gevonden in de cv-ruimte. Waar ligt de verantwoordelijkheid; bij de gemeente of bij het schoolbestuur? De verantwoordelijkheid ligt primair bij het schoolbestuur, maar als zich problemen voordoen kan het schoolbestuur hulp vragen aan de gemeente. Het opruimen van asbest is een probleem van dien aard dat aangenomen mag worden dat de gemeente hierbij helpt en dat doet de gemeente ook. Een belangstellende merkt op dat Het Sticht financiële tekorten heeft. De burgemeester licht toe dat de verdeling van de kosten nog nader besproken zullen worden. Wat betekent het voor andere gebouwen binnen de gemeente dat er nu asbest is gevonden? Wethouder Van Gelder heeft het college voorgesteld om alle gebouwen binnen de gemeente en de gebouwen die door de gemeente worden gebruikt nader te onderzoeken. Wie is er verantwoordelijk als er over 20 jaar een kind ziek mocht worden en het schoolbestuur van Het Sticht bestaat dan misschien niet meer? Er is een Instituut Asbestslachtoffers. Dit instituut bemiddelt tussen (ex-) werknemers en (ex-)werkgevers over het betalen van een schadevergoeding en zoekt de aansprakelijkheid nader uit. Er is ook een Comité Asbestslachtoffers. Dit comité zet zich in voor erkenning en genoegdoening van asbestslachtoffers en adviseert bij het benaderen van een asbestadvocaat die de meest optimale hulp kan bieden. Er is een Vereniging voor letselschade. Als niemand aansprakelijk te stellen is dan wordt er een beroep gedaan op een fonds. Presentatie Nienke Sluis Er is een asbestinventarisatie gedaan. De aanwezigheid van wit en bruin asbest is geconstateerd. Asbest hoeft niet altijd een risico te zijn. Zolang je er niet aankomt is er niets aan de hand. Pas als asbest in de lucht zit kan het een risico vormen. Er was geen asbest aanwezig in de klaslokalen, de gemeenschappelijke ruimte en de gymzaal. Er wordt onderscheid gemaakt in hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest. Er is risicovol asbest gevonden in de licht beschadigde plafondplaten. Dit asbest was niet-hechtgebonden. Resultaten luchtmonsters In bijna alle ruimtes is gemonsterd. Er zijn geen vezels in de luchtmonsters aangetroffen. Dit is een goede uitkomst. Er wordt een detectielimiet gehanteerd van 220 vezels/m3. Dat wil zeggen dat tijdens de metingen hooguit 220 vezels/m3 in de lucht aanwezig kunnen zijn, maar in werkelijkheid kunnen het er dus ook veel minder zijn. Conclusie meetresultaten Bij ‘normaal’ gebruik van het schoolgebouw zijn de ruimtes hooguit blootgesteld geweest aan lage concentraties asbestvezels in de lucht. Wat is ‘normale blootstelling’? - Buitenlucht: ± 10 – 20 vezels/m3

2

- Drukke verkeerspunten: ± 100 – 1.000 vezels/m3 - Stedelijk gebied jaren ‘70/’80: ± 1.000 – 6.000 vezels. Levenslang worden er miljoenen vezels ingeademd. Ziek door asbest Het inademen van veel asbestvezels kan leiden tot longkanker en asbestkanker. Dit komt voor bij mensen die beroepsmatig veel met asbest hebben gewerkt. Er zitten tientallen jaren tussen het contact met asbest en het optreden van kanker. Inschatting risico Het risico wordt ingeschat op basis van: - Concentratie vezels in de lucht - Duur van de blootstelling - Type asbest Er worden schema’s gepresenteerd met cijfers over de extra kans op kanker in geval van blootstelling aan asbest van korte duur (maanden tot zeer lange duur jaren) en de hoeveelheid aanwezige asbest (van weinig tot zeer veel). Zowel in de situatie van weinig asbest met een korte als met een zeer lange blootstelling is de extra kans op kanker 1 per miljoen. De conclusie is dat het gezondheidsrisico zeer klein is, zowel bij normaal gebruik van de school als bij het optreden van beschadigingen aan de plafondplaten. Desgevraagd licht Nienke Sluis toe dat de asbestsituatie in Kanaleneiland Utrecht een kortdurende blootstelling was aan hoge concentraties. Niet te vergelijken met de situatie op de St. Jozefschool. Voor vragen over asbest en gezondheid: Team Milieu en Gezondheid GGD, telefoonnummer 030 – 850 78 79. Email: [email protected]. Vragen en antwoorden De aanbouw van de St. Jozefschool, waar de Rakkers in zaten, is afgebroken. Er werd asbest aangetroffen. Waarom is toen niet direct ook de hele school op de aanwezigheid van asbest gecontroleerd? Marleen Remmers licht toe dat er voldaan is aan de wettelijke eis om voor 1 juli 2012 een asbestinventarisatie uit te laten voeren. Burgemeester Swillens licht toe dat hij vragen heeft gesteld aan de betrokken ministeries waarom er niet direct wordt geacteerd in situaties waar geconstateerd is dat er asbest is verwerkt. Het antwoord was dat het alleen prioriteit heeft als er asbest is geconstateerd bij bouwkundige werkzaamheden, zoals sloop en renovatie. Dan wordt er gecontroleerd of de asbest op een goede, professionele manier wordt verwijderd. Vanaf 1994 is asbest verboden in Nederland. De actie die nu loopt, een asbestinventarisatie bij scholen in Nederland die gebouwd zijn voor 1994, is aangestuurd door staatssecretaris Atsma (Ministerie Infrastructuur en Milieu). Dat wil zeggen dat in 9.000 scholen die gebouwd zijn voor 1994 de situatie wordt aangetroffen zoals bij de St. Jozefschool. Daar waar asbest in scholen is verwerkt op een manier waardoor asbest vrij kan komen, moet dit direct worden verwijderd. Op die plaatsen waar asbest verwerkt is, zodanig dat er geen asbestdeeltjes in de lucht kunnen komen, moet het schoolbestuur een asbestbeheerprogramma opstellen. Dit moet er uiteindelijk toe leiden dat alle asbest, ook de asbest die geen gevaar oplevert, toch uit de scholen verwijderd is. Een van de aanwezigen merkt op dat de laatste jaren alleen het hoogst noodzakelijke aan onderhoud is gepleegd. Dit heeft tot verkrotting van de school geleid met alle gevolgen van dien. Geen onderhoud leidt tot minder nieuwe aanmeldingen (sterfhuisconstructie). Jaren is door het schoolbestuur verkondigd dat de gemeente geen geld had voor onderhoud. Nu blijkt dat beperkt onderhoud een besluit van het schoolbestuur is geweest. Spreker neemt het het schoolbestuur kwalijk dat de ouders hiervan destijds niet op de hoogte zijn gesteld. Reactie Marleen Remmers:

3

Een sterfhuisconstructie is nooit een keuze geweest. De keuze kwam tot stand op basis van een dalend leerlingenaantal. Er moest een keuze gemaakt worden welke locatie je wel en welke je niet voor onderwijs beschikbaar houdt. Het schoolbestuur maakt jaarlijks met de gemeente een rondgang langs de schoolgebouwen om te kijken wat noodzakelijk is aan onderhoud. Bij een dalend leerlingenaantal, met de sloop van het gebouw in het vooruitzicht, is het redelijk en verklaarbaar dat er afspraken zijn gemaakt over minimale onderhoud. Deze periode bleek echter langer te duren dan vooraf was voorzien. Dat is niet goed. Het was beter geweest als er vanaf het begin een tijdslimiet aan was gesteld. Het was ook beter geweest als het schoolbestuur de keuze voor beperkt onderhoud en sluiting in de toekomst van het gebouw direct had gecommuniceerd met de ouders. Het bestuur zal bekijken of er vanaf volgend jaar toch meer gedaan kan worden aan onderhoud. Overigens staat dit los van de situatie rondom de asbest. Is er een relatie tussen de lekkage en beschadiging van asbest? Neen, er is geen relatie. Als asbest nat wordt, werkt dat juist beschermend, want dan stuift het niet. Lagen van asbest kunnen door het water wel loslaten en dan kunnen er deeltjes naar beneden komen. Er is noch in de luchtmonsters, noch in de stof-kleefmonsters asbest aangetroffen. Een van de aanwezigen merkt op dat een deel van het gebouw is gesloopt. Dan komen er toch deeltjes asbest vrij die overal gaan zitten? De heer van der Velden van onderzoeksbureau Aksys licht toe dat er onderscheid wordt gemaakt in het verwijderen van asbest in een buiten- en in een binnensituatie. In de buitensituatie komt asbest gecontroleerd geaccepteerd vrij. In de buitenlucht zijn altijd asbestvezels aanwezig. Als het gaat om het verwijderen van asbest in een binnensituatie, dan gelden er strengere regels. Het cv-hok van De Rakkers werd als schuur gebruikt voor onder andere de fietsen voor de kinderen. Is er bij de verwijdering losse asbest aangetroffen? De asbest die is aangetroffen is op veilige en professionele manier verwijderd en daarna gecontroleerd. De gemeente zal uitzoeken of het hier ging om losse asbest. De bevindingen zullen in het verslag worden verwerkt. Het verslag zal volgende week vrijdag op de website van de gemeente worden geplaatst. (Antwoord gemeente: Er zijn geen gegevens te vinden die wijzen op de aanwezigheid van losse asbest. Het ligt niet voor de hand dat de asbest in de plafondplaten beschadigd was. In dat geval zou het bedrijf, dat de asbest destijds verwijderde, namelijk wel een hogere rekening hebben ingediend wegens meerkosten.) Wat waren de risicoruimtes? Op twee plaatsen boven het keukentje in het verlaagd plafond zitten asbestdelen. Plafondbeschadiging deed zich voor bij de vooringang van het gymlokaal. Is het mogelijk als (ex-) leerkracht een verklaring te krijgen van het bestuur, dat er sprake is geweest van langdurige blootstelling aan asbest, zodat duidelijk is dat de verantwoordelijkheid van eventuele gevolgen op lange termijn bij het schoolbestuur ligt? Marleen Remmers: Als een verklarende brief gewenst is, dan kan dat. We zullen ons baseren op de meningen van experts hier aan tafel. Het is sowieso goed om een vervolg te geven aan deze avond en een vergadering te beleggen met leerkrachten en ouders, om alle vragen en opmerkingen te bespreken. Dit hoeft dan niet in aanwezigheid van de gemeente. Waarom werden ouders van leerlingen die al van school af zijn niet geïnformeerd? Het is de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur om ook te communiceren richting ‘oude ouders’. Marleen Remmers antwoordt dat in eerste instantie is gekozen voor het informeren van de direct betrokkenen. Toen de uitslag van de onderzoeken bekend werd (weinig gezondheidsrisico) werd het niet noodzakelijk geacht meer mensen aan te schrijven. Wel stond allerlei informatie op de gemeentelijke website en werd hiernaar verwezen op de gemeentepagina.

4

Asbest zou in de zomervakantie verwijderd worden? Waarom ook niet het asbest in De Hoeksteen, zoals is toegezegd? Het is inderdaad toegezegd dat de gemeente een uiterste inspanning zal doen om de verwijdering nog voor de start van het nieuwe schooljaar te realiseren. Dat het niet eerder heeft plaatsgevonden, heeft voornamelijk te maken met grote drukte in de laboratoria en bij de firma’s van asbestverwijdering. Volgende week beginnen de scholen weer. Kunnen leerlingen en leerkrachten van De Hoeksteen in aanraking komen met asbest? Is het voor hen veilig? Neen, men kan niet in aanraking komen met asbest. Ja, het is veilig. De risicoruimtes zijn volledig afgeplakt en ook niet meer toegankelijk. Het gezondheidsrisico is 0. Het betreft de volgende ruimtes: - 1e hok in de hal: beschadiging achterwand. - Werkhok, is in gezaagd - Plafond magazijnruimte - Ruimte waar kliko’s staan - Brandwerende schotten tussendeuren Deze week gaat er een brief uit over de stand van zaken. Wat er is aangetroffen aan asbest en welke maatregelen er zijn getroffen. Is er asbest aangetroffen op de spullen in de risicoruimtes van De Hoeksteen? De uitslag van het onderzoek is nog niet helemaal bekend, maar wordt verwacht nog voordat de school aanstaande maandag weer begint. De spullen liggen in het hok. Het hok wordt nu niet gebruikt, dus ook maandag niet. Als er een risico bestaat dat spullen niet vrij van asbest zijn, dan worden deze weggegooid. Waarom gaat het deze avond alleen over de St. Jozefschool en niet ook over De Hoeksteen? Het ging in eerste instantie tijdens de informatieavond op 19 juli over de St. Jozefschool, omdat daar asbest aangetroffen werd. Het onderzoek bij De Hoeksteen vond op 21 juli plaats. Wanneer wordt de St. Jozefschool gesloopt? Wat komt ervoor in de plaats? De burgemeester licht toe dat het college heeft besloten het gebouw te slopen. Dit moet snel gebeuren, want het is niet goed als een gebouw lang leeg staat. De burgemeester gaat ervan uit dat de sloop dit jaar nog zal plaatsvinden na goedkeuring door de raad, maar houdt een kleine slag om de arm of dit gaat lukken. De gemeente gaat in overleg met de buurtbewoners over wat er in de plaats moet komen. Is er asbest aangetroffen in De Driehoek? Ja, in de fundering. Maken gecertificeerde bedrijven melding op welke manier zij asbest hebben verwijderd? Zijn daar rapporten van? Bedrijven maken melding van de manier waarop zij asbest hebben verwijderd. Rob van de Velde dacht dat daar ook rapporten van zijn, maar zal dit nog nagaan. Krijgen alle besturen van instellingen een asbestrapport? Alle schoolbesturen hebben rapporten gekregen. Het rapport van de St. Jozefschool staat op internet. De voorzitter constateert dat er verder geen vragen meer zijn en herhaalt de afspraak dat het verslag eind volgende week op de gemeentewebsite zal worden geplaatst, de school een vervolgbijeenkomst gaat organiseren met ouders en leerkrachten, de gemeente hierbij niet meer betrokken zal zijn en ook geen brieven meer zal versturen.

5

De burgemeester benadrukt nog eens dat men met vragen altijd terecht kan bij de GGD en bij de gemeente. Het college maakt een verantwoording voor de gemeenteraad. Ook dat document zal op de website van de gemeente worden geplaatst. Levert het vragen op, bel gerust of, mail of stuur een brief. Marleen Remmers dankt de deskundigen voor hun inbreng en de belangstellenden voor de prettige sfeer waarin deze bijeenkomst heeft plaatsgevonden. De voorzitter dankt eenieder voor alle inbreng en sluit om 21.00 uur de vergadering.

6