NIAZ NIEUWS NIAZ
®
01/16
Voorbeelden tijdens NIAZ Netwerkdagen | Moreel Beraad | Medische Technologie | Verloskundige keten | Geriatrische Trauma Unit |HSMR | Persoonlijke hygiëne | Veilig medicijngebruik | de VIR’s | Trombolyse| Veilige cleanroom | Medicatiebeheer | Zes proefaudits | Communicatie over kwaliteit
NIAZ NIEUWS 01/16
Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ). Het NIAZ levert een bijdrage aan de borging en verbetering van de kwaliteit van de gezondheidszorg, in het bijzonder door het ontwikkelen van kwaliteitsnormen en het toepassen daarvan in de toetsing van zorginstellingen en zorgprocessen, resulterend in een judicium (oordeel) waaraan derden - zorgconsumenten, zorgverzekeraars, samenwerkingspartners, overheden en samenleving - het vertrouwen kunnen ontlenen dat de zorg reproduceerbaar op een adequate en veilige manier wordt voortgebracht. Het NIAZ is een instituut vóór de zorg en dóór de zorg. Het NIAZ toetst op verzoek en waar mogelijk elke zorginstelling in Nederland en Vlaanderen. Jaargang 18, nummer 1, april/mei 2016 Redactie Deze nieuwsbrief is opgesteld in opdracht van de NIAZ-directie. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het NIAZ-bureau. Tekst, eindredactie en productiebegeleiding Bureau Lorient Communicatie BV, Valkenburg ZH Opmaak en druk Drukkerij Sparta, Leiden Oplage 1950 exemplaren NIAZ Churchilllaan 11, 14e verdieping 3527 GV Utrecht Postbus 4045 3502 HA Utrecht T 030 2330 380 F 030 2330 381 E
[email protected] www.niaz.nl
Inhoud 3 4 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
ACI en het NIAZ zetten route uit naar de toekomst NIAZ Actueel
NIAZ ‘strategisch partner’ Accreditation Canada Eind april 2016 bezocht de nieuwe CEO van Accreditation Canada, Leslee Thompson, het NIAZ. Ze verdiepte zich in de zorg in Nederland en Vlaanderen. Ze bezocht Ziekenhuisgroep Twente en het UMCU en sprak met professionals, patiënten en auditoren.
Leren van elkaar op NIAZ Netwerkdag Almere
“Ik ben onder de indruk van wat hier gebeurt.” Het NIAZ is voor AC een strategische partner.
Moreel Beraad biedt inzicht Bekwaam omgaan met medische technologie
Als kersverse directeur van Accreditation Canada (AC) wilde Leslee Thompson kennismaken en klankborden met de belangrijkste partners van de organisatie, waaronder het NIAZ. “Het NIAZ is een zeer professionele organisatie die in Nederland en Vlaanderen een groot deel van de zorg accrediteert. Het NIAZ is zelf drievoudig geaccrediteerd door de International Society for Quality in Healthcare; het bevindt zich daarmee in een select gezelschap. Vanzelfsprekend ben ik geïnteresseerd in de visie van het NIAZ op de toekomst van kwaliteitszorg. Ook ben ik blij met de feedback van het NIAZ op het Qmentum-programma; dat helpt ons dit te optimaliseren.”
Een sterke keten voor verloskundige zorg Geriatrische Trauma Unit maakt wereld van verschil HSMR van 121 naar 78 Een 10 voor persoonlijke hygiëne Veilig medicijngebruik De VIR als wedstrijdje Communicatieplan betrekt medewerkers bij NIAZ-audit Trombolyse in het Flevoziekenhuis Kennis delen in Turnhout Een veilige cleanroom in Gent Zes proefaudits: de ervaringen Met eenvoudige maatregelen het medicatiebeheer verbeteren
“Waardevolle feedback”
Samen met CEO Sebastien Audette van Accreditation Canada International en NIAZ-directeur Van Dun bezocht ze ZGT en het UMCU. “Ik ben onder de indruk van het commitment aan kwaliteit en de inzet om
de zorg steeds verder te verbeteren”, zegt ze. “Mensen zijn creatief en gemotiveerd en mogen trots zijn op het niveau dat bereikt is. Nederland en Vlaanderen zijn internationaal toonaangevend.” Ze sprak met de voorzitter van de NIAZ-auditoren, Theo Wiggers, en met artsen, verpleegkundigen en een vertegenwoordiger van de Clientenraad ZGT. Ze luisterde aandachtig naar de ideeën om NIAZ-Qmentum verder te verbeteren. “Deze feedback is buitengewoon waardevol. We gaan samen met onze strategische partner aan de slag om de knelpunten op te lossen.”
aties. “We hebben AC kunnen laten zien dat het veld NIAZ-Qmentum waardeert, maar dat er lokaal ook maatwerk geleverd moet worden.” De NIAZ-directeur besluit: “Sterke partners zijn van meerwaarde voor AC: zo kunnen we op wereldschaal leren van elkaar en elkaar versterken. Dat Leslee Thompson deze opvatting deelt, is goed nieuws voor zorginstellingen, professionals en patiënten.” n
Op wereldschaal van elkaar leren
Leslee Thompson is voorzitter en CEO van Accreditation Canada. Ze heeft meer dan 25 jaar ervaring in de zorg. Zo was ze CEO van Kingston General Hospital, was ze vice-voorzitter van Cancer Care Ontario, uitvoerend vice-president en COO van Sunnybrook and Women’s Health Sciences Centre, COO van het Toronto Western Hospital en Senior Operating Officer van het Royal Alexander Hospital. Ook bekleedde ze functies in de private sector. Ze behaalde haar MBA aan de University of Western Ontario en een Master in Nursing aan de universiteit van Toronto.
Een van die knelpunten is de manier waarop de normen zijn geformuleerd, vertelt Kees van Dun. “Daar willen we als NIAZ graag iets aan doen, maar tot op heden kon dat niet. Dat gaat nu wel gebeuren, waardoor de normen toegankelijker worden voor zorgprofessionals.” Ook komt er een betere tool voor zelfevalu-
Raad van Toezicht NIAZ op werkbezoek in Vlaanderen Communicatie over kwaliteit in Mechelen
Beste lezer, Werken aan kwaliteit en veiligheid, dat doen we met elkaar: met alle collega’s en met alle NIAZ-instellingen. Tijdens de recente NIAZ Netwerkdagen in Nederland en Vlaanderen vertelden NIAZ-instellingscontactpersonen hoe zij, samen met de zorgprofessionals, de kwaliteit in hun huis verbeterd hebben. Ze gaven hele praktische oplossingen voor hele concrete vragen. Een deel van de voorbeelden vindt u terug in NIAZ Nieuws, veel meer staan op de NIAZ-website. Ga eens kijken en doe inspiratie op! Heeft u ook een goed voorbeeld? Deel het met ons en uw collega’s. Mail:
[email protected]. Kees van Dun, directeur
Sebastien Audette (2e van links), Leslee Thompson (4e van links) en Daria Alshehabi (6e van links) met het NIAZ-team.
Wie is Leslee Thompson?
3
NIAZ NIEUWS 01/16
NIAZ actueel
Na de deelaccreditatie van Broeders Alexianen in Tienen is nu de eerste instellingsbrede NIAZ Qmentum-accreditatie in Vlaanderen een feit: het Jessa Ziekenhuis in Hasselt kon de goedkeuring wegdragen van de NIAZ-auditoren en het College Kwaliteitsverklaringen.
Accreditaties • • • • • • • • •
4
NIAZ Qmentum-accreditatie verdiend: Vlag uit voor Jessa Ziekenhuis
Jessa Ziekenhuis, Hasselt. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 mei 2020. ZRTI (Zuidwest Radiotherapeutisch Instituut), Vlissingen. Eerste instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 mei 2020. St. Jans Gasthuis, Weert. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 april 2020. Medisch Centrum Leeuwarden, Leeuwarden en Harlingen. Vierde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 april 2020. Franciscus Ziekenhuis, Bravis, Roosendaal. Vierde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 april 2020. Slingeland Ziekenhuis, Doetinchem. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 maart 2020. VU Medisch Centrum, Amsterdam. Tweede instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 maart 2020. Zaans Medisch Centrum, Zaandam. Vierde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 maart 2020. Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen, Terneuzen en Oostburg. Derde instellingsbrede accreditatie, geldig tot 1 februari 2020. Het Zaans Medisch Centrum (ZMC) voldoet aan 98 procent van de internationale kwaliteits- en veiligheidsnormen volgens NIAZ-Qmentum. De auditoren waarderen in het ZMC specifiek de veiligheidscheck bij patiënten en de samenwerking in huis en met omliggende ziekenhuizen op het gebied van kankerzorg. Ook prezen de auditoren de mogelijkheid voor medewerkers om morele kwesties ter sprake te brengen en de 24–uurs aanwezigheid van specifieke medisch specialisten. Op de foto afdelingshoofd Annemarie Siebeling-de Boer, teamcoördinator/praktijkopleider Louise Sousa-Prins en NIAZ-directeur Kees van Dun.
Medewerkers ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen “Achteraf was stress niet nodig” Medewerkers van ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen hebben een enerverende auditweek achter de rug. In hun eigen personeelsmagazine vertellen ze over hun ervaringen. Moeder en dochter Ingrid en Aswintha de Baere werken bij ouderenlocatie Emmaus. “We vonden het leuk om uit te leggen hoe wij de regel- en wetgeving uitvoeren op de werkvloer”, zeggen ze. Patricia Bauwens, ook werkzaam bij Emmaus, vertelt: “Ik vond het een heel aangenaam gesprek. Achteraf was stress niet nodig.” Marianne Seghers, leidinggevende thuiszorg in Hulst: “De NIAZ-aanpak was anders dan bij de vorige accreditatie en kon heel goed naar de praktijk vertaald worden. Een aantal mensen was blij dat het gewoon weer over de inhoud van het werk ging!” Leidinggevende OK Heini van Baaren besluit: “Het is een leerzame en ook leuke week geweest, waarbij een goede voorbereiding belangrijk bleek. Daarna hoef je alleen maar over je eigen werkzaamheden te vertellen en dat is toch het leukste wat er is!” Het auditteam bestond uit de heren A. Vanherck, J.O.P. Schackman, J.A. Rauwerda (voorzitter), L.C.M. Meyers, R.A. de Man, A.P. Dansen, X.M.M. Morret en J.J.M. Sträter. NIAZ senior adviseurs Cathy Bressers en Janny Tuijnder ondersteunden het traject. Bron: Personeelsmagazine ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen, februari 2016 Ingrid en Aswintha de Baere
Algemeen directeur Yves Breysem stelde vast dat de audit als goed ervaren is door het ziekenhuis. Men vond dat de audit veel dieper ging dan de vorige keer: de zorg stond centraal en de normen werden twee, drie of vier keer gecheckt. Er was veel ruimte voor gesprekken met verpleegkundigen, artsen en patiënten. Het ziekenhuis herkende zich in de complimenten en aandachtspunten: de auditoren hebben die sterk onderbouwd. Ook het feit dat het auditteam voor 2/3e deel bestond uit Vlamingen en voor 1/3e uit Nederlanders werd gewaardeerd. “Al met al is NIAZ-Qmentum een hele stap vooruit”, aldus Breysem. “Het procedurele blijft aanwezig, maar de audit is een niveau hoger. NIAZ-Qmentum vergt een inspanning van de hele organisatie, waardoor de zorgprofessionals veel sneller en intensiever betrokken zijn. De medewerkers gaven zelfs aan dat ze het jammer vonden als de auditoren niet bij hen persoonlijk langs waren geweest.” Het Jessa Ziekenhuis mag trots zijn op de kwaliteit die het verleent.
Nieuw bij het NIAZ • Rennie Vellinga, secretaresse • Alinda Wolthuis, communicatieadviseur
Voor de agenda NIAZ Netwerkdagen • 11 oktober 2016 in Vlaanderen • 10 november 2016 in Nederland
Adrienne van den Wildenberg 23 juli 1949 - 1 april 2016 Op 1 april overleed Adrienne van den Wildenberg, een bijzondere vrouw en een krachtige persoonlijkheid. Adrienne was nauw verbonden met de zorg. Ze bekleedde verschillende bestuurlijke functies en was uitstekend op de hoogte van de ontwikkelingen in het veld. Het NIAZ heeft vele jaren een beroep op Adrienne mogen doen als lid en voorzitter van audit teams en als lid van het College Kwaliteitsverklaringen. Adrienne was actief betrokken bij de ontwikkeling van het NIAZ, met name waar het de langdurige zorg betrof. We missen in haar een groot ambassadrice. We wensen de familie veel sterkte bij de verwerking van het verlies.
NIAZ stopt met predicaat ‘best practice’ Het NIAZ heeft, na overleg met de Participantenraad, besloten het predicaat ‘best practice zorginstelling’ niet meer toe te kennen. De reden hiervoor is simpel: met NIAZ-Qmentum is er een andere manier om het doel achter het predicaat te realiseren. NIAZ-directeur Kees van Dun legt uit: “Het predicaat maakte andere instellingen duidelijk welke zorgorganisaties als voorbeeld konden dienen voor het behalen van de NIAZ-accreditatie volgens de NIAZ Kwaliteitsnorm Zorginstelling. Met de overstap op NIAZ-Qmentum is een andere situatie ontstaan. Voor alle zorginstellingen is NIAZ-Qmentum nieuw. Elke zorginstelling die deze accreditatie behaald heeft, kan daarom gelden als voorbeeld voor andere zorginstellingen die deze ambitie hebben.” Het behalen van de accreditatie volgens NIAZ-Qmentum vormt niet alleen nu, maar ook in de toekomst een flinke uitdaging, stelt Van Dun: “NIAZ-Qmentum ontwikkelt zich. De volgende stap is dat dezelfde normen worden getoetst vanuit de optiek van de patiënt. Daarna ligt het voor de hand om het accreditatieniveau op te hogen naar platina of diamant. Door deze voortdurende vernieuwing is het predicaat niet meer nodig.” De Participantenraad ondersteunt de beslissing.
5
NIAZ NIEUWS 01/16
Op de NIAZ Netwerkdag in Almere
Leren van elkaar Waarom zelf het wiel uitvinden als je ook van je collega’s kunt leren? “Het huis op orde brengen doen we met elkaar. Kennis delen is een efficiënte en effectieve manier om de kwaliteit en veiligheid in zorginstellingen op een hoger niveau te brengen”, zei NIAZ-directeur Kees van Dun. Dat gebeurde volop tijdens de NIAZ Netwerkdag op 8 maart in het Flevoziekenhuis Almere. 49 instellingscontactpersonen lieten met concrete voorbeelden zien hoe zij in hun eigen zorginstelling werken aan kwaliteit.
6
De 49 instellingscontactpersonen die de NIAZ Netwerkdag van 8 maart bijwoonden waardeerden de bijeenkomst met een 8,1. “Het was super!”, sprak een bezoeker. Alle bezoekers brachten een goed voorbeeld mee van hoe zij in hun eigen zorginstelling werken aan kwaliteit. Die lichtten ze in kleine groepen toe in sessies van zo’n twintig minuten. Bij de evaluatie achteraf bleken de instellingscontactpersonen heel tevreden over de ideeën die zijn uitgewisseld. “Ik heb veel goede initiatieven gehoord” en “Het was een efficiënte uitwisseling
“Ik ben erg blij met de nieuwe opzet”
Op 8 en 16 maart deelden NIAZ-contactpersonen een stortvloed aan goede voorbeelden met elkaar. Fantastisch, zo’n uitwisseling van kennis en ervaringen! Op de komende pagina’s lichten we er een aantal voorbeelden uit, de overige zijn terug te vinden op www.niaz.nl/kenniscentrum. Maar ook binnen de eigen instelling kun je deze aanpak toepassen. Hoe doe je dat? En hoe houd je de aandacht voor kwaliteit levend? Dat kan bijvoorbeeld zó: • • • • • • •
van ideeën”, klonk het. Het interactieve karakter werd hoog gewaardeerd. Een bezoeker verwoordde het als volgt: “Deelnemers gingen echt met elkaar in gesprek. Bij presentaties zie je vaak een hoog ‘consumeergehalte’, nu werden de deelnemers actief betrokken.”
Zet - jaarlijks - de vragenlijsten van NIAZ-Qmentum uit onder de medewerkers; Pak de rode en gele vlaggen aan via verbeterteams. Worden ze groen? Dan zijn er concrete verbeteringen gerealiseerd; Bespreek de verbeteringen, samen met de resultaten van de interne audits en eventueel een proefaudit; Doe dit bijvoorbeeld op 12 mei, de dag van de zorg. Laat professionals zelf vertellen wat ze hebben verbeterd in de zorg; Zo sta je stil bij successen, geef je een mooie invulling aan de dag en heb je input voor de kaderbrief voor volgend jaar; Tip: laat de Cliëntenraad de ‘beste’ presentaties kiezen op 12 mei; En neem de voorbeelden mee naar de NIAZ Netwerkdag in het najaar. Heel graag tot dan!
Samen maken we de zorg beter.
Breed scala aan voorbeelden
Het scala aan voorbeelden was breed. Ze varieerden van ‘Hoe organiseer je ketensamenwerking in de zorg?’ tot ‘Wat zijn risicodimensies bij verhuizingen?’ en ‘Hoe maak je incidenten multidisciplinair bespreekbaar?’ In vier rondes konden de instellingscontactpersonen over tien voorbeelden in gesprek gaan. Ze konden dus niet ter plekke alle presentaties bijwonen. Verschillende instellingscontactpersonen gaven aan daarom de volgende keer met meer dan één persoon te komen. Het NIAZ inventariseert alle voorbeelden
Leren van elkaar Ook binnen je eigen instelling!
Noordwest Ziekenhuisgroep
Moreel Beraad biedt inzicht en versterkt het teamgevoel en plaatst ze op de website, zodat de instellingscontactpersonen ze kunnen nalezen en eventueel contact opnemen met de persoon die het voorbeeld in heeft gebracht. Ook deze editie van NIAZ Nieuws is een staalkaart van de voorbeelden.
Goede stap
“Ik zie nu al uit naar de volgende bijeenkomst”, gaf een bezoeker aan. “Ik ben erg blij met de nieuwe opzet, het leren van elkaar en de diverse voorbeelden; een goede stap. Het enige nadeel was dat de groepen vrij dicht bij elkaar zaten waardoor het soms lastig was iedereen goed te verstaan.” Deze en andere tips neemt het NIAZ mee naar de volgende NIAZ Netwerkdagen. De volgende NIAZ Netwerkdagen vinden plaats op 11 oktober in Vlaanderen en op 10 november in Nederland. n
Morele dilemma’s zijn onlosmakelijk verbonden met het werken in de zorg. Maar hoe ontwikkel je als organisatie hier een gezamenlijke visie op en hoe implementeer je die in je instelling? Noordwest Ziekenhuisgroep gebruikt hiervoor het instrument ‘Moreel Beraad’. Wat is goede zorg? Het is een vraag waar zorgprofessionals zich vaak mee geconfronteerd zien. De Geestelijke Verzorging en de Raad van Bestuur van de Noordwest Ziekenhuisgroep namen
Medisch Centr. Haaglanden - Bronovo
het initiatief om hier, met behulp van het instrument ‘Moreel Beraad’, een visie op te formuleren. Els Jonker: “Per afdeling is een introductiebijeenkomst over het Moreel Beraad georganiseerd, gericht op de afdeling. Vervolgens is het MB structureel ingepland. Hiervoor zijn intern twintig gespreksleiders opgeleid. Twee functionarissen ‘Ethiek’ dragen het project en de multidisciplinaire stuurgroep Ethiek houdt de vinger aan de pols. De bijeenkomsten worden geëvalueerd. Het project wordt gefinancierd met de subsidieregeling ‘Kwaliteitsimpuls’ (KiPZ).”
Vanuit de werkvloer
Na een pilot op twee afdelingen is het MB inmiddels structureel ingevoerd op negen van de dertien verpleegafdelin-
Bekwaam omgaan met medische technologie
leidingen zijn niet altijd even duidelijk. Bovendien vinden medewerkers het niet altijd nodig om hun bedrevenheid aan te kunnen tonen. MCH-Bronovo ging aan de slag met compliance.
Je moet aantoonbaar bekwaam omgaan met medische technologie. Maar hand-
Hans Huysen en Denice Nieuwenhuijsen: “De werkgroep scholing van de
gen. Zes afdelingen, waaronder P&O en de SEH, hebben de introductiecursus gehad en zijn bezig met het inplannen. Uit de eerste evaluaties onder zo’n zeshonderd deelnemers blijkt dat het MB duidelijkheid biedt bij concrete casuïstiek, dat het inzicht geeft in de morele kanten van ‘lastige vragen’ en dat het MB het teamgevoel versterkt. Inmiddels wordt ook gevraagd om een multidisciplinair MB. Het instrument is een goed middel gebleken om het ethisch discours vanuit de werkvloer tot stand te brengen. Het verbetert de morele competenties van de medewerkers en daarmee de kwaliteit van zorg. Het is belangrijk om aan te sluiten bij de wensen van de afdeling en dat de Raad van Bestuur het initiatief steunt. n
Commissie Medische Technologie heeft per afdeling in kaart gebracht welke medische apparatuur er aanwezig is en wat de risicoclassificatie is. Risicoclassificatie wordt vastgesteld aan de hand van een standaard methode van scoren. Deze score bepaalt of toetsing in de praktijk nodig is om bekwaam met deze appara-
7
NIAZ NIEUWS 01/16
Admiraal De Ruyter Ziekenhuis
tuur om te gaan. In het leermanagementsysteem is vastgelegd voor welke technologie een medewerker getoetst moet worden om met deze technologie te werken. Op dit moment worden toetsformulieren ontwikkeld voor de meest kritische technologieën. Er zijn toetsers op de afdelingen aangewezen en geschoold die in de praktijk mogen aftoetsen. In een eenvoudig overzicht is te zien of een medewerker bekwaam is (groen) of (nog) niet (rood). Deze overzichten zijn ook beschikbaar op afdelings-, cluster- en ziekenhuisniveau. In één oogopslag zie je hoe de apparatuurcompliance ervoor staat.”
Geriatrische Trauma Unit maakt wereld van verschil Internationaal onderzoek toont aan dat de oudere patiënt met een botbreuk extra aandacht nodig heeft. Daarnaast is zorg op maat noodzakelijk om het herstel te ondersteunen. Het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis richtte daarom de Geriatrische Trauma Unit in. Sanne Hulsker en Alex Dirks vertellen: “De GTU is een aparte unit op de verpleegafdeling Heelkunde, waar
Het werkt
Het systeem werkt. “Elke afdeling is inmiddels in staat om per medewerker duidelijk te maken met welke apparatuur deze mag omgaan. Het sturen op bevoegd- en bekwaamheid is eenvoudig geworden. Het systeem biedt duidelijkheid en overzicht.”
Convenant 8
Specialisten zien niet altijd de noodzaak van training. “Neem bijvoorbeeld infuuspompen. Een specialist kan denken ‘Ik druk alleen maar op de knop, waarom moet ik meer weten?’. Maar het is belangrijk voor de veiligheid om de achterliggende werking en gevolgen te kennen. In een convenant is vastgelegd dat wie aan een apparaat zit, daartoe bevoegd moet zijn.” n
OZG Ziekenhuis Amstelland
Een sterke keten voor verloskundige zorg Bij de verloskundige zorg is een hele keten van zorgprofessionals betrokken, van verloskundige tot gynaecoloog, verpleegkundige en kraamhulp. Zij werken zowel binnen als buiten de ziekenhuismuren. Hoe optimaliseer je de samenwerking?
Silvia Moonen van Ziekenhuis Amstelland benadrukt dat het nodig is om elkaar te kennen en om eenduidig, consequent en snel te communiceren. “Met name onder stressvolle omstandigheden, zoals bij een spoedsectio, is er anders kans op fouten”, zegt ze. Daarom heeft het Amstelland alle disciplines die betrokken zijn bij een spoedsectio bijeengebracht en een simulatietraining gedaan aan de hand van de ‘SBAR-methode’. Deze methode richt zich op de communicatie over een patiënt tussen verschillende hulpverleners.
Schotten geslecht
Coassistent, 2e lijns-verloskundige en verpleegkundige oefenen een ‘bevalling’ Foto Ziekenhuis Amstelland
Moonen: “De methode creëert duidelijkheid over wat er door wie gecommuniceerd moet worden. Daardoor werkt het team beter samen en verbetert de patiëntveiligheid. Zo hebben wij vastgesteld dat we de time out procedure ook toepassen bij spoedsectio’s en dat closed-loop communicatie nodig is. We vermelden en bevestigen alle handelingen, zodat we zeker weten dat wat er gezegd wordt ook gehoord, begrepen en gedaan wordt.” Door de training is een cultuur ontstaan waarin het gewoon is om informatie uit te wisselen. De schotten in de keten worden geslecht. De training is verplicht voor alle disciplines, een noodzakelijke voorwaarde voor succes. n
HSMR van 121 naar 78 De OZG scoorde in 2012 een HSMR-uitkomst (Hospital Standardized Mortality Ratio) van 121. Het ziekenhuis had daarmee de een-na-hoogste score van Nederland. Bij een HSMR-uitkomst van 100 is de werkelijke sterfte gelijk aan de verwachte sterfte op basis van een aantal criteria (leeftijd patiënten, ernst van de aandoening, urgentie van opname, …). De OZG wilde weten hoe de hoge uitkomst te verklaren was: lag het aan de zorg of ergens anders aan? Ook de IGZ eiste een analyse en aanpak. Henny Doornbos van OZG: “Er is een onderzoeksteam samengesteld van
patiënten van 70 jaar en ouder met een botbreuk worden opgenomen. In bijvoorbeeld ZGT in Almelo is hiermee al ervaring opgedaan. De resultaten daar zijn overtuigend: er zijn veel minder consulten nodig bij interne geneeskunde, longgeneeskunde en urologie. Bij meer dan 40% van de patiënten is de polyfarmacie gecorrigeerd. De mortaliteit tijdens de opname daalde van 9 naar 5% en na de opname met gemiddeld 3035%. Het aantal heropnames binnen 30 dagen daalde van 12% naar 1%.”
PA is spin in web
De GTU heeft drie pijlers: vroegtijdige medebehandeling door een geriater,
artsen, verpleegkundigen, codeurs en de begeleider DHD. Dat heeft alle dossiers van alle overleden patiënten onderzocht met de ‘trigger tool for adverse events’. Er waren weinig adverse events. Het bleek dat de wijze van registreren sterk bepalend was voor de hoge HSMR. Veel partijen registreren iets; doen ze dat allemaal op de juiste manier? En is de comorbiditeit wel goed ingevuld? Hoe registreer je bijvoorbeeld een patiënt die met longontsteking wordt opgenomen, maar uitgezaaide longkanker heeft? Hier bleek veel te verbeteren. De codering is verbeterd en er vindt een audit plaats op het gehele registratieproces.”
Palliatieve zorg thuis
Een tweede factor die de hoge HSMR verklaarde was dat het ziekenhuis de
een multidisciplinaire benadering en standaardisatie van zorg van de SEH t/m de polikliniek. Een Physician Assistant (PA) op de GTU is de spin in het web. Hij/ zij is casemanager, procesbewaker, aanspreekpunt van de afdeling en treedt op als zaalarts. Hij bewaakt de continuïteit en let op preventie. Ook ontwikkeling van de GTU hoort tot de taken. Hulsker: “De PA-er is belangrijk voor het succes. Idealiter is er 24 uur per dag een PA-er op de afdeling, maar dat is niet haalbaar.” Dirks voegt toe: “Een andere succesfactor is betrokkenheid van relevante medisch specialisten. Gelukkig staan die er helemaal achter; het initiatief voor de GTU komt bij hen vandaan.” n
palliatieve zorg in het ziekenhuis verleent: patiënten blijven en sterven in het ziekenhuis. De OZG heeft een palliatief adviesteam samengesteld dat hospices, de thuiszorg en huisartsen ondersteunt, ook regionaal. Patiënten die voorheen in het ziekenhuis overleden, kunnen dat nu in hun eigen huis of hospice doen. Maar daar bleef het niet bij: er is een INR-formulier geïmplementeerd voor antistolling, het bloedtransfusiebeleid is bijgesteld, dossiervorming is hoog op de agenda gezet, net als de invoering van het EVD/EPD. Ook vindt er doorlopend dossieronderzoek HSMR plaats door een vast team. Een keer per kwartaal worden de opvallende zaken besproken.
Significante verbetering
Zonder slag of stoot ging dit allemaal niet. Het onderzoeken van dossiers door een multidisciplinair team ligt gevoelig. Door dit op regelmatige basis te blijven doen, daalt de weerstand. Doornbos: “Het hielp dat er weinig adverse events waren en de knelpunten vooral organisatorisch waren.” Ze geeft als tip om de IGZ, de Raad van Bestuur en het Stafbestuur mee te nemen in het proces. Ook is het belangrijk om het onderzoeksteam los te koppelen van de oplossingen, verbeteracties te beleggen in de organisatie en veel te communiceren. Intern rapporteert de dossiercommissie frequent tijdens kwaliteitsdagen en in de medische staf. Het resultaat is indrukwekkend: de HSMR is significant verbeterd (78 in 2014). n
9
NIAZ NIEUWS 01/16
Instituut Verbeeten
Een 10 voor persoonlijke hygiëne Goede persoonlijke hygiëne voorkomt verspreiding van micro-organismen. Daarom is het noodzakelijk dat medewerkers aandacht hebben voor hun handen, sieraden, haar, kleding, schoenen, eten en drinken en het gebruik van zakdoeken bij patiëntencontact. Sandra Rüttchen, beleidsmedewerker Kwaliteit en Veiligheid vertelt hoe Instituut Verbeeten hier extra aandacht voor vroeg. “Alle medewerkers in patiëntgerichte functies hebben een verplichte basistraining hygiëne en infectiepreventie gevolgd. Infectiepreventie is belangrijk voor zowel de patiënt als de medewerker. Het belang voor de patiënt wordt benadrukt door het feit dat het
10
één van de landelijke patiëntveiligheidsthema’s is. Voor de medewerker is het net zo belangrijk: die wil goede en veilige zorg bieden aan de patiënt en tegelijkertijd zichzelf en zijn gezin beschermen.” In Instituut Verbeeten is de basistraining ‘Hygiëne en Infectiepreventie’ geïntegreerd in de scholingsmodule patiëntveiligheid. Alle medewerkers in patiëntgerichte functies volgen deze scholingsmodule één keer per twee jaar. Naast de basistraining wordt elk jaar een nieuwe verplichte training op het gebied van infectiepreventie ingezet, elk jaar met een ander onderwerp. Het onderwerp voor 2016 is ‘Bijzonder Resistente Micro Organismen’. Het is belangrijk dat medewerkers elkaar durven aanspreken op acceptabel en onacceptabel gedrag. Dit geldt na-
tuurlijk niet alleen voor het onderwerp hygiëne en infectiepreventie, maar draagt bij aan een algeheel goede samenwerking. Om te leren geaccepteerd feedback te geven, vragen en ontvangen, hebben alle medewerkers een training gevolgd. Dit resulteerde in een betere aanspreekcultuur: mensen durven elkaar meer aan te spreken, doen dat effectiever en accepteren ook makkelijker de gegeven feedback. Rüttchen benadrukt een aantal succesvoorwaarden: “De Raad van Bestuur staat volledig achter het beleid op het gebied van hygiëne en infectiepreventie. Er mag voor niemand en op geen enkel moment een uitzondering gelden. Iedereen draagt daarin zijn eigen verantwoordelijkheid. Het ligt niet bij de afdeling Kwaliteit en Veiligheid alleen!” n
Veilig medicijngebruik Wie in het ziekenhuis terecht komt voor planbare zorg, bezoekt eerst het spreekuur van de apotheek voor medicatieverificatie. Willem Maathuis: “Ongeplande opnames komen vaak
De VIR als ‘wedstrijdje’ Hoe krijg je de Vereiste Instellingsrichtlijnen (VIR’s) tussen de oren van alle medewerkers? Hoe help je hen die op orde te krijgen? Het CWZ heeft een campagne ontwikkeld, compleet met campagnebeeld. Waaruit bestaat de campagne? Ilona Janssen vertelt: “We hebben 14 VIR’s gedefinieerd die iedereen moet kennen. Deze VIR’s komen als knelpunten terug op een ‘Zoek de Verschillen’-poster. Wie de juiste verschillen benoemt, krijgt taart op de afdeling. Zo’n wedstrijdelementje helpt; we kregen 700 inzendingen. De Raad van Bestuur heeft – gelukkig - heel veel taart moeten uitdelen.”
Verantwoordelijkheid in de lijn
Saxenburgh Groep
Hoe garandeer je goede en veilige medicatie voor elke patiënt, ook na de opname? Saxenburgh Groep verifieert de medicatie van elke patiënt bij opname en ontslag.
CWZ Nijmegen
via de spoedeisende hulp binnen. Ons Apotheek Service Punt (ASP) houdt dit bij en zorgt voor medicatieregistratie. Als de patiënt daadwerkelijk wordt opgenomen, volgt medicatieverificatie aan het bed. Wordt een patiënt rechtstreeks vanuit huis of via de poliklinieken opgenomen, dan hebben de afdelingen tot taak om het ASP in te seinen. Het ASP signaleert ook zelf deze rechtstreekse opnames. Bij ontslag voorziet het ASP de openbare apothekers en de apotheekhoudende huisartsen van medicatieoverdracht.” Het resultaat van deze procedure is dat het ziekenhuis een steeds completer beeld van de medicatie van de patiënt krijgt: voor, tijdens en na opname. De openbare apothekers en huisartsen zijn erg blij met de service; ze bellen veel minder vaak met de verpleegkundigen en artsen. n
Foto Saxenburgh Groep
Ook is er een poster ontwikkeld waarop de 14 VIR’s staan met een opdracht, zoals ‘Ik overtuig mij van de identiteit van de patiënt’. De poster hangt op alle afdelingen. Bij elke VIR hoort een kennisdocument met ‘need to know’-informatie, verspreid onder afdelingshoofden, medisch managers en managers bedrijfsvoering. De VIR’s zijn belegd bij de manager bedrijfsvoering, die samen met een inhoudsdeskundige en de adviseur KVV het Kennisteam vormt. Janssen: “Het is erg belangrijk om de verantwoordelijkheid voor de VIR’s in de lijn te beleggen en niet bij de afdeling KVV te houden. Medewerkers die
Admiraal De Ruyter Ziekenhuis
Communicatieplan betrekt medewerkers bij NIAZ-audit Hoe betrek je alle medewerkers bij de NIAZ-audit? De afdeling Kwaliteit en Veiligheid van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis stelde een communicatieplan op met verschillende activiteiten en instrumenten.
Actie
Sanne Hulsker en Alex Dirks vertellen:
Ilona Janssen: “Het is erg belangrijk om de verantwoordelijkheid voor de VIR’s in de lijn te beleggen en niet bij de afdeling KVV te houden.” Foto CWZ Nijmegen erg goed bezig zijn, worden als ‘Q-hero’ in het zonnetje gezet.”
Een half jaar voor alle VIR’s
Elke twee à drie weken staat een VIR in de schijnwerpers, vertelt Janssen. “Er wordt een inventarisatie gemaakt van de actuele situatie, de beoogde situatie en de benodigde acties. Een screensaver zet de loep op de VIR die op dat
“We organiseren maandelijks themabijeenkomsten en elk kwartaal een avond over patiëntveiligheid. We gaan op de afdelingen in gesprek over het NIAZ en verstrekken elke week informatie via onze interne ADRZ-krant. De adviseur Kwaliteit en Veiligheid van elke sector verleent ondersteuning bij het implementeren van de normen. De voortgang is opgenomen als indicator op het dashboard en onderwerp van de kwartaalgesprekken. Voor medewerkers en medisch specialisten hebben we een informatiebrochure gemaakt ter voorbereiding op de audit.”
moment centraal staat en een poll genereert extra aandacht.” Zo zijn in een half jaar tijd alle VIR’s behandeld. Maar daar blijft het niet bij, verklapt Janssen: “We ontwikkelen nog een campagne voor patiënten en familieleden, komen nog met een overzicht van de geconstateerde risico’s bij VIR’s en organiseren een serie Q-time-bijeenkomsten.” n
Resultaat
Het resultaat van de inspanningen mag er zijn. De implementatie van de normen ligt op schema, leidinggevenden waarderen de inzet van de afdeling K&V en er is een hoge bereidheid om tijd vrij te maken voor NIAZ-gerelateerde zaken. Cruciaal is, vertellen Hulsker en Dirks, dat leidinggevenden het goede voorbeeld geven en dat er direct contact is tussen de adviseurs K&V en de zorgprofessionals. “Schuif aan bij bestaande werkoverleggen of organiseer een bijeenkomst.” n
11
NIAZ NIEUWS 01/16
Trombolyse in het Flevoziekenhuis
Netwerkdag Vlaanderen
Winst: eenentwintig kostbare minuten
Kennis delen in Turnhout
Het Flevoziekenhuis had een relatief lange reactietijd bij een Cerebro Vasculair Accident (CVA). CVA-ketencoördinator
Op 16 maart was het NIAZ te gast op de locatie Sint-Jozef van het AZ Turnhout. Afgevaardigd bestuurder Jo Leysen
Ingrid den Besten optimaliseerde het multidisciplinaire proces. Een wedstrijdelement vergrootte het teamgevoel en
ontving 57 NIAZ-contactpersonen. Bijzonder was dit keer de Kennismarkt, met een plenair en een interactief deel.
was de aanzet naar een continue procesverbetering. Het resultaat: een tijdwinst van eenentwintig minuten. Maar de
“Ik heb veel belangrijke en bruikbare informatie meegekregen.”
grootste winnaar is natuurlijk de patiënt.
12
Bij een CVA is in ongeveer tachtig procent van de gevallen sprake van een herseninfarct, waarop in twintig procent trombolyse zou moeten volgen. Hoe eerder de patiënt deze trombolyse krijgt, hoe kleiner de kans op blijvende schade. De ingreep moet binnen uiterlijk 4,5 uur na het incident plaatsvinden. Gebeurt het later, dan kan het middel uiteindelijk erger uitpakken dan de kwaal. Wanneer de trombolyse niet het gewenste effect heeft, zou in ongeveer éénderde van die gevallen als vervolgstap een neuro-vasculair specialist met een scoop vanuit de lies de stolsels in een bloedvat in de hersenen kunnen verwijderen. Zo’n ingreep mag alleen in een academisch ziekenhuis plaatsvinden. Dit moet binnen zes uur na het accident gebeuren. In 2013 stelde het Flevoziekenhuis vast dat het de twintig procent trombolyse niet haalde. In de gevallen waarbij de ingreep wel werd uitgevoerd, behoorde het ziekenhuis tot de Nederlandse ziekenhuizen met een relatief lange reactietijd. Het tijdsverloop van ‘door to needle’ besloeg ongeveer een half uur.
Van staart naar kopgroep
CVA-ketencoördinator Ingrid den Besten kreeg de taak om eerst het inzicht en uiteindelijk het multidisciplinaire proces van de afdelingen Spoedeisende Hulp, Neurologie en Röntgen rond deze ingrepen te optimaliseren. De afdelingen stonden hier helemaal achter. Het voorlopige eindresultaat is dat de tijd van ‘door to needle’ indrukwekkend teruggebracht kon worden: van dertig naar negen minuten als snelst gemeten tijd. Daarnaast verdrievou-
digde het percentage patiënten dat met trombolyse kon worden geholpen. “Daarmee zit het Flevoziekenhuis nu in de kopgroep van Nederlandse ziekenhuizen met de kortste reactietijd”, meldt Den Besten. “Er kon bijvoorbeeld grote Drie artsen vervulden een sleutelrol in het project. Foto Flevoziekenhuis winst worden behaald door, zodra de CT-scan verantwoordelijkheidsgevoel en bevordert duidelijk maakte dat trombolyse aan de het nadenken over procesverbetering.” orde was, al tijdens de scan het infuus met ontstollingsmiddel toe te dienen. Maar Geen blijvende gevolgen een dergelijke spectaculaire verbetering Als één team een verbetering bedenkt, van de doorlooptijd hangt niet van één nemen de andere teams deze over en gaat verbetering af. Die lukt alleen als alle prohet resultaat over de hele linie vooruit. Den cessen goed op elkaar worden afgestemd Besten: “Het wedstrijdelement blijkt heel en anders in elkaar worden gepast dan goed te werken voor kennisoverdracht. daarvoor.” Inmiddels hopen alle teams dat ze de Trigger negen minutengrens kunnen verbeteren CVA-patiënten krijgen, aangezien het voor de volgende ‘Dag van de trombolyse’.” een multidisciplinair traject betreft, in het Wat betekent dit nu voor de patiënt? Den ziekenhuis met steeds wisselende teams te Besten geeft een casus: “Een man van 42 maken. Het is belangrijk dat die wisselende met een CVA bleek een herseninfarct te teams toch een saamhorigheidsgevoel hebben en kon snel geholpen worden. Er ontwikkelen; het zegt veel over de cultuur zijn geen blijvende gevolgen te merken. van het ziekenhuis dat dit is gelukt. Het is onwaarschijnlijk dat dit in de oude Den Besten besloot als trigger een situatie ook zo zou zijn geweest.” wedstrijdelement te introduceren. “Eén Komend jaar gaan Den Besten en de CVAkeer per jaar is het de ‘Dag van de snelste teams ook aan het doel van ‘binnen de zes trombolyse’. Het team dat voor die snelste uur in het AMC’ werken. “Dan wordt de optrombolyse verantwoordelijk is, kan rekedracht nog iets lastiger, omdat het traject nen op taart met een plaatje van hersedan niet alleen verschillende teams in één nen en wordt in het zonnetje gezet. Dit ziekenhuis, maar teams in twee ziekenhuistimuleert het teamgevoel en een gedeeld zen betreft”, besluit Den Besten. n
“We zijn een Gasthuis; we beschouwen onze patiënten en hun familie als gasten”, introduceerde Jo Leysen AZ Turnhout bij de bezoekers van de NIAZ Netwerkdag. “Het is onze missie om dicht bij huis gespecialiseerde zorg van hoge kwaliteit te bieden. Dat doen we op mensgerichte wijze en met aandacht voor de beleving van de patiënt.” Het ziekenhuis is met ruim 1800 medewerkers en 190 artsen een van de grootste werkgevers in de Kempen. Het onderhoudt goede relaties met andere ziekenhuizen en met instellingen uit de eerste en tweede lijn.
Gewacht op NIAZ-Qmentum
“Wie kwaliteit hoog in het vaandel heeft, gaat voor accreditatie”, stelde Leysen vast. “Dat doen we niet voor het ‘NIAZ-label’, maar omdat het ons helpt kritisch te kijken naar onze kwaliteit en kwaliteitsverbetering onderdeel te maken van ons dagelijks handelen. We hebben gewacht op NIAZ-Qmentum en stellen vast dat
het een geweldige drive in onze organisatie geeft. Inmiddels hebben we ook een proefaudit achter de rug. Die heeft focus aangebracht voor de laatste lijn naar de audit. We hebben de bevestiging gekregen dat accreditatie een haalbare kaart is en weten dat we nog hard moeten werken.”
13
Draaiboek proefaudit Ook een proefaudit vergt veel voorbereiding, weet accreditatiecoördinator Katrien Clerbout van AZ Turnhout. “We hebben een draaiboek gemaakt waarin we de taken en verantwoordelijkheden hebben benoemd en uitgewerkt. Daaraan is een tijdlijn gekoppeld, zodat we op elk moment wisten wat er in orde moest zijn en wat er nog kwam. Toen vond de audit plaats. Een tip: geef alle mensen die op enig moment beschikbaar moeten zijn een concrete plaats en tijd door. Een andere tip: installeer en test de laptops een dag van tevoren en geef de auditoren een mailadres. Dat voorkomt gedoe
Jo Leysen tijdens de (proef)audit.” Deze en andere lessen heeft het ziekenhuis opgeschreven om te gebruiken bij de externe audit. Met de voorbereiding hierop is het ziekenhuis direct na de proefaudit gestart.
Een goede formule
NIAZ-directeur Kees van Dun introduceerde vervolgens zes zorginstellingen die lieten zien hoe zij in de praktijk bezig zijn met verbeteringen. Eerst in plenaire setting, daarna in groepen. Het concept sloeg aan, bleek ook bij de evaluatie. “Een goede formule”, “Zeer veel nieuwe tips opgedaan” en “Ik ben steeds getriggerd om aan de slag te gaan na de bijeenkomst”, waren enkele opmerkingen. n
NIAZ NIEUWS 01/16
AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Gent
Sint-Dimpna Ziekenhuis, Geel
Een veilige cleanroom in Gent
Met eenvoudige maatregelen het medicatiebeheer verbeteren
Het AZ Sint Lucas & Volkskliniek Gent heeft een sterk verouderde bereidingsunit vervangen door een veilige werkomgeving waar op gestructureerde wijze gewerkt wordt aan oncologische bereidingen. Lore Nachtergaele vertelt: “Onze vier apothekers en een medewerker van de kwaliteitscel hebben een volledige risicoanalyse uitgeschreven. Dat resulteerde in een workflow waarbij de apotheker het voorschrift elektronisch ontvangt en controleert aan de hand van een checklist. De assistent legt materiaal en cytostatica klaar en geeft
“Doe liefst jaarlijks een interne audit” 14 deze via de doorgeefkast door naar de bereidingsruimte. Eén etiket gaat mee voor op het infuus en één etiket blijft in de voorbereidingsruimte ter controle. De assistent maakt de bereiding en de apotheker controleert met behulp
Foto’s AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Gent van een camera het product, het in te spuiten volume en de infuusvloeistof. Vervolgens gaat het product terug naar de voorbereidingsruimte. Na een laatste controle wordt het product afgetekend, geseald en verzonden. De patiënt krijgt het juiste medicijn.”
Veiligheid medewerkers
Ook aan de veiligheid van de medewerkers is gedacht. De bereider draagt beschermende kledij, het bereidingssysteem is gesloten en hij werkt aan een verticale laminaire air-flow werkbank. De zorgverlener wordt beschermd door
een dubbel Luer Lock-systeem en een gesloten toedieningssysteem. Maar het proces is nog niet voltooid, zegt Nachtergaele: “Vanaf komend najaar kennen we per bereiding een QR-code toe en implementeren we automatische facturatie. We denken nog over gravimetrische controle en automatische traceerbaarheid van het product.” Ze besluit: “Doe vooraf een grondige procesanalyse en zorg voor eenvoudige implementatie. Zo kom je tot een rustige en veilige werkomgeving voor correct bereide en veilige producten.” n
“Allereerst blijft leiderschap een bepalende factor voor succes”, zei ze. “Dan gaat het om leiderschap bij het ontwikkelen en implementeren van beleid, maar ook om klinisch leiderschap. Waar artsen, apothekers en hoofdverpleegkundigen zich inzetten voor kwaliteit, daar draait het als een speer.” Ook de Verplichte Instellingsrichtlijnen kwamen
ter sprake. “Alle VIR’s zijn belangrijk, niet alleen de gouden”, benadrukte Tilly. Ze gaf aan dat de zorg een vak voor doeners is en minder voor denkers, maar dat de VIR’s wel diepte vereisen. “Denk eens na over wat je hebt en wat er nog moet komen, leg het verband tussen de praktijk en het beleid.” Tenslotte ging ze in op borging. “Zorg voor een ordelijke administratie van documenten, zodat iedereen de zaken kan vinden die hij nodig heeft. Dat is belangrijk: voorkom een nest waarin een kat haar jongen niet vindt.” Ze besloot
Een stocktelling van de aanwezige medicatievoorraad leidde tot een aanzienlijke vermindering van de voorraden op de verpleegafdeling. Daarna werden ‘lean’-principes toegepast om de medicatie te bewaren op de dienst. Praktisch betekende dit dat alle medicatie alfabetisch gerangschikt werd in de kasten. Een duidelijk label vermeldt de naam en dosis. Ziekenhuisbreed is afgesproken om het label achter het geneesmiddel te plaatsen, ieder ge-
“Simpele oplossingen zijn vaak goede oplossingen”
Zes proefaudits: de ervaringen In Vlaanderen zijn inmiddels zes proefaudits uitgevoerd. NIAZ senior adviseur Tilly Postelmans gaf een korte terugkoppeling.
In oktober 2012 startte het Sint-Dimpna Ziekenhuis een prospectieve risico-inventarisatie over het medicatiegebeuren op de hospitalisatie-afdelingen. Alle stappen, van voorschrift tot distributie aan de patiënt, werden kritisch onder de loep genomen. Het opstellen van een ziekenhuisbrede procedure “Medicatiedistributie op de verpleegafdeling” was het einddoel. Tijdens de NIAZ Netwerkdag op 16 maart 2016 lichtte Inge De Busser het onderdeel ‘Opslag en bewaring van medicatie’ verder toe.
“Voorkom een nest waarin een kat haar jongen niet vindt.” met de constatering dat er heel veel gebeurd is en dat alle zorginstellingen goed op stap zijn. n
neesmiddel een apart vakje in de lade te geven en identieke geneesmiddelen in verschillende doses in aparte vakjes te bewaren. Een A4-label op de buitenkant van de medicatiekast vermeldt de kastinhoud. Om het overzicht in de perfusiekast te behouden werden kleurkaarten ontwikkeld. Iedere lade met perfusies kreeg een gekleurd label: rood voor Glucose 5%, blauw voor Plasmalyte, groen voor NaCl 0.9% en geel voor Glucose 5% + NaCl 0.45%.
Hoofdverpleegkundige Ann Mertens en Stafmedewerker Verpleegkundig Departement Inge De Busser bij een nieuwe medicatiekar. Foto Sint-Dimpna Ziekenhuis, Geel
Hoog-risicomedicatie en koelkasten
In samenspraak met de hoofdapotheker werd beslist om de voorraden hoog-risicomedicatie ingrijpend te verkleinen. Op de verpleegafdelingen is nog voor maximaal twee weken aanwezig. Daarnaast hebben de diensten een keuze moeten maken tussen verschillende producten: MgSO4 1g of 3g en NaCl 3g of 6g. Controle vindt maandelijks plaats met behulp van een checklist. De op de verpleegafdeling aanwezige koelkasten zijn ook gelabeld en opgesplitst naar ‘voeding patiënt’, ‘personeel’ en ‘medicatie’. Medicatie die koel moet bewaard worden mag enkel in de koelkast voor medicatie aanwezig zijn. Ook hier is de voorraad beperkt en een standaard indeling toegepast. De inhoud van de medicatiekoelkast wordt maandelijks gecontroleerd.
Overige maatregelen
Andere maatregelen zijn dat multidosispreparaten een standaard klever krijgen met de vermelding van de houdbaarheid en dat verdovende middelen in een afgesloten kastje worden bewaard. Elke week wordt de voorraad
“Focus op risico’s, niet op compliance” gecheckt. Voor de distributie van medicatie zijn afsluitbare medicatiekarren aangekocht. Stafmedewerker Inge De Busser: “Het welslagen van dit project hebben we mede te danken aan onze equipe hoofdverpleegkundigen, in het bijzonder aan hoofdverpleegkundige Ann Mertens. Zij leverde vele praktische oplossingen aan. Regelmatig bespreekt ze met mij nieuwe ideeën om het ganse medicatiegebeuren nog meer te finetunen en optimaliseren.” Directeur Kees van Dun van het NIAZ was enthousiast: “Dit kwaliteitsproject verbetert de patiëntveiligheid, biedt de verpleegkundige meer overzicht, structuur en orde en is kostenbesparend doordat er minder medicatie op voorraad is.” n
15
NIAZ NIEUWS 01/16
NIAZ Raad van Toezicht bezoekt Vlaanderen De Raad van Toezicht van het NIAZ is op werkbezoek geweest bij diverse Vlaamse instellingen. De Raad werd hartelijk ontvangen bij UZ Gent, PZ Heilige Familie in Kortrijk en Zorgnet ICURO in Brussel. De sterk vernieuwde Raad van Toezicht werd uitgebreid geïnformeerd over ontwikkelingen in het veld.
Op de foto, met de klok mee: Prof.dr. Renaat Peleman (UZ Gent), Drs. Guy Peeters (NIAZ), drs. Wim Bijl (NIAZ), prof.dr Kristof Eeckloo (UZ Gent), ir. Kees van Dun MCM (NIAZ), drs. Gert de Bey (NIAZ), Peter Degadt (NIAZ), drs. Ilse van Stijn (NIAZ), prof.dr. Rik Verhaeghe (UZ Gent) en prof.dr. Erik Mortier (UZ Gent).
AZ Sint Maarten, Mechelen
Communicatie over kwaliteit Hoe bereid je je zorginstelling voor op de externe audit? AZ Sint Maarten stelde een communicatieplan op. Evelien Raman vertelt welke onderdelen het plan heeft.
16
“In mei 2016 vindt bij ons de audit plaats. Om de collega’s hierop voor te bereiden, hebben we een interne campagne ontwikkeld met als concept de ‘K van Kwaliteit’. Doelstelling is de collega’s te doordringen van kwaliteit. Zo lieten we de letter K levensgroot in hout maken. Tijdens de nieuwjaarsreceptie kon je hiermee op de foto. We ontwikkelden ook een kalender die op alle afdelingen werd opgehangen. De kalender telde af naar de dag van de audit en beschreef in 28 thema’s op eenvoudige wijze wat te doen bij onderwerpen als ‘Hoe zoek ik een procedure op’, ‘Medicatieveiligheid’ en ‘Handhygiëne’. De onderwerpen zijn ook terug te vinden
in het Quality Document Management System, een online platform voor werkafspraken en procedures. We maakten ook quizkaartjes die medewerkers uitdagen met vragen als ‘Wat doe je bij brand?’ en
‘Welke doelstellingen heeft je afdeling?’” Daarnaast organiseerde AZ Sint Maarten verschillende bijeenkomsten. Evelien: “We hebben NIAZ-ontbijtbijeenkomsten georganiseerd voor artsen, waar we in kort bestek thema’s als ‘Informed consent’ en ‘Complicatie-registratie’ toelichtten. Tijdens NIAZ-lunchsessies bespraken we zaken als ‘Ultimo’, ‘QDMS’, ‘Incidentmeldingen’, ‘Fixatie’, ‘Hoog Risico-medicatie’ en ‘Functieomschrijvingen’ met medewerkers. Tenslotte hebben we gerichte infosessies georganiseerd met tips voor een geslaagde audit, toegankelijk voor iedereen.” Het resultaat? Het onderwerp kwaliteit, de verschillende thema’s en de aankomende audit staan nu helder op het netvlies. Medewerkers voelen zich voorbereid op de audit. n
Informatieoverdracht
Afdelingsdoelstellingen
Illustraties: AZ Sint Maarten, Mechelen
Stockcontrole
