Natuurpunt vogelwerkgroep Cinerea - Denderstreek
Jaarrapport 2011 Een overzicht van de werking van vogelwerkgroep Cinerea Cinerea-rapport 2012/1
Wouter Faveyts & Christophe Bert Januari 2012
Colofon Een rapport van Natuurpunt-Vogelwerkgroep Cinerea (Dendervallei) Uitgave in eigen beheer – alle rechten voorbehouden aan Natuurpunt-Vogelwerkgroep Cinerea (Dendervallei). Het gebruiken van de gegevens uit dit rapport is toegelaten mits vermelding van de bron. Aanbevolen wijze van citeren: Faveyts W. & Bert C., 2012. Jaarrapport 2011. Een overzicht van de werking van vogelwerkgroep Cinerea. Natuurpunt-Vogelwerkgroep Cinerea. Geraardsbergen, uitgave in eigen beheer.
Foto. Eerstejaars IJsduiker Gavia immer, recreatiedomein de Gavers, Onkerzele, 18 december 2011 (Wouter Faveyts). Een nieuwe soort voor de Denderstreek!
2
Inhoudstafel: 1. Inleiding
4
2. Bestuur
4
3. Communicatie
4
4. Activiteiten
4
5. Inventarisatieprojecten
6
6. Actieve bijdrage aan of advies bij beheerplannen natuurreservaten
7
7. Financiën
7
8. Publicaties
7
3
1. Inleiding Met dit rapport wil Vogelwerkgroep Cinerea een overzicht bieden van de werking van de werkgroep gedurende het jaar 2011. U hoeft geen uitgebreid en al te gedetailleerd rapport te verwachten; wel een aantal eenvoudige facts & figures. Er zijn verschillende redenen om dit rapport te produceren: a) Als een geheugensteuntje voor de toekomst, zodat we later nog weten wat we vroeger allemaal gedaan hebben, al was het maar om er ooit misschien eens nostalgisch op terug te blikken. b) Transparantie. In de eerste plaats voor de medewerkers van de werkgroep en de vogelkijkers uit de Denderregio, zodat men goed weet wat er in het betrokken jaar allemaal gebeurd is. In de tweede plaats voor buitenstaanders, die op die manier makkelijk kunnen zien waar de vogelwerkgroep zoal mee bezig is. c) Als een aanleiding om terug te blikken op het voorbije jaar, en daarbij de gelegenheid te baat te nemen om na te denken over de werking van de werkgroep in het voorbije jaar. d) Last but ot least: als basis voor het jaarlijkse indienen van een dossier bij Natuurpunt Studie, in het kader van ‘Zin in natuur.studie’, met het oog op het verkrijgen van financiële middelen. 2. Bestuur Het bestuur van de vogelwerkgroep bestond in 2011 uit de volgende personen, met vermelding van de functie die ze vervullen: -
Wouter Faveyts: voorzitter / secretaris / coördinator PTT-project; Joost Mertens: ondervoorzitter / vertegenwoordiger Cinerea in de Vlaamse vogelwerkgroep (Vogelwerking Natuurpunt) / coördinator ABV-project; Wim D'Haeseleer: penningmeester; Bjorn Tytgat: webmaster / coördinator watervogeltellingen; Christophe Bert: coördinator ‘Zin in natuur.studie’ / coördinator BBV-project. 3. Communicatie
De communicatie van de vogelwerkgroep verliep in 2011 via de volgende kanalen: - Website: http://dhost.info/cinerea/index.php. De website bevat alle relevantie informatie over de werkgroep. - e-groep:
[email protected]. Vogelkijkers hebben de mogelijkheid om zich in te schrijven op de e-groep vwg_cinerea. Eind 2011 telde de groep 45 leden. Toegang tot de e-groep wordt verkregen door een eenvoudig mailtje te versturen naar
[email protected]. Om vervolgens toegang te krijgen is het nodig om toestemming te krijgen. Met dat laatste willen we enige controle houden op de mensen die wensen toe te treden tot de groep. Omdat er soms gevoelige informatie over het voorkomen van zeldzame vogels via de e-groep wordt verspreid is dat geen overbodige luxe. - Nieuwsflitsen die digitaal verspreid worden via de regiopagina van waarnemingen.be. Deze zijn voornamelijk bedoeld voor het aankondigen van activiteiten of als korte (herinnerings) oproep tot medewerking aan één van de projecten. 4. Activiteiten In 2011 organiseerde de vogelwerkgroep een aantal activiteiten. In de eerste plaats ging het om vergaderingen van de werkgroep. In de tweede plaats ging het om georganiseerde vogeluitstappen. 4.1.
Werkgroepbijeenkomsten Op deze bijeenkomsten is iedereen met interesse in vogels in de Denderregio welkom. Het is de bedoeling dat iedereen, van prille beginner tot ervaren kenner, zich aangesproken voelt. Deze bijeenkomsten werden aangekondigd voor een ruim
4
publiek. Aankondigingen voor deze bijeenkomsten werden ruim vooraf kenbaar gemaakt, via de e-groep en via nieuwsflitsen op de streekpagina van www.waarnemingen.be: http://denderstreek.waarnemingen.be/index.php. Er werden geen afzonderlijke uitnodigingen verstuurd omdat wordt verondersteld dat we op de hiervoor beschreven manieren vrijwel alle potentieel geïnteresseerden kunnen bereiken. Om deze bijeenkomsten voor te bereiden werd vooraf telkens een aparte voorbereidende vergadering georganiseerd met de bestuursleden. a) Voorjaarsbijeenkomst: • Datum: 1 april 2011, 20u – 22u30 • Locatie: ’t Capucientje, Capucienenlaan 99, 9300 Aalst • Agenda: o Kort bespreken winterprojecten 2010-2011: werkzaamheden en eerste resultaten Watervogeltellingen PTT-tellingen o Korte toelichting twee komende activiteiten: tocht naar Harchies en vogels ringen aan het RWZI in augustus o Voorbereiden broedvogelprojecten 2011: ABV BBV Dit omvat naast oproep tot medewerking ook een uitéénzetting over doel en praktische uitvoering van de projecten, ttz basisopleiding voor de medewerkers. o Oproep: zomerganzen 2011 o Varia b) Najaarsbijeenkomst: • Datum: 28 oktober 2011, 20u – 22u30 • Locatie: ’t Capucientje, Capucienenlaan 99, 9300 Aalst • Agenda: o Rapportage BBV-project (bijzondere broedvogels) 2011 o Korte rapportage ABV-project (algemene broedvogels) 2011 o Presentatie over de komende watervogeltellingen + presentatie van rapport van tellingen winter 2010-2011 o Korte presentatie over komende PTT-tellingen o Mystery-bird-quiz: test uw vogelkennis! De winnaar krijgt…: eeuwige roem voor de rest van de avond! o Babbeltje en drankje achteraf. Zoals kan worden gezien aan de onderwerpen op de agenda werd op deze bijeenkomsten veel aandacht besteed aan het communiceren over de recente resultaten van de diverse inventarisatieprojecten. De communicatie ging telkens over de projecten van het afgelopen seizoen (winterseizoen of broedseizoen, al naargelang) en tegelijk werden telkens afspraken besproken voor de projecten voor het komende seizoen. 4.2.
Vogeluitstappen De vogelwerkgroep organiseerde de volgende vogeluitstappen: • Vogeltocht naar Zeeland: 13 februari 2011 Aantal deelnemers: 9 • Vogeltocht naar de moerassen van Harchies (Henegouwen): 5 juni 2011 Aantal deelnemers: 11 • Vogels ringen aan het RWZI Teralfene: 7 augustus 2011 Aantal deelnemers: 8 • Vogeltocht naar de Uitkerkse Polder, i.s.m. Natuurpunt Haaltert: 4 december 2011 Aantal deelnemers: 10 Deze uitstappen werden aangekondigd voor een ruim publiek. Aankondigingen voor deze vergaderingen werden ruim vooraf kenbaar gemaakt, via de e-groep en via de
5
nieuwsflitsen op de streekpagina van http://denderstreek.waarnemingen.be/index.php. 4.3.
www.waarnemingen.be:
Vertegenwoordiging in gewestelijke werkgroep Vogelwerkgroep Cinerea heeft een vertegenwoordiger (Joost Mertens) in de Vlaamse vogelwerkgroep (wat ‘Vogelwerking Natuurpunt’ heet).
5. Inventarisatieprojecten De vogelwerkgroep streeft er naar om het aantal inventarisatieprojecten waaraan wordt meegewerkt te beperken: kwaliteit primeert op kwantiteit. Bij het bepalen van inventarisatieprojecten waaraan actief wordt meegewerkt door de vogelwerkgroep gelden twee belangrijke voorwaarden: - In de eerste plaats willen we het aantal inventarisatieprojecten tot een minimum beperken. Het aantal beschikbare medewerkers is erg beperkt, en we willen deze kostbare mensen niet overbelasten. - In de tweede plaats streven we naar inventarisatieprojecten die zo veel mogelijk nut hebben voor het natuurbehoud in het algemeen en het inventariseren van vogels in het bijzonder. Daarmee wordt bedoeld dat we er bij uitstek naar streven om deel te nemen aan projecten die een wezenlijke bijdrage leveren aan de kennis over het voorkomen van vogels in Vlaanderen en in de Denderstreek in het bijzonder. Op basis van de vermelde voorwaarden heeft de vogelwerkgroep een aantal projecten geselecteerd waaraan wordt meegewerkt. De bovenstaande twee voorwaarden betekenen uiteraard niet dat het aan individuele waarnemers verboden is om aan andere projecten deel te nemen. Concreet nam de vogelwerkgroep in 2011 deel aan de volgende projecten: 5.1. ABV-project (Algemene Broedvogels Vlaanderen): project op Vlaams niveau waarbij op gestandaardiseerde wijze (punttellingen in door de computer geselecteerde kilometerhokken) algemene broedvogelsoorten worden opgevolgd. Dit is een prioritair project voor de vogelwerkgroep. 5.2. BBV-project (Bijzondere Broedvogels Vlaanderen): project op Vlaams niveau waarbij een aantal broedvogelsoorten worden opgevolgd (zeldzame broedvogels, koloniebroedvogels en uitheemse broedvogels). Het in de streek broedende soorten die onder het project vallen is beperkt. Daarom is er voor gekozen om een aantal soorten bij het project te betrekken die op Vlaams niveau niet bij het project horen, maar die op regioniveau wel zeldzaam zijn als broedvogel, en daardoor het opvolgen waard zijn. Dit zijn de zgn. ‘BBV-plus-soorten’. Dit is een prioritair project voor de vogelwerkgroep. 5.3. Watervogeltellingen: project op Vlaams niveau waarbij een aantal watervogelsoorten op gestandaardiseerde wijze worden geteld (zes tellingen per winter, van oktober tot maart, telkens in het weekend halverwege maand). Dit is een prioritair project voor de vogelwerkgroep. 5.4. PTT-tellingen (Punt Transecttellingen): project op Vlaams niveau waarbij op gestandaardiseerde wijze (punttellingen in door de tellers zelf geselecteerde telroutes) algemene soorten wintergasten worden opgevolgd. Dit is een prioritair project voor de vogelwerkgroep. 5.5. Telling zomerganzen: in het kader van het Invexo-project rond een aantal invasieve plantensoorten worden in twee gebieden in de regio zgn. ‘zomerganzen’ geteld. Dit zijn alle soorten ganzen die in de zomer in de regio voorkomen; het gaat vrijwel uitsluitend om uitheemse soorten. Dit project vergt slechts weinig mankracht: het gaat om een eenmalige telling van twee gebieden, door twee tellers, tijdens de zomer. 5.6. Een eigen regioscherm op www.waarnemingen.be: http://denderstreek.waarnemingen.be/index.php 5.7. Monitoring van graanakkers voor akkervogels. Dit is een zeer lokaal project in het uiterste zuiden van de regio (Galmaarden). Het Regionaal Landschap Zenne, Zuun & Zoniën heeft sinds 2009 gezorgd voor een drietal graanakkers voor akkervogels per winter. Het gaat om akkers die niet worden geoogst, maar die blijven staan tot in maart van volgend jaar. Het graan is een belangrijke voedselbron voor akkervogels, in het bijzonder Geelgorzen. Om het nu en de impact van de akkers zo goed mogelijk te kunnen inschatten wordt met enkele lokale vogelkijkers ingestaan voor een tweewekelijkse monitoring van het aantal vogels dat voorkomt op deze graanakkers.
6
De eerste vier (grote) projecten werden daarbij als prioritair beschouwd. Dit zijn projecten die ons zo goed mogelijk een beeld moeten geven van zo veel mogelijk regionale vogelsoorten, en die zo veel mogelijk nuttig zijn voor natuurbehoudsdoeleinden: opvolgen van bedreigde en zeldzame soorten enz.. Overlap tussen projecten wordt vermeden. Twee prioritaire projecten (5.1 en 5.2) hebben betrekking op broedvogels. De twee andere prioritaire projecten (5.3 en 5.4) gaan over wintervogels. Daarnaast vinden in de regio nog andere activiteiten plaats, die echter niet op projectmatige basis door de werkgroep actief worden ondersteund. Het wetenschappelijk ringwerk is daar een voorbeeld van. 6. Actieve bijdrage aan of advies bij beheerplannen natuurreservaten Er werden bijdragen geleverd voor de monitoringsrapporten van een aantal reservaten van Natuurpunt. Voor in totaal drie reservaten werden in dit verband concrete vogeldata aangebracht. De vogelwerkgroep publiceerde in maart een rapport over bijzondere broedvogels in de Denderstreek in 2010 (zie verder: 8. Publicaties). Dit rapport werd actief verspreid aan alle Natuurpunt-afdeling in het werkingsgebied van de vogelwerkgroep, met de boodschap dat de inhoud van dit rapport nuttig kan zijn voor het evalueren en het plannen van het beheer in de diverse reservaten die de betrokken afdeling beheren. 7. Financiën Vogelwerkgroep Cinerea heeft een bedrag van 400 euro ontvangen van Natuurpunt in het kader van ‘Zin in natuur.studie’, voor het werkingsjaar 2010. Vogelwerkgroep Cinerea heeft een bedrag van xxx euro ontvangen van Natuurpunt in het kader van deelname aan het Invexo-project rond zomerganzen (voor het tellen van twee gebieden), voor het werkingsjaar 2010. Het bestuur van de vogelwerkgroep heeft beslist om 200 euro ter beschikking te stellen voor het aankopen van graan, om voederplaatsen voor akkervogels en dan in het bijzonder Geelgorzen in te richten in de kern van het Geelgorzengebied in het uiterste zuiden van de regio. Het is meer bepaald de bedoeling om 1-2 dergelijke voederplaatsen aan te leggen in het Oost-Vlaamse deel van het kerngebied. De graanakkers die worden aangelegd door het Regionaal landschap Zenne, Zuun & Zoniën (zie hoger bij 5.7) worden immers enkel aangelegd in werkingsgebied van dat regionaal landschap (provincie Vlaams-Brabant). De tegenhanger in aan de overkant van de provinciegrens, het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen, voorziet geen maatregelen voor akkervogels. Daarom wordt er getracht om daar op andere manieren wintervoedsel ter beschikking te stellen van Geelgorzen. 8. Publicaties De vogelwerkgroep gaf in 2011 één (digitale) publicatie uit: Faveyts W. & Bert C., 2011. Bijzondere broedvogels in de Denderstreek in 2010. Natuurpunt-Vogelwerkgroep Cinerea. Geraardsbergen, uitgave in eigen beheer. (http://dhost.info/cinerea/documenten/20110303_CINEREArapport%20nr.2011-1.pdf). Deze publicatie werd verspreid via de volgende kanalen: de e-groep en de website van de vogelwerkgroep, actieve verspreiding naar alle Natuurpunt-afdelingen binnen het werkingsgebied van de vogelwerkgroep (Denderstreek), de provinciale dienst van het Agentschap voor Natuur en Bos, het INBO en Natuurpunt Studie. Het rapport is online raadpleegbaar op de volgende locaties: http://dhost.info/cinerea/projecten.php (website van de vogelwerkgroep) en http://www.natuurpunt.be/nl/natuurbehoud/natuurstudie/rapporten-studie_699.aspx#item 7 (website van Natuurpunt Studie).
7
