De journalist Vincent Dekker heeft in het dagblad Trouw al enkele jaren een column over duurzame energie, vooral zonne-energie, in Nederland en daarbuiten. Hieronder zijn enkele van zijn columns bijeengebracht om een indruk te geven van de stand van zaken op dit gebied. Vincent wil zon – Plan voor Nederlands grootste zonneweide in Gennep Vincent Dekker - Trouw 25/01/13, 10:30 © Airport Weeze. De 60.000 zonnepanelen bij vliegveld Weeze. Gennep kan er nog 20.000 meer kwijt. Genoeg zonne-energie om ruim 5000 huishoudens van groene stroom te voorzien, dat is wat de initiatiefnemers in Gennep voor ogen hebben. Een braak-liggend industrieterrein zou er een zonneweide met maar liefst 80.000 zonnepanelen kunnen worden. In het Limburgse Gennep, vlak onder Nijmegen, worstelt het gemeentebestuur al tijden met het nieuwe bedrijventerrein De Brem. Dat wil in deze crisistijd maar geen gebruikers krijgen. Dus denken de oppositiepartijen PvdA en VVD, samen met de SP, die nog niet in de gemeneteraad zit, dat het tijd wordt voor een radicaal andere aanpak. Zij stellen voor op het nu nog lege weiland 80.000 zonnepanelen neer te zetten. Daarmee zou Gennep in één klap het grootste zonnepark van Nederland krijgen. Gennep heeft een goed voorbeeld op korte afstand: het Duitse vliegveld Weeze. Daar staan al 60.000 panelen op velden naast de startbanen. Op industrieterrein De Brem zouden er nog zo'n 20.000 meer passen. De 12 panelen op mijn dak kunnen bijna één gemiddeld huishouden van stroom voorzien. Eigenlijk heb je er ongeveer 15 per huishouden nodig. Die leveren dan samen iets meer dan 3000 kWh per jaar op. Dat betekent dat de 80.000 panelen op De Brem zo'n 5500 woningen van groene stroom zouden kunnen voorzien. Voor Gennep komt het neer op 80 procent van al het stroomverbruik van inwoners en kleine bedrijven samen. Om de eigen stroomvoorziening zo ingrijpend te kunnen vergroenen, is 27,8 miljoen euro nodig: 10 miljoen voor de grond en 17,8 miljoen voor de zonnepanelen en toebehoren. Dat geld is na negen à tien jaar terugverdiend, waarna voor gemeente en inwoners een mooie winst gloort, aldus PvdA en VVD in Gennep. Om de zonneweide rendabel te maken moet er wel een regeling komen voor de energiebelasting op groene stroom. Daar zijn in Den Haag de regeringspartijen VVD en PvdA nu druk mee bezig. Dus zou je denken dat de Gennepse afdelingen van die partijen maar eens gezellig met hun partijgenoten in Den Haag moeten gaan borrelen. _____________________ Vincent wil zon – Grijze panelen maken vliegveld groen Vincent Dekker - Trouw 13/01/12, 12:23 Vliegveld Weeze: een paar kilometer over de Duitse grens en de zonnepanelen schitteren je tegemoet... Soms moet je in het groot denken. Vliegveld Weeze, net over de Duitse grens bij Nijmegen en Venlo, zet 42 voetbalvelden vol met zonnepanelen. Goed voor de stroom voor 4300 huishoudens à la Dekker. De afgelopen weken heb ik wat gas teruggenomen - vakantie, andere 'verplichtingen' - en dus wil ik de komende tijd even een inhaalslagje maken. Er liggen wat onderwerpen op de plank die ik kort zal aanstippen. Om te beginnen dus vliegveld Weeze. Daar draait sinds een week een 'zonneweide' zoals we die nog niet veel in onze contreien tegenkomen. 13 miljoen kiloWattuur moeten de panelen jaarlijks opleveren. Bij een gebruik van zo'n 3300 kWh per jaar voor een gemiddeld Nederlands huishouden, zou dat goed moeten zijn voor pakweg vierduizend huishoudens. Of 4300 huishoudens zoals het mijne (tweepersoons). Weeze zal de opgewekte stroom echter goeddeels zelf gebruiken. Wilt u weten hoeveel panelen ze daarvoor naast elkaar hebben gezet: als u de foto uitvergroot zijn ze te tellen. Maar Weeze is u terwille en meldt op zijn site dat het er 60.000 zijn. Voor 25 miljoen euro, inclusief blz. 1 van 8
kilometers kabel en -tig omvormers. Da's volgens mij niet duur: Ik heb 12 panelen op mijn dak en die zouden bij de nieuwste actie van Wijwillenzon inclusief montage zo'n 5500 euro kosten. Weeze is 5.000 keer zo groot en komt per 12 panelen uit op 5.000 euro. Volgens de rekenmethode-Dekker moet dat dus winst opleveren. Temeer daar ze in Duitsland een veel aantrekkelijker feed-in tarief kennen. _______________________ Vincent wil zon – Nijmegen krijgt eerste zonnevolkstuintjes Vincent Dekker - Trouw 04/05/12, 10:30
© 4NewEnergy. Een eerder project van 4NewEnergy in Nijmegen, 92 panelen op wijkcentrum Hatert. Yes! Slimmerikken in Nijmegen realiseren volgens mij de eerste 'zonnevolkstuintjes': volkstuintjes voor zonnepanelen. Samen met de gemeente en netwerkbedrijf Liander. Als dit lukt, kan het op veel plaatsen in het land heel mooi blauw worden. Ik heb een half jaar geleden niet durven dromen dat het zo snel werkelijkheid zou kunnen worden. November vorig jaar pleitte ik hier voor belastingvrije energie voor iedereen uit eigen volkstuin. Voor al die mensen die zonnepanelen willen maar geen geschikt dak hebben. Precies dat wordt nu in Nijmegen geregeld. Probleem is dat zonnepanelen nu nog alleen renderen als je de stroom ervan kunt salderen met de stroom die je thuis verbruikt. Stel je verbruikt 3500 kWh per jaar en je panelen leveren daarvan 2500 kWh, dan reken je 1000 kWh af met je energieleverancier. Je krijgt dan als het ware voor elke kWh van je panelen dezelfde 22 cent die je moet betalen voor de kWh die je afneemt van het energiebedrijf. Maar wanneer mag je salderen? De wet is daarover niet duidelijk. Het mag zeker als je je panelen thuis 'achter de meter' aan het net koppelt, in de praktijk vaak via een extra groep in je meterkast. Dat lukt echter niet als je panelen onderdeel zijn van een 'zonneweide', een groep van honderden of duizenden panelen op bijvoorbeeld een kilometer afstand van je huis. De stroom van zo'n zonnepanelen-volkstuin gaat dan rechtstreeks het net op en wordt in principe door energiebedrijven ingekocht voor 6 a 7 cent per kWh. Doorbraak bij salderen? Het verschil tussen deze 7 cent en de 22 cent die consumenten betalen zit vooral in de energiebelasting die het rijk heft. En het is dus vooral aan het rijk om te zeggen of 'salderen op afstand' ook zou mogen. Daarop wordt nu gebroed. Maar het ministerie van EL&I heeft Nijmegen nu al wel toestemming gegeven om het salderen voorlopig toe te passen. Met de groene tandem GroenLinks en D66 als 'gedogers' van het huidige demissionaire kabinet, mag je hopen dat salderen op afstand snel bij wet zal worden toegestaan. Mocht het echter achteraf alsnog verboden worden, dan springt de gemeente Nijmegen in. Die vergoedt de kopers van panelen dan twee jaar het verschil tussen wel en niet salderen. Dat zorgt er voor dat de paneeleigenaren daarna aan die 7 cent per kWh genoeg hebben om uit de kosten te komen. Het gaat vooralsnog om 180 en 259 zonnepanelen op de daken van twee voorzieningencentra, waar Nijmegenaren er 3 tot 20 van kunnen kopen. Die leveren per jaar elk ongeveer 200 kWh op, waardoor de actie de gemeente Nijmegen maximaal 28.000 euro kost. Voor een stad als Nijmegen een schijntje. En in ruil daarvoor stimuleert de gemeente de eigen duurzaamheid en de broodnodige helderheid in de wet over salderen. Ik kan u verzekeren: naar die helderheid snakken inmiddels duizenden, zo niet veel meer, Nederlanders... Verhuizen geen probleem Liander speelt ook een heel positieve rol in de Nijmeegse zonnevolkstuin. Het netwerkbedrijf maakt het salderen technisch mogelijk. En dat niet alleen in Nijmegen, maar overal waar Liander het netwerk beheert. Als iemand in Nijmegen nu meedoet aan het project en volgend jaar verhuist naar het nog duurzamer wordende Bergen, kan ie gewoon blijven salderen met zijn Nijmeegse panelen! Amsterdam Amsterdam neemt ook een proef met 'virtueel salderen', zoals ze het daar noemen. Maar daar gaat het nog net iets minder ver. In de hoofdstad komen zonnepanelen op VvE-daken, daken van een Vereniging van blz. 2 van 8
eigenaren. De hoeveelheid kWh's die de panelen leveren, wordt verdeeld over de leden van de VvE en die mogen dat dan salderen met hun verbruik zonder dat er een kabeltje van hun panelen naar de individuele meterkast loopt. Maar dit is dus nog wel op het eigen dak. In Nijmegen gaat het om panelen op andere daken, eventueel op kilometers afstand van het huis. Net als echte volkstuintjes dus. _____________________ Vincent wil zon – Belastingvrije energie voor iedereen uit eigen volkstuin Vincent Dekker - Trouw 20/11/11, 09:00 In Nederland kunnen de modalen en boven-modalen nu goedkope stroom krijgen door zonnepanelen op hun dak te zetten. Maar zou eigen, belastingvrije energie niet voor iedereen bereikbaar moeten zijn? Gisteren constateerde ik dat goedkope zonnestroom voorlopig blijft voorbehouden aan de happy few: de mensen met genoeg geld om zonnepanelen op hun dak te zetten én met een eigen dak dat daar ook geschikt voor is. Henk en Ingrid in hun flatje kunnen nu fluiten naar goedkope eigen stroom. Een manier om daar iets aan te doen is zonnepanelen op een gemeenschappelijk dak of in een gemeenschappelijk weiland te plaatsen en dan toe te staan dat de eigenaren van die zonnepanelen de stroom uit die panelen mogen salderen met hun stroomverbruik thuis. Nu mag je alleen salderen als de teruggeleverde stroom thuis, achter de meter, het elektriciteitsnet in wordt gestuurd. Dat lukt niet als je een stel panelen in een weilandje op een paar honderd meter of meer van de betrokken huizen hebt staan. Bovendien wil je de opbrengst van die panelen niet via zeg eens dertig kabeltjes en dertig metertjes naar de betrokken huizen brengen. Da's onnodig kostbaar. De stroom van de panelen moet vanuit het weiland direct het net in worden gestuurd. Vervolgens mogen de eigenaren van die panelen de opbrengst naar rato van hun investering met hun stroomverbruik verrekenen. Gisteren reageerde ene KNO3 met de ogenschijnlijk logische opmerking dat je dan ook mensen met eigen zonnepanelen in de Sahara moet toestaan om te salderen, aandeelhouders in een zonnestroomfonds bijvoorbeeld. Maar dat is onhaalbaar, aldus KNO3. Laat ik een ander voorbeeld geven. Als je bij de groenteboer een komkommer koopt, vind je het vanzelfsprekend dat daar belasting over wordt geheven. Als je een komkommer uit je eigen tuin eet, vind je het even vanzelfsprekend dat daar geen belasting bij komt kijken. En een stapje verder: de komkommer komt uit je volkstuintje een paar kilometer verderop, en nog steeds hoef je geen btw over je eigen komkommer af te dragen. Vinden we dat krankzinnig? Nee toch? Het omgekeerde zou juist gek zijn. Nou zet ik zonnepanelen in mijn tuin. Okee, ik hoef geen belasting te betalen. Maar zonnepanelen in mij volkstuintje en oeps: de belasting vraagt of ik even wil aftikken. Dat volkstuintje is heel herkenbaar van mij. Daarom vinden we dat die komkommer onbelast moet/mag blijven. Maar het is slechts een paar vierkante meter grond op een veel groter terrein. Als ik nou een paar vierkante meter zonnepaneel op een veel groter terrein zet, naast de zonnepanelen van mijn buurman, en van mensen een straat verderop, lijkt de situatie dan niet heel erg op een echt volkstuintjescomplex? Maar dan met energie als oogst? Ja, maar, zullen de tegenstanders zeggen, die komkommer haal jij zelf van het land en breng je zelf naar je keuken, terwijl de stroom het algemene net op gaat en dan misschien wel via een omweg pas bij jou in huis terecht komt. Nou, die komkommer is dus ook over een algemene weg vervoerd. Weliswaar in jouw fietstas, maar jij fietste wel over een gemeentelijke of provinciale weg. En dan nog, hoor ik de tegenstanders al zeggen: die stroom uit jouw paneel komt waarschijnlijk helemaal niet bij jou thuis terecht. Jij krijgt misschien de stroom van het paneel van je buurman, of zelf van een heel andere bron, een windmolen of een waterkrachtcentrale. Ja, klopt, maar dat geldt enerzijds ook voor de stroom die ik nu thuis belastingvrij opwek. Die gaat in de zomer, als ik teveel stroom heb, naar iemand in de buurt, en in de winter krijg ik groene stroom uit het net. En anderzijds gaat het bij die komkommers net zo. Want niemand belet mij om met mijn buurman op het volkstuintjescomplex een paar komkommers belastingvrij tegen een kilootje tomaten te ruilen. Ik weet het niet zeker, maar gok erop dat er geen wet bestaat die dit verbiedt. Een ander voorbeeld: mag u uw huis belastingvrij warm stoken met hout uit eigen tuin? Tuurlijk. Mag het niet met hout uit een bos? (Uiteraard alleen hout dat door de bosbeheerder daarvoor is vrijgegeven...) Mag u samen met buren dat hout met een aanhangwagentje ophalen? En wilt u dat de belastingdienst dan bij u voor de deur staat om een paar euro energiebelasting en btw per kuub te innen? Kortom: volgens mij is het helemaal niet zo wereldvreemd om 'volkstuintjes voor de kweek van eigen energie' toe te staan zonder er meteen de belasting op los te laten. Laten we met z'n allen eens creatief worden en hier een heel werkbaar model voor verzinnen! ________________________ Vincent wil zon – Petitie tegen importheffing op Chinese zonnepanelen Vincent Dekker - Trouw 17/09/12, 10:30
blz. 3 van 8
Zonnepanelen in Duitsland komen veelal uit China, maar Duitsland zelf verdient er het meeste aan. Net nu zonne-energie, dankzij goedkope Chinese zonnepanelen, een enorme vlucht neemt, dreigen import-heffingen van de VS en Europa deze verduurzaming te frustreren. Een wereldwijde petitie moet de politici tot inkeer brengen. De afgelopen jaren is de prijs van zonnepanelen sterk gedaald. Zo sterk, dat zonne-energie nu in veel landen zonder subsidie kan concurreren met stroom uit het elektriciteitsnet. De verkoop van zonnepanelen groeit nu als kool, zowel in Azië als in Europa en de VS. Desondanks zijn recent veel Europese en Amerikaanse fabrikanten van zonnepanelen failliet gegaan. Die geven China daarvan de schuld: Chinese fabrikanten zouden hun panelen dankzij subsidies onder de kostprijs kunnen verkopen. Nadat de VS al heffingen hadden ingevoerd, hebben nu ook Europese fabrikanten de Europese Unie verzocht om importheffingen in te stellen. Mondiale oproep Avaaz, een groep van burgers in tal van landen die op het web geregeld petities organiseert rond veelal mondiale thema's, meent dat het duurder maken van zonnepanelen het laatste is waar de wereld nu behoefte aan heeft. Daarom roept Avaaz iedereen op hun nieuwste petitie te tekenen: Een zonnestraal van hoop voor het klimaat. Daarin staat onder meer: 'Als bezorgde wereld burgers roepen wij u op om onmiddellijk met China in gesprek te treden en afspraken te maken die banen en innovatie red [sic], en tegelijkertijd de groene revolutie stimuleert. Tarieven, protectionisme en een handelsoorlog zullen de prijs van zonne-energie alleen maar verhogen en daarbij desastreus zijn voor zowel deze ontluikende industrietak als voor het klimaat.' Heffing kóst banen Wie mijn weblog al wat langer volgt, zal het niet verbazen dat ik aandacht vraag voor deze actie. Ik geloof eerlijk gezegd niet dat de goedkope Chinese panelen Amerika en Europa netto arbeidsplaatsen kost. Ik heb eerder al gemeld dat Duitsland enorm veel verdient aan die Chinese panelen, waar vooral veel Duitse technologie in is verwerkt, en waar ook heel veel Duitse omvormers bij worden verkocht (Duitsland is wereldmarktleider bij omvormers). Maar ook in Nederland en andere Europese landen leveren de Chinese panelen momenteel heel veel, uiterst welkome, banen op. Bij de installateurs die de panelen op daken plaatsen, en bij de bedrijven die de panelen importeren en aan consumenten verkopen, om maar twee voor de hand liggende bronnen van werkverschaffing te noemen. En dat gaat ook op voor de VS. In de EU en de VS samen zijn momenteel vermoedelijk zo'n 150.000 banen afhankelijk van goedkope zonnepanelen. Dat zijn veel meer arbeidsplaatsen dan de banen die verdwenen door het faillissement van zonnepaneelfabrikanten. Kortom: als politici in Washington en Brussel echt begaan zijn met werkgelegenheid, dan mogen ze hun oren niet laten hangen naar de lobby van één sector uit de zonne-energiewereld. Verkapte subsidie op olie Als ze dat wel doen, frustreren ze bovendien de ontwikkeling van groene stroom en stimuleren zo de vervuilende stroom uit kolen, olie en gas. Eigenlijk is een heffing op Chinese zonnepanelen een zoveelste verkapte subsidie voor de oliemaatschappijen. Daar is de wereld volgens mij niet bij gebaat. Dus doe uzelf een plezier en teken die Avaaz-petitie. ___________________ Vincent wil zon – Nieuwe dorpsbatterij gaat tien jaar mee Vincent Dekker - Trouw 14/07/12, 10:30 In de zoektocht naar opslag van wind- en zonnestroom is weer een stap vooruit gezet. De Amerikaanse multinational GE heeft een nieuwe batterij in de aanbieding die tien jaar lang dagelijks ge- en ontladen kan worden. Voor de doorbraak van duurzame energie is op dit moment de race naar grootschalige, betaalbare energie-opslag misschien nog wel belangrijker dan prijsverlagingen bij windmolens en zonnepanelen. Zonder die opslag moet voor zon- en windloze uren immers nog worden teruggevallen op traditionele energiecentrales. En als die de helft van de tijd niet draaien omdat hun energie niet nodig is, zijn ze de andere helft van de tijd extra kostbaar om te exploiteren. blz. 4 van 8
General Electric, GE in het kort, doet zijn naam momenteel weer eens eer aan met een deel van een oplossing van dit elektriciteitsprobleem. GE heeft een oude, Zuid-Afrikaanse batterijtechnologie opgekocht en verder ontwikkeld. Een fabriek van 100 miljoen dollar bij New York is deze week geopend, waardoor 6000 Durathon batterijen nu naar een eerste klant kunnen: een Zuid-Afrikaans bedrijf... De batterij lijkt wat op een traditionele auto-accu die met lood en zuren werkt. Maar GE's batterij bestaat uit natriumchloride en nikkel. Tijdens het laden komen chloor-ionen vrij uit het chloride, waarna die ionen met het nikkel nikkelchloride vormen. Bij het afgeven van stroom gebeurt het omgekeerde. GE's batterij is per kiloWatt aan opslagcapaciteit duurder dan de loodaccu. Maar als de loodaccu bijna geheel wordt ontladen en weer geladen, gaat hij snel achteruit. Met een paar honderd cycli kan het al gedaan zijn met zijn vermogen lading vast te houden. Volgens GE gaat zijn Durathon accu minstens 3500 ontladingen mee. Als de batterij elke dag één keer wordt geladen, door bijvoorbeeld zonnepanelen, en 's nachts weer wordt ontladen, gaat die dus tien jaar mee. Een bijkomend voordeel is dat de natrium-chloor-nikkel batterij in twee uur geladen kan worden, tegen tien uur voor een loodaccu. De eerste toepassing krijgt de batterij bij zendmasten voor mobiele telefoonnetten. Die werken op afgelegen plaatsen veelal nog met dieselgeneratoren die daarvoor constant moeten draaien. In combinatie met de batterij kan zo'n 50 procent op de kosten van de dieselgenerator worden bespaard. Maar GE kijkt ook al naar toepassing van zijn batterij in kleine stroomnetten, bijvoorbeeld voor een dorp of stadswijk. En dan spits ik natuurlijk mijn oren, want dan denk ik meteen aan mijn eigen Bergen Energie. Op mijn Twitter-account is het een weekje zo goed als stil geweest, maar wie meer energienieuws wil volgen, kan nu weer terecht bij @VincentDekker4. (Ik was een goeie week fietsen in Zweden – zeker aan te raden voor wie niet altijd vlak wil rijden maar ook niet meteen een Alpenpas over wil – en heb daardoor wat onregelmatiger voor dit weblog geschreven. Ik pak de draad nu weer op, maar wel in zomertempo: in principe eens in de twee dagen.) ________________ Vincent wil zon – Oliekoning zet zijn geld op zonne-energie Vincent Dekker - Trouw 01/08/12, 10:30 Er zijn toch echt opmerkelijke zaken gaande in de energiewereld. Als er één land is dat tot in lengte van dagen op fossiele energie zou kunnen draaien, is het wel Saoedi-Arabië. Maar uitgerekend dat land gaat zijn oliedollars op ongekende schaal zetten op zonne-energie. Kan Nederland hier iets van leren? Saoedie-Arabië is 's werelds bekendste benzinepomp. Er zit meer olie in de grond dan het land in eeuwen zelf zou kunnen opmaken. En toch schaft het koninkrijk de komende jaren op een enorme schaal zonnepanelen en zonneovens aan, zo liet het een paar weken geleden weten. Het gaat 41.000 MW aan zonne-energiecapaciteit opstellen in zijn woestijn. Om een idee te geven: als dat allemaal zonnepanelen zouden moeten zijn zoals ze bij mij op het dak staan, heb je het over pakweg 160 miljoen panelen. In feite moet straks 25.000 MW komen uit zonne-ovens (Concentrated Solar Power, oftewel CSP in jargon) en zullen zo'n 60 miljoen panelen voor 16.000 MW moeten gaan zorgen. Zonde van de olie Saoedie-Arabië wekt nu nog heel veel stroom op met de olie uit eigen bodem. Dat lijkt goedkoop, spotgoedkoop zelfs. Maar het land redeneert anders. Elk vat olie dat het zelf in elektriciteitscentrales opstookt, kan het niet aan het buitenland verkopen. Dus heeft de eigen olie de prijs van de wereldmarkt. En dan komt het stroom-rekensommetje voor de oliekoning en zijn 29 miljoen onderdanen er minder mooi uit te zien. 100 miljard dollar De zonne-energiecentrales vergen vermoedelijk een investering van 100 miljard dollar, ongeveer 80 miljard euro. Per jaar zullen ze uiteindelijk voor 19 miljard dollar (15 miljard euro) aan olie besparen. Bij de huidige olie-exportprijzen. Oftewel: die 100 miljard dollar kunnen in een kleine zes jaar (of minder als de olieprijs stijgt) zijn terugverdiend. Lijkt een heel erg verantwoorde investering. Die stellen ze dus ook niet uit tot Sint Juttemis. Volgend jaar begint de aanleg van de eerste zonneparken. Gaskoning Nederland heeft ook eigen energie: gas. Tot nu toe wekt de Nederlandse regering echter niet de indruk dat men het uitputten van de eigen voorraden wil vertragen met behulp van wind- en zonne-energie. Het terugverdienen zal hier weliswaar een paar jaar langer duren dan met de centrales in de Saoedische woestijn, maar misschien zou onze gaskoning toch eens met de oliekoning moeten gaan praten. Wie weet zou de laatste zelfs wel willen investeren in Nederlandse zonne-parken. Hij doet het namelijk al in Marokko. Dat land wil in 2020 40 procent van zijn energie uit duurzame bronnen halen, twee keer zo veel als het doel dat Europa zich heeft gesteld en dat Nederland bij lange na niet gaat halen. Saoedi-Arabië helpt bij het opzetten van zonne-energiecentrales. En dat terwijl Marokko ook al meedoet in het enorme Desertec-project om in de Afrikaanse woestijn stroom voor West-Europa te gaan opwekken. Marokko verandert in een paar jaar van energie-importeur in een energie-exporteur. blz. 5 van 8
_______________ Vincent wil zon – Groeiende twijfel aan 'groot en centraal' Vincent Dekker – Trouw 27/04/11, 16:58 Kerncentrales, zoals in het Zeeuwse Borssele, handhaven de afhankelijkheid van foute landen en het grote geld, aldus Rob Wijnberg. Een aangename verrassing gisteren in NRC Next. Rob Wijnberg vult er twee pagina's met een pleidooi tegen kolen-, kern- en andere grote centrales en vóór zonne-energie. Voor wie dat niet helder heeft: Rob Wijnberg is niet de eerste de beste bij de jonge ochtendversie van NRC Handelsblad. Of misschien moet je hem juist wel zo noemen; hij is in ieder geval de hoofdredacteur. Ik had u graag een link aangeboden naar zijn artikel 'Meer kernenergie betekent meer energiemonopolies', maar helaas, dat lukt me niet. Ik kan althans geen webversie van zijn zeer lezenswaardige stuk vinden. Laat ik daarom trachten zijn betoog samen te vatten. Zijn observatie is dat de wereldeconomie zich sterk heeft kunnen ontwikkelen dankzij het verbruik van steeds meer energie, en die energie komt tegenwoordig van een heel klein aantal spelers. Pakweg zes grote oliemaatschappijen en enkele tientallen staten en staatsbedrijven hebben de touwtjes in handen. Een kleine 500 eigenaren bepalen nu wereldwijd hoeveel energie waar tegen welke prijs beschikbaar zal zijn. Vele van die eigenaren zijn dictators in olielanden. Het Westen wil daar minder afhankelijk van worden en zet dan onder meer in op kernenergie. Maar ook de brandstof daarvoor is beperkt en veelal afkomstig uit 'foute' landen. Bovendien is kernenergie vanwege de torenhoge kosten van kerncentrales afhankelijk van het zelfde grootkapitaal dat nu ook al de gigantische energiewinsten opstrijkt. Dus voor Wijnberg geen nieuwe kerncentrales. In plaats daarvan vraagt hij de lezer zich een wereld voor te stellen waarin massaal is overgeschakeld op zonnepanelen, windmolens en biogas. Dat daarvoor heel veel kosten gemaakt moeten worden, is volgens Wijnberg geen goed tegenargument. Nadat ruim 100 jaar geleden de eerste olieputten werden geslagen, is er ook ongelooflijk veel geld in de oliesamenleving gestoken. ‘Willen we een maatschappij die gedomineerd blijft door logge overheden en het grote geld, of willen we een maatschappij die burgers daar juist van bevrijdt?’, zo vraagt Wijnberg zijn lezers. Wie mijn blog vanaf het begin heeft gevolgd, weet dat zijn betoog mij enorm aanspreekt. En wie dat nog niet weet, leze alsnog deze aflevering: “Geld is lang niet alles, zelfstandigheid is ook een groot goed”. Mocht iemand ondertussen het artikel van Wijnberg tegenkomen op de site van NRC Next (of grote broer NRC Handelsblad natuurlijk, maar het artikel heeft niet in die krant gestaan): plaats dan hieronder a.u.b. een reactie met daarin een link naar dat artikel! ________________________ Vincent wil zon – In 2030 leven we helemaal van de zon Vincent Dekker - Trouw 29/01/13, 15:17 Het is een erg makkelijk rekensommetje, maar daarom misschien toch niet minder waar. Met de huidige groei bij de productie van zonnestroom, komt over zo'n twintig jaar alle stroom van zonnepanelen en zonne-ovens. In VPRO's Tegenlicht van vorige week maandag (nog te zien op www.uitzending gemist.nl/afleveringen/ 1320775) kwam een Amerikaanse onderzoeker aan het woord, Peter Diamandis, die eigenlijk overstroomt van optimisme. Tenminste, zo komt zijn stelling ongetwijfeld over op ietwat cynischer of somberder denkende mede-leden van ons menselijk ras. Diamandis constateert iets heel eenvoudigs (zie vanaf minuut 35:35). De afgelopen jaren is de wereldwijde productie van zonne-energie met zo'n 30 procent per jaar gestegen. 'Dat lijkt niet veel, zeker als je met pakweg een half procent begint,' aldus Diamandis. Maar als je elk jaar 30 procent groei kent, kom je toch in 20 stappen van 0,5 naar 100 procent, zo rekent hij ons voor (en ja, dat klopt; ik heb het even nagerekend). Diamandis is mede-oprichter van de Singularity Universiteit, waar hij samen met grote technologieconcerns aan de technologie van morgen werkt. Exit wateroorlog Energie in overvloed is niet het enige moois dat hij voorziet. Als stroom straks nagenoeg onbeperkt leverbaar is, kun je daarmee onder meer ook onbeperkt schoon drinkwater maken. Een bloedige strijd om schoon water is een van de horrorscenario's die andere futuristen juist vrezen. Momenteel zijn we ons water in ieder geval nog behoorlijk aan het verkwisten, bijvoorbeeld als koelvloeistof voor kolencentrales. Grote landen met grote plannen De vraag is natuurlijk: gaan we de komende 15 tot 20 jaar nog elk jaar 30 procent meer zonne-energie produceren. Op de korte termijn lijkt me dat zeker haalbaar, gezien de plannen die grote landen als China,
blz. 6 van 8
India en Japan hebben. En wie weet worden de panelen mede daardoor binnenkort zo goedkoop dat de ontwikkeling zelfs nog een tikje sneller gaat... Anderzijds: ik denk dat we niet zo snel alle olie en gas kunnen vervangen die we voor onder meer transport gebruiken. Vliegtuigen met grote accu's: het is nog geen echt alternatief... _____________________ Vincent wil zon – Het verleden is niet onze toekomst Vincent Dekker - Trouw 17/08/12, 12:18 Schermen politieke partijen met onhaalbare doelstellingen voor een duurzame energievoorziening, zoals uit een wetenschappelijke analyse in Trouw zou blijken? Volgens mij worden verleden en toekomst door elkaar gehaald. Op 12 september kunnen we weer naar de stembus en dus is het zinvol naar de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen te kijken. In een nieuwe rubriek 'Kiezen met kennis' laat Trouw die verkiezingsprogramma's analyseren. Wetenschapsjournalist Bram Vermeer trapte gisteren af met een beschouwing over de groene ambities. In hun programma's melden onder meer GroenLinks, PvdA, CU en CDA hun doelstellingen voor groene energie. Die variëren van 50 procent duurzaam tot helemaal duurzaam in 2050. Dat die doelen gehaald worden is 'onwaarschijnlijk', concludeert Vermeer. 'Ook met een verdubbeling van onze inspanning hebben we over 38 jaar dus geen duurzame energievoorziening', schrijft hij. Vermeer baseert zich op een paar feiten, en die kloppen, voor zover ik dat kan beoordelen. Maar vervolgens verbindt hij daar conclusies aan die volgens mij van geen kant kloppen. Laat ik een paar voorbeelden geven. Vermeer meldt dat we 'op dit moment dagelijks slechts een honderste kiloWattuur per persoon aan zonne-energie opwekken'. Ik kom op 15 Watt in plaats van 10 Watt, maar op de 10.000 Watt (10 kWh) die een gemiddeld huishouden (van 2,25 personen) thuis per dag gebruikt, is dat verschil verwaarloosbaar. Ander feit: 'Leg alle Nederlandse daken vol met zonnepanelen, en je kunt welgeteld 5 procent van onze energiebehoefte dekken.' Moeilijk na te rekenen: daken zijn heel, matig of niet geschikt voor zonnepanelen, maar okee, ook deze stelling kan kloppen. En: 'Bij kernenergie, zonnecellen en windmolens kostte het zeker dertig jaar ontwikkeling voordat een klein marktaandeel werd bereikt.' Ook akkoord, al denk ik dat je van zeker veertig jaar mag spreken. Maar dan lijkt Vermeer een klassieke fout te maken door de ontwikkelingen van de afgelopen dertig jaar door te trekken naar de toekomst. Dat kun je uitgerekend nu en uitgerekend bij duurzame energie niet doen. Groen is goedkoper Er is in de afgelopen dertig, veertig jaar namelijk nogal het een en ander in positieve zin gebeurd. Niet zozeer bij kernenergie, maar wel bij zonne- en windenergie. De prijs van energie uit zonnecellen is in 35 jaar gekelderd van 80 dollar naar 90 cent per Watt aan vermogen! Vooral de laatste paar jaar is de prijs zo ver gedaald dat zonne-energie nu voor het eerst concurrerend is met stroom uit het stopcontact. Daarom heb ik vorig jaar zonnepanelen op mijn dak laten zetten, en met mij hebben veel anderen dat ook al gedaan of gaan dat nu doen. De verwachting is dat de hoeveelheid zonne-energie die van Nederlandse daken komt, dit jaar misschien wel verdubbelt. Niet ten opzichte van wat we vorig jaar hebben geïnstalleerd, maar ten opzichte van wat de afgelopen veertig jaar in totaal hebben geïnstalleerd. En volgend jaar kan het opnieuw verdubbelen. Bij windenergie geldt een vergelijkbaar, nee zelfs nog duidelijker verhaal. Nieuwe windmolens op land leveren nu stroom tegen een lagere prijs dan die van de goedkoopste, op kolen gestookte, conventionele centrale. Die ontwikkelingen zijn nog niet aan hun eind. Voor zonne-energie zitten nog heel veel verbeteringen in het vat. Ze worden de komende tien jaar veel efficiënter, drie keer zo veel stroom per vierkante meter paneel, en goedkoper. Er komt straks dus veel meer stroom van de daken dan met de huidige panelen mogelijk is. En niet alleen van daken. Zonnecellen worden zo goedkoop dat ze overal in gaan verschijnen. Bij windenergie gaat de prijs ook nog verder omlaag. In 1975 waren molens met een capaciteit van honderd kiloWatt een uitdaging, nu leveren ze 2 MW en molens van 6 tot 9 MW zijn al in aanbouw. Stroom = (bijna) alle energie Maar, zal Vermeer hier tegenin mogen brengen, stroom is niet hetzelfde als energie. De meeste energie heeft in Nederland de vorm van gas voor verwarming (en stroomproductie...) en olie voor vervoer. Dat duurt echter niet lang meer. Over een paar jaar krijgen nieuwbouwhuizen geen gasaansluiting meer, want niet nodig voor verwarming. Zegt gasnetbeheerder Alliander. En de olie voor vervoer heeft ook zijn langste tijd gehad. Denk niet alleen aan de elektrische (vracht)auto, maar ook aan elektrische binnenvaart- en zelfs oceaanschepen. Alleen bij vliegen zie ik nog geen 100 procent elektrische A380 aan de horizon. Het einde van het olie-aangedreven vervoer is een voorspelling van mij, een mening slechts, (nog) geen feit. Maar wel een mening gebaseerd op enkele recente ontwikkelingen. Kortom: veruit de meeste energie komt in toekomst als stroom naar ons toe en zon en wind zullen de goedkoopste leveranciers daarvan zijn. Groene energie heeft voor veel mensen niet zo heel veel meer met idealisme te maken, maar alles met financiën. Zie oliebron nummer één Saoedi-Arabië. blz. 7 van 8
Duimendik naast 'Veertig jaar vooruit kijken is voor energiebeleid geen lange tijd', stelt Vermeer. Nou, ook die uitspraak is behoorlijk achterhaald. Ene Michael Noble heeft de voorspellingen van de energiesector van tien jaar geleden vergeleken met de realiteit van nu. De natte vinger van die sector zat er duimendik naast: de hoeveelheid wind- en zonne-energie was in 2010 7 tot 17 keer zo groot als in 2000 werd voorspeld. Het internationaal energie agentschap (IEA) zegt nu zelf dat het mogelijk is om in 2050 74% van de energie duurzaam op te wekken. En de miljarden die nodig zijn voor ontwikkeling? Die worden volgens diezelfde IEA drievoudig terugverdiend door lagere olieuitgaven. Jumbo Een vergelijking met de geschiedenis van een andere branche kan tenslotte nuttig zijn. De gebroeders Wright vlogen in 1903 voor het eerst met een vliegtuig een paar meter boven de grond. Veertig jaar ontwikkeling verder vlogen een paar rijke en moedige passagiers af en toe mee in pruttelende propellortoestellen. Wie toen had voorspeld dat binnen dertig jaar de oceaanstomers geen passagiers meer zouden vervoeren, en de treinen in de VS leeg zouden lopen, zou waarschijnlijk voor gek zijn verklaard. Zelfs in 1960 reisden de meeste Amerikagangers nog per stoomboot. Maar de 'straalmotoren' onder de DC8 uit 1958 en vooral de Boeing 747 uit 1969 maakten vliegen zó goedkoop dat we sinds 1970 massaal in een paar uur naar de andere kant van de wereld reizen. Oceaanreuzen zijn er nog wel, maar alleen als plezierbootjes. In de energiewereld worden sinds een paar jaar massaal 'DC8-en' en 'Jumbo's' in gebruik genomen. __________________________ Vincent wil zon – 'Zonnestroom 17 procent goedkoper dan netstroom' Vincent Dekker - Trouw 07/01/13, 16:54 Natuur en Milieu is een tweede actie Zon Zoekt Dak gestart. In verband daarmee heeft het nog eens laten uitrekenen hoe slim het is om zonnepanelen aan te schaffen. Heel slim, zo blijkt. Ik heb zelf ook al eens een eenvoudige rekenhulp gemaakt waarmee u een indruk kunt krijgen hoeveel een kWh u gaat kosten als u zonnepanelen aanschaft. Natuur & Milieu doet het eerlijk gezegd iets preciezer, rekening houdend met renteverliezen en discontovoeten en zo. Dus denk ik dat hun resultaten het meest betrouwbaar zijn. Stroom wordt (veel) duurder? Eén ding verbaast me wel. In overeenstemming met het advies van diverse deskundigen hanteren ze een prijsverhoging voor elektriciteit die per jaar 2,5 procent hoger ligt dan het inflatiepercentage. Terwijl de afgelopen jaren de inflatie 2 procent bedroeg en stroom per jaar gemiddeld 2,5 procent duurder werd, dus 0,5 procent meer dan de inflatie. Persoonlijk vraag ik me af of de stroomprijs nog veel gaat stijgen. De afgelopen jaren dacht ik van wel. Maar we zien nu de effecten van de zonnestroom uit Duitsland. Daar komt zoveel van beschikbaar, dat die ook de stroomprijs in Nederland begint te drukken. Anderzijds gaat de belasting op stroom wel weer omhoog. Wat het de komende jaren al met al op de huiselijke rekening gaat schelen, durf ik nog niet te voorspellen. Maar liefst 13 procent rendement krijgt u op uw geld als u nu zonnepanelen gaat nemen bij Zon Zoekt Dak, zo rekent Natuur & Milieu ons voor. Als u dat op uw spaarrekening wilt bereiken, moet u dus van de bank 13 procent rente krijgen. Dat krijgt u nergens. N&M relativeert dat dan wel weer door ook professioneel te gaan rekenen met netto contante waarde en dergelijke. Consumenten zullen dit niet doen, maar ook dan nog komt er een leuk rendement uit. En dat is allemaal uitgaande van 25 jaar stroom van de panelen, terwijl ze waarschijnlijk veel langer meegaan. Eigen stroom 17 procent goedkoper Een vergelijkbare rekensom kun je maken om te kijken welke kWh-prijs je in feite betaalt bij eigen panelen. De consumenten-rekensom is de totale investering delen door het aantal kWh dat je in 25 jaar van je dak zult krijgen. Dan kom je bij de nieuwe aanbieding van Natuur & Milieu uit op 11,5 cent. Maar dan reken je dus het renteverlies wat je lijdt niet mee. Doe je het professioneler, dan komt je uit op een kWh-prijs van 19 cent. De huidige prijs van stroom van energiebedrijven is ongeveer 22,5 cent. Met 19 cent zit je daar 3,5 cent, oftewel 17 procent, onder, aldus N&M. Ik zou zeggen dat het 15,5 procent is, maar goed, da's voor de fijnproevers. _________________________
blz. 8 van 8
