12: een prima jaar. 12 Mondial winnaar in Zuid-Afrika

Ruggespraak

2 5 Seizoen 2011/12: een prima jaar 12 ‘Mondial’ winnaar in Zuid-Afrika 16 Digitaal pootgoed aangeven

6

Aandelen HZPC Kantaperuna AB in handen HZPC

Relatiemagazine van HZPC • jaargang 14 • nummer 2 • juni 2012

voorspraak

Vele jaren op een rij met hoge prijzen HZPC Holland heeft over oogst 2011 een gemiddelde

pootaardappelprijs

betaald

van 31,03 euro per 100 kg. Dit is de prijs vóór kwekersafdracht en exclusief BTW voor de potermaat klasse E en zonder vergoedingen. Dat is wederom een heel mooie prijs. Vanaf 2006 tot en met 2012 heeft HZPC Holland haar pootaardappeltelers vijf maal een gemiddelde prijs betaald boven de 30 euro. Alleen over oogst 2009 is een lagere prijs betaald. Over de periode 2000 – 2005 lagen de prijzen over het algemeen tussen de 20 en 25 euro. Er is structureel

het

een

en

ander

veranderd

in

de

landbouwwereld. Dat is duidelijk. De grotere vraag naar voedsel en daardoor de stijging van prijzen van de grootste gewassen op de wereld heeft ook invloed op de pootaardappelmarkt. De vraag is uiteraard waar een pootaardappelteler naar de toekomst op kan rekenen.

Toekomstige prijzen

• Ruggespraak

In 2004 hebben we nog gezegd: “Teler zorg ervoor dat uw bedrijf bij een uitbetaling van 20 euro niet direct in de problemen komt. Uitbetalingsprijzen van rond de 20 tot hooguit 25 euro lijken structureel als de granenprijzen niet gaan stijgen.” We hebben in 2005 kostprijsonderzoeken gedaan op verzoek van de telers om enig inzicht te krijgen in de kosten. Dat rapport liet zien dat er grote verschillen waren in kostprijs tussen vergelijkbare bedrijven. De spreiding tussen de telers binnen een gebied was veel groter dan de spreiding tussen de gebieden. Het hing sterk af van de opbrengsten per hectare, van het percentage afkeuringen en vooral van de benuttingsgraad van arbeid en machines. Sommige telers konden toen voor 20 euro pootaardappelen telen, waar anderen minstens 25 euro voor nodig hadden. Sinds 2005 zijn diverse kosten gestegen. Maar de essentie van dat onderzoek zal ongetwijfeld nog gelden.

2

HZPC is bijzonder blij dat ze in staat is geweest om de laatste jaren hoge prijzen aan haar telers te betalen. Dat is een ieder gegund en HZPC profiteert daar ook van. Het is één van de taken van HZPC om voor al haar telers, over alle gebieden in de wereld, een zo goed mogelijke prijs te realiseren. Ondanks dit

succes van de laatste jaren, beschouwt HZPC een uitbetaling boven de 30 euro nog steeds als hoog. Daarmee geven we aan dat telers voorzichtig moeten zijn om met hoge prijzen te gaan rekenen naar de toekomst. Waarom zeggen we dat? 1. Door de goede uitbetalingen zien we een stijging van het areaal pootaardappelen in Europa. Telers breiden hun areaal pootgoed uit en het aantal telers dat stopt met pootaardappelen neemt af. Daarbij zien we dat telers die vooral consumptieaardappelen teelden, nu overgaan op pootgoedteelt. Hetzij voor zichzelf, hetzij voor afzet aan derden. Consumptieaardappeltelers hebben immers over diezelfde periode slechts twee heel goede jaren gekend. Een uitbreiding van een paar procent in areaal is op zich niet veel en kan wegvallen tegen een relatief lage opbrengst, maar over de laatste drie jaren zien we een stijging van het areaal pootaardappelen in Europa, volgend op een aantal jaren van daling vanaf 2004. 2. In een jaar met een groot aanbod, veroorzaakt door goede groeiomstandigheden en dus hoge hectare-opbrengsten in de bepalende gebieden van Europa, kunnen we niet alle geproduceerde tonnen afzetten. Oogst 2009 was een duidelijk voorbeeld. Dat reduceert de uitbetalingsprijs. 3. Onze afnemers, en dan vooral die in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, hebben de laatste jaren goede prijzen betaald. Uiteraard hebben we hier als HZPC bijzonder hard aan gewerkt. We gaan ervoor om deze prijsniveaus te continueren, maar we kunnen dit niet garanderen. 4. Nederland scoort de laatste tijd niet zo goed als het om de algehele gezondheid gaat van de pootaardappelen. Ik hoef alleen maar te verwijzen naar de stijging van het aantal gevallen van de ziekte ringrot! Zo zijn er nog een paar redenen te noemen. De boodschap van HZPC is dat we blijven gaan voor hoge uitbetalingsprijzen, maar dat we na zoveel jaren met een prijs boven de 30 euro, een dergelijke prijs niet als ‘normaal’ moeten gaan beschouwen.

Matig jaar consumptietelers De telers die voor HZPC consumptieaardappelen hebben geteeld, zullen teelt 2011 heel anders in hun geheugen zetten dan de pootgoedtelers. Dit geeft aan dat deze markten los van elkaar staan. Uiteraard hadden we deze telers ook graag een mooi saldo per hectare willen uitbetalen. Maar de werkelijkheid is anders. Hoe de markt er voor komend seizoen uit zal zien, leest u op pagina 22. Wat blijft is dat HZPC altijd kwalitatief goede aardappelen nodig heeft en ik wens een ieder van u dan ook bijzonder veel succes met de teelt en de kwaliteit van oogst 2012. Gerard Backx

Foto voorpagina: Hans Ek, manager HZPC Kantaperuna AB en Malin Kronvall, sales assistant.

N ieuws

World Potato Congress Think global - Win local Nieuwe corporate website HZPC Na een aantal jaren van felroze en groen, werd het tijd om onze corporate website te vernieuwen en aan te passen aan de wensen van de moderne internetgebruiker. Het dagelijkse Global Potato News en de vertrouwde rassendatabase met consumptieteeltadviezen zijn er natuurlijk nog steeds. Nieuw is de uitgebreide informatie over de aardappel als gezond en duurzaam voedselgewas. U weet natuurlijk al lang dat een aardappel gezond is en veel vitamines en vezels bevat. En dat een aardappel veel minder water nodig heeft om geproduceerd te worden dan bijvoorbeeld rijst. Maar dat weet lang niet iedereen. Erg handig zijn de knoppen onder elk artikel, waarmee deze informatie direct gedeeld kan worden via mail, Facebook, Twitter of andere sociale media. Verder vindt u op de website onder andere links naar onze wereldwijde vestigingen, meer over HZPC als organisatie, de sectoren met hun activiteiten en meer info over de verschillende afdelingen binnen Research & Development. Telers en klanten met toegang tot HZPC Online kunnen deze portal nog steeds benaderen via de website. De link naar HZPC Online is bovenin de pagina te vinden. Mist u iets op deze website of heeft u tips? Wij horen het graag van u!

Van 27 t/m 30 mei heeft het achtste WPC plaatsgevonden in Edinburgh, Schotland. Uit meer dan vijftig landen hebben 850 deelnemers aan de uitnodiging gehoor gegeven. Het driedaagse congres had een interessante opbouw. Op dag 1 was het thema ‘huidige uitdagingen’, op dag 2 was ‘toekomstmogelijkheden’ het onderwerp en op dag 3 waren er verschillende bezoeken georganiseerd, waarbij uit pootgoed, processing of retail kon worden gekozen. Binnen de twee thema’s konden de congresdeelnemers een keuze maken uit diverse lezingen, workshops en debatten waarbij de meest relevante onderwerpen aan bod kwamen, van consument, voedsel, research, productie, duurzaamheid tot marketing. Vanuit HZPC is Herman Verveld gevraagd om een presentatie te geven over ‘Being market led in potatoes’. Naast de verschillende lezingen is het netwerken natuurlijk heel belangrijk. In een korte periode kun je veel relaties spreken. Kortom: heel nuttig en belangrijk. Complimenten kunnen zeker gegeven worden aan de organisatie in Schotland, want alles was perfect geregeld met een afsluitend galadiner voor duizend personen in het National Museum van Schotland. De presentatie ‘Being market led in potatoes’ kunt u ook lezen op de HZPC website.

www.hzpc.nl & www.hzpc.com

Open dag

Potato fun Naast de website hebben we een nieuwe Facebook pagina opgericht; Fresh Potatoes Fresh Energy. Deze pagina is vooral bedoeld als wereldwijde aardappelpromotie. Hier delen we feiten en tips, we promoten onze merken en u vindt hier de leukste filmpjes en plaatjes over aardappelen die we niet op een serieuze website willen zetten. ‘Potato fun’ zeg maar. www.facebook.com/pages/Fresh-Potatoes-Fresh-Energy

Op donderdag 7 juni werd er in Montyo, Portugal, een open dag gehouden. Herman Verveld meldt hierover: ‘Het was heel succesvol. Meer dan honderd klanten, waaronder telers, verpakkers en enkele supermarktmanagers, bezochten de dag. Het was goed georganiseerd en gezellig, want na afloop resteerden van het hele varken slechts botten! De open dag was een goede promotie van en voor HZPC.

APP’S http://www.akkerwijzer.nl/artikel/n/1413/ teeltregistratie-app-succes.html http://www.etenisomopteeten.nl/actueel/Slimkoken

3

Kritisch bezoek bij R&D In KRO’s Keuringsdienst van Waarde staat centraal wat fabrikanten ons als consumenten vertellen. Klopt het wat ze claimen en wat ze ons in reclames verkopen? Verslaggevers Maurice Dekkers, Ajouad El Miloudi, Ersin Kiris, Marijn Frank en Maarten Remmers nemen de telefoon ter hand en bellen er actief op los. Ze stellen simpele vragen en krijgen de meest verbazingwekkende antwoorden op vragen over food, non-food en nieuwsgerelateerde kwesties.

In de uitzending van donderdag 17 mei waren de journalisten op bezoek bij een supermarkt, alwaar ze een zak aardappelen met de aanduiding ‘Alleskunner’ op de verpakking aantroffen. Met ‘Alleskunner’ gaf de verpakking aan dat de aardappelen geschikt waren om te koken, te pureren, te frituren voor chips en frites en bovendien was de aardappel ook nog geschikt om te poffen.

• Ruggespraak

Van de directie van de supermarktketen werden ze niet veel wijzer. Er werd niet verteld welk ras er in de verpakking zat, maar wél dat de aardappel overal geschikt voor was. Daarna maar eens de betreffende supermarkt ingelopen, maar met de groentespecialist komen ze ook niet veel verder. Dan maar de markt op. De marktkoopman, die wel tien soorten aardappelen uitventte, wist er beduidend meer van. Zo vertelde hij dat er wereldwijd misschien wel 3.000 aardappelrassen bestaan, dat aardappelen worden onderverdeeld in kooktypes en dat een aardappel niet voor elke bereiding geschikt is. En een goede tip voor de consument: ‘Je kunt het beste drie soorten, om te koken, te pureren en om op te bakken, in de kast hebben liggen’.

4

Vervolgens brachten de journalisten nog een bezoek aan een groot sorteer- en verpakkingsbedrijf, waar ze nóg veel wijzer werden en vooral hun ogen uitkeken naar de enorme voorraad aardappelen, die allemaal nog ‘handgelezen’ worden gesorteerd alvorens ze de verpakking ingaan. Maar nog steeds was de vraag naar

de rasnaam en de geschiktheid voor elke bereidingswijze niet beantwoord. En zo kwam het dat journalist Maarten Remmers bij Robert Graveland, manager R&D, terecht kwam. Robert Graveland - aangeduid als aardappelkweker, maar weten zij veel - nam de uitdaging aan en gaf eerst een rondleiding op het kweekbedrijf. Het gegeven dat een aardappelras pas na tien jaar een feit is na veel ‘trials and errors’ was wel een ‘eyeopener’ voor de journalist. Vervolgens werd de aardappel onderworpen aan een aantal kook-, pureer- en frituurtesten. Wat betreft koken en pureren voldeed de aardappel prima, maar chips en frites...? ‘Veel te veel suiker,’ concludeerde Robert Graveland. ‘Niet te eten!’ Dat deed journalist Remmers wel, maar het bekwam hem slecht. Geen ‘alleskunner’ dus, die aardappel. Nu nog de rasnaam. Nadat HZPC een DNA-test had gedaan, kon Robert Graveland enkele dagen later het verlossende antwoord geven toen hij gebeld werd door Remmers: ‘De Deense Folva.’ En met die wetenschap toog journalist Remmers naar de betreffende supermarkt om de groentespecialist nog even de oren te wassen. Uitzending gemist? Even googelen naar: ‘uitzending gemist’; ‘keuringsdienst van waarde’ en u vindt ‘m wel. De uitzenddatum was 17 mei 2012. Jessica de Bey

financiee l nieuws

Seizoen 2011/12: een prima jaar Na de records van 2010/11 beleven we in 2011/12 een meer gemiddeld jaar. Zorgde vorig boekjaar de uitzonderlijke combinatie van een hoog aanbod, een goede vraag en een hoge verkoopprijs voor een recordjaar, in dit boekjaar hebben we te maken met minder gunstige marktcondities. Toch zijn we er met z’n allen in geslaagd om er weer een prima jaar van te maken. Het groeiseizoen 2011 kende vroeg in het seizoen droogte, waarna een koele en vochtige zomer volgde. De opbrengst per hectare lag ruim 2 ton per hectare lager dan het vijfjaargemiddelde van HZPC. Door het droge voorjaar is de knolzetting laag geweest en hadden we relatief veel bovenmaten. Het percentage bovenmaten van de totale oogst lag ongeveer 4% hoger dan het vijfjaargemiddelde van HZPC. De consumptiemarkt was dit jaar laag geprijsd. Dit heeft er voor gezorgd dat onze belangrijkste concurrent, Farm Saved Seed, in Europa in omvang is toegenomen. Met name in Oost-Europa was de vraag naar pootgoed hierdoor lager dan normaal. Door de lage prijzen op de consumptiemarkt realiseerden we ook lagere opbrengsten voor de niet als pootgoed verkochte bovenmaten. Daarnaast hebben we dit jaar te maken gehad met de Arabische Lente. Deze heeft de handel naar landen als Egypte, Libië en Syrië er niet eenvoudiger op gemaakt. Met veel inzet en de nodige creativiteit zijn we er echter in geslaagd om de afzet van pootgoed ook naar deze landen op een goed niveau te houden. Dat is niet alleen goed nieuws voor de telers en HZPC, maar zeker ook voor de lokale bevolking. Mede door goede afzet naar de Overzeese gebieden en de wat lagere opbrengsten is het percentage verkocht geëindigd op het niveau van het vijfjaargemiddelde. Half juni is de definitieve gemiddelde prijs voor de potermaat, klasse E, bekend gemaakt en uitbetaald: 31,03 euro. Wij denken dat onder de huidige omstandigheden dit een zeer redelijke uitbetalingsprijs is. In de bovenstaande grafiek kunt u zien hoe deze uitbetalingsprijs zich verhoudt tot eerdere jaren. HZPC ontvangt naast de handelsmarge voor de verkoop van poolaardappelen uit Nederland ook handelsmarge over de afzet van buitenlandse pootaardappelen via de deelnemingen van HZPC en daarbij komen nog de licentie-inkomsten. De buitenlandse deelnemingen draaien goed en zullen naar verwachting een goede bijdrage leveren aan het resultaat van HZPC. De nettolicentieinkomsten (na afdracht aan de kwekers) zijn de afgelopen vijf jaren aanzienlijk gestegen door de successen van een aantal rassen dat op grote schaal in de wereld wordt gebruikt. De afgelopen

jaren zijn de kosten jaarlijks toegenomen om de implementatie van de markstrategie mogelijk te maken. Inmiddels zitten we nu op een kostenniveau waarbij we goed in staat moeten zijn om de marktstrategie verder te implementeren en moet de kostenstijging gaan afvlakken. Alles in ogenschouw genomen verwachten we dat HZPC dit jaar zeer redelijke winstcijfers zal laten zien. In oktober wordt de jaarrekening definitief vastgesteld. Op dat moment zullen de raad van commissarissen en het bestuur als aandeelhouder, zich buigen over het dividend. Feico Tijmstra

Uitbetalingsprijs van de grootste rassen (gebaseerd op aantal ha.) Ras b/v Maat Rw Adora b 55 98 Annabelle b 50 99 Asterix b 50 105 Bartina b 55 107 Carrera b 55 104 Challenger b 50 102 Desiree v 55 103 Fabula b 55 99 Felsina b 50 102 Innovator b 50 94 Liseta b 55 100 Monalisa v 50 99 Mondial b 55 114 Red Scarlett b 55 97 Spunta v 55 107 Victoria b 55 102 Vivaldi b 50 98 b=beschermd, v=vrij, Rw=raswaarde. 1) Klasse E, pootgoedmaat, vóór kwekersafdracht

Prijs 1) 32,74 24,41 35,08 31,84 35,56 29,44 31,83 32,96 38,07 34,64 24,24 31,17 27,38 25,77 31,40 34,55 29,03

5

• Ruggespraak

Aandelen HZPC Kantaperuna in handen HZPC

6

‘HZPC Holland neemt alle aandelen over van HZPC Kantaperuna AB in Lidköping Sweden’. Dit was de kop van een persbericht dat in april werd uitgestuurd door HZPC Holland. Voldoende aanleiding om eens nader kennis te maken met HZPC Kantaperuna en de Zweedse wijze van aardappelteelt en consumptie.

zweden Konungariket Sverige, zoals de Zweden het zelf zeggen, oftewel het Koninkrijk Zweden, ligt in Scandinavië - Noord-Europa. De hoofdstad en tevens grootste stad is Stockholm. Het land heeft een oppervlakte van 450.000 km², waarmee het elfmaal groter is dan Nederland en telt negen miljoen inwoners (2009). Wie van noord naar zuid rijdt, moet een lengte van 1574 km overbruggen, terwijl de afstand van oost naar west op zijn breedst 499 km is. Het land wordt voor ongeveer 82% bevolkt door Zweden.

Begin 2012 wilde het Finse Pohjoisen Kanatayhtio zich ook concentreren op andere delen in de aardappelketen, zoals processing. Om die strategische reden wilden zij hun activiteiten meer bundelen en met name richten op het eigen land. Met deze stap was het logisch dat alle aandelen voor 100% in het bezit kwamen van HZPC Holland.

De Zweedse aardappelmarkt In de Zweedse markt zijn alle sectoren vertegenwoordigd. Het grootste volume bevindt zich in de sector Retail Fresh, maar

‘Restaurants geven het voorbeeld, want er staan hier weer vaker aardappelen op de menukaart.’ De staat Zweden is ontstaan in de middeleeuwen en groeide in de vroegmoderne tijd uit tot grootmacht, die onder meer delen van de tegenwoordige Baltische staten, Finland en het Heilige Roomse Rijk omvatte. In de achttiende, negentiende en aan het begin van de twintigste eeuw ging echter veel gebied verloren. Sinds 1814, toen het land Noorwegen annexeerde en hiermee bijna een eeuw lang een personele unie vormde, is Zweden niet meer in oorlog geweest. Het huidige Zweden is een constitutionele monarchie en een van de rijkste, welvarendste en meest ontwikkelde landen ter wereld. Zweden staat zevende op de Index van de menselijke ontwikkeling van de VN en eindigde in 2008 als eerste in de democratie-index van het blad The Economist. Zweden is aangesloten bij de Noordse Raad en is sinds 1 januari 1995 lid van de Europese Unie. Het valt wel buiten de eurozone, het betaalmiddel is de Zweedse kroon.

HZPC Kantaperuna Dit bedrijf is in 2007 opgericht als een joint venture van Pohjoisen Kanatayhtïo uit Finland (60%) en HZPC Holland (40%). De aanleiding om toentertijd de joint venture met onze Finse partner op te richten was dat Pohjoisen de verkoop van Fins pootgoed wilde uitbreiden in Scandinavië en HZPC zijn rassen meer wilde afzetten in het Zweedse koninkrijk. Een perfecte combinatie om twee vliegen in één klap te slaan. Vanwege de enorme afstanden in Zweden verdient het de voorkeur om gebruik te maken van lokaal geproduceerd pootgoed, wat ook de voorkeur heeft van de teler, of om dichtbij te produceren, zoals in Finland voor het noorden van Zweden. Hans Ek is eind 2007 aangetrokken als manager voor HZPC Kantaperuna en begin 2010 is Malin Kronvall in dienst getreden als sales assistant. In de afgelopen jaren is de afzet van HZPC-rassen en -pootgoed door HZPC Kantaperuna toegenomen van 2.500 ton naar 4.000 ton. HZPC Kantaperuna heeft haar pootgoedteelt ondergebracht bij een tiental pootgoedtelers die het basispootgoed ontvangen uit Nederland en dit eenmalig natelen om te worden afgezet als pootgoed voor de consumptieteelt.

daarnaast zijn de sectoren Traditional en Peeled behoorlijk aanwezig. Ook is er een chips- en fritesverwerkende industrie en een vrij grote zetmeelmarkt. Verhoudingsgewijs is de Peeled markt vrij omvangrijk vanwege het gebruik van de warme maaltijd op scholen en in bedrijfskantines. De oppervlakte pootgoed schommelt rond 1.200 ha, bestaande uit ca. zestig rassen. Omvangrijke rassen zijn de aloude Saturna, Bintje en King Edward. Van HZPC zijn de rassen Asterix, Challenger en Victoria het meest vertegenwoordigd. De markt is erg conservatief en zeer gefragmenteerd. Door de grote afstanden worden de supermarkten vaak door de plaatselijke teler voorzien van aardappelen. Dit maakt het erg arbeidsintensief om deze markt te bewerken. De totale oppervlakte van aardappelen bedraagt ca. 20.000 ha. Jaarlijks wordt er ca. 20.000 ton pootgoed in Zweden gecertificeerd. Daarnaast vindt er import plaats van pootgoed uit Nederland, Denemarken, Finland en Schotland. De Zweedse telers geven er de voorkeur aan om in eigen land geteeld pootgoed te gebruiken. En wat de consumptieteler in Zweden betreft, die is er nog niet aan gewend om zijn pootgoed elk jaar te verversen.

Presentatie van aardappelen in

de supermarkt.

>>

7

>>

Ontwikkelingen De Zweedse consument is van nature vrij traditioneel. Een groot gedeelte van de aardappelen is qua kooktype vrij melig en er worden nog veel oude rassen geteeld. De afzet via de supermarkt vindt veelal plaats door een octabin, een grote kartonnen verpakking van 200 kilo in de supermarkt te plaatsen, waar de consument zelf zijn aardappelen uit pakt; hij geeft er dus de voorkeur aan om aardappelen los te kopen. Van het totaal wordt 80% los gekocht, 15% verpakt in 2,5 of 5 kg papieren zakken en 5% in een 1 kg specialiteitenverpakking. Belangrijk voor de consument is de smaak, gevolgd door variatie, prijs en het feit of de aardappelen biologisch zijn geteeld.

t Asterix de eerste positie in.

In het roodschillige segment neem

In de afgelopen jaren zien we belangstelling voor de nieuwe concepten die HZPC vanuit de sector Retail Fresh op de markt brengt. Tevens is er een toenemende vraag naar ‘baby-aardappelen’, de fijne sortering die een heel blanke schil moet hebben en daarnaast als ‘convenience product’ met schil gekookt wordt. Restaurants spelen hierbij een voortrekkersrol, want we zien hier weer vaker aardappelen op de menukaart staan. HZPC-rassen die in dit segment gevoerd worden zijn onder meer Annabelle, Oriana, Marilyn en Cecile. In het roodschillige segment neemt Asterix de eerste positie in. HZPC probeert met Mozart een goed antwoord te hebben op de toenemende eisen ten aanzien van zilverschurft. Mozart is zeer geschikt voor de late leveringen. Challenger wint aan populariteit in zowel Retail Fresh als Peeled. In nauwe samenwerking met de kleinverpakker en supermarkt vinden introducties plaats. Ook in de andere sectoren zien we dat de nieuwe rassen van HZPC een toenemende rol van betekenis krijgen. In de pootgoed- en consumptieteelt zijn er nog genoeg uitdagingen om ervoor te zorgen dat de telers de pootgoedopbrengsten verhogen en dat de consumptietelers hun pootgoed eerder verversen. Door lokaal aanwezig te zijn kan het gebruik van onze rassen op een goede manier gestimuleerd worden. Ons team in Zweden heeft voldoende uitdaging om hier de komende jaren verder aan te werken.

Octabin(los) in de sup

ermarkt.

• Ruggespraak

Martin Jansen Klomp

8

ten.

Velddag met geïnteresseerde klan

be l eid

GlobalG.A.P. meer gericht op risicobeheersing door teler GlobalG.A.P. is de standaard voor voedselproductie. Wereldwijd produceren meer dan 100.000 telers volgens deze voedselveiligheidsnormen. Per 2012 zijn de eisen aangescherpt en wordt er meer verantwoordelijkheid voor de voedselveiligheid bij de teler neergelegd. De eisen voor meer voedselveiligheid van land- en tuinbouwproducten vinden hun oorsprong in 1997. Toen hebben 26 Europese supermarktorganisaties het initiatief genomen om de voorwaarden voor leveranciers van verse producten op elkaar af te stemmen. Dit heeft in 1999 geleid tot de Eurep-Gap normen, die in 2007 zijn omgezet in GlobalG.A.P. Ondertussen is GlobalG.A.P.-certificering in Nederland, België, Tsjechië en Duitsland verplicht om aan de retail te kunnen leveren. Daarnaast wordt het voor levering aan Polen steeds vaker gevraagd, onder invloed van de Britse retailers die daar de markt beheersen. HZPC probeert zoveel mogelijk via deze kanalen te verkopen omdat dit normaliter een betere prijs oplevert dan andere bestemmingen.

Certificaat als voorwaarde voor levering Het certificaat wordt steeds meer gevraagd door afnemers van voedingsgewassen. Alle telers met GlobalG.A.P.- gecertificeerde producten staan geregistreerd in de GlobalG.A.P.database met de gewassen en de oppervlaktes. Bedrijven zoals Lidl, Albert Heijn, Rewe, Super Unie, C-1000 en Aldi vragen de leveranciers vooraf van welke telers zij product gaan krijgen. Ze kijken dan eerst of de teler GlobalG.A.P. gecertificeerd is voor dat product. Wanneer dit niet het geval is, weigeren ze van deze teler te ontvangen.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid HZPC heeft er in 2002 voor gekozen om de certificering zelf op te pakken. GlobalG.A.P. biedt de mogelijkheid om de audits uit te laten voeren door de afzetorganisatie. ECAS ziet toe op een juiste uitvoering van de audits die door HZPC worden uitgevoerd. Dit is een manier van certificeren die buiten Nederland veelvuldig wordt toegepast. Deze werkwijze heeft als consequentie dat alle teeltbedrijven aan de norm moeten voldoen voordat alle telers als groep gecertificeerd kunnen zijn. Met andere woorden: een gezamenlijke verantwoordelijkheid om ons product gecertificeerd af te kunnen zetten.

Nieuwe GlobalG.A.P.-eisen

Sinds 1 januari jl. is een nieuwe vers ie van GlobalG.A.P. in werking getreden. Omdat er nog al wat wijzigingen zijn ten opzichte van de vorige vers ie heeft HZPC in de afgelopen weken diverse voorlicht ingsbijeenkomsten gehouden. Daar is door Andries Zwa ger uitleg gegeven over de nieuwe regels. De vragen en formulieren in het nieuwe handboek zijn doorgenome n. De uitleg werd op prijs gesteld door de aanwezigen. Meest opvallende wijzigingen zijn: • Risicoanalyses voor alle (huu r)percelen. Indien de percelen gelijkwaardig zijn (ook voor huurpercelen) kan met één analyse worden vols taan in plaats van een analyse per perceel. Mogelijk e risico’s zijn bijvoorbeeld sloopactiviteiten, overstro mingen, maar ook gebruik van organische mest. Nagegaan moet worden of dit gebruik een voed selveiligheidsrisico kan vormen voor het geoogste product. Omdat mest geruime tijd voor de oogst geb ruikt wordt, zal dit geen risico zijn. • Er worden strenge eisen gesteld aan het gescheiden houden van gecertificeerd en ong ecertificeerd product van eenzelfde gewas op één bedrijf. Om later problemen met aflevering te voorkom en heeft HZPC besloten, in overleg met ECAS, om alle product van een gewas van een bedrijf onder Glob alG.A.P. te laten vallen. Wel kan een teler er uite raard voor kiezen om een gewas, anders dan aardapp elen, niet te laten certificeren volgens GlobalG.A.P. • Ook nieuw is dat aan de afne mers van het product een verklaring gevraagd wordt dat er geen misbruik van het GlobalG.A.P.-nummer wor dt gemaakt. Hiermee wordt bedoeld dat GlobalG. A.P.-gecertificeerd product niet wordt gemengd met ongecertificeerd product. HZPC heeft hier formulier en voor ontwikkeld. Formulier 14 is de HZPC-verklar ing. Hier hoeft slechts de naam van de teler inge vuld te worden. Formulier 15 is bedoeld voor afne mers van andere producten die onder GlobalG.A.P. vallen, zoals bijvoorbeeld granen. Alle documenten zitten in de telersmap en zijn ook te vinden op HZP C Online. • De teler moet een recall-proced ure hebben voor gecertificeerde producten in geval van calamiteiten, en moet deze ook jaarlijks testen. Ook hiervoor zijn voorbeeldformulieren beschikbaar.

Supermarktketens aangesloten

bij GlobalG.A.P.

Frank van der Werff

9

productie pootaardappelen

Teelt in beeld:

Colomba Colomba is een veelbelovend ras voor de retail fresh-markt. Het ras ligt inmiddels in 55 landen in beproeving en lijkt het erg goed te doen in veel verschillende klimaten. Colomba is een kruising van Carrera x Agata.

Gerrit en Petra Jukema zijn de derde generatie Jukema die boeren op Haerdastate, net buiten Oosterbierum. Samen met medewerker Johannes Gilliam telen ze een breed rassenpakket op eigen bedrijf en op gehuurd land. Op het moment dat ik aankom is het een drukte van belang aan de koffietafel. Er wordt hard gewerkt aan een kas, waarin vanaf juli miniknollen zullen worden geproduceerd. Een taak die voor Petra is weggelegd die, nu de kinderen groter zijn, meer wil betekenen voor de maatschap.

• Ruggespraak

De maatschap Jukema teelt veel rassen, waaronder Carrera, Colomba, Fabula, Innovator, Red Scarlett, Spunta en Sylvana. Dit gebeurt mede omdat van een aantal rassen S-materiaal wordt afgeleverd. De productie vindt plaats vanuit miniknollen, waarbij het de bedoeling is om in de toekomst naar maximaal drie generaties te gaan. De eerste- en tweedejaars worden zoveel mogelijk handmatig geplant en geoogst. In totaal oogst Jukema zo’n drie tot vier hectare met de hand! In het derde jaar wordt er natuurlijk wel machinaal geoogst en wordt het pootgoed opgeslagen in kisten.

10

Het uitgangsmateriaal van Colomba wordt half oktober, direct na het sorteren, in de mechanische koeling gezet en half februari in Joppezakken in de schuurkas geplaatst. Er wordt een rotatie van 1 op 3 toegepast met als voorvrucht bieten of uien. De aardappelpercelen worden veelal niet geploegd maar met een cultivator losgetrokken. Vervolgens wordt met een rotorkopeg het pootbed klaargemaakt. Bij het poten met een Grimme snarenbedmachine wordt drie liter Subliem plus Actare toegediend. Volgens Gerrit Jukema dienen er voldoende knollen per hectare te worden geplant: De maat 28/40 op 14 cm en de maat 40/60

Bedrijfsgegevens •  Maatschap Gerrit en Petra Jukema • 44 hectare pootgoed • 3.50 hectare Colomba • 17 tot 20 % afslibbaar Selectie in Oosterbierum.

op 18 cm. Colomba heeft een gemiddelde zetting en kan redelijk grof groeien. Totaal wordt 160 kg stikstof gegeven: 400 kg KAS voor het poten en 650 kg 11-11-0 voor het frezen. Er wordt ook 300 kg kalium 60 gestrooid en verder krijgt het gewas 70 kg fosfaat. Tijdens het groeiseizoen wordt verder geen bladbemesting toegepast. De selectie geeft weinig problemen. Wel wordt er gewerkt met minerale olie en ook wordt Calypso toegepast als luisbestrijding. Bij de phytophthorabestrijding worden achtereenvolgens Valbon en Infinito toegepast. Doordat Colomba een zeer vroeg ras is, is loofdoding geen probleem. Het ras wordt geklapt in combinatie met Spotlight en na enkele dagen wederom nagespoten met Spotlight. Het rooien gebeurt door een 2-rijïge Grimme wagenrooier; de opbrengst ligt tussen de 37 en 40 ton per hectare. Door het voorkiemen rotten de moederknollen vroeg weg, waar-

door er redelijk vlot na het doodmaken kan worden gerooid. De oogst wordt opgeslagen in kisten en tijdens het inschuren behandeld met Lirotect extra. Door de kiemlust van Colomba is de opslag en bewaring nog een punt van onderzoek: ofwel vroeg sorteren en opslaan in de mechanische koeling ofwel de partij bruto opslaan in de mechanische koeling en sorteren op afroep. Maatschap Jukema heeft voor het eerste gekozen en wacht met spanning op de resultaten van collega’s die voor de laatste optie hebben gekozen. Als sterke punten van Colomba noemt Gerrit Jukema zijn vroegheid en de weinig virusgevoeligheid. Aandachtspunten zijn de kiemrust, de ruime stikstofgift en de vatbaarheid voor schurft. Bennie Huizenga

11

‘Mondial’ winnaar in Zuid-Afrika

• Ruggespraak

In tegenstelling tot vele andere landen kan HZPC geen pootgoed vanuit Nederland naar Zuid-Afrika exporteren. De fytosanitaire wetgeving in het land laat dat niet toe. Toch hebben HZPCrassen een dominante positie op de Zuid-Afrikaanse markt.

12

buiten l and

Het land

Onze agent

Op de wereldkaart lijkt Zuid-Afrika niet zo groot, toch is het ruim tweemaal zo groot als Frankrijk. Het is een uitgestrekt en droog land. Alleen in het westen van het land en rond Kaapstad valt jaarrond voldoende regen om het land groen te kleuren. Er wonen in het land meer dan 50 miljoen mensen. Meer dan 70% woont in het noorden en oosten van het land. De bevolking van Zuid-Afrika bestaat uit vele verschillende volken die elk hun eigen taal spreken, waardoor het land elf officiële talen heeft. Engels is steeds meer de tweede taal van de bevolking. Het verdringt hiermee het Afrikaans, dat veel op het Nederlands lijkt. Op het platteland en onder de blanke boeren is het Afrikaans echter de belangrijkste taal.

Zoals gezegd is het niet mogelijk om vanuit Nederland pootgoed te exporteren naar Zuid-Afrika. Om toch pootgoed van HZPCrassen te kunnen telen en te verkopen werkt HZPC samen met Wes Vrystaat Aartappel Moer Kwekers (WVAMK). WVAMK teelt de HZPC-rassen in licentie. WVAMK bestaat uit een groep van veertien telers die ongeveer 3.500 ha pootgoed telen. Anders dan in Nederland laat men het pootgoed, bestemd voor de verkoop, vaak uitgroeien waarbij men de kleine maat als pootgoed verkoopt en de maat boven de 55mm als consumptieaardappelen in de markt zet. WVAMK is de laatste tien jaar zeer succesvol als pootgoedbedrijf in Zuid-Afrika. De pootgoedverkopen zijn vertienvoudigd tot meer dan 50.000 ton op jaarbasis. WVAMK kon zich zo succesvol ontwikkelen door de rassen die HZPC aan hen in licentie heeft gegeven, maar ook door een zeer strikt kwaliteitsbeleid bij de pootgoedteelt. Alle pootgoedtelers hebben een reglement ondertekend, zodat men zich aan dit kwaliteitsbeleid moet houden. Het belangrijkste probleem bij de pootgoedteelt in Zuid-Afrika is de virusziekten. Bij de teelt van pootgoed gaat men 100% uit van miniknollen. WVAMK heeft haar eigen miniknollenbedrijf. De miniknollen worden op een afgelegen plaats, waar geen andere aardappelen worden geteeld, verder vermeerderd tot Generatie 1 (G1). G1 wordt door de telers verder tot G2 en G3 vermeerderd. De G3 wordt als commercieel pootgoed op de markt gebracht. Men hanteert dus een heel korte vermeerderingscyclus. Dit tezamen met een strikte kwaliteitscontrole maakt dat WVAMK pootgoed kan produceren dat aan hoge kwaliteitseisen voldoet. Door pootgoed op verschillende tijdstippen te planten en te rooien is men in staat om de klanten van pootgoed te voorzien dat in de juiste fysiologische conditie is om een goede oogst te kunnen geven.

De aardappelteelt De landbouw in Zuid-Afrika is veelal in handen van grotere telers. Zij hebben hun bedrijven op moderne leest geschoeid. Alleen in het oosten van het land zijn veel kleinere bedrijven. Het verschil in grootte van de bedrijven heeft vooral te maken met het verschil in regenval. De bedrijven in de droge gebieden maken nu zoveel mogelijk gebruik van irrigatie, als er tenminste voldoende water in de ondergrond of in nabije rivieren voorhanden is. In Zuid-Afrika wordt ruim 50.000 ha aardappelen geteeld. Omdat het land in de subtropen ligt en veel hoogteverschillen kent zijn er veel verschillende klimaten en is het in elke maand van het jaar wel ergens mogelijk om aardappelen te planten. De aardappelen worden dan ook meestal vers gerooid en direct zonder tussenopslag naar de markt gebracht. Er worden in Zuid-Afrika nauwelijks aardappelen in de koeling bewaard. Doordat men geen vorstperiodes kent, alleen zo nu en dan nachtvorst, is het mogelijk om de aardappelen vrij lang in de grond te bewaren. De totale productie is ongeveer 2 miljoen ton en de gemiddelde opbrengst ongeveer 40 ton per hectare. Deze hoeveelheid wordt door ruim 600 telers verbouwd. HZPC heeft in Zuid-Afrika dan ook meestal te maken met grotere telers. Het aantal telers loopt net als in de rest van de wereld snel terug en de teelt wordt steeds professioneler. Zo was 20 jaar geleden de gemiddelde opbrengst nog maar 23 ton.

Certificering en kwekersrecht Zuid-Afrika is het enige land in Afrika dat een goed functionerende en ter zake kundige keuringsdienst heeft. Het betekent dat als men pootgoed van een bepaalde klasse koopt dat de consumptieteler ook weet wat hij koopt. De meeste consumptietelers geven >>

Arie Westmaas (links) met een Zuid-Afrikaanse teler in een veld Mondial.

>>

13

>> er de voorkeur aan om elk jaar nieuw pootgoed te kopen. Door de hoge virusdruk is het voor consumptietelers vaak onverstandig om zelf pootgoed na te telen. Wat HZPC ook helpt is dat Zuid-Afrika een goed functionerend systeem van kwekersrecht heeft. Ook hierin is Zuid-Afrika een uniek land op het Afrikaanse continent. Een nadeel is wel dat het kwekersrecht slechts twintig jaar geldig is. Dit in tegenstelling tot Europa waar we dertig jaar van dit voorrecht gebruik kunnen maken. Het is dan ook zaak om snel nieuwe en betere rassen te introduceren om van de inkomsten uit licenties gebruik te kunnen blijven maken.

Consumptie

Sorteer- en verpakkingslo

ods.

De consumptie van aardappelen per hoofd van de bevolking is de laatste twintig jaar licht omhoog gegaan van 30 tot 35 kg. Hiervan wordt 8 kg verwerkt tot chips en frites. Door de introductie van HZPC-rassen zijn de rassen die de Zuid-Afrikanen eten de laatste tien jaar sterk veranderd. At men tien jaar geleden voornamelijk rassen als BP1, Up to Date en Van der Plank, nu nemen deze rassen slechts 25% van de versmarkt in beslag. Op de versmarkt neemt Mondial met 60% veruit de grootste plaats in. Mondial is vanwege zijn goede kook- en bakkwaliteit zeer populair geworden onder de zwarte bevolking van Zuid-Afrika. Sifra is op deze markt een succesvolle nieuwkomer.

Toekomstperspectieven Door een verhoging van het niveau van de teelt en de introductie van nieuwe rassen is men in ZuidAfrika in staat geweest de productie per hectare de afgelopen twintig jaar bijna te verdubbelen. Het ras Mondial heeft hierin met name in de afgelopen tien jaar een belangrijke rol gespeeld. Nu het kwekersrecht in Zuid-Afrika van het ras Mondial over een aantal jaren afloopt, wacht HZPC de uitdaging Mondial door nog betere rassen te vervangen.

• Ruggespraak

Arie Westmaas, licentiemanager HZPC 9 april 2012

14

Arie Westmaas (midde

n) geflankeerd door bes

tuur en directie van WV AMK.

in de vo l gspot: sagitta

Is Sagitta de ‘alleskunner’? In het televisieprogramma Keuringsdienst van Waarde stond op donderdag 17 mei een aardappel centraal, en wel ‘de alleskunner’. In de supermarkt werd een ras als zodanig

aangeprezen.

Een

droom

voor

iedere

veredelaar! Van frites tot een kruimige aardappel in uw stamppot, van chips tot gebakken krieltjes bij de asperges. Maar getest op alle facetten in de aardappelkeuken bleek dit ras toch nog niet op alle vlakken mee te kunnen spelen.

De vraag is of HZPC zo’n alleskunner in haar rassenpakket heeft. Maar ‘alles kunnen’ is misschien ook wel wat te veel gevraagd. Wellicht is multipurpose een betere omschrijving. In het rassenpakket van HZPC zien we echter een ras dat in alle sectoren is vertegenwoordigd, namelijk Sagitta! Zowel Traditional, Retail Fresh, French Fries en Peeled hebben Sagitta in hun rassenpakket. Alleen voor chips is er geen toekomst weggelegd voor de Sagitta.

Positionering in de sector Processing Sagitta is voortgekomen uit een kruising gemaakt in 1993, bekend onder nummer RZ-93-1139. In eerste instantie werd de Sagitta begin jaren 2000 geïntroduceerd als fritesaardappel geschikt voor de kleigronden. Sagitta kwam hier echter niet tot zijn recht. Na een aantal jaren op een laag pitje te hebben gestaan, werd er een nieuwe boost gegeven aan het leven van de Sagitta. Ouders geven veel door aan hun kinderen. Een positieve eigenschap van Sagitta is haar vroegheid, meegegeven door de moeder, Gallia. Als middelvroege aardappel heeft Sagitta zich nu duidelijk gepositioneerd. Op de lichtere gronden in Zuid-Nederland, Vlaanderen en Duitsland wordt Sagitta als middelvroege aardappel geteeld. De oogst vindt plaats vanaf begin augustus tot de hoofdoogst begint. Het voordeel van Sagitta is dat het een ras is dat ook bewaard kan worden voor de middellange bewaring. De meeste vroege aardappelen hebben geen goede bewaareigenschappen. Ook op dit punt komen de multifunctionele eigenschappen van Sagitta weer naar voren.

Fish & Chips Zoals wij in onze cafetaria’s en snackbars patat en kroketten eten, zo serveren ze in Groot-Brittannië fish & chips. De fish & chipsmarkt - niet te verwarren met onze chips, want ‘chips’ zijn frietjes in Engeland en als je een zak chips in de supermarkt koopt, dan zijn dat crisps - is groot in Engeland. Van de in totaal 126.500 ha aardappelen in Groot-Brittannië worden 14.300 ha

speciaal geteeld voor de fish & chipsmarkt. In de fish & chips shops wordt vaak nog met verse frites gewerkt. Aardappelen worden aan het begin van de dag gesneden en in water ondergedompeld, waardoor enzymatische verkleuring op de loer ligt! Enzymatische verkleuring kenmerkt zich na het schillen door een roodbruine verkleuring. Sagitta heeft hier weinig last van, wat de houdbaarheid van Sagitta oprekt als vers geschild product. Daarom ligt er voor dit ras een groot potentieel in het fish & chipssegment.

Aandachtspunten De laatste jaren zien we het zwaartepunt in de fritesteelt verschuiven van klei- naar de zandgronden. De Sagittateelt vraagt de aandacht op een aantal punten: • Op het zand is de voorjaarstoediening van mest een vast onderdeel van de bemesting. De onvoorspelbare mineralisatie van mest geeft bij Sagitta kans op onderwatergewichten onder de kritische grens van 360 OWG. In de advisering wordt de balans gezocht tussen mest en kunstmest om het drogestofgehalte op peil te houden. • Sagitta is gevoelig voor onderzeeërs. Geadviseerd wordt om niet te vroeg te planten, wanneer de omstandigheden nat en koud zijn. Een positieve trend zien we in het afroepen van pootgoed vlak voor planten. Op deze manier wordt het risico op temperatuurschommelingen van het pootgoed beperkt. Meer flexibiliteit wordt gevraagd van de pootgoedteler om in een korte tijd in het voorjaar pootgoed af te leveren. • Lichtere gronden hebben als nadeel dat nematoden zich meer manifesteren. Interne gebreken veroorzaakt door vrijlevende aaltjes (Trichodorus) zijn een grote bedreiging op deze gronden. Om positief af te sluiten, Sagitta is weinig tot niet gevoelig voor interne gebreken. Jaap Poortinga, productmanager Processing

15

Digitaal pootgoed aangeven bij de NAK Sinds dit jaar kunnen telers hun pootgoed aangeven via het digitale loket van de NAK. Het grootste voordeel is dat de aangifte op elk moment gedaan kan worden, zodat men niet meer naar de zitdagen hoeft. Naast aangifte van de percelen, kunnen via het NAK-Loket bijvoorbeeld ook certificaten en labels besteld worden of rooimeldingen worden doorgegeven.

Ton Stolte - manager Operations bij de NAK “We willen inspelen op de wensen en behoeftes van de klant, waarbij de dienstverlening steeds meer via ons digitale NAK-Loket loopt. Na de pilot van vorig jaar met 200 telers zijn we blij dat de digitale aangifte zo goed is opgepakt. Van de kavels is 85% digitaal aangegeven door de telers. De zitdagen ‘oude stijl’ zullen daarom vanaf volgend jaar verdwijnen.” Een ander voordeel is het direct beschikbaar zijn van gegevens. “Via het NAK-Loket hebben telers direct volledig inzicht in de status van de keuringen en onderzoeken. Zodra de keurmeester het erf verlaat zijn de gegevens online beschikbaar voor telers en gemachtigden zoals HZPC”, aldus Stolte. De focus van de NAK ligt de komende jaren op service, efficiëntie en snelheid. Stolte: ”We gaan mee in de ontwikkelingen van de markt en willen een flexibele en klantgerichte organisatie zijn.”

Martine Hommes - Maatschap H.J. Hommes en M. Hommes-Gesink - uit Lauwerzijl “Ik denk dat ik van bijna alle applicaties op het NAK-Loket gebruik maak. Ik vraag certificaten aan, ik geef rooimeldingen door, volg AM-onderzoeken, alsook het bestellen van labels en het aanvragen van ontheffingen voor bepaalde stammen van nacontrole c.q. bruinrotmonsters. Ik moet wel zeggen dat ik van ons tweeën (mijn man en ik) degene ben die administratief onderlegd is. Dan maak je er ook sneller tijd voor, zeker als je inziet dat het ook tijd bespaart. Met name het aanvragen van certificaten buiten kantooruren om, het is zo gepiept. Mijn man maakt veel gebruik van de NAK-site met betrekking tot de bladluissituatie. Ik gebruik het NAK-Loket ook om lijstjes naar Excel te exporteren, dat bespaart weer tijd.

• Ruggespraak

Mijn ervaringen met ‘digitale aangifte’ waren over het algemeen positief. Ik had wel het gevoel ‘heb ik alle stammen wel aangegeven’? Je kunt zo eentje vergeten in de massa. Voor de rest was het vrij eenvoudig. Ook de YouTube instructiefilmpjes waren duidelijk. Als je alle stappen een voor een doorloopt zit het logisch in elkaar. De stamlatten worden snel verstuurd en ook de perceelsbordjes waren heel snel verzonden. Ook hoefde ik natuurlijk niet meer naar de zitdag en een poos te wachten. Qua tijdsduur om de aangifte te doen is er niet veel verschil tussen digitale aangifte of de papieren versie. Ik zie wel het voordeel op de lange termijn, omdat er minder NAK-personeel ingeschakeld hoeft te worden voor de verwerking, wat op termijn wellicht kosten bespaart.

16

We leven in een digitaal tijdperk. Ik vind dat je mee moet met de ontwikkelingen. Zo houd je jezelf ook scherp. Bovendien is mijn motto: ‘Je kunt wel kritisch zijn, maar als je het niet probeert, heb je het recht ook niet om er iets van te vinden.’ Soms komen de voordelen met de loop der jaren. Wat ik als zeer prettig ervaarde, is dat ik zelf de perceelaanduiding kon meegeven. Voorheen stond dit wel op de papieren aangifte vermeld, maar niet op de definitieve NAK-aangifte. Voor mij moet een online applicatie voldoen aan de volgende voorwaarden: een stabiel systeem dat gebruikersvriendelijk is en voordeel biedt.”

N AK

Geert Jan Duisterwinkel - Firma Klein Midhuizen uit Groningen “Ik heb nu voor de tweede keer digitaal aangifte gedaan. Vorig jaar heb ik meegedaan aan de pilot digitale aangifte. Dat beviel goed, omdat ik het makkelijk vind om zelf te bepalen wanneer ik aangifte wil doen. Het doen van aangifte dit jaar ging goed, het programma is logisch opgebouwd en wijst zich zelf. Je kunt het in je eigen tijd doen en je hoeft niet op een vaste dag naar de zitdag. Voor bedrijven die pootgoed aankopen, is het handig dat de gegevens van de partij gelijk bekend zijn bij het invoeren van een certificaatnummer. Het zou wel handig zijn als de aangekochte vitrostammen ook automatisch bij de uitgangsstammen zouden staan. Naast het digitaal aangifte doen, gebruik ik het NAK-Loket vooral in het afleverseizoen, ik bestel alle certificaten via het NAKLoket. In het algemeen vind ik het belangrijk dat online applicaties altijd goed werken, gemakkelijk te gebruiken zijn en een makkelijk wachtwoord hebben.”

Jan Tjaarda - hoofd logistiek bij HZPC “Het is goed dat de NAK inspeelt op nieuwe ontwikkelingen. Zo heeft een digitale koppeling met de keurmeester (cliëntexport) ervoor gezorgd dat de stroom van inspectiebiljetten niet meer nodig is. Het NAK-Loket zie ik dan ook als een logisch vervolg, waarbij veel zaken door de teler zelf kunnen worden afgehandeld. Hoe sneller en effectiever dit proces verloopt, hoe groter het voordeel is voor HZPC. Wanneer de teler verschillende percelen heeft gerooid, is het wenselijk dat hij dit zo snel mogelijk invoert bij het NAK-Loket. Hierdoor is onze buitendienst en de logistieke afdeling direct op de hoogte. Op deze wijze kan de vroege export worden gelokaliseerd en kunnen vrij vlot de juiste onderzoeken, bijvoorbeeld PCR-virusonderzoek in plaats van Elisa, worden aangestuurd. Een ander voorbeeld is de snelle informatie-uitwisseling naar de telers over de status van de onderzoeken. Voorheen kostte dit proces via de reguliere post en keurmeesters veel meer tijd. Nu zijn telers en handelshuizen bijna dezelfde dag van de informatie op de hoogte.” Annemarie Blitterswijk

17

Het paleis was prachtig en geheel in stijl verlicht.

Gouden Jubileum Salia Békhazi in Libanon Reeds in 1962 werd de heer Antoine Békhazi agent voor HZPC. Deze 50-jarige samenwerking alsmede het 50-jarig bestaan van zijn firma, Salia Békhazi, werd op 24 mei jl. groots gevierd in Libanon. Ondergetekende had het genoegen samen met collega’s af te reizen naar Libanon om onder andere dit feest bij te wonen. Het was de eerste keer dat ik Libanon bezocht en ik wil jullie graag deelgenoot maken van de vele indrukken die ik daar heb opgedaan. Samen met Jan Prins ben ik al op 20 mei afgereisd naar Libanon omdat we, naast het vieren van het jubileum, ook nog proefvelden wilden bezoeken en de financiële afwikkeling van afgelopen seizoen wilden doornemen met Antoine Békhazi.

• Ruggespraak

Beirut

18

Gedurende mijn eerste autorit door Beirut was ik meteen onder de indruk van het mooie centrum van de stad, dat geheel in oude stijl is hersteld na vele jaren van oorlog. Behalve de prachtige gebouwen waren er ook talloze winkels te bewonderen van de duurdere modemerken. Voor veel vrouwen (en ook mannen), moet dit een waar Eldorado zijn.

Proefvelden De dag na aankomst hebben we samen met Antoine Békhazi en zijn assistent, de heer Najib Gemayel, de financiële zaken van afgelopen seizoen besproken en afgerond, waarna we dinsdag 22 mei vier proefvelden in de Bekaa vallei hebben bezocht in gezelschap van Pierre en Joseph, de twee technische rechterhanden van Békhazi, en Rian Stekelenburg die de avond ervoor was gearriveerd.

Bezienswaardigheden Natuurlijk maakten we van de nood ook een deugd en hebben we woensdag gebruikt om wat meer te zien van Libanon. Het bereiken van onze bestemming bleek echter geen sinecure,

18

terugb l ik

Ook HZPC maakte deel uit van het ontvangstcomité

daar onze taxichauffeur geen woord over de grens sprak. Dat we desondanks toch aankwamen bij de kalksteengrotten van Jeita was te danken aan aanwijzingen van Jan Prins en de telefonische medewerking van Najib. En gelukkig maar, want het bezoek aan de grotten was meer dan de moeite waard. Gezien onze ervaring van die ochtend hebben we de terugreis per bus afgelegd waarbij we onderweg nog de mooie historische stad Byblos hebben aangedaan. In het hotel waren inmiddels ook Ko Geelhoed en Gerard Backx gearriveerd.

Jubileumfeest Donderdag 24 mei was de dag waarop het jubileumfeest plaatsvond. Locatie voor het feest was de prachtige paleistuin van Sursock Palace, het voormalige verblijf van Henri Pharaon, de voormalig minister van buitenlandse zaken. In het paleis is tegenwoordig het Robert Mouawad Museum gevestigd. Er waren ca. 500 genodigden aanwezig waaronder veel hoogwaardigheidsbekleders van kerk en overheid alsmede zakelijke partners en klanten van Antoine Békhazi. Wij als HZPC-collega’s hadden de eer naast de heer en mevrouw Békhazi, hun zoon Antoine jr. en de Nederlandse ambassadeur in Libanon, de heer Hero de Boer te staan als ontvangstcomité. Nadat alle gasten waren aangeschoven aan de prachtig gedecoreerde tafels werden er, onder het genot van drankjes en diverse lekkernijen, verschillende toespraken gehouden.

Koninklijke onderscheiding

Antoine Békhazi mag zich Ridder in de Orde van Oranje-Nassau noemen

Gerard Backx en Jan Prins Gerard Backx sprak in zijn speech met veel respect over de jubilaris en benadrukte dat de succesformule met het ras Spunta gemakkelijk voortgezet zou kunnen worden, maar dat er ook een uitdaging ligt in een succesvolle introductie van nieuwe HZPC-monopolierassen. Degene die al jarenlang het nauwst samenwerkt met Antoine Békhazi is Jan Prins en hij was dan ook de laatste spreker. Hij ging uitgebreid in op de historische band die is ontstaan tussen Békhazi en HZPC en refereerde ook aan de velddagen in Libanon waarbij de contacten met de telers altijd zeer goed zijn. Verder vermaakte Jan het publiek met enkele anekdotes waaronder zijn eerste ontmoeting met Antoine. Gerard Backx heeft namens HZPC een prachtig bronzen beeld overhandigd van de kunstenares Jeanette Jansen. Het beeld bestaat uit drie ‘wijze’ uilen en heeft de toepasselijke naam ‘Togetherness’. Wim Greven, medewerker verkoop binnendienst

Nadat zowel Antoine sr. als zijn zoon Antoine jr de genodigden hadden toegesproken, was het woord aan de Nederlandse Ambassadeur, de heer Hero de Boer. De Ambassadeur sprak vol lof over de jubilaris en benadrukte dat Antoine Békhazi van cruciaal belang is geweest voor de import van Nederlands pootgoed. De heer Békhazi heeft de Nederlandse pootaardappelen op de kaart gezet in Libanon, waardoor de Libanese boeren nu aardappelen van grote kwaliteit kunnen telen, wat hen een goede prijs en een hoge opbrengst oplevert. De waardering hiervoor kwam tot uiting in de uitreiking van een Koninklijke onderscheiding. De jubilaris, Antoine Békhazi, mag zich vanaf nu Ridder in de Orde van Oranje-Nassau noemen. Dit laatste was zonder twijfel het hoogtepunt van de avond, zeker gezien het feit dat Nederlandse lintjes zelden worden uitgereikt aan buitenlanders met een niet-Nederlandse nationaliteit.

Betreden van dit aardappelveld is geheel voor eigen risico. De Libanezen kunnen er ‘gelukkig’ zelf om lachen.

19

Napels in de ban van Pomme Couleur In 2000 is op het kweekbedrijf van HZPC in Metslawier een aantal kruisingen gemaakt, die niet in de gangbare lijn van combinaties vielen. Deze specifieke kruisingen waren niet om een hoogopbrengend en stabiel ras voor bijvoorbeeld Noord-Afrika te creëren, maar om de consument en chefkoks in restaurants kennis te laten maken met de variatie die in ons geliefde gewas verscholen ligt. Wat is er mooier en exclusiever voor een chefkok dan te kunnen werken met de natuurlijke kleuren en vormen van zijn verse producten? Sindsdien zijn rassen als Vitelotte Noire aan een opmars begonnen in de culinaire wereld. HZPC heeft destijds een juiste keuze gemaakt met deze specifieke kruisingen om vandaag de dag op deze trend in te kunnen spelen. Drie jaar geleden zijn we begonnen met de introductie van vijf speciale rassen in de markt. In 2011 werd tijdens de Potato Days in Joure en later ook tijdens de Fruit Logistica in Berlijn de internationale aftrap gegeven voor de promotie van onze zogenaamde specialty rassen: Pomme Couleur. Met een variatie aan paarse en rode kleuren in vlees en schil bieden we de horeca en consument een nieuwe dimensie aan het diner.

• Ruggespraak

Nu in 2012 merken we dat men in de hele keten kansen ziet om met onze Pomme Couleur-rassen te kunnen werken. Koks vragen regelmatig om een nieuwe voorraad gekleurde aardappelen en zo bleek in Napels afgelopen juni dat men ook veel verder denkt. Tijdens de officiële bekendmaking door het bedrijf Le Gemme del Vesuvio, een exclusieve producent van Italiaanse pasta, werd de eerste aardappelpasta met een gekleurd ras van HZPC gepresenteerd. Het ras, onder nummer (BIE 02-133) van aangesloten kweker Hans Biemond, is afgelopen voorjaar in de kasteeltuin van Palazzo Ducale di Marigliano geteeld en is daarna verwerkt als ingrediënt van een nieuwe exclusieve pasta. Na de presentatie verzorgde chefkok Francesco Sposito van het Michelinsterrenrestaurant Taverna Estia een aantal gerechten met ons speciale paarskleurige ras.

20

Met Pomme Couleur laten we de consument kennis maken met een variatie aan gekleurde aardappelen, die op een natuurlijke wijze zijn gecreëerd, locaal geproduceerd en bijdragen aan een gezonde leefstijl. Jeroen Bakker, sectorveredelaar Retail Fresh

co l l ege van te l ers

Veranderingen ‘Volgend jaar ga ik het toch iets anders doen’, zei mijn vader altijd. Het zal u bekend voorkomen, ieder jaar stelt een ondernemer zijn plan bij. Een verandering voor het college was het vertrek van twee ervaren collega’s. Ergens gaf dat een onbehaaglijk gevoel, maar de regel van acht jaar zittingsduur bepaalt dat nu eenmaal. Inmiddels heeft het college Cor Biemond (Groningen) als nieuwe voorzitter gekozen en Marcel Wijtten (Texel) als vicevoorzitter. Geale Miedema (Friesland) en Rubertus Clevering (Groningen) draaien nu volledig mee. Ja, er is wel ‘kennis’ vertrokken, maar er kwam frisse visie voor terug! Veranderen houdt scherp. Dan de veranderingen in de Arabische wereld. Er waren grote zorgen over de exportmogelijkheden voor onze poters. Het is HZPC toch gelukt hiermee te ‘dealen’ en er is een goede export voor de pool behaald. Dezelfde behoeftes, andere omstandigheden. En toen kwam dit merkwaardige voorjaar, prachtig weer in maart en vervolgens koud en nat in april. De in maart gepote percelen deden er tot zes weken over om boven te komen, de late percelen waren toen nog maar net gepoot. Het is nog maar de vraag wat beter is. De natuur bepaalt.

In de consumptieteelt wordt ook gebruik gemaakt van gesneden pootgoed, dat geeft ieder jaar een wat onregelmatige opkomst, maar dat verschil is dit voorjaar groter! Voor de consumptieteelt is sprake van een zeer dramatisch verlopen jaar. Het college heeft samen met HZPC naar de afzetstrategie gekeken. Op de telersvergadering is met u een verandering, of bijsturing, besproken. Tot slot zijn de diverse vergoedingen opnieuw tegen het licht gehouden. Dit gebeurt ieder jaar. Ook hier is sprake van verandering, wat op de TIB met u besproken zal worden. Voorheen was voorraadbeheer leidend, nu staat de aardappel zelf voorop. Een aanpassing die de sorteerplanning of de bewaarmethode meer aardappelgericht maakt. De buitendienst biedt hierin ondersteuning. Verandering is van alle tijden. De eisen van onze klanten en de eigenschappen van de aardappel zijn steeds meer leidend voor het beleid van HZPC. Door nóg meer klantgericht te werken is er verbetering in de aardappelkolom mogelijk. Daar hoort een passende verkoopstrategie bij. Immers, voor pooltelers geldt nog altijd dat het rendement van onze teelt door de markt moet worden opgebracht. Dat is niet veranderd. Het college wenst u een goed teeltseizoen 2012. Tammo Schreuder, voorzitter college van telers

Gevonden voorwerpen... ‘Ergens’ op een kast bij R&D zag Roelof Varkevisser een wel heel exotisch dier liggen. Een vis, een insect...? Bij nader inzien ‘gewoon’ een vergeten aardappel.

Echtpaar Dijkstra in de prijzen De uitreiking van het wandbord van het Geert Veenhuizen Fonds aan Klaas en Tjerkje Dijkstra uit Dronten op 21 maart van dit jaar kwam voor het echtpaar als een volslagen verrassing. Klaas Dijkstra, voorzitter van het college van kwekers, en zijn vrouw Tjerkje zijn al meer dan 25 jaar actief kweker én teler voor HZPC. Het ras Leonardo is van hun hand.

21

TRADITIONAL

RETAIL FRESH

FRENCH FRIES

CRISPS

PEELED

uit de markt

• Ruggespraak

Traditional

22

De laatste poters zijn in de eerste week van juni verladen en daarmee is het leveringsseizoen beëindigd. Uit veldbezoeken en gesprekken met onze klanten blijkt dat er nauwelijks kwaliteitsklachten zijn. Iets waar we trots op mogen zijn. Ondanks de extreme weersomstandigheden deze winter in de hele regio rond de Middellandse Zee, blijkt dat er wel incidentele schade is, maar dat de gevolgen meevallen. Er was met name schade in de vroege teelt, maar het herstellend vermogen van vele HZPC-rassen is verbazingwekkend. De prijsontwikkeling van de oogst in de gebieden is zeer verschillend per land. Afhankelijk van de opbrengst zijn de prijzen voor de telers matig tot goed. In enkele landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten blijven de interne conflicten voortduren. Het gevolg is dat onze verkopers en technische collega’s niet overal actief in het veld kunnen opereren. Maar dit houdt niet in dat de beproevingen, introducties en promoties stil staan. Onze klanten blijven volop actief, om de plannen uit te voeren en hierover goed aan HZPC te rapporteren.

In Duitsland staat men aan het begin van de primeuroogst. Zowel de opbrengst als kwaliteit lijken goed. De retailers gaan over naar Duits product, wat een vlotte afzet en goede prijzen tot gevolg zal hebben.

Retail Fresh

De arealen pootgoed zijn bekend voor Nederland. Het totale aangemelde pootaardappelareaal is ruim 900 ha hoger dan de aangifte in 2010. In het chipssegment is er een lichte toename van het areaal en voor frites zien we een bijna gelijk areaal als dat van vorig seizoen. Wanneer alle Europese arealen bekend zijn kan een totaalbeeld worden gevormd. De prijzen voor de vroege tafelaardappelen liggen op een goed niveau. Er is minder areaal geteeld in Zuid-Europa en de opbrengsten zijn minder hoog dan in de meeste jaren. Dit stimuleert de tafelaardappelmarkt. De consumptieteelt in de grote gebieden in Europa kent een late start. Daarmee is het beeld van de consumptiemarkt anders dan een jaar geleden. Dat is ook zichtbaar als de termijnmarkt van dit jaar vergeleken wordt met die van vorig jaar.

In het zuiden van Spanje werd half juni volop gerooid. In eerste instantie alleen voor export. Doordat ook de Spaanse verpakkers aardappelen kopen is de prijs voor de teler in een week tijd bijna verdubbeld. In het noorden is ca. 20% minder areaal uitgeplant. Het groeiseizoen in Portugal kenmerkte zich door een start met regen en vorst gevolgd door een periode van droogte. De opbrengst is lager, maar de kwaliteit daarentegen is super goed. In het zuiden waren de prijzen voor de nieuwe oogst eerst laag, maar door de toenemende export zijn ook deze in een week tijd verdubbeld. De eerste commerciële proef met het ras Colomba is zeer geslaagd: 45 ton per ha en van super kwaliteit. In Italië is het afgelopen seizoen goed afgesloten. In juni worden goede prijzen voor huidvaste aardappelen gemaakt. Dit voor zowel de binnenlandse markt als voor de export In België was men gemiddeld genomen laat met planten. Bij een goede zomer zal de ontwikkeling snel gaan en zal het gewas weer wat inhalen. Het traditioneel vroege gebied in Nederland was dit jaar, mede door de regenval, minder vroeg dan anders. Door de vele regen zijn er ook percelen opnieuw geplant. Ondanks dat, zijn de eerste vroege aardappelen op Tholen gerooid, maar de opbrengsten zijn niet hoog. In Tsjechië, en ook in Oostenrijk en Slowakije, heeft men in mei nog flink nachtvorst gehad. Door kou en droogte was er geen snelle knolgroei, dus wordt er naar verwachting twee weken later begonnen met rooien. De opbrengst lijkt wel op een gemiddeld niveau uit te komen. Het areaal is echter afgenomen, waardoor telers voor vroege aardappelen een goede prijs lijken te maken.

Processing De marktprijs voor aardappelen voor de verwerkende industrie in Europa is het hele jaar erg laag geweest. De voorraden waren uiteindelijk hoger dan gedacht. Vanwege het lage prijsniveau van de grondstof in Europa is de export naar verre bestemmingen buiten Europa groot geweest. De concurrentiepositie van Europa ten opzichte van andere continenten was groot. ZuidAmerika, Azië en Oceanië worden in grote mate beleverd met Europese frites. Het seizoen in Noord-Amerika kent een heel ander verloop dan in Europa. Het hele seizoen zijn de grondstofprijzen hoog geweest vanwege een beperkt aanbod. Laten we hopen dat het prijsniveau in Europa het komend seizoen op een hoger niveau zal komen.

Komend pootaardappelseizoen

Voor het Nederlands pootgoed, en zeker voor HZPC, is de afzet rond de Middellandse Zee bijzonder bepalend. Het blijft onrustig in een aantal landen. In de EU op economisch gebied en in andere landen op politiek gebied. Het zal wel even duren voordat de stabiliteit in deze landen terugkeert. In het kader van vraag en aanbod, en gerelateerd aan macro-economische en politieke omstandigheden, zijn de komende maanden weer allesbepalend. Inmiddels zijn de meeste aardappelen geplant. Onze verplichtingen voor de levering van pootgoed zijn allemaal goed uitgevoerd. Een groot compliment voor onze logistieke mensen en onze telers. Het betekent dat onze systemen goed werken. Dit is van groot belang, omdat onze klanten erop rekenen dat zij krijgen wat ze bij HZPC bestellen.

Domweg gelukkig in de Dapperstraat... De Dappermarkt in Amsterdam is de mooiste en meest multi-culturele markt van Nederland. Hier zijn ooit honderd nationaliteiten geteld op een dag. De oudste stand van de markt is de hier getoonde aardappelstand, 73 jaar oud, van Tonnie Koster. Er ligt een bijzondere selectie piepers. Kortom, de moeite waard om eens een kijkje te nemen!

Stammen poten uit eigen kas: snellere vermeerdering en minder kans op ziekte HZPC-teler Bouma uit Ulrum vermeerdert uit diverse rassen miniknollen in de kas, waarna ze gepoot worden in de open grond. Omdat de miniknollen na drie jaar in plaats van vier jaar vermeerdering worden afgeleverd, is de kans op ziekte kleiner. Door deze wijze van productie wordt er een snellere doorstroming bereikt. Bouma ziet het telen vanuit de kas als een uitdaging vanwege het hoogwaardige uitgangsmateriaal, dat uiteindelijk vermeerderd en afgezet wordt.

(1) Hermes miniknollen, vermeerderd vanuit de kas.

(3) Goudgeel S-uitgangsmateriaal.

Menna Hospers

(2) Miniknollen worden gepoot met een speciale pootmachine voor stammen.

(4) Vanuit de bekers worden de miniknollen in de grond gepoot.

23

‘HZPC is een mooi bedrijf met een unieke bedrijfscultuur’

HZPC krijgt steeds meer buitenlandse werknemers in dienst. Een groot deel hiervan werkt in de internationale vestigingen, maar ook bij HZPC Holland krijgen we steeds meer buitenlandse collega’s.

Een van deze collega’s is Somu uit India. Sinds enkele weken heb ik Somu al wat beter leren kennen want hij en ik zijn beide deelnemer aan het CSR (MVO) project van HZPC. Hoewel ik in het begin zijn naam niet kon onthouden en hem Simu, Sumi, Sumo (van het worstelen) noemde, heb ik nu een ezelsbruggetje gevonden waarmee ik zijn naam nooit meer zal vergeten. Oh ja, ‘zo moe’ denk ik dan. Dit heeft echter in geen geval betrekking op de persoon Somu, want hij bruist van energie en heeft altijd nieuwe ideeën.

• Ruggespraak

Somu heeft het druk dus het wordt weer een race tegen de klok om de deadline te halen. Op het laatste moment heeft hij gelukkig nog een gaatje en dus sla ik meteen toe. Bij binnenkomst in zijn kamer biedt hij me koffie aan en vertelt dat hij de afgelopen week bij de sectorvergaderingen van Processing heeft gezeten en dat hij volgende week op bezoek bij telers gaat om wat meer feeling met de aardappel te krijgen. Ik zeg dat ik blij ben dat hij nog even tijd heeft voor ons gesprek en leg mijn eerste vraag aan hem voor.

24

Kun je eerst wat meer over jezelf vertellen? “Mijn naam is Somashekhar en ik ben 27 jaar oud. Samen met mijn ouders en mijn jongere broer woon ik in het zuiden van India. Ik heb verleden jaar mijn studie Masters in Agricultural Economics

afgerond en ik spreek vier talen, Telugu, Kannada, Hindi en Engels. Mijn woonplaats is momenteel Joure.” Zoals u zult begrijpen, vindt het interview in het Engels plaats want die andere talen komen niet voor in mijn talenpakket.

Hoe ben je bij HZPC terechtgekomen? “Ik was op zoek naar een bedrijf waar ik mijn afstudeeropdracht kon doen en het toeval wilde dat HZPC naar iemand zocht die marktonderzoek kon doen in India. Op deze manier sloegen we dus twee vliegen in een klap.” Hij vervolgt: “Nadat ik onderzoek heb gedaan naar de markt voor consumptieaardappelen in India en dit heb gepresenteerd aan HZPC, werd me een jaarcontract aangeboden met een optie tot verlenging.”

En wat is nu dan de kern van je activiteiten? “Mijn eerste prioriteit is het uitbreiden van mijn aardappelkennis en bekend worden met de aardappelwereld. Vandaar dat ik volgende week bij telers ga kijken. Daarbij ben ik bezig met een marktanalyse en businessplan betreffende de fritesen chipsmarkt in India en doe ik ook marktonderzoek in andere landen.”

een dag uit het l even van S omu

Je werkt nu al een tijdje bij ons, wat vind je eigenlijk van HZPC? “Omdat HZPC het eerste bedrijf is waar ik werk en dit mijn eerste baan is, heb ik natuurlijk geen vergelijkingsmateriaal maar tot nu toe bevalt het erg goed. HZPC is een mooi bedrijf met een unieke bedrijfscultuur. Tijdens mijn stage voelde ik me meteen thuis hier en dat was ook de belangrijkste reden om akkoord te gaan met mijn huidige baan.” Iedereen heeft van India gehoord natuurlijk maar ik denk dat de lezers en ikzelf ook graag iets meer willen weten van je geboorteland. Vol enthousiasme begint Somu uit te weiden over India “India is een republiek en de grootste democratie in de wereld. We hebben een president maar de uitvoerende macht ligt bij het parlement. India is verdeeld in verschillende staten met elk ook weer een eigen regering, maar de wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht is overkoepelend.” En welke religies zijn er? Somu: “India is een multicultureel land en er zijn veel religies waarvan de voornaamste het Hindoeïsme, de Islam, het Christendom, het Sikhisme en het Boeddhisme zijn. En wat ongelooflijk is, we hebben 118 officiële talen waarvan Hindi onze nationale taal is. Bovendien spreken heel veel mensen Engels, ik heb zelfs gelezen dat 359 miljoen mensen in India Engels spreken.” Somu lacht en voegt toe: “Je hoeft je dus geen zorgen te maken als je naar India op vakantie gaat.” Om eerlijk te zijn had ik een wat ander beeld van India en het valt me op dat het toch heel westers overkomt. Ik zeg dit ook tegen Somu en hij reageert: “Je moet je niet vergissen maar India is inderdaad een erg ontwikkeld land. Ons schoolsysteem is een van de beste ter wereld. En naast de vele scholen voor het lager en middelbaar onderwijs, hebben we ook meer dan 500 universiteiten.”

Maar er is toch ook armoede in India? Somu kan niet anders dan dit bevestigen “Qua economische structuur en groei is India een extreem divers land met grote verschillen per regio en een groot gat tussen rijk en arm. Het gemiddelde inkomen in India was 3,80 dollar per dag in 2011 maar volgens gegevens van de Wereldbank, moet 42% van de bevolking van minder dan 1,25 dollar per dag leven. Hiervan leeft het grootste deel op het platteland. Daarom is landbouw ook zo belangrijk in India. Hoewel de landbouwproductie maar 18% van het BNP bedraagt, is ongeveer 60% van de mensen afhankelijk van landbouw voor hun levensonderhoud.” “Ik heb ook gelezen dat India heel geavanceerd is op het gebied van automatisering en zelfs een van de grootste software exporteurs ter wereld is.” Somu beaamt dit met enige trots: “Onze IT-sector is inderdaad van wereldklasse en is dé kracht voor de dienstensector, die bijna 60% van het BNP bedraagt. Veel hoogopgeleide Indiërs zijn dan ook werkzaam in deze sector.” Om even terug te gaan naar het persoonlijke vlak, vraag ik Somu hoe zijn familie leeft. “Mijn ouders wonen nu bij mijn broer in een grotere plaats, maar vroeger leefden we in een klein dorpje en was mijn vader boer. Tijdens het regenseizoen of als we genoeg water in de tanks hadden, teelden we rijst en als het droog was, teelden

we gewassen als grondnoten, maïs, zonnebloemen en gierst. Als vruchtwisseling teelden we koe-erwten, varkenserwten, sorghum en mungbonen.” En hij vervolgt: “Nu hebben we nog steeds duizenden neembomen, pongamia-bomen en ook enkele tamarindes, mangobomen, sapota’s en citroenbomen.” Ik wil ook nog iets weten over de veeteelt in India want ik heb gelezen dat India het meeste vee heeft van de wereld. Dit komt voort uit het feit dat, gezien de religie, koeien alleen voor melkproductie worden gebruikt en dus niet worden geslacht. Ik vraag Somu hoe dat precies zit en of koeien dan een natuurlijke dood sterven. Somu vertelt: “In India drinken mensen elke dag melk en de koe wordt gelijkgesteld aan de moeder van een gezin. Vroeger had elke huishouding koeien en ze werden gezien als familieleden, elk met een eigen naam en een eigen persoonlijkheid. Je zult begrijpen dat deze dus nooit geslacht werden. Omdat India tegenwoordig meer religies kent, zijn er nu wel mensen die de koeien slachten. In veel staten is het echter nog wettelijk verboden om dit te doen. Bij ons in de familie blijven koeien ook nog steeds bij ons tot ze doodgaan, waarna we ze begraven.”

Wat is het grootste verschil tussen India en Nederland? Somu denkt na en komt dan met een heel rijtje: “India heeft ten eerste veel meer hoogteverschillen dan Nederland en het weer is veel aangenamer. Ook zijn de mensen in India socialer en minder individueel. Daarnaast is het eten bij ons veel gekruider. En als laatste, en daar ben ik niet trots op, is er in India veel meer corruptie dan in Nederland.”

En wat was het eerste dat je opviel in Nederland in vergelijking met India? Somu lacht weer en zegt: “Het eerste dat me trof was dat de bussen en treinen hier op tijd rijden (laat de NS-reizigers het niet horen) en natuurlijk het weer hier. Normaliter moet ik een jaar wachten om regen, sneeuw of zon te zien, maar hier zag ik het alle drie op één dag.” Hij vervolgt: “ik kom op de fiets naar kantoor en dat valt soms niet mee, vooral in de winter vond ik het erg koud en dan nog die wind erbij, dat ben ik echt niet gewend.” Tijdens mijn eerste ontmoeting dacht ik ook even dat Somu een overvaller was, want hij was aangekleed alsof hij naar Antarctica ging met bivakmuts en al. We komen aan het eind van het gesprek en er rest nog een prangende vraag, hoe staat het eigenlijk met de aardappelteelt in India? Somu: “Je zou het misschien niet verwachten maar er worden heel veel aardappelen geteeld in India. Verleden jaar was de aardappelproductie 38 miljoen ton. Het is dan ook niet meer dan logisch dat HZPC interesse toont in India als afzetgebied en ik ben heel blij dat ik daaraan een bijdrage kan leveren.” Ik bedank Somu voor het gesprek en wens hem een mooie tijd toe bij HZPC. Jacoba Vos-Feenstra

Voor verschillende functies binnen HZPC zijn branche- en/of bedrijfsspecifieke ervaring, kennis en vaardigheden noodzakelijk. Om dit tijdig beschikbaar te hebben, bieden wij onder andere traineeships aan. Het doel van een traineeship is om, gedurende een bepaalde periode, werkzaamheden te verrichten op verschillende werkterreinen om de benodigde kennis en ervaring op te bouwen. Voor nieuwe HZPC-collega’s is een traineeship een mooie start voor een loopbaan binnen HZPC. (Koenraad Witteveen, hoofd HRM)

25

nieuwe co l l ega’ s Edwin van Schaik (40) woont samen met zijn vriendin en heeft een zoon van 9 jaar en een dochter van 8 jaar oud. Ze wonen in Stiens. Wat is je functie bij HZPC en wat houdt het in? Mijn huidige functie is assistent controller en dat houdt in dat ik voornamelijk bezig ben met de verwerking van de financiële gegevens van de diverse (buitenlandse) deelnemingen. Als gevolg van de interne veranderingen op onze afdeling, zal ik vanaf 1 september 2012 werkzaam zijn als finance manager Holland. In deze functie zal de nadruk liggen op het voeren van een juiste administratie van HZPC Holland. Wat heb je hiervoor gedaan? Hiervoor ben ik 15 jaar werkzaam geweest bij Koopmans Koninklijke Meelfabriek in Leeuwarden waar ik de functie van administrateur vervulde. Waarom HZPC? Als je de mogelijkheid krijgt om na 15 jaar Koopmans van baan te veranderen binnen de ‘foodsector’, een sector die mij enorm aanspreekt, moet je zo’n kans niet laten lopen. Wat zijn je ervaringen tot nu toe bij HZPC en wat is je opgevallen? Er zit een wereld achter de aardappel, die ik niet verwacht had. En verder ben ik onder de indruk van de mogelijkheden die je worden geboden om je verder te ontwikkelen.

• Ruggespraak

Dries Dijkstra (28)

26

Zijn echte naam is Drewes Dijkstra. Gelukkig vond zijn moeder, volgens zijn zeggen, die naam niet mooi en is zijn roepnaam Dries geworden. Hij heeft al zeseneenhalf jaar een relatie met Anneke, zijn vriendin. Ze hebben nog geen kinderen, maar als alles goed gaat, is dit over een half jaar anders. Ze wonen op dit moment in Dokkum, maar zoals het nu lijkt, gaan ze binnenkort weer terug naar hun roots, Holwerd. Wat is je functie bij HZPC en wat houdt dit in? Ik ben ‘Microsoft Solutions Specialist’ waarbij ik verantwoordelijk ben voor de inrichting van de programma’s Sharepoint en Lync. Ook zorg ik voor de ondersteuning van collega’s bij het gebruik van deze programma’s. Daarnaast bied ik support bij gebruik van de andere Microsoft producten, PowerPoint, Word en Excel.

Wat heb je hiervoor gedaan? Tijdens en voor mijn opleiding Technische Bedrijfskunde ben ik werkzaam geweest als productiemedewerker bij Hellema in Hallum en daarnaast werkte ik ook als kaartverkoper bij Wagenborg te Lauwersoog. Nadat ik mijn opleiding had afgerond, ben ik werkzaam geweest bij de technische diensten van Friesland Campina te Leeuwarden en Helwa wafelbakkerij te Hallum. Bij beide bedrijven was ik verantwoordelijk voor de inrichting en implementatie van een onderhoudsbeheersysteem. Waarom HZPC? HZPC handelt in aardappelen en in mijn ogen heb je dan te maken met een redelijk stabiele markt; het product is toch min of meer een primaire levensbehoefte. Uiteraard sprak ook de functie me aan en wat ook meewoog was dat ik simpelweg gek ben op aardappelen, en dan vooral op chips en patat. Wat zijn je ervaringen tot nu toe en wat is je opgevallen? Tot dusver zijn mijn ervaringen voor het overgrote deel positief. Het valt me echter wel op dat er (te) weinig jongeren zijn en de gemiddelde leeftijd hoog ligt.

denten krijgen te maken met actuele en echte problemen en de bedrijven ontvangen de gewenste onderzoeksresultaten die door enthousiaste studenten zijn uitgevoerd. Waarom HZPC? Vanuit het project Sensorview had ik op de Noordelijke Hogeschool al contact met Jan de Haas en ik was al snel onder de indruk van de moleculaire activiteiten waarmee HZPC zich bezighoudt. Toen ik van Jan vernam dat er een functie binnen het moleculaire team beschikbaar kwam, heb ik gesolliciteerd. Wat zijn je ervaringen tot nu toe en wat is je opgevallen? Het eerste wat mij opviel is dat er zoveel Research en Development wordt gedaan in een toch wat afgelegen gebied. En toen ik voor de eerste keer het laboratorium binnenkwam, was ik onder de indruk van de apparatuur en de efficiëntie waarmee de medewerkers van HZPC hier werken. Wil je nog iets delen met je nieuwe collega’s? Door de goede werksfeer en de boeiende werkzaamheden zijn jullie voorlopig nog niet van mij af.

Paul Zekveld (40) Wiebe Meijer (32) heeft een relatie en woont in Giekerk. Wat is je functie bij HZPC? En wat houdt dit in? Ik ben moleculair bioloog. Het team van Jan de Haas, waarin ik werkzaam ben, verricht testen waarbij we op basis van het DNA van de aardappel een voorspelling kunnen doen over de resistentie van de zaailingen die uit een kruising komen. Goede zaailingen hebben de goede eigenschappen van beide ouders. Om hierover controle te krijgen, analyseren we het DNA waarbij we screenen welke eigenschappen zijn overgeërfd. Wat heb je hiervoor gedaan? Ik heb vijf jaar op de Rijksuniversiteit Groningen gewerkt waar ik de productie van het antibioticum penicilline door de schimmel penicillium chrysogenum heb bestudeerd. Daarna ben ik vijf jaar werkzaam geweest op een onderzoekscentrum (LSRD) op de Noordelijke Hogeschool. Hier deden we onderzoek voor hoofdzakelijk Friese bedrijven. Kleinere bedrijven hebben vaak zelf geen onderzoeksmogelijkheden en LSRD biedt deze bedrijven de mogelijkheid het onderzoek door studenten uit te laten voeren. Dit biedt voor beide partijen voordelen. De stu-

is getrouwd, heeft vier kinderen en woont in Dronten. Wat is je functie bij HZPC? En wat houdt dit in? Ik ben aan- en verkoopmanager van consumptieaardappelen. Mijn verantwoordelijkheid is het verkopen van de bovenmaatse poters en de aan- en verkoop van afgekeurde pootgoedpartijen. Wat heb je hiervoor gedaan? De afgelopen drieëneenhalf jaar heb ik de inkoop en teeltbegeleiding van groenten gedaan voor de verwerkende industrie. Daarvoor ben ik tien jaar werkzaam geweest in de buitendienst (pootgoed) bij Meijer. Waarom HZPC? Vanaf het moment dat ik in de (poot)aardappelsector werkzaam ben, heb ik HZPC als een vooruitstrevend bedrijf gezien. In 2008 ben ik in de groenteteelt gaan werken maar de aardappelteelt en -handel bleef me altijd boeien en dus ben ik op zoek gegaan naar een functie bij een toonaangevend bedrijf in de aardappelsector. Wat zijn je ervaringen tot nu toe en wat is je opgevallen? Er heerst een prettige werksfeer en er is volop ruimte voor eigen initiatief.

diversen

Agenda Teler Informatie Bijeenkomsten (TIB) BDMW Datum Locatie D.J. van Dam 2 juli D. Gesink Schouwerzijlsterweg 1 Mensingeweer G.v.d. Berg 3 juli D. Gesink B. Huizenga 4 juli D. Gesink K. Gast 5 juli D. Gesink L. Vogelaar 4 juli A. Vael (Cereshoeve) Groeneweg 1, Zaamslag H. Rooms/ 5 juli J. v.d. Heijden L. Vogelaar Langeweg 65, Kruisland E. Timmerman 4 juli P. Voor den Dag Klutenweg 26, Bant J. van Meel 5 juli P. Voor den Dag W. Esselink (Texel) 2 juli Gebr. Witte Julia Laagwaalderweg, Oudeschild H. Lakeman/ 3 juli P. Miedema W. Esselink/ZAP Ulkeweg 34, Slootdorp W. Vellema 4 juli Kweekbedrijf HZPC Roptawei, Metslawier B. v.d. Weide 5 juli Kweekbedrijf HZPC M. Fokkema 2 juli De Jong Hoarnestreek 7, Sexbierum J. Jukema 5 juli De Jong Woensdag 22 augustus: Aardappeldemodag, Westmaas www.aardappeldemodag.nl Woensdag 12 en donderdag 13 september: Potato Europe, Villers-Saint-Christophe, Aisne, Frankrijk www.potatoeurope.com Woensdag 7 t/m vrijdag 9 november: HZPC Potato days Vrijdag 15 november: Algemene Ledenvergadering te Joure

Nieuwe rassen, nieuwe namen... HZD 00-112 heeft Flamenco als naam gekregen. Flamenco verwijst naar een Spaans muziekgenre en dans afkomstig uit de zuidelijke provincies van Spanje. Belangrijke eigenschappen zijn de grote knollen, de donkerrode schilkleur, goede drogestofgehalte, resistentie tegen schurft en de goede opbrengst. Flamenco hoort in de sector Traditional. Ook HZD 99-1437 is nu geregistreerd, en wel als Celandine. Celandine is een gele bloem en wordt in de volksmond ook wel wrattenkruid genoemd. Celandine is een goede salad aardappel, heeft een hoog aantal knollen, beschikt over een heldere schilkleur en is gemakkelijk te telen. Celandine is bestemd voor de retail fresh-markt.

Personeel In dienst: Per 01-04-2012: R. Klooster, spectroscopist, Metslawier Per 01-05-2012 : H. Veldhuizen, facilitair medewerker, Joure Per 04-06-2012: A.P.C. van Ofwegen, loodsmedewerker, ZOS Emmeloord Jubileum: Op 25-04-2012, 12,5 jaar in dienst: A. van der Wal, telerexpediënt, Joure Op 25-04-2012, 25 jaar in dienst: W. Greven, medewerker verkoop binnendienst, Joure Op 01-06-2012, 25 jaar in dienst H.S. de Jong, assistent laadchef, ZOS Stiens Uit dienst: Per 30-04-2012 J.H. Hoogenboom, controller, Joure

Op de rassenlijst...

De rassen Memphis van kweker H. Mulder en de HZPCrassen Flamenco en Celandine zijn opgenomen op de Nederlandse Rassenlijst.

COLOFON Hoofdredacteur Annemarie Blitterswijk Eindredacteur Martin Jansen Klomp Redactieleden Bennie Huizenga, Jan Hendrik van der Tas Redactie Jessica de Bey Redactiesecretariaat Annechien Born-Stok, Janny van der Weide Vormgeving De Bey Communicatie & Vormgeving B.V. Druk Graphic Support Aan dit nummer werkten mee Jeroen Bakker, Wim Greven, Menna Hospers, Jaap Poortinga, Johannes Terpstra, Jacoba Vos-Feenstra, Arie Westmaas, Frank van der Werff e.a. Fotografie Douwe Lodewijk, Roelof Varkevisser e.a. Adres Postbus 88, 8500 AB Joure Telefoon 0513 - 489 888 Fax 0513 - 489 800 E-mail [email protected] Internet www.hzpc.com Ruggespraak is een uitgave van HZPC Holland B.V. Verschijnt vier maal per jaar. Oplage 2.250 ex. Jaargang 14 Copyright © HZPC, Joure. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

27

Op de rug gezien... De selectie is weer begonnen. Alle telers: veel succes!