Stephen Hawking
Een hart voor wondzorg 12-14 februari 2014 ‘t FORUM Kortrijk
Hendrik Vanmarcke Thuisverpleegkundige Zaakvoerder BVBA Consulting & Zorg Postgraduaat stomatherapie, wondverzorging en weefselherstel
Wel wat dacht u, vergeet het maar!
Inhoud Wetgeving Specifieke aspecten van procedures en protocollen Economische aspecten en Financiële aspecten Effectiviteit en efficiëntie van protocollen Gedwongen of -verstandshuwelijken Ondersteunende zorg voor protocollen Iedereen wint! Besluiten
De wet op de verpleegkunde
Wet op de verpleegkunde 18 juni 1990 (B.S. 26/7/90)
K.B. van 18 juni 1990, in toepassing van art. 21 quinquies, § 3 van het K.B. nr. 78 van 10 november 1967 bijlage I Koninklijk besluit houdende vaststelling van de lijst van de technische verpleegkundige verstrekkingen en de lijst van de handelingen die door een arts aan beoefenaars van de verpleegkunde kunnen worden toevertrouwd, alsmede de wijze van uitvoering van die verstrekkingen en handelingen en de kwalificatie- vereisten waaraan de beoefenaars van de verpleegkunde moeten voldoen, gewijzigd door de koninklijke besluiten van 04/09/1990, 25/11/1991, 27/12/1994, 06/06/1997, 02/07/1999, 07/10/2002, 13/07/2006 en 21/04/2007 CNC Hendrik Vanmarcke WONDZORG EN WETGEVING 2011-2012
Art. 7ter. De technische verpleegkundige verstrekkingen en de toevertrouwde geneeskundige handelingen worden door de verpleegkundige uitgevoerd aan de hand van standaardverpleegplannen of procedures. Met uitzondering van de technische verpleegkundige verstrekkingen B1, zoals opgenomen in bijlage I, B1, worden de standaardverpleegplannen en de procedures voor de technische verpleegkundige verstrekkingen B2, zoals opgenomen in bijlage I, B2 en de toevertrouwde geneeskundige handelingen in samenspraak met de arts en de beoefenaar van de verpleegkunde opgesteld. Het standaardverpleegplan laat toe om een patiënt met een bepaalde aandoening systematisch te benaderen en te verplegen. Een procedure beschrijft de uitvoeringswijze van een bepaalde medische of verpleegkundige techniek. Eventueel kunnen één of meerdere procedures deel uitmaken van een standaardverpleegplan of een staand order, zoals omschreven in artikel 7quater § 5.
FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 13 JULI 2006. - Koninklijk besluit houdende uitvoering van artikel 17bis van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, voor wat de functie van hoofdverpleegkundige betreft
HOOFDSTUK II. - Bijzondere activiteiten met betrekking tot de strategische visie van het ziekenhuis Art. 5. § 1. De hoofdverpleegkundige ziet erop toe dat de verpleegkundige activiteit binnen zijn equipe afgestemd is op de strategische visie van het verpleegkundig departement alsook op de maatschappelijke ontwikkelingen en verwachtingen. § 2. Hij is in het bijzonder verantwoordelijk voor : 1° het ontwikkelen, operationaliseren en opvolgen van het verpleegkundig beleid binnen zijn equipe in overeenstemming met de strategische visie van het ziekenhuis;
2° het sturen, begeleiden en evalueren van veranderingsprocessen; 3° het uitwerken en aanpassen van procedures en werkmethoden; 4° het uitvoeren van wettelijk opgelegde registraties met betrekking tot verpleegkunde; 5° het opvolgen, het toepassen van relevante wetgeving en het informeren van de leden van zijn equipe hierover
Publicatie : 2007-08-29 19 JULI 2007. - Ministeriële omzendbrief betreffende het koninklijk besluit van 18 juni 1990 houdende vaststelling van de lijst van de technische verpleegkundige verstrekkingen en de lijst van de handelingen die door een arts aan beoefenaars van de verpleegkunde kunnen worden toevertrouwd, alsmede de wijze van uitvoering van die verstrekkingen en handelingen en de kwalifikatievereisten waaraan de beoefenaars van de verpleegkunde moeten voldoen, gericht aan de beheersorganen van de ziekenhuizen, de rust- en verzorgingstehuizen, de rustoorden voor bejaarden, de diensten voor thuisverpleging, de artsen en de verpleegkundigen
Bevoegdheid versus bekwaamheid Het koninklijk besluit van 18 juni 1990 bevat alle technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde medische handelingen waarvoor verpleegkundigen bevoegd zijn. Het bekwaam zijn is een individuele beoordeling en hangt af van de opleiding en de ervaring van de verpleegkundige zelf. Indien aan een verpleegkundige gevraagd wordt handelingen te stellen die hij onvoldoende beheerst of niet veilig kan uitvoeren dan dient de verpleegkundige te weigeren en dit onmiddellijk te melden aan zijn hiërarchische overste en aan de opdrachtgevende arts. Men mag van een verpleegkundige verwachten dat hij de courante verstrekkingen en handelingen op zijn dienst of functie correct en veilig kan toepassen.
CNC Hendrik Vanmarcke WONDZORG EN WETGEVING
Standaardverpleegplannen en procedures De verstrekkingen en handelingen die gewoonlijk door verpleegkundigen in de dienst of functie worden gesteld, dienen door middel van standaardverpleegplannen en/of procedures te worden beschreven. De verplichting wordt opgelegd om vanaf 1 september 2008 alle technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde geneeskundige handelingen die door verpleegkundigen verricht worden, te beschrijven door middel van standaardverpleegplannen of door procedures. Deze zijn richtinggevend voor de verzorging en de behandeling van de patiënt. Ze dienen in hun toepassing door de verpleegkundige aangepast te worden aan de individuele behoeften van de patiënt.
CNC Hendrik Vanmarcke WONDZORG EN WETGEVING
Om deze belangrijke doelstelling te realiseren is overleg en samenwerking tussen medici en verpleegkundigen noodzakelijk in respect voor elkaars bevoegdheden. Op die manier worden de verstrekkingen en handelingen en hun toepassing duidelijk omschreven en wetenschappelijk onderbouwd. De verantwoordelijken in de medische en verpleegkundige departementen zullen erover waken dat de inhoud van de standaardverpleegplannen en de procedures regelmatig up-to-date gemaakt worden. « Guidelines » van wetenschappelijke verenigingen hebben geen directe wettelijke waarde maar kunnen wel een waarde hebben voor het toetsen van de zorgvuldigheidsvereisten, in het bijzonder de « guidelines » die samen met de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu ontwikkeld werden (2008 -2011 FOD volksgezondheid). Artsen en verpleegkundigen zullen er rekening mee houden bij het opstellen van hun standaardverpleegplannen, procedures en medische voorschriften.
CNC Hendrik Vanmarcke WONDZORG EN WETGEVING
Ergo Volgens het Koninklijk Besluit van 13 juli 2006, later herhaald in een ministeriële omzendbrief dienen alle technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde geneeskundige handelingen in detail beschreven te worden d.m.v. een standaard verpleegplan of een procedure. Binnen de gezondheidsinstellingen is het de verantwoordelijkheid van het hoofd van het verpleegkundig departement om in samenspraak met het hoofd van het medisch departement deze opdracht te realiseren. Deze denkwijze geldt eveneens binnen de relatie thuisverpleegkundige behandelende arts.
CNC Hendrik Vanmarcke WONDZORG EN WETGEVING 2011-2012
Wondzorgprotocollen: voor en nadelen + Efficiënt en effectief Uniform Regelt de functionele
verantwoordelijkheden Vereenvoudigt complexe situaties Creëert automatismen Economisch Goede hulp bij evaluatie Evidence-based
Zelden volledig Stroef stramien Automatische piloot gevaarlijk
zonder onderliggende kennis Loopt altijd achter op evolutie Mist soms neutraliteit Remt intellectualiteit in opleiding en beslissing Evidence-based? Vergt zeer deskundige implementatie
Economische en financiële aspecten Efficiënt en effectief : op voorwaarde dat de procedure
ook wordt uitgevoerd Regelt de functionele verantwoordelijkheden Economische meerwaarden specifiek gelinkt aan gericht gebruik, headcount en product zowel voor instelling als maatschappij Concurrentie in de markt Pakketaankoop Mogelijkheden tot groepsaankoop Lange termijn contracten met bonus
Effectiviteit?
Efficiëntie?
Efficiëntie verwijst naar de manier waarop een bepaald resultaat is bereikt, terwijl effectiviteit alleen rekening houdt met het resultaat Efficiënt is doeltreffend op de meest economische manier
Effectiviteit vs. efficiëntie Procedures kunnen en zullen efficiënt zijn in de mate
dat de opbouw en de middelen die daartoe worden ingezet in verhouding staan tot het te bereiken doel
Vb. de tijd die nodig is om een nieuwe procedure te ontwikkelen is een economische en financiële factor (Rogers) Mensen en middelen bepalen de efficiëntie van een procedure. Zoveel als nodig, maar ook nooit meer.
De waarde/maatstaf van efficiënt uitgewerkte
procedures is sterk gerelateerd aan de effectiviteit van deze procedures. Indien de doelen niet worden bereikt worden procedures snel uithangborden voor egotrippers
1998 – Directeur van een thuiszorgdienst
Effectiviteit en Efficiëntie in marketing en verkoop verkoper
doel middelen
talent tijd
logistiek
budget
• Wat is de waarde van de verkoper? • Wat is de waarde/belang/kost van de ingezette middelen? • Hoe waardevol/waardevast is de doelstelling?
Gedwongen of verstandshuwelijken Rationele en evidence based procedures hebben een
veel grotere kans op effectief gebruik Rationele en evidence based procedures bieden kansen op economische meerwaarden (Rogers) Emotionele en financieel gedwongen procedures leiden tot matige effectiviteit
Weinig volgers door weinig betrokkenheid Emotie bij het opstellen van de procedures maskeert dikwijls het gebrek aan evidence of aan sterke basiselementen die de verandering moeten duiden of ondersteunen.
Gedwongen of opgelegde procedures motiveren niet
en leiden dikwijls tot economisch verlies
Innovatietheorie van Rogers Diffusion of Innovations (1962) Naar Tarde (Fr. 1843-1904) Beschrijft de levenscyclus van een innovatie of product Vijf stadia, waarin vijf verschillende groepen worden
onderscheiden die het product of nieuwe idee accepteren Procedures en protocollen passen binnen dit kader en zijn onderhevige aan de sociologische vaststellingen van Rogers en Tarde
Rogers Curve
De kracht van verandering als absolute economische noodzaak Proceduresleet is aanwezig op het ogenblik dat 50%
van de medewerkers nog moet volgen De mate waarin medewerkers volgen is sterk gerelateerd aan de manier waarop zij met verandering omgaan De manier waarop medewerkers met verandering omgaan is sterk gerelateerd aan de wijze waarop deze verandering werd aangebracht. Ergo: zelfs goede tot uitstekende procedures zijn een economische valkuil als ze op een slechte manier worden aangebracht of doorgevoerd.
FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 13 JULI 2006. - Koninklijk besluit houdende uitvoering van artikel 17bis van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, voor wat de functie van hoofdverpleegkundige betreft
HOOFDSTUK II. - Bijzondere activiteiten met betrekking tot de strategische visie van het ziekenhuis Art. 5. § 1. De hoofdverpleegkundige ziet erop toe dat de verpleegkundige activiteit binnen zijn equipe afgestemd is op de strategische visie van het verpleegkundig departement alsook op de maatschappelijke ontwikkelingen en verwachtingen. § 2. Hij is in het bijzonder verantwoordelijk voor : 1° het ontwikkelen, operationaliseren en opvolgen van het verpleegkundig beleid binnen zijn equipe in overeenstemming met de strategische visie van het ziekenhuis;
2° het sturen, begeleiden en evalueren van veranderingsprocessen; 3° het uitwerken en aanpassen van procedures en werkmethoden; 4° het uitvoeren van wettelijk opgelegde registraties met betrekking tot verpleegkunde; 5° het opvolgen, het toepassen van relevante wetgeving en het informeren van de leden van zijn equipe hierover
Change management in wondzorg Inventariseer Alles en iedereen Betrek, bespreek Gooi het kind niet weg met het badwater Bewijs Ondersteun! Motiveer! Controleer! Evalueer!
Voer door
Analyseer
Ontwerp
Ontwikkel
Ontwerp
Aandacht voor doorvoering De doorvoering van een procedure is een absolute
topprioriteit en de manier waarop is bepalend voor de uiteindelijke waarde van een procedure. De kracht van een goede presentatie Kleine groepen Interactie, betrokkenheid Aandacht voor leer-, absorptie- en aandachtsregels
Altijd en overal aanwezig Reclame, gimmicks, kaartjes, slogans Belonings- en motiveringsbeleid Ondersteunende medewerkers
Iedereen wint Cognitieve consonantie vs. dissonantie Ik hoor wat ik graag hoor en ondersteun Win-win situatie Medewerker werkt gemotiveerd met nieuwe procedure en levert kwaliteit Directie voldoet aan opdracht en wordt cash terugbetaald in effectiviteit. Gestroomlijnde aankoop wordt vertaald in economisch voordeel Zorgontvanger ontvangt zorg op basis van evidence, kennis, ervaring en bekwaamheid.
H
D +
TIME +
N
+
C
H
D +
+
N
+
C
Standaardprotocollen, Standaardprocedures? Anyone? Hebben waarde als voorbeeld TIME Based, Evidence based Holistisch Op voorwaarde dat ze transparant zijn in ontwerp en
opbouw Op voorwaarde dat ze goed worden aangebracht en uitgelegd.
Standaardprotocollen, Standaardprocedures? Anyone? Hebben enkel waarde als voorbeeld Zijn enkel geschikt voor standaardinstellingen Zijn enkel waardevol voor standaardpersoneel Voor standaardpatiënten Met standaardwonden Met standaardondersteuning In een gestandaardiseerde omgeving In een standaard maatschappij
Besluiten Procedures = onderbouwd, efficiënt en effectief Aandacht voor Change Management Prioriteit op doorvoering/implementatie
Litteratuurlijst en bronnen Jackie Stephen-Haynes. Consultant Nurse and Senior Lecturer in Tissue Viability
Worcestershire Primary Care Trusts and University of Worcester, Stourport on Severn, Worcestershire. Leg ulceration and wound bed preparation: towards a more holistic framework. World Wide Web October 2007. Luc Gryson. Concept praktische wondzorg – Een meer praktijkgerichte aanpak. Luc Gryson: Wat met procedures en protocollen – PowerPointpresentatie Hendrik Vanmarcke: Wondzorgclassificaties, Wondzorgprocedures en wondzorgprotocollen, Utopia of de hel van Dante? Onuitgegeven eindwerk 2011 Hendrik Vanmarcke : Wondzorgprotocollen en health economics, congrespresentatie. Hendrik Vanmarcke: Protocollen, procedures en aanverwanten, congrespresentatie
Rogers, Diffusion of Innovation (1962) Willem Mastenbroek (1997) Verandermanagement: sturen op verantwoordelijkheid, resultaatverbetering door meer zelforganisatie én betere sturing, organisatievernieuwing als relatiemanagement, bestuurlijke civilisatie en gedragsverandering Holland Business Publications http://www.digital-knowledge.nl/dikn/nl/groeien/veranderen/efficiency-versuseffectiviteit.html
