Resource 0611 1, 3, 8-11
15-11-2006
17:04
Pagina 1
Studenten kiezen massaal voor degelijkheid
‘Een beetje gif is goed voor u’ Pag. 10
Pag. 5
WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
In Togo en Benin biedt de bijbel bescherming tegen voodoo Page 23
1E JAARGANG/ 16 NOVEMBER 2006
RESOURCE
#11
Pag. 8
LIEVER GELUKKIG DAN HOOGLERAAR
Resource colofon
19-10-2006
11:20
Pagina 2
2
COLOFON Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van Wageningen UR en wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN 1389-7756. Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen, tel. 0317 466666, fax 0317 466667, e-mail
[email protected]; secretariaat Linda Glasmacher en Sandra van den Brink-Vermeulen. Geopend van 8.30 tot 12.30 uur. Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algemeen nieuws), telefoon 0317 466680, e-mail
[email protected]; Lieke de Kwant (eindredactie), telefoon 0317 466685, e-mail
[email protected]; Yvonne de Hilster (eindredactie, studenten), telefoon 0317 466687, e-mail
[email protected]; Gert van Maanen (landbouw, plant, dier), telefoon 0317 466684, e-mail
[email protected]; Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon 0317 466691, e-mail
[email protected]; Win Bras (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Teun Hofmeijer (algemeen nieuws), telefoon 0317 466690, e-mail
[email protected]; Laurien Holtjer (studenten), telefoon 0317 466689, e-mail
[email protected]; Willem Koert (voeding, biotechnologie), telefoon 0317 466681, e-mail
[email protected]; Koen Moons (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Albert Sikkema (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Joris Tielens (economie, buitenland), telefoon 0317 466688, e-mail
[email protected]; Martin Woestenburg (groene ruimte), telefoon 0317 466682, e-mail
[email protected]. Landelijk nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Foto's/ Guy Ackermans, Bart de Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Smit, Hoge Noorden, Jurjen Bersee Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot Vormgeving/ Hans Weggen, telefoon 0317 466686, e-mail
[email protected]. Basisvormgeving/ Office for Design, Loek Kemming Druk/ Dijkman Offset BV Directeur Cereales/ Henk Prevaes Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anderen kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon 0317 466666. Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Informatie bij het secretariaat. Kleintjes is de rubriek voor niet-commerciële advertenties. Kosten E5 (studenten en medewerkers E3,50) per 30 woorden. Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023 5714745. Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: 0317 466666.
Resource 0611 1, 3, 8-11
15-11-2006
17:04
Pagina 3
3
RESOURCE WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
1E JAARGANG/ 16 NOVEMBER 2006
KOERT Pag. 6
Willem Koert
BOVEN HET MAAIVELD
Het gaat beroerd met het duinkonijn. Duinrunderen bieden uitkomst
HEEL VEEL COLA ‘Geen Bolognese of Cheese Union’, zegt Martin Kropff. ‘Gewoon naturel.’ ‘Naturel dan’, zegt Aalt Dijkhuizen. ‘Met ribbels?’ ‘Ribbels zijn prima.’ ‘Grote zak of kleine zak?’’, vraagt Dijkhuizen. ‘Dat hele kleine zakje daar’, zegt Kropff. ‘Ik neem toch maar de gezinsverpakking’, zegt de leider der leiders, terwijl hij een baal chips in de winkelwagen legt. ‘Je weet maar nooit hoeveel mensen er komen. Waar is Tijs?’ ‘Achter je’, zegt Kropff. ‘In innige omhelzing met een barbaars grote leverworst.’ ‘Hiermee sla je iemand bewusteloos’, zegt Tijs Breukink tevreden. ‘Wat nu?’ ‘Komkommer?’, suggereert Kropff. ‘Eerst cola’, zegt Dijkhuizen. ‘Heel veel cola.’ ‘Ik vind het nog steeds een ordinair idee’, moppert Kropff. ‘Als de COR er niet bij is, is het niet ordinair’, zegt Breukink. ‘Boerwedstrijden zijn in de bovenste lagen van het cororate management heel gewoon’, weet Dijkhuizen. ‘Bij Nutreco deden we het op elk feest.’ ‘Ik ben rector van een universiteit, Aalt’, zegt Kropff. ‘Op een universiteit doen we zulke dingen niet.’ ‘Je bent de rector van een landbouwuniversiteit’, corrigeert Dijkhuizen. ‘En als op 22 november Jan-Peter Balkenende een verpletterende verkiezingsoverwinning gaat behalen, dan is het feest in het Wageningse landbouwbolwerk.’ ‘Al was het maar vanwege de financiële consequenties van nog eens vier jaar CDA-bewind op LNV’, zegt Breukink. ‘Dan mag Aalt gerust laten zien dat hij ‘Normen En Waarden’ kan boeren. Ook al stemt Aalt zelf VVD.’ ‘Verantwoordelijkheid Nemen’, zegt Dijkhuizen. ‘Kan ik ook. Boeren.’ ‘Hebben we Rudy Rabbinge uitgenodigd?’, vraagt Breukink. ‘Als Wouter Bos wordt vermorzeld, dan is het gezelschap van een PvdA-senator ongetwijfeld feestvreugdeverhogend.’ ‘Niemand kan zo chagrijnig kijken als Rudy’, zegt Dijkhuizen. Hij pakt zijn mobiel, belt en wacht. ‘Hij neemt niet op’, constateert Dijkhuizen. ‘Nummermelder’, zegt Kropff.
#11
Varken kan ook gelukkig zijn ‘op zes hoog’
Pag. 13 Twee losse flodders van studentenweerbaarheid Transvaal dreunden in 1980 lang na in de politiek
Pag. 14 Rabbinge: ‘Het is toch te gek dat we weer een kabinet Balkenende krijgen’
Page 20 ‘Iraqis don’t care about Saddam, they want security’
De varkensflat is een prima idee. In een comfort class flat kunnen de dieren kiezen uit klimaatzones en baden ze in daglicht terwijl ze ruim ‘w`roetgelegenheid’ hebben. De flat is niet alleen goed voor de dieren, maar ook voor de omgeving. Door de inzet van moderne milieutechnologie kan milieuvervuiling tot een minimum beperkt worden. Dat schreef Bram Bos vorige week in een opiniestuk in dagblad Trouw. Bos, onderzoeker bij de Animal Sciences Group in Lelystad en fractievoorzitter van GroenLinks in Amsterdam Oud-Zuid, scheef het opiniestuk samen met samen met Peter Groot Koerkamp en Karel de Greef van Wageningen UR, en de wethouder dierenwelzijn van GroenLinks van de Amsterdamse deelraad Oud-zuid. Aanleiding is een plan om een agropark te vestigen in het Amsterdamse havengebied. Het varken kan in de flat zelfs beter af zijn dan op een biologische boerderij, stellen de auteurs. De comfort class stal van Wageningen UR in Raalte kan een voorbeeld zijn voor de flat. ‘Buitenruimte en wroetgelegenheid voor varkens kan ook op zes hoog.’ Het opiniestuk lokte een woedende reactie uit van de Partij voor de Dieren. Lijsttrekker Marianne Thieme en lijstduwer Kees van Kooten: ‘Hoe snel kan een zich ooit progressief noemende politieke partij haar vroegere idealen vergeten wanneer ze bestuursverantwoordelijkheid gaat dragen.’ De Partij voor de Dieren vindt Bos en consorten naïef. ‘Zou het ruimtegebrek voor de dieren niet vooral ingegeven worden door economische motieven die ook in de varkensflat eerder tot hogere winstcijfers zullen moeten leiden dan tot een hoger welzijnsniveau? Wij zouden zeggen, zullen we eerst maar eens voor Nederland biologisch en meer plantaardig gaan, alvorens te dagdromen van iets wat nóg beter zou zijn maar wel op driehoog-achter?’ /KV Zie www.trouw.nl/deverdieping/podium
Omslagfoto Guy Ackermans
Resource 0611 4-7
15-11-2006
17:05
Pagina 4
1
4
IN ‘T NIEUWS 9 NOV. T/M 15 NOV. 2006
HOGESCHOOL ONDERZOEKT ROL VAN HET PAARD Hogeschool Van Hall Larenstein gaat de rol van het paard in Zuid-Twente en de Achterhoek in kaart brengen. Algemeen wordt aangenomen dat de paardenhouderij steeds belangrijker wordt en dat de sector een steeds grotere stempel drukt op het landschap. Cijfers ontbreken echter. Vooral over het aantal niet-professionele paardenhouders is weinig bekend. VHL gaat daarom een inventarisatie maken van de actoren in de paardenhouderij, en van het economische en maatschappelijke belang van de paardenhouderij in beide regio’s. Daarnaast wil de hogeschool ondernemers in de sector ondersteunen bij het aantrekken van toeristen en het bekender maken van Twente en de Achterhoek als paardenregio’s. Om de paardenhouders meer tot elkander te brengen gaat de hogeschool onder andere een ‘hippisch café’ organiseren. De hogeschool krijgt voor de projecten subsidie van de Europese Unie en geld van het ministerie van LNV. / KM
KLV MAAKT KIESWIJZER Alumnivereniging KLV en adviesbureau Schuttelaar hebben een vergelijking gemaakt van de landbouw- en voedselplannen in de verkiezingsprogramma’s van de landelijke partijen. In de analyse worden onder andere de standpunten over het Europees landbouwbeleid, de inrichting van het platteland, biotechnologie en voedselveiligheid met elkaar vergeleken. De vergelijking is te vinden op www.klv.nl. / KV
KAMERVRAGEN OVER ‘SOLDAATJE SPELEN’ PvdA-kamerlid Timmermans heeft minister van defensie Kamp gevraagd waarom studentenweerbaarheden schietoefeningen mogen houden bij de krijgsmacht, en wat dat kost. Aanleiding was een reportage in de Leidse universiteitskrant Mare. Daarin werd de jaarlijkse strijd om de Prins Bernhard Schiettrofee beschreven. Behalve de Leidse studentenweerbaarheid Pro Patria, onderdeel van Minerva, deden zes andere paramilitaire organisaties van studenten aan mee, waaronder Transvaal uit Wageningen. / HOP Zie ook Oude koeien op pagina 13
‘GEEN VETO OP BERICHTGEVING RESOURCE’ De raad van bestuur wil een open debat binnen Wageningen UR niet in de weg staan. ‘Wij hebben niks te verbergen en er is geen sprake van een veto over berichten in Resource’, zei bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen in de gezamenlijke vergadering (GV) van de ondernemings- en studentenraad op woensdagmiddag 8 november. De GV had de zitting aangevraagd naar aanleiding van de omvorming van Wb tot Resource, en de nieuwe afspraken over de formule van het weekblad. Doordat nieuwsvoorziening via intranet de ruggengraat van de bestuurlijke berichtgeving moet gaan vormen, richt Resource zich meer op achtergronden, verdieping, debat en opinies. De discussie in de vergadering spitste zich toe op de inperking van de redactionele vrijheid rond bestuurlijke berichtgeving, de gebrekkige informatievoorziening
rond de verandering van bladformule en de aanwezigheid van het hoofd communicatie bij het redactieoverleg. OR-lid prof. Wim Heijman: ‘Controle past niet bij vrije journalistiek en hoort niet thuis bij onze organisatie. We hadden een onafhankelijk weekblad en dat hebben we nog steeds heel hard nodig.’ Dijkhuizen hield staande dat er geen controle is op wat medewerkers en studenten in het blad zeggen. Bij de nieuwe afspraken rond bestuurlijk nieuws is volgens hem geen sprake van een veto. Het gaat bovendien specifiek over berichten die de organisatie financieel kunnen schaden of tot onnodige misverstanden en onrust kunnen leiden. ‘Een medewerker moet nooit als eerste uit een krant lezen dat zijn baan zal verdwijnen’, aldus Dijkhuizen. De restricties gelden ook met name op de timing van de publicatie, zei hij. ‘Als de feiten kloppen kan het artikel gewoon in het
volgende nummer geplaatst worden.’ Beslissing tot plaatsing van artikelen wordt genomen door de hoofdredacteur. Alleen in uitzonderlijke gevallen – Dijkhuizen schat ‘hooguit enkele keren per jaar’ – volgt overleg tussen de bestuursvoorzitters van Wageningen UR en uitgever Cereales. ‘Dat is geen veto, wij zijn geen politbureau’, aldus Dijkhuizen. De bestuursvoorzitter verontschuldigde zich voor het feit dat de nieuwsvoorziening via intranet veel te laat van start is gegaan. Ook betreurt hij het dat iedereen het verdwijnen van Wb heeft moeten lezen in het eerste nummer van Resource. Samen met rector Martin Kropff deed hij de oproep om Resource meer als platform van opinies en discussie te gebruiken. De raad van bestuur beloofde verder om de verplichte aanwezigheid van een communicatiemedewerker bij de wekelijkse redactievergadering van Resource te heroverwegen. / GvM
‘SFEER NIEUWLANDEN KOMT NOOIT MEER TERUG’ De bewoners van De Nieuwlanden namen op dinsdagmiddag 14 november feestelijk maar ook weemoedig afscheid van hun gebouw aan het Nieuwe Kanaal, in een uithoek van Wageningen. ‘De sfeer die we hier hebben komt nooit meer terug’, zegt beheerder Piet Warmerdam. Als iemand De Nieuwlanden kent, is het wel hydroloog Warmerdam (60). Hij trok 33 jaar geleden kort na de oplevering in het gebouw en is al jaren beheerder van deze thuishaven van vier leerstoelgroepen die zich bezighouden met bodem -en waterbeheer. Deze maand verhuizen drie van de vier leerstoelgroepen naar het nieuwe Atlas aan de Droevendaalsesteeg om te gaan samenwonen met collega’s van Alterra in het Centrum Water en Klimaat. De leerstoelgroep Irrigatie en waterbouwkunde verhuist waarschijnlijk begin januari naar Lumen. Warmerdam ziet op tegen de verhuizing. ‘Het voelt als een scheiding. We moeten straks overal voor naar buiten: als we college geven, een boek uit de bibliotheek willen hebben en naar de kantine willen. Hier hebben we alles bij de hand en er is intensief contact tussen studenten en medewerkers. Ik vind die hele verhuizing een zeer gewaagde stap, waarbij geen rekening gehouden is met het karakter van een universiteit.’ Warmerdam zit nu nog in een ruime, voormalige hoogleraarskamer met een enorme tafel, een bureau en enkele dossierkasten, behangen met knipsels. Straks moet hij een kamer delen en mag hij één boekenkast vullen. ‘Je ziet het misschien niet, maar ik ben al een week bezig met weggooien.’ Het had allemaal heel anders kunnen gaan, verhaalt Warmerdam. Toen in 1973
K ‘O
He de ex bij ov ka
Piet Warmerdam pakt in zijn werkkamer op De Nieuwlanden zijn spullen in. / foto GA zijn toenmalige vakgroep Cultuurtechniek van een barak op Duivendaal naar De Nieuwlanden verhuisde, was dat nog met de gedachte dat op termijn een groot deel van de universiteit naar het Nieuwe Kanaal zou gaan. Warmerdam: ‘Maar die plannen zijn net niet doorgegaan omdat er in 1971 de eerste bestedingsbeperking werd afgekondigd.’ Eind jaren tachtig lag er een plan om alle water- en bodemgerelateerde vakgroepen, Meteoconsult en zelfs de aula naar De Nieuwlanden te verhuizen, maar wederom gooiden bezuinigingen roet in het eten. ‘En rond 1991 is er ook nog kort sprake van geweest dat het Staringcentrum – een voorloper van Alterra – hier naartoe zou verhuizen.’ Wat Warmerdam het meest gaat missen? ‘Mijn eigen kamer natuurlijk, het uitzicht, het terras, en het contact met de studenten, gastmedewerkers en collega’s. We vormen een enorm hechte gemeenschap. Ieder jaar komen alle oud-medewerkers
naar onze eindejaarsmaaltijd en we hebben jarenlang een florerende cabaretgroep gehad. Die sfeer komt nooit meer terug.’ Warmerdam vindt het jammer dat er zo weinig historisch besef is binnen Wageningen UR. ‘We hebben Hinkeloord, het Schip van Blaauw en het voormalig hoofdgebouw weggedaan. Op andere universiteiten is men trots op de oude gebouwen. Het is toch prachtig als je studenten kunt vertellen dat hier een eeuw geleden nog professor huppeldepup heeft rondgelopen.’ Het hydraulicalaboratorium van De Nieuwlanden blijft in gebruik tot de nieuwbouw hiervan op De Born af is. De toekomst van de medewerkers van de technische werkplaats is nog onzeker. ‘Een slechte zaak’, vindt Warmerdam, ‘dat is geen goede wijze van omgaan met je medewerkers.’ / GvM
He in ov aa tie bo ro ‘D re Ko ge do br no m bo de
R
Ni Lo na Le ce tu lijk ge die
Resource 0611 4-7
15-11-2006
17:05
Pagina 5
16 NOVEMBER 2006
5
RESOURCE #11
‘Je weet bij Balkenende waar je aan toe bent’
CDA FAVORIET BIJ STUDENTEN
et n
-
n
. j rm
m m-
r-
G’
De meeste studenten van Wageningen UR stemmen bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op woensdag 22 november op het CDA. SP is de tweede partij. Meer dan een derde van de studenten is nog zwevend. Dit blijkt uit een peiling die Resource deze week hield onder 226 studenten van Wageningen Universiteit en hogeschool Van Hall Larenstein in Wageningen, Leeuwarden en Velp. Het CDA is onder de studenten die al een keuze hebben gemaakt met 33 procent verreweg de grootste partij. Ook de SP scoort met 19 procent verrassend goed. PvdA, VVD en GroenLinks trekken ieder ongeveer 10 procent van de studenten. Van de nieuwe partijen trekt de Partij voor de Dieren vier procent van de stemmen, en Geert Wilders’ Partij voor de vrijheid drie. De CDA-stemmers vinden Balkenende vooral betrouwbaar. Life Sciencesstudente Fokelien: ‘Je weet bij hem waar je aan toe bent.’ Maar een stem op de partij van Jan Peter Balkenende is vooral een stem om de PvdA buiten de deur te houden, aldus Martijn, masterstudent Animal Sciences. ‘Ik vind dat er veel goede ontwikkelingen zijn geweest de afgelopen jaren.
Balkenende heeft het debat over normen en waarden aangezwengeld en is goed aan de slag gegaan met het immigratieprobleem. De economie is weer op gang geholpen, en dat de broekriem is aangehaald was noodzakelijk. We hebben nu zelfs een begrotingsoverschot. Als de PvdA gaat regeren is dat zo weer weg.’ Opvallend is dat in Wageningen het CDA populairder is dan in Velp en Leeuwarden. Op die locaties is de SP de grootste partij. Het zijn vooral de sociaaleconomische onderwerpen waar de partij op scoort. Bedrijfskundestudent Mark: ‘Ik kies niet voor mijzelf, maar voor een partij die voor de maatschappij kiest.’ Hoewel GroenLinks het ten opzichte van de landelijke trend met zestien studentenzetels goed doet, zou je meer stemmen op deze partij verwachten gezien de oriëntatie van Wageningen UR op milieu en omgeving. Volgens de peiling is milieu echter nauwelijks een issue. Milieukundestudente Andrea: ‘Je stemt toch niet op Femke, bluhhh.’ PvdA en VVD, nu respectievelijk de tweede en derde partij in de Tweede Kamer, moeten hopen dat hun aanhang zich voornamelijk onder de zwevende kiezers bevindt. Deze groep maakt namelijk meer
50
50 40 29
17
30 20
16
15
8 3 CDA PvdA VVD
SP
GL
CU
dan een derde uit van alle ondervraagden. Een mogelijk lichtpuntje voor PvdAleider Bos: een ruime meerderheid van de zwevende kiezers in Leeuwarden wil in elk geval het huidige kabinet weg hebben. Chemiestudent Bauke: ‘Ik weet nog niet wat ik ga stemmen, maar dit kabinet moet weg. De integratie is een aanfluiting en het sociale beleid is niks. Het wordt tijd voor een links programma.’ De zwevende studenten raken vaak nog meer verward van het stemadvies dat ze van de stemwijzer krijgen. Astrid, student Bedrijfs- en consumentenwetenschappen: ‘Ik heb de stemwijzer gedaan, maar ik had een vreemde uitkomst. Op één stond SP, op twee Christen Unie. Vreemd.
6 2
10 4 zetels
SGP D66 PvdD PvdV
Twee uitersten waar ik niks aan heb.’ Biologiestudent Erik vertelt dat uit de stemwijzer kwam dat hij Partij voor de Dieren moest gaan stemmen. ‘Maar het wordt waarschijnlijk SP of GroenLinks.’ Als de trend onder studenten vertaald zou worden naar de landelijke uitslag – de zwevende kiezers buiten beschouwing gelaten – is een regering zonder het CDA bijna uitgesloten. Een coalitie van CDA en SP (samen 79 zetels) zou theoretisch kunnen. Ook een centrum-links kabinet van CDA, PvdA en GroenLinks (83 zetels) is een optie. Een CDA-kabinet met de VVD, eventueel aangevuld met de Christen Unie, is uitgesloten. Deze coalitie blijft steken op 73 zetels. / TH, LH, KM, WB
KAP ANNE FRANKBOOM ‘ONVERMIJDELIJK’ Het stadsdeel Amsterdam-Centrum gaat de Anne Frankboom kappen. Bomenexpert ir. Jitze Kopinga van Alterra, die al bijna tien jaar adviseert over de overlevingskansen van de monumentale kastanje, noemt de kap ‘onvermijdelijk’.
A
-
dn. t
w-
ni-
e-
Het besluit ligt gevoelig omdat Anne Frank in haar dagboek een paar keer schrijft over de boom die zij vanuit het achterhuis aan de Prinsengracht kon zien. De conditie van de ruim honderdvijftig jaar oude boom is volgens Kopinga echter al jaren ronduit slecht, en herstel is uitgesloten. ‘De ingrepen van de afgelopen jaren waren alleen maar uitstel van executie.’ Kopinga werd tien jaar geleden om advies gevraagd toen de boom werd bedreigd door lekkage van een ondergrondse huisbrandolietank. Later werd de boom ook nog aangetast door honing- en lakzwammen. Kopinga: ‘Als je niet kapt, valt de boom binnenkort om en zal hij veel schade aanrichten.’ / GvM
RECTIFICATIE Niet Wetsus maar projectontwikkelaar Lont koopt de Sint Johannes de Doperkerk naast hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Vorige week meldde Resource ten onrechte dat het onderzoeksinstituut eigenaar van de kerk wordt. In werkelijkheid gaat Lont het pand verbouwen en geschikt maken voor startende bedrijven die met Wetsus samenwerken. / WB
VERHUIZING/
De eerste bewoners hebben maandag 13 november het Atlasgebouw betrokken. ‘Het is me meegevallen’, zegt Ria Cuperus, secretaresse van de leerstoelgroep Milieusysteemanalyse. ‘We zitten nu hoog en droog op de bovenste verdieping, met een prachtig uitzicht.’ Op dezelfde etage zijn ook de leerstoelgroep Meteorologie en luchtkwaliteit en het Alterra-team Land-atmosfeerinteracties neergestreken, net als Milieusysteemanalyse onderdeel van het Centrum Water en Klimaat dat de bovenste verdiepingen van Atlas gaat bevolken. Op de benedenverdiepingen komen medewerkers van het Centrum Bodem van de Environmental Sciences Group. / GvM, foto GA
Resource 0611 4-7
15-11-2006
17:05
Pagina 6
1
6
UIT ‘T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP
RUND KAN DUINKONIJN VERVANGEN In de Nederlandse duinen grazen bijna geen konijnen meer. Gelukkig kunnen runderen net zo goed zorgen dat de soortenrijke vegetatie niet wordt overgroeid. Als er dan ook nog wordt gemaaid en geplagd ligt er zelfs een rooskleurige toekomst voor de biodiversiteit in duinvalleien. Sinds het aantal konijnen in de duinen dramatisch is gedaald zetten natuurbeheerders runderen in om het duingebied te begrazen. Onderzoekers van Alterra, Adviesbureau voor Bryologie en Lichenologie en Rijksuniversiteit Groningen volgden 33 jaar op verschillende percelen op Vlieland de ontwikkeling van de vegetatie in duinvalleien. Natuurbeheerders willen voorkomen dat de soortenrijke natte duinvalleien uitgroeien tot soortenarm struweel. Door het gebied extensief door runderen te laten begrazen lukt dat goed, merkten de onderzoekers. Naast het inzetten van runderen bevelen de onderzoekers aan om op gezette tijden te maaien op de vlakkere delen van duinvalleien. Verder zijn veel plantensoorten in duinvalleien pioniers, en daarvoor zijn meer drastische maatregelen nodig, zoals het plaggen van de duinbodem. Deze combinatie van beheer wordt al in Vlieland toegepast, en belooft volgens de onderzoekers een rooskleurige toekomst voor de soortenrijke duinvalleien. / MW
G J W
Als er te weinig duinkonijnen zijn, kunnen runderen worden ingezet om overwoekering van de duinvegetatie te voorkomen. / foto Ruben Smit
WATERWORMEN VERLOSSEN ONS VAN RIOOLSLIB Wageningse milieutechnologen werken aan een zuiveringsproces voor rioolslib waarbij wormen het slib opeten. Het nieuwe proces bestaat bij de gratie van een nieuw membraan. ‘Wageningen onderzoekt al vijftien jaar of waterwormen rioolslib kunnen afbreken’, zegt prof. Cees Buisman van de sectie Milieutechnologie. ‘Dat is het slib dat overblijft na rioolzuivering. We verbranden het, maar dat kost veel energie. Vandaar dat we naar biologische alternatieven zoeken.’ Echt vlotten deed dat wormenonderzoek niet, tot de onderzoekers twee jaar geleden het waterwormpje Lumbriculus variegatus in het blikveld kregen. ‘Dat wormpje had precies de eigenschappen die we nodig hadden’, zegt Buisman. ‘Hij eet slib, en hij plant zich door deling voort. Zo kan hij zich in een reactor vermenigvuldigen. Een soort die zich seksueel voorplant kan dat niet. In een reactor stromen eitjes weg.’ Een membraan maakte het proces compleet. Het slib kan niet door het membraan heen, en ligt erop. Daaronder is water met waterwormen. De organismen kunnen wel hun kop door het membraan steken, en eten van het slib, maar ze kunnen niet het membraan passeren, legt Buisman uit. ‘De wormpjes eten het slib
op, maar kunnen niet in het slib kruipen. De poep van de wormen zakt door het water naar beneden. Die wormenpoep is twee keer zo compact en twee keer zo droog als rioolslib, en daardoor goedkoper te verwerken. De wormpjes zelf worden geoogst, en verwerkt tot eiwitten.’ Tot industriële eiwitten, haast Buisman zich te zeggen, voor bijvoorbeeld de papierindustrie, niet voor de voedingsindustrie. Onderzoekers van AFSG studeren op toepassingsmogelijkheden voor het wormeneiwit. De Wageningse methode heeft misschien voordelen boven de andere alternatieve slibverwerkende processen waar onderzoekers aan werken, denkt Buisman. ‘In slib zitten zware metalen, maar veel daarvan zijn niet meer gevaarlijk omdat ze zijn gebonden aan organische deeltjes. De alternatieve technologieën, zoals de behandeling van slib met ultrasoon geluid of chemicaliën, bevrijden die zware metalen waarschijnlijk weer. Dat gebeurt niet als wormen slib eten. Maar of dat werkelijk zo is, zijn we aan het onderzoeken.’ Het nieuwe proces verschijnt binnenkort in Water Research. Het is uitgevoerd in samenwerking met Wetsus, het onderzoeksinstituut voor duurzame watertechnologie. / WK
OVERSTROMING VERHULT EFFECT ZWARE METALEN Regenwormen in uiterwaarden hebben wel degelijk last van zware metalen. Die conclusie trekken onderzoekers van Alterra in het tijdschrift Environmental Pollution. Daarmee gaan ze in tegen een wetenschappelijke trend. Een groeiende stapel studies vindt juist geen effect van zware metalen op regenwormen. Er zijn in Nederland veel plekken waar meer gevaarlijke stoffen in de bodem zitten dan de normen toestaan. De overheid zou deze vervuilde grond eigenlijk moeten saneren, maar er zijn zoveel van zulke gebieden dat er geen beginnen aan is. Om die reden heeft de NWO een onderzoeksprogramma opgezet, waaruit het nieuwe Alterra-artikel is voortgekomen. Het NWOprogramma moest duidelijk maken of de verontreiniging voor planten en dieren ook echt gevaarlijk is. De normen zijn immers gebaseerd op laboratoriumonderzoek. Misschien valt het in werkelijkheid allemaal wel mee, en zijn de giftige componenten in het leefmilieu minder beschikbaar. Het programma is bijna afgerond. ‘In het NWO-programma hebben aio’s en onderzoekers in De Biesbosch, De Ronde Venen en de uiterwaarden van de Waal de effecten van verontreiniging in kaart gebracht’, vertelt dr. Chris Klok, coördinator
van het programma en eerste auteur van de zojuist verschenen regenwormenstudie. ‘Daar kwamen geen negatieve effecten uit. We vonden geen effect van zware metalen op de totale hoeveelheid regenworm in de bodem.’ Die conclusie was echter voorbarig, ontdekte Klok toen ze de gegevens nog eens analyseerde, maar daarbij ook materiaal gebruikte dat was verzameld buiten het NWO-programma om, in Belgische uiterwaarden. Uit die analyse bleek dat er wel degelijk minder regenwormen in een kubieke meter grond zitten naarmate de concentratie koper en zink hoger is. ‘De locaties die de aio’s voor het NWO-onderzoek hadden onderzocht liepen geregeld onder water’, zegt Klok. ‘Daardoor verminderde het aantal wormen in de grond. Het effect was zo sterk, dat het effect van de zware metalen onzichtbaar werd.’ Als wetenschappers proberen de eco-toxicologische invloed van contaminanten in de natuur te meten, moeten ze rekening houden met de ruis door andere stressfactoren, concludeert Klok. ‘Hoe sterker de ruis, hoe meer gegevens je nodig hebt’, aldus de onderzoekster. / WK
W go ki to pi ho
De te m nie tie Zo inj zie Da ge De op oli Wa ko Be ge sc lig ge ef we He da uit de pe ve na du da de Jo sc vo vo ge
n
e -
s l
el
rd net e
xin
bt’,
Resource 0611 4-7
15-11-2006
17:05
Pagina 7
16 NOVEMBER 2006
7
RESOURCE #11
‘Poging van Al Gore om klimaatverandering onder de aandacht te brengen is verspilde energie’
MACHT BEÏNVLOEDT BELEVING VAN LANDSCHAP De beleving van een landschap is een ‘mindscape’, iets dat mensen in hun hoofd ontwikkelen. Daar heeft niet alleen het landschap invloed op, maar ook de evolutie, de psychologie en de sociale machtstructuur, aldus dr. Maarten Jacobs. In een ongebruikelijk promotieonderzoek ontwikkelde hij een brede theorie over beleving. Drie zaken hebben volgens Jacobs invloed op de manier waarop mensen landschap beleven: alles wat met iemands ontwikkeling te maken heeft, de ‘mindscape’; alles wat met machtstructuren rondom een persoon te maken heeft, de ‘powerscape’; en alles wat van doen heeft met de fysieke eigenschappen van het landschap, de ‘matterscape’. Aan de hand van deze theoretische drie-
GOEDKOPERE JODIUMOLIE WERKT BETER Wageningse onderzoekers hebben een goedkope en veilige manier gevonden om kinderen in ontwikkelingslanden jodium toe te dienen. Het effect van één flinke slok pinda-olie waaraan jodium is toegevoegd houdt een jaar aan, ontdekten ze. De meest gebruikte manier om een jodiumtekort op te lossen is toevoeging van het element aan keukenzout. In gebieden waar dat niet lukt, geven ontwikkelingswerkers injecties met olie waaraan jodium is toegevoegd. Zo’n injectie werkt drie jaar. Het nadeel van injecties in ontwikkelingslanden is dat ze ziekten kunnen overbrengen. Daarom onderzochten de Wageningers of gejodeerde olie ook gewoon te drinken is. De traditionele gejodeerde oliepreparaten op de markt zijn gemaakt van maanzaadolie, en zijn prijzig. Daarom bestudeerden de Wageningers ook de effectiviteit van goedkopere preparaten, gebaseerd op pinda-olie. Beide preparaten werken, ontdekten de Wageningers door proeven met Indonesische schoolkinderen. Nadat de kinderen eenmalig honderd milliliter gejodeerde olie hadden gedronken werd hun schildklier kleiner. Dit effect was na vijftig weken nog steeds aanwezig. Het goedkope product deed het zelfs beter dan het dure, concluderen de onderzoekers uit de concentratie jodium in de urine van de kinderen. Bij de kinderen die het goedkope middel hadden ingenomen was de hoeveelheid jodium in de urine tot vijftig weken na de inname hoger dan bij kinderen die het dure product hadden gebruikt. Dat betekent dat het element beter was opgenomen uit de goedkope pinda-olie. Jodium is nodig voor de aanmaak van schildklierhormoon. Dat hormoon is vooral voor kinderen belangrijk omdat het zorgt voor de ontwikkeling van de mentale vermogens. / WK
deling onderzocht Jacobs drie praktijkgevallen. Daaruit blijkt volgens hem dat landschapsbeleving overal een andere rol speelt. Een voorbeeld was de BelevingsGIS, een instrument waarmee onderzoekers aan de hand van geografische kenmerken de beleving van mensen in kaart brengen. De persoonlijke emoties die een landschapselement oproept worden in dit systeem veralgemeniseerd, verbonden aan landschapselementen, en in een geografisch informatiesysteem gezet. Daarbij wordt volgens Jacobs de ‘powerscape’ vergeten. Landschapsbeleving kan ook in kaart worden gebracht met natuurbeelden die mensen hebben, hun waardering voor natuur als wildernis of als park. Rijkswaterstaat gebruikte die methode om zicht te krijgen op de beleving van medewerkers
en de manier waarop mensen naar het landschap kijken. De natuurbeelden van de medewerkers bleken volgens Jacobs echter geen verband te hebben met de beleidsmatige beslissingen die ze namen. Dat landschapsbeleving ook sociale invloed heeft, bleek bij Jacobs’ studie van moestuineigenaren bij vliegveld Zestienhoven. De moestuinen werden bedreigd door plannen voor woonwijken en bedrijventerreinen. Jacobs laat zien hoe de moestuineigenaren samen een minimaatschappijtje vormen, met eigen normen en waarden en een eigen blik op het landschap. Omdat de gemeente gevoelig was voor deze eigenheid groeide bij hen het besef dat de overheid in dat minimaatschappijtje slechts één van de partijen was. Beleving speelt zo een rol in politieke processen.
Het belangrijkste wat Jacobs doet is wetenschappelijke duidelijkheid creëren rond het begrip beleving, vindt zijn promotor prof. Jaap Lengkeek van de leerstoelgroep Sociaal-ruimtelijke analyse. ‘Hij biedt een nieuw perspectief van waaruit de diverse benaderingen van beleving tegen de lat gelegd kunnen worden.’ Daarnaast is Jacobs’ onderzoek volgens Lengkeek van belang voor de wetenschappelijke kennisontwikkeling, omdat hij ook aandacht heeft voor de bewustzijnsfilosofie en de neurobiologie, ‘domeinen waarvan het niet gebruikelijk is om die in ons vakgebied te bekijken’, aldus Lengkeek. / MW Dr. Maarten Jacobs promoveerde op vrijdag 10 november bij prof. Jaap Lengkeek, hoogleraar Sociaal-ruimtelijke analyse.
WATERGEBREK GEVAARLIJKER DAN OPWARMING Duizenden scholieren zagen gratis de klimaatfilm van Al Gore. Op het doek verschenen nog net geen aaibare hertjes of eekhoorns, creperend van de dorst, om de jeugd te doordringen van de urgentie van het tegengaan van het broeikaseffect. ‘Verspilde energie’, oordeelde prof. Jules van Lier tijdens zijn oratie bij het aanvaarden van het bijzonder hoogleraarschap Anaerobe afvalwaterbehandeling aan Wageningen Universiteit. ‘Waarom houden we mensen een doemscenario voor ogen van een ontwikkeling waar we niets meer aan kunnen doen?’ Want de CO2 komt op termijn toch wel in de atmosfeer, meent de bijzonder hoogleraar. Of Nederland nou de helft minder broeikasgas uitstoot of niet, elke winst wordt teniet gedaan door de brandstofhonger van de opkomende economieën van China en India. Bovendien geven de klimaatmodellen geen uitsluitsel over de richting van de ontwikkeling. ‘Het zou heel goed kunnen dat de opwarming van de aarde juist een ijstijd veroorzaakt.’ ‘Veel belangrijker is dat grondstoffen opraken’, vindt Van Lier. ‘Over honderd jaar raken we in de problemen. Als we niet naar alternatieve bronnen zoeken krijgen we een situatie waarin grondstoffen worden gemonopoliseerd, sociale onrust de kop op steekt en conflicten ontstaan.’ Daarom moet de mensheid slimmer met de beschikbare grondstoffen omgaan. Water is bijvoorbeeld niet onbeperkt aanwezig. ‘Op dit moment verspilt de Westerse wereld massaal water door toiletgebruik, industrieel afvalwater en landbouwproductie.’ We moeten gaan denken in waterketens, aldus Van Lier. ‘Alleen dan kunnen we tot enorme besparingen komen. We spoelen de toiletten bijvoorbeeld door met water dat geschikt is om te drinken. Door de ontlasting te verdunnen is het afvalwater ook
Jules van Lier tijdens zijn inauguratieplechtigheid. / foto Guy Ackermans veel moeilijker te zuiveren dan wanneer het geconcentreerd blijft. Door simpelweg de ontlasting te scheiden van de rest van het afvalwatersysteem en op te vangen in een tank, is er minder energie nodig om het andere huiselijke afvalwater te zuiveren. Bovendien kan er anaeroob methaangas gewonnen worden in de tank waar de ontlasting in terecht komt.’ Het wrange is volgens de hoogleraar dat de Westerse wereld zijn afvalwatersys-
teem momenteel via ontwikkelingsprojecten exporteert naar derde wereldlanden. ‘Met de beste bedoelingen worden zo ook onze problemen geïntroduceerd. Waarom zou je in Afrika rioolwater zuiveren tot drinkwater, als je daardoor kostbare nutriënten weggooit die gebruikt kunnen worden in de landbouw? Veel beter is het om samen met de mensen daar een integrale oplossing te bedenken die toegesneden is op hun situatie.’ / TH
Resource 0611 1, 3, 8-11
15-11-2006
ACHTERGROND
17:04
Pagina 8
8
WAAR BLIJVEN DE
VROUWEN
1
H b S W e
AAN DE TOP?
d
O
ze b de he W lij m ho is si sl w ha to K gr Ev fu ha n o ee do m O m lij
Vo G va he ‘Z su de sc re p he zi zi m D m ‘Z ik n de m co
Resource 0611 1, 3, 8-11
15-11-2006
17:04
Pagina 9
16 NOVEMBER 2006
9
RESOURCE #11
Het percentage vrouwelijke hoogleraren aan Wageningen Universiteit blijft achter bij het Europese gemiddelde en bij het streefcijfer van de Nederlandse overheid. Stimulerende maatregelen hebben weinig effect. Logisch, zeggen vrouwen uit de Wageningse subtop. Wie kiest er nou vrijwillig voor een werkweek van zeventig uur en een stukgelopen huwelijk?
door LAURIEN HOLTJER, foto’s GUY ACKERMANS
O
nderwijsminister Maria van der Hoeven wil dat in 2010 15 procent van de hoogleraren in Nederland vrouw is. Geen onmogelijk streven, zo lijkt het, want het Europese gemiddelde is 15,5 procent. En in landen als Roemenië, Letland en Turkije worden zelfs percentages tussen de 25 en 30 gehaald. Toch blijft in ons land het gemiddelde al jaren hangen rond de 10 procent. Alleen België, Duitsland en Malta doen het nog slechter. Wageningen zit met 11,6 procent net boven het landelijke cijfer. Maar het doel van Van der Hoeven is daarmee nog niet in zicht. Vreemd, want de man-vrouwverhouding onder Wageningse studenten en promovendi is wel in balans. Pas als het gaat om posities als universitair docent (UD), hoofddocent (UHD) of hoogleraar slaat de weegschaal door naar de mannenkant. Hoewel meisjes sneller zijn en gemiddeld betere resultaten halen, stoten vrouwelijke academici niet door naar de top. Katja Teerds, universitair hoofddocent bij de leerstoelgroep Fysiologie voor mens en dier, doet wel pogingen. Even geleden heeft ze gesolliciteerd naar de vacante functie van hoogleraar binnen haar vakgroep. Ondanks haar bereidheid meer dan fulltime te werken, is ze het niet geworden. ‘De aanstellingscommissie focust op onderzoek en het binnenhalen van geld. Maar wij zijn een kleine groep en geven veel onderwijs. Ik heb hierdoor te weinig geld binnengehaald. Ik vind dat er te gemakkelijk over het onderwijsaspect heen is gestapt. Onderwijs is een primaire activiteit van een universiteit, maar als het om hoogleraarschap gaat, telt het nauwelijks meer mee.’ MANNENPROFIEL Volgens Margreet van der Burg, universitair docent Gender studies en Agrarische geschiedenis en auteur van het boek ‘Vrouwen, Wageningen en de Wereld’, ligt het niet aan de vrouwen zelf dat ze de top niet halen. ‘Zelfs vrouwen die zich helemaal kapot werken en cursussen doen, halen het vaak niet. Het is de cultuur van de organisatie en de beeldvorming van het hoogleraarschap die de doorstroming van vrouwen doet stagneren’, zegt zij. ‘Het hoogleraarschap heeft een mannelijk profiel. Als je een kans wil maken, moet je een houding hebben van: mij maak je niks. Een hoogleraar moet zich volledig op het werk richten en duidelijk aanwezig zijn, de eerste zijn die iets zegt, direct zijn in reacties en minder onderling overleggen.’ Dit soort patronen maken dat vrouwen aan de academische top ‘minder goed floreren’, zegt Van der Burg. ‘Ze moeten zich anders voordoen dan ze zijn. Zelf ben ik gewend om met een voorstel te komen dat soms nog niet helemaal af is. Ik verwacht dan dat anderen meedenken en met mij samenwerken. Ik wil een cultuur die mij hierin ondersteunt.’ In plaats daarvan merkt ze dat collega’s snel een oordeel vellen. ‘De universiteit is
geen veilige omgeving om fouten te maken. En geheid dat mannen ook wel eens fouten maken, alleen liggen zij er niet nachten van wakker.’ Volgens Thea Hilhorst, bijzonder hoogleraar Humanitaire hulp en wederopbouw, moet je inderdaad tegen een stootje kunnen. ‘Ik vond het bijvoorbeeld schokkend hoeveel mensen bij de bekendmaking van mijn benoeming suggereerden dat ik die te danken had aan het feit dat ik een vrouw ben’, zegt Hilhorst. ‘Er was een collega die schaterlachend zei: nu je hoogleraartje wilt spelen, moet je het ook waarmaken. Had hij dat ook gezegd als ik een man was geweest? Het maakt me nijdig. Ik werk keihard, ben cum laude geslaagd en gepromoveerd, heb een grote lijst met publicaties, een enorm uitgebreid netwerk en haal veel fondsen binnen. Ik vind het simpelweg beledigend om het dan te hebben over hoogleraartje spelen.’ GEEN BONUSSEN Bonussen voor leerstoelgroepen die een vrouwelijke hoogleraar aanstellen, zouden de zaak alleen maar verslechteren, meent Katja Teerds. Ze is blij dat rector Martin Kropff deze mogelijkheid van de hand wijst. ‘Ik wil niet dat collega’s straks zeggen dat ik ben aangenomen vanwege een bonus. Het is terecht dat het om de kwaliteiten gaat’, zegt Teerds. Ook Ivonne Rietjens, hoogleraar Toxicologie, is tegen de bonussen. ‘Je moet mensen beoordelen op wat ze doen.’ Zij stelt iets anders voor om het vrouwelijke hoogleraarschap te ondersteunen: ‘Het zou goed zijn om vrouwelijke UHD’s een coachingstraject te laten doorlopen. Dit kan hen helpen de keuzes te maken die goed zijn voor hun carrière.’ Mannen met oudere dochters moeten de UHD’s begeleiden, meent Rietjens. ‘Zij staan veel positiever en meer open tegenover vrouwen die carrière maken.’ Het is overigens de vraag of er veel werk zal zijn voor deze coaches. Want veel vrouwen binnen de universiteit lijken nu bewust te kiezen voor een andere loopbaan. ‘Ik wil nog wel een postdoc doen, maar daarna waarschijnlijk iets anders’, denkt Sarian Kosten, aio Aquatische ecologie. ‘Het is moeilijk om een vaste aan-
‘De cultuur rond het hoogleraarschap maakt het moeilijk voor vrouwen om de functie te willen’
stelling te krijgen na je promotie. Tijdelijke contracten ben ik op een gegeven moment toch zat.’ Rinske Valster, aio Microbiologie, heeft niet de ambitie hoogleraar te worden vanwege het drukke bestaan. ‘Ik zie veel hoogleraren zestig tot zeventig uur per week werken. Dat wil ik niet.’ Datzelfde geldt voor Colette Broekgaarden, aio bij Entomologie. ‘Ik wil die kant zeker niet op’, zegt zij resoluut. ‘Ik zit met vier andere vrouwelijke promovendi op een kamer. Als we het over dit onderwerp hebben, komen we telkens uit op het feit dat we te zeer gehecht zijn aan een sociaal leven. Als ik de verhalen hoor van werken tot diep in de nacht en huwelijken die stuklopen, dan kies ik daar liever niet voor.’ Ook Nicoline Soede, universitair hoofddocent Adaptatiefysiologie, kiest bewust niet voor het hoogleraarschap. ‘Ik ben nu 42 jaar en heb tot mijn 38ste voltijd gewerkt. Toen kreeg ik kinderen. Op dit moment werk ik parttime. Als ik hoogleraar zou willen worden, moet ik nog heel hard aan de slag. Het traject daar naartoe bereik ik niet in vier dagen per week van acht tot vijf.’ HARTINFARCT Maar waar veel vrouwen zich door hun gezin laten weerhouden van de stap naar de top, was het gezin voor Thea Hilhorst juist de aanleiding. ‘In mijn werkveld vereiste het onderzoek dat ik maandenlang in het buitenland zat. Ik heb een gezin met vier kinderen. Ik wilde minder vaak in het veld zitten, zodat ik vaker bij hen kon zijn. Dat betekende dat ik me automatisch meer ging richten op het binnenhalen en aansturen van onderzoek van anderen. Overdag ben ik geregeld met de kinderen bezig. Vaak zit ik in de weekenden en ’s avonds nog tot laat achter mijn computer. Ja, dat zijn rare tijden, maar ik vind mijn werk leuk en ik kan het zo goed combineren.’ Datzelfde geldt voor hoogleraar Ivonne Rietjens. ‘Veel vrouwen kiezen voor parttime werken. Dat is prima, maar als hoogleraar moet je fulltime werken. Ik heb tijd voor mijn werk en voor mijn gezin. Voor de rest heb ik een heel beperkt sociaal leven. Dat is mijn keuze.’ Vrouwen die deze keuze niet willen maken, laten de top vrijwillig aan hun neus voorbijgaan, zo lijkt het. Maar genderdeskundige Margreet van der Burg verzet zich tegen deze conclusie. Vrouwen willen wel, maar op een andere manier, meent zij. ‘De cultuur van de organisatie en de beeldvorming van het hoogleraarschap maken het moeilijk voor vrouwen om de functie te willen. Zij moeten bijna hartinfarcten op willen lopen. Het lijkt me terecht als ze zich in dit keurslijf niet goed zien functioneren.’ Wat Van der Burg betreft is dat echter niet het einde van het verhaal. ‘Er zijn vele vrouwen die experimenteren met de invulling van de functie en bijvoorbeeld helemaal niet fulltime zijn aangesteld. Ik ben ervan overtuigd dat een aangepaste, moderne invulling van universitaire functies, met ruimte voor een sociaal leven, de functie van hoogleraar een stuk interessanter voor vrouwen kan maken.’ <
Resource 0611 1, 3, 8-11
15-11-2006
17:04
Pagina 10
ACHTERGROND
10
HOE
GEZOND
1
N t n W z
IS EEN BEETJE GIF?
d
D
Een minuscule hoeveelheid DDT verlaagt de kans op levertumoren bij ratten
tr w ka ‘D ge ho zi gi le tie Ed aa na la sc he lit kl da ee o m C cu de b st ba e aa la sc in da de H u ke d ov m n
O ho af ha st is ho
Resource 0611 1, 3, 8-11
15-11-2006
17:04
Pagina 11
16 NOVEMBER 2006
11
RESOURCE #11
Niet gif maakt ons ziek, maar juist het gebrek eraan, zegt een nieuwe toxicologische theorie. Volgens de fanatieke aanhangers hebben we meer dioxines en radioactiviteit nodig in ons leefmilieu om gezond te blijven. Verdraaid interessant, vinden Wageningse toxicologische kopstukken. Toch blijven ze voorstander van een dieet zonder vlamvertragers en kernafval.
door WILLEM KOERT, foto GUY ACKERMANS
D
e hogepriester van de hormesis-beweging zag het licht in de jaren zeventig. Toen de Amerikaan Edward Calabrese pepermuntplantjes blootstelde aan oplopende concentraties van het bestrijdingsmiddel Phosfon, zag de onderzoeker iets merkwaardigs. Bij lage concentraties versnelde het groeitempo van de planten en werden ze groter dan normaal. ‘Volgens de leerboeken kan dat niet’, zei Calabrese onlangs in een interview. ‘Die vertellen dat de effecten van giftige stoffen ernstiger worden naarmate de dosis toeneemt. Hoe meer gif, hoe meer negatieve effecten. In concentraties die lager zijn dan het niveau waarbij die schadelijke effecten beginnen op te treden doet een stof dus niks, volgens de leerboeken. En dat is een fout van historische proporties.’ Ed Calabrese is inmiddels als hoogleraar verbonden aan de University of Massachusetts. Het onderzoek naar de stimulerende effecten van giftige stoffen in lage doses is uitgegroeid tot zijn levenswerk. Dat verschijnsel heet ‘hormesis’ en is niet zeldzaam. Calabrese heeft naar eigen zeggen duizenden gevallen in de literatuur gevonden. Ratten die zijn blootgesteld aan kleine hoeveelheden DDT krijgen minder levertumoren dan ratten die geen DDT binnenkrijgen. Muizen, die een paar keer worden bestraald, leven langer dan onbestraalde muizen. Planten groeien sneller door minuscule hoeveelheden cadmium. Calabrese beperkt zich niet tot wetenschappelijke discussies, maar mengt zich ook in het maatschappelijke debat. De overheid moet ons door liberaler regelgeving blootstellen aan meer giftige stoffen, vindt hij. En steeds meer opinion leaders zeggen het hem na, dankbaar puttend uit de onderzoeksgegevens die Calabrese en zijn adepten hebben verzameld. Werknemers die aan kernonderzeeërs hebben gewerkt hebben een veel lager sterftecijfers dan werknemers die op een gewone scheepswerf hebben gewerkt. In Zweedse huizen komt in de lucht meer van het radioactieve gas radon voor dan in Deense huizen, maar toch is longkanker in Zweden zeldzamer dan in Denemarken. Het weekblad Elsevier Magazine, nooit te beroerd om uit te halen naar de ‘milieumaffia’, drukte bij een artikel over de hormesis-theorie een foto af van een vrouw die een baby de borst geeft. ‘Deskundigen zijn bezorgd over de mogelijkheid dat er een beetje dioxine in de moedermelk zit’, luidde het onderschrift. ‘Klopt de nieuwe theorie, dan zouden ze blij moeten zijn.’ HORMESIS ANDERSOM Ondanks de mogelijke gevaarlijke implicaties van de hormesis-theorie vindt ook prof. Ivonne Rietjes van de afdeling Toxicologie van Wageningen Universiteit dat haar vakgenoten zich meer moeten toeleggen op de studie van de effecten van geringe concentraties. Dat is ook de strekking van een opiniërend artikel dat de hoogleraar samen met dr. Gerrit Alink deze zomer pu-
bliceerde in Chemical Research in Toxicology. ‘Op verzoek van de redactie’, zegt Rietjens, die overigens niet gelooft dat de toxicologie van de lage doseringen zal ontaarden in een goednieuwsshow voor de industrie. Wel komt in het artikel nogmaals de hormesis-theorie om de hoek kijken, al krijgt die bij Rietjens en Alink een onverwachte wending. ‘Veel componenten waarvan we nu zeggen dat die gezond zijn, zijn in hoge concentraties ongezond’, zegt Rietjens. ‘Ze veranderen in schadelijke metabolieten. Maar diezelfde metabolieten die bij hoge concentraties schadelijk zijn, beschermen juist bij lage concentraties. De vetzuren in vis zijn een goed voorbeeld. Die kunnen makkelijk veranderen in agressieve verbindingen, en cellen beschadigen. In kleine hoeveelheden zijn die agressieve verbindingen juist gezond. Ze induceren enzymen die het ontstaan van kankercellen afremmen. De schadelijke metaboliet is dus gezond. Dat betekent dat je niet meer kunt zeggen dat een stof alleen maar gezond of ongezond is.’
ben geleerd hoe we plantaardige gifstoffen moeten afbreken. Daarom kunnen de hormoonachtige isoflavonen in soja niet bij de foetus komen.’ Net als Rietjens vindt Murk dat de toxicologie meer aandacht moet geven aan de effecten van lage doses giftige stoffen. ‘Uit ons onderzoek hebben we geleerd dat PCB’s in geringe concentraties de hormoonhuishouding verstoren, net als gebromeerde vlamvertragers’, zegt Murk. ‘Ik begeleid studenten die een merkwaardig effect van HBCD, een vlamvertrager in piepschuim, onderzoeken. HBCD zelf doet niks met cellen. Maar voeg je een beetje schildklierhormoon toe aan die cellen, in concentraties die je vindt in organismen, dan zie je dat al een klein beetje HBCD het effect van schildklierhormoon versterkt.’ Een recent afgerond promotieonderzoek vond het effect ook bij kikkervisjes. Kikkervisjes hebben schildklierhormoon nodig om zich tot een volwassen kikker te ontwikkelen. Een overmatige schildklierwerking zorgt er bij kikkervisjes voor dat ze te snel veranderen in kikkers, die kleiner zijn dan eigenlijk zou moeten. VLAMVERTRAGERS Murk en haar collega’s vermoeden dat de vlamvertraHetzelfde geldt voor de flavonoïde plantenstoffen die ger het schildklierhormoon helpt cellen binnen te kode groep van Rietjens al sinds de jaren negentig onder- men. zoekt. Ook die kunnen in de cel transformeren tot scha- Als je als toxicoloog alleen kijkt naar hoge concentradelijke moleculen. En ook bij flavonoïden zorgt die ties, en niet kijkt naar de wisselwerking met hormonen, transformatie ervoor dat de moleculen in lage concen- zie je zulke effecten over het hoofd, wil Murk met het traties in cellen beschermende mechanismen activevoorbeeld duidelijk maken. Het effect van lage doses ren. vlamvertragers, benadrukt Murk nogmaals, is níet posiDr. Tinka Murk, net als Rietjens verbonden aan de aftief. ‘Als weefsels in de foetus of bij kinderen te vroeg of deling Toxicologie, zoekt een deel van de verklaring van te sterk tot ontwikkeling komen, dan is dat bijna altijd de hormesis-effecten die Calabrese aandraagt in de ongunstig’, zegt ze. eeuwige chemische oorlog tussen planten en dieren. ‘Dieren eten planten, en planten maken giftige stoffen KANS OP KANKER aan om zich daartegen te beschermen’, aldus Murk. Murk staat niet alleen in haar kritiek. In de vakbladen ‘Dieren passen zich vervolgens aan. Ze ontwikkelen voeren critici een verbeten strijd tegen de bij het grote ontgiftingssystemen voor de giftige plantenstoffen. Zo publiek alsmaar populairder Ed Calabrese. Eén van kunnen potentieel gevaarlijke plantaardige stoffen zohun punten is dat de stimulerende effecten die hij als in citrusschillen de aryl hydrocarbonreceptor prikke- noemt op termijn lang niet altijd positief uitpakken. len. De cellen starten daarna ontgiftingsreacties op. Bij Een keur aan industriële pseudo-oestrogenen stimueen lage dosis van een giftige stof kunnen cellen daar- leert in experimenten met jonge dieren bijvoorbeeld de door meer positieve ontgiftingsreacties opstarten dan groei van prostaat, maar dat vertaalt zich later in de leze nodig hebben. Cellen worden daardoor gestimuvenscyclus in een verhoogde kans op kanker. Als comleerd.’ ponenten in lage doseringen toch effecten hebben, Dioxine-achtige stoffen kunnen hetzelfde effect hebdan pleit dat dus eerder voor nog zorgvuldiger regelgeben. Die prikkelen de arylreceptor, ook al is die beving dan voor de versoepeling die Calabrese voorstaat. doeld voor plantaardige aromatische verbindingen en Aldus de tegenstanders. niet voor dioxines. ‘Die prikkeling kan in lage doses po- Een belangrijke sponsor van Calabrese, meldt de websitief uitwerken, maar ook leiden tot schadelijke effec- site OurStolenFuture.org, is trouwens de US Air Force. ten die plantaardige stoffen niet hebben’, aldus Murk. Die is verwikkeld in een aantal onverkwikkelijke rechts‘Dioxines zijn persistent, en kunnen in het lichaam zaken rond zwaar verontreinigde luchtmachtbases. De plaatsen bereiken waar plantaardige stoffen niet kunluchtmacht is niet ongelukkig met het werk van de nen komen. Dioxines kunnen bijvoorbeeld de foetus dwarse wetenschapper. < bereiken. Andere vormen van milieuverontreiniging, bijvoorbeeld PAK’s en PCB’s, kunnen door dioxines trouwens nog gevaarlijker worden.’ Dat is belangrijk verschil met gifstoffen uit planten, waar ons lichaam op is ingesteld, zegt Murk. ‘We heb-
Resource 0611 12-15
15-11-2006
17:06
Pagina 12
REPORTAGE
12
1
IN BEELD Theaterfestival Roomservice in Wageningen, georganiseerd door Theater ’t Hemeltje. Studenten stelden hun kamer beschikbaar als theaterzaaltje voor tien bekende en minder bekende muzikanten, cabaretiers en andere artiesten. Bezoekers konden kiezen uit drie optredens
U
d
foto’s GUY ACKERMANS, tekst LAURIEN HOLTJER Iedere ruimte heeft zijn eigen verhaal, zo ook een studentenkamer. Danseres Clare Dowling zag haar kans schoon dit samen met een collega uit te beelden in een bewegingsvoorstelling. De danseressen namen op donderdag 9 november deel aan het Studentenkamer
O
en hadden telkens een half uur om naar het volgende studentenhuis te fietsen. Een studentenkamer in Huize Bungel aan de Oude Eekmolenweg deed dienst als podium voor de dans van Dowling. De bewoners zorgden voor koffie, thee en zelfgebakken wafels. / LH
Bo Ri Tr ha po
W
A
R
‘Ik ka ge om ko an wa zij Ale te ve ga de sla en he m
Resource 0611 12-15
15-11-2006
17:06
Pagina 13
16 NOVEMBER 2006
13
RESOURCE #11
OUDE KOEIEN UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR door WILLEM KOERT KANONSCHOTEN TER ERE VAN TRANSVAAL
e
‘Het volk gaat naar de hoeren en wij vechten met de boeren’, zingen de leden van Transvaal op 30 januari 1980 in de tuin van Ceres. De studentenschietvereniging viert haar zestiende lustrum, en ter ere daarvan zijn de Gele Rijders uitgenodigd. De twee houwitsers die de soldaten hebben meegebracht zijn weliswaar geladen met losse flodders, maar zelfs dan verhoogt het afvuren de feestvreugde. Zeker als de twee op exact hetzelfde moment afgaan.
H
Boven: Een van de houwitsers waarmee de Gele Rijders saluutschoten afvuurden ter ere van Transvaal. Onder: Een buurtbewoonster staat bij haar vernielde voordeur te praten met een politieman. / foto’s Willem Jan de Zwart, WHB
‘De nadreun van deze krijgshandeling vermengt zich met het geluid van barstend en brekend glas’, schrijft verslaggever Arie de Groot in het Wagenings hogeschoolblad (WHB) van 8 februari 1980. ‘Omwonenden verlaten onthutst hun levensgevaarlijke positie achter de ramen en rennen de straat op.’ De drukgolf heeft in de omgeving van Ceres ruiten doen sneuvelen. Vrijwel onmiddellijk bieden leden van Transvaal hun excuses aan, en ze stellen voor de schade te vergoeden. De familie Fijten, die het tijdelijk zonder functionerende voordeur moet stellen, krijgt roomsoezen. Andere gedupeerden krijgen chocoladerepen. Binnen een dag zit in vrijwel alle sponningen langs de Generaal Foulkesweg weer
glas. Maar in de progressieve Wageningse gemeenteraad barst de bom. PvdA’er Rinus Tazelaar uit zijn bezorgdheid over de ‘schietoefeningen door een sluimerende fascistoïde organisatie’. Tweede Kamerlid Kees van den Anker, ook van de PvdA, volgt Tazelaars voorbeeld. Hij stelt vragen aan de minister van Defensie. In een column trekt Arie de Groot van leer tegen Transvaal. Het incident was ‘een botte manifestatie van militarisme’ door ‘corporaal gespuis’ en ‘een stelletje leeghoofdige bierschuimers’, aldus De Groot. ‘Schrijnend is ook dat de Wageningse overheid niets gedaan heeft om haar burgers tegen deze militaire actie te beschermen.’ Ceres reageert in het volgende nummer van het WHB via een ingezonden brief. De senaat is het niet eens met de artikelen van De Groot, en is ‘ontstemd over deze subjectieve manier van verslaggeving, die niet van een neutrale houding ten opzichte van studentenverenigingen blijk geeft’. Diezelfde senaat geeft Transvaal een reprimande, schrijft het WHB op 29 februari. ‘We zijn niet tegen militair vertoon, wel tegen militair vertoon in onze achtertuin’, zegt senaatvoorzitter Wubbo Tempel. Het opgeklopte muisje krijgt in 1982 nog
een wanstaltig staartje, als café Troost – gevestigd op de plek waar nu Koekoekpannenkoek zit – foto’s van Transvaal aan de muur hangt tijdens een expositie over fascisme. Weliswaar hangen de foto’s in de sectie ‘Grensgevallen’, maar dan nog. Annet van den Hoek van de senaat van Ceres schrijft een ingezonden brief in het WHB, waarin ze het opnemen van de foto’s ‘kortzichtig’ en ‘lasterlijk’ noemt. Daarna blijft het lang stil rond Transvaal in de krant. De enige poging die het WHB doet om een genuanceerder portret van Transvaal te schilderen, dateert van 15 februari 1980. Het is een stuk van Simon Vink en Arie de Groot samen. De passages met de hoekige stijl van De Groot gaan over legerofficieren die op de feesten van Transvaal steevast hun opwachting maken. De passages met de zwierige stijl van Vink gaan voornamelijk over bier. Hoogtepunt van het artikel is het verhaal over een onfortuinlijk schaap dat tijdens een oefening van Transvaal wordt getroffen door een projectiel, de sociëteit in wordt gedragen en vervolgens wordt geroosterd. Of de anekdote ook echt waar is, hebben de verslaggevers niet kunnen achterhalen.
WERKPLEK ALEX HOL
ROMMELEN AAN REACTOREN ‘Ik heb het allemaal zelf besteld en aan elkaar geknoopt. Vier maanden ben ik bezig geweest’, vertelt Alex Hol. ‘Dat komt ook omdat je er tijdens het bouwen pas achter komt wat je mist, of dat je dingen beter anders kunt doen. En dan moet je weer wachten tot de nieuwe spullen binnen zijn.’ Alex is aio bij de leerstoelgroep Milieutechnologie en bouwde in het modulair veiligheidslab in het Biotechnion twee gasliftloopreactoren voor zijn promotieonderzoek. Meer dan vijftig meter witte slang, ontelbare rode en blauwe doppen en een dertigtal flessen gebruikte hij voor het borrelende apparaat, dat in een manshoge glazen kast staat. ‘Hier gaan
we straks mineralen poreus maken om het goud eruit te krijgen. We gaan goud maken dus.’ Het is niet alleen maar ‘freubelen’ wat Alex doet, ‘al is het rommelen wel het leukst van zelfstandig onderzoek doen’. ‘Er moeten ook rapporten en presentaties worden geschreven.’ Daarvoor heeft hij een werkplek op de zevende verdieping van het Biotechnion. ‘Ik sta gemiddeld een half uur per dag in de lift’, schat hij lachend. Alex kwam naar Wageningen als masterstudent, nadat hij de hogere laboratoriumschool in Rotterdam had afgerond. ‘Maar het bevalt mij steengoed in Wageningen. Ik blijf hier.’ / Yvonne de Hilster foto Guy Ackermans
Resource 0611 12-15
15-11-2006
17:06
Pagina 14
OPINIE
14
1
M.I.
De Oostenrijkse documentaire ‘We feed the world’, die momenteel in Nederlandse bioscopen draait, laat zien dat in Wenen net zoveel eten wordt weggegooid als in de tweede stad van Oostenrijk dagelijks wordt geconsumeerd. Tegelijkertijd sterven er bijna dertigduizend mensen per dag als gevolg van ondervoeding, aldus de FAO. Dat terwijl er volgens de voedselorganisatie van de VN genoeg voedsel wordt geproduceerd om twaalf miljard mensen te voeden.
door TEUN HOFMEIJER
Jacco Rodenburg, Otherwise
‘Doordat het probleem op politiek niveau niet wordt opgelost, zoekt men momenteel heil in een technologische oplossing van het voedselprobleem. Maar de politiek is waar we het moeten zoeken. Er zit tussen de producenten van voedsel en de consumenten een black box waar we geen invloed op hebben. Dit is het terrein van de multinationals en overheden. Zij hebben het monopolie op kennis en toegang tot markten. Ze houden de ongelijke situatie in stand en het ontbreekt hen aan wil om het hongerprobleem op te lossen. Of het nu gaat om koffie, Dr. Paul Hebinck, leerstoelgroep chocola of basisvoedsel, steeds zie Rurale ontwikkelingssociologie je dat rond vrijhandel niet alle randvoorwaarden zijn gerealiseerd, ‘Ik weet niet of het getal van twaalf waardoor ontwikkelingslanden niet miljard klopt. Maar op zich denk ik in dezelfde mate kunnen meedoen wel dat het technologisch mogelijk op de wereldmarkt als het Westen. is om de hele wereldbevolking te Binnen de WTO, de instantie bij uitvoeden. Het gebrek aan voedsel in stek om de vrijhandel te stimuleren, sommige ontwikkelingslanden is voor een groot deel nog steeds een zijn te veel verborgen agenda’s. De EU, de VS en in de nabije toekomst verdelingskwestie. Er is alleen tot waarschijnlijk ook China en Brazilië, nog toe geen fatsoenlijk model beschermen hun markten af. Portugeschikbaar om tot een betere verdese boeren zijn al bijna niet in staat ling te komen. Dat komt deels omkaas te produceren die voldoet aan dat lokale en globale processen de Europese kwaliteitseisen. Laat door elkaar lopen en die maken dit alles tot een zeer complexe materie. staan boeren in een land als Kenia. Dit klinkt misschien als anti-imperiaAllereerst ontbreekt het mensen in listische retoriek, maar het is wel ontwikkelingslanden vaak nog aan realiteit.’ toegang tot markten, Westerse incluis. In principe zou een boer in Kenia op zijn halve hectare grond veel beter sperziebonen voor de Nederlandse markt kunnen verbouwen. Daar krijgt hij meer voor dan voor de maïs die hij nu verbouwt en dan heeft hij geld over om eten te kopen. Een ander groot probleem is dat door het privatiseren van grondbezit de toegang tot land niet eenvoudiger is geworden. Er zijn er die graag willen boeren, maar zij hebben geen toegang tot land. En dan praat ik nog niets eens over financiële markten en of de markt wel of niet het meest ideale instituut is voor de allocatie van hulpbronnen. Over dat laatste heb ik zo mijn twijfels. Het recept is niet eenvoudig.’
‘Multinationals en overheden houden de ongelijke situatie in stand’
PO Re va ge of Po
‘R le s s
IS ER GENOEG VOEDSEL?
‘De markt is niet het meest ideale instituut voor de allocatie van hulpbronnen’
P
‘Het lijkt me sterk dat multinationals de uitbanning van honger in de weg staan’
Prof. Rudy Rabbinge, leerstoelgroep Duurzame ontwikkeling en systeeminnovatie
‘Het cijfer is geflatteerd. Er kunnen inderdaad twaalf miljard mensen van eten, maar met een karig dieet. Als we de cijfers van de FAO volgen, moeten we in Nederland bijvoorbeeld terug van 500 gram vlees per week naar 250 gram. Zeker nu de mensen in opkomende economieën als China en India steeds meer vlees gaan eten, lijkt me die schatting niet realistisch. Desondanks denk ik dat er ook zonder een ingrijpende verandering van het dieet Prof. Arie Oskam, leerstoelgroep momenteel al genoeg voedsel voor Agrarische economie en ongeveer negen miljard mensen is. plattelandsbeleid Wat je kunt zeggen is dat de situatie in ieder geval onrechtvaardig is ver‘Bij het cijfer maakt het nogal wat uit deeld. In de VS is obesitas een van of het voedsel geconverteerd wordt de grootste doodsbedreigingen, tertot vlees. De FAO-studie ken ik niet, wijl ondervoeding een van de grootdus ik kan er weinig over zeggen of ste veroorzakers van sterfte in Afridie twaalf miljard klopt. De oorzaka is. Wil je voedsel beter verdelen ken van hongersterfte liggen toch over de wereld dan kan dat best via vooral bij natuurrampen en oorlode markt, als er maar een goede gen. Daarnaast is het ook een uitmarktmeester is. Er moet een multivloeisel van de ongelijke verdeling laterale autoriteit zijn die iets kan afvan inkomen en hulpbronnen als dwingen. De FAO is zeker niet die kennis en productie. Soms is de siautoriteit. Een beetje met dit soort tuatie gelijker, soms zijn er periodes cijfers strooien en ondertussen zelf dat deze ongelijker is. Maar het is weinig tot niets doen. een illusie om te denken dat de inHet beter verdelen van voedsel is komensongelijkheid gelijk is te trek- niet makkelijk. Binnen een land is ken. het al moeilijk. Kijk hoeveel mensen Het lijkt me sterk dat multinationals in Nederland afhankelijk zijn van nou direct de uitbanning van honger een voedselbank. Ik mag het eigenin de weg staan. Multinationals dra- lijk niet zeggen, maar het is toch te gen soms bij aan honger door graan gek dat we opnieuw dreigen een uit landen met een voedseltekort op CDA-kabinet onder leiding van Balte kopen om te converteren tot kenende te krijgen. Ze prediken wavlees. Maar ze dragen er ook toe bij ter terwijl ze zelf wijn drinken.’ dat er meer voedsel beschikbaar komt door efficiënter te werken.’
‘Een beetje met dit soort cijfers strooien en ondertussen zelf niets doen’
‘Alleen economische ontwikkeling op lange termijn kan de ongelijkheid teniet doen’
Prof. Arie Kuyvenhoven, leerstoelgroep Ontwikkelingseconomie ‘Als je de wereld als geheel neemt, gaat het goed met de voedselverdeling. Er is eerder te veel dan te weinig. De EU en de VS proberen met set aside-regelingen de productie zelfs te beperken. In gebieden waar mensen doodgaan van de honger schieten de mogelijkheden voor mensen om voedsel te kopen of te telen tekort. Het gaat dus om economische ongelijkheid. Ze hebben bijvoorbeeld geen toegang tot arbeid, onderwijs of kapitaal. Hoe bereik je deze mensen dan toch? Je moet hun koopkracht verbeteren. Alleen economische ontwikkeling op lange termijn kan de ongelijkheid teniet doen. Daarnaast moet er in landen een systeem zijn waardoor de allerarmsten zo snel mogelijk meeprofiteren. We zien dat het werkt in China en India. Landen met een sterke economische groei en een minimaal sociaal stelsel. In Afrika is dat bij veel regimes nog niet het geval. Daar zal de internationale gemeenschap een vangnet moeten verzorgen om in de tussentijd de hongersterfte tegen te gaan.’
L C M
Op ka de he va va En va nie nie jou Als br ee va fic ke da De na va ze M blo ch he ge bl ke la ‘vo te m co ve ar ge wo sto tie tio ni Vo co we de m ke nie va to ve vo Wa
Ba Hy M m
in en
p an
e-
ar
noj, e
ge
n re al
n-
Resource 0611 12-15
15-11-2006
17:06
Pagina 15
16 NOVEMBER 2006
POST POST is de brievenrubriek van Resource, bestemd voor reacties van lezers. Brieven kunnen worden gericht aan
[email protected] of aan Resource, rubriek Post, Postbus 357, 7600 AJ Wageningen.
‘Resource vermoeit lezer met tendentieus stuk over traditionele studentenverenigingen’ LANGS DE CORPORALE MEETLAT (1) Op het eerste oog lijkt Resource het visitekaartje van Wageningen UR te zijn geworden. Voortgekomen uit het Wb probeert het zich te meten met de professionaliteit van UK uit Groningen en met de grandeur van het Leidse Mare. Het echte werk dus. En bladerend door de oude jaargangen van het WHB, WUB en Wb kan een mens niet anders dan concluderen, dan dat het nieuwe blad zich kan bogen op vele jaren journalistieke ervaring. Als luis in de pels van de bestuurders brachten zij altijd het laatste nieuws als eerste naar buiten. Zoals de benoeming van rector Martin Kropf, zonder dat het officiële besluit al was genomen. Of het bekendmaken van een reorganisatie, voordat er sprake was van een formeel plan. De redactieleden – veelal kritische journalisten – hadden altijd een air over zich van: ‘lak aan alles, laat iedereen maar zeuren. Wij maken het nieuws’. Maar anno nu lijkt dit beeld vooral een bloemlezing te zijn uit het rijke krantenarchief. Het Wageningse universiteitsblad heeft in 2006 zijn redactionele vrijheid afgezworen. Het streven om een platform te blijven voor opinie en debat over alle zaken die studenten en medewerkers belangrijk vinden noopte de redactie dit ‘vooruitstrevende besluit’ te nemen. Dientengevolge zal tegenwoordig eerst overleg met de vertegenwoordiger van de afdeling communicatie plaatsvinden, voordat een verhaal geplaatst kan worden. Dus geen artikelen meer over uitgelekte benoemingen of reorganisaties. In plaats daarvan worden de lezers vermoeid met een gestolen geit in Leeuwarden of een tendentieus en ongefundeerd verhaal over ‘traditionele’ studentenverenigingen in Wageningen. Vol trots vermeldt de eerste regel van het colofon dat Resource een onafhankelijk weekblad is, maar wat is die zinsnede in de praktijk nog waard als de redactie niet mag publiceren wat ze wil. Als zelfs artikelen, zoals ‘Langs de corporale meetlat’ niet meer op inhoudelijke gronden, maar vanuit een denigrerende vooringenomen toon worden geschreven. Ga dan als universitair weekblad eerst bij jezelf te rade, voordat je een karikatuur schetst van de Wageningse studentenverenigingen. Bart van der Helm, MSc-student Hydrology and Water Quality Meer POST, ook over ‘Langs de corporale meetlat’, op pagina 18 en 21
15
RESOURCE #11
V.D.REDACTIE COLLEGEGELD Onderwijs doet het prima in de verkiezingscampagne. Iedereen wil daar in investeren, de één alleen wat meer dan de ander. GroenLinks trekt 3,7 miljard uit voor onderwijs, de SGP 0,7. De grote partijen zitten allemaal zo tussen de één en de tweeënhalf miljard. Vooral goed nieuws dus voor studenten en docenten. Geen partij die het in zijn hoofd haalt om de zoete boodschap te verpesten met slecht nieuws. Over hoger collegegeld hoor je dan ook niemand. Alleen de VVD schrijft dat studenten voor een goede opleiding best wat meer mogen betalen dan ze nu doen, maar schreeuwt dat natuurlijk niet van de daken. Vorige week verscheen hierover een interessant Engels rapport. In Engeland wor-
den de collegegelden verhoogd. Een regeringscommissie heeft geprobeerd in kaart te brengen wat de effecten van de verhoging zullen zijn. De Britse discussie lijkt op de Nederlandse. Ook in Engeland vrezen de tegenstanders voor de toegankelijkheid van het onderwijs als de prijs omhoog gaat. Interessant was dat de commissie heeft gekeken of er grond was voor die angst door naar een concreet voorbeeld te kijken: Australië. Daar zijn de collegegelden sinds 1997 flink verhoogd. Universiteiten hebben de vrijheid om hun eigen tarief vast te stellen. De prijzen blijken echter nauwelijks effect te hebben op de instroom. Universiteiten die hun prijzen drukten za-
gen niet meer studenten komen. En hoewel het prijspeil van het onderwijs omhoog ging, bleef de instroom groeien. Er is dus geen bewijs dat de hogere collegegelden effect hebben gehad op de deelname in het hoger onderwijs, ook niet van studenten uit lagere sociale milieus. Dat is ook in Nederland niet waarschijnlijk. Studenten die zicht hebben op een masterdiploma zijn bepaald niet zielig. Ze hebben zicht op een leuke carrière met bijpassend salaris. Als de overheid zorgt voor een goed leenstelsel, mag er van de studenten in de laatste fase van hun opleiding best een hogere bijdrage worden gevraagd. Dat zal studenten echt niet afschrikken om te investeren in hun eigen loopbaan. / Korné Versluis
HR
Henk van Ruitenbeek
DE HOOG TROOST Onze geliefde managers en bestuurders zijn bedroefd en een beetje in de war. Dat komt omdat het personeel blijft morren. Wij zijn ontevreden, terwijl onze managers en bestuurders juist hun uiterste best doen om van ons tevreden werknemers te maken. Neem nou de chipknip. Het is toch handig om geen los geld meer in de knip te hebben. Het is toch prachtig dat we alles wat we willen nu centraal kunnen bestellen. Het is toch geweldig dat het Nederlands door steenkolenengels wordt vervangen. Deze internationalisering is helemaal in
de geest van Balkenende en de handel van de VOC met de duivel en zijn oude moer. Onze nieuwe voertaal luidt de Tweede Gouden Eeuw in. In Wageningen begint de victorie. Door het strategische plan worden we bij de les gehouden. Het is toch goed dat Jan Salie hier niet de macht krijgt. Het is gezellig om met twee of drie collega’s een kamer te mogen delen, want alleen op een kamertje vergroot de eenzaamheid. Er kan meer troost worden geboden. Bestuurders moeten geen beterschap beloven, maar dienen de representativiteit
van het onderzoek aan te vallen. Na Fortuyn weten we dat vijftien procent van de burgers altijd ontevreden is. De hoofdmanager van het facilitair bedrijf heeft groot gelijk, want een tevreden mens gaat geen vragenlijst invullen, die heeft wel wat anders aan zijn hoofd. En wat is ontevredenheid eigenlijk? De een is tevreden met een dienstauto met chauffeur, de ander met een fiets van Optare. Want ook de twijfel biedt troost. / Kees de Hoog
Resource 0611 20-24
15-11-2006
17:09
Pagina 20
INTERNATIONAL
20 CDA Don’t know
PvdA VVD PvdV PvdD D66 SGP
CDA FAVOURITE Many students at Wageningen UR are planning to vote for the CDA (Christian Democrats) in the general elections next Wednesday. The SP (Socialist Party) is second favourite. However, over a third of the voters have not yet made up their minds, according to a poll held by Resource among 226 students at Wageningen University and Van Hall Larenstein. The CDA voters regard prime minister Balkenende as a reliable bet. Life Sciences student Fokelien: ‘Balkenende can go on for another four years as far as I’m concerned. You know where you are with him.’ Others say they will vote CDA to keep the PvdA (Social Democrats) out. The main surprise is that the CDA is more popular in Wageningen than in Velp and Leeuwarden, where the SP is the favourite. Even though GroenLinks (affiliated to the European Greens) is relatively popular among the students, you would expect more Wageningen UR students to vote for this party given the environmental orientation of the university. / TH, LH, KM
CU
GL
SP
‘Prime Minister Balkenende can go on for another four years as far as I’m concerned’
IN THE NEWS ‘IRAQIS DON’T CARE ABOUT SADDAM, THEY WANT SECURITY’ Iraqi Adnan Koucher was delighted when Saddam Hussein’s regime was overthrown in 2003. But he’s not happy about the recent death sentence given to the old leader. ‘I don’t care about Saddam. There’s a civil war going on in Iraq. It’s not the right time to sentence him. It will only make matters worse.’ Adnan moved to the Netherlands in 1996 to study for his doctorate degree at the University of Nijmegen. After obtaining his PhD he started work as a lecturer at Van Hall Larenstein in 1999. He has often returned to Iraq to visit his family, most recently last August. But this time Adnan
WHAT’S ON IN WAGENINGEN Thursday 16 November 22.00 / Pre-St Nicolaas party organised by AIESEC and Integrand, at KSV. 23.00/ DJ Sidney Samson plays funky house at Unitas, followed by DJ Fuser.
didn’t go to his hometown Mosul. ‘I was afraid to go,’ he says. ‘It’s very unsafe there, not only because of the violence between different groups, but criminal gangs are kidnapping for ransom.’ Instead, he rented a flat in a city in Kurdistan for two weeks, where he met his parents and relatives. ‘I didn’t see my hometown, or my parents’ house. That’s very sad.’ It’s not the ‘new Iraq’ Adnan hoped for at the time the brutal regime was overthrown by the Americans. ‘Most Iraqis were delighted that they got rid of the dictator,’ says Adnan. ‘For three decades there had been no way to overthrow
Saddam, because of his brutality and his secret police organisations. Iraq was a state of fear.’ Adnan felt that fear himself when he lived in Iraq. ‘It was exactly like Big Brother watching you. That’s why everybody was very careful, even within their own families. If a child said ‘my father was swearing against Saddam’, next day the father would have disappeared.’ Now Adnan has mixed feelings about the occupation of his home country by the Americans. ‘In the beginning it was important to get rid of Saddam. I didn’t even mind ‘cooperating with the devil’, although I don’t see the Americans that way. Now the scenario has changed. America has made some big mistakes. They sent all the military and police home. This created a power vacuum, which has gradually been filled by extremists, mostly from outside Iraq. It has also encouraged different parties, like the people who supported Saddam, to reorganise themselves and to regain power. All these groups are fighting against the Americans now.’ During the last months the situation has been getting worse, as a result of what Adnan calls ‘a side effect of democracy in Iraq’. ‘Many Shiites see the Sunnis as the cause of the years of oppression. When the Shiites were elected into power, discrimination of all sorts got stronger by the day, ending up in the civil war we have now.’
Friday 17 November 20.15 / Wind quintet gives classical concert in Arboretumlaan church. 22.00 / Club Lo, swing in Café Loburg. Saturday 18 November 12.15 / Skating with KSV International in Nijmegen. Beginners welcome, skate hire possible. Mail
[email protected] to register. 13.00 / Arrival of Sinterklaas in the Wageningen harbour. 13.00 / DJ FM plays his vinyl selection in Villa Bloem. 20.15 / International dance performance Niëllo in the Junushoff. 23.00 / MJNIDB in Unitas. Hip, soul and funk. Jam session in small room from midnight.
Most big towns are now divided into a Shiite and Sunni part and the police are not in control. Adnan: ‘It’s very unsafe. The population is living in fear. Due to the power vacuum, gangs have become very active and are kidnapping people to get money.’ He’s worried about his family in Mosul. ‘My father used to go to the town centre every day, but he hasn’t been for months now. It’s too dangerous. People who still go to work don’t know if they will come back at the end of the day.’
Sunday 19 November 14.00 / Mo-town Life in Het Gat. 15.00 / Salsa party until 19.00 in Café Loburg. 20.30 / Crossing the Bridge: the Sound of Istanbul. See www.movie-w.nl Wednesday 22 November 20.30 / No Man’s Land. See www.moview.nl Thursday 23 November 23.00 / Vitamin U at Unitas.
1
Adnan Koucher. / photo Guy Ackermans
Adnan doesn’t care about the fate of the old dictator. ‘Saddam is just a person now; he doesn’t have any influence anymore. To sentence him to death doesn’t solve any problems. It will only create more violence. It’s not the right time to do it. The situation in Iraq is much more important than Saddam. It’s bad now; so many people are dying everyday. I wouldn’t mind if they freed Saddam. If that would bring security back, it would be worth it. Many Iraqis feel it that way, I’m sure.’ / Koen Moons
W
M cli wi ‘A va lec Pr Tre en
‘W sc do in Va re ha th of cli co de glo
‘W of Va to alt in m un th na su pr on ind pr
W su ca to Th wa th
TY’
Resource 0611 20-24
15-11-2006
17:09
Pagina 21
16 NOVEMBER 2006
21
CAREER Marcus Heiss from Austria, MSc Soil and Water, 2002: ‘After graduation I got a job at the German Development Service (DED), as an advisor for a water and sewerage company in Zambia. I now work for a consulting company in Austria as a planning engineer, mainly in the field of drinking water supply. I like this job as I now have a more
e
e. s tly d
e ns
n e
ri-
e y
l
e
h
.
be
steady private life, whereas before I was continuously travelling. I still get to go abroad once in a while though. My experiences abroad during my master’s and my fieldwork in Peru gave me a good foundation for the job at the DED, and for my current position. I’m still in touch with friends from all over the world that I made in Wageningen.’ / YdH
CHEAPER IODINE OIL WORKS BETTER Wageningen researchers have come up with a cheap and safe way of giving iodine to children in developing countries. They discovered that the effect of one good dose of groundnut oil with added iodine lasts for a year.
traditional iodised oil preparations on the market are made from poppy seed oil, and are expensive. The Wageningen researchers decided to examine the effectiveness of newer and cheaper preparations, based on groundnut oil.
The most common way of dealing with an iodine deficiency is to add the element to cooking salt. In areas where this doesn’t work, development workers give children injections of oil with iodine added to it. An injection lasts for three years. The disadvantage of injections in developing countries, however, is that they can be a source of infection.
Both preparations were effective in tests that the researchers did with Indonesian schoolchildren. After taking a single 100 ml dose of iodised oil, the children’s thyroid glands shrunk in size. After fifty weeks the effect was still present, evidence that both preparations worked, as a shortage of iodine leads to an enlarged thyroid gland.
This was the reason that the Wageningen researchers looked at whether it is possible to drink the iodised oil. The
Interestingly, the cheaper product worked even better than the more expensive one. The researchers concluded this from
s
f
RESOURCE #11
measurements of the concentration of iodine in the children’s urine. The urine of the children that had taken the cheap preparation had a higher quantity of iodine in it than the urine of the children that had taken the expensive product, for up to fifty weeks. That means that the iodine was absorbed better from the cheap groundnut oil. The body needs iodine to make thyroxine, a hormone that is particularly important for children, as it is partly responsible for the development of mental capacity. Studies indicate that an increase in iodine intake also leads to a ten-point increase in the national IQ. The research has been published in the American Journal of Clinical Nutrition. / WK
WASTING WATER WORSE THAN GREENHOUSE EFFECT
‘Why do we confront people with a doom scenario for something we can no longer do anything about?” The CO2 will end up in the atmosphere anyway, according to Van Lier. Whether the Netherlands reduces its greenhouse gas emissions by half or not, any savings will be negated by the fuel guzzling of the rising economies of China and India. Added to that, the climate models do not provide any conclusive evidence of the direction of the developments. ‘It’s equally possible that global warming will lead to an ice age.’
We have to start thinking in water chains, suggested Van Lier. ‘It’s the only way we can make big savings. At present we flush toilets with water that is fit for drinking. This dilutes solid waste, which makes the wastewater much more difficult to treat than when the faecal waste remains
Post is the space in Resource for readers’ reactions and opinions. Please address correspondence to
[email protected].
‘Many important documents are still only available in Dutch’ ONE LANGUAGE OR BABEL? Sometimes, words are not backed up by deeds. Or worse still, the deeds contradict the (nice) words. The Student-Staff Council (GV) has written this letter to address a problem of this nature, which is occurring within our own university. Wageningen University is an institute with a strong international character, as evidenced by the number of foreign students, its strong international contacts and the wide use of English within the university. This last point, in particular, is a lively topic at the moment because the Executive Board has decided that English will be the official language in the university’s head office as of January 2008. The SSC finds this a laudable endeavour.
Many people have seen Al Gore’s film on climate change, An Inconvenient Truth, with its images of environmental doom. ‘A waste of energy,’ was Professor Jules van Lier’s comment during his inaugural lecture to mark his appointment as Professor of Anaerobic Wastewater Treatment at Wageningen University, an endowed chair.
‘What’s more important is that the supply of natural resources is drying up,’ said Van Lier. ‘In a hundred years we are going to run into problems: if we don’t look for alternatives now, we are going to end up in a situation where raw materials are monopolised, and that will lead to social unrest and conflicts.’ Humanity has to think up smarter ways of using available natural resources. For example, the supply of water is not unlimited. ‘At present the western world wastes water on a massive scale through toilet use, industrial wastewater and agricultural production.’
POST
Nevertheless, we have our doubts about the deeds that will be needed to back up the words. Because the SSC has worked in English for the last few years, we have a good perspective on the possible problems that may arise with English as the official language of the administration. One of those problems is that, despite all kinds of promises, declarations of intent and apologies, many important documents are still only available in Dutch. As a result, our French, Italian, Indonesian, Romanian and Chinese colleagues in the Council are excluded from council participation.
A farmer in Mozambique irrigates his maize crop, but for how much longer? Wasteful use of water for agriculture and industry is going to be a far greater problem in the future than increasing CO2 emissions, predicted Professor Jules van Lier in his inaugural lecture last week. / Photo Hans Dijkstra, BvB concentrated. By simply separating faecal waste from the rest of the wastewater system and catching it in tanks, we would need less energy to treat the rest of the household wastewater. It would also then be possible to use anaerobic methods to get methane gas out of the faecal waste in the tank.’ The irony according to Van Lier is that at present the western world exports its
wastewater treatment systems to third world countries through development projects. ‘The intentions are good, but this way our problems are introduced to other parts of the world. Why should sewage water in Africa be purified for drinking water if that means throwing away valuable nutrients that could be used in agriculture? It is far better to think up integral solutions with the people there that fit their situation.’ / TH
This problem recently reached a new low point when the SSC asked the Executive Board for an English version of its decision list. This was refused by the Board on the grounds that this was ‘not important for us’. The Executive Board conveniently seems to forget that it has a duty to inform its co-management councils. Moreover, in not providing an English version of its decisions, the Executive Board is acting contrary to its own international intentions and those embodied in the university it represents. On behalf of the Student-Staff Council, Wim Heijman and Mattijs Smits
More POST in English on page 18
Resource 0611 20-24
15-11-2006
17:09
Pagina 22
STUDENT
>
22
1 Het begint een jaarlijks terugkerend ritueel te worden, dronken elanden die door Zweedse straten zwalken. Onlangs is er één gevangen die schoolkinderen terroriseerde. De dronkenschap volgt meestal op een maaltijd van gefermenteerde appels. Ook Noorwegen heeft in deze tijd van het jaar regelmatig te kampen met zatte elanden. In Nederland hebben we vaker last van dronken Zweden en Noren.
Jammer voor alle geïnteresseerde herendisputen. De vier lippenurinoirs van de Oostenrijkse kunstenaar Rudolf Scheffel zijn afgelopen zondag allemaal verkocht op eBay. Opbrengst: ruim vijfduizend euro. De zinnenprikkelende pisbakken werden verwijderd uit een publiek toilet in Wenen omdat ze seksistisch zouden zijn. Daar zit iets in. Hoewel, zijn urinoirs niet altijd seksistisch?
N D
VERHOGING VAN COLLEGEGELD SCHRIKT NIET AF
Ve en in W ge ing
Verhoging of verlaging van het collegegeld heeft in Australië nauwelijks effect gehad op de instroom van eerstejaars. Alleen studenten tussen de vijfentwintig en veertig bleken enigszins prijsgevoelig. Dat meldt dagblad The Australian op grond van een rapport van de Britse universiteit van Southampton. De onderzoekers bestudeerden de situatie in Australië in opdracht van de Britse regering, die sinds dit studiejaar variabele collegegelden toestaat. Instellingen die hun collegegeld laag hielden, trokken geen extra studenten. Eén universiteit had het collegegeld zelfs afgeschaft voor sommige exacte opleidingen, maar ook dat hielp niets. Omdat studenten verwachten dat zij dankzij hun universitaire opleiding de rest van hun leven een hoger salaris zullen hebben, vinden zij de financiële lasten ‘niet extreem’, schrijven de onderzoekers. Geld speelt geen rol bij hun studiekeuze. Door de variabele collegegelden zijn studenten volgens het onderzoek wel meer gespitst op kwaliteit en stellen ze hogere eisen aan hun opleiding. Daarnaast blijkt dat hogere studieschulden de baankeuze beïnvloeden. Afgestudeerden zouden eerder voor een hoog salaris kiezen en dat kan nadelig zijn voor niet-commerciële sectoren. / HOP
Wageningse studenten tijdens een practicum. / foto GA
WAGENINGERS BLOKKEN ’T HARDST Wageningse studenten studeren het hardst van iedereen. Dat blijkt uit de studentenmonitor 2005, een grootschalige enquête onder Nederlandse studenten die het ministerie van onderwijs deze week publiceerde. Wageningers besteden 39 uur per week aan hun studie, acht uur meer dan de gemiddelde Nederlandse student. Ook studenten die een landbouwkundige oplei-
VELPSE STUDENTEN GAAN SAMENWERKEN Ruim zeventig studenten van drie verschillende opleidingen van hogeschool Van Hall Larenstein in Velp zijn deze week begonnen met een project op de Zuidoost-Veluwe. Het is voor het eerst dat zo’n grootschalig onderwijsproject gezamenlijk wordt uitgevoerd. Hoewel de drie groene opleidingen in Velp veel raakvlakken hebben is van samenwerking tot nu toe niet veel terechtgekomen. Het lectoraat Integraal waterbeheer en ruimtelijke inrichting is het nu gelukt alle Velpse opleidingen bij één project te betrekken. Het project kent meerder opdrachtgevers en heeft water als rode draad. ‘Het begon met het waterschap Veluwe, waar we eerder mee hebben samengewerkt’, vertelt Anouk Sloot van het lectoraat. ‘Zij zijn samen met Provincie Gelderland bezig met een pilot cultuurhistorie. Natuurmonumenten bleek in hetzelfde gebied watergerelateerde problemen te hebben. Voor de Unie van Bosgroepen geldt hetzelfde. Wij kunnen als lectoraat al die zaken mooi bij elkaar brengen.’ Omdat voor deze opdrachten ook de expertise van andere opleidingen nodig was benaderde het lectoraat naast de aan
Ja ‘ac zo do ac zij vie ee na Fli
haar gerelateerde opleiding Land- en watermanagement ook Bos- en natuurbeheer en Tuin- en landschapsinrichting. Studenten Tuin- en landschapsinrichting gaan ontwerpen maken van het beekdal als geheel en van specifieke landgoederen in het beekdal. Land- en watermanagementstudenten maken een herstelplan voor verschillende landgoederen, met als uitgangspunt de eisen die de bedreigde knoflookpad en kamsalamander stelt aan zijn leefomgeving. Verder moeten ze rekening houden met behoud en herstel van cultuurhistorische waarden van het landgoed. Ook studenten Bos- en natuurbeheer gaan zich met de knoflookpad en kamsalamander bezig houden en een ecohydrologische analyse van een landgoed maken. De studenten van verschillende opleidingen gaan gebruik maken van elkaars gegevens, maar werken nog niet in gemengde groepen samen. ‘Dat gaat in de toekomst misschien nog wel gebeuren. Maar iedere opleiding heeft zijn eigen competenties. We moeten dan goed kijken of die te combineren zijn en of het praktisch haalbaar is. Maar ik vind het al heel wat dat we op deze manier samenwerken’, aldus Sloot. / KM
ding aan het hbo volgen, werken harder dan gemiddeld, 37 uur per week. Dat is een uurtje minder dan hbo’ers die een opleiding in de gezondheidszorg doen. Wageningse studenten zijn volgens de monitor ook de armste van Nederland. Ze hebben per maand 879 euro te besteden, honderd euro minder dan gemiddeld. Dat komt vooral omdat de Wageningers minder betaald werk doen naast hun studie. Maandelijks verdient een Wageningse
student 111 euro. Ouders schenken nog eens 190 euro om de gaten in de begroting te dichten. Agrarische hbo’ers verdienen meer per maand (189 euro), maar krijgen minder van hun ouders (90 euro). De inkomsten van agrarische hbo’ers wijken daarmee nauwelijks af van het landelijk gemiddelde. / KV De studentenmonitor 2005 is te vinden op www. minocw.nl.
JESKE HEEFT SUCCES IN DE DERDE KAMER Student Jeske van de Gevel heeft haar termijn in De Derde Kamer met succes afgerond. Haar plan voor beroepsonderwijs in ontwikkelingslanden is verkozen tot de beste van de vijftien voorstellen die doorgaan naar de Tweede Kamer. Ethel Tolsma, onderwijsassistent bij Van Hall Larenstein, kreeg een prijs voor het organiseren van de beste activiteit. De Derde Kamer is een platform waarin de 150 leden voorstellen maken voor het verbeteren van de internationale samenwerking, om zo de politiek te beïnvloeden. Samen met Martha Witvliet-van der Wal werkte Jeske het afgelopen jaar aan een plan om regionale opleidingscentra en mbo-scholen in Nederland samen te laten werken met instellingen in ontwikkelingslanden om het beroepsonderwijs daar op poten te zetten. Het voorstel van Jeske, die in Wageningen Management of Agro-ecological Knowledge and Social Change studeert, werd zowel nationaal als internationaal goed ontvangen. De jury, bestaande uit Tweedeen voormalig Derde-Kamerleden, vond het voorstel creatief en realiseerbaar, en goed voor de eerste plaats.
Als prijs mogen de twee vrouwen afreizen naar een ontwikkelingsland om de praktische kanten van hun voorstel te bekijken. ‘We zijn verrast en blij’, reageert Jeske. Zij en Martha waren al in gesprek met instellingen voor beroepsonderwijs om het voorstel uit te voeren. Met de juryprijs hopen ze het plan nog verder uit te kunnen werken. ‘De basis om nationaal en internationaal te lobbyen is nu nog sterker.’ In totaal keurde de jury tijdens de plenaire zitting op 3 november vijftien voorstellen goed. ‘Ze gaan allemaal door naar de Tweede Kamer. Maar wat er verder mee gaat gebeuren weten we pas na de verkiezingen’, zegt Jeske. Derde Kamerleden organiseerden ook verschillende activiteiten gericht op ontwikkelingssamenwerking. De jury vond de activiteit van Ethel Tolsma, onderwijsassistent bij hogeschool Van Hall Larenstein in Wageningen de beste. Met vijf andere Kamerleden produceerde zij een lied over de Millenniumdoelen van de Verenigde Naties. Met de plenaire bijeenkomst is het zittingsjaar voor De Derde Kamer 2006 afgerond. Aanmelden voor het jaar 2007 kan tot en met 31 december via de website www.dederdekamer.nl. / LH
He ge po CD de be tim nu aa Le en m de va ke In de gin te op ec D6 ba vo de de ve ge av Ve pa va m vo da VV alt
Be
g
n
-
n tin. Zij el-
Resource 0611 20-24
15-11-2006
17:09
Pagina 23
16 NOVEMBER 2006
NUMMER NEGENTIEN VAN D66 VOERT HOOGSTE WOORD
Het was studentenvereniging Ceres niet gelukt hooggeplaatste kandidaten van de politieke partijen naar het debat te halen. CDA-kamerlid Marleen de Pater was van de aanwezigen de enige echte kanshebber op een zetel na 22 november. Toch timmerde ook de 23-jarige Erik Veldman, nummer negentien op de D66-lijst, flink aan de weg. De student Geschiedenis uit Leiden had regelmatig het hoogste woord en vocht keer op keer met De Pater om de microfoon. D66 mag dan op één zetel in de peilingen staan, over de belangrijke rol van zijn partij in het volgende kabinet Balkenende raakte Veldman niet uitgepraat. In de discussie over leerrechten probeerden alle partijen te scoren bij de verenigingsstudenten door te zeggen dat activiteiten naast de studie leerrechten moeten opleveren. ‘Maar er is maar één partij die echt opkomt voor studenten, en dat is D66’, stelde Veldkamp. ‘Door ons is de basisbeurs verhoogd en wij hebben ervoor gezorgd dat de OV-jaarkaart behouden blijft. De andere partijen zeggen: studeer zo snel mogelijk af. D66 zegt: haal zo veel mogelijk uit je studie.’ Veldman had gescoord; het eerste applaus van de avond was voor hem. Veldman verzette zich ook, net als zijn partijleider Pechtold doet, tegen de toon van het integratiedebat. ‘Een miljoen moslims in Nederland hebben nu het gevoel dat ze hier niet horen.’ Opvallend was dat Wiet de Bruin, nummer 32 van de VVD, toegaf dat de toon van Verdonk niet altijd even goed is geweest. Veldman ge-
RESOURCE #11
Vogelspinnen gebruiken dezelfde wapens als chilipepers, zo ontdekte Amerikaanse onderzoekers. De vanillotoxines waarmee de spinnen hun slachtoffers pijnscheuten bezorgen, blijken op dezelfde receptoren in te grijpen als de werkzame stof uit hete pepers. Die laatste stof, capsaïcine, kennen sommige mensen maar al te goed: die zit in peperspray.
Japanse vissers hebben een dolfijn met ‘achterpootjes’ gevangen. Waarschijnlijk zorgt een erfelijke afwijking ervoor dat de dolfijn een extra set flippers heeft achteraan het lijf, een eigenschap die zijn viervoetige afstamming verraadt. De viervinnige tuimelaar zwemt nu rond in een walvismuseum, in afwachting van nader onderzoek. Nooit gedacht dat Flipper nog eens pootjes zou krijgen.
Vertegenwoordigers van PvdA, CDA, VVD en D66 gingen op woensdag 8 november in discussie in de sociëteit van Ceres in Wageningen. Een verkiezingsdebat met gedreven, maar niet altijd even goed ingevoerde kandidaten.
23
lijk geven, deed hij echter niet. ‘Ik geef zelf les op een zwarte school en herken jouw verhaal helemaal niet.’ CDA-politica De Pater kwam met haar optreden nog het dichtst bij Verdonk. ‘Als mensen Nederlander zijn geworden, al dertig jaar hier wonen en nog steeds geen Nederlands spreken, mag je ze dan alsjeblieft dwingen om dat te leren?’ Ook De Bruin gaf aan dat verplichte inburgering goed is, ‘niet voor ons, maar voor hen’. Een politiek incorrecte uitspraak volgens de PvdA, want ‘dat is weer wij en zij’, aldus Keklik Yucel, nummer 49 op de sociaaldemocratische lijst. Gedurende het debat was duidelijk te merken dat er geen ervaren, goedingevoerde politici aan het woord waren. Yucel zorgde voor gefronste wenkbrauwen toen ze beweerde dat de EU ooit gevormd is vanwege gemeenschappelijke waarden die de lidstaten willen uitdragen. VVD’er De Bruin had even een ‘Gonny-momentje’ toen hij de naam van zijn eigen minister Winsemius niet wist en door de andere debaters geholpen moest worden. Andere aspirant-politici vielen op door een beperkte dossierkennis, met name op ‘Wageningse’ thema’s. Allen gaven aan milieu en natuur belangrijk te vinden, maar op de vraag uit het publiek of er in Nederland nog wel plaats overblijft voor landbouw, kwamen de politici niet verder dan ‘natuur en landbouw moet allebei kunnen’ en ‘we moeten een evenwicht vinden’. De gespreksleider probeerde de partijen aan het eind van het debat nog een uitspraak te ontlokken over coalitievoorkeuren, maar dat lukte niet. De kandidaten besloten met een eensgezind advies: stem niet strategisch, stem op de partij die je goed vindt. / KM
HET ECHTE WERK
BOZE GEESTEN IN BENIN Judith Both, pas afgestudeerd in Tropisch landgebruik aan Wageningen Universiteit, deed onderzoek naar het gebruik van wilde planten in Benin en Togo. Samen met haar vriend reisde ze langs dorpjes om met lokale boeren en medicijnmannen te praten.
o-
re n
e-
de
in
er
siBezoekers van het politieke debat op studentenvereniging Ceres. / foto Martijn Weterings
Enkele bewoners van de Leidse Pieterswijk zijn de overlast van studentenhuizen zo beu dat zij via een advertentie medeslachtoffers oproepen om samen actie te ondernemen. Harde muziek en openbare dronkenschap hebben het leefmilieu volgens de huizenbezitters zo verslechterd dat zij een lagere WOZwaarde hebben kunnen bedingen en belastingsgeld hebben teruggekregen. Minister Zalm zou dat geen overlast noemen, maar een meevaller.
‘Ik interviewde de bewoners over welke wilde planten zij belangrijk vinden en waarom. Ook vroeg ik traditionele genezers naar hun opvattingen. Zij zijn dé experts op het gebied van wilde planten. Zelf beweerden ze alles te kunnen genezen met kruiden behalve aids, hernia en epilepsie. Of dit waar is, weet ik niet. Wel zag ik in één van de dorpjes de genezing van een vrouw met een complexe beenbreuk. Ze werd traditioneel gespalkt met een combinatie van riet, watjes en kruiden. Zes weken later liep ze weer rond. In Togo worden de wilde planten vooral als medicinale kruiden gebruikt. In Benin hechten de mensen echter veel waarde aan het hout als brandstof en als exportproduct. Ook worden in beide landen de planten gebruikt voor rituelen. Voodoo speelt een grote rol. De mensen zijn er bang voor. Op de markt stikt het van de poedertjes en kruiden en op veel boerderijen hangen veren tegen boze geesten.
Zelfs onze goed opgeleide tolk van de universiteit gelooft in boze geesten en natuurgoden. Maar de mensen geloven ook dat christenen niet door voodoo kunnen worden beïnvloed. Het christendom is dan ook in opkomst, zeker in en rondom de steden. Tussen het veldwerk door werkte ik op een kantoor in Contonou, de hoofdstad van Benin. Omdat die stad heel smerig is, wilden mijn vriend en ik daar niet wonen. In een dorpje buiten de stad vonden we een net afgebouwd schuurtje dat we mochten huren van de boer. De inwoners vonden ons heel interessant. Hordes kinderen kwamen ons altijd achterna en zongen liedjes over ons omdat wij blank waren. Ze keken zelfs door de ramen in ons hutje. Ze wilden altijd geld. Wit is rijk. Ook volwassenen bleven erom vragen. Ik werd er soms achterdochtig en terughoudend van. Ik dacht dat de mensen wel aan ons zouden wennen, maar het verschil blijft nu eenmaal. Als ik moe uit mijn werk kwam en ik zag weer iemand aankomen, plakte ik het liefst mezelf achter het behang. We konden ons nooit terugtrekken. Dat vond ik wel vermoeiend. Maar ik vond het een bijzondere ervaring om door het land te reizen en dit onderzoek te kunnen doen.’ / Laurien Holtjer
Resource 0611 20-24
15-11-2006
17:09
Pagina 24
STUDENT
RESOURCE #10
24
PRIKBORD
[email protected]
VOOR JE MOOISTE FOTO, JE EERSTE VERHAAL, JE EIGEN CARTOON ‘Het licht en het kruis zijn het centrum, vertelt Annemarieke de Bruin, inzender van deze foto. Zij organiseert vanuit de Student Chaplaincy en samen met In de Wereld-SP3 en Raad van Kerken elke tweede maandag van de maand Taizéavonden op Duivendaal in Wageningen. ‘Ons doel is om vanuit stilte en meditatieve gebeden contact te zoeken met God.’ Taizé is een oecumenische broedergemeenschap, gesticht in 1940 door Frère Roger in het Franse plaatsje Taizé. Ieder jaar trekt het dorpje massa’s jongeren die op zoek zijn naar bezinning. ‘Op hoogtijdagen zijn er wel drieduizend mensen. Ze komen overal vandaan. Het is een breed gedragen manier van geloven.’ Maar het kan ook op kleine schaal, blijkt uit de Wageningse Taizéavonden. ‘Iedereen zit naar de kaarsjes toe en zingt de meditatieve liederen. Deze zijn kort en bondig. Vaak zijn het twee regeltjes die iedereen achter elkaar herhaalt’, vertelt Annemarieke. Dit is volgens haar een goede manier om te mediteren en gedachten te laten gaan. / LH
GESNAPT
M I N A HET KAKIVERHAAL Ik was een iel, huppelend meisje met wild haar en zwarte knieën. Met een ondeugende glimlach en een hoog stemmetje sprong ik van trappen af, waardoor mijn rokje omhoog woei. Mijn zus had een te grote bril, kroeshaar en ietwat grote voeten. Onze moeder stond vaak in de keuken en
WIE? Biologiestudent Marten Tacoma stond zaterdag op het plein voor theater Junushoff in Wageningen bij de verkiezingsbus van Femke Halsema. TOEVALLIG HIER? ‘Nee, ik hoorde het van mijn vriendin. Die zit in het promotieteam van GroenLinks en is al een paar keer met de bus mee geweest. Ik had niks te doen, dus ik ben even gaan kijken. Mijn vriendin woont trouwens in Apeldoorn en is niet mee op campagne vandaag.’ WAT GA JE STEMMEN? ‘Ik heb een kieswijzer ingevuld en SP en GroenLinks stonden bij mij bovenaan. Omdat ik het milieu belangrijk vind, wordt het GroenLinks. Ik vind dat er niet teveel in de auto moet worden geïnvesteerd.’ EN VANMIDDAG? ‘Ik denk dat ik straks lekker een stuk ga fietsen. Het is prima weer.’ / YdH
zorgde voor mij en mijn zus terwijl mijn vader met zijn harde stem en technische achtergrond duidelijk de man in huis was. We woonden nog maar een paar jaar in Nederland, haatten het weer, de moeilijke taal en het geprakte eten. Soms kwam mijn vader thuis en zei: ‘Kijk eens wat ik heb meegenomen…’ In zijn hand hield hij enorme granaatappels of overheerlijke kaki’s. Dan gilden mijn zus en ik van blijdschap, want dat was ons lievelingsfruit. Als mijn vader granaatappels had meegenomen pakte hij een grote schaal en sneed er een doormidden. We begonnen dan te eten, waarbij het sap langs onze armen liep. Als hij kaki’s had meegebracht moesten we vaak een paar weken wachten, omdat ze nog niet rijp waren. Dan la-
gen ze bovenop de koelkast tot mijn vader zei dat het tijd was, maar de goddelijke smaak was het wachten waard. Tegenwoordig zijn we al veel meer van Nederland gaan houden en kan mijn vader zelfs stamppot maken. Hij koopt nog steeds wel eens granaatappels en kaki’s, maar het sprookjesachtige gevoel van toen is weg. Laatst zag ik op de markt in Wageningen dozen vol kaki’s staan, die er rijp en verrukkelijk uitzagen. In een vlaag van jeugdsentiment kocht ik een hele doos, pakte thuis mijn tas in en ging op weg naar mijn ouders. In de bus en trein zette ik de doos op de stoel naast me en keek er grinnikend naar. Thuisthuis aangekomen zette ik de kaki’s op tafel en zei: ‘Kijk eens wat ik heb meegenomen…’ / Mina Etemad
