België-Belgique P.B. 9000 Gent X
Peper
Editie april/mei/juni 2012
8/5682
ERKENNING P702077 V.U. Joost Cammaert / Sergeant de Bruynestraat 78-82 / 1070 Brussel
Dossier VrijheidDe Craemer Interview Ann m beleggen Dossier Duurzaa
driemaandelijks magazine van
groenland
Soap Het werkt ontspannend om dagelijks wat tijd vrij te maken
te willen snappen, hetgeen men langs de kant van de weg
om een soap te volgen. Het geeft iets om naar uit te kijken,
met veelvuldig gevlag beklemtoont.
mee te zijn. Iets volgen is fijn. Wat je volgt, maakt bijna niet
van dit blad volgen met graagte de politieke soap. Enkele
uit. Sommigen kiezen voor de klassieke Australische soaps,
aanvoerders met hun strijdende teams, elk met een kleurtje,
anderen gaan voor hedendaagse varianten zoals Grey’s
tabelletjes, wedstrijdjes, winnaars en overlopers, en er wordt
Belangrijker dan de plot zijn
al eens een vrouw bepoteld. Opnieuw: men weet van geen
de basisingrediënten: haantjesgedrag, intriges, spanning,
stoppen. Om de haverklap een nieuwe wedstrijd met een
verraad, dokter(s) en dat het nooit of enkel zeer moeizaam
nieuwe inzet, zogezegd. Spelers van deze soap gaan lang
mag eindigen. Combineer enkele van deze elementen, regis-
mee en mensen die de soap lang genoeg volgen zien zelfs
Veel mannen
zonen en dochters het podium betreden om dezelfde frat-
Anatomy of Komen Eten.
seer strak en je hebt een kijkerslegioen.
De meeste lezers
In elk land heeft zo’n soap heel andere
volgen de voetbalsoap. Een simpele verhaallijn, veel span-
sen uit te halen.
ning, puntjes pakken, rangschikkinkjes, bekers, medisch luik,
hoofdrolspelers, inzetten enzovoort. Op het eerste zicht is dit
elkaar kopen, het kan niet op. En als het gedaan is, begint
niet te volgen voor buitenstaanders. Of toch? Toen ik vorig
men het jaar erop gewoon van nul. Men schudt dan een klein
jaar als gelegenheidsleerkracht aan mensen van over de hele
beetje met het pak waardoor sommige spelers in een andere
wereld in een inburgeringscursus probeerde uit te leggen
schuif komen te liggen en doet weer verder. De universaliteit
waarom België geen regering had, verwachtte ik veel onbe-
van deze soap is trouwens onvoorstelbaar, onderverdelingen
grip. Iedereen deed wel goed mee aan de oefeningen, maar
in nationale competenties doen nauwelijks ter zake. Zet een
ik was er toch niet gerust in. Gaan deze mensen dit gehannes
Belg gelijk waar ter wereld in een taxi en de kans is reëel dat
wel begrijpen? Is dit gedoe met kieskringen en taalvereisten
de chauffeur alle teams van de Jupiler Pro League overloopt
en faciliteiten niet veel te lokaal? Ik bedoel maar: welk ander
met speciale aandacht voor de recentste aankopen, uitschui-
land heeft nu in godsnaam zulke moeilijke scenario’s uitge-
Tenzij er een schoon vrouw passeert
schreven voor het verdere verloop van z’n soap? Ik was dan
Anderen volgen dan weer de wielersoap, in
ook beducht voor mijn eigen slotvraag: ‘En, wat hebben we
te delen in twee bedrijven: voorjaar en rondes. Ook hier zor-
geleerd?’, normaal gesproken de toverformule om een klas
gen allerhande tabellen en puntentellingen voor spanning,
stil te krijgen. Het antwoord was dit keer anders, verfrissender
zijn er af en toe nieuwe coalities, geblondeerde valsspelers
dan ik had gedacht en kwam uit alle monden tegelijk en ik
en wordt een vrouw al eens bedrogen. Ook hier weet men
citeer: ‘Same shit, different place.’ Wie had dat gedacht! De
van geen stoppen, elk jaar stormen dezelfde mannen en hun
politiek in Kenia, Sri Lanka, Nieuw-Zeeland en Thailand min
poulains de heuvels op, ter vermaak van het publiek. Deze
of meer dezelfde!
vers en Mexico, 86. natuurlijk.
Een andere scenarioschrijver, snel.
soap is veel lokaler, men moet van de streek zijn om het wat
Bram Van Renterghem 2
edito
Jong Groenen in pole position De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan. Je voelt de nervositeit in de lucht hangen. Programma’s worden geschreven, coalities gesmeed, lijsten gevormd en persberichten vliegen de deur uit. Over minder dan 6 maanden kiezen we wie het beleid in jouw gemeente de komende 6 jaar vorm zal geven. Voor Groen is het tijd voor een ‘positief alternatief’. Gedaan met de stoffige, vastgeroeste schepencolleges. Tijd voor vers bloed, jongeren die een nieuwe wind laten waaien in jouw gemeente!
gelijk e d l e w n e b b e h n e Jonger orstellen vo n e n e m o r d , n e e ide voor hun gemeente
Daarom lanceerden Jong Groen en Groen in februari de campagne ‘Sjerp zoekt Groentje’. Doel van de campagne? Jongeren motiveren om iets te doen met hun mening, hun stem te laten horen, naar buiten te komen en op tafel te slaan. Ondanks de teneur die er de laatste tijd heerst, hebben jongeren wel degelijk ideeën, dromen en voorstellen voor hun gemeente. Dat konden we aan de lijve ondervinden in Gent, Leuven, Antwerpen en Brussel.
inhoud
Politiek engagement bij jongeren aanwakkeren is geen taak voor politieke partijen alleen, maar ze moeten wel het goede voorbeeld geven. Er staan heel wat Jong Groenen klaar om
Dossier I..................................... p 4
de stap naar Groen te zetten en een mandaat op te nemen.
Wat is vrijheid?
Jongeren die ambitie hebben voor hun gemeente, die de
Gevat
stem van hun leeftijdsgenoten willen vertegenwoordigen in
............................................... p 8
Urban mining
de gemeenteraad en als het kan zelfs in een schepencollege.
In beeld..................................... p 11
Jongeren voor wie het tijd is om vooruit te gaan. Die het stof
Sjerp zoekt Groentje
uit de gemeenteraad zullen kloppen en onder het motto ‘Think global, act local’, klaar om er een lap op te geven.
Interview............................ p 12 Ann de Craemer, een schrijfster vol vuur
De campagne ‘Sjerp zoekt Groentje’ of ook ‘Groentje zoekt
Dossier II................................ p 16
Sjerp’ is een duidelijk signaal naar de Groen-groepen
Duurzaam beleggen
om jongeren kansen te geven en waarom niet met een
Jong..................................................... p 20
verkiesbare plaats op de lijst?
Jongerenvertegenwoordiger zijn, hoe doe je dat?
cultuur...................................... p 22
Bart Dhondt, voorzitter Jong Groen!
Peper goes classic
recept........................................... p 23
3
dossier I
Wat is vrijheid?
4
dossier I
In haar boek ontmaskert Gescinska de negatieve vrijheid, die
Waarschijnlijk is er geen woord dat in
enkel draait om het wegnemen van belemmeringen en beper-
onze samenleving zo vaak in de mond ge-
kingen, als een vrijheid die niet meer dan een lege doos blijkt.
nomen weerklinkt als het woord vrijheid.
Een vrijheid die niet meer is dan een vage of valse belofte
Elke politieke partij lijkt vrijheid hoog in
van mogelijkheden en kansen. Deze vrijheid is allerminst een
het vaandel te dragen, maar wanneer we
garantie voor succes en geluk. In deze vrijheid weet de mens
die vrijheid nader bekijken, stellen we
namelijk niet wat te doen, hij is aan zijn lot overgelaten en on-
vast dat de verschillende partijen binnen
machtig om te doen wat moet. De vrijheid is dan een last die
het politieke spectrum uiteenlopende con-
de mens beangstigt. De negatieve vrijheid focust enkel op het
cepten van vrijheid verdedigen. Filosofe
uitbreiden van de theoretische mogelijkheden, zonder daarbij
Alicja Gescinska schreef een boek over de
te bekijken in welke mate die verschillende keuzemogelijkhe-
problematiek van de vrijheid en toont aan
den mensen ook echt vrijer maken.
dat vrijheid verre van vrijblijvend is.
^
Dat vrijheid wrange kanten kent, ondervond Alicja Gescinska als
Een te veel aan keuze kan een omgekeerd effect hebben op onze vrijheid. Een overaanbod aan keuzemogelijkheden betekent niet noodzakelijk meer vrijheid.
kind aan den lijve. In 1988, een paar maanden voor de val van de Muur, vluchtte ze met haar familie weg uit het communistische Polen. Ze kwam als zevenjarig meisje terecht in België, in het vrije Westen. Al snel moest ze vaststellen dat de vrijheid die het Westen predikte, niet de vrijheid was waarop ze gehoopt had. In de vrije wereld wonen, bleek geen garantie te zijn op vrijheid. Pas wanneer ze op latere leeftijd in contact kwam met filosofie en literatuur, kon ze verwoorden wat er schort aan ons alledaags vrij-
^
heidsconcept. Het alternatief ligt voor Gescinska in een andere opvatting van vrijheid, in de filosofie positieve vrijheid genoemd. Een cruciaal idee in het betoog van Gescinska is dat je weinig
Het keuzepalet uitbreiden is niet automatisch positief, maar
hebt aan vrijheid als je er geen gebruik van kan maken. Ze ver-
kan leiden tot keuzestress, zo blijkt uit onderzoek van psy-
wijst hierbij o.a. naar Charles Taylor, die een onderscheid maakt
choloog Barry Schwartz. Hij bestudeerde de keuzeparadox
tussen vrijheid als opportunity-concept en vrijheid als exercise-
met een experiment waarbij studenten een oordeel moesten
concept. Centraal in dit onderscheid staat de vraag: is iemand
vormen over welke chocoladesnoepjes de lekkerste waren. De
vrij om een bepaalde handeling te stellen wanneer hij daar
eerste groep studenten kreeg de keuze uit zes snoepjes, de
theoretisch de mogelijkheid toe heeft? Het doet er verder niet toe
tweede groep kreeg dertig snoepjes voorgeschoteld. De eer-
of hij die handeling ook effectief stelt (opportunity) en of hij de
ste groep bleek meer tevreden over hun keuze en de smaak
handeling ook effectief uitvoert (excercise).
van de chocolade. De tweede groep had duidelijk moeite met het overaanbod. Schwartz wijst op een specifieke angst die hij
Een gelijkaardig onderscheid vinden we in de concepten nega-
ook vaststelt in rijke, ontwikkelde landen. Een teveel aan keu-
tieve en positieve vrijheid. Negatieve vrijheid is ons alledaags
zes kan een omgekeerd effect hebben op onze vrijheid. Een
idee van vrijheid en bestaat uit de afwezigheid van externe in-
overaanbod aan keuzemogelijkheden betekent niet noodzake-
menging. Positieve vrijheid daarentegen omvat de aanwezigheid
lijk een betere levenskwaliteit of meer vrijheid.
van een concreet vermogen om te doen wat je wenst en behoort te doen. De positieve vrijheid maakt duidelijk dat vrijheid geen
Om een mens gelukkig te maken is meer nodig dan onbe-
formeel, statisch gegeven is. Om de vruchten van de vrijheid te
perkte keuzemogelijkheden en de afwezigheid van grenzen,
plukken, hebben we een concreet handelingsvermogen en een
inmenging of restrictie. Negatieve vrijheid is duidelijk niet altijd
concreet handelen nodig. Vrijheid moet je dus veroveren: je bent
het cadeau zoals vaak voorgesteld. Het alternatief voor nega-
niet vrij, je wordt vrij.
tieve vrijheid legt de vrijheid niet aan banden, maar is simpel-
5
dossier I weg een andere opvatting over vrijheid: de positieve vrijheid.
speelgoedwinkel om duidelijk te maken dat de negatieve vrij-
Wat helpt om die andere opvatting over vrijheid te begrijpen,
heid enkel bekommerd is om de toegang tot de speelgoedwin-
is het onderscheid dat psychoanalyticus Erich Fromm maakt
kel en niet om wat er in die winkel zelf gebeurt. Er is wel een
tussen het negatieve vrij zijn van iets en een positief vrij zijn
verschil tussen een kind dat uiteindelijk met een pop naar huis
om iets. Je kan bijvoorbeeld vrij zijn van externe inmenging,
gaat en een kind dat met lege handen achterblijft. Het ene
maar onvrij om een concrete handeling te stellen die mij of
kind is dus beter in staat van haar vrijheid te genieten dan het
een ander gunstig zou zijn. Of om het nog concreter te maken:
andere, maar de negatieve vrijheidsvisie is onverschillig voor
je kan tegen een analfabeet zeggen dat hij vrij is om te lezen,
dit onderscheid.
want niemand legt hem immers iets in de weg of verbiedt het hem een boek te nemen. Het mag duidelijk zijn dat de analfa-
De morele onverschilligheid van de negatieve vrijheid blijkt
beet niet vrij is om de handeling van het lezen te stellen, want
uit het schadebeginsel van John Stuart Mill: elk individu
hij kan het simpelweg niet.
mag doen wat hij wil, zolang hij daarbij geen ander stoort en beperkt in zijn doen. Enkel wanneer je de vrijheid van een ander schaadt, moet er tussenbeide gekomen worden. Dit
^
is een duidelijke uiting van een negatieve vrijheidsopvatting die enkel gericht is op de afwezigheid van belemmeringen
Als we de ander vrij moeten laten om te doen wat hij wil zolang hij een ander geen schade berokkent, moeten we dan onbewogen en machteloos toekijken wanneer die ander zichzelf schade berokkent?
door anderen. Volgens Gescinska leidt dit schadebeginsel tot morele onverschilligheid: als we de ander vrij moeten laten om te doen wat hij wil zolang een ander geen schade berokkent, moeten we dan onbewogen en machteloos toekijken wanneer die ander zichzelf schade berokkent? Gescinska vraagt zich af of het niet beter is een individu tegen zichzelf te beschermen. Betekent ingrijpen dan een aantasting van de vrijheid van dat individu? Wanneer iemand zichzelf in de vernieling drinkt, is het dan niet onze morele plicht om in te grijpen en die persoon van de drank af te helpen? We kunnen ons beroepen op het schadebeginsel en niet ingrijpen zolang die persoon niemand anders schade berokkent. We kunnen
^
ons ook afvragen in welke mate iemand die kampt met een alcoholverslaving nog echt vrij te noemen valt. De sleutel van de positieve vrijheid ligt in de autonomie van een individu.
Het grote probleem van de negatieve vrijheid is haar mo-
Bekeken vanuit het perspectief van de positieve vrijheid zullen
rele onverschilligheid. Die negatieve vrijheid creëert wel
we ingrijpen om iemand tegen zichzelf te beschermen. Iemand
een ruimtedie vrij is van inmenging en beperking, maar wat
die zich verliest in drank, verliest zijn autonomie en bijgevolg
er binnen die ruimte gebeurt, is onbelangrijk. Volgens de
zijn mogelijkheid tot handelen.
negatieve vrijheidsopvatting heeft bijvoorbeeld ieder kind het recht en de vrijheid om een speelgoedwinkel binnen te gaan.
^
Maar dat het ene kind in deze opvatting vrijer blijkt te zijn dan het andere, kon Gescinska zelf ervaren in haar kindertijd.
Vrijheid is een werkwoord: de essentie van de vrijheid moet in haar uitoefening liggen.
Toen ze na de vlucht uit het communistische Polen in het vrije Westen terecht gekomen was, bezocht ze op een dag samen met haar ouders een speelgoedwinkel. Er ging een wereld voor haar open: waar in het communistische Polen goederen
^
schaars waren en de keuze beperkt, leek ze in het paradijs tercht gekomen, alles lag voor het grijpen en er was keuze te over. Er was één hinderpaal: de ouders van Gescinska
Gescinska stelt dat vrijheid niet vanzelf komt, maar veroverd
beschikten niet over het geld om zelfs maar één pop voor
moet worden. Vrijheid is een werkwoord: de essentie van de
hun dochter te kopen. Gescinska gebruikt het beeld van de
vrijheid moet in haar uitoefening liggen. Positieve vrijheid
6
dossier I draait om zelfrealisatie en het goede leven. Vrijheid krijgt op is pas vrij door het goede te doen en zich op die manier te
Het autonomieprincipe van Immanuel Kant
realiseren als persoon. Vrijheid is de opgave om ons leven op
Wie het binnen de filosofie over autonomie wil hebben,
een zinvolle manier in te richten. Of, om het in de woorden van
komt snel terecht bij het autonomieprincipe van Im-
Gescinska te zeggen: “Sta op, begin te leven en heb lief. De
manuel Kant (1724-1804). Kant gaat ervan uit dat je een
vrijheid lonkt.”
individu nooit kan dwingen goed of vrij te zijn. Je kunt
deze manier een plaats in het hart van de ethiek. Een mens
slechts goed doen uit zuivere achting voor het goede,
Twee opvattingen over vrijheid
voor de morele wet. Er is met andere woorden voor Kant
Het onderscheid tussen negatieve en positieve vrijheid
in vrijheid handelt uit eerbied voor de wet. Slechts in de
is binnen de filosofie het best bekend via het essay Twee
overtuiging het goede te doen, enkel en alleen maar om-
opvattingen over vrijheid (1958) van Isaiah Berlin. In dit
dat het goed is (en niet omdat het afgedwongen wordt
essay beschrijft Berlin de negatieve vrijheid als de afwe-
of er een andere externe motivatie een rol speelt), kan
zigheid van externe inmenging en beperkingen. Dit is de
een mens volgens Kant echt vrij zijn. Dit verband tussen
meest gangbare definitie van vrijheid: niemand die zegt
vrijheid en het goede doen, is een belangrijk verband
wat je moet doen of je ergens toe verplicht.
binnen de positieve vrijheid. Door het goede te doen,
Positieve vrijheid daarentegen bestaat uit de aanwe-
realiseert de mens zichzelf en wordt hij vrij.
een groot verschil tussen iemand die handelt in overeenstemming met de wet (wat afdwingbaar is) en iemand die
zigheid van een concreet vermogen om datgene na te streven wat goed is. Positieve vrijheid vloeit voort uit de wens van het individu om zijn eigen meester te zijn. Een
Alicja Gescinska – De verovering van de vrijheid. Van luie men-
meesterlijk leven is een zinvol, goed en gelukkig leven.
sen, de dingen die voorbij gaan.
Positieve vrijheid draait om zelfverwerkelijking van de mens. In de positieve vrijheidsopvatting wordt de mens steeds vrijer naarmate hij beter in staat is om zichzelf te ontplooien en zijn geluk te vinden. Het onderscheid tussen een negatieve en positieve vrijheid draait dus vooral om de afwezigheid van een belemmering enerzijds en aanwezigheid van een vermogen anderzijds.
Leen Verheyen
7
gevat
Urban mining Een chique woord voor recyclage
“Business as usual is geen optie meer”, een zin die al meermaals en tot vervelens toe werd neergepend in Peper. Helaas, voor onze
materialenafhankelijkheid
voor
de
exploiteren. Deze rush vindt voornamelijk in het zuiden, in
producten die wij aanschaffen en gebrui-
Australië en in China plaats. Voornamelijk westerse landen
ken is dit niet anders...
dirigeren de exploitatie, gezien de vraag daar groter is dan in het zuiden. Hierdoor zijn de hulpbronnen oneerlijk verdeeld
Om alle mensen ter wereld te voeden, kleden en een waardig
en dat maakt ze strategisch extra belangrijk.
bestaan te geven, gebruiken wij rijkdommen en hulpmiddelen
Natuurlijke rijkdommen bevinden zich vaak in ontwikkelings-
uit de natuur. Ze zijn onmisbaar en het bestaan van de mens
landen. Normaliter kunnen landen door deze rijkdommen
staat of valt met de aanwezigheid ervan. Daar knelt het schoen-
groeien, maar de inkomsten van de exploitatie, worden zelden
tje. In de loop van de voorbije eeuw, waarin de wereldbevolking,
gebruikt voor maatschappelijke investeringen. Volgens een
de vleesconsumptie, het waterverbruik, etc. exponentieel steeg,
rapport van de Wereldbank leidt dit – cynisch genoeg – tot
steeg ook de behoefte aan steeds meer nieuwe producten en
verarming en dus een afname van de rijkdom of het vermogen
kwamen de hulpbronnen onder druk te staan.
van deze landen. Vandaag is transparantie noodzakelijk. Westerse landen willen overgaan tot exploitatie van grond-
Niet alleen voor olie of gas, maar ook voor bepaalde meta-
stoffen in het zuiden, moet dat een win-winsituatie bieden
len en mineralen ontstond een wereldwijde rush om ze te
voor beide partijen.
8
gevat
Slinkende voorraad
Zoals eerder gezegd is de westerse wereld - waaronder wij Europeanen - de grootste importeur van mineralen, meta-
Hoewel de vraag naar grondstoffen stijgt, voldoen de meeste
len en de zogenaamde ‘zeldzame aarden’. We zijn dan wel
(gekende) voorraden nog voor de komende decennia. Door
zelfvoorzienend voor onze bouwmaterialen (zand, kiezel-
steeds nieuwe ontdekkingen in de aarde en hogere prijzen
steen, natuursteen), we zijn dat zeker niet voor metaalertsen
vergroten de reserves zelfs. De ontginning van grondstoffen
(Europa zorgt voor 3% van de wereldwijde productie), koper
gebeurt zelden op een diepte van meer dan 200 m, terwijl de
(50% import), zink (60% import) ijzer, tin en bauxiet (80%
aardkorst tientallen kilometers dik is. De reserves die vandaag
import) en kobalt en de zeldzame aarden (100% import). Dat zegt nog niets over de onrechtstreekse import van water door de invoer van veevoeder die een slordige 100 miljard (!) kubieke meter bedraagt.
^
Mijnontginning gebeurt meestal op minder dan 200 m, terwijl de aardkorst tientallen kilometers dik is ^
Europa kan zelf weinig grondstoffen ontginnen, de prijzen gaan de hoogte in en nieuwe technieken op vlak van recyclage ontstaan, dat wekt de interesse van bedrijven en overheden voor het zogenaamde ‘kringloopdenken’ of urban mining. Of het draagt bij tot een positief imago van het bedrijf. Hoewel het voor sommige bedrijven meer ‘greenwashing’ dan gemeende bezorgdheid voor de planeet inhoudt, is urban mining een positieve evolutie te noemen. In Vlaanderen werkt Peter Tom Jones, onderzoeksmanager op de KU Leuven, mee aan een project dat wil nagaan hoe
de dag ontgonnen worden, liggen echter aan het aardop-
oude stortplaatsen kunnen benut worden als materiaal- en
pervlak en/of de meest toegankelijke regio’s. Deze reserves
energiebronnen van de toekomst, het zogenaamde Enhanced
beginnen op te raken. Men zal dieper moeten gaan graven of
Landfill Mining. Volgens Jones heeft dit concept veel maat-
in minder toegankelijke regio’s. Dat zorgt onvermijdelijk voor
schappelijke voordelen: banen, energiewinning, recuperatie
een negatief effect op de biodiversiteit en de CO2-uitstoot.
van metalen, herwinning van land en natuur en kan de over-
^
heid hier op termijn een succesvol exportproduct van maken.
Door onze behoefte aan nieuwe producten komen onze natuurlijke rijkdommen onder zware druk te staan
De Vlamingen behoren tot de absolute wereldtop wat recy-
^
cleren betreft. Ook worden producten alsmaar efficiënter en vragen ze minder materialen. Toch is het noodzakelijk dat wij westerlingen ons consumptiepatroon grondig evalueren en ons afvragen of het ook niet met wat minder kan. Ons geluk kan er wel bij varen.
9
Mike Vandeperre
te gast Écolo j kreeg van Jong Groen carte blanche op deze pagina van Peper.
Winter School Plan B’
é colo j et Jong pr é sents à Remersdael
Les 17 et 18 mars 2012, Groen
é taient
parence au niveau de ces placements financiers permettant d’en garantir l’éthique.
avec les autres jeunesses politiques
Les débats du dimanche ont porté sur l’instauration d’une
nationales
circonscription fédérale, en présence notamment de Philippe
é vé nement
pour
la
Winterschool.
Cet
était organis é par ‘Plan B’,
une plateforme visant
à
stimuler le dia-
logue entre communaut é s et le vivre
Van Parijs (UCL - fondateur du Groupe Pavia à l’initiative de la proposition) et Jan-Emmanuel De Neve (initiateur de la pétition Be For Democracy pour une circonscription fédérale,
ensemble en Belgique. Au programme: un
soutenue par écolo j). Une excellente occasion de rappeler le
de nos pensions et la circonscription
permettant de faire monter des débats au niveau national et
d é bat ouvert et sans tabou sur l’avenir federale.
soutien des verts à la création d’une circonscription fédérale de mobiliser nos politiciens sur l’ensemble du pays. écolo j se réjouit une fois de plus de la proximité des opi-
Fondée en 2010 par des jeunes citoyens engagés, la plateforme ‘Plan B’ a réuni les représentants des jeunesses politiques pour sa première Winter School. Jong Groen était représenté par Bob D’Haeseleer et écolo j par Guillaume Le Mayeur et Michaël Maira pendant les deux journées de
nions avec Jong Groen et souligne l’importance de développer des actions et des positions en commun. De manière plus générale, écolo j soutient et participe activement à toute initiative visant à jeter des ponts entre jeunesses politiques, des deux côtés de la frontière linguistique. Il est
rencontres et de débats.
important que les jeunes puissent se saisir, dans un climat
Après des exposés introductifs des professeurs Erik Schok-
tous les belges. Rendez-vous est d’ores et déjà pris pour la
kaert (KUL), Marc De Vos (UGent – Itinera Institute) et Ste-
convivial et décontracté, de thématiques cruciales pour prochaine édition!
phan Neetens (cabinet du Ministre des pensions), la journée de samedi s’est prolongée par un moment de réflexion destiné à dégager des perspectives d’avenir pour nos pensions.
Woordenlijst
La journée s’est clôturée par un débat entre les représentants des jeunesses politiques.
circonscription fédérale: Federale kieskring
Deux moments au cours desquels nos représentants n’ont
Destiné à dégager: Met de bedoeling te komen tot
pas manqué de souligner l’importance de réformes alter-
Privilégiant: de voorkeur gevend aan
natives, solidaires et durables privilégiant la solidarité du
Dénoncé: aanbrengen
premier pilier aux initiatives individualisées du second et
se réjouit: verheugd zijn
troisième pilier. Les verts ont également dénoncé les risques
se saisir: zich vastbijten
des mécanismes de capitalisation des pensions dans un contexte économique instable et l’importance d’une trans-
10
MichaEl Maira en Guillaume Le Mayeur
in beeld
Sjerp zoekt Groentje Te weinig fuifzalen in je gemeente? Worden verplaatsingen in de stad te duur en onveilig? Nood aan meer repetitielokalen? Alleen gaan wonen is onbetaalbaar? Kortom, er mag gerust wat extra positieve aandacht naar de jongeren in jouw stad of gemeente? Hoog tijd om ingedommelde schepencolleges en burgemeesters wakker te schudden! Jong Groen wil jongeren daarbij helpen. De voorbije tijd maakten we heel wat foto’s van mensen die voor één minuut burgemeester wilden zijn en zo hun beste ideeën lanceerden. Surf naar www.sjerpzoektgroentje.be om alles te lezen over hoe je als jongere kan participeren aan het beleid in je gemeente.
11
INTERVIEW
Ann De Craemer
een schrijfster vol vuur Naar goede katholieke gewoonte zeiden ze haar “Doe maar gewoon” en “Het is beter om te zwijgen, want het haalt toch niets uit”. Gelukkig besliste de jonge schrijfster en
journaliste
niet
braaf
te
zijn.
Met
een vurig verlangen reisde ze naar de Islamitische
Republiek
Iran
tijdens
de
woelige presidentsverkiezingen van 2009. Voorbij de sluiers en maskers ging ze op zoek naar de ‘duizend-en-één-dromen’ van de Iraanse burgers. In het land van de poëzie verfijnt ze haar taal, het land wakkert haar afkeer voor religie aan.
In 2010 verscheen “Duizend-en-éé n dromen”, het journalistieke verslag van een ontdekkingsreis naar de stem van de gewone Iranië r. Hoe is jouw interesse voor Iran ontstaan? Ann de Craemer: Dan ga ik even 12 jaar terug in de tijd, toen
In 2011 choqueert ze de nonnen uit het
zag ik een heel hectische uitzending van Zomergasten met
West-Vlaamse Tielt met de publicatie van
de Iraans-Nederlandse schrijver Kader Abdolah. Het was het
Vurige Tong. In die vertelling verdrijft ze de demonen van de hypocriete katholieke geest die haar jeugdige geest kleineerden. Met veel gevoel, overgave en zelfbe-
begin van de allochtone samenleving in Nederland. Abdolah sprak met weidse gebaren, vol vuur, je zag hoe de man van een heel andere cultuur kwam en iets totaal anders uitdraagt. Ik was gefascineerd en las een bundeling van zijn columns voor de Volkskrant - allochtone literatuur, zoals Abdolah het zelf
wustzijn verdedigt ze vrijheid van denken
noemt - beladen met pathetiek, poëzie en passie. Toen besliste
en spreken, met een pen die gedoopt lijkt
ik om mijn thesis te wijden aan zijn literatuur. Ik heb me volledig
in het levenssap van de jonge Hugo Claus.
ondergedompeld in de 2500 jaar oude cultuur, veel Perzische
Op de koffie bij Ann De Craemer.
poëzie gelezen, naar de muziek geluisterd, ondertussen heb ik verschillende planken vol boeken over Abdolah en Iran, ja - ik
12
INTERVIEW ben daar nogal extreem in (lacht). Tijdens mijn master American
Ann: Nee, gelukkig niet. Maar de mensen die meewerkten
studies heb ik me verder verdiept in het politieke luik. Daarna
stelden zich bloot aan enorme risico’s. Ik ben bijvoorbeeld in
wilde ik naar Iran, maar niet gewoon als toerist. Het heeft tot de
contact met een jonge schrijver, hij schrijft ondertussen aan
verkiezingen in 2009 geduurd tot ik dacht “nu is het moment”.
zijn tweede roman. Maar omdat het een politiek geëngageerd
Via deBuren, waar ik werkte, en het fonds Pascal Decroos voor
verhaal is, raakt het niet door de censuur in Iran. Artikels kun-
bijzondere journalistiek, kreeg ik de middelen om een journa-
nen niet op facebook worden gepost en zelfs niet getoond
listieke reis te maken. In 2009 trok ik samen met de fotograaf
worden aan vrienden. Want voor je het weet zegt een vriend het
Pieter-Jan De Pue naar Iran. We liepen mee in de verkiezings-
verder aan iemand die dat niet mag weten. Toen zijn artikels op
mars en hebben gezien hoe de oppositie werd onderdrukt, hoe
Tehran Review gepubliceerd werden, zei hij: “Ik voel dat ik even
mensen werden gevangengenomen.
weg ben uit die gevangenis”. Ik kon het bijna niet over mijn hart krijgen hem te vertellen dat de Engelstalige site stopte…
Als journaliste probeer je Iran aandacht te geven via de website Tehran Review,
^
waarvoor je de Engelstalige redactie verzorgt.
Als de Iraniers zien dat er een Westers publiek is dat hun artikels leest, erover spreekt en erover schrijft, dan geeft dat moed.
Ann: Jammer genoeg besliste het departement Buitenlandse zaken van de Nederlandse regering enkele maanden geleden om de subsidie voor de site te halveren. Het Perzische gedeelte blijft bestaan, het Engelstalige niet. Nochtans krijgt de site veel bezoekers en is gespreksonderwerp in Iran.
^
In het jaarrapport 2011 van Amnesty International wordt over
Is dat wat je bedoelde met de kracht
Iran geschreven: “Individuals and
van het woord? Ergens schreef je “Wij
groups risked arrest, torture and
Europeanen zijn het geloof in de kracht
imprisonment if perceived as co-
van het woord kwijtgeraakt, maar niet
operating with human rights and
zo in Iran.”
foreign-based Persian-language media organisations. Torture and other ill-
Ann: Iraanse intellectuelen, kunnen de politiek in Iran beïnvloe-
treatment of detainees were routine
den. De intellectuele elite stuurt ook het draagvlak bij de bevol-
and committed with impunity.” In Iran is
king. Zij moeten voelen dat ze steun hebben. En dat kan door
een dergelijke site niet zonder gevaar.…
zulke websites. Als de Iraniërs zien dat er een westers publiek is dat hun artikels leest, erover spreekt en erover schrijft, dan
Ann: Sinds ik dat niet meer doe, slaap ik ook wel veel beter.
geeft dat moed. Moed, dat is waar het over gaat.
Dat lijkt onnozel hé. Ik kan daar niet te veel over zeggen, want ze [het regime in Iran, f.g.] lezen waarschijnlijk mee. De
Tegelijk is de Iraanse bevolking ondanks
Iraanse auteurs konden de artikels niet onder hun echte naam
de censuur toch heel actief op de
doorsturen. We moesten dan complexe constructies opzet-
sociale media?
ten. Wanneer teksten werden verstuurd, moesten we er samen voor zorgen dat die mails uit de mailbox verdwenen. Soms vergat ik dan of ik de mails wel had verwijderd, en werd ik midden in de nacht met schrik wakker om snel te controleren of alles wel gewist was...
Zijn jullie in aanvaring gekomen met het regime?
Ann: Inderdaad, Iran heeft na Amerika de meeste bloggers ter wereld, ze verspreiden heel kritische teksten. Maar zelfs de Iraanse emigranten met een Belgisch paspoort gebruiken vaak een schuilnaam op facebook. De facebookpagina’s van Iraniërs zijn zeer politiek geladen. Als je in een dictatuur woont, is alles wat je doet politiek, tot de kleur van het ondergoed dat je draagt, bij wijze van spreken.
13
INTERVIEW Het Islamitische regime terroriseert, vernedert en kleineert de bevolking in Iran. In Vurige Tong toon je ook hoe de nonnen in Tielt de kinderen vernederden en kleineerden. De proporties in acht genomen, kunnen we zeggen dat er een parallel is tussen het machtsmisbruik van de twee godsdiensten? Ann: Jazeker, ik had Vurige Tong niet geschreven als ik niet naar Iran was geweest. Daar zie je echt dat religie op veel grotere schaal en veel intenser dan in Vlaanderen mensen kapot maakt. In Iran heb ik een nog grondiger hekel gekregen aan religie.
Je betrokkenheid is opmerkelijk. Tijdens een filmpje zeg je “I am an Iranian”. Wil
^
je met deze verwijzing naar “Ich bin
De koers is eigenlijk ook een soort verhaal. Een coureur liegt, omdat de realiteit zoals die is, niet interessant genoeg lijkt. Zo probeert hij zijn verhaal beter te verkopen door zijn lichaam te vervormen met doping. Zo doet de schrijver dat eigenlijk ook en doen wij dat allemaal.
ein Berliner” solidariteit tonen met de strijd van een aantal Iraniers tegen het regime? Ann: Die uitspraak had zeker ook betrekking op mezelf, maar ik bedoel het ruimer. Ik vind dat er schandalig weinig aandacht is voor Iran. Wim De Vilder kondigde deze week het hoofdpunt van het journaal aan: “Tom Boonen voelt zich klaar voor Parijs-Roubaix” (draait met haar ogen). Ik zie heel graag koers, ik schrijf zelf een boek over wielrennen. Maar het is onvoorstelbaar hoeveel aandacht dat krijgt en de dingen die er echt toe doen niet. In maart waren er parlementsverkiezingen in Iran en was er weer massaal gesjoemel. Maar daarover verschijnt slechts een klein berichtje in de krant. En als Iran aandacht krijgt
^
is het altijd over het kernwapenprogramma, waar Iran geen recht op zou hebben. Het evenwicht in het Midden-Oosten en de wereld zit op dat vlak volledig scheef. Israël heeft natuurlijk wél een nucleair arsenaal en Amerika ook. Daar kan ik me ongelofelijk kwaad in maken. (stellig) Ik ben uiteraard voor een wereld zonder kernwapens. Je mag dat nooit te luid verkondigen, maar als Israël een kernwapen heeft, dan begrijp ik vanuit de Iraanse logica dat zij dat ook willen. Ik denk dat 80% van de Iraanse bevolking vindt dat zij ook een kernwapen mogen hebben. Zelfs de Iraniërs die een hekel hebben aan het regime. Begrijpelijk want Israël en Iran zijn de twee supermachten in de regio. Maar het is heel complex om uit te leggen. Daarom dat ik dat ook niet graag op radio of tv zeg, want daar is geen tijd voor veel uitleg. Toch heb ik ook begrip. Wij kunnen wel stenen gooien naar de media, maar voor hen is het echt wel moeilijk.
In Vurige Tong schuilt woede tegen de nonnen, kunnen we het ook lezen als een afrekening? Ann: (wikt haar woorden) Een afrekening is een straf woord, maar toch. Ik zal je een anekdote vertellen. Onlangs had ik een lezing in Tielt en tijdens de vragenronde bleek er een mevrouw vooraan nog een vraag te hebben. Mijn maag trok samen toen ik zag dat het een juf was die voorkomt in Vurige Tong [waarin Ann beschrijft hoe de juf leerlingen straft door hen te vernederen, f.g.]. Ze begon een tirade af te steken: “Dat
14
INTERVIEW boek, beste mensen, dat boek, in plaats van Vurige Tong had
Ann: Dat was absoluut een politieke daad, met zo’n sprookje
dat Giftige Tong moeten heten. Het is een boek vol haat, haat,
kan een groter publiek bereikt worden. Tijdens lezingen spre-
haat!”. Ze herhaalde dat drie keer. Wij dachten: “Ja, nu gaan we
ken mensen me vaak aan over dat boekje, het is bevattelijk. Het
het krijgen”. “Beste mensen, Ann heeft de school door het slijk
is een verhaal over een visje in een vijver,dat de zee wil zien. Het
gehaald, wij zijn allemaal in shock door wat zij gedaan heeft.
gaat op weg naar de zee, de zee is dan de vrijheid. Dat is op
Het is totaal uit de context gerukt en dat gij in uw broek hebt
een heel simpele manier het Iraanse verhaal uitgelegd. Het is een
geplast, dat is niet gebeurd. En dat gij die stoel boven uw hoofd
boek van 7 tot 77 jaar. Die vertaling was een mooie manier om de
moest houden, is een leugen!”. Ik zeg “Ah bon, is dat niet ge-
complexe politieke situatie in Iran eenvoudig uit te leggen.
beurd?” Waarop zij: “Nee, ik weet dat niet meer, ik herinner me dat niet meer.” Ik besloot: “Ja, dat heb je dan verdrongen, dat
Ik begrijp dat je schrijft “Wij als
is een ziekte van de kerk. Toen begon het publiek te applaudis-
Europeanen zijn betrokken bij de
seren. Zij draait zich om, dat was een schitterend moment, en
Iraniër. We delen die wortels, we moeten
vraagt: “Is dat nu voor mij of voor Ann dat gij applaudisseert?”
ons uitspreken, het krijgt te weinig
(Ann schaterlacht)
aandacht” en tegelijk is er zoveel ander onrecht in de wereld. Ik denk
In een interview omschreef je jezelf
aan dictatoriale regimes als Birma,
als een geëngageerde schrijfster. Je
de klimaatverandering, de sluipende
schreef dat je dat mist bij andere
vergiftiging door vervuiling...
schrijvers in Vlaanderen. Zijn er
De onderwerpen waar we ons mee
toch generatiegenoten waar je je mee verwant voelt in Vlaanderen?
moeten bezig houden zijn legio.
Ann: Ja, ik mis dat engagement wel. Ik denk dat ik me het
Ann: Ja, ik weet het, ik voel mij ook betrokken met wat er in
meest verwant voel met non-fictie schrijvers. Ik wil zeker literair
Birma gebeurt of met iedere groep die zich onderdrukt voelt.
schrijven, maar ik hou wel van iets dat geënt is in iets dat ik
Ik heb helaas geen twintig levens. Iedereen voelt zich op een
ook zelf beleefd heb, iets waar ik achter sta, iets wat ik reëel
bepaalde manier meer tot een bepaalde problematiek betrok-
ken. Ik denk niet dat ik ooit iets ga schrijven waarbij er roman
ken. Ik heb gekozen om mij als journalist op één onderwerp
op de kaft staat. De Seingever, mijn volgende boek, was eerst
te storten, omdat ik dan binnen een paar jaar de expertise
een roman: ik had de namen veranderd en het speelde zich op
zal hebben om er verstandige dingen over te zeggen. Ik denk
een andere locatie af, een verzonnen plek. Maar ik geloofde
dat mensen die zich in een onderwerp verdiepen ook de taak
het zelf niet, ik had het gevoel dat ik de mensen iets wijsmaakte,
hebben om erover te spreken. Ik vind dat we vandaag moeten
dus ik heb het herschreven. Maar zelfs als ik dan echt de
kunnen zeggen, zoals Kennedy zei, “Ich bin ein Berliner, “Ich
waarheid wil vertellen, zoals in de tweede versie, merk ik dat ik
bin ein Iraniër”, of “Ik ben een Tunesiër”, “Ich bin ein Syriër”.
toch soms lieg en dingen verander. Onder meer daarover gaat
We moeten ons er allemaal bij betrokken voelen, want het
het boek. Het gaat over koers en dus ook over doping.
belangt ons allemaal aan. Maar ja, iedereen wil Tom Boonen zien, en dat mannetje dat bij zijn overwinning met zijn vlagje
De koers is eigenlijk ook een soort verhaal. Een coureur liegt
staat te zwaaien in het maïsveld. Vecht daar maar een keer
als hij doping pakt: omdat de realiteit zoals hij is niet interes-
tegen…
sant genoeg lijkt. Zo probeert hij zijn verhaal beter te verkopen door zijn lichaam te vervormen met doping. Zo doet de schrij-
Ann de Craemer gaat met haar pen de strijd aan. Over-
ver dat eigenlijk ook en wij allemaal. We zijn allemaal constant
tuig jezelf en lees de Engelstalige artikels op Tehran
bezig met de werkelijkheid naar onze hand te zetten. Dat zit
Review www.tehranreview.net en haar blogspot
ook in De seingever, op het einde komt het allemaal samen.
www.anndecreamer.be
In 2011 bracht je ook een vertaling uit van een Iraans sprookje Het kleine zwarte visje. Was dat vooral een esthetische daad of een politieke daad?
15
Frederic Ghys
dossier II
Laat duizend bloemen bloeien met
uw pensioengeld
U kijkt vooruit, u studeert, u werkt aan een
carrière of heeft misschien een huis gekocht? Misschien zet u ook al geld aan de kant door middel van pensioensparen. Of misschien doet uw bedrijf dat wel voor u. Maar weet u ook hoe het geld voor uw pensioen wordt geïnvesteerd? Zou u het goed
vinden indien uw geld wordt verdiend door te investeren in zwaar vervuilende bedrijven of in multinationals die het niet zo nauw nemen met mensenrechten? Die kans
Een enorme impact op samenleving en milieu Ons leefmilieu staat onder hoge druk: klimaatverandering, luchtvervuiling, dreigende waterschaarste, verlies van biodiversiteit en degradatie van ecosystemen. De Verenigde Naties liet
is nochtans zeer groot. Het goede nieuws
de jaarlijkse kost berekenen van de globale milieuschade uitge-
kiezen voor een andere investeringstrate-
belangrijke indicatoren (o.a. broeikasgassen, luchtvervuiling) en
is dat financiële instellingen ook kunnen gie. Meer zelfs: uw pensioenfonds kan bedrijven stimuleren mee te zorgen voor een transitie naar een groenere economie.
drukt in dollars. Deze kost werd berekend op basis van zeven wordt geraamd op… 6,6 triljoen dollar. Dit bedrag, dat ons bevattingsvermogen ver overstijgt, komt overeen met 11% van het BNP (Brutto Nationaal Product). De milieuschade in monetaire termen bedraagt dus 11% van de waarde van alle producten en
16
dossier II goederen die elk jaar op wereldschaal geproduceerd worden.
die de investering in deze bedrijven oplevert. Dat wil zeggen dat
Indien het huidige economische model wordt aangehouden,
met elke euro rendement die het pensioenfonds behaalt, een
dan zou tegen 2050 de milieukost verder stijgen tot 28,6 triljoen
halve euro schade wordt veroorzaakt aan het milieu. Schade
dollar of 18% van het BNP. Een derde van de milieuschade, of
die niet vergoed wordt door de vervuiler. Het is duidelijk dat de
2,15 triljoen dollar, wordt veroorzaakt door de top 3000 bedrij-
externaliteiten een hypotheek leggen op de leefbaarheid van
ven die op de beurs genoteerd staan. Het grootste gedeelte
het milieu voor de huidige en toekomstige generaties.
van de milieukosten van deze bedrijven worden noch door de bedrijven noch door hun klanten betaald. Met een eufemis-
^
tische term noemt men dit ‘externaliteiten’, kosten die buiten
Een derde van de milieuschade, wordt veroorzaakt door de top 3000 bedrijven die op de beurs genoteerd staan.
(extern) de financiële balans vallen, waar het principe van ‘de vervuiler betaalt’ dus niet wordt toegepast. Naast de milieukost die deze bijdragen met zich meebrengen, is er nog de impact op arbeidsrechten, corruptie en mensenrechten.
Wie is verantwoordelijk? In eerste instantie kunnen we zeggen dat het de bedrijven zijn die een belangrijke verantwoordelijkheid dragen voor hun impact op milieu. Maar wie draagt nu eindelijk de verant-
^
woordelijkheid binnen een bedrijf? Kort samengevat wordt de dagelijkse leiding verzorgd door het management, maar de strategische lange termijn beslissingen worden genomen door de raad van bestuur. De raad van bestuur moet belang-
Schade vermijden?
rijke beslissingen wel voorleggen aan de aandeelhouders. Zij beslissen ook mee over het mandaat van de bestuursleden.
Een investeerder kan een aantal strategieën toepassen. Ener-
Deze leveranciers van kapitaal kunnen met andere woorden
zijds kan hij beslissen om een aantal sectoren uit te sluiten.
een grote invloed of zelfs volledige controle uitoefenen op het
Een pensioenfonds dat de middelen investeert uit de gezond-
bedrijf. Wie zijn nu die aandeelhouders?
heidszorg zal bijvoorbeeld niet willen investeren in tabak. Tenzij dit fonds op een buitengewoon cynische manier twee
Verzekeringfondsen, pensioenfondsen, u bent de aandeelhouder
maal geld wil verdienen… Het uitsluiten van sectoren wordt op
De ‘kapitalist’ staat minder ver van je af dan je denkt… Insti-
uitsluiting heeft zijn limieten. Verschillende typische activi-
tutionele investeerders beheren samen 73% van de aandelen
teiten hebben een bepaalde negatieve impact op de lokale
uitgegeven door de bedrijven van de Fortune 1000, grosso
economie of het milieu. Nucleaire energie is bijvoorbeeld erg
moddo 1/3de van de lijst die we bovenaan besproken hebben.
omstreden, of de energiesector die reuzen als Shell, Total en
Pensioenfondsen hebben ongeveer 30% van de aandelen
BP bevatten. Maar ook de zogenaamde ‘retail-sector’ is niet
van deze bedrijven in handen. Pensioenfondsen beheren de
onbesproken, bedrijven als H&M, Adidas en Nike zijn al meer
premies van de pensioenspaarders, de deelnemers, om een
dan één maal in opspraak gekomen omwille van de arbeids-
pensioenuitkering te verzekeren. Deze spaarders zijn met
voorwaarden in hun productieketen. Of wat dacht je van het
andere woorden mensen die misschien zoals u of uw ouders,
elektronische afval dat slechts beperkt gerecycleerd wordt en
sparen voor hun pensioenen. De middelen worden dus expliciet
vaak gedumpt wordt op toxische vuilnisbelten. Zo kunnen we
geïnvesteerd op de lange termijn. Om het risico te verminde-
doorgaan tot we elke denkbare economische sector hebben
ren zal een investeerder zijn middelen verspreiden over zoveel
besproken. Het goede nieuws is dat de milieu-impact van een
mogelijk verschillende sectoren. Deze fondsen zullen dus ook
heel aantal bedrijven sterk kan gereduceerd worden en dat
investeren in bedrijven die milieuschade veroorzaken. Volgens
sociale voorwaarden volwaardig gerespecteerd kunnen wor-
de inschatting van de UNDP bedragen de ‘externaliteiten’ in een
den. Maar de bedrijven hebben daar vaak de nodige stimuli of
gemiddelde pensioensportefeuille 50% van de totale inkomsten
bestraffingen voor nodig.
dit moment toegepast door verschillende pensioenfondsen. Naast tabak worden vaak ook de goksector en (controversiële) wapensector om begrijpelijke redenen uitgesloten. Deze
17
dossier II
Pensioenspaarders kunnen een actieve rol spelen
het recyclageniveau van de gsm’s die het bedrijf verkocht.
Enerzijds rekenen we op de overheid om ervoor te zorgen
gen voor het lokale milieu. De VBDO gaat ervan uit dat een
dat de bedrijven ons geen schade berokkenen. De overheid
kritische tegenstem op de aandeelhoudervergadering op
krijgt immers een mandaat van ons burgers om ons leefmi-
termijn een mentaliteitswijziging zal teweeg brengen bij de
lieu te beschermen. We hebben op nationaal en Europees
andere aandeelhouders en bij de raad van bestuur van de
niveau een heel apparaat van milieuwetgevingen die de
betrokken bedrijven.
Gsm’s die niet gerecycleerd worden, belanden immers maar al te vaak op illegale stortplaatsen met catastrofale gevol-
milieu-impact zoveel mogelijk moet verminderen en die de milieukost zoveel mogelijk toewijst aan de vervuiler. Maar
PGGM, een van de grootste Nederlandse pensioensfondsen,
zoals het hallucinant bedrag laat zien, is er een groot deel
verkocht in 2010 al haar aandelen in het mijnbouwbedrijf
dat aan de wetgever ontsnapt.
Vedanta Resources. Het fonds dumpte het pakket van 5,8 miljoen euro nadat ze naar eigen zeggen verschillende maan-
Hier komt het interessante gedeelte: de pensioenfondsen,
den hadden geprobeerd om het bedrijf te bewegen tot een
de aandeelhouders kunnen gebruik maken van hun aan-
meer duurzame koers. Het pensioenfonds kon de investering
deelhoudersrechten om het bedrijf in een méér duurzame
in het bedrijf niet langer rijmen met zijn investeringsbeleid dat
richting te duwen. In het wereldje wordt dit ‘engagement’ (op
ernstige vormen van inbreuk op mensenrechten uitsluit. Aviva
zijn Engels uitgesproken) genoemd. Dit engagement kan
Investors, die 0,3% aandelen bezit, heeft zich vorig jaar even-
zowel ‘privaat’ als ‘publiek’ gebeuren. De investeerder kan
eens duidelijk uitgesproken tegen het beleid van het bedrijf.
bijvoorbeeld kritische vragen stellen op de jaarlijkse algemene vergadering van een bedrijf of zelf resoluties indienen
Aviva stemde bijvoorbeeld tegen de verkiezing van de voor-
waarover de andere investeerders dan kunnen stemmen. Als
zitter van Vedanta’s duurzaamheids en beloningscomité.
de investeerder een groot aantal aandelen van een bedrijf
De institutionele investeerder vond dat het mijnbouwbedrijf
beheert, kan het ook rechtstreeks de dialoog aangaan met
tekortschoot op vlak van veiligheid en milieubescherming.
het management of de directie van het betrokken bedrijf.
Het verkopen van een aandeel is natuurlijk de laatste stok die een investeerder achter de deur heeft. Door de aanhoudende druk van de lokale bevolking, het middenveld, de lokale In-
^
dische overheden en de druk van de grote investeerders on-
Met elke euro rendement die het pensioenfonds behaalt, wordt een halve euro schade veroorzaakt aan het milieu.
dernam Vedanta ondertussen al een aantal stappen om haar activiteiten meer duurzaam te maken. Het valt af te wachten wat de concrete resultaten zullen zijn, maar het bedrijf is niet ongevoelig voor de proteststem van haar aandeelhouders.
^
De beheerders van uw pensioenfondsen hebben met andere woorden verschillende mogelijkheden om een meer duurzame economie te stimuleren. Toch blijkt uit verschillende
Enkele voorbeelden
studies naar het beleid van institutionele investeerders dat
De VBDO is de vereniging van beleggers in Nederland
milieu of op sociale voorwaarden. De financiële instellingen
die zich specifiek richt op een duurzame samenleving. In
zullen boudweg verklaren dat hun enige verantwoordelijkheid
de statuten van de VBDO is het volgende doel opgeno-
erin bestaat om een goed financieel rendement te halen. Het
men: “het behartigen van de belangen van institutionele en
integreren van sociale en economische overwegingen in de
particuliere beleggers die wensen bij te dragen aan duurza-
investeringsbeslissingen is simpelweg hun taak niet, zeggen
me ontwikkeling”. De VBDO bezoekt elk jaar de Algemene
de beheerders van de fondsen, omdat de klanten dat niet
Vergadering van Aandeelhouders (AVA) van de grootste
vragen…
slechts een minderheid rekening houdt met de impact op het
Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. Tijdens de AVA stelt de VBDO kritische vragen over het gevoerde duurzame beleid van de onderneming. Tijdens de laatste vergadering van een Nederlands telecombedrijf vroeg VBDO naar
18
Frederic Ghys
afdeling in de kijker
Het GRAS is zeker groener (en toffer!) aan deze kant! GRAS Gent is gevuld met groene studenten - of studentikoze groenen - die al even graag naar een debat gaan over de immigratiepolitiek van de Verenigde Staten als een avond je het nachtleven verkennen. Bij onze activiteiten combineren we dan ook studentikoos plezier met een frisse mengeling van thema’s zoals ecologisme, gelijkheid, duurzaamheid en rechtvaardigheid. Die combinatie was er zeker al bij onze eerste activiteit van het jaar: Sherlock Holmesgewijs spoorden we de moordenaar van Di Rupo op in een stadsspel gebaseerd op Stratego, Cluedo en Trivial Pursuit. Razend spannend! Uiteindelijk bleek het P. Van Cauwenberghe te zijn, op de kinderboerderij, met vergiftigde spaghetti, omwille van de laatste chocoladekoek tijdens de onderhandelingen. Wie had dat kunnen denken... Omdat het gras niet altijd figuurlijk moet zijn, vertrok GRAS in maart op vogelwandeling. Samen met Marijn, een vogelaar van JNM, hebben we onze ogen uitgekeken in de Bour-
over soja, kemp, agroforestry en zijn ervaringen in Brazilië
goyen. Hoewel we vroeg uit de veren moesten – we hadden
met de Cerrado. In het vervolg van onze Wervelweek keken
afgesproken om 7 uur ‘s ochtends – zat de sfeer er direct
we naar de film Koe 80 Heeft Een Probleem. Het is niet en-
goed in! Nadat we allemaal een boterhammetje met choco-
kel Koe 80 die een probleem heeft. De documentaire toont
of vijf boterhammen - verorberd hadden, gingen we met
de internationele link tussen boeren en consumenten overal
verrekijkers en telescopen de vogels beloeren. We hebben
ter wereld: tussen arme boeren in Zuid-Amerika en goed-
onder andere een fuut, een wintertaling, een groene specht
koop ingevoerde melk in Senegal, bijvoorbeeld. Achteraf
en aalscholvers gezien. Stadsmensen als we zijn, dachten
hebben we nagepraat over hoe het kan dat 850 miljoen
sommigen van ons ook een flamingo gezien te hebben,
mensen ter wereld honger lijden, terwijl 600 miljoen mensen
maar het bleek een jogger in een fluovestje te zijn.
landbouwer zijn.
Daarna volgde onze themaweek over Wervel, de werkgroep voor rechtvaardige en verantwoorde landbouw. We nodig-
Je kan GRAS Gent op de voet volgen via facebook.
den Wervelaar Luc Vankrunkelsven uit, die ons vertelde
19
Charlotte Braeckeveldt
jong
Jongerenvertegenwoordiger zijn, hoe doe je dat?
20
jong De ene is het voor duurzame
Echt een stem krijgen in de onderhandelingen zelf is moeilijk.
ontwikkeling, de ander voor klimaat.
Ondertussen vormen jongeren in de klimaatonderhandelingen
Twee jongeren-ambassadeurs van de
gelukkig een officiële aparte cluster. We hebben een eigen
Vlaamse Jeugdraad die de stem van
kantoortje op de conferentie en kunnen soms het woord ne-
hun leeftijdgenoten vertegenwoordigen
men. Maar de twee strafste middelen die we hebben, zijn nog
op belangrijke sleutelmomenten. In
steeds acties en de politici van je eigen nationale delegatie
juni vindt de conferentie Rio +20 over
aanspreken.
duurzame ontwikkeling plaats en eind
Olivier: In Rio +20 is er een iets langere traditie van jonge-
vorig jaar was er de klimaatconferentie
renparticipatie. Al in ’92 waren de jongeren één van de negen
in Durban. Beide tafelspringers
belangrijke stemmen zijn in het proces van duurzame ontwik-
proberen er een voet tussen de deur te
keling. We zijn institutioneel verankerd en tijdens de onderhan-
krijgen en dingen te veranderen. Hoe
delingen worden we geconsulteerd. Ik kan dus echt mijn stem
pak je dat aan? In een gezellig cafeetje
laten horen als jongerenvertegenwoordiger: amendementen
in Brussel vertellen Olivier Beys en
indienen en tussenkomen in het debat. Een tweede belang-
Heidi De Langhe vurig en uitvoerig.
rijke piste bestaat uit de Belgische delegatieleden: bij hen kan ik op belangrijke thema’s hameren. Maar ook bij ons geldt: inspelen op het geweten van delegatieleden en acties voeren zijn onze krachtigste wapens.
Hoe kwamen jullie op het idee om jongerenambassadeur te worden?
Heidi:
Olivier, wat zijn de vooruitzichten naar
Ongeveer een jaar geleden stopte ik met mijn post-
aanloop van de conferentie?
graduaat conferentietolken. In plaats van achter zo’n groot
Olivier: In mei hebben we een Europees contactmoment
glas te zitten, wou ik me liever in de conferentie zelf mengen
in Bonn om ideeën uit te wisselen en contact te leggen. Onze
en ook iets te zeggen hebben. Toen kwam ik de vacature voor
belangrijkste standpunten en prioriteiten bepalen we voordien al
jongerenambassadeur voor klimaat tegen. Ik ben al lang actief
via internet, maar daar zullen we ons werk effectief op elkaar af-
bij milieuorganisaties en het was een ideale aanleiding om me helemaal in te werken in het thema.
stemmen. En 4 juni vertrek ik dan voor de eigenlijke conferentie.
Olivier: Door mijn werk voor een NGO voor ontwikkelings-
Werken jullie onderling samen?
samenwerking kreeg ik geleidelijk aan het gevoel dat er te weinig
Olivier: De samenwerking zou nog wat meer gestimuleerd
brede oplossingen zijn inzake ontwikkelingssamenwerking. Het blijft vaak beperkt tot de derde wereldproblematiek. Dus toen
kunnen worden. ‘De Vlaamse Jeugdraad behandelt de internatio-
ik er meer over begon te lezen en op de vacature voor jon-
nale thema’s nogal stiefmoederlijk’, ze zijn niet echt een prioriteit.
gerenvertegenwoordiger voor duurzame ontwikkeling botste,
Heidi: Maar de werkgroepen duurzame ontwikkeling en
ben ik ervoor gegaan.
klimaat zijn wel samengesmolten en dat is een goede zaak. Uiteindelijk hangen de twee thema’s enorm samen. Het helpt
Hoe laat je de stem van jongeren
voor mij ook om meer te weten over duurzame ontwikkeling en
klinken? Heb je het gevoel dat je echt
omgekeerd.
een verschil kan maken?
Hoe bepalen jullie standpunten en vloekt
Heidi: Om de Europese stem van jongeren luider te laten
dat soms met je eigen overtuigingen?
klinken, had ik subsidies aangevraagd bij Europa om een
Olivier: Eigenlijk heb je twee petjes op: je hebt een
Europees jongerenklimaatweekend te organiseren enkele weken voor de klimaattop in Durban. Op die manier kregen de
mandaat gekregen van de Vlaamse Jeugdraad en mag dus
jongeren heel wat capacity building, met enkele topsprekers en
je eigen mening uitdragen. Maar daarnaast is het ook erg
strategievergaderingen om acties voor te bereiden. En dat heeft
belangrijk om je oor te luisteren te leggen en de belangen van
zijn vruchten afgeworpen. We organiseerden een succesvolle
zoveel mogelijk jongeren te verdedigen. In april is er daarom
‘I love 1,5°C’-dassencampagne in Durban. En er is een toolkit
een inputmoment in Gent waar we zoveel mogelijk jongeren
ontwikkeld voor jongeren om gemakkelijk acties en activiteiten
aan het woord wilden horen. Maar de algemene belangen van
rond klimaat te organiseren.
jongeren liggen niet radicaal uit elkaar, dus dat valt best mee.
21
Olivier, wat is het belangrijkste dat je wil uitdragen in Rio?
Olivier: We moeten heel wat crisissen tegelijk het hoofd
bieden: een ecologische, een sociale en een economische. Een belangrijke manier om daarop in te spelen is zorgen voor groene jobs bij uitstek een thema voor jongeren. De transitie naar een echt duurzame maatschappij kan enkel via de economie. Niet alle ecologische en milieuorganisaties zijn daar enthousiast over maar het is net heel noodzakelijk dat mensen massaal groene jobs beoefenen. Vakbonden en ontwikkelingslanden, zijn nog maar enkele van de mogelijke partners. Volgens mij valt er een heel brede coalitie rond te bouwen. En dat kan een katalysator betekenen voor duurzaamheid op allerlei andere vlakken.
Heidi:
Dingen als duurzaam ondernemen en eco-consul-
tancy beginnen op te komen, maar verdienen nog veel meer promotie. Heel wat mensen die afstuderen in management-richtingen hebben in hun opleiding nooit gehoord van duurzaam
Maar niet meer als jongere, je kan net niet genoeg doen om
ondernemen.
‘zomaar’ die reis te maken.
Olivier: Die logica moet echt ingebed zijn in het onderwijs-
Olivier: Ik denk dat het vooral erg interessant is om te
systeem.
zien hoe het in z’n werk gaat en zo te ontdekken waar je het
Heidi: In het beste geval bestaan rond ecologie, duurzame
hoe het er in Rio aan toe zal gaan.
ontwikkeling enzovoort vakoverschrijdende leerdoelen in het lager en middelbaar onderwijs. Dat moet snel in voegen treden.
Heidi, met welke doelstelling ben jij naar Durban getrokken?
Heidi: Sensibiliseren was enorm belangrijk: ik hield een blog
bij tijdens de conferentie en gaf enkele radio-interviews vooraf. Daarnaast was ook de dassencampagne prioritair. Alle landen kwamen overeen dat ze de temperatuurstijging willen beperken tot 2°C, maar wij jongeren stellen dat 1,5°C de ambitie moet zijn. We maakten dassen met daarop ‘I love 1,5°C’. Heel wat mensen hebben onze das gedragen om de campagne te steunen. Zelfs het hoofd van de VN-secretariaat voor klimaat, Christiana
verschil kan maken. Voor mij is het ook nog steeds abstract
Heidi: Ik wist heel zeker dat ik met klimaat bezig wou blijven. Maar na Durban vroeg ik me vooral af waar ik eigenlijk thuis
hoorde: in de academische wereld, in de NGO-wereld, als ondernemer of in de journalistieke sector? Ondertussen heb ik een nieuwe job als coördinator voor de Belgische klimaatcoalitie.
Wat gebeurt er na de conferenties?
Heidi: Als natraject van Durban organiseerden we nog ‘Cof-
fees with a future’, informele salongesprekken met klimaatex-
perts hier in Brussel. Heel wat jongeren kwamen er op af en het werkte motiverend om in interactie te treden met zulke invloedrijke mensen.
Olivier: We weten absoluut nog niet wat het resultaat zal zijn
Figueras!
van Rio +20. Nieuwe verklaringen, nieuwe organisaties? Dus
Heidi, binnenkort ben je geen
ik wil graag een warme oproep lanceren aan de lezers om het
jongerenvertegenwoordiger meer, zal
nieuws op te volgen en waar het kan mee op de kar te springen.
je spijt hebben dat je er op de volgende klimaattop niet bij bent?
Heidi:
Het is niet altijd eenvoudig om jongeren warm te maken voor dit soort abstracte thema’s, maar het is enorm interessant en het biedt perspectief!
Dat valt wel mee. Ik vond het erg leuk om de reis
te maken en om heel wat belangrijke mensen te ontmoeten. Maar ik zou enkel terug willen gaan als ik echt een verschil kan maken. Bijvoorbeeld als onderhandelaar voor een eilandstaat.
Sien Verstraeten
cultuur
Peper goes classic
In dit nummer krijg je niet enkel twee gouden artiesten voorgeschoteld maar ook een klassieker uit de literatuur van eigen bodem.
‘Menuet’ van Louis Paul Boon In 2012 zou Louis Paul Boon 100 worden. Een goede reden om in dit ‘Boonjaar’ een boek van hem onder de loep te nemen. ‘Menuet’ is niet zo bekend als ‘De Kappellekensbaan’ of ‘Pieter Daens’ maar even goed een hoogtepunt in zijn oeuvre. De titel verwijst naar een langzame dans met statige, afgemeten bewegingen in een driekwartsmaat. Alle elementen uit die dans vind je terug in de roman. Het verhaal wordt driemaal vanuit een ander standpunt verteld: een man, zijn echtgenote en hun dienstmeisje. Hoewel ze samenleven, zijn het drie solisten die statig om elkaar heen bewegen en amper contact hebben. De man en de vrouw zijn vervreemd van elkaar. Zij wordt zwanger, maar niet van haar man, die meer interesse blijkt te hebben voor het dienstmeisje. Dit alles in een tijd waar je verwacht wordt een welbepaald levenspad te volgen en daar niet van af te wijken. Als je zin hebt in een boek dat lekker wegleest, dan ben jij bij ‘Menuet’ aan het foute adres. ‘Menuet’ laat je vertwijfeld achter, maar net dat maakt het ook een topwerk. Het verhaal is koud en kil en wordt begeleid door authentieke krantenberichten over moord, mishandeling en ander ellende bovenaan elke pagina. Ze doen je rillen en verduisteren de sfeer van ‘Menuet’ nog meer. Je wordt er niet vrolijk van, maar het originele concept, het lichtvoetige schrijven van Boon en het beklijvende verhaal maken van ‘Menuet’ een grootse roman.
John Fogerty en B.B. King Hoe komen brave meisjes uit het Kempense in contact met artiesten als John Fogerty en B.B. King? Door hun vaders natuurlijk! Midden juli is het voor de 28ste keer Blues Peer. Normaal gezien is het een drie dagen durend festival met bluesartiesten van allerlei pluimage dat drie dagen duurt. Dit jaar duurt het festival één dag langer, voor een wel erg speciale gast: John Fogerty, in een vorig leven frontman van het fantastische Creedence Clearwater Revival, CCR voor de vrienden. Ondertussen staat Fogerty al een tijdje solo op de planken. Of een extra dag inlassen speciaal voor John Fogerty de moeite is, daar lijkt weinig twijfel over te bestaan. Met CCR scoorde hij sinds eind jaren zestig een hele reeks wereldhits waaronder ‘Proud Mary’, ‘Bad Moon Rising’, ‘Who’ll Stop The Rain’ en ‘I Put A Spell On You’. Hij zal er die bewuste avond ook wel enkele van zijn solo-kleppers tegenaan smijten, denk maar aan ‘Rockin all over the world’. Wie een avondje terug wil naar de seventies is op maandag 16 juli in Peer op het juiste adres. Met de klok van een stem van Fogerty, en een hoop stevige gitaren... Ik kijk alvast uit naar dit staaltje van échte, good old rock ’n roll. Wil je al eerder een danske placeren in Peer? Dan moet je er zondag al zijn voor levende blueslegende B.B. King. Levend? Oh yeah, de man is 88 (!) maar nog fris als een hoentje. Blues? Hij is niet alleen een grote bluesartiest, hij is ook één van de beste gitaristen ooit. Leuk detail: zijn gitaren heten altijd ‘Lucille’. Legende? Heel wat andere muzikale grootheden zongen met hem een duet. Niet in het minst U2, dat samen met B.B. King voor ‘When love comes to town’ zorgde. Het eigen werk van grootmeester King staat daar natuurlijk ver boven. Het is blues van de zuiverste soort die soms ook lekker dansbaar is. Luister maar eens naar ‘The thrill is gone’ of ‘Woke up this morning’, het zuiderse ritme laat geen enkel stel heupen onbewogen, het maakt niet uit hoe oud. Onze vaders zouden zeggen: “Artiesten als John Fogerty en B.B. King, zo maken ze ze er geen meer”.
Katrien Vanhove en Katrien Stynen 23
Werkten mee aan dit nummer:
Charlotte Braeckeveldt, Lies Corneillie, Bart Dhondt, Frederic Ghys, Katrien
AGENDA
Doe mee
Tajines op het terras, Brussel
Jong Groen. Zo ontvang
Woensdag 4 tot
je niet alleen gratis deze
zondag 8 juli
Peper, maar blijf je via de
woensdag 27 juni
Vanhove, Bram Van Renterghem, Leen
Groene week in de Voerstreek
Verheyen, Sien Verstraeten
Vrijdag 24 tot
Eindredactie:
zondag 26 augustus
Stynen, Mike Vandeperre, Katrien
Elke Dierckens en Sara Geets
Je kan ook lid worden van
ledennieuwsbrief ook op de hoogte van alle activiteiten.
Zomerweekend
Lid worden van Jong Groen kost je helemaal niets en doe je heel eenvoudig op
www.jonggroen.be/ ikdoemee.
Hoofdredactie: Sien Verstraeten Fotoredactie: Sien Verstraeten Vormgeving: MadebyHanna.com Heb je interesse om onze redactie te vervoegen, mail dan vliegensvlug naar
[email protected]. Gedrukt op 100% post-consumer recyclagepapier met vegetale inkten.
op twitter “Volg ons ebook!” en) en fac o r g g n jo (@
de jongerenreld e i d e i t a e w nis gerenorbgeatere wereld. Eheent milieu. n o j e k e i lit is een epo bouwen aan eaenn alle mensen en n e o r G g t n Jo mee de problemen v t iek f e e g s n oene polit oor ka v r g t j h i c b a d n n e er rd met aa elijk jongfris en gevarieheet g o m l e e v o n oor ee n wil z er aan Jong Grkoeen. Dit doen we bdouwen mee veerrdspreiden het. betrek eitenaanbod. We achtegoed en v activit rogressieve ged r r info ove e e groen-p m n e en activiteointggroen.be. , n e t n u p Stand roen op www.j Jong G
Groene week in de Voerstreek Vijf dagen plezier, ontspanning en interessante debatten woensdag 4 tot zondag 8 juli
www.jonggroen.be/groeneweek
