25/9/10-31/10/10 Van Abbemuseum Bibliotheek
Introduction Gate Keepers follows two lines: firstly, it unpacks a physical archive – that of the Gate Foundation - showing something of its content, aims and material condition. Secondly the project aims to explore and even problematise the wider field within which this archive operates: that of internationalised contemporary art practice. The Gate Foundation began in 1988 and over the next 18 years until they closed and their archive came to be housed at the Van Abbemuseum (in 2006), the Gate sought to establish links with and support the work of nonWestern artists coming to the Netherlands. By stimulating, collecting and documenting the work of artists from Africa, Asia, the Caribbean, Europe, Latin America and the Pacific they hoped to increase the visibility and understanding of intercultural issues such as gender, race, diversity and migration. Their premises in Amsterdam were used for exhibitions (which sometimes also travelled to other parts of the world), for housing their growing library, as well as hosting important discussions around migration and the post-colonial in relation to the European perceptions of art from these other parts of the world. With the changes in cultural policy in the Netherlands in 2006, the Gate’s funding came to an end and what ensued was a complex negotiation around a number of possibilities for maintaining the particular nature of the Foundation’s archive, which by that point comprised of thousands of documents, exhibition materials, an extensive collection of artists’ dossiers as well as the filing cabinets, shelving and other structural features needed for any archive. All of these materials were eventually taken into the Van Abbemuseum’s care – ‘to care for’, being the foremost role of the curator after all – under the condition that the Gate Foundation archives remain open to the public and be used. In response to these conditions as well as the over-arching questions being raised by the third part of Play Van Abbe – the Politics of Collecting, the Collecting of Politics – a number of guests were invited to comment on the Gate archives, and to manifest that commentary in the form of mind maps, alternative reading lists, or artworks. Some of the contributors, such as artists, Penny Siopis and Bülent Evren, had previous experience with the Gate Foundation while it was operational. And others who have been a part of the thinking process around this first “archival intervention”,
were never directly involved with the Gate itself but have been exploring the questions raised by the Foundation and others like it. Their insights counter and contribute to the shifts that have happened over the last 20 years concerning notions of multiculturalism, new internationalism and additive vs. annotated art histories. Altogether, Gate Keepers re-designates the so-called “non-West” as a multiplicity of people, practices, histories and geographies rather than some locatable region or nationality. While acknowledging the very real political and economic mechanisms which affect the mobility and visibility of art around the world, Gate Keepers asks what it means for the “non-West” in this broader sense, to access, speculate on and substantiate established, accidental, fragmented, material, and repossessed archives of thought around the practice, production and display conditions of contemporary art. ‘“Facts are facts are facts”? Yes, but there are also a lot of other things in addition.’ Bruno Latour, From Realpolitik to Dingpolitik – or How to Make Things Public *Many thanks go to those who contributed to this project directly and indirectly. Amongst them are Van Abbemuseum curators, Diana Franssen, Annie Fletcher, Galit Eilat, Charles Esche, Christiane Berndes and Steven ten Thije, the Asia Art Archives – Phoebe Wong (head researcher), visiting researcher, Andreina Castillio, Chimurenga Magazine – Ntone Edjabe (editor) and Stacy Hardy (contributing editor and researcher), artist, Bülent Evren, filmmaker, Ron Eijkman, Dutch editing, Annette Eliëns, director of Arthub Asia, Davide Quadrio, curator and former director of the Gate Foundation, Sebastian Lopez, artist, Li Mu, researcher and art historian, Kobena Mercer, Michael Stevenson Gallery – Sophie Perryer and Joan Legalamitlwa, artist, curator and writer, Deepa Naik, curator, Kerstin Niemann, artist, Toos Nijssen, artist and former Board Member of the Gate Foundation, Renee Ridgway, researcher and curator, Irit Rogoff, artist, Penny Siopis, Willem Smit and the staff of the Van Abbemuseum library, artist and editor, Sue Williamson.
Inleiding Gate Keepers volgt twee lijnen: ten eerste wordt er een fysiek archief uitgepakt – dat van de Gate Foundation – waarmee iets van de inhoud, doelstellingen en materiële situatie van dat archief wordt getoond. Ten tweede is dit project bedoeld als een verkenning en zelfs problematisering van het bredere terrein waarbinnen dit archief werkzaam is: dat van de internationale hedendaagse kunstpraktijk. De Gate Foundation is in 1988 opgericht en heeft er de daaropvolgende achttien jaar, tot ze (in 2006) werd opgeheven en haar archief werd ondergebracht in het Van Abbemuseum, naar gestreefd banden aan te knopen met en steun te verlenen aan het werk van niet-westerse kunstenaars die naar Nederland kwamen. Door het werk van kunstenaars uit Afrika, Azië, Het Caraïbisch gebied, Europa, Latijns Amerika en de eilanden van de Stille Zuidzee te stimuleren, verzamelen en documenteren hoopte de stichting de zichtbaarheid van en het inzicht in interculturele kwesties als gender, ras, diversiteit en migratie te bevorderen. Het pand van de Foundation in Amsterdam werd gebruikt om er tentoonstellingen te organiseren (die soms ook naar andere delen van de wereld reisden), onderdak te bieden aan de almaar groeiende bibliotheek en belangrijke debatten te organiseren over migratie en postkolonialisme in hun relatie met de Europese perceptie van de kunst uit deze andere delen van de wereld. Met de veranderingen in het Nederlandse cultuurbeleid in 2006 kwam een eind aan de subsidiëring van de Gate Foundation, en er volgden complexe onderhandelingen over de verschillende mogelijkheden om het speciale karakter in stand te houden van het archief van de stichting, dat op dat moment bestond uit duizenden documenten, tentoonstellingsmaterialen, een uitgebreide verzameling kunstenaarsdossiers, plus natuurlijk de archiefkasten, planken en andere opslagruimte die elk archief nodig heeft. Uiteindelijk zijn deze materialen toevertrouwd aan de zorg van het Van Abbemuseum – ‘zorgen voor’ is immers een van de belangrijkste taken van de conservator – op voorwaarde dat het archief van de Gate Foundation toegankelijk zou blijven voor het publiek en gebruikt kon worden. Als reactie op deze voorwaarden en op de overkoepelende vragen die bij het derde deel van Play Van Abbe – De principes van verzamelen, het verzamelen van principes – opkwamen, werd een aantal gasten uitgenodigd om commentaar te leveren op de archieven van de Gate Foundation en dat commentaar concreet vorm te geven in
gedachteplattegronden, alternatieve literatuurlijsten of kunstwerken. Sommige contribuanten, zoals de kunstenaars Penny Siopis en Bülent Evren, kenden de Gate Foundation al uit de tijd dat die nog actief was. Anderen, die deel hebben genomen aan het denkproces rond de eerste ‘archiefinterventie’, zijn nooit direct bij de Gate Foundation zelf betrokken geweest, maar hebben zich verdiept in de vragen die deze en vergelijkbare andere organisaties hebben opgeworpen. Hun inzichten vormen een tegenwicht tegen, maar dragen ook bij aan de verschuivingen die zich de laatste twintig jaar hebben voorgedaan ten aanzien van begrippen als multiculturalisme, nieuw internationalisme en additieve versus geannoteerde kunstgeschiedenis. Al met wordt in Gate Keepers het zogenaamde ‘niet-westen’ geherdefinieerd, niet als een lokaliseerbare regio of nationaliteit, maar als een veelheid aan mensen, praktijken, geschiedenissen en geografieën. In Gate Keepers worden de zeer reële politieke en economische mechanismen onderkend die de mobiliteit en zichtbaarheid van kunst overal ter wereld beïnvloeden, maar wordt ook de vraag gesteld wat het voor het ‘niet-westen’ in deze bredere zin betekent gevestigde, toevallige, gefragmenteerde, materiële, en in veiligheid gebrachte archieven van het denken rond de praktijk, de productie en de tentoonstellingscondities van hedendaagse kunst te kunnen raadplegen, erover te speculeren en ze te substantiëren. “Feiten zijn feiten zijn feiten?” Ja, maar daarnaast zijn er nog een heleboel andere dingen.’ Bruno Latour, From Realpolitik to Dingpolitik – Or How to make Things Public
*Veel dank gaat uit naar degenen die direct en indirect aan dit project hebben bijgedragen. Onder hen Diana Franssen, Annie Fletcher, Galit Eilat, Charles Esche, Christiane Berndes en Steven ten Thije, conservatoren van het Van Abbemuseum, the Asia Art Archives – Phoebe Wong (hoofd onderzoek), Andreina Castillio, gastonderzoeker, Ntone Edjabe (redacteur) en Stacy Hardy (bijdragend redacteur en onderzoeker) van Chimurenga Magazine – Bülent Evren, kunstenaar, Ron Eijkman, filmmaker, Annette Eliëns, Nederlandse editing, Davide Quadrio, curator, Sebastian Lopez, curator en voormalig directeur van de Gate Foundation, Li Mu, kunstenaar, Kobena Mercer, onderzoeker en kunsthistoricus, Sophie Perrier en Joan Legalamitlwa van Michael Stevenson Gallery, Deepa Naik, kunstenaar, curator en schrijfster, Kerstin Niemann, curator, Toos Nijssen, kunstenaar en onderzoeker, Renee Ridgway, onderzoeker en kunstenaar, Irit Rogoff, onderzoeker en curator, Penny Siopis, kunstenaar, Willem Smit en de staf van de bibliotheek van het Van Abbemuseum, en Sue Williamson, kunstenaar en redacteur.
Bülent Evren Mapping System, 2004 (blauw & magenta) Cartographic prints
(Bülent Evren, Mapping System, 2004 (blauw & magenta) In a series of 12 maps, conceived together with a cartographer, Bülent Evren presents the disciplinary demographics of different artists working in the Netherlands based on statistics in 2004. The maps are presented in pairs, showing categories of artists working in the Netherlands who were born there and those who are based here but were are technically from elsewhere. Two of these pairs are on display here – the Blauw kaart presents painters working in the Netherlands: 5652 of Dutch origin and 387 from 89 “other” origins (not necessarily non-European however); while the Magenta kaart shows 1952 artists of Dutch origin working in multi-media forms, contrasted with 143 artists from outside the country. Evren’s approach applies a scientific lens to the ongoing, often abstract, debate concerning the issues of identity, mobility and migration in the contemporary art sphere. His work not only maps actual figures but also the cultural terrain within which foundations like the Gate were and are operating. Following Sebastian Lopez’s directorship of the Gate Foundation, Bülent Evren acted as interim director during the Foundation’s final days. He is currently a consulting cultural practitioner on a number of boards handling intercultural projects such as the Fonds BKVB’s 355°, Art Beyond Borders. Alongside Evren’s maps you can find a film of a discussion held at the Boijmans van Beuningen, Rotterdam in the context of an exhibition of the Mapping System and a solo show by Yinka Shonibare held there in April, 2004. Also present are a number of recent governmental documents concerning cultural policy changes made in 2006 (the same year the Gate Foundation officially closed) as well as recent immigration and visa requirements for foreign artists working in the Netherlands.
Bülent Evren laat in een serie van 12 kaarten, die ontworpen zijn in samenwerking met een cartograaf, de disciplinaire demografie zien van verschillende kunstenaars die in Nederland werken, gebaseerd op statistieken uit 2004. De kaarten worden in tweetallen getoond en laten categorieën van kunstenaars zien die in Nederland werken en geboren zijn, en van kunstenaars die hier wonen maar formeel ergens anders vandaan komen. Twee van deze tweetallen worden hier getoond – Blauw kaart toont schilders die in Nederland werken: 5652 van Nederlandse afkomst en 387 met 89 “andere” achtergronden (echter niet noodzakelijk niet-Europees). Magenta kaart toont 1925 multimedia kunstenaars van Nederlandse afkomst, tegenover 143 kunstenaars van buitenlandse origine. Evren’s benadering werpt een wetenschappelijke blik op het voortdurende, vaak abstracte debat over kwesties rondom identiteit, mobiliteit en migratie in het hedendaagse kunstdomein. Zijn werk brengt niet alleen de feitelijke cijfers in kaart, maar ook het culturele terrein waarin stichtingen als the Gate functioneren in het heden en verleden. Bülent Evren volgde Sebastian Lopez op als directeur van de Gate Foundation, in de laatste periode van de Foundation was Evren daar interim directeur. Momenteel geeft hij als cultureel practicus advies aan een aantal besturen die bezig zijn met interculturele projecten zoals Fonds BKVB’s 355°, Art Beyond Borders. Naast de kaarten van Evren vindt u een film over een discussie die gehouden is in Boijmans van Beuningen in Rotterdam. De discussie werd daar gehouden in verband met een tentoonstelling van Mapping System en een solo show door Yinka Shonibare in april 2004. Ook worden zowel een aantal recente overheidsdocumenten getoond betreffende veranderingen in het culturele beleid uit 2006 ( hetzelfde jaar waarin de Gate Foundation officieel opgeheven werd), als recente immigratie- en visumvereisten voor buitenlandse kunstenaars die in Nederland werken.
In the virtines Sounding Difference – The Gate Collection Irit Rogoff and Deepa Naik Academy Project, Van Abbemuseum, 2006 Academy. Learning from the Museum sought to examine the question “What may be possible to learn from the museum beyond what the museum sets up to offer?” Sounding Difference was an installation and film project that initially decanted the entire Gate Collection from the crates it had been housed in during the transfer to the Van Abbemuseum. It raised a number of important questions regarding the terms of transfer of artistic materials such as the Gate’s video archive. Academie. Leren van het museum bestudeerde de vraag “Wat kan men leren van het museum buiten dat wat het museum aanbiedt?” Sounding Difference was een installatie en filmproject dat aanvankelijk de volledige Gate Collection overhevelde vanuit de kisten waarin deze opgeslagen was tijdens de overplaatsing naar het Van Abbemuseum. Het wierp vele belangrijke vragen op over de voorwaarden voor overplaatsing van artistieke materialen zoals het videoarchief van de Gate.
Red Route The gradual incorporation of the Gate Foundation Archives into the general body of the Van Abbemuseum library has been a painstaking process, requiring a great deal of sensitivity. On the floor throughout the bibliotheek are markers and arrows designating points of interest and components of the Gate’s collection in the context of similar subject material in the Van Abbe’s archive. Just the physical and virtual mass of information pertaining to one subject provides an interesting comparison when visibly placed next to another. In the artists’ files on the lower level of the library you can identify the Gate Foundation artists’ archive (containing documentation of 1004 artists from 92 countries in total) by the yellow colour of the folders.
The red route connects with the “Assembly Drawing” on the wall in the library alcove, which aims to map (only some of the) key concepts pulled from the research around the Gate Foundation and a broader range of events within the contemporary art world which changed the levels of access for and discourse around art from the “non-West” in an international arena. Next to each general topic on the drawing are a number of significant related texts. You can find these texts in books nearby and others in the online library catalogue. In the case that some of the publications on the drawing are neither in the possession of the Gate Foundation archive nor the Van Abbemuseum library, a recommended reading shelf has been compiled and will hopefully grow during the course of the exhibition. Does the heightened ‘visibility’ of black and minority artists in private galleries and public museums really mean that the historical problem of ‘invisibility’ is now a problem solved and dealt with? - Kobena Mercer, Cosmopolitan Modernisms De geleidelijke opname van de Gate Foundation-archieven binnen de algemene collectie van de Van Abbemuseum-bibliotheek was een nauwgezet proces, waarbij vanwege de gevoeligheid een grote mate van tact vereist was. Door de hele bibliotheek heen wijzen tekens en pijlen de weg naar bijzonderheden en delen uit de Gate-collectie die thematisch verwant zijn aan materiaal uit het Van Abbe-archief. Alleen al de fysieke hoeveelheid aan informatie binnen één onderwerp laat een interessante vergelijking zien wanneer de twee collecties zichtbaar naast elkaar worden geplaatst. In de kunstenaarsdossiers op de benedenetage van de bibliotheek kunt u het kunstenaarsarchief van de Gate Foundation herkennen aan de gele kleur van de mappen. Dit gele archief bevat documentatie van 1004 kunstenaars uit in totaal 92 landen. De rode route is verbonden met de ‘Assembly Drawing’ (montagetekening) aan de muur in de nis van de bibliotheek. Deze tekening probeert (slechts enkele van de) belangrijkste concepten die voortkomen uit het onderzoek van de Gate Foundation in kaart te brengen. Ook geeft de tekening een overzicht van een bredere reeks gebeurtenissen binnen de hedendaagse kunstwereld die de toegang tot ‘niet-Westerse’ kunst en het discours hierover binnen een internationale context hebben veranderd. Naast elk algemeen onderwerp op de tekening staan enkele belangrijke gerelateerde teksten. U kunt deze teksten vinden in boeken die vlakbij staan of die te vinden zijn in de online bibliotheekcatalogus. Voor enkele publicaties op de tekening die noch in het bezit van de Gate Foundation noch het Van Abbemuseum zijn, is er een plank met aanbevolen leesmateriaal samengesteld, die hopelijk gedurende het verloop van de expositie zal groeien. Betekent de toegenomen ‘zichtbaarheid’ van zwarte kunstenaars en kunstenaars met een minderheidsachtergrond in galeries en musea dat het historische probleem van ‘onzichtbaarheid’ nu daadwerkelijk is opgelost en afgehandeld? - Kobena Mercer, Cosmopolitan Modernisms
Penny Siopis Obscure White Messenger, 2010 8mm film transferred to DVD 15min 6 sec ‘Did you belong there?’ is one of the lingering questions in the dialogue between Dimitrios Tsafendas and a series of psychiatrists that subtitles Penny Siopis’s filmic composition. Tsafendas, in his role as a parliamentary messenger, was responsible for the assassination of Hendrik Verwoerd, Prime Minister and leader of the Afrikaner National Party of South Africa (NP) until 1966. The artist reminds us that, as an individual, an alien, a communist, Tsafendas should never have been able to set foot in South Africa. As a stateless person of mixed race, he should never have been made a parliamentary messenger, a position reserved for white South Africans. After the assassination, Tsafendas was declared mentally ill, having claimed that a tapeworm made him commit the act. As seen in the film’s transcript however, his discussion with psychiatrists is remarkably lucid and reflects on the blurriness of racial/national categories and political motivations. Nelson Mandela called Tsafendas that ‘obscure white messenger’ and while this remark was in reality inaccurate, Siopis’s work simultaneously buoys and befuddles our sense of here and there, history and memory – obscuring, like the messenger, the viewer’s own associations with notions of belonging, identity, place and iconography. When Penny Siopis arrived in the Netherlands for a residency with the Tropen Museum, the Gate Foundation contacted her immediately – a gesture which made her feel ‘welcome in a foreign place.’ She drew extensively on the Gate’s library and support in helping her access materials for her installation at the museum. She says, the fact that there was a foundation in Amsterdam that was so supportive of African artists meant a lot to me, especially that the support didn’t feel in any way patronizing, as can so often be the case with presenting ‘other’ artists in Europe… I really valued the fact that they were making such an effort to document African art.
‘Did you belong there?’ (‘Hoorde je daar thuis?’) is een van de aanhoudende vragen in de dialoog tussen Dimitrios Tsafendas en een reeks psychiaters, die de rode draad in Penny Siopis filmische compositie vormen. Tsafendas, een parlementaire boodschapper, was verantwoordelijk voor de moord op Hendrik Verwoerd, tot 1966 de premier van Zuid-Afrika en leider van de Nationale Partij (NP). De kunstenaar herinnert ons eraan dat: Tsafendas als een individu, een vreemdeling en een communist in ZuidAfrika nooit voet aan land had mogen zetten. Als een staatloos persoon van gemengde afkomst had hij nooit benoemd mogen worden tot parlementaire boodschapper, een positie die gereserveerd was voor blanke Zuid-Afrikanen. Na de moord werd Tsafendas psychisch ziek verklaard, nadat hij had beweerd dat een lintworm hem tot de daad zou hebben aangezet. Zoals echter in het transcript van de film is te zien, is zijn discussie met de psychiaters opmerkelijk lucide en weerspiegelt deze het wazige karakter van raciale en nationale categorieën en politieke motivaties. Nelson Mandela noemde Tsafendas de ‘obscure white messenger’. Terwijl deze opmerking in werkelijkheid foutief was, verheft en tegelijkertijd verwart het werk van Siopis ons begrip van hier en daar, geschiedenis en herinnering. Hierdoor overschaduwt het, net zoals de boodschapper doet, de eigen associaties van de toeschouwer met nieuwe definities van thuishoren, identiteit, plaats en iconografie. Toen Penny Siopis in Nederland aankwam voor een residentie bij het Tropenmuseum, nam de Gate Foundation onmiddellijk contact met haar op – een gebaar waardoor ze zich ‘welkom in een vreemde omgeving’ voelde. Ze putte uitgebreid uit de bibliotheek van de Gate Foundation en maakte dankbaar gebruik van de hulp die de stichting bood bij het krijgen van toegang tot materialen voor haar installatie in het museum. Ze zegt: Het betekende veel voor me dat er een stichting in Amsterdam was die Afrikaanse kunstenaars zo aanmoedigt. Vooral dat de steun op geen enkele manier neerbuigend aanvoelde, wat vaak wel het geval kan zijn wanneer ‘andere’ kunstenaars in Europa gepresenteerd worden... Ik waardeer het echt dat zij zoveel moeite hebben gedaan om Afrikaanse kunst te documenteren.
Li Mu New Job, 2010 Wooden crate, documentation, interview
FINISSAGE SCREENING 30/10/10 17.30hrs-18.30hrs Van Abbemuseum and Asia Art Archive From Jean-Paul Sartre to Teresa Teng: Contemporary Cantonese Art in the 1980s. Video. 2010, 50 mins. Documentary by Asia Art Archive from the project, Materials of the Future: Documenting Contemporary Chinese Art from 1980-1990
On the occasion of the collaboration between the Van Abbemuseum and Arthub Asia for the World Expo 2010, Shanghai, Li Mu signed a contract with the Van Abbemuseum in which he bound the museum to his terms and conditions as a worker. The contract entitles the artist (Party B) to a salary commensurate with European standards – providing an uncompromising commentary on economic crisis and how this impacts the employment status and income of artists in China. This work was then further developed for presentation in the Gate Keepers exhibition and includes an interview between Li Mu and Arthub director, Davide Quadrio, and reflects on the meaning of art in relation to more than just physical geography and cultural background. For his New Job, Li Mu anticipates stretching the idea of mutual understanding further than exchange or relocation of an artistic project but rather rethinking the ways in which art connects with everyday life: work, communication and dreams of the future.
‘Thirty years ago, China embarked on a social-economic reform programme that transformed not only the economy but also the arts. Since then the growth and production of contemporary art have been dramatic, and so has the production of documentary materials bearing evidence to the critical debates that surrounded its development. However to this day many of the most important art publications and critical writings, especially from the late 1970s and 1980s, have been difficult to locate, due primarily to the lack of systematic collecting and archiving infrastructure. In 2006, Asia Art Archive began a focused archiving project called ‘Materials of the Future: Documenting Contemporary Chinese Art from 19801990’. This project aimed at developing a comprehensive collection of primary research materials including books, periodicals, newspapers, exhibition brochures, invitations, video recordings, correspondence and other relevant documents. As part of this project AAA has also digitized the personal archives of renowned artists and curators – Fei Dawei, Zhang Xiaogang, Zheng Shengtian, Lu Peng, Mao Xuhui and Wu Shanzhuan. With a total of over 70,000 digital documents, AAA now maintains the world’s largest and most systematically organized archive of documentary material about Chinese art made during the 1980s. As part of this project, AAA has conducted over 70 in-depth videotaped interviews with artists, critics, curators and scholars on contemporary Chinese art in the 1980s. From a portion of these interviews, AAA has created a documentary film about experimental art in South China (Guangzhou) in the 1980s entitled From Jean-Paul Sartre to Teresa Teng: Contemporary Cantonese Art in the 1980s. AAA’s 1980s archiving project culminates with the launch of a comprehensive website portal called www.china1980s.org in September 2010.’ Text from: http://www.aaa.org.hk
