JAARVERSLAG
2011
INLEIDING Kerk en Wereld levert vanuit een christelijk-oecumenische inspiratie een bijdrage aan de bezinning over vraagstukken op het grensvlak van geloof en samenleving. Deze missie wordt vormgegeven door het subsidiëren en initiëren van projecten. De subsidies worden enerzijds verstrekt via samenwerkingsovereenkomsten aan enkele vaste partners en anderzijds aan diverse grote en kleine organisaties in het land. De subsidies hebben in de beleidsperiode 2009-2011 betrekking op de volgende thema’s: • Duurzame Welvaart • Vernieuwing van de Christelijke Traditie • Solidariteit tussen de Generaties • Interreligieuze Ontmoeting Ook worden incidenteel bijzondere projecten gesubsidieerd die niet aansluiten bij deze thema’s, maar wel bij onze missie. Het bestuur besluit over de toekenning van de subsidies. De activiteiten die Kerk en Wereld zelf initieert zijn de Kerk en Wereld lezing (even jaren), en de Kerk en Wereld jongerenprijs (oneven jaren) en de Kerk en Wereld leerstoel. Hieronder vindt u een overzicht van onze eigen activiteiten en de activiteiten van anderen die door ons financieel zijn ondersteund. Van een aantal van deze evenementen vindt u in het jaarbericht een uitgebreid verslag.
1
1. EIGEN ACTIVITEITEN 1a. Kerk en Wereld jongerenprijs De tweede editie van de Kerk en Wereld jongerenprijs is succesvol afgesloten. In september werd Nieuwe Moskee Live uitgeroepen tot winnaar van deze wedstrijd. Upact organiseerde de jongerenprijs in samenwerking met Kerk en Wereld.
1b. Kerk en Wereld lezing In 2011 werden de voorbereidingen gestart voor de Kerk en Wereld lezing die in het najaar van 2012 zal plaatsvinden.
1c. Kerk en Wereld leerstoel Dr. Joep de Hart is in september bij de Protestantse Theologische Universiteit begonnen met zijn werkzaamheden als bijzonder hoogleraar 'Nieuwe en vernieuwende vormen van christelijke gemeenschap in hun betekenis voor de Nederlandse samenleving'. In december sprak hij zijn oratie uit en verscheen zijn boek: Maak het nieuw! Over religieuze ontwikkelingen en de positie van de kerken: een persoonlijke geschiedenis. Zie ook de berichten hierover op pg. 5 van het jaarbericht.
1d. Public Relations In mei werd het Kerk en Wereld Jaarbericht verzonden aan 4500 adressen. De digitale nieuwsbrief, die per e-mail wordt verstuurd, is tweemaal verzonden aan ongeveer 500 personen. Op de website www.kerkenwereld.nl werd het nieuws geplaatst over de eigen activiteiten en de gesubsidieerde projecten.
2
2. SAMENWERKINGSRELATIES De vaste samenwerkingspartners zijn Stichting Oikos en de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Met deze twee partners zijn inhoudelijke afspraken gemaakt over het programma in de periode 2009-2011. Met Nieuwwij zijn afspraken gemaakt over een structurele subsidie voor de jaren 2011, 2012 en 2013.
2a. Oikos De projecten die vallen onder de meerjarenovereenkomst tussen Oikos en Kerk en Wereld, passen bij het thema Duurzame Welvaart. Werk aan de Wereld! Het programma Werk aan de Wereld! betrekt netwerken, organisaties en plaatselijke kerken bij de beweging naar een eerlijke en groene samenleving. Oikos verbindt op landelijk niveau initiatieven en groepen zoals Cordaid, Milieudefensie en het Louis Bolk Instituut, zodat deze elkaar versterken in het verbeelden, uitwerken en waarmaken van aantrekkelijke toekomstvisies. Daarnaast ondersteunt Oikos tien lokale kerkelijke gemeenschappen bij hun initiatieven om te “fairduurzamen”. Dit doet ze samen met Kerk in Actie van de PKN. Dit programma zal in 2012 worden afgerond. De Ceder en de Saxofoon Christiaan Hogenhuis schreef op basis van opgedane kennis en ervaring rond duurzaamheid het boek De ceder en de saxofoon, waarin gepleit wordt voor een gezamenlijke improvisatie als leidraad voor een maatschappelijke veranderingsstrategie.
2b. Dienstenorganisatie PKN Binnen het samenwerkingsverband tussen de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk Nederland (PKN) en Kerk en Wereld worden vier projecten gesteund, passend bij verschillende Kerk en Wereld thema’s. Win-Win JOP, de jongerenorganisatie van de PKN, stimuleert met dit project de ontmoeting tussen generaties binnen kerkelijke gemeenten. Het basispakket van JOP Win-Win: verbind generaties! bestaat onder andere uit de opzet voor a) een bezinningsbijeenkomst; b) een Running diner in de gemeente en c) een gemeentespel (thema Solidariteit tussen de Generaties). Festus Het halfjaarlijkse tijdschrift Festus biedt materiaal voor meningsvorming over maatschappelijke, politieke en ethische vragen, op wetenschappelijk niveau en journalistieke toon. Festus bevat bijdragen uit de Protestantse Kerk en daarbuiten. Festus wordt gemaakt voor hoger opgeleiden binnen de kerk die geïnteresseerd zijn in wat er binnen de kerk over actuele onderwerpen wordt 3
gedacht en gezegd, zodat zij zich aan de hand daarvan zelfstandig een mening kunnen vormen. Het blijkt meer inspanning te kosten dan aanvankelijk gedacht om Festus bij de doelgroep bekend te maken. Desalniettemin leeft de overtuiging onverminderd voort, dat Festus voorziet in een vraag naar het maatschappelijke spreken van de kerk en dat Festus een wezenlijk facet vervult in het gezicht van de kerk naar de samenleving.. In 2011 verschenen de themanummers ‘Zorg’ en ‘Tijd’ (Overige projecten). Ontmoeting met Passanten In dit project stond kerkelijke vernieuwing centraal. Dit werd onder andere gerealiseerd met de programma’s Feest van de Geest en Feest van Aarde en Hemel. (thema Vernieuwing van de Christelijke Traditie). De projectperiode kan met voldoening en tevredenheid worden afgesloten. In 2011, twee jaar na aanvang, deden er aan het project Feest van de Geest 57 kerken en 70 kunstenaars mee. De organisatiestructuur is nu zodanig dat clusters van kerken zelfstandig het project moeten kunnen realiseren en financieren. In het kader van het project Feest van Aarde en Hemel zijn 8 seizoensvieringen ontwikkeld en gehouden in de Kerkboerderij in Hoogeveen. Aan deze vieringen participeerden per keer ongeveer 40 personen. Moments Dit project concentreert zich op moderne vormen van overdracht van het christelijk geloof aan kinderen. (thema Vernieuwing van de Christelijke Traditie). Moments is een laagdrempelig, makkelijk leesbaar en toegankelijk magazine dat ouders wil inspireren voor het opvoeden met geloven. Naast een magazine dat zich richt op de ouders, is er gewerkt aan een boekje voor de kinderen zelf. Sinds november 2011 is het materiaal voor ouders en kinderen verkrijgbaar.
2c. Nieuwwij We subsidieerden voor de website www.nieuwwij.nl de themamaanden maart (thema gezag) en mei (thema oud). Deze themamaanden zijn op de website www.nieuwwij.nl terug te zien via de pagina Thema’s.
4
3. PROJECTSUBSIDIES We ontvingen in totaal 110 aanvragen, waarvan er 12 niet voldeden aan onze voorwaarden en rechtstreeks werden afgewezen. Het ging daarbij bijvoorbeeld om verbouwingen aan kerken of ontwikkelingsprojecten in Afrika. Het bestuur beoordeelde derhalve 98 aanvragen voor projecten, waarvan er 41 werden goedgekeurd omdat ze goed aansloten bij onze missie en thema’s, en daarnaast voldoende zinvol, origineel, creatief en/of vernieuwend werden geacht. Een deel van deze projecten wordt in 2012 uitgevoerd. In onderstaand overzicht staan de projecten die wij steunden in het verslagjaar. Zoals u kunt zien werden de meeste subsidietoezeggingen gedaan voor projecten binnen de thema’s Vernieuwing van de Christelijke Traditie en Interreligieuze ontmoeting. THEMA 1. Duurzame Welvaart Mondiaal Centrum Maastricht Upact Time to Turn Oecumenische Vrouwensynode Protestantse Diakonie Amsterdam Leerhuis A'dam Tenach en Evangelie
ACTIVITEIT Flash Acties Budget Europe Kleedvermaak Vrouwen tussen geloven/geld/groen Wereldhuis - Grass Roots Networking Gedicht in de Gelagkamer II
2. Vernieuwing van de Christelijke Traditie Remonstranten Licht Leerhuis A'dam Tenach en Evangelie Gedicht in de Gelagkamer I Remonstranten Het vrije woord Radboud Universiteit Nijmegen Philosophers' Rally 2011 KOERS Terschelling Bezinning en Recreatie IKON De Terugblik Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving Onszelf voorbij Stichting Present Amsterdam Vrijwillige energie in de wijk IWFT Binnenste Buiten Stichting Kerkelijk present in de Zuidas Professionalisering Bijbelklassen Spiritueel Centrum De Boskant Ondernemerschap en spirituele centra RTV Oost
Houdt God van vrouwen?
TYPE campagne campagne campagne symposium empowerment gedichtenwedstrijd
boek en cd gedichtenwedstrijd boek congres programma programma boek campagne symposium digitaal platform training vooronderzoek voor tvdocumentaire
3. Solidariteit tussen de generaties Stichting Nieuwe Moskee nieuwe moskee live bijeenkomsten Stichting ter Bevordering van het Poppentheater Jouw wereld, mijn wereld Stichting Ooit Misverstand
workshops dvd en theatervoorstelling
Stichting Het Kader Stichting Present
Afwezige vaders Gewoon Doen
tv documentaire en voorlichtingsmateriaal programma
4. Interreligieuze Ontmoeting Stichting Interculturele Alliantie SOL, voor school, kind en identiteit Stichting Holy Oecumenische Vrouwensynode
Pilot Belieforama Nederland Interreligieuze leskisten Clips voor Tolerantie Vrouwen verbinden
workshops lesprogramma internet clips symposium
5
Raad van Kerken International Association Religious Freedom
In vrijheid verbonden
netwerkontwikkeling
Dialoogdag I am gay and muslim Op het Leven! (zie foto) Naar een verdraagzamer Nederland Komt een moslim in het klooster
symposium documentaire en voorlichtingsproject theatervoorstellingen congres weekend
Bevlogen Theologen
boek
PaasCongres 2011 Onderwijsmateriaal Ontmoetingen Uitgave Zinzoekers op het Web
congres lesprogramma boek
for
Stichting Art. 1 Kees Posthumus Vertelt Werkgroep Kompas vh PIO Bruggenbouwers 5. Overige projecten Historisch Documentatiecentrum voor Nederlands Protestantisme Gereformeerde Studentenvereniging Groningen Joods Historisch Museum St. Zinzoekers op het web
Interreligieuze voorstelling Op het Leven!, door Kees Posthumus en Juul Beerda
6
4. BESTUUR KERK EN WERELD 4a. taken Het bestuur heeft tot taak de missie van Kerk en Wereld uit te dragen en uit te (laten) voeren, in samenwerking met anderen in kerk en samenleving. Ze doet dat door het nemen van besluiten over de eigen activiteiten en door het beoordelen van subsidieaanvragen. Het bestuur heeft acht leden en vergaderde in 2011 zes keer: vijf reguliere vergaderingen en een jaarvergadering waarbij dieper werd ingegaan op huidig en toekomstig beleid. Een van de onderwerpen die hierbij centraal stond was de keuze voor nieuwe thema’s in de beleidsperiode 2012 – 2014. Besloten werd om de lopende thema’s deels aan te passen en deels te behouden, en de omschrijvingen van alle thema’s aan te passen. Dit werd in de loop van het jaar gerealiseerd.
4b. Samenstelling Mirjam Sterk verliet in het voorjaar het bestuur; zij werd opgevolgd door Ardin Mourik. Anne-Claire Mulder nam na het vertrek van Mirjam Sterk de functie van secretaris op zich. Eind van het jaar namen we afscheid van Henk Duringhof, die jarenlang de functie van penningmeester op zich heeft genomen. Voor het overige bleef de samenstelling van het bestuur ongewijzigd: Bram Tack (voorzitter), Martijn Streefkerk (penningmeester), Greco Idema (lid), Huib Klamer (lid), Renske Oldenboom (lid) en Bert Broekhuizen (lid namens het moderamen van de PKN). Het bestuur wordt ondersteund door een beleidsmedewerker, Esther Dwarswaard. Tot haar taken horen onder andere de advisering rond subsidieaanvragen, het secretariaat, de public relations en ondersteuning van het bestuur bij het uitvoeren van eigen projecten (in 2011 de Kerk en Wereld Jongerenprijs).
4c. Samenwerkingsverbanden en netwerken Het bestuur is betrokken bij diverse samenwerkingsverbanden en netwerken. • Enkele malen per jaar wordt met de PKN en met Oikos overlegd over de projecten die volgen uit het samenwerkingsverband. • Eens per twee jaar informeert een bestuursdelegatie het Moderamen van de PKN over de inhoudelijke koers van Kerk en Wereld. Medio 2011 heeft dit gesprek plaatsgevonden. • Kerk en Wereld is lid van de FIN – Fondsen in Nederland – die diverse activiteiten organiseert voor fondsen. Zo was de bestuurscoördinator aanwezig bij een informatieve bijeenkomst over de ANBI regeling van de belastingdienst (voor Algemeen Nut Beogende Instellingen). • De beleidsmedewerker is betrokken bij het Fondsenoverleg waarbij beleidsmedewerkers ervaringen uitwisselen en geïnformeerd worden over maatschappelijke ontwikkelingen. • De penningmeesters zijn betrokken bij een overleg gericht op de verduurzaming van de beleggingen van (kerkelijke) fondsen. • De penningmeesters worden geadviseerd door een financiële adviescommissie, bestaande uit de heren Jaap van Heijst, Gerard Kloosterman en Hans Bas Val. Zij zijn betrokken bij het beleggingsbeleid, de jaarrekening en de begroting van de stichting. • Eén bestuurslid is lid van het curatorium van de leerstoel van Kerk en Wereld. 7
5. FINANCIËN 5a. Inkomsten Jaarlijks melden zich nieuwe donateurs die bijdagen aan het werk van Kerk en Wereld. Daar is het bestuur blij mee, want de giften aan het Kerk en Wereld Eijkmanfonds lopen door vergrijzing terug. In 2010 bedroegen de giften ruim € 46.000, in 2011 werd het Eijkmanfonds met bijna € 40.000 euro gesteund. Met dit mooie bedrag hebben we allerlei activiteiten kunnen subsidiëren. De grootste inkomstenbron voor de Stichting is het rendement op het vermogen. Dit wordt op verschillende manieren belegd om de risico’s te verkleinen en het rendement te optimaliseren. De opbrengsten kunnen op jaarbasis behoorlijk verschillen. Kijken we echter naar het gemiddeld rendement uit beleggingen op basis van het eigen vermogen per 1 januari van de laatste 8 jaar, dan is een gemiddeld jaarlijks rendement behaald van 5,6%. Dit sluit goed aan bij onze begrotingen. Voor de begrotingen wordt namelijk uitgegaan van een gemiddeld jaarlijks rendement op het eigen vermogen van 5%. Boekhoudkundig behaalden we in 2011 een rendement uit beleggingen van 6,3% op basis van het eigen vermogen per 1 januari 2011. Dit is een goed rendement, maar daar staat op basis van de marktwaarde een rendement -/- 5,4% van de financiële activa tegenover. Dit verschil is te verklaren door onze grondslagen voor de waardering en resultaatbepaling, die wij aanhouden voor het opzetten van de jaarrekening. Positieve resultaten worden pas verantwoord op het moment dat deze worden gerealiseerd en voorzichtigheidshalve worden ongerealiseerde negatieve resultaten wel al verantwoord. De verantwoorde resultaten zijn derhalve zeer voorzichtig. De ontstane marktdaling van de beleggingen in 2011 drukte niet op ons resultaat, omdat de (niet verantwoorde) ongerealiseerde positieve resultaten in eerdere jaren groter waren.
5b. Uitgaven Er was in 2011 € 509.000 beschikbaar voor het realiseren van de doelstellingen van Kerk en Wereld. Van dat bedrag werd in het verslagjaar circa € 180.000 besteed aan subsidies voor de programma’s van Oikos en de Dienstenorganisatie van de PKN. Deze programma’s worden in goed overleg met de Stichting opgesteld. Naar kleinschalige projecten, zoals genoemd in paragraaf 1c, ging € 150.000 aan subsidies. In 2011 werd met betrekking tot de kleinschalige projecten nog wel een vrijval aan subsidies geboekt ad € 28.000, welke voort komt uit foutieve administratieve verwerking van subsidies in 2010 en lagere eindafrekeningen van diverse subsidies. Tenslotte werd er nog bijna € 44.000 besteed aan activiteiten van Kerk en Wereld zelf zoals de KW jongerenprijs en de leerstoel. De lasten met betrekking tot het vermogensbeheer van de Stichting worden verantwoord bij de financiële baten, zodat uitgegaan kan worden van het nettorendement. Deze lasten zijn ons inziens in verhouding tot het behaalde rendement. De overige lasten van de organisatie van de Stichting die te maken hebben met public relations, het bestuur, de (financiële) administratie en uiteraard de behandeling en coördinatie van de subsidie-aanvragen, bleven met een bedrag van € 98.000 ruim binnen de begroting. De volledige jaarrekening is opvraagbaar bij ons bureau in Utrecht. 8
