09. Heb jij de GOUDEN WIKKEL? W W W W W W W W

e

ij d eb j

DENL? U GO KKE W WI W W H

WW WW W

08 / 09

augustus 2009 / Wellermagazine

PUUR

1

Puurheid is volgens mij niets anders dan een zoektocht naar de waarheid, de oorsprong, onschuld en schoonheid van dingen: de moederschoot, geluk, onze prachtige natuur, vriendschap, passie, jezelf zijn, eerlijkheid, een echte maaltijd die met liefde is bereid… In deze hectische maatschappij hebben we te weinig oog voor al deze dingen. Er ontstaat ruis! We genieten niet van het moment en laten ons afleiden. Even stilstaan is de eerste stap naar puurheid. Niet worden meegezogen in de maalstroom van gedachten en verwachtingen. Niet worden geleefd, maar zelf leven!

Column


2

3

Sinds een tijdje probeer ik in het hier en nu te leven. Maar mijn grootste valkuil is altijd later, meer en alles tegelijk. Het gaat voor mij om puurheid. Met aandacht dingen doen en er ook echt van genieten. Je niet schuldig voelen als je dingen niet afkrijgt en jezelf geen onredelijke normen opleggen. Puur genieten is voor mij bijvoorbeeld lekker eten….

“Een van de kernpunten ligt toch ook in het eerlijk zijn. Nee durven zeggen!”

je jezelf bent. Dat je alleen komt als je echt zin hebt? Natuurlijk, soms horen dingen er gewoon bij. Maar heel vaak kun je het plichtsbesef best achterwege laten. Zeggen wat je wilt en authentiek zijn, draagt bij aan de puurheid van een vriendschap. Een goede vriend zal dit altijd waarderen. En zo niet? Dan wordt het misschien tijd voor ‘pure verwijdering’….

Ik zit met mijn buurvrouw (buuv) en de leuke buurmeneer van de 4e verdieping in een kookclubje. Niet dat er veel samen gekookt wordt….. Je zou kunnen zeggen dat we onze naam ‘bubbels’ eer aan doen. Meestal kookt er eentje en zakt de rest achterover met een drankje. Wat overigens de kwaliteit van onze gesprekken niet beïnvloedt. Die zijn heel puur, net als het eten. ‘Buuv’ is een grote voorstander van biologisch eten en zelf kan ik dat buitengewoon waarderen.

Samen bespreken we vaak de zoektocht naar een puurder bestaan.

Ik kan er nog hele verhalen over schrijven, maar echte puurheid moet je gewoon ervaren. Ik zou zeggen: beleef het in dit themanummer!

Eén van de kernpunten ligt toch ook in het eerlijk zijn. Nee durven zeggen! Hoewel we alledrie sterke karakters hebben, vinden we het toch vervelend om vrienden en familie teleur te stellen. Geen zin in een etentje? Dan gaan we toch! Want je kunt het niet maken om niet te gaan. Waarom eigenlijk niet? Vinden mensen het niet veel fijner als

PUUR

u de

EN D U GO KKEL? WI ft Hee

W WW W W W WW

Krista

Uitgeverij De Fontein

Nog even over pure nostalgie gesproken: heeft iemand het boek gelezen of de film gezien van Sjakie en de chocoladefabriek? Droomde je over Oempa Loempa’s? Fantaseerde je – net als ik – over het winnen van die gouden wikkel? Dan is dit je kans! In tien magazines heeft Weller een gouden wikkel verstopt. De eigenaar van de gouden wikkel wint een geweldig chocoladepakket van Visser Chocolade…. Kijk dus snel of jij kunt gaan smikkelen en smullen!

PUUR

BLACK BEAUTY augustus 2009 / Wellermagazine

4

Dat pure chocolade niet alleen lekker, maar ook gezond is, is niet helemaal nieuw. De donkere variant zit dankzij het

hoge cacaopercentage vol beschermende stoffen. Maar dat is geen vrijbrief voor het ongelimiteerd verorberen ervan. Daarom een paar do’s and don’ts om verstandig te genieten van het zwarte tongstrelende goedje dat meer doet dan alleen hart en bloedvaten beschermen…

Puur genieten

5


6

Eerst de feiten. Want wat maakt nu precies dat pure chocolade een stuk gezonder is dan andere chocoladesoorten? Het geheim zit ‘m in de krachtige mix van beschermende stofjes in de cacao. Voor een gunstig effect op de gezondheid is een stukje van 20 gram per dag al voldoende. Zo vermindert het eten van pure chocolade de kans op hart- en vaatziekten omdat het de aders wijder maakt. Bij een recente Britse studie waarbij proefpersonen elke dag 45 gram witte of pure chocolade kregen, bleek dat de bloedvaten van de mensen die donkere chocolade aten, met tien procent verwijd waren. Bij de andere groep gebeurde juist het tegenovergestelde: daar waren de vaten licht vernauwd.

PUUR

7

Geluksstofjes

Nieuwe puurvariant

Lustopwekker

Maar pure chocolade doet meer: het verlaagt de bloeddruk, werkt celbeschermend, ontstekingsremmend, wordt geassocieerd met een verlaagde kans op kanker, een afname van het slechte LDL-cholesterol én ouderdomsziekten. Het verbetert bovendien de werking van insuline bij diabetespatiënten. De goede bestanddelen zitten ook in rode wijn, fruit, groene thee en uien, maar pure chocolade overtreft qua hoeveelheid alle andere voedingsmiddelen. In cacao zitten verder bepaalde neurotransmitters die stresswerend werken en antidepressieve eigenschappen bevatten. Het zijn de zogenoemde geluksstofjes die aangemaakt worden als we happy, euforisch of verliefd zijn. Het tegengestelde geldt trouwens ook: er is een duidelijk wetenschappelijk verband aangetoond tussen een gebrek aan deze neurotransmitters en depressie.

Voor de liefhebbers van witte en melkchocolade geldt het positieve effect helaas niet. Daar zorgen de aanwezige melkproteïnen voor die verhinderen dat de goede stofjes worden opgenomen in het bloed. Inmiddels hebben een aantal chocoladeproducenten hun blik verruimd qua gezondheidsimpact. Zo brengt het Belgische Callebaut en Newtree extra gezonde donkere chocolades op de markt. Onder de naam Acticoa is er nu een diepdonkere chocolade met extra veel gezonde elementen. De Schotse Queen Margaret Universiteit in Edinburgh kwam na onderzoek tot de conclusie dat de nieuwe chocolade na een paar weken consumptie van 17 gram per dag, hoge bloeddruk deed dalen met vijf procent.

Naast de nodige gezondheidsvoordelen, zijn chocoladefans ervan overtuigd dat de donkere variant een hoog afrodisiacumgehalte heeft. Bewijzen voor de lustopwekkende eigenschappen zijn er (nog) niet. Wel is het zo dat chocolade opwekkende stofjes bevat die zorgen voor een kleine toename van serotonine en dopamine in het bloed. Er zit zelfs een stofje in dat verwant is aan marihuana. Alleen moet je al snel zo’n 15 kilo chocolade eten wil je daar iets van merken.

Onweerstaanbare brownies Een klassieker onder de chocoladerecepten: brownies! Ingrediënten voor 16 stuks: 350 gram bittere chocola (tenminste 60% cacao), 250 gram ongezouten roomboter, 3 grote eieren, 250 gram bruine basterdsuiker, 50 gram bloem en 1 flinke theelepel bakpoeder. Giet de massa in een goed ingevet vierkant bakblik (ongeveer 25 x 25 cm) en bak 35 minuten. Test de gaarheid met een satéprikker. Er moeten nog wat vochtige kruimeltjes aan de prikker plakken. Laat 30 minuten afkoelen, keer het blik om en snij er vierkante stukken van.


PURE GEZELLIGHEID 8

Nieuwe vriendschappen

PUUR

9

Zaterdag 20 juni, klokslag 10.00 uur start voor de Wellerij in Brunssum de eerste motor, klaar voor een toertocht van 252 kilometer. Enkele minuten Weller wil graag weten of u prettig bij ons woont. Puur uit interesse. Daarom zoeken wij zo veel mogelijk contact met onze huurders. De ene keer organiseren we daarvoor een gezellige workshop, een andere keer gaan we samen op stap. Oud en jong: alle meningen tellen mee. Om de wooninteresses te peilen onder bewoners van onze gezinswoningen, trok op zaterdag 20 juni een groep huurders vanuit hartje Brunssum via Heerlen richting Duitse Eifel. Niet met de auto, maar op de motor.

later vult het oorverdovende lawaai van 22 bikes, de ene nog zwaarder, groter en met meer glimmend staal dan de andere, het Koutenveld om via Heerlen en het Heuvelland naar de Ruhrsee in de Duitse Eifel te toeren. Over bochtige wegen, door prachtige natuur en langs indrukwekkende vergezichten. Om 18.00 uur is het gezelschap van 37 motorliefhebbers weer terug in Heerlen, waar bij de Caumerbron op de Heerlerbaan allerhartelijkst afscheid wordt genomen. Met de belofte: ‘Dit doen we nog een keer.’


10

PUUR

11

“Wij willen ook van huurders met opgroeiende kinderen weten of er iets moet veranderen in hun buurt.” Motortoeren De keuze om een toertocht per motor te organiseren komt niet zomaar uit de lucht vallen. Kim Stroucken: “We waren al een tijdje op zoek naar een mogelijkheid om huurders te bereiken die wij in de Wellerij en tijdens andere activiteiten van Weller niet zo gauw tegenkomen. Bijvoorbeeld gezinnen met opgroeiende kinderen, waarvan de ouders overdag werken. Mensen met vaak een druk leven. Toch willen wij ook van deze huurders graag weten wat wij volgens hen kunnen

verbeteren aan onze dienstverlening en of er misschien iets moet veranderen in hun buurt.” Alle Wellerteams werkten dan ook mee aan de organisatie van de motortour. Een aantal medewerkers reed zelfs mee: Kim Stroucken en Hetty Crott vertegenwoordigden het Wellerteam in Brunssum en Ivo Spaubeek het team van de Heerlerbaan. Kim: “Tijdens de motortocht hebben wij een aantal bewoners veel beter leren kennen.

De lunch en een aantal pauzes onderweg, boden daar volop gelegenheid toe. En wat nog leuker is: de motorrijders uit Heerlen en Brunssum hebben elkaar ook leren kennen. Ik ben ervan overtuigd dat er deze dag mooie, nieuwe vriendschappen zijn ontstaan.”

Vrij gevoel En dan komt er een stukje dat waarschijnlijk alleen motorliefhebbers zullen begrijpen. Want wat is dat gevoel toch dat hen aan elkaar en aan hun tweewieler bindt? De behoefte om weer en wind te trotseren voor een ritje. Niet veilig en comfortabel weggedoken in een luxe auto voorzien van verwarming dan wel airco, maar in een warm pak en blootgesteld aan de grillen van de natuur. Al waren de 20ste juni de weersomstandigheden niet optimaal. “De lucht, de ruimte, de natuur en

het samenzijn met collega motorrijders,” zo vat Koos van Rijn uit Heerlen het ultieme ‘motorgevoel’ samen. Hij was met zijn 73 jaar de oudste deelnemer aan de tocht en zoekt de bochtjes van de Eifel regelmatig op. Als hij al niet op zijn motor in de Alpen te vinden is.

Verse lucht “Tijdens het rijden krijg je heel veel verse lucht binnen en dat voelt

heerlijk. Datzelfde geldt voor het één zijn met de omgeving. In een auto is het uitzicht ook mooi, maar je maakt er geen deel van uit. Op de motor proef en voel je de natuur haast, je zit er midden in. Dat geeft een heel vrij gevoel. Rijden over en in bergen vereist daarnaast techniek, vanwege het bochtenwerk en de hellingen. Ik vind dat prachtig. Weller heeft wat mij betreft dan ook een fantastische toertocht uitgezet, die boven-

dien prima verzorgd was. Je leert elkaar kennen in een heel ontspannen sfeer. Ik kijk dan ook terug op een puike dag, waarvan niet alleen ik maar álle deelnemers hebben genoten. Ondanks die ene regenbui!”


12

’ne Echte Aaveule was te has zörg leed of sjpas oane wöäd of gebare blink dróp kinne vare noeëts valsj ummer ech betrouwbaar en óprech doava han ich inne hoeëge dunk want zoeë… is inne vrunk!

De taal van de mam wordt geschreven in onze moedertaal: het dialect. We spreken over ”taal” omdat het Limburgs een echte en erkende taal is, die in niets onderdoet voor het Nederlands. Ten opzichte van onze standaard taal – het Nederlands – is het Limburgs een dialect, zoals het Nederlands een dialect is in relatie tot het handels-en diplomatiek Engels.

De taal van de mam Ger Prickaerts, Heëlesj

Zeuke noa ’t echte, ’t pure Of heë zich neëve mich moch zette, vroog inne ouwere miensj mich óp ’t caféterras. ”Alles is bezat” veróntsjuldigde heë zich, ”dier zeet d’r insige…” ”Mè meneer” zaan ich ”geer, num plaatsj, ich ving ’t mieë wie good, da bin ich óch neet alling.” Inne groeëte man, flinke grieze baat, grieëmelend met sjpreëkende oge. ”Ich bin Sjarel,

PUUR

13

sinds mieng vrouw gesjtorve is, kóm ich hei al daag de gezet leëze, drink mich ing tas koffie en ’ne borrel en da goan ich wer noa heem,” zoeë sjtelde heë zich vruntelik vuur. D’r ober bringt de gezet en ing tas koffie. Of d’r borrel noaderhank kump? Meneer Sjarel sjleet de gezet oape en begint get koppe helóp vuur te leëze. Aaf en tow sjuddelt ’e mit d’r kop, ziene ege kop dus. Zie kommentaar verroant dat dit inne dinker is…. Ich ving ’m wie langer wie interessanter weëde. Inne krietesje leëzer deë zich neet gauw óp ’t verkieëde bee lieët zette. Politiek en kommersjeel getinte berichte sjleet ’e uëver. Heë zeukt noa ’t ierlike, ’t zuvere, ’t pure…. Heë lekt de gezet neer, kiekt mich aa en zeët: ”Wat ing maatsjappij, as klant tels te nauweliks nog mit. Landelike winkelformules zónger service en de groeëte firma’s hant ’callcenters’

um zich hin georganiseerd um de klante van zich aaf te haote. Wat vingt dier doava”?

”Zieëker, allewiel hant v’r technische meugelighede die óngekind zint, mè ’t persuënlike is weg en ’Kuëning Klant’ besjteet al gaar neet mieë. Óprechheed vings te nog mar hoofzakelik bei kinger.”

d’r telefoon zag: De mam num ich mamma en d’r pap Willem… ”Kiek” zeët ’e dat is noe ech en óprech en dat kumt umdat die klinge nog neet geprogrammeerd zint, nog neet bedorve, nog óngekunsteld en puur.” Ich woar ’t gans mit ’m eens. ”En de natuur neet te vergeëte, verpletterend zuver en puur” zag ’e tusje 2 sjlüksjkes … Heë sjprik van ee gedich dat heë gemak hat: Geweun boete is boetegeweun!

Zie ganse gezich sjtroalt noe en zieng oge twinkele ónduëgend…. Heë vertelt van zie kleekink dat lets bei hem logeerde en dat ’s-mörges rónk haofzes reupt: Opa ich bin kloar mit sjloape. Wie inne collectant ’s-middigs an de duur koam vroog deë klinge: Meneer woevuur zeet dier ’nt sjpare? Glunderend zeët ’e wat zie anger kleekink an

Ich woar ónger d’r indruk, treffender kan me de echheed en ’t pure in de natuur kaom zage. Wat inne interessante man deë mich dat allemoal vertelt…. Vier zint óngertusje wal an ’t veerde dröpke en v’r lache same get aaf uëver ’t ee en anger. Heë sjtik wer ee sigeerke óp en terwiel ’e d’r zjwaam oetblieës, zeët ’e mit ee oetgesjtrieëke gezich:

”’t Is wie d’r zaat: d’r moderne tied,” bring ich noa vure.

”Ech en ónech ligke deks kót beiee. ’t Is wie inne zenger deë mit zieng keël zingt in plaatsj van mit zie hat.” De ing wiesheed noa de anger krieg ich te hure. Meneer Sjarel sjtaart get vuur zich oet en prevelt: ”Ich weet ’t natuurlik óch neet, han neet de wiesheed in pach.” Noe richt ’e zich óp en reupt fosj en dudelik: ”Ich probeer alling zoevöäl meugelik kaf van koare te sjeie en gef 100 moal applaus vuur d’r arties deë ’n haove toeën d’r neëve zit en neet ing kier vuur die dames en hereplaybackers”! Nieks is absoluut woar en zelfs dat neet… woare zieng letste wöäd vúúr v’r aafsjeed nome. Ich volt mich heem bei deë biezóngere miensj óp ’t caféterras…. Get wagkelend van de dröpkes goan ich óp zeuk noa ’t echte… heem.


14

15

EEN ICOON VOOR HEERLERHEIDE

Ruim 700 gasten waren zaterdag 11 juli getuige van een groot feest voor Heerlerheide: na een lange periode van plannen maken en bouwen kan Heerlerheide gaan oogsten. En dat mag gevierd worden. De feestelijke officiële opening van Gen Coel werd verricht door Frans Timmermans, de staatssecretaris van Europese Zaken. Hij noemde Gen Coel een gebouw om trots op te zijn. Met een spectaculair concert van Guido’s Orchestra dat momenteel de wereld verovert met zijn unieke cross-overs tussen klassieke muziek en pop werd er gezorgd voor een

Puur cultuur

onvergetelijke openingsavond. Muziek, literatuur, lekker eten, verenigingen, architectuur: in al zijn facetten ademt Gen Coel puur cultuur.

PUUR

Guido Dieteren en zijn geliefde sopraan, Wendy Kokkelkoren van Guido’s Orchestra voegde de daad bij het woord tijdens een schitterend concert.


16

Gen Coel maakt deel uit van een grootschalig herstructureringsproject waarbij het hele centrum van Heerlerheide een facelift krijgt. Langzaam maar zeker worden de contouren van het nieuwe winkelhart zichtbaar. De opening is dan ook een mijlpaal voor Heerlerheide. Vier jaar geleden meldde de jonge architect Tom Wauben zich met zijn bijzondere ontwerp bij Weller die voor de uitvoering van het cultuurcluster een prijsvraag had uitgeschreven. De lat voor de nieuwbouw lag hoog – Weller wilde niet zomaar een gebouw realiseren. Het resultaat mag er zijn! Als een trots icoon schittert de transparante koeltoren naast de Corneliuskerk. “De mijnen hebben altijd een grote rol in Heerlerheide gespeeld. De wijk dankt zelfs haar bestaan aan de ON III”, legt Tom Wauben in een toelichting op zijn ontwerp uit. “Groot was dan ook het verlies bij menig oud-koempel toen na de

sluiting van de mijnen alle sporen van hun werk zo rigoureus werden verwijderd. Bovenop de schacht is Nieuw-Rennemig gebouwd. Dit verlies proefden wij bij de gesprekken die wij voerden voor ons ontwerp nog steeds. Met Gen Coel wilden wij de wijk een monument teruggeven. Een tastbare herinnering aan het verleden, maar dan wel met een eigentijdse uitstraling.”

Leven in de brouwerij De koeltoren is gebouwd volgens de originele ontwerpen van Van Itterson, de mijningenieur die het wereldwijd beproefde concept in Heerlen heeft bedacht. Het grote verschil zit ‘m in de materialen, glas en staal in plaats van beton, en in de toepassing van het gebouw. Tom Wauben: “Het glas geeft het gebouw een open en toegankelijk karakter. Vanwege de culturele functie en de waarde die Gen Coel vervult binnen de gemeenschap van

Heerlerheide, vinden wij het belangrijk dat je van buitenaf kunt zien wat er binnen gebeurt. Dat er een lezing of een presentatie is in de bibliotheek, een groot feest in het Corneliushuis of dat het gezellig toeven is in het grand café. Deze plek in hartje Heerlerheide zorgt op die manier voor leven in de brouwerij.”

Een ruimte “Ongeveer een kwart van het gebouw bestaat uit een centraal atrium dat over alle verdiepingen doorloopt. Open ruimte dus,” vervolgt Tom Wauben. “Want, niet in dichte kamers maar juist in een open sfeer ontstaan de mooiste ideeën. In Gen Coel maken de verschillende gebruikers van het gebouw in feite gebruik van dezelfde ruimte. Hierin kunnen zij elkaar gemakkelijk vinden, hun activiteiten aan elkaar koppelen en samenwerken aan nieuwe waardevolle initiatieven voor Heerlerheide. Daarnaast heeft de

PUUR

17

openheid ook een energetisch effect. Het gebouw wordt verwarmd en gekoeld met innovatieve duurzame energiesystemen: de mijnwatercentrale onttrekt warmte en koude aan het mijnwater en in het centrale atrium wordt warmte van de zon opgevangen. De openheid in het gebouw zorgt voor een natuurlijke trek. Daarmee bespaar je kostbare energie, terwijl de meedraaiende zonwerking oververhitting voorkomt en voor extra koeling zorgt.”

Trots Met het ontsteken van de led-verlichting aan de zonwering van Gen Coel, zorgde de architect na het optreden van Guido’s Orchestra op 11 juli voor de ‘finishing touch’. De spectaculaire lichteffecten symboliseren de kleuren en het bijzondere energieconcept van Gen Coel. Een gebouw om trots op te zijn. Of zoals de staatssecretaris Frans

Timmermans het zei: “Gen Coel is een aanwinst voor Heerlerheide, voor Heerlen en zelfs voor Parkstad. Dit gebouw staat voor een heel nieuw bouwconcept, ook op het gebied van duurzame energie, dat in Heerlen bedacht en ontwikkeld is. Daar mag Heerlen zeker trots op zijn.”

De concertreeks van Guido’s Orchestra in Heerlerheide is mogelijk gemaakt dankzij bijdragen van Aannemersbedrijf Jongen, gemeente Heerlen, URBAN, Plus Meijers, de Ondernemersvereniging Heerlerheide en Weller.

Komend najaar wordt in Gen Coel het Mijnwaterinfocentrum geopend. Rode en blauwe buizen voeren langs interactieve installaties waarbij alle onderdelen van het gebruik van mijnwater als energiebron aan bod komen. Daarnaast kan het mijnwater gezien, gevoeld en zelfs gedronken worden!


18

Ter gelegenheid van de opening van het majestueuze cultuurcluster Gen Coel, werd er zaterdag 18 juli een kunstwerk onthuld van kunstenares Désirée Tonnaer. Het prachtige beeld, dat duidelijke gelijkenis vertoont met een bloem, heeft de naam ‘Energie’ gekregen. Deze titel verwijst naar de wens om het beeld als versterking te laten dienen van de warme woonomgeving, die de mensen van Heerlerheide hier tot bloei brengen.

19

PUUR


20

PUUR HEERLENS ZILVERZAND Door Roelof Braad, stadshistoricus bij Rijckheyt, centrum voor regionale geschiedenis in Heerlen. Foto’s: Rijckheyt, Heerlen

Vroeger

PUUR

21

Op 11 mei 1950 maakte het Limburgs Dagblad melding van een belangrijke nieuwe industrie: de zilverzandwinning in Schrieversheide. De Amsterdamse NV Conifex kocht een terrein van twee hectare van de gemeente voor 17.000 gulden en mocht uit de Heerlense bodem het felbegeerde ‘zilver in de grond’ gaan winnen. Rond diezelfde tijd krijgen ook de Oranje-Nassaumijnen een vergunning om kwartszand te gaan delven op een terrein met een oppervlakte van wel honderd hectare in de buurt van hun steenkolenmijn de Oranje Nassau IV. In de onmiddellijke omgeving zouden zilverzandverwerkende industrieën moeten komen. De OranjeNassaugroep bouwde een fabriek om het zand te veredelen, ondergebracht in de NV Bij de ON IV begon de zilverzandwinning in 1951. Rechts – Volop aan het werk in de groeve van Beaujean, ca. 1950.

Links –

Sigrano. In die fabriek zouden tachtig mijnwerkers worden geplaatst. Zij waren echter niet de eersten die het pure ‘zilver uit de grond’ gingen exploiteren.

Zuiver Sinds mensenheugenis is het zilverzand uit de bodem van Heerlerheide en omgeving al bekend om zijn zuiverheid. Je hoeft er bij wijze van spreken maar een schop in de grond te doen en je stuit op het pure, heldere witte goedje dat in schril contrast staat met de delfstof die de eerste 75 jaar van de twintigste eeuw een stuk dieper uit de ondergrond werd gehaald. Het zilverzand was al eeuwen in gebruik als schuurmiddel voor de pannen of als vulling voor de kwispedoor, een ouderwets potje om in te spugen. Het zand bewees verder zijn nut voor de reiniging van de meestal houten vloeren in de woningen of voor het drogen van de inkt op het papier


22

van de secretaris van de schepenbank of van de rentmeesters van adellijke huizen. De Hedsjer – uit Heerlerheide – handelaren trokken rond in de wijde omgeving met zakjes en mandjes van dit edele goedje in hun ‘kükeskroam’ of hondenkar om zo wat extra brood op de plank te hebben. Veel bracht het niet op: één merk [=2½ cent] voor ’n mandje.

Grondstof Miljoenen jaren geleden, in het Mioceen, was Limburg een tropische kust, waar fijn helder wit zand werd afgezet. Doordat er vanuit bovenliggende bruinkoollagen zuur Gelijk met het afgraven van bruinkool begon in Heerlerheide ook de zilverzandwinning. Hier een impressie van de groeve Carisborg midden jaren 1950. Rechts – Dhr. Jos Beaujean bij het verladen van zilverzand in een spoorwegwagon aan de Parallelweg in Heerlen in november 1959. Links –

PUUR

23

water naar en door de zanden sijpelde, zijn deze zandlagen min of meer schoongespoeld. Het zure water loste de aanwezige verontreinigingen op en voerde ze af. Zo ontstonden de uit vrijwel puur siliciumoxide (Si02) opgebouwde dikke lagen zilverzand. Tussen Heerlen en Brunssum liggen deze spierwitte zandlagen vlak onder het maaiveld. Aan het begin van de twintigste eeuw wordt het zuivere witte goedje uit Heerlerheide een meer begeerd object. De industrialisatie was aan het einde van de negentiende eeuw goed op gang gekomen en glas- en gloeilampfabrieken konden het zuivere zilverzand als grondstof gebruiken. Maar ook bij de productie van emaille, glazuur, vuurvaste materialen, lijm, verf, lak, kunststof en rubber blijkt het pure Hedsjer zilverzand onmisbaar. Ook deed het zilverzand dienst als stukadoorzand bij de bouw van de vele woningen voor de mijnwerkers uit binnen- en buitenland.

Zanddelvers Toen na de oprichting in 1903 de Dienst der Rijksopsporing van Delfstoffen (later het Geologisch Bureau genoemd) de ondergrond van het zuidelijk en oostelijk deel van Nederland goed in kaart bracht, bleek dat de voorraad puur zilverzand vlak onder het maaiveld in de bodem enorm groot was. Meteen zagen verschillende ondernemers er brood in. Bij de eerste aanvragen ontdekken we bekende namen uit Heerlerheide: Beaujean, Voncken, Sijstermans, Mertens en Quaedvlieg. Deze ondernemers hadden de wind mee toen tijdens de Eerste Wereldoorlog de Philips glasfabriek in Eindhoven voor de productie van lampenglas geen zilverzand meer uit België kon betrekken en net het mijnspoor naar de Oranje Nassau III was aangelegd. Vooral de zilverzanddelver van het eerste uur, Beaujean, leverde met paard en wagen grote hoeveelheden voor transport


24

naar Eindhoven bij de mijn af. In die tijd meldden ook de Maastrichtse porseleinfabrieken zich als vaste afnemer.

Handwerk Voor de Tweede Wereldoorlog werkten in de groeves voornamelijk landarbeiders. Ze kwamen in de groeve voor en na de oogst om geld te verdienen voor de winter. Alles was nog handwerk. De paardenkar werd gevuld met de platte schop, typisch voor deze streek met onderaan een gebogen steel. Met elkaar schepte men zo’n tien ton per dag op de paardenkarren. Als men in z’n eigen, rustige tempo schepte, dan kon dat gerust een hele dag. Pas eind jaren dertig doet de vrachtauto zijn intrede.

Kristalglas De grote bloeifase kwam in de jaren vijftig en zestig. Begin jaren vijftig worden behoorlijk

wat nieuwe concessies afgegeven voor het winnen van de zilveren schat uit de Hedsjer bodem. Pas dan doen ook de baggermachine en de transportband hun intrede en later ook zuiveringsinstallaties om ook de laatste restjes verontreiniging weg te spoelen. Het zand was in die tijd vooral gewild voor de productie van kristalglas. Dat wordt gemaakt met 70% zilverzand. Door de goede kwaliteit ervan kreeg men een perfect eindproduct. Toen eind jaren zestig dit product voor geslepen ornamenten en kroonluchters in de woning door het ambachtelijk blazen en slijpen te duur werd en het ook uit de mode raakte, verdween de kristalindustrie nagenoeg geheel. Maar het blijkt dat het zilverzand uit Heerlerheide zo zuiver en puur is dat het als een belangrijke grondstof voor allerlei hightech zaken, van microchips tot aan onderdelen van de ‘spaceshuttle’ toe, niet gemist kan worden.

25

Nog drie bedrijven zijn actief met het winnen van het pure zilverzand. Wat er met de grote ontstane meren die er op dit moment nog zijn verder zal gebeuren, is onduidelijk. Een deel zal wel opgevuld worden. Mogelijk krijgt het gebied rond het meer van de Sigranogroeve de bestemming van recreatiegebied na het beëindigen van de concessie. Maar hoe lang de Parkstedelingen nog moeten wachten voor ze kunnen vertoeven aan de rand van het zandmeer is nog de vraag … Of wordt het gebied ook hier misschien toch weer ‘puur natuur’?

Begin zestigerjaren kregen de vrachtwagens vierwielaandrijving waardoor ze de groeves in konden rijden om het zand te laden. Rechts – De zilverzandgroeve bij Versiliënbosch in 1988. Uiterst rechts – De zandzuiveringsinstallatie van Sigrano, 2007. Links –

PUUR

VROLIJKE BENDE Samba do Hoensbroek

Wie op internet inlogt op de overzichtspagina samba.pagina.nl ziet bij de favoriete links op één de Hoensbroekse sambaband Animoso staan. Deze groep voert ons naar Rosita Wouters, Nicole Doelen en Saskia Jansen. Swingende dames uit De Egge die met hart en ziel verbonden zijn aan zowel Animoso als Minimoso: PURE SAMBA uit Brazilië. Opzwepende ritmes in tropische sferen.


28

PUUR

29

Waar Animoso ook het podium betreedt, binnen enkele minuten staat de zaal op zijn kop. Zo aanstekelijk zijn de sambaritmes waarmee de groep inmiddels een grote schare fans heeft veroverd. Met ongeveer veertig optredens per jaar en sinds vorig jaar ook de zorg over de mini-sambaband Minimoso, is de kalender goed gevuld. “Zodra de trommels klinken, valt alles van je af en wil je alleen nog maar swingen.”

Vrolijk worden van de sfeer en de muziek. Kindersamba vanaf acht jaar.


30

31

Vrolijke bende Saskia Jansen speelt twee jaar in Animoso, wat Portugees is voor vrolijke bende. De naam blijkt een schot in de roos. “Ik word altijd zo vrolijk van de sfeer en de muziek”, vertelt zij enthousiast. “De ritmes swingen werkelijk de pan uit en dat zorgt ervoor dat zelfs de repetities niet gaan vervelen. Soms ben je moe of is het druk thuis, zodra echter de eerste trommels het ritme aangeven, ben ik de rompslomp van alledag vergeten en telt alleen nog maar de samba. Bovendien hebben we het erg leuk samen in de club. Niet voor niets komen onze leden vanuit alle windstreken tweemaal per week naar Amecitia in Hoensbroek voor de repetities. Die zijn altijd erg gezellig.” Samba met aanstekelijk teamgevoel.

PUUR

Kinderband Ook de oprichting van de kindersambaband Minimoso komt voort uit de wens om zo veel

mogelijk samen muziek te maken. De jongste deelnemer is 8 jaar. “Je gunt het de kinderen allereerst om het plezier van het spelen in een band te ervaren. Ze leren de ritmes en maken kennis met muziek, maar minstens zo belangrijk is dat ze samen leren spelen. De sambaband is een team en dat gevoel kun je niet vroeg genoeg overbrengen”, vindt Nicole Doelen. “Daarnaast is de oprichting van een kinderband ook wel heel erg praktisch”, vult Saskia Jansen aan. “Wij zijn zo vaak met Animoso op pad, dat het best handig is als de kinderen mee kunnen. Ze treden nog niet vaak op, maar beginnen zich het ritme langzaam maar zeker eigen te maken en leren tegelijk om te gaan met publiek.”

Puur samba Muzikaal leider Rosita Wouters ziet haar vereniging groeien. Met trots. Overal waar Animoso en Minimoso komen, is het feest.

Steeds vaker vallen dan ook uitnodigingen voor festivals in binnen- en buitenland in de bus. Het WMC, een festival in Noord-Frankrijk, carnaval in Eschweiler, de Efteling: je doet dus toch écht wel iets goed! “Wij houden de samba puur en zijn daardoor waarschijnlijk toegankelijker voor het grote publiek”, legt Rosita uit. “Veel sambabands voegen technische hoogstandje aan hun repertoire toe. Bij ons overheerst het feest, het swingen met het publiek. Nu nog spelen wij vooral in Nederland, maar graag ook een keertje tijdens het carnaval in Brazilië. Dat is onze ultieme droom, dáár leeft immers de puurste samba!”

Interesse om mee te spelen? Animoso repeteert elke woensdag van 19.30 uur tot 22.00 uur en zondag van 19.00 uur tot 21.00 uur, Minimoso elke donderdag van 18.15 uur tot 19.15 uur.


32

MIJN

Pure passie

PUUR

33

PARADIJSJE Een jaar geleden zag Graca Bastos de advertentie van haar huis op internet. Enkele dagen later stak

ze de sleutel in het slot. “Nooit had ik gedacht dat ik zo goed terecht zou komen. In een halfvrijstaand huis uit de jaren ’30 met zo’n grote tuin. Het was liefde op het eerste gezicht. Maar wel een liefde

waaraan gewerkt moest worden. Elke dag ben ik aan het klussen, in huis en sinds dit voorjaar vooral ook in de tuin. Het geeft niet, want zo ontstaat mijn eigen paradijsje.”


34

“Langzaam maar zeker ontstaat in de achtertuin van Graca Bastos in Schinveld een kleurenpalet als in een schilderij. Elk seizoen is een ontdekkingsreis. “Het werk, met de handen in de aarde, ervaar ik als pure ontspanning.”

PUUR

35

Thuisgevoel

mediterrane karakter wel zijn, maar ik houd van vrolijke sferen en patronen. De ene border is dan ook blauw met geel, de andere paars met roze en ergens anders overheersen wit en rood. De border die ik vanuit mijn keukenraam zie, is het mooiste geworden. De fijne oranje bloemetjes lijken licht te geven als de zon schijnt. Prachtig gewoon.”

Graca lacht hartelijk als ze terugkijkt op haar eerste dagen in haar nieuwe huis in Schinveld. “Foto’s van hoe het eruit zag, heb ik niet nodig”, vertelt ze. “Ik zal de beelden namelijk nooit meer vergeten. Het huis was best een rommeltje, de tuin totaal verwilderd. Het gras stond ‘kontjeshoog’. Ik kon het niet aanzien en ben daarom eerst buiten aan de slag gegaan met maaien en opruimen. In de voortuin heb ik meteen nieuwe kleurige planten geplaatst. Deze zorgden in de eerste weken al voor een welkom thuisgevoel.”

Ontspanning

Kleurenpalet “Zo licht als mijn huis is, zo veel kleur probeer ik in de tuin aan te brengen”, vervolgt Graca, die Portugees van geboorte is. “Voor mij hoeft het allemaal niet zo gestructureerd, ik houd juist van een natuurlijke tuin, vol bloemen, kleuren en geuren. Het zal mijn

“Zo licht als mijn huis is, zo veel kleur probeer ik in de tuin aan te brengen.”

Op het gazon staat een romantisch Frans tuinsetje, ernaast een bankje onder een paviljoen dat lijkt op een bedoeïenentent. “Ook zelfgemaakt”, lacht Graca. “Daar ben ik eigenlijk het meest trots op. Ik heb alles eigenhandig aangelegd en geplant, terwijl ik voordat ik in dit huis kwam, nog totaal geen verstand van tuinieren had. Zelfs nog nooit in een tuin gewerkt had. Door heel goed op aanbiedingen bij winkels te letten, heb ik plant voor plant een plek gegeven. Zo kon ik

de investering ook aan. En, dat mag ik niet vergeten, voor de écht grote klussen zoals het aanleggen van het gazon en de bouw van de pergola en het paviljoen, heb ik hulp van mijn buren gehad. Zij staan altijd voor mij klaar. Voor zover ik het kan, doe ik echter alles zelf. Ik noem dit huis en dan met name de tuin wel eens mijn therapie. Het werk is pure ontspanning. Lichamelijke klachten verdwijnen naar de achtergrond. En dames, tijdens het tuinieren verbruik je erg veel calorieën. Het is dus ook nog eens hartstikke goed voor de lijn.”


36

Jarenlang woonde het gezin Ritzen naar tevredenheid in de Hoensbroekse wijk Mariarade. Zoals in veel huishoudens met opgroeiende kinderen werd het huis op een gegeven moment te klein. De zoektocht naar een fijn nieuw huis bleek lastiger dan verwacht.

PUUR

PUUR 37

Harry Ritzen is geboren en getogen in Hoensbroek. De beelden van het oude dorpje staan hem nog helder op het netvlies. Willeke komt oorspronkelijk uit het Twentse Hengelo. Samen hebben zij twee kinderen, Vera van 15 en Ron van 12. “Ruim een jaar geleden zijn wij gestart met onze zoektocht naar een ruimer huis dat de kwaliteit in zich heeft ons huis te worden”, vertelt Willeke Ritzen. “We hebben zoveel verschillende huizen bezichtigd, dat we op een gegeven moment door de bomen het bos niet meer zagen. Toen kwamen we via Weller bij ons hoekhuis aan de Kleikoelen terecht. Het voelde meteen goed.”

Geslaagde zoektocht

GELUK 38

“We hebben geluk gehad”, beaamt Willeke, terwijl ze de deur naar de woonkamer opent. Gezellig ingericht, met eigenhandig gemaakte meubels op een strakke grindvloer en stijlvolle kleuren op de muren, aldus de eerste indruk. Deze wordt in elke ruimte bevestigd: de kamers zijn allemaal even smaakvol ingericht. Willeke: “Het huis is halfvrijstaand en heeft een open en wijds uitzicht. We zien de mooiste luchtpartijen tot ver in Duitsland aan ons terras voorbij komen, dichterbij klinken de dieren van het Schutterspark. Ik vind dat prachtig. Bovendien is het huis goed onderhouden, met een nieuwe badkamer en toilet,

een prima keuken en toen wij hier introkken lagen alle kamers er heel netjes bij.”

zomer verder kan ik gerust zeggen dat we het hier alle vier goed naar onze zin hebben.”

Willeke: “Onze eerste indruk was dan ook positief, maar als rasechte Hoensbroekenaren kenden wij de wijk Schuttersveld niet goed. Maar liefst vijf keer zijn we komen kijken en sfeerproeven voordat we de knoop definitief hebben doorgehakt: met zonneschijn, regen en zelfs sneeuw, overdag en ’s avonds hebben we door het huis en de buurt gewandeld. Nu wonen we hier en dat zegt in principe genoeg. Natuurlijk hebben we aan onze nieuwe omgeving moeten wennen maar een

Nieuwe buren

“Ook met het gewenningsproces hebben we geluk gehad”, vervolgt Willeke. “We kregen de sleutel in februari. Vervolgens ben je één, twee maanden aan het klussen. Op het moment dat in het voorjaar iedereen naar buiten komt, waren wij klaar om onze deuren te openen. Onze kinderen zijn niet zo moeilijk, zij hadden meteen contact met andere kinderen uit de buurt. Bijna elke dag spelen zij lekker buiten. En wij maken een praatje


PUUR

39

met iedereen die langskomt. We zijn ook lid geworden van de buurtvereniging en hebben meteen al meegedaan met een aantal activiteiten. Met de bus naar Brugge, de fietstocht en natuurlijk vieren we het wijkfeest mee. Zo hebben we al veel vriendelijke buren en buurtgenoten leren kennen. We wonen hier zoals we het graag willen. Gezellig met z’n vieren in een huis dat helemaal naar onze zin is in een leuke omgeving. Dat noem ik pas geluk hebben.”

Baasje Harry met zijn hond Whiskey.

Samen internetten: moeder Willeke met dochter Vera.


40

Van 27 september t/m 18 oktober vindt in d’r Brikke Oave in Brunssum de driejaarlijkse grafiekmanifestatie van de Ilse Frankenthalstichting plaats. Jonge grafische kunstenaars uit de Euregio vinden hier een podium waarop zij zich aan het grote publiek kunnen presenteren. Ook is aan de tentoonstelling een

Kunstliefhebbers

belangrijke aanmoedigingsprijs, de Euregionale Grafiekprijs, en een educatief programma verbonden: je kunt immers niet vroeg genoeg kennismaken met de wereld van kunst en cultuur. In nagedachtenis van Ilse Frankenthal-Hinrichsen, kunstliefhebster pur sang maar vooral ook de vrouw die beeldende kunst een plek heeft gegeven in de Brunssumse samenleving. Ilse Frankenthal-Hinrichsen

PUUR

41

PURE (WILS)KRACHT Voor de Duitse Ilse Frankenthal-Hinrichsen betekende Brunssum op 28 april 1945 het begin van haar tweede leven. Ze was 41 jaar, sprak geen woord Nederlands, zag er armzalig en ondervoed uit in haar schamele kleren en soldatenschoenen, en bezat enkel een kam en een bruine emaille beker. Ze had vijf concentratiekampen overleefd en vroeg in Brunssum nederig om asiel. In de jaren die volgden, was zij degene die de Brunssumse samenleving liet kennismaken met beeldende kunst. Bron: Ludwig, ich lebe! Het tweede leven van Ilse Frankenthal-Hinrichsen 1904/1945-1987


Om het gedachtegoed van Ilse FrankenthalHinrichsen levend te houden, is vlak na haar dood de Ilse Frankenthalstichting opgericht. Deze organiseert sindsdien elke drie jaar een grafiekmanifestatie. De komende editie opent zondag 27 september haar deuren met werk van meer dan twintig jonge grafische kunstenaars uit Nederland, België en Duitsland. In de omlijstende ‘tentoonstelling’ is daarnaast grafisch en ander tweedimensionaal werk te zien van nog eens twintig gevestigde kunstenaars en in een speciale hommage-expositie wordt werk getoond van bekende Limburgse kunstenaars onder wie Géne Eggen, Renaud Levigne en Jos Muris. Ook zal op 27 september een internationale jury met medewerking van Stijn Huijts, directeur van SCHUNCK* Heerlen, de Euregionale Grafiekprijs uitreiken aan nieuw grafisch talent. Ten slotte omvat de manifes-

tatie een omvangrijk educatief programma: kinderen van basisscholen én leerlingen Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV) van het Carboon-college maken werkstukken die deze zomer zowel in de bibliotheek als in de etalages van een aantal winkels in Brunssum te zien zijn.

De tentoonstelling in d’r Brikke Oave is geopend woensdag t/m zondag van 13.0017.30 uur, de tentoonstelling in de bibliotheek gedurende de normale openingstijden. De toegang is gratis.

Bestuurslid Hans Deckers bezig met de voorbereidingen van de grafiekmanifestatie.

Naam Adres Woonplaats

Erfgoed

Ilse Frankenthal werd in 1904 in Leipzig in Duitsland geboren, als vierde kind in een welgesteld joods gezin. Ze overleeft de oorlog, maar verliest man en kinderen. Op zoek naar een nieuwe toekomst komt zij in Brunssum terecht. “Ik ben uit de lucht komen vallen en hier geworteld”, zou ze later over deze toevalstreffer zeggen. Hier ontpopt zij zich als ‘regeltante’ van reis en cultuur voor de VVV en opent zij de Galerij. Heel haar verdere leven, haar tweede leven, wijdt zij vervolgens aan kunst en cultuur. In het bijzonder aan het in contact brengen van het Brunssumse publiek met een zo groot mogelijke diversiteit aan kunstuitingen en kunstenaars. Zo heeft zij aan de bakermat gestaan van het kunstbeleid waarmee Brunssum in 1949 is gestart. Een onvergetelijke vrouw.

gratis kopje koffie

Nieuw leven vol kunst

43

Als sponsor van de Grafiekmanifestatie mag Weller u een gratis kopje koffie aanbieden. Knip deze bon uit, vul hem in en overhandig hem aan de balie van d’r Brikke Oave.

42

PUUR


PUUR

PUUR NATUUR 44

Naar buiten

45


46

PUUR

47

Ivon Drummen werd in 1958 geboren op de hoek van de Keerweg en de

PUUR KUNST

Caumerweg op de Heerlerbaan. Een huis met een opvallende tuin, vanwege de vele beelden die er stonden van de hand van haar vader, beeldhouwer en schilder Sjef Drummen (1921-1996). Ivon volgde hem op het kunstenaarspad. Een van haar werken is te zien op de begraafplaats van de Heerlerbaan. Prominenter in beeld is de druppel bij de Putgraaf.

Aards, sterk en oprecht

Realist Na haar opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunst in Maastricht ontwikkelde Ivon Drummen, die haar werk vanwege de mooie symmetrie in de letters signeert met IV∙N, een duidelijke eigen stijl. Haar beelden staan net zoals zijzelf met beide benen op de grond. “Zowel in mijn leven als in mijn werk ben ik realist”, zegt zij vol overtuiging. “Ik leef in het hier en nu én ben bovendien beeldhouwer in hart en nieren. Schilders omschrijf ik wel eens als tovenaars. Zij brengen iets op het platte vlak dat er niet is. Heel knap. Beeldhouwers zijn anders. Wij werken met en in de driedimensionale werkelijkheid. Een van mijn favoriete materialen is dan ook klei: puur en basic, het is aarde. Daarnaast houd ik van recycling: om van materialen die afgeschreven en dus in feite ‘niets’ meer zijn, iets te creëren. Dat creatieve proces, wanneer de puzzelstukjes tussen materiaal en idee in

elkaar schuiven, geeft een enorme kick. Elke keer opnieuw.”

Monument Het oeuvre van Ivon is groot, ondanks het feit dat ze een laatbloeier is. Na jaren van lesgeven aan de vrije academie gaf zij zich pas ‘fulltime’ over aan de kunst toen haar dochter het ouderlijk huis verliet. Velen van ons kennen haar werk. Zo maakte zij voor de begraafplaats op de Heerlerbaan samen met haar zus Marlies Noordkamp een monument voor overleden baby’s. Haar immens grote druppel markeert de entree naar het centrum van Heerlen vanuit de Akerstraat. En afgelopen jaar veroverde ze de pers met haar vredesleger in het Thermenmuseum: een groep geduldig zittende vrouwen gemaakt van kartonnen wikkels, die vanwege het grote aantal en hun plek op de thermen iets heldhaftigs kregen, als


48

PUUR

49

“De sfeer thuis was levendig, zeg

Het monument voor overleden kindjes dat Ivon samen met haar zus Marlies Noordkamp maakte.

waren het Romeinse krijgers. Maar dan wel stil, ingetogen, zachtaardig.

gerust druk, maar vooral ook creatief.

Vrouwenleger

Er werd pas raar opgekeken als je

Voor haar leger hebben tientallen vrouwen uit Heerlen model gestaan. Een vervolg van meer duurzaam materiaal, zit in de pen. Tegelijk sluit Ivon juist met dit zeer positief ontvangen project een belangrijke periode af. “Vrijwel mijn hele leven ben ik thuis geweest op de Heerlerbaan, omgeven door familie”, vertelt zij. “Deze zomer knip ik de navelstreng met mijn roots voor het eerst écht door. De liefde voert mij op 51-jarige leeftijd naar Schüttorf, vlak over de grens bij Enschede. Ik vind het jammer om Heerlen achter mij te laten, want ik houd oprecht van deze stad en het huis aan de Horicherhofstraat waar ik jarenlang gewoond heb. Maar dit avontuur moet ik aangaan: in het hier en nu.”

vertelde dat je het bedrijfsleven in wilde. Zeven van de elf kinderen zijn dan ook in de voetsporen van vader Sjef Drummen getreden en kunstenaar geworden. Als wij samen zijn, gaat het altijd over kunst, die wat mij betreft zo puur mogelijk moet zijn. In de zin Voor het vrouwenleger Pax Feminae stonden tientallen vrouwen uit Heerlen model.

van aards, sterk en oprecht.”


PUUR

PURE VOEDING 50

Lichaam & geest

51


52

Twaalf jaar geleden opende Grietje Bos de natuurwinkel Griebo aan de Kerkstraat in Brunssum. Mensen bewust maken van de krachtige werking van de natuur én natuurlijke voeding – je bent wat je eet – ziet zij als haar levensmotto.

De tijd dat biologisch voedsel wel gezond maar niet te eten was, ligt achter ons. Brood waarmee je iemand de hersens inslaat. Sojakaas die vanzelf de koelkast uitloopt. Nee, de natuurlijke keuken is lekkerder en gevarieerder dan ooit. Dat zie, ruik én proef je in Griebo, de natuurwinkel van Grietje Bos. Naast reformproducten, voedingssupplementen en een waanzinnig assortiment aan kruiden – Grietje weet precies welk kruid bij welke kwaal hoort – heeft zij heerlijk geurende biologische broden van zuurdesem of gierst, kazen, yoghurt, groente en fruit. Alle producten op puur natuurlijke wijze gekweekt of bereid en afkomstig uit eigen streek, dát vindt Grietje minstens zo belangrijk. Het brood is van de Bisschopsmolen in Maastricht en de biobakker uit Duitsland, de groente en het fruit van de Bemelerhof, de kazen komen uit Aken en de yoghurt uit

Schimmert. Grietje houdt van de regio en van de producten die hier op natuurlijke wijze worden gemaakt. “Dus zonder conserveringsmiddelen of toevoegingen die simpelweg vaak niet nodig en meestal ook nog eens slecht voor je gezondheid zijn”, weet ze. “Ook hebben veel mensen voedselallergieën voor bijvoorbeeld gluten of koemelk; wij hebben voor hen allerlei speciale producten van brood tot snoepjes en zelfs meel, zodat ze hun toch tamelijk dure brood zelf kunnen bakken.”

Geneeswijzen “Gelukkig willen steeds meer mensen weten wat ze binnenkrijgen, ook op het gebied van medicijnen”, vervolgt Grietje. “Daar zitten zo veel chemische stoffen in, terwijl de natuur zelf minstens zo’n krachtige producten biedt. Niet, om ‘Jomandataferelen’ te vermijden, dat álle ziektes met natuur-

PUUR

53

producten en therapieën genezen kunnen worden. Laat ziektebestrijding alsjeblieft aan de medische wereld over. Maar ik ben er wel van overtuigd dat natuurlijke geneeswijzen en producten veel symptomen van ziektes zoals reuma, hoge bloeddruk, diabetes en stress kunnen verminderen. Wij kijken namelijk niet alleen naar de kwaal maar naar het geheel.”

Kamut en spelt Voor onze grootouders was het de normaalste zaak van de wereld om kruiden, bloemen en planten te gebruiken bij gezondheidsklachten. Duivelsklauw bij pijn aan de gewrichten, venkel bij buikpijn of winderigheid en valeriaan bij nervositeit. Grietje: “Wij staan tegenwoordig zo ver van de natuur af, dat we de meest elementaire krachten van onze omgeving niet meer zien. Ik probeer mensen bewuster te maken. Je bent wat je eet, zeg ik altijd. Als je lange tijd rotzooi eet, zul je je

waarschijnlijk niet lekker in je vel voelen. Omgekeerd zullen klachten verdwijnen als je gezonder, gevarieerder én natuurlijker eet. Biologisch brood is bijvoorbeeld licht verteerbaar en ook lekker sinds oude graansoorten zoals kamut en spelt herontdekt zijn. Maar bewust leven zit niet alleen in voeding, het is een leefwijze. Wie door het bos wandelt en tijdens het lopen continu kletst of piekert, heeft niets aan die wandeling. Wanneer je je écht openstelt voor de omgeving, is het effect van een uurtje in de natuur véél groter.”

“Ik probeer mensen bewuster te maken. Je bent wat je eet, zeg ik altijd.”


54

PURE LIEFDE Aards, sterk en oprecht

PUUR

55

Op bezoek gaan bij Corry (84) en Jo Crombach (85) doet een beetje denken aan de huiselijke sfeer die bij oma’s en opa’s hangt: een perfect onderhouden moestuin, pruttelende soep op het fornuis en een kletterend fonteintje in de vijver. Vlijtige liesjes en hortensia’s geven de tuin kleur. Ze zitten dan ook graag buiten. Afgelopen mei waren Corry en Jo maar liefst 60 jaar getrouwd.


56

“Het geheim van een gelukkig huwelijk? De basis is geven en nemen, vaak meer geven dan nemen. En genieten van het leven, natuurlijk. Zo veel mogelijk.” Jo en Corry Crombach

PUUR

57

Huwelijksdag “Op een mooie zomerdag in juli 1943 hebben we elkaar voor het eerst gezien. Ik wandelde met een vriendin door het Imstenraderbos. Onderweg kwamen we twee leuke jongens tegen. Aan een van hen ben ik de rest van mijn leven blijven plakken. Hij is echt wat ze noemen de liefde van mijn leven.” Voor die bewuste wandeling in het Imstenraderbos hadden Jo en Corry Crombach elkaar nog niet eerder gezien, terwijl ze allebei geboren en getogen zijn op de Heerlerbaan. Jo groeide op aan de Zandweg, Corry kwam in 1925 in het voormalige pand van de woningstichting Heerlerbaan aan de Kanaalstraat ter wereld. 55 jaar wonen ze intussen in hun huis aan de Pastoor Erensstraat. Jo: “In 1947 zijn wij voor de wet getrouwd. Dat was indertijd nodig om een woning te kunnen krijgen. Veel meer had de

stap ook niet om handen. Het was een formaliteit waarbij je wel een bos bloemen van de gemeente en een brief van de koningin kreeg. Op 7 mei 1949 zijn wij voor de kerk getrouwd. Die dag is onze huwelijksdag, nu alweer 60 jaar geleden.” Een woning had het echtpaar toen overigens nog steeds niet. Jo: “Nederland zat in de wederopbouw en er heerste een grote woningnood. Wij konden een paar kamers huren op de Heerlerbaan. Daar hebben we onze eerste twee kinderen gekregen. In 1954 kregen we – met een handje hulp van mijnheer pastoor – de sleutel van ons huis, voor fl 23,huur per maand. Dat kun je je toch niet meer voorstellen?”

Diamanten paar “We zijn vervolgens nooit meer verhuisd”, vervolgt Corry. “Het huis is weliswaar oud, maar nog steeds thuis voor ons én voor

onze drie kinderen, zeven kleinkinderen en achterkleinkinderen. Iedereen komt graag bij ons over de vloer en ook met de buren hebben wij al die jaren goed contact. De buurt let ook op ons. We leven met elkaar mee en helpen elkaar als dat nodig is. Het voelt als familie. Wij willen hier dan ook helemaal nog niet weg, maar daarvoor hebben we langzamerhand wel een handje hulp nodig. Dat hebben wij ook bij onze diamanten bruiloft gemerkt. Iedereen was er en heeft met ons meegevierd. Natuurlijk maak je door de jaren heen de nodige ups en downs mee. Maar net zoals in een goed huwelijk gaat het ook in de relatie met je buren om geven en nemen. Wij geven liever iets meer dan dat we terugkrijgen. Misschien is dat ouderwets, maar het werkt wel. Ook in deze tijd.”


PURE VRIENDSCHAP Bewonerscommissie Hofstede

58

In 1995 namen de eerste bewoners hun intrek in Hofstede, een appartementencomplex in het centrum van Brunssum. Helly Wilbrink (60) en Pie Schrijen (80) voelden zich meteen geroepen om samen met een groot aantal medebewoners een activiteitencommissie op te richten. “Ons doel was samen leuke dingen te organiseren”, zegt Helly. “Maar al snel viel de ene na de andere weg, totdat op een gegeven moment niemand zich meer aangesproken voelde om iets te doen. Ik vond dat wel jammer en heb daarom samen met Pie het voortouw genomen. Een paar jaar later is ook Mia Nyenhuis (68) bij de club gekomen. We hebben het leuk samen en genieten niet alleen tijdens activiteiten met onze buren maar ook van de voorbereiding ervan. En natuurlijk van elkaar, want door de jaren heen hebben we een mooie vriendschap opgebouwd. We zijn er voor elkaar.”

PUUR

59

“Wij proberen zoveel mogelijk in de huid van ‘oudere’ mensen te kruipen. Wat vinden zíj leuk?”


60

Ze zitten gezellig met z’n drieën aan tafel. De koffie dampt. Dit trio is op elkaar ingespeeld, want in hoog tempo passeren allerlei onderwerpen de revue: van de barbecue voor de zomer, de bewoners die deze maand in het zonnetje gezet moeten worden, de afvalcontainers, zelfs de kerstversiering komt voorbij. Terwijl het buiten toch écht hoogzomer is. Het is duidelijk: deze bewonerscommissie boogt op inzet, betrokkenheid en pure vriendschap.

PUUR

61

Zomerbarbecue Van de 36 huishoudens van Hofstede zijn er 26 aangesloten bij de bewonerscommissie. Voor deze mensen, in leeftijd variërend van 70 tot 90 jaar oud, organiseert de commissie het hele jaar door gezellige activiteiten. Het ene dicht bij huis, zoals de jaarlijkse zomerbarbecue die dit jaar op 18 juli werd gehouden, of de jaarlijkse kerstbijeenkomst in Het Altaar om de hoek. Voor de andere activiteit gaan de wandelschoenen aan: zoals een toertocht door het Mergelland, een uitje met de Limburgse Stoomtrein, een bezoek aan de glasblazerij in Vaals of een ijsje op het terras in Epen. Daar krijg je bij het lekkerste ijs uit de regio ook nog eens het mooiste uitzicht cadeau. Mia Nyenhuis: “De meeste mensen genieten van ons programma. Maar natuurlijk vindt niet iedereen hetzelfde leuk. Wij proberen zo veel mogelijk in de huid van ‘oudere’ mensen te kruipen. Wat vinden zij

leuk? Daar stemmen we ons aanbod op af. Eigenlijk zijn de reacties altijd positief.”

Geregel zonder gedoe Eens in de vier weken komt de bewonerscommissie bij elkaar. “Wat de planning betreft doen we helemaal niet moeilijk hoor”, benadrukt de nestor van het clubje, Pie Schrijen. “Als we elkaar nodig hebben of wanneer een beslissing genomen moet worden, weten we elkaar te vinden voor een kort overleg in de wandelgangen. Er is altijd wel iets te regelen of te bespreken. Maar dat vind ik geen enkel probleem: het houdt je actief en op de hoogte van wat er speelt. En soms zitten we gewoon gezellig bij elkaar te kletsen over Brunssum. Hoe het vroeger was toen de mijnen nog open waren. De saamhorigheid in de oude buurten. Van dat stukje uit de geschiedenis profiteren we nu nog steeds. Samen hebben we het goed.”

1. Pure badsensatie Badbubbels: € 5,99, De Tuinen 2. Puur natuur Eat natural reep: € 1,49 per stuk, De Tuinen

1

2 3

Wellerhebbes

4

3. Puur kijkplezier Handspiegel: € 10,99, Expo 4. Pure ontspanning Relax cd: € 14,99, De Tuinen

5. Pure kookkunst 101 BBQ en Grill recepten: € 9,99, Expo 6. Pure liefde Champagneflutes: € 9,99, Expo 7. Pure tekst Wandtegeltje: € 6,99, Expo

6 5

7

09. Heb jij de GOUDEN WIKKEL? W W W W W W W W

Recommend Documents