03 Jaargang 18 Maart 2010

Tijdschrift van PCG Nr. 74/03 Jaargang 18 Maart 2010 V.U.: Wim Verbruggen Raketstraat 9000 GENT Afgiftekantoor Oudenaarde Verschijnt driemaandelijks

Dag beste vrienden en vriendinnetjes van PCG Club. De winter heeft hopelijk zijn laatste “poer” verschoten en een nieuw seizoen breekt aan. Wat 2010 ons zal brengen weet niemand, maar dat het een rampenjaar wordt staat nu al vast. Aardbevingen en andere tsunami’s vliegen ons om de oren. Het is wel “ver van mijn bed” en de vele mediashows her en der waar de BV’s over elkaar struikelen om zich te tonen, doen niks af van het vele leed dat de plaatselijke bevolking ginds lijdt. Goed dat het BFast team zeer degelijk werk levert in Haïti, zo komt ons landje toch nog met iets positief in de kijker. Maar ik wijk af, dit is de PCG Club en geen politiek forum!   De nieuwjaarsreceptie was terug een “knaller van formaat” en niet alleen door de (vele) flessen die gekraakt werden maar ook door de grote opkomst. Nogmaals mijn dank aan alle medewerkers voor het welslagen van deze dag. De cursus Access loopt nu al op kruissnelheid, dit na een zeer grondige herhalingsles. Daarna volgt er een cursus Photoshop (deel 2). Een voorstelling van Windows 7 is voorzien tegen het einde van het seizoen. Onze website komt ook stilaan terug tot leven dankzij onze webmaster Eddy B. (Geen familie van Jimmy B). Verder heb ik nog te melden dat de prijzen van de hardware terug de pan uit rijzen en dat er sedert begin februari alweer een extra taks geheven wordt op USB-sticks en externe harddisken…zuchttttt.. Tot een of andere bijeenkomst op zondag en veel leesgenot met de Komp@s. Uw dienaar, slaaf  w iM KOMP@S 74 2010 INHOUD Info__________________ 1 De wereld van...deel 2___ 2 De geboorte van een …___4 Virtuele computer… ____ 6 Voorkom gluurders ____ 8 Nieuwtjes ____________ 14 Uw LP op CD zetten____ 17

SAMENSTELLING & LAY-OUT Wim Verbruggen en Willy Crombé ILLUSTRATIE VOORBLAD Willy Crombé TEKSTEN Zijn afkomstig van Wim Verbruggen Willy Crombé , Pierre Heyde en Geert Gossé

Leden die veranderen van administratief of privé-adres worden vriendelijk verzocht dit mede te delen aan PCG ONS ADRES VOOR ALLE BRIEFWISSELING NMBS TCT GENT – KOMP@S of Vijverhof 24, 9050 Gentbrugge TELEFOON: INT. NMBS 991/2280 EXT. NMBS 09/ 2412280

UITGEVER Wim Verbruggen

http://www.pcgclub.be

Teksten uit dit tijdschrift mogen vrij overgenomen worden met bronvermelding

MAIL REDACTIE KOMP@S: [email protected]

1

De wereld van hard- en software Deel 2 Keep it cool Samen met de snelheid van computers en het aantal transistors op een chip is het vermogen dat een processor verbruikt enorm toegenomen. Daardoor warmt de processor op en moet hij gekoeld worden om te vermijden dat hij opbrandt. In je computer thuis gebeurt dat met een ventilator. Hoe sneller een processor werkt, hoe meer koeling er nodig is. Als de snelheid van een processor nog toeneemt, volstaat een gewone ventilator niet meer en zijn meer gesofisticeerde koelsystemen nodig. Maar je kan niet aan elke computer een koelinstallatie koppelen. Om computers toch sneller te laten werken, worden nu al verschillende processors naast elkaar op een chip geplaatst in plaats van nog snellere processors te maken. Een ‘dual core’ processor is bijvoorbeeld een chip waarop twee processors zitten. De nieuwste Intel-processor bestaat eigenlijk uit acht processors op één chip. Op die manier kunnen programma’s toch nog sneller worden uitgevoerd door de processen op te splitsen in verschillende deelprocessen en die over de processors te verdelen. Dat lukt echter alleen als de software op een aangepaste manier is geschreven. Informatiefabrieken Een stapje verder gaat het opsplitsen van processen over verschillende computers, zoals dat nu al in diverse bedrijven gebeurt. Het eindpunt is volgens experts een situatie waarin berekeningen worden uitgevoerd en gegevens worden opgeslagen in grote datacentra, een soort informatiefabrieken met reusachtige rekeneenheden en opslagelementen. De gegevens komen dan via een al dan niet draadloos netwerk bij de eindgebruiker terecht, zodat het net lijkt alsof jouw computer al het werk heeft gedaan. In werkelijkheid is jouw computer niet veel meer dan een soort doorgeefluik voor informatie die uit de datacentra komt. Een harde schijf, grote rekenkracht en misschien zelfs CD en DVD-stations heb je niet langer nodig. Daardoor zal de klassieke computer wellicht verdwijnen en plaats maken voor lichte laptops, tablet-PC’s en smartphones die nu al in opmars zijn. Vandaag zijn er op verschillende locaties al reusachtige datacentra geplaatst, zoals dat van Google in Oregon dat twee voetbalvelden in beslag neemt. De enorme rekeneenheden verslinden massa’s energie en produceren een enorme hoeveelheid warmte. Ze worden met water gekoeld door installaties zo groot als een gebouw van vier verdiepingen. Het belang van netwerken Een computer zal in het nieuwe ICT-landschap constant gegevens uitwisselen met een datacentrum en andere computers en bovendien grote hoeveelheden data te verwerken krijgen uit de omgeving. De kwaliteit van de netwerken wordt in dat geval erg belangrijk. Glasvezelkabels zullen aan populariteit winnen. Vandaag is een minderheid van de computers rechtstreeks via een glasvezelkabel met het internet verbonden en bestaan enkel de hoofdleidingen van het netwerk uit glasvezel. Glasvezelkabels hebben een hogere bandbreedte – een maat voor de hoeveelheid data die per seconde kan worden verstuurd – en hebben minder last van storingen. De sensoren in onze omgeving zullen hun data draadloos moeten kunnen doorsturen. Daardoor zullen draadloze net- werken voor datatransfer over korte afstand verder worden uitgebouwd. Daarnaast moet snelheid van draadloze datatransfer over grote afstanden nog omhoog. Vandaag varieert die van 2 tot 10 Mbit per seconde, nog steeds tien keer trager dan de maximale snelheid van een bedrade verbinding.

Supersnel op een wolk Als je een kraan opendraait komt er water uit, en als je de stekker in een stopcontact steek heb je elektriciteit. Je hoeft je geen zorgen te maken over waar dat water en die elektriciteit vandaan komen. Zo zal het binnenkort ook met computers gaan. Als gevolg van de veranderingen in het ICT-landschap zal het gebruik van computers steeds meer gevirtualiseeerd worden.

2

Iets virtualiseren houdt in dat de details van een nuttige toepassing verborgen blijven, net zoals bij het wateren elektriciteitsnet de leidingen, de watertoren en de elektriciteitscentrale voor jou verborgen blijven. Op dit moment zijn de meeste computers een pak minder gevirtualiseerd dan het water- of elektriciteitsnet. Het zijn op zichzelf staande systemen die gebruik maken van eigen processors, eigen geheugen en eigen lokaal opgeslagen software. Het is een beetje alsof elk huis een eigen energiecentrale en een eigen waterreservoir zou hebben. Cloud- en gridcomputing kunnen daar verandering in brengen. Cloud computing Als je de rekenkracht en de opslagcapaciteit van grote datacentra en andere computergebruikers benut, lijkt het alsof je uit de lucht plukt wat je nodig hebt. Dat principe wordt cloud-computing genoemd, waarbij de wolk het internet symboliseert, waarop alle processen zich afspelen zonder dat jij er erg in hebt. Het lijkt voor jou gewoon alsof alles op je eigen computer gebeurt. Cloud computing biedt een aantal voordelen. Je hoeft zelf geen supercomputer aan te schaffen. Op de momenten waarop je met een zwaar programma werkt, ga je gewoon wat rekenkracht lenen op andere computers, net zoals je de kraan wat verder opendraait als je een groot bad wat sneller wil laten vollopen. Maar niet alleen rekenkracht en geheugen kan worden geleend. Ook software kopen wordt overbodig, want je kan programma’s gewoon huren. Je betaalt aan een firma een bepaald bedrag, enkel voor de momenten dat je een programma wil gebruiken. Met cloud-computing kan je niet alleen geld besparen, je zou er ook geld mee kunnen verdienen als anderen tegen een vergoeding gebruik kunnen maken van jouw computer. Dat kan bijvoorbeeld door jouw computer wanneer je er niet bent, berekeningen te laten uitvoeren voor een bedrijf, of door bestanden van andere gebruikers tegen een vergoeding op jouw computer op te slaan. Daarvoor is er dan wel een centraal besturingssysteem nodig, een Internet-Scale Operating System of ISOS, dat bijhoudt wie welke diensten verleent en wie van welke diensten gebruik maakt. Zo’n een systeem is er vandaag nog niet. De popularisering ervan wordt onder meer gehinderd door verschillen tussen computers – verschillende hoeveelheden geheugen en schrijfruimte, verschillende snelheden van de internetverbinding – en door beveiligingssystemen die het samenwerken bemoeilijken. Toch zijn er vandaag al een aantal succesvolle toepassingen van cloud-computing, vooral dan wat het delen van software betreft. Zo biedt Google met Google Apps een aantal programma’s aan – onder meer een tekstverwerker, een spreadsheet en een agenda – die je niet op je eigen computer hoeft te installeren, maar die via een webbrowser kunnen worden gebruikt. Daarnaast heeft Microsoft al een online versie van Windows ontwikkeld, Windows Azure. Op je eigen PC installeer je een minimum aan software, de rest van het besturingssysteem werkt via het internet. Als het over delen van rekenkracht gaat, is grid-computing een term die vaak valt. The grid Het grid, het raster, of ook wel grid-computing, is net als het world wide web een toepassing van het internet. Zoals het world wide web het mogelijk maakte om informatie te verspreiden en te delen, zo wil gridcomputing de rekenkracht en opslagcapaciteit van computers combineren. De term is afkomstig van ‘the electrical grid’, de Engelse term voor het elektriciteitsnet. Grid-computing laat verschillende computers samenwerken, zodat ze een supercomputer vormen. Op die manier kunnen berekeningen die normaal een week in beslag nemen, in enkele uren worden uitgevoerd. Op dit moment is het grid vooral populair binnen de wetenschappelijke wereld. Zo maken de wetenschappers die betrokken zijn bij de experimenten met de LHC-deeltjesversneller – de Large Hadron Collider- gebruik van gridcomputing om de enorme hoeveelheid gegevens te verwerken. Andere wetenschappers gebruiken de technologie om genoomen te screenen, om te testen of gebouwen en bruggen bestand zijn tegen aardbevingen of om de sterrenhemel in kaart te brengen. Het zijn stuk

3

voor stuk problemen waarvoor enorm veel rekenkracht nodig is. Grid-computing is echter niet alleen nuttig voor wetenschappers. Het zou tot interssante toepassingen in bijvoorbeeld de geneeskunde kunnen leiden. Neem nu opsporen van kankers. Wetenschappers hebben becijferd dat dat in de Verenigde Staten alleen dagelijks zo’n 28 terabite – 28.000 gigabyte – aan gegevens oplevert. Met grid-technologie kan een enorm digitaal archief worden aangelegd, zodat artsen overal ter wereld de opnames van hun patiënten kunnen vergelijken met miljoenen soortgelijke scans en de mening van andere experts kunnen vragen. Zo kunnen ze betere diagnoses stellen. (bijlage EOS juni 2009)

De geboorte van een processor Het kloppend hart van vrijwel elk elektronisch apparaat wordt tegenwoordig gevormd door een of meerdere chips, ook wel IC (Integrated Circuit) genoemd. Zonder chip zou het gemiddelde apparaat heel wat groter zijn dan nu het geval is. Maar hoe wordt een chip eigenlijk gemaakt ? Het basismateriaal voor een chip is siliciumoxide welke in hoge percentages voorkomen in doodgewoon zand. Door smelting en in meerdere stappen zuiveren van dit basismateriaal ontstaat “Electronic Grade Silicon” (sillicon is het Engelse woord voor silicium). De eisen aan dit goedje zijn hoog : op een miljard siliciumatomen mag er slechts een ander atoom (ofwel een verontreiniging) te vinden zijn. Uit het gesmolten silicium wordt langzaam een groot “mono-kristal” gekweekt. Het eindresultaat van dit proces heet een ingot. Een enkele ingot met een doorsnede van 3,00 m weegt 100 kg en bestaat uit 99.9999% zuiver silicium.

Heel erg klein De cilindervormige ingot wordt in dunne plakken gesneden, vanwege hun vorm toepasselijk wafers (wafels) genoemd. De wafers worden gepolijst tot het oppervlak zo glad is als een spiegel. Omdat tegenwoordig grote wafers gebruikt worden (in de begindagen werden wafers van 50mm gebruikt) passen er veel meer chips op één enkele wafer en zijn de kosten per chip dus stukken lager. Een chip bestaat uit een aantal transistors ofwel elektronische schakelaars. In de begindagen van de computerindustrie werden die transistors met de hand op een ondergrond aangebracht, waarna er draadjes tussen werden gemonteerd. Intussen wordt dit hele proces fotografisch gedaan. Een lichtgevoelige ondergrond wordt belicht. De niet belichte delen worden weg geëtst, waarna een volgende belichtings- en etsronde volgt, net zolang tot alle onderdelen van de processor zijn aangebracht. Op de afbeelding is te zien hoe de wafer wordt voorzien van een lichtgevoelige laag (blauw gekleurd). Vervolgens wordt de laag beschenen met UV-licht, via een sjabloon (masker in vaktermen). Door dit sjabloon worden bepaalde delen van de laag wel belicht en andere niet. De niet-belichte delen worden vervolgens weg geëtst. Met name transistors zijn van groot belang bij microprocessors. Een transistor is een schakelaar die geopend of gesloten kan zijn, door meerdere transistors te combineren zijn ingewikkelde logische schakelingen te realiseren. Processorfabrikanten zijn inmiddels in staat transistors zo klein te maken dat er 30 miljoen op een speldenknop passen. We zijn er nog echter niet, want een chip wordt opgebouwd uit meerdere lagen. Kortom: er wordt opnieuw een lichtgevoelige laag aangebracht. Ook deze laag wordt weer belicht, maar na belichting en wassen van de belichte delen gebeurt er iets bijzonders.

4

Metaalionen toevoegen In plaats van materiaal te verwijderen wordt er deze keer iets toegevoegd. Door het implanteren van ionen wordt de siliciumwafer op de niet door de film beschermde delen gebombardeerd met chemische onzuiverheden. Dat is nodig om bepaalde delen van het silicium een bijzondere eigenschap te geven: halfgeleiding. In de meest eenvoudige vorm is een halfgeleider voor te stellen als een onderdeel dat een elektrische stroom in één richting prima geleid, maar in omgekeerde richting blokkeert. Een transistor is een soort van kraan: door spanning te zetten op de kraan en deze te openen loopt er stroom door de elektronische waterleiding. Door de spanning te verwijderen stopt de stroom. Daarmee hebben we de basis van iedere logische componenten in handen: 0 (geen stroom) en 1 (stromende elektronen). Om van silicium een halfgeleidend materiaal te maken met deze bijzondere eigenschappen hebben we zoals gezegd dus ionen nodig. Flink wat en bovendien moeten ze ook nog eens met hoge snelheid afgevuurd worden om in het silicium door te dringen. Een elektrisch veld versnelt daarom de ionen naar een snelheid van meer dan 300.000km per uur, akelig dicht in de buurt van de lichtsnelheid. Het toevoegen van ionen heet ook wel doteren.

Putten vullen Een microprocessor bestaat voor het overgrote deel uit transistors, vandaar dat we ons nu concentreren op dat onderdeel. De voorgaande procedures hebben een gigantische hoeveelheid transistors geproduceerd die bijna (maar dus nog niet helemaal) klaar zijn. Chemisch gezien zijn de halfgeleidertjes dik in orde, maar ze beschikken nog niet over aansluitpunten. Deze zijn natuurlijk essentieel om transistors in een later stadium aan elkaar te koppelen, want een alleenstaande transistor presteert niet bijster veel interessants. Vandaar dat er per transistor drie kleine gaatjes zijn geëtst, deze gaan gevuld worden met koper. De wafers worden nu in het geheel gegalvaniseerd. Daarvoor worden ze ondergedompeld in een oplossing van kopersulfaat, door een elektrische spanning op de bak met kopersulfaat te zetten (de positieve pool) en de wafer aan de negatieve pool te hangen bewegen de koperionen uit de kopersulfaatoplossing zich naar de wafer. Het eindresultaat is een dunne laag koper die het volledige waferoppervlakte bedekt. Daarnaast - heel belangrijk - zijn alle gaatjes van onze transistor opgevuld met koper. Omdat het natuurlijk niet de bedoeling is dat alle voorgaande arbeid wordt afgedekt met één egale geleidende koperlaag (dat zou immers weinig processorkracht opleveren) wordt de koperlaag nu weggeslepen. Uiteindelijk blijven dan alleen de met koper gevulde gaatjes over waardoor de transistor voorzien is van de beoogde aansluitingen. Nu dat allemaal is gelukt is het tijd om de transistors met elkaar te verbinden. Hiervoor wordt opnieuw een fotogevoelige laag aangebracht, die op zijn beurt via een masker wordt belicht. Deze keer bevat het masker verbindingssporen. Vervolgens is het een kwestie van wassen, een koperlaag aanbrengen met het kopersulfaatbad enz. Een chip kan op die manier ”een heel complex bestaande uit diverse lagen” (momenteel is tot circa 20 lagen gebruikelijk) opgebouwd worden. Uiteindelijk is er dan een wafer beschikbaar met een hele serie afgewerkte chips.

Testen Elk van deze chips wordt nog op de wafers getest. Met een speciaal apparaat wordt de chip een aantal logische vragen gesteld. Als de antwoorden op alle vragen correct zijn mag de chip door naar de volgende ronde. Dit is het snijden van de wafer, waarbij deze wordt verdeeld in afzonderlijke chips.

5

Deze stukjes heten dies. De defecte dies worden verwijderd waarna de behuizing van de chip aangebracht wordt. De chip wordt op een groen gekleurd substraat aangebracht dat de elektrische en mechanische verbinding vormt met later- de rest van de PC. Een zilveren “deksel” is feitelijk een warmtegeleider waar je later de koeler op plaatst.

De ultieme test In de laatste fase van de microprocessorfabricage wordt een classificatietest gedaan waarbij, behalve een grondige controle op het functioneren van alle onderdelen ook de maximale kloksnelheid wordt bepaald. Die is namelijk niet exact in te schatten tijdens het fabricageproces, pas achteraf blijkt waar de grens ligt. Iedere processor is wat dat betreft net een beetje anders. Vandaar dat er prijsverschillen zijn tussen processors op een lagere en hogere kloksnelheid. De tragere exemplaren komen simpelweg vaker voor dan de snellere en dus zijn de snellere wat duurder. De microprocessors met dezelfde eigenschappen worden tot slot op een tray geplaatst en gaan naar een computerfabrikant om ingebouwd te worden in een PC of notebook. Ook wordt een deel per stuk verpakt en afgeleverd bij de computerzaak bij u om de hoek.

Virtuele computer in de huiskamer Wie zelf eens aan de slag wil gaan met een virtuele machine, vindt op www.virtualbox.org het gratis programma VirtualBox. Het werkt onder Windows, Linux en MacOS. Het verband tussen een fysieke computer en de software erop vervaagt. Virtuele computers rukken op. Met voordelen voor het milieu en de portemonnee en een toenemende flexibiliteit tot gevolg. In de meeste huishoudens staat tegenwoordig meer dan één computer, en ook op het werk is een job zonder PC of server vaak ondenkbaar geworden. Hoewel de doorsnee computergebruiker zich niet meteen iets kan voorstellen bij virtualisatiesoftware, is dit begrip bij de meeste bedrijven al volop ingeburgerd. Bij firma’s met grote IT-parken is het zelfs niet meer weg te denken. Het concept van virtualisatie bestaat als sinds eind de jaren 1960, maar het bleef lang voorbehouden voor krachtige mainframe computers. Op een computer (ongeacht of dat nu een laptop bij u thuis is of een server op het werk) wordt meestal eerst het besturingssysteem of operating system geïnstalleerd. Deze software zorgt onder meer voor het aansturen en het beheer van de hardware: de processor, het geheugen, de harde schijf en randapparaten zoals printers, scherm, toetsenbord, luidsprekers, USB-sticks enz. Binnen dat besturingssysteem kan u dan één of meerdere programma’s installeren en gebruiken. Elke moderne computer kan meerdere programma’s tegelijk uitvoeren (dat heet dan multitasking). Zelfs op zakcomputers en mobiele telefoons wordt dat stilaan mogelijk. Het besturingssysteem zorgt daarbij voor de verdeling van de nodige rekenkracht en geheugen, en vormt een controlelaag als programma’s van de harde schijf willen lezen of er naar toe schrijven. Besparen Een computer heeft een enorme rekenkracht, maar die wordt in de praktijk weinig benut. Tijdens het surfen of bij gewone kantoortoepassingen zit de computer bijna de hele tijd te wachten op uw volgende muisklik of toetsaanslag. Toch moet die krachtige processor erin zitten, want als u een spel speelt of een DVD bekijkt, is die rekenkracht wel nodig. Ook in bedrijven staan de meeste servers vaak te ‘nietsen’. Dat lijkt paradoxaal, maar een back-up server werkt meestal ‘s nachts en de mailserver wordt alleen overdag zwaar belast.

6

Toepassingen zoals loonberekening, facturatie of boekhouding worden dan weer maar een paar dagen per maand intensief gebruikt. Hierdoor wordt elke computer maar voor een fractie gebruikt – men spreekt over een gemiddelde van 10 tot 15%. Alle software op één machine installeren is geen oplossing: sommige programma’s conflicteren met elkaar of hebben een specifieke versie van het besturingssysteem of van andere ondersteunende software nodig. Virtualisatie biedt hiervoor een oplossing door één fysieke computer onder te verdelen in meerdere volwaardige delen. Bij virtualisatie installeert u software of een besturingssysteem niet op een echte computer, maar binnen een virtuele machine. Dat is een softwareprogramma dat een echte computer simuleert. De echte computer heet de host (Engels voor gastheer), de virtuele machines zijn de gast-systemen. De virtualisatiesoftware wordt tegenwoordig vaak hypervisor genoemd. Als die rechtstreeks opstart, dus geen apart besturingssysteem nodig heeft, spreekt men van een type1 of native VM (Virtual Machine). Andere hypervisors hebben wel een besturinssysteem (zoals Windows of Linux) nodig. Deze type 2 hypervisors heten dan ook wel hosted VM’s. Dat mag complex lijken (en voor beginners is het dat vaak ook), maar het biedt enorme voordelen. Door slim te combineren kunnen systeembeheerders bijvoorbeeeld een back-up server en een mailserver tegelijk op dezelfde machine laten draaien, waarbij ze allebei de nodige rekenkracht en geheugen krijgen wanneer nodig. In de praktijk worden vooral krachtige machines uitgerust met virtualisatiesoftware, waardoor ze moeiteloos het werk van 10 oudere servers uitvoeren. Voor zo’n grote computer betaal je iets meer dan voor een standaard machine, maar zeker niet niet het tienvoudige. Bovendien bespaar je op stroom, koeling en ruimte – zaken die binnen computerzalen een serieuze kost vormen. Ongedaan maken Behalve de besparingen op hardware heeft het werken met virtuele machines meerdere functionele voordelen. Ze nemen geen volledige harde schijf in beslag want ze bestaan uit een verzameling van (weliswaar grote) bestanden. Die bestanden kun je gemakkelijk kopiëren naar een machine op een andere locatie, zodat je een reservekopie hebt voor als iets misgaat. De computer op de reservelocatie hoeft niet van hetzelfde merk of even krachtig te zijn als de oorspronkelijke server, want de virtualisatiesoftware verbergt het verschil in de onderliggende hardware voor de virtuele machines. Deze kunnen opstarten op een andere fysieke machine zonder dat ze er iets van merken. Een ander voordeel van werken met een verzameling bestanden en niet met een volledige harde schijf is het gemak waarmee je een verkeerde handeling ongedaan kunt maken. Het volstaat om een reservekopie terug te zetten en dan te herstarten. De meeste virtualisatieprogramma’s bieden zelf geïntegreerde hersteldiensten aan om voor een belangrijke wijziging makkelijk een snapshot te nemen. Gaat het mis, dan ben je in enkele tellen bij de oorspronkelijke situatie, en kan je het opnieuw of anders proberen. Vandaar dat virtuele machines ook erg geliefd zijn bij ontwikkelaars en testers van software. Ook in het informaticaonderwijs worden de voordelen van virtuele machines gesmaakt. Een leraar bereidt thuis zijn oefeningen voor en de studenten beginnen allemaal met dezelfde vertreksituatie. Loopt een software-installatie mis, dan wordt de virtuele machine weggegooid en herbegint de student met een schone lei. Vroeger zou dat een volledige herinstallatie van het besturingssysteem en de programma’s vereisen, nu volstaat het om de oorspronkelijke kopie terug te zetten. Al deze voordelen zorgen ervoor dat de virtualisatie incontournable is geworden. Toch hangen er ook enkele onvermijdelijke nadelen aan deze technologie vast. U kan al aanvoelen dat het beheer van deze extra laag software het nodige werk met zich meebrengt, en de complexiteit van een omgeving iets verhoogt. Vandaar dat virtualisatie pas echt interessant wordt als een heleboel systemen worden samengebracht. Verder gaat er steeds wat rekenkracht en geheugen verloren aan het nodige vertaalwerk en de overhead die deze programma’s met zich meebrengen. Een virtuele omgeving kan dan ook iets trager zijn dan als je diezelfde software rechtstreeks op je computer zou installeren. Ten slotte moet je ook rekening mee houden dat niet alle programma’s virtualiseerbaar zijn, of dat sommige leveranciers alleen ondersteuning bieden op systemen zonder die extra laag. Toch wegen de voordelen van virtualisatie - en de bijhorende kostenbesparing – zo zwaar door dat het in moderne IT-omgeving niet meer weg te denken is.

7

Ook bij u thuis Voor bedrijven, scholen en openbare instellingen zijn de voordelen duidelijk, maar hebt u in de huiskamer iets aan een virtuele computer? Jazeker, u kunt bijvoorbeeld met meerdere besturingssystemen werken. Dat kon vroeger ook al via het dual-boot-principe: u installeert twee verschillende besturingssystemen op aparte partities {dat zijn gedeeltes van de harde schijf} en bij het opstarten kiest u welk systeem u wil gebruiken. Had u een programma nodig uit het andere besturingssysteem, dan moest u de computer opnieuw opstarten. Met behulp van virtualisatie kan dat veel flexibeler. Zo is het mogelijk om op een computer met Windows een volwaardige Linux-server te laten draaien binnen een virtuele machine, of Windows op een Mac. Met een krachtige computer (en genoeg geheugen) kan u zelfs al deze besturingssystemen tegelijk starten en met knippen-en-plakken of over het netwerk gegevens uitwisselen. Als je een computer over het netwerk benadert, merk je geen verschil tussen een echte of een virtuele machine, op voorwaarde dat ze genoeg geheugen en rekenkracht krijgt toegewezen. Degelijke virtuele computers zijn ideaal om nieuwe programma’s uit te proberen. Als u onbekende software op uw computer installeert, riskeert u conflicten, en na het verwijderen blijven er meestal nog delen van de software achter op de harde schijf of in het centraal register van Windows. Op termijn wordt uw PC traag of onstabiel. Wie onbekende programma’s op een virtuele pc uitprobeert, is met één muisklik verlost van hun sporen als ze niet bevallen. Wie een krachtige computer met twee schermen heeft, kan op het ene scherm normale besturingssystemen laten draaien en op het andere een gast-besturingssysteem. Zo lijkt het alsof u op twee aparte computers tegelijk werkt, terwijl u toch maar één toestel hebt gekocht. U kan de gast-computer zelfs volledig herstarten zonder dat dat invloed heeft op de host-computer. Andersom kan natuurlijk niet. De migratie naar virtualisatie verandert vandaag het informaticalandschap in de meeste bedrijven. Het lijkt een kwestie van tijd voor we computers – en misschien zelfs gsm’s – hebben waarin meerder afgeschermde omgevingen dezelfde onderliggende hardware gebruiken. (EOS november 2009)

Voorkom gluurders Uw draadloze netwerk optimaal beveiligd Met de beveiliging van een draadloos netwerk gaat het nogal eens mis. Zonder beveiliging heeft iedereen toegang tot uw internetverbinding en tot uw PC’s, maar ook mét beveiliging kan het fout gaan, is het verbergen van de netwerknaam bv. zinvol, of is het alleen maar lastig voor uzelf? Vaak is beveiliging op het netwerk gericht, maar ook de PC’s moeten niet worden vergeten. U wilt immers niet dat vrienden die het wachtwoord van uw netwerk hebben, daarmee ongevraagd toegang hebben tot al uw bestanden.

Waarom beveiligen Een draadloze router of een draadloos access point zorgt ervoor dat u zonder kabelverbinding gebruik kunt maken van internet. Dat is erg praktisch, maar ook uw buren, huisgenoten en andere geïnteresseerden kunnen daarbij uw netwerk gebruiken als u geen beveiliging instelt. Een moderne draadloze router kan het signaal over ongeveer honderd meter (in vogelvlucht) verspreiden. Een denkbeeldige cirkel met een diameter van honderd meter zou dus een aardige indicatie kunnen geven van hoeveel gebruikers er in uw omgeving zijn die in kunnen loggen op uw draadloze netwerk.

8

Die personen verbruiken niet alleen bandbreedte, elke actie die ze uitvoeren op internet staat ook nog eens geregistreerd op uw internetaansluiting. Hierdoor bent U aansprakelijk voor het surfgedrag van uw buren.

Toegang tot uw router Om toegang te krijgen tot de webinterface van uw router hebt u het IP-adres van uw router en de inloggegevens nodig. Het IP-adres is meestal eenvoudig terug te vinden. In de netwerkinstellingen van Windows kunt u terugzien welk apparaat functioneert als “default gateway” (standaardgateway). Open hiertoe een commandoscherm (klik op Start/run of Start/uitvoeren en typ cmd) en gebruik het commando ipconfig. Windows laat op de vierde regel zien wat de zogenoemde default gateway is. Als u dit adres invoert in de adresbalk van uw browser, komt u in de meeste gevallen uit in het configuratiescherm van uw router.

Je naam van het netwerk aanpassen Om draadloze netwerken uit elkaar te houden, heeft elk draadloos netwerk een naam. De fabrikant programmeert uw router altijd als een standaardnaam. Soms is dit een unieke code, maar vaak wordt de naam van de fabrikant gebruikt. Het is daarom verstandig om deze naam te veranderen in iets dat u eenvoudig kunt herkennen en geen verwarring oplevert met andere netwerken. Als Windows namelijk verschillende draadloze netwerken ontdekt met dezelfde naam, dan zal het netwerk met het sterkste signaal worden gekozen. Dit zou dus de router van uw buurman kunnen zijn, als u toevallig allebei gebruikt maakt van een router van dezelfde fabrikant. Het instellen van de netwerknaam is meestal eenvoudig uit te voeren via het configuratiescherm van uw draadloze router; in de Thomson ST780 kunt u via het startscherm klikken op Home/WLAN/Configureren en vervolgens een naam ingeven van het draadloze netwerk. Uw buren en eventuele andere gebruikers kunnen deze naam overigens zien in de lijst met draadloze netwerken. Voorkom spaties en leestekens in de naam, want oudere computers kunnen hier niet altijd mee overweg.

Het netwerk onzichtbaar maken Uw router stuurt elke paar seconden een soort “aankondiging” dat een draadloos netwerk actief is en geeft daarbij aan welke naam het netwerk heeft. Het uitzetten van deze zogenoemde SSID broadcasts wordt vaak gezien als een slimme methode om het netwerk onzichtbaar te maken en dus moeilijker te misbruiken. De praktijk is echter weerbarstiger: veel computers kunnen een draadloos netwerk herkennen zonder te luisteren naar de aankondigingen. Ook is het vaak onhandig om mobiele telefoons en spelcomputers toe te voegen als u zelf de naam van het netwerk moet ingeven. Daar staat tegenover dat u voorkomt dat er per ongeluk gebruik wordt gemaakt van uw netwerk. Of dit opweegt tegen de nadelen van het toevoegen van nieuwe apparaten laten we aan u over, maar in onze eigen ogen levert het verbergen van een draadloos netwerk geen grote bijdrage aan goede beveiliging. In de Thomson Speed Touch 780 is de optie voor het verbergen van het netwerk te vinden in hetzelfde scherm als het wijzigen van de netwerknaam. Door het weghalen van het vinkje voor Broadcast Network Name verbergt u het netwerk voor uw buren en andere gebruikers.

Het afschermen van toegestane PC’s Elke (draadloze) netwerkkaart wordt door de fabrikant uitgerust met een wereldwijd unieke code. Dit Mac-adres is de basis waarmee computers met elkaar kunnen communiceren. Routers kunnen worden geprogrammeerd om alleen netwerkkaarten met een bekend Mac-adres toe te laten op het netwerk.

9

Het zogeheten Mac-address filtering werpt een eenvoudige bescherming op, die voorkomt dat onbekende computers gebruik maken van uw draadloze netwerk. De instructies om een filter te plaatsen verschillen nogal per draadloze router. De Thomson ST780 probeert zelf alle apparaten op het netwerk te detecteren, zodat u per apparaat kunt aanvinken of het mag communiceren met het netwerk. De gedetecteerde apparaten kunnen worden gevonden in Home Network/Devices. Zijn alle toegestane computers bekend op het netwerk, dan zet u het netwerk op slot door in HomeNetwork/Interfaces/WLAN/Configureren de menuoptie Allow New Devices te wijzigen in New Stations are not allowed. In andere routers kunt u de adressen van de toegestane netwerkkaarten invoeren in een lijst. Om een computer toe te voegen hebt u het adres nodig van uw draadloze netwerkkaart. In Windows kunt u dit eenvoudig achterhalen door een commandoscherm te openen (via start/run, cmd) en vervolgens het commando ipconfig/all in te geven. Bij de gegevens van uw draadloze netwerkkaart is het hardwareadres te vinden bij Physical Address en herkenbaar als zes combinaties van twee karakters die onderling zijn gescheiden met een min-teken. Het min-teken wordt in draadloze routers overigens vaak vervangen door een dubbele punt.

Het instellen van een firewall Alle verkrijgbare draadloze routers beschikken over de mogelijkheid om het interne netwerk te beveiligen met een firewall. In de afgelopen jaren is de technologie van ingebouwde firewalls steeds beter ontwikkeld, waardoor hij een prima beveiliging biedt tegen bedreigingen vanaf internet. Alle firewalls bieden bescherming tegen verkeer dat van buitenaf naar uw netwerk toe gaat, maar u kunt een firewall ook prima gebruiken om een beperking op te leggen aan wat de computers in uw netwerk mogen opvragen op internet. In de ST780 stelt u de firewall in via Toolbar/firewall/Configure. De Speed Touch kent een aantal standaardinstellingen maar u kunt ook een firewall opstellen via zelfgeschreven regels. Het voert te ver om in dit artikel de precieze instructies uit te leggen en bovendien kent elke router zijn eigen manier om een zelfgemaakte firewall op te stellen.

Het voorkomen van afluisteren Het netwerkverkeer tussen uw computer en de draadloze router wordt via een publieke etherfrequentie uitgewisseld. Het is daarom belangrijk om de communicatie te versleutelen. Vroeger werd hiervoor WEPencryptie gebruikt, maar dit is tegenwoordig eenvoudig te kraken. Dat geldt niet voor WPA, momenteel het meest populaire protocol voor versleuteling. WPA kent een aantal varianten en benamingen, maar meestal worden namen als WPA-PSK, WPAPersonal en WPA2 gebruikt voor encryptie op basis van een wachtwoord. U voert zowel op de router als op uw computer dezelfde encryptiesleutel in en maakt daarmee communicatie mogelijk.

10

Vrijwel alle moderne netwerkkaarten ondersteunen WPA/WPA2 maar sommige apparaten (mobiele telefoons, pda’s) kunnen er niet mee overweg. In zo’n geval kunt u niet anders dan WEP-encryptie gebruiken. De verschillen tussen WPA en WPA2 zijn klein: WPA2 biedt betere encryptie, maar alleen computers met minimaal Windows XP met Service Pack 2 kunnen er mee werken. Daarom bieden de meeste routers de mogelijkheid om te kunnen kiezen tussen WPA, WPA2 of WPA/WPA2. Bij de laatste optie wordt gebruik gemaakt van WPA2, maar teruggeschakeld naar WPA voor apparaten die nog geen WPA2 aankunnen. De encryptie van de ST870 is in te stellen via Home Network/interfaces/WLAN/configure. De SZT780 vraagt u om een wachtwoord en om de versie (WPA of WPA2) die moet worden gebruikt. Hier treft u tevens de mogelijkheid aan om WPA/WPA2 te kiezen, waardoor ook oudere computers veilig op het draadloze netwerk kunnen communiceren.

Beveiliging met een druk op de knop Steeds meer routers en computers ondersteunen het eenvoudig instellen van de draadloze verbinding via WPS, een afkorting van WI-FI Protected Setup. Kort gesteld moeten alle apparaten die het WPS-logo dragen voldoen aan een aantal eisen om een draadloze verbinding eenvoudig te beveiligen met encryptie. Routers en netwerkkaarten met WPS zijn hiervoor meestal uitgerust met een knop. Door de knoppen tegelijkertijd in te drukken wisselen de apparaten een encryptiesleutel uit en beveiligen ze zonder verdere tussenkomst de draadloze verbinding. Soms is er geen speciale knop maar een sticker met een pincode die moet worden ingegeven op de PC van de gebruiker. Niet alleen draadloze netwerkkaarten kunnen immers worden voorzien van een WPS knop, denk maar aan de apparaten die in een notebook zijn ingebouwd.

Een oogje in het zeil houden Nu de belangrijkste beveiligingsstappen zijn doorlopen, is het tijd om te kijken hoe goed de router beschermt tegen gevaren. Veel routers kennen hiervoor uitgebreide mogelijkheden, bv. het periodiek e-mailen van de status van de firewall. Ook treffen we in veel apparaten ondersteuning voor het Syslog-protocol aan. Dit protocol is standaard voor het uitwisselen van logbestanden. Om gebruik te maken van Syslog moet een PC worden uitgerust met een Syslog-server. Op internet zijn veel gratis Syslog-servers te downloaden en LinuxPC’s hebben hem zelfs ingebouwd. De door ons gebruikte router ondersteunt al een Syslog via de zogenoemde Command Line Interface en dat maakt het ingewikkeld om hier de exacte instructies weer te geven. In andere routers is de configuratie eenvoudiger, daar volstaat het om het IP-adres in te voeren van de computer waarop de Syslog-server is geïnstalleerd.

Firewall en virusscanners Hoe goed uw draadloos netwerk ook is beveiligd, het blijft absoluut noodzakelijk om elke aangesloten computer te voorzien van een degelijke firewall en een goede virusscanner. De belangrijkste reden daarvoor is dat de meeste gevaren binnen uw eigen netwerk ontstaan. Veel virussen maken gebruik van het interne netwerk om zichzelf zo goed mogelijk te verspreiden. Bovendien kan uw firewall niet alle gevaren tegenhouden: een webpagina met een virus zal altijd opvraagbaar blijven, omdat de router ingesteld is om webpagina’s door te laten, ongeacht hun inhoud. Gelukkig wordt het steeds eenvoudiger om een PC te voorzien van een firewall. Windows heeft er een ingebouwde firewall, ook al is deze beperkt in functionaliteit. Het is daarom het overwegen waard een alternatieve firewall te installeren.

11

Het delen van printers uitschakelen In een netwerk komt het vaak voor dat gegevens overgezet moeten worden van de ene computer naar de andere. Het delen van mappen en printers is daarom een handige functionaliteit maar op een draadloos netwerk is het verstandig om deze optie uit te schakelen. Elke andere gebruiker op uw netwerk heeft immers toegang tot alle netwerkbronnen en kan dus ook bij de gedeelde mappen en printers. Onder Windows is het mogelijk om het delen van mappen te beperken tot een aantal specifieke gebruikers. Ga naar mijn computer/extra/mapopties/weergave en vink eenvoudig delen van map en bestanden gebruiken uit. Vanaf dat moment verschijnt in elke map een tabblad met extra opties voor het delen van bestanden en kunt u tot in detail bepalen welke gebruikers toegang hebben tot uw mappen.

Microsoft gaat andere browsers aanbieden. Microsoft gaat een aantal Europese gebruikers de keuze bieden uit een aantal webbrowsers. Het is een test voor het nieuwe keuzescherm dat Microsoft invoert. Het keuzescherm is er gekomen na een lang steekspel tussen de Europese Commissie en Microsoft. Die kibbelden over het oneerlijke concurrentiële voordeel dat Microsoft had door Internet Explorer gratis mee te leveren met Windows. Andere browsermakers kregen daardoor geen kans. Na veel vijven en zessen kwam Microsoft met een oplossing die ook de Commissie kon bekoren: een keuzescherm. Microsoft zou een venster maken dat de gebruiker een aantal opties geeft, zoals Internet Explorer, Firefox en Opera. De Commissie heeft het keuzescherm getest en oordeelde dat er voldoende garanties waren voor de concurrenten om een eerlijke kans te krijgen. Vanaf eind februari heeft Microsoft de update ter beschikking gesteld. Europese gebruikers die werken met Windows XP, Windows Vista en Windows 7 krijgen het keuzescherm als download aangeboden. De eerste externe tests gebeurden in de week van 22 februari, voor een bredere Europese verspreiding vanaf 1 maart. Het keuzescherm is het einde van het monopolie dat Internet Explorer had op Windows. Ondersteuning Vista en XP stopt gedeeltelijk Service packs installeren of overstappen Microsoft stopt in de volgende maanden met de ondersteuning voor exemplaren van Windows XP en Vista RTM zonder Service Pack. Het bedrijf raadt aan om de gratis update te installeren. De ondersteuning van Vista zonder Service Pack loopt volgens PC Pro af op 13 april. Voor XP stopt de ondersteuning op 13 juli voor computers die niet over Service Pack 3 beschikken. Tegelijk wordt de support voor Windows 2000 en Windows Server 2003 RTM volledig stopgezet. Concreet wordt er geen gratis telefonische ondersteuning meer gegeven en komen er ook geen securitypatches meer uit. Voor Server 2003 RTM begint wel de Extended Support fase. Daarbij is er nog betaalde ondersteuning en worden er nog altijd beveiligingslekken gratis gepatcht. Microsoft raadt gebruikers aan het meest recente service pack te installeren via Windows Update. Voor Windows XP is dat Service Pack 3, Vista zit momenteel aan SP2. Overschakelen op Windows 7 is ook een optie.

12

Enkele sfeerbeelden van onze receptie

13

De snelste gaminglaptop Terwijl we dit schrijven, is de GT640 de snelste gaminglaptop ter wereld. Wanneer jij dit leest is hij waarschijnlijk al weer ingehaald door nog rappere exemplaren. Ontwikkelingen volgen elkaar (net als bij computermuizen) te snel op om ze bij te houden. Toch is de GT640 het noemen meer dan waard. We hebben hier te maken met een 1 GB NVIDIA Geforce GTS 250 videokaart, een werkgeheugen tot 4 GB DD3, een harde schijf van 500 GB en een Core i7processor. Door de HDMI-aansluiting kun je de HDfilms bekijken op je 15,4 inchscherm, met 7.1kanaalsgeluid. Als je minder dan 23 uur per dag games speelt, is deze laptop niet voor jou bedoeld. Ga snel naar www.msi.com (KIJK december 2009)

Computer kijken op tv Er zijn verschillende redenen waarom je je computerscherm liever op je tv bekijkt, en het afspelen van films valt daar zeker onder. Dat kan nu met de Cisco FlipShare TV-mediaspeler. Deze kit omvat een basisstation dat je met een composiet-of HDMI-kabel op je TV aansluit, een draadloze USB-dongle met software voor op je computer (Mac of PC) en een afstandsbediening. Het geheel moet ook voor minder technische gebruikers makkelijk te installeren zijn. Behalve films en YouTube-clips kan je er ook je fotoverzameling mee tonen aan familie of gasten. In tegenstelling tot de meeste andere producten van Cisco werkt dit product niet op basis van publieke netwerkstandaarden. In de plaats van WiFi gebruikt het een afgeleide van de officiële 802.11n draadloze standaard om het videosignaal draadloos te versturen. Daardoor ben je verplicht om de USBdongle en de bijbehorende software te gebruiken. De doorvoersnelheid moet volstaan om films in HDresolutie te bekijken. De richtprijs voor deze kit wordt omgerekend zo’n 120 euro. Hij is beschikbaar bij internationale webwinkels of via www.theflip.com (EOS januari 2010)

Draadloos back-uppen Wie alle kabels op en rond z’n bureau beu is, kan een

14

draadloze harde schijf gebruiken om back-ups te maken, zoals de Imation Pro WX. Dat is geen klassieke netwerkschijf waarbij de ehternetpoort is vervangen door WiFi. Dit is een rasecht netwerkapparaat waarvan de klassieke USBpoort is vervangen door draadloos USB. Daarvoor moet je wel de meegeleverde adapter gebruiken, wat voor laptops een minpunt is. Wireless USB levert doorvoersnelheden tot 15 MB per seconde op voorwaarde dat je niet te ver uit de buurt bent. De verbinding is betrouwbaar binnen een straal van 10 meter. De opslagruimte van anderhalve terrabyte volstaat prima om van dit apparaat een back-upstation te maken. De Imation Pro WX heeft een knop om snel een back-up of synchronisatie uit te voeren. De schijf is compatibel met PC en Mac. Gezien de prijs van 300 euro zullen Mac-gebruikers misschien liever een Apple Time Capsule kiezen, die voor hetzelfde budget 1 of 2 TB aan back-upruimte over WiFi aanbiedt. Voor meer informatie over de Pro WX kan je terecht op www.imation.com (EOS januari 2010)

Draadloze projector maakt presenteren makkelijker Met de draadloze Project Server kan je een projector of televisie aansturen. Wie vaak op locaties presentaties geeft, weet dat het niet altijd eenvoudig is om een onbekende projector aan de praat te krijgen. Vandaar dat veel zakenmensen hun eigen projector meenemen, maar soms lukt dat niet. In grote vergaderzalen zit de projector meestal vastgemonteerd tegen het plafond, en wie die wil gebruiken, moet met z’n eigen laptop vooraan gaan zitten. In een poging om flexibeler met projectoren te werken ontwikkelde Edimax een draadloze Project Server. De Edimax WP-S1100 is geen projector maar een apparaat om draadloos een projector of ander videoapparaat, zoals een TV, aan te sturen of te delen. Dat apparaat moet wel een VGA- of HDMIaansluiting hebben. Ook moet je eerst een klein programma installeren, en dat werkt momenteel helaas alleen onder Windows.

Met de meegeleverde infrarood afstandsbediening kan je snel wisselen van bedienaar tijdens vergaderingen en presentaties. De WP-S1100 ondersteunt een presentatie- en videomodus en herkent videoformaten zoals MPEG1, MPEG2, MPEG4, WMV9 en H.264. Hij bevat een 802.11n WiFi access point waarmee je ook kunt surfen. Om fims in HD met hoge resolutie te bekijken gebruik je best de bedrade verbinding: die is sneller en stabieler. De adviesprijs bedraagt 215 euro. (EOS december 2009)

Gratis antivirus Microsoft stelt een gratis antivirusprogramma ter beschikking van zijn gebruikers. Het is niet de beste (gratis)antivirus, maar wel heel gemakkelijk te gebruiken. Geregistreerde gebruikers van Windows XP, Vista en Windows 7 kunnen het antimalwareprogramma gratis installeren. Microsoft Security Essentials biedt eenvoudige bescherming tegen virussen, spyware, rootkits, Trojaanse paarden en andere software die gegevens vernietigt, je PC vertraagt of hem openstelt voor misbruik op afstand. Er zijn niet veel instellingen aan dit programma. Het controleert in real time of er malware binnenkomt en probeert dan de toegang ervan te blokkeren. De werking is gebaseerd op een malwaredatabase die automatisch wordt bijgewerkt. De bescherming gebeurt echter op bestandsniveau; er zijn geen speciale instellingen voor e-mailprogramma’s. Het beschikt evenmin over de geavanceerde functies van andere commerciële programma’s. Denk maar aan heuristische(*) bescherming tegen nieuwe virussen, een geïntegreerde firewall of back-up of spamfilter. Security Essentials is vooral een erg eenvoudig programma om je computer makkelijk en gratis een basisbescherming te bieden. *volgens vanDale: heuristiek: gevormd van het Grieks heuriskein (vinden), de leer van het vinden, de wetenschap die langs methodische weg tot ontdekkingen of uitvindingen leert komen. Heuristisch: volgens de heuristiek, tegenover dogmatisch: de heuristische methode (of leervorm), die de leerling bij het onderwijs gelegenheid geeft zelf waarheden en regels te vinden. (EOS december 2009)

De wegwerp – DVD Een DVD die zichzelf na 48 uur vernietigt, waar kan dat goed voor zijn?

De videotheek zoekt al een tijdje nieuwe manieren om film thuis te bekijken. Niet alleen zijn er films in DivX-formaat die je op internet kan vinden (weliswaar zelden legaal), je hebt ook nog de doorbraak van digitale televisie die je films laat starten met een druk op de knop. Alsof dat nog niet genoeg is, brengt de firma Games, Movies and More een nieuw concept van DVD op de markt. De 48-DVD vernietigt zichzelf binnen de 48 uur nadat je hem voor de eerste keer hebt bekeken. Twee dagen kan je de film dus bekijken, daarna wordt hij automatisch onafspeelbaar. Het doel van deze technologie is om gebruiksvriendelijker te zijn dan de videotheek. Je hoeft de film immers niet meer terug te brengen als je hem bekeken hebt. Je koopt hem gewoon on-line (www.48-dvd.be) of in een verkoopspunt (boekenwinkel, supermarkt of tankstation) in de buurt, en na het bekijken gooi je de kartonnen verpakking in de papiermand en de DVD zelf bij het restafval. Wij deden een test en merkten dat de dvd bij de eerste afspeelpoging perfect leesbaar was, al maakte onze DVD-speler iets meer geluid dan bij een gewoon schijfje. Ook 36 uur later was de film nog prima leesbaar en werkten alle functies (afspelen, snel doorspoelen, pauze, index) prima. Na twee dagen weigerde onze speler het schijfje echter te laden. Het extra geluid bij het afspelen wordt veroorzaakt doordat de DVD lichtjes uit balans is gebracht met een speciale vloeibare substantie, ingekapseld in het midden van de schijf. Als de DVD begint te draaien wordt de vloeistof over een cruciaal deel van de schijf verspreid en dan begint de inwerking op de leesbaarheid. Dit gepatenteerde proces verloopt echter traag genoeg om te garanderen dat de DVD de eerste 48 uur leesbaar blijft.

Hoe voorkomt u gegevensverlies? Als uw computer een tikkend geluid maakt, dan hapert misschien de ventilator of gaat de harde schijf het begeven. Kopieer uw gegevens naar een ander medium en laat de defecte hardware vervangen. Laat uw laptop niet achter in de auto in de volle zon. De temperatuur loopt al snel op tot 60° of meer, wat vooral voor de harde schijf gevaarlijk is. Als enkele sectoren van uw harde schijf beschadigd zijn, dan kunt u die door Windows laten herstellen. Vervang uw schijf echter zo snel mogelijk als dat gebeurt, want een schijf met beschadigde delen is aan het einde van z’n latijn. Leg een externe harde schijf niet in een gesloten kast

15

en zorg ervoor dat de ventilatiegleuven aan alle kanten vrij zijn en sluit uw notebook volledig af voor u het in een draagtas stopt. Als uw computer vreemde foutmeldingen geeft bij het opstarten, negeer die dan niet. Roep eventueel hulp in. Onthou dat een goede back-up altijd beter is dan herstel achteraf. Muis zonder knoppen Als het aan Apple ligt, verdwijnt de muis met wieltje en twee of drie knoppen binnenkort van het bureau. Zijn nieuwe draadloze Magic Mouse gebruikt Apples Multi –Touch-technologie die we kennen van iPhone, iPod Touch en het trackpad van notebooks. De bovenkant bestaat uit een naadloos aanraakgevoelig oppervlak zonder knoppen of wieltje. De muis doet desgewenst dienst als een één- of meerknopsmuis met geavanceerde ondersteuning voor vingerbewegingen. De bewegingen worden gedecteerd met behulp van laser en de communicatie met de Mac gaat via Bluetooth. Alle nieuwe iMacs krijgen vanaf nu standaard deze Magic Mouse mee, maar ze is ook beschikbaar voor oudere modellen. Los gaat ze over de toonbank voor 69 euro, inclusief de twee AA-batterijen waarop ze werkt. (EOS december 2009) USB 3.0 op de markt Nu de nieuwe USB 3.0-standaard vastligt, beginnen de fabrikanten deze snelle technologie (ook wel super speed USB genoemd) te implementeren. De eerste laptops met USB 3.0-poorten worden gelanceerd. De toestellen zijn compatibel met apparaten die nog een tragere USB 1.1 of 2.0 aan sluiting hebben. De hoge doorvoersnelheid komt vooral opslagapparaten ten goede. Flashdrive-fabrikant Super Talent is de eerste om snelle USB-sticks te lanceren. Zijn SuperSpeed USB 3.0 RAID-Drive is beschikbaar met 32, 64 of 128 GB opslagruimte. In PC’s met een USB 3.0-aansluiting kunnen ze tot 200 MB/s doorsturen, en met een speciale driver kan dat zelfs tot 320 MB/s worden. De theoretische maximum snelheid van USB 3.0 bedraagt 4,8 Gbit/s. (EOS december 2009) Meer dan breedbeeld Voor wie het een maatje meer mag zijn (en wie er warmpjes inzit) kan zich verheugen op een gebogen breedbeeld computerscherm. Dit superscherm van Ostendo heeft een resolutie van 2882 bij 990 pixels, en de gebogen vorm maakt het

16

realistischer en gebruiksvriendelijker om van links naar rechts te kijken. De beeldverhouding is 32:10, ten opzichte van 16:9 voor klassiek breedbeeld. De reactietijd van het scherm ligt op 0,02 milliseconden, wat bliksemsnel is en dus perfect voor games. De Ostendo CRVD mikt op fanatieke gamers en bedrijven met specifieke noden voor beeldverwer king. Je kan drie van deze schermen op dezelfde computer aansluiten, waardoor de totale kijkhoek nog breder wordt. In een racesimulator wordt je dan echt omringd door het parcours en de andere wagens. (EOS februari 2010) Pimp je USB-stick Met de USB LANPort 400 kan je de inhoud van je USB-stick delen over een netwerk. De goedkoopste opslagruimte (per GB geteld) voor je computer is nog steeds de klassieke harde schijf, maar USB-sticks zijn stukken makkelijker mee te nemen en kunnen ook al een behoorlijke hoeveelheid gegevens bevatten. De USB LANPort 400 van Sharkoon is een eenvoudige manier om USB-opslagapparaten te delen over een lokaal netwerk. Hij bevat een gigabit netwerkpoort en 4 USB-poorten. Naast USB-sticks kan je er ook printers en externe harde schijven mee delen. De drivers zijn (momenteel) alleen compatibel met Windows XP en Vista; gebruikers van andere besturingssystemen moeten nog even wachten op een update. Dit kleinood kost 40 euro, en op www.sharkoon.com vind je voor 23 euro al een exemplaar met één USBpoort. De onderkant van de behuizing is magnetisch, zodat je het gemakkelijk tegen een metalen wand kan plaatsen. Wel oppassen dat je die niet vastklikt tegen een externe harde schijf. Hoewel zo’n een magnetisch veld normaal gezien veel te zwak is om de magnetische informatie binnenin de schijf te beschadigen, wordt het toch afgeraden om je PC of schijf vol magneten te plakken. (EOS februari 2010)

Uw LP op CD zetten 1. Inleiding Op dit moment is de CD of DVD hét medium voor het verspreiden van muziek. Toch heeft menig muziekliefhebber nog een hele collectie LP's in de kast staan. Aangezien de platenspeler bij de meeste mensen niet meer een vaste plek in de huiskamer heeft, bevindt de oude platenverzameling zich vaak onder een dikke laag stof. De CD wint het immers als het gaat om geluidskwaliteit en gebruikersgemak. In deze workshop laten we u stap voor stap zien hoe u de analoge LP's via uw computer digitaal op een CD of DVD brandt. Tussen haakjes het volgende: het is ook mogelijk om zonder computer je LP's op CD te branden. Hiervoor heeft u een losstaande CD-recorder nodig. Dan komt er geen computer aan te pas. Deze workshop gaat echter alleen over het opnemen met een computer. 2. Wat heb je nodig en hoe verbinden we alles ? Ben je klaar om de sprong van het analoge naar het digitale tijdperk te maken ? Hier leggen we even uit wat je allemaal nodig hebt van materiaal. Eerst en vooral heb je een geschikte geluidskaart nodig op je computer. Alle computers produceren wel geluid, maar de geluidskaart moet ook een ingang hebben om audio op te nemen. De meeste moderne PC's beschikken over een geluidskaart met audio-ingang. Ben je niet zeker? Kijk dan even aan de achterkant van je computer. Zie je een blauwgekleurd poortje? Dat is de audio-ingang van je geluidskaart (zie afbeelding hiernaast). Om geluid van je platenspeler op te nemen, moet het audiosignaal eerst langs een speciale versterker passeren, een phonovoorversterker. Er zijn 3 manieren om de phonoversterker te krijgen en de platenspeler aan te sluiten. Kies er deze manier uit volgens het materiaal dat je in uw bezit hebt of eventueel kan lenen. A. Opnemen via een gewone hifi-versterker Haal je hifi-versterker van stal en kijk na op de achterkant of hij een "phono"-ingang heeft. Sluit je platenspeler aan op de "phono"-ingang van de versterker. Let er op dat je rechts en links niet verwisselt. Er wordt meestal gewerkt met kleurencode (wit = links en rood = rechts). Let erop dat je de aardingskabel van de platenspeler ook aansluit. Vergeet vooral niet de keuzeschakelaar van uw versterker op PHONO te zetten. Luister als test naar uw luidsprekers of de platenspeler goed aangesloten is. Hierna zijn er twee manieren om het audiosignaal uit de versterker naar de ingang van de geluidskaart te laten gaan: - Via de REC OUT, is de meest aangewezen methode Kijk of je op de achterkant van de versterker een uitgang vindt met de naam "rec out". Dat is een rechtstreekse uitgang waarop het audiosignaal terecht komt dat u aan het afspelen bent. Verbind die uitgang met de audio-ingang van je harde schijf. (hier bedoeld men de geluidskaart). Je zal hiervoor wel een verloopstekkertje nodig hebben om de twee kanalen samen te voegen (zie ook de afbeelding op de bovenstaande figuur van de geluidskaart). In plaats van een verloopstekker kan je ook een conversiekabel gebruiken die twee gewone "cinch"-aansluitingen omzet naar mini-jack (de 3,5 mm plug van je geluidskaart). Hiernaast zie je zo'n kabeltje.

17 7

- Via de koptelefoonuitgang, is minder aangeraden wegens geluidsvervorming De eerste oplossing is de beste alleszins. Als alternatief kan je op de versterker ook de uitgang van de hoofdtelefoon met de audio-ingang van je PC-geluidskaart verbinden (zie afbeelding c op de grote figuur hierboven). Ook hiervoor heb je een speciale conversiekabel nodig. Let wel op dat je het volume op de versterker niet loeihard zet, anders krijg je gegarandeerd vervormingen van het geluid en kan je geluidskaart de geest geven. Zet het volume op een normaal luisterniveau en verander het daarna niet meer. Dit laatste probleem van het geluidsniveau heb je niet indien je de eerste oplossing gebruikt met "rec out". De volumeknop heeft geen invloed op het geluidsniveau van de "rec out"-uitgang. B. Opnemen via een mengpaneel, meer geschikt voor de gevorderden Hetzelfde principe als dat van de "rec out" bij een hifi-versterker kan gebruikt worden met een gewoon simpel mengpaneel. Sluit de platenspeler aan op de phono-ingang van het mengpaneel en verbind de de "rec out" of de gewone uitgang van het mengpaneel aan op de audio-ingang van de geluidskaart. Ook hier zal je de speciale kabeltjes of hulpstukjes nodig hebben waar we hierboven over gesproken hebben. Let wel op dat je de fader (schuifregelaar) van de phono-ingang volledig open zet en er daarna niet meer aankomt. De gain (voorversterker = draaiknop die zich meestal bovenaan het kanaal bevindt) draai je open tot het signaal net niet "in het rood" gaat. Dit kan je meestal zien op de aanwezige meter (meestal LED-jes) van het mengpaneel. Indien je de "rec out"- kan gebruiken mag je het master-volume veranderen gedurende de opname-sessie, dat heeft geen invloed op het geluidsniveau van de "rec out"-uitgang. Indien je de gewone uitgang van het mengpaneel gebruikt, zet dan de masterfader op een gewoon luisterniveau. C. Opnemen via speciale hardware Het is best te begrijpen dat je al die patati en patata met die kabels niet zo ziet zitten. Als je van plan bent om je hele collectie zo eenvoudig mogelijk te digitaliseren, kan je een beroep doen op oa de Terratec Phono PreAmp Studio USB. Dit apparaat vervangt je versterker én je geluidskaart en heeft een speciaal aangepaste ingang voor platenspelers. De Phono PreAmp Studio plug je in een USB-poort. En dan sluit je de platenspeler rechtstreeks op het apparaat aan. Je analoge platenmuziek wordt op je harde schijf bewaard en met de bijgeleverde restauratiesoftware kan je de opname zuiveren van alle storingen. De Terratec Phono PreAmp Studio USB kost ongeveer € 100. De andere bovenstaande oplossingen zijn GRATIS indien je over het nodige materiaal beschikt. De speciale kabeltjes kosten misschien een paar euro's. Met al die toestellen en kabels zou je bijna je computer vergeten. Audio opnemen met een oude, gedateerde PC is niet aan te raden. Zorg minimum voor een 1,5 GHz-processor, 512 MB RAM geheugen en een grote harde schijf om uw muziek moeiteloos te bewaren. Wanneer je audio gaat opnemen op je harde schijf, gaat de megabyte-teller zonder enige moeite de hoogte in. Een harde schijf met minstens 10 GB aan vrije ruimte is toch het strikte minimum. Zorg ervoor dat je platen proper zijn! En hou ze in aanslag: in het volgende hoofdstuk kunt u aan de slag! 3. Hoe ga je concreet te werk ? In het vorige hoofdstuk zagen we wat voor materiaal je allemaal nodig hebt. In dit hoofdstuk leggen we in het algemeen uit hoe je met eender welke opnamesoftware de plaat op je PC zet. Ik geef u een concreet voorbeeld met Nero software.

18

Als alle apparatuur aangesloten is, zet je de opnamesoftware in pauzestand. Schakel via de volume-controle van je PC alle niet nodige onderdelen van je geluidskaart uit. Met andere woorden: zet ze in mute: wave, midi, cd audio, microfoon, e.d. De volume-controle in Windows XP vind je hier: Start --> Bureau-accessoires --> Entertainment --> Volumeregeling. Start de plaat en bestudeer de niveaumeter van de opnamesoftware. Als de opnamesoftware geen niveaus toont zonder dat je effectief begint op te nemen, maak je eerst een proefopname. De niveaumeter mag nooit in het rood komen. Gebeurt dat toch, dan krijg je "clipping", het afknippen van het té harde geluid, de vervelende vervormingen die hoorbaar zijn. Het volume kan je regelen via die "volumeregeling" van uw computer. Verander het "line-in"-volume tot je een goed resultaat bekomt met de luidste passages van de plaat. Als je via een mengpaneel werkt en niet de "rec out" gebruikt, kan je ook de masterfader daar regelen. Werk je via de koptelefoonuitgang van uw versterker, kan je ook daar het volume regelen. Als je via de "rec out" werkt van eender welk toestel, moet je het volume aanpassen in de volumeregeling van je computer aangezien de “rec out” een vaste “uitgang” is. Als het geluidsniveau correct is ingesteld, is alles klaar voor de opname. Kijk in de opties van je opname software of alle instellingen juist zijn. Stel de software in op een "sampling rate" van 44 kHz en een resolutie van 16 bits. Dat is de correctie instelling om later zonder conversies CD's te branden. Zorg dat de platenspeler trillingsvrij zijn werk kan doen. Doe voor een optimaal resultaat niets anders op je computer terwijl de opname bezig is. Zoals in het vorige hoofdstuk reeds is gezegd, zorg je voor voldoende vrije ruimte op je harde schijf. Een 16-bit opname aan 44 kHz gebruikt ongeveer 10 MB per minuut. Voor een typische LP heb je dus 500 MB vrije ruimte nodig. Voor eventuele bewerkingen achteraf heb je nog eens dezelfde hoeveelheid ruimte nodig. Reken ongeveer één gigabyte vrije ruimte per LP. Eens je platenmuziek op je CD staat, kan je natuurlijk het bronmateriaal op je computer wissen om ruimte te maken. In de opnamesoftware kan je meestal ook de aan- en uitloopgeluiden wissen door die stukjes te selecteren. Dit is beter te doen met de software dan dat je dit manueel tijdens de opname probeert te doen. Heeft je digitale kloon last van dezelfde onzuiverheden in de muziek als de originele LP ? Dan kan je de digitale versie wat oppoetsen met softwarepakketen als Pinnacle Steinberg Clean 5 (€ 39) of Magix Music Cleaning Lab 2005 deLuxe (€ 39,99) of het gratis Audacity. Daarmee kan je analoge opnames bijspijkeren, de kwaliteit verbeteren, een nieuwe mix van de liedjes maken of effecten toevoegen. Dit zijn wel meestal tijdrovende dingen en als je niet precies weet wat je moet doen, kan het de zaken meestal alleen maar erger maken. Experimenteren kan natuurlijk geen kwaad. Je kan ook genieten van het originele "gekraak" van uw plaat. Dat heeft zijn charmes ! Laatste stap is het resultaat op CD branden met uw brand software van de CD-writer. In het volgende hoofdstuk nemen we een voorbeeld van opname software onder de loupe, namelijk Nero SoundTrax. 4. Een voorbeeld: Nero SoundTrax In dit voorbeeld zetten we je op weg om met Nero SoundTrax je analoge LPcollectie te digitaliseren. Indien je hetzelfde wil doen met audiocassettes kan dit ook, maar dan gebruik je de wizard "CASSETTE NAAR CD" die in feite dezelfde werkwijze volgt als "LP naar CD".

19

Je kan de stappen die we hier gebruiken om LP's op CD te zetten dus ook gebruiken om cassettes op CD te zetten. Een demoversie van Nero kan je downloaden op www.nero.com. Nero is een van de populairste programma's om CD's en DVD's te branden. Maar Nero heeft veel meer te bieden! De tool Nero SoundTrax is speciaal bedoeld om je analoge muziek verzameling naar een digitaal formaat te converteren. STAP 1: Nero SoundTrax openen Start het programma via START --> ALLE PROGRAMMA'S --> NERO. Onder NERO 6 vind je NERO SOUNDTRAX terug. De snelste manier om je LP's op te nemen is via de ingebouwde wizard. Deze wizard leid je probleemloos door het hele proces. Klik op EXTRA, kies voor WIZARDS en selecteer dan LP NAAR CD. Deze wizard zal je stap voor stap begeleiden. STAP 2: De opname starten Kies voor LIJNINGANG als audio-invoer en speel als test een stukje muziek af met de platenspeler. Verschuif het balkje OPNAMEVOLUME zodat je enkel nog groene gelede blokjes ziet. Zie de afbeelding hieronder. Een rood blokje betekent een te hoog opnameniveau, wat kan leiden tot clipping. Dit zijn vervormingen die hoorbaar zullen zijn. Test dit best uit met de luidste passage van de plaat. Klik nu op DOELBESTAND en bepaal waar op je harde schijf je de opname wil bewaren. Heel belangrijk! Veel mensen nemen hun platen op en vinden achteraf niet meer terug waar die staan! Geef een naam in en kies als formaat PCM WAVE. Bestanden in dit formaat geven de best mogelijke kwaliteit. Je kan ze daarna nog altijd bewerken en omzetten naar bijvoorbeeld mp3. Vink dan het vakje NA 20 SECONDEN OPNAME PAUZEREN aan. Anders moet je heel de tijd je plaat in de gaten houden... Klik met je muis tenslotte op de RODE OPNAMEKNOP en start je platenspeler. Neem alle liedjes gewoon achter elkaar op: het programma ziet door de stiltes automatisch hoeveel liedjes er opgenomen zijn. Zodra je alle gewenste liedjes van die plaat hebt opgenomen, druk je op de BLAUWE STOPKNOP. Klik dan op VOLGENDE. STAP 3: Tellen en opkuisen De wizard staat nu op "automatische trackdetectie" en kan zelf nagaan hoeveel aparte nummers je hebt opgenomen. Druk op DETECTEREN en dan op VOLGENDE. Nu kan je de opname bijwerken. Indien je dat wenst kan je de balkjes van ruis-, kraak-, tik- en bromcorrectie verschuiven en het resultaat beluisteren via VOORBEELD. Ik zou zeggen: niet te veel of zelfs helemaal niet foefelen hier. Eens je tevreden bent, ga je verder door op VOLGENDE TE KLIKKEN. STAP 4: De CD branden Wil je de muziek onmiddellijk op een CD branden, vink dan het vakje DADELIJK BRANDEN aan. Indien je wil, kan je ook een cover maken. Vink dan COVER MAKEN aan. Als laatste kan je ook de overgang tussen de tracks kiezen: gewoon een korte stilte of in elkaar laten overvloeien (crossfade). Dit laatste zou ik niet aanraden, tenzij de muziek misschien bedoeld is voor in een café waar je geen stiltes wenst tussen de verschillende nummers. Een druk op VOLTOOIEN en het programma brandt je CD. Als je geen gebruik maakt van de wizard in Nero SoundTrax heb je natuurlijk een aantal mogelijkheden meer, zodat je bijvoorbeeld een CD kunt vol zetten met zoveel mogelijk liedjes en in de volgorde die jij wil.

20