-nummer13. Verbazing &

13 nummer -

Foto’s: Kees C. Keuch

nul

Verbazing & de visie van G. Reve op behandeling van alcoholisten

informatieavonden voor familie en vrienden kapitein Haddock - leugens bij de dokter – WTC en Sinterklaas - urinecontrole Enzovoorts.

Nul-nummer 13 juni 2011

0-nummer is een cliëntgestuurd project van de Cliëntenraad Arkin De cliëntenkrant is gemaakt voor en door (ex) cliënten van de Jellinek.

colofon Redactie & medewerkenden: Kees C. Keuch Teun Baaijens Hans Altena Andy Bos Johan van Glabbeek Reinier Schippers Hans 12 steps Christian Krappel Niels Höfelt Tony Raedecker Jos Oude Bos Gert de Haan Gerard Reve Wolf Kayser Hendrik Jan Slotboom Tommie Thienpont Kapitein Haddock Pre-press en druk: Drukgoed & Paardekooper display Amsterdam Redactieadres: Redactie Nul-nummer p/a Cliëntenraad Arkin Postbus 75848 1070 AV Amsterdam E: [email protected] Site: www.jellinek.nl/clientenraad

Inhoud: 2 3-4-56 7 8-9 10-12 13 14-15 16-17 18-19 20-21 22-24 25 26 27

Redactioneel Carrousel avonden Leugens bij de dokter “Gedachten” De kracht van het WTC Ben gaan luisteren ‘Wolf’ Brief Gerard Reve Nieuws ‘Het Zwarte Gat’ Cuckoo’s nest Waar stemde jij op? Kapitein Haddock Verbazing Wolf Kayser Award Urinecontroles Niet meer bang

Voor reacties en ingezonden brieven en voor toestemming voor het geheel of gedeeltelijk overnemen van berichten en/of artikelen uit het Nul-nummer kunt u contact opnemen met de redactie via ons e-mailadres.

02

Redactioneel Met gepaste trots presenteren wij u Nul-nummer 13. Het is weer gelukt. Bezuinigingen, ook voor de uitgave van dit magazine voor de verslavingszorg. Het beschikbare budget voor publiciteit en voorlichting is gekort en dat betekent dat het Nul-nummer en het blad ‘Bolwerk’, wat vanuit de psychiatrie wordt gemaakt, op een evenwichtig eerlijk verdeelde wijze het met dit budget moeten doen. Bezuinigingen, iedereen heeft het erover en als iedereen het erover heeft lijkt het ook een vanzelfsprekend gegeven hoewel niemand nou precies kan uitleggen waarom dan wel. Er wordt wel gesteld om deze twee bladen samen te laten gaan maar dat is een verkeerde gedachtegang. Men zegt vandaag de dag nu wel dat verslavingsproblematiek een psychiatrische aandoening is, maar laten wij vanuit ons perspectief het er nu maar op houden dat dit wel twee verschillende vakgebieden zijn met ieder hun eigen denkwijze. En laten we wel hopen dat dit zo blijft. Uit de archieven kwam een brief van schrijver Gerard Reve (1923-2006) waarin hij aan de toenmalige directeur van de Jellinek min of meer uitlegt hoe je de alcoholist ‘droog’ kunt houden, althans enkele ingrediënten die hierbij nodig zijn. Met de ‘pil’ bedoeld hij Refusal, de anti alcohol of niet drink pil. Naast dit intellectuele schrijven op de middenpagina informeert Teun Baaijens over de voorlichtingsavonden voor familie en vrienden van mensen met verslavingsproblemen. Hoe eerlijk bent u tegenover de dokter op pagina zes; waarom houden mensen zich zelf toch zo voor de gek? Nogmaals een artikel over het WTC, het Woon Train Centrum in Amsterdam Oost. Bewoner, en geen onbekende voor ons Johan van Glabbeek bericht hierover. Niet getreurd bij de mededeling dat je een zogenaamde dubbeldiagnose hebt want ook al zou dit zo zijn, herstel is mogelijk. Wijsneus en ervaringsdeskundige Hans neemt u mee in zijn strijd duidelijkheid te krijgen in wat er feitelijk aan de hand is, of misschien was want hij is al behoorlijk lang abstinent van alles wat dan ook maar enigszins naar ‘genot’ riekt. Gebeurt er nog wat vanuit het Kennisnetwerk ‘Het Zwarte Gat’? Hoe is het met de herstelondersteunende zorg gesteld? Lees het op pagina 16 en 17. Gemotiveerd criticus Altena beschrijft op pagina 18 en 19 wat hij ziet bij Jellinek Herstel op de Vlaardingenlaan. Voor insiders geen onbekende Andy Bos in gesprek met meneer Witteman over o.a. dubieuze literatuur op pagina 20. Gevolgd door kapitein Haddock; voor ons geen beter voorbeeld hoe het werkt met koning Alcohol. Geconditioneerd gedrag: een éénmaal op gang gebrachte handeling is niet te stoppen. Ja, wanneer de fles leeg is. Denk hier aan als de gedachte opkomt: ‘eentje moet toch kunnen’. Verbazing, waarschijnlijk hebben we hier allemaal wel eens mee te maken. Wat doen we er mee; wat leren we ervan; is het te begrijpen? De auteur op pagina 22-24 begrijpt het blijkbaar niet maar daar zal niemand wakker van liggen. Lees over de nieuwe trend: een tampon doordrenkt met wodka of andere 40+ alcoholica wordt anaal of vaginaal ingebracht. Onze Belgische correspondent Tommie Thienpont over het gelazer met urinecontroles op pagina 26 en tot slot onze Johan over zijn manier van het stap voor stap inrichten van een ‘nieuw’ leven. Een ieder heeft zo zijn eigen manier maar waar het uiteindelijk om gaat is dat de trein op het goede spoor staat, dat is het begin. De rit vervolgens moet je zelf maken. (KCK 5-6-11) -nummer 13

Carrousel avonden Voorlichting voor familie en vrienden in het omgaan met verslaafden D oor Te u n B a a i je n s Heb ik mij ooit druk gemaakt over mijn naasten? Wat zij van mijn buitensporig alcoholgebruik vonden? Nou ik dacht het niet. Het financieren van genoeg promillage voorraad in de koelkast baarde mij veel meer zorgen. Tot het moment dat de omgeving je confronteert met je zelfmedelijden, leugenachtig en egocentrisch gedrag en dat je doet beseffen: ik moet hulp zoeken. Sinds juni 2008 behoor ik tot de categorie ‘niet drinkende alcoholist’. Zoals we weten gaat die verslaving niet weg maar met het drinken van alcohol kun je stoppen. Daar waren wel eerst vijf opnamen voor nodig waarvan de laatste was op de ‘Nieuwe Skuul’, de Jellinek kliniek op Texel. Inmiddels ben ik voor de verslavingszorg een druk bezet Cliëntenraadslid binnen de Arkin organisatie. En werk mee aan het periodiek verschijnen van het Nulnummer magazine. Dit blad is geënt op verslavingsproblematiek. Deze activiteiten doe ik uit interesse en om bij de les te blijven, mijzelf alert te houden op me’n verslavingsrituelen.

Carrousel avonden Vanwaar nu mijn interesse voor Naastbetr okkenen? Via mijn geliefde hoorde ik van he t bestaan van de Carrousel avonden (CA). Zij heeft destijds deze avonden meermalen b ezocht. Voor het Nulnummer leek het me een

thema’s (zie foto) en per keer wordt er een thema behandeld. Je kunt op ieder moment instappen of meedraaien (carrousel). Twee medewerkers van de Jellinek verzorgen de avond.

Iedereen vindt de theoretische kennis over de middelen prettig en vinden dat vrijwel alle aspecten, die zij willen weten aan bod komen. Daar zit ik dan tussen onwetende- boze- machteloze en radeloze personen, voor mijzelf een onthutsende en confronterende ervaring. De twee Jellinek medewerkers laten genoeg ruimte voor de groep om hun eigen verhaal te kunnen vertellen en dat is vaak al meer dan z e verwacht hadden. Al gelijk bij het voorstelrondje wordt duidelijk wat er aan de hand is. Iemand heeft een aan alcohol verslaafde zoon die alle hulp weigert. De ander heeft een zwager met een alcoholprobleem. Een mevrouw vertelt over haar partner die meer dronken is dan niet en niet meer weet wat ze er mee aanmoet. Een vader en moeder van in de zestig bijgestaan door hun zoon vertellen over hun aan cocaïne v erslaafde zoon en jongere broer. Een mevrouw zegt gevlucht te zijn naar een hotel omdat haar dronken echtgenoot het huis aan het verbouwen is. Tussendoor worden mij ook vragen gesteld zoals: “hoe en waarom ben je er uiteindelijk mee gestopt”? Wat opvalt is dat de aanwezigen geen idee hebben wat verslaving is en hoe zwaar het is om van een verslaving af te komen en vooral te blijven. ”Daar stop je toch gewoon mee” . Als het al zo eenvoudig is! Met een aantal mensen uit deze groep heb ik een afspraak gemaakt om voor het artikel apart bij elkaar te komen om één en ander in kaart te brengen.

goed idee hier aandacht aan te besteden. Inmiddels heb ik vele avonden bijgewoond die meer dan goed bezocht worden en waarbij de emoties soms hoog oplopen. Deze avonden vinden plaats in het Jellinekhuis, Jacob Obrechtstraat 92, elke even week op woensdagavond van 19.15 tot 21.00 uur. Deze zijn bestemd voor partners, familie en vrienden die te maken hebben met verslaving in hun directe omgeving. Er zijn vier

-nummer 13

We beginnen met de vraag: “Waarom en hoe zijn jullie bij deze avonden terecht gekomen”? (De personages worden geduid met een afkorting) M. maakte kennis via een folder die ze in de kliniek zag liggen. Ze heeft een inwonende zoon (40) en maakt zich grote zorgen over zijn alcohol (mis) gebruik, wat hij zelf ontkent! Ook helpt het niet dat haar ex-man aangeeft ‘losers’ zoals zijn zoon te minachten. Ook een teken van onmacht! Ze vindt het fijn dat ze haar verhaal kan vertellen tijdens deze avonden. R. heeft veel moeite gedaan en is van het kastje naar de muur gestuurd en via de Stichting “De

03

Regenboog”* bij de CA aangeland. Ze drong niet meer tot haar vriend door en ook haar eigen omgeving liet haar vallen i.p.v. te steunen. Ze was gewoon kwaad en onbegrepen, zoals ze vertelde: ‘is de fles belangrijker dan onze liefde; het antwoord is: Ja’ , en dat komt behoorlijk hard aan hoor. De ‘avonden’ hebben haar geholpen situaties anders te benaderen. Familie K. dacht dat hun zoon een burnout had, via hun andere zoon kwam de waarheid boven tafel. Hij was cocaïne verslaafd; zij sprongen financieel in de bres en kwamen via internet bij de CA terecht. Zij vinden zichzelf vooral onnozel dat ze dit niet hebben voorzien ”onze zoon, getrouwd, vader van een kind, goedlopende zaak, die doet zoiets toch niet” . Vooral Pa is ontzettend boos toen hij het hoorde en zou hem graag een pak op zijn sodemieter hebben gegeven. Ze bezoeken de CA in de hoop meer te weten te komen en hoe er mee om te gaan. K. haar zwager (kunstenaar) is opgenomen met een levercirrose en heeft het nauwelijks overleefd. Hij krijgt nu eindelijk goede begeleiding en mijn man heeft hem erop gewezen dat hij een tweede kans verdient en dat wij als familie hem zouden steunen. Hij is gestopt met drinken en heeft intussen de aanmoedigingsprijs voor kunstenaars van de Mondriaan Stichting ontvangen. R. vertelt nog dat ze de verslaving nog wel kon verdragen, maar h et manipuleren, liegen en bedriegen het allerergste vond. Dit wordt algemeen gedeeld.

Adri Bink, Hent van den Elsen en sinds kort ook Annemiek Maandag zijn de professionals die deze avonden begeleiden. Bink vertelt: “ouders, kinderen, partners en vrienden van mensen met verslavingsproblemen hebben vaak veel problemen en vragen terwijl de aandacht van de hulpverlening vooral uit gaat naar de verslaafde. Als het dan eindelijk zo ver is dat de verslaafde erkent dat hij een verslavingsprobleem heeft en in behandeling gaat, wil de ‘omgeving’ graag bij de behandeling betrokken worden, mee praten, mee denken. De hulpverlening richt zich op de verslaafde. Bij wie kan de omgeving terecht met vragen, voor ondersteuning en hulp”? De mensen die om de verslaafde heen staan hebben vaak het gevoel alleen te staa n. Zij doen van alles om de verslaafde te helpen, zij cijferen zich weg en putten zich uit in het bedenken van oplossingen om het tij te keren. Met belonen, straffen, controleren, dingen uit handen te nemen, financieel te ondersteunen proberen zij te helpen. Vaak hebben zij eerder dan de verslaafde zelf in de gaten dat er een verslavingsprobleem met bijkomende gevolgen aan het ontstaan is. De onderlinge relaties worden verstoord. Het vertrouwen wordt meer en meer geschaad door beloftes die niet worden nagekomen, halve waarheden, smoezen en leugens. Voor verslaafden is het lastig om met hun

Foto: Kees C. Keuch

Sinds jaren biedt Jellinek de cursus aan: ‘Om gaan met verslaving voor familie en vrienden’.

Omgaan met verslaving in je omgeving

04

-nummer 13

hun eigen leven kunnen verbeteren. Deze training/behandeling bestaat uit dertien wekelijkse sessies van een uur. Teun Baaijens 29-4-2011 *De Regenboog: stichting voor de zorg en opvang van dak- en thuislozen en verslaafden in Amsterdam.

Na afloop vroeg ik: ‘Hebben de carrouselavonden ju llie iets opgeleverd’? Iedereen is het er over eens dat het prettig is om ook zijn verhaal te kunnen vertellen. R. vertelt dat zij op deze avonden bewust is geworden de verslaafde niet zo in zijn nek te hijgen en beiden wat ruimte te geven. M. heeft de hele cyclus van vier avonden meegedraaid en heeft ook persoonlijke gesprekken gevoerd. Familie K. heeft veel opgestoken van deze avonden. Zij zijn een stuk wijzer geworden wat betreft het gebruik van alcohol en harddrugs en wat dat teweeg brengt bij hun zoon. Iedereen vindt de theoretische kennis over de middelen prettig en vinden dat vrijwel alle aspecte n, die zij willen weten aan bod komen.

C R A FT Als vragen specifieker worden komt CRAFT in beeld. Craft (Community Reïnforcement and Family Training) is een nieuwe methode waar Jellinek mee gestart is. De methode is overgewaaid uit Amerika. De instroom vindt momenteel ook plaats vanuit de familieavonden. Craft is voor mensen die heel nauw betrokken z ijn bij een cliënt, die nog niet in behandeling is. Vaak zijn ze kwaad: waarom verkiest hij/zij de fles, de drugs, de hoeren, de games, het pokeren, het vreten, boven mij? Het eerste doel is dat familieleden/partners leren wat zij kunnen doen om hun probleemdrinker/gebruiker te motiveren in behandeling te gaan. Doordat er iets verandert in de houding en het patroon van de naastbetrokkenen, gaat er ook iets veranderen bij de (aspirant) patiëntcliënt. De naastbetrokkenen worden zich bewust van hun aandeel in het proces en leren ook hoe ze de kwaliteit van

-nummer 13

Foto: Teun Baaijens

probleem naar buiten te treden. Hetzelfde geldt vaak voor de omgeving. Als zij met anderen over de problemen praten voelen zij zich niet begrepen. “Dan z eggen ze: gooi hem de deur uit”.

Sinterklaas bezoekt het WTC Vijf d e c e mb e r, ‘s avon d s r on d ac h te n . B u iten is het kou d e n g u u r. Vol ve r wac h tin g kl op p e n d e hart en van d e b e won e r s e n s taf l e d e n van h e t WT C , h e t Woon TrainC entrum van Ar kin aan d e Doms e l ae r st raat in Ams te r d am O os t. De r e d e n is h e t op h an d en zijnde b e z oe k van d e g oe d h e il ig man Sin te r kl aas , u k ent h e m we l . De op koms t is h oog , d e s f e e r ie twat ges p an n e n e n b ij ve l e n kwam h e t kin d we e r even b ove n . Na h e t we l b e ke n d ‘Si n t er klaas je k om maar b i n n en met je kn ec h t ’ , b e tr ad d e Sin t me t t wee van z ijn kn e c h te n d e kan tin e e n b e g on d e avond met ve e l g e d ic h te n e n c ad e au tje s . O n z e kin d e rvriend uit Sp an je h ad b ove n d ie n e e n p e r s oon l ijk woord voor e e n ie d e r d ie n aar vor e n we r d g e r oe p e n . Het werd e e n h e e r l ijk avon d je me t e e n h ap je e n e e n frisd r an kje . De Sin t h ad e r b l ijkb aar ook l ol in want de g r ap p e n e n g r ol l e n war e n h e m n ie t vr e e md. Hij had d e g r oots te s c h ik e n mis s c h ie n d aar om d acht één van d e s taf l e d e n d at h e t we l op z ijn p l aats z ou zijn om ook d e h e il ig e vad e r aan e e n b l aas te s t te onderwerp e n . M id d e l e n vr ij is te n s l otte d e d oe l s te l l ing acht er h e t WT C, n ie man d u itg e z on d e r d . We l is waar enigszins ve r b aas d d oor d e z e ac tie b l ie s d e Sin t g e l uk k ig 0,00. Name n s al l e b e won e r s e n s taf l e d e n van h et WTC wil ik d e Sin t e n z ijn twe e Pie te n h ar te l ijk b e dank en voor e e n h e e r l ijk on ve r g e te l ijk n os tal g is c h avondje. Joh an van Gl ab b e e k, b e woner WTC .

05

Meest gebruikte leugens bij de dokter Het is daarom belangrijk om de werkelijke hoeveelheid lege flessen die per week naar de glasbak gaan, aan de huisarts te melden.

V

eel mensen liegen over hun leefstijl tegenover de dokter, omdat ze zich schamen. Maar een klein leugentje kan verregaande consequenties voor uw gezondheid hebben. Maar liefst 30 tot 50% van de lichamelijke klachten van patiënten kan niet door de huisarts verklaard worden. Één van de oorzaken hiervoor is de gebrekkige communicatie tussen arts en patiënt. Zowel de arts als de patiënt hebben dus een aandeel in dit probleem. Door eerlijk en duidelijk te communiceren kan een patiënt de arts een eind op weg helpen naar een juiste diagnose. Maar zowel mannen als vrouwen hebben hier hun eigen moeilijkheden mee.

Schaamte en ontkenning Een klein leugentje of een overdrijving van de waarheid kan de arts al belemmeren om een juiste diagnose te stellen. Een SOA uit uw studententijd verzwijgen, kan uiteindelijk grote consequenties voor uw gezondheid hebben. Liegen tegen een dokter maakt een artsbezoek daarom een verspilling van tijd en geld. Dit klinkt allemaal heel logisch, maar waarom dan toch liegen? De meeste mensen liegen tegen hun arts, omdat ze geen confrontatie met de realiteit willen aangaan. Het blijkt lastig om in het korte tijdsbestek van een huisartsbezoek gedrag op te moeten biechten waar iemand zich eigenlijk voor schaamt. En elke leugen heeft zo zijn eigen gezondheidsrisico’s. Een overzicht van de meest voorkomende leugens: Hieronder enkele veel voorkomende leugens.

Ik flos elke dag Zeggen dat u regelmatig uw tanden flost terwijl u niet eens weet hoe flosdraad eruit ziet, lijkt een onschuldige leugen. Maar een slechte mondhygiëne wordt in verband gebracht met hart- en vaatziekten zoals aderverkalking, beroertes en infarcten. En dit zijn niet de enige gezondheidsrisico’s die aan een slechte gebitsverzorging verbonden zijn. Vertel dus gewoon eerlijk hoe vaak u met flosdraad in de weer bent.

Ik gebruik geen medicijnen Dieetpillen of Ibuprofen lijken onschuldige medicijnen. Maar ze kunnen wel degelijk invloed hebben op andere medicijnen. Ibuprofen werkt bijvoorbeeld bloedverdunnend. Als een arts weet dat een patiënt deze pijnstiller regelmatig slikt, houdt hij rekening met de dosering of de soort medicijnen die hij voorschrijft. Ook kan het slikken van bepaalde medicijnen de oorzaak zijn van gezondheidsklachten, bijvoorbeeld hoofdpijn. Bronnen: Medisch A-Z, Medisch Contact, dokter.nl

Ik ben geen grote drinker Dokters hebben een ongeschreven regel: verdubbel de genoemde alcoholconsumptie van de patient. Veel patiënten zeggen dat ze maar 1 keer per week alcohol drinken. Dit genoemde aantal komt zelden overeen met de hoeveelheid alcohol die ze werkelijk drinken. Liegen over alcoholconsumptie tegenover een arts kan erg gevaarlijk zijn. Sommige medicijnen gaan namelijk slecht samen met alcohol. Als een arts weet dat u regelmatig alcohol drinkt, dan zal deze minder snel zulke medicijnen voorschrijven. Aan overmatig drinken zitten sowieso veel gezondheidsrisico’s verbonden. Het is daarom belangrijk om de werkelijke hoeveelheid lege flessen die per week naar de glasbak gaan, aan de huisarts te melden.

06

-nummer 13

Angst en Verslaving door Christian Krappel Angst is een onderwerp dat natuurlijk heel breed is. We kennen allemaal wel angstige situaties of momenten in ons leven. Wanneer wordt angst een stoornis of ontwikkelt zij zich tot een pathologische stoornis. Wij hebben er natuurlijk in de verslavingszorg veel mee te maken. Wat mij betreft is er geen verschil in psychopathologie tussen angst met en angst zonder verslaving. Het is in beide gevallen belangrijk hoe om te gaan met verslaving. Wel is er verschil tussen een fobische angst en een paniek aanval. Bij de klassieke fobie staat het vermijden centraal. Cliënten zorgen ervoor dat zij niet in een bepaalde situatie terechtkomen. Gebeurt dat toch dan staan zij onder druk en zoeken een uitweg. Een paniek aanval die komt daarentegen plotseling op. In beide gevallen is het van belang te weten wat de angst aanwakkert. In het geval van de sociale fobie dient de omgeving als trigger*. De persoon staat onder druk wanneer hij onder de mensen is. Wordt de angst niet behandeld dan leidt het van kwaad tot erger, veelal ook tot verslaving. De psychiatrie heeft in het verleden onvoldoende onderkend dat medicijnen en alcoholgebruik werd gebruikt voor symptoombestrijding, om de angstgevoelens te bestrijden. Bijvoorbeeld zoals het ging met één van mijn patiënten. Hij was architect en stond zowel sociaal als in zijn werk onder spanning. Om de druk te verminderen en te ontspannen nam hij een ’s avonds een borrel. Dat werkte en hij besloot op een gegeven moment een klein flesje alcohol mee te nemen naar zijn werk voor de moeilijke momenten. En het werkte om hem door de nerveuze en spannende situaties heen te helpen. Hij deed verder niet zo veel met zijn angst. Je kunt wel raden waar dat toe heeft geleid. Jazeker, hij raakte verslaafd. Bij hem heb ik zowel de verslaving als ook de angst behandelt met behulp van cognitieve gedragstherapie. Tien jaar geleden was de houding in de verslavingszorg dat angst een bijverschijnsel was van de verslaving. Als de verslaving behandeld is dan komt het met de angst vanzelf wel goed, zo dacht men. Het werd niet goed onderkend als stoornis. In dat klimaat was het voor de cliënt makkelijker er niet over te spreken, doen alsof het er niet is. Er hangt veel schaamte en ontkenning rond angst. Van beide kanten gebeurde dat. De cliënt heeft allerlei redenen om het niet te zeggen en de behandelaar ook. Daar heeft men nu wel betere inzichten -nummer 13

over, gelukkig. Ook was er de gedachten dat als er fysiek niets aan de hand was en er medisch niets was vast te stellen dan zal het wel ‘tussen de oren’ zitten. Nu is er veel meer bekend wat angst met het lichaam kan doen en wat voor impact het kan hebben op het zenuwstelsel. Verslaafden zijn gevoelig voor pijn. Als ze daarbij ook nog angstig zijn maakt ze dat nog gevoeliger. Het is vaak niet makkelijk om vast te stellen wat eerder was de verslaving of de angst. Wat mij betreft moet iemand die verslaafd is en angstig integraal worden behandeld. Wanneer mensen zijn ontgiftigd krijgen ze meer lichaamsbewustzijn. Ze worden gevoeliger voor alles wat er in het lichaam gebeurt hetgeen de angstgevoelens extra aanwakkert. Zij merken bijvoorbeeld opeens dat het hart zo nu en dan een extra hartslag maakt, waardoor ze angstig worden. Bijvoorbeeld een patiënt van mij gaat naar het bos met z’n vrouw. Krijgt plotseling een raar gevoel en hartkloppingen. Er wordt een ambulance gebeld en hij wordt naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gebracht. Daar blijkt uit een medische check dat er fysiek niets aan de hand is. De man blijft echter bang voor een hartaanval, is er van overtuigd dat het ieder moment kan gebeuren. Mijn behandeling bestond eruit om met hem steeds dieper het bos in te gaan en te werken aan zijn gedachten en de daaruit voort komende angstgevoelens. Bij hem was de gedachte dat als hij dieper het bos inging en de ambulance niet binnen vijf minuten beschikbaar kon zijn; de angst trigger. Angst moet men behandelen met medicijnen en cognitieve gedragstherapie. Een angstige gedachte leidt tot een angstige sensatie in het lichaam en dat triggert weer meer angstgedachten etc. etc.; in de psychiatrie noemen we het een duivelscirkel. Wat ik aan iedereen wil meegeven en met name natuurlijk aan onze cliënten is laat je angst zien. Laat je angstige gedachten die je hebt zien, deel het met je begeleider of behandelaar. Doe er iets mee. Laat je niet weerhouden door schaamte of verlegenheid én denk vooral niet dat het gek of belachelijk is. Kom er mee naar buiten. Er zijn goede behandelingen voor en accepteer dat het erbij hoort! (EK-KCK) *Trigger: uitlokker- aanleiding Dit artikel is eerder geplaatst in Nulnummer 6, september 2006. Krappel was lid van de RvB JellinekMentrum.

07

De kracht van het WTC

E

en schot in de roos van Arkin, ik noem het l i e v e r J e l l i n e k , d a t i s h e t n i e u w e Wo o n Tr a i n i n g C e n t r u m a a n d e D o m s e l a e r s t r a a t i n Amsterdam Oost. Het totaal gerenoveerde gebouw ademt met haar unieke kleurige interieur rust uit. De ultieme plek voor exgebruikers die de keuze hebben gemaakt een leven zonder drugs en/of alcohol te verkiezen boven de uitzichtloze dodenmars die ze liepen voordat ze aan de voor hun misschien wel moeilijkste periode in hun leven begonnen namelijk: ‘afkicken en daarna gestopt blijven’.

Eindelijk weer een echt thuis met alle luxe v a n d i e n . E e n e i g e n k a m e r, s a n i t a i r e v o o r zieningen, gemeenschappelijke woonkamers, woonkeukens, wasruimten, een computerzaal m e t t i e n p c ’s e n e e n h e u s e f i t n e s s r u i m t e b o v e n i n h e t g e b o u w. H e t i s v o o r v e l e n v a n o n s een droom die uitgekomen is.

N i e t alt ijd gemak k elijk d e re a l it e i t on der ogen te zie n e n de ravage op te r uime n

Woon Training Centrum

het leven. Dus dit vergt aandacht, training en actie. De dynamiek van de groepen en de op gezonde afstand aanwezige begeleiding helpen hierbij. Het idee is dat er hulp is op alle vlakken maar je moet er zelf om vragen waar nodig. Advies wordt soms gegeven; dus geen betuttelende stafleden die je aan het handje meenemen door het onbekende nuchtere leven. Het is oefenen en trainen, zélf doen! Het valt soms niet mee, het is niet altijd gemakkelijk de realiteit onder ogen te zien en de ravage op te ruimen. De relaxte setting van het WTC maakt het dragelijker e n g e e f t h o o p e n k r a c h t . We z i j n n u g e e n losgeslagen projectielen meer maar staan weer met beide benen op de grond. Hebben handvatten aangereikt gekregen die houvast bieden bij de opbouw van het voor ons zo welkome nieuwe bestaan. Ondanks het feit dat dit voor velen met vallen en opstaan zal gaan voelt het WTC als een warme deken. Geduld moeten we hebben hetgeen niet altijd eenvoudig is. Het liefst willen we alles wat we afgebroken hebben binnen een week weer opbouwen en alle fouten rechtstrijken, iets dat natuurlijk niet kan. Daarom zegt de ‘ S t a f’ d a n o o k d a t w e h e t r u s t i g a a n m o e t e n doen en dat de eerste prioriteit abstinentie is. Daar hangt alles van af, dus niets forceren en kalmaan. Stap voor Stap. “Easy does it & First things First”, want hardliners zijn doodlopers.

H

et WTC is geen kliniek en dat merk je hier ook. Natuurlijk zijn er huisregels. Pe r d e f i n i t i e z i j n a l c o h o l e n d r u g s g e b r u i k verboden. Daar wordt dan ook regelmatig op gecontroleerd; blazen en urine inleveren. Ve r d e r h e b j e a l l e v r i j h e i d . N u c h t e r e n

Het is een uitgesproken kans om na jaren weer deel te gaan nemen aan het normale leven van alle dag. Schoon schip maken qua schulden; opnieuw opbouwen van sociale contacten welke na al die jaren van on the run waren vervaagd. Boodschappen doen, zelf koken en op tijd eten zijn de perfecte medicijnen voor ons herstel. Het ‘samen gevoel’ groeit, hoewel de één hier meer moeit e m e e h e e f t d a n d e a n d e r. N i e t z o v r e e m d want velen van ons waren door de oude leefstijl vervreemd van de sociale aspecten van

08

-nummer 13

clean jezelf opnieuw leren kennen en nieuwe dingen in het leven ontdekken. Het WTC staat nog in de kinderschoenen; we groeien samen iedere dag, Staf en bewoners, het is e e n u n i e k g e b e u r e n . Vo o r m i j z e l f i s h e t W T C een geschenk uit de hemel dat ik met beide h a n d e n a a n p a k e n k o e s t e r. M e d e d o o r d e z e nieuwe situatie heb ik weer zin in het leven en de toekomst, die ik tot voor kort somber inzag. Mijn dank is dan ook groot voor het duwtje in de rug dat ik kreeg van Adri Bink van de Jellinek Obrechtstraat. Hij was degene die mij aanmeldde voor dit unieke woontrainingstraject. Na veel omzwervingen de afgelopen twee j a a r v i a d e J e l l i n e k Ve r s l a v i n g s z o r g , D e t o x , dagbehandeling en klinische opname ben ik b l i j n u h i e r a a n g e k o m e n t e z i j n . Ve r d e r w e r ken aan mijn herstel, uitzicht op een toekomst en een zinvol bestaan.

Johan van Glabbeek

December 2010

F o t o ’s : Ke e s C . Ke u c h

Niet alleen verbazing maar vooral iets waar ik me mateloos aan erger is het onbeschofte arrogante g e d r a g v a n f i e t s e r s . Ve r b a z i n g o v e r d a t m e n s e n n i e t e v e n v e r d e r d a n h u n n e u s l a n g i s p r e v e n t i e f vooruit kijken; zo dom zijn dat ze geen flauw idee hebben welk risico in een klein hoekje verstopt zit. En het zit vaak niet eens verstopt maar het gebeurd recht voor je ponem. Mensen die zo maar oversteken bijvoorbeeld kun je diagnosticeren als suïcide gevoelig. Nou zal me dat verder een rot zorg zijn als ze maar niet onder mijn wiel komen. Waar ik me afgrijselijk aan erger zijn fietsers met één hand aan het stuur en in de andere hand een mobiel; hardop in de ruimte brallend van links naar rechts slingerend over het fietspad crossend e n h e t l i e f s t d o o r h e t r o o d l i c h t d o o r r i j d e n . To p p u n t v a n d o m h e i d z i j n f i e t s e r s i n h e t d o n k e r z o n d e r degelijk licht op het rijwiel. Die zijn zo arrogant te denken dat ze in het donker wel worden gezien door de andere weggebruikers. KCK -nummer 13

09

‘Ben voor de afwisseling eens gaan luisteren… 0ok bij dubbel-diagnose is herstel mogelijk Hans, verslaafd, alcoholist. En toch al meer dan zes jaar niets meer gedronken of gebruikt. Hoe zit dat dan? Zelf vele malen te gast geweest bij de Jellinek. Tijdens mijn actieve verslaving ook met grote regelmaat over de vloer geweest bij verschillende psychiaters van het toenmalig Riagg (nu Mentrum). Uiteindelijk ook nog opnames in klinieken in het buitenland gehad, omdat niets bij mij het gewenste resultaat leek op te leveren. Borderline*, was het verhaal van de experts, gecombineerd met verslaving en psychoses, en de remedie zou zijn: praten, praten, praten, en dan hopen dat er iets veranderd. Oh ja, en vechten tegen de trek en natuurlijk niet meer omgaan met me’n oude vrienden. Met toentertijd een half uurtje nazorg in de week bleek dit voor mij als hardcore gebruiker echter niet voldoende. Na een opname in Duitsland en ik weer vrij snel was teruggevallen kwam de toenmalige hoofdpsychiater van de Jellinek met het idee dat het voor mij misschien goed zou zijn om voor lange tijd naar een kliniek in Schotland te gaan. Niemand wist precies wat de behandeling inhield, maar dat langdurig voor mij wel een goed idee zou zijn was inmiddels iedereen wel duidelijk.

10

Met weinig fiducie in dat het daar wel met mij goed zou komen ben ik toch afgereisd. Als ik niet zou gaan verspeelde ik waarschijnlijk de laatste goodwill bij de mensen die me nog steeds steunden, en zou ik op straat terecht komen. Dan toch liever een geheel betaalde vakantie in een prachtig Schots natuurgebied, nietwaar? Reeds een aantal weken nuchter, dus ik voelde me al weer heel wat, kwam ik daar tegenover een oudere Amerikaanse meneer te zitten, waaraan ik, logisch vanuit mijn verleden, vroeg: ‘wie bent U, bent U psychiater, of psycholoog’? Waarop de meneer slechts antwoordde: ‘no, I’m your therapist’. Waarop mijn volgende opmerking was: ‘maar ik heb Borderline’. Waarna de man zei: ‘we don’t believe in that’. Overtuigd dat ik hier met een idioot te maken had ben ik toch vol goede moed mee gaan draaien in het enorm hectische programma van de eerste zes weken. Het was er mooi, gezellig en het eten was goed dus ik voelde me best. Ondanks verhalen dat ik een dodelijke ziekte heb die niet weg gaat en mijn intelligentie niet genoeg is om die te bedwingen. Weet je dan niet

-nummer 13

hoe slim ik wel ben? En hoezo, dat als ik wat dan ook neem, al is het maar een biertje, ga ik altijd weer in dezelfde ellende terecht komen? Af en toe een keertje drinken moet toch gewoon kunnen? En nog het meest belachelijke van allemaal: ‘de drank en drugs zijn niet het probleem, maar mijn persoon is het probleem’! Wat een onzin, Ik heb een drank en drugs probleem, dat is duidelijk, maar met mij als persoon is toch niets mis? Met deze instelling ben ik fluitend door de eerste zes weken gegaan. Had sterk het gevoel dat ik genezen was maar ben voor de zekerheid toch maar doorgegaan naar het tweede gedeelte. Veel werd gesproken over “Twaalf stappen” en over een zelf gekozen god of iets van een hogere macht. We werden in een busje meegenomen naar zogenaamde ‘meetings’. Daar zaten dan wat mensen te zeuren en klagen over ‘insanity’*, waar ik helemaal niets van begreep. Plots kreeg ik echter te maken met iets dat totaal mijn verstand te boven ging en wat me dan ook mateloos intrigeerde. De mevrouw die daar mijn therapeute bleek te zijn was toen al dertien jaar een ‘niet meer drinkende alcoholiste’ die twee maanden daarvoor haar man verloren had, alleen achter bleef met een dochter van elf jaar, krom stond van verdriet, maar niet dronk. Hoe vaker ik met deze dame sprak, hoe meer ik begreep dat zij in wezen niets anders dan ik bleek te zijn. Op dezelfde manier heeft gedronken, dezelfde leugens heeft verteld, hetzelfde toneelstuk naar de buitenwereld toe heeft opgevoerd, dezelfde angsten en onzekerheden… Maar met wel als groot verschil dat zij dus klaarblijkelijk een manier heeft gevonden om niet te hoeven drinken, zelfs niet als er iets heel ergs gebeurt. Zou dat dan toch mogelijk zijn? Daarvoor kwam ik altijd dezelfde mensen tegen: op straat, in de kroeg, op de detox, op de crisis enz. en daar ging het allemaal even slecht mee, net als met mijzelf. Maar met deze mevrouw, met haar ‘Twaalf stappen’, is dus blijkbaar iets anders aan de hand. Op dat moment heb ik een beslissing genomen die één van de meest verstandige in mijn leven blijkt te zijn: ik ben voor de afwisseling eens gaan luisteren, in plaats van te denken alles beter te weten en zelfs aan iedereen om me heen te vertellen wat zij allemaal fout deden in hun leven. Vervolgens zijn me een paar dingen langzaam erg duidelijk geworden. Ik denk wel erg slim te zijn maar als ik nuchter kijk naar wat er van mij en mijn leven is geworden duidt de realiteit in een andere richting. Deel van mijn waanzin is dat ik keer op keer denk dat nu wel gecontroleerd te kunnen drinken of gebrui-nummer 13

In mijn wereld van verslaving gaat het namelijk altijd alleen maar over mij ken, terwijl het uiteindelijk altijd mis is gegaan. Zeker, er zijn periodes geweest waarin het allemaal wat beter ging, en wat het idee dat het ‘toch moet kunnen’ natuurlijk erg aantrekkelijk maakt. Maar ja, het resultaat is op den duur dus dat ik hier wel weer in een opname zit, dus hoe idioot is het om elke keer te blijven denken ‘maar nu wordt het anders’? Zou er met mij toch iets meer mis zijn dan alleen de problemen die door drank en drugs veroorzaakt worden? Heb ik niet meer een probleem om gezond met de dingen van het leven (zoals teleurstellingen, emoties, kwaadheid, verdriet en zelfs vrolijkheid) om te gaan? En al die dingen waarom ik zogenaamd drink, die mij allemaal zo onrechtvaardig zijn aangedaan: hoeveel heb ik daar zelf eigenlijk niet van veroorzaakt, door mijn eigen gedrag of mijn onrealistische verwachtingen naar anderen toe ? Er zijn dus mensen die net zo verwoestend hebben geleefd als ik maar wel een manier hebben gevonden om op een constructieve manier met hun leven om te gaan. Zou het dan geen goed plan zijn om mijn eigen wijsheden maar even in de kast te stoppen en hen te vragen hoe ze dat voor elkaar krijgen? Wat ik ben gaan doen toen ik weer uit de kliniek was is eigenlijk te eenvoudig voor woorden: ik heb me omringd met een aantal mensen die ik op meetings heb ontmoet en waarmee het al jaren lang goed ging. Vervolgens ik ben gewoon precies dezelfde dingen gaan doen die zij deden. Niet lullen of denken of van plan zijn, maar gewoon doen! Wat het probleem van het mateloos drinken en gebruiken betreft kwamen ze daar ook met een oplossing die te eenvoudig voor woorden is (en daarom nooit bij mij was opgekomen): gewoon de eerste niet nemen, en dat alleen voor vandaag. Gisteren is niet te veranderen, morgen weet niemand, nooit meer heb ik al veel te vaak geroepen, dus voor vandaag is genoeg. En dat morgen gewoon weer! Lastig voor iemand wiens middle name altijd ‘eigenwijs’ is geweest, maar ik heb besloten om dit gewoon te doen, zonder daar vraagtekens bij te stellen. Inmiddels heb ik dit aardig weten te integreren in

11

mijn leven. Zoals ik het nu zie staat of valt alles bij mijn nuchter blijven, dus als er iets moet wijken dat dit in gevaar brengt, wat het dan ook is, dan gebeurt dat. Als het zover komt dat ik eenmaal weer ga drinken of gebruiken ben ik namelijk toch alles kwijt dus hoe je het ook wendt of keert, de storm voor blijven is voor mij van levensbelang. Het blijven bezoeken van de ‘meetings’ is daar een onderdeel van. Zelf ben ik inmiddels sponsor voor anderen. Een sponsor is op vrijwillige basis 24 uur per etmaal beschikbaar voor wie het op een gegeven moment moeilijk heeft. Het mogen helpen van mensen die nu nog in hun actieve verslaving zitten is overigens een wonderlijke ervaring. Als er iets is dat wonderen doet voor mijn gevoel van eigenwaarde is dit het wel, het proberen te helpen van anderen. En wat ook mooi meegenomen is: het haalt me even lekker uit mezelf. In mijn wereld van verslaving gaat het namelijk altijd alleen maar over mij: mijn angsten, mijn verlangens, mijn behoeftes, mijn zelfmedelijden omdat ik het zo zwaar heb enz. Dus als alles over mij alleen gaat biedt dit mijn verslaving de gelegenheid om de macht weer over te nemen. Kort samengevat komt het voor mij hier op neer: het idee dat ik ooit zal kunnen drinken zoals ‘gewone mensen’: vergeet het maar! Dat ik genezen ben, en dat al mijn problemen met het leven opgelost zijn als ik eenmaal niet meer drink en gebruik is volslagen

onzin, dus helaas: dream on. Het is juist het leven zonder middelen dat ik nooit heb geleerd, dus dat is waar ik hulp bij nodig heb. Gelukkig bestaat er een behandeling die diepgaand genoeg is om bij de wortels van mijn problemen te komen. In de vorm van de ‘12 Steps of Recovery’, iets wat in de VS ooit met ‘Alcoholics Anonymous’ begonnen is, en nu reeds 80 jaar over de gehele wereld verhoudingsgewijs uitermate succesvol is. Voor mij blijkt vervolgens het volgende op te gaan: psychoses: gebruik veroorzaakt. Medicatie: foetsie. Borderline: na langere tijd van abstinentie niets van over. En de verslaving zelf? Die zal niet weggaan. Als ik die eerste, wat het ook is, neem begint alles weer van voor af aan. Ook bij langere geheel onthouding zal ik bepaalde denk- en gedragspatronen in de gaten moeten blijven houden, die mij onherroepelijk weer naar gebruik terug zullen brengen. Maar aan de andere kant, een leven heb ik nu wel en best wel een goed leven ook. En misschien nog wel het meest waardevolle van alles: ik hoef me niet meer voor mezelf te schamen! Niet meer naar anderen toe, maar ook niet meer naar mezelf en met name het laatste houdt me vandaag de dag nuchter en gemotiveerd. Niet alleen meer de gedachte van wat er allemaal voor verschrikkelijks kan (en gaat) gebeuren als ik eenmaal terugval in gebruik, maar vooral ook de gedachte dat ik niet meer kwijt wil wat ik allemaal gewonnen heb!

Hans, herstellend drank en drugsverslaafde 1/2011 • Borderline: persoonlijkheidsstoornis, wordt gekenmerkt door een voortdurende instabiliteit van stemmingen, relaties en zelfbeeld, dreiging met zelfdoding, impulsief gedrag, gebrek aan beheersing van woede, wisselvallige relaties, onzekere identiteit en chronisch gevoel van leegte. • Insanity: krankzinnigheid, dwaasheid

12

-nummer 13

Dag, Alom gejammer vandaag in het nieuws en de kranten vanwege 1 miljard bezuinigingen bij defensie. Over de 2,5 miljard bezuinigingen in de zorg wordt niet meer gesproken, niet interessant genoeg? Hef defensie helemaal op en je hoeft niet te bezuinigen op de zorg! Defensiepersoneel kan dan instromen in de zorg. Mijn idee... Wolf zaterdag 9 april 2011

-nummer 13

13

14

-nummer 13

-nummer 13

15

Veerkrachtig, Weerbaar en Zelfsturend

op weg naar herstelondersteunende verslavingszorg

O p h e t h a l f j a a r l i j k s w e e k e n d w a a r i n d e C l i ë n t e n r a d e n Ve r s l a v i n g s z o r g i n N e d e r l a n d b i j e e n komen werd aangekondigd dat binnenkort een nieuw document over de ‘visie op verslav i n g & v e r s l a v i n g s z o r g ’ , e e n u p d a t e v a n u i t Ke n n i s n e t w e r k ‘ H e t Z w a r t e G a t ’ g e p u b l i c e e r d zal worden. Onder redactie van Jos Oude Bos en Gert de Haan zal in deze publicatie één & ander nader worden uitgelegd wat ‘Herstel’ nu feitelijk inhoudt. Nu nog onder embargo heeft het Nulnummer als spreekbuis voor ‘Het Zwarte Gat’ het concept ingekeken en enkele citaten wat ons opviel voor u geselecteerd.

W

e leven in een decennium waarin cliënten participatie en ervaringskennis veel beweging veroorzaakt in de verslavingszorg. Een ontwikkeling die is ingezet door leden van Cliëntenr a d e n Ve r s l a v i n g s z o r g i n N e d e r l a n d e n het daaruit ontstane Kennisnetwerk het Zwarte Gat. Na het tot stand komen van het ‘Handvest van Maastricht’* zijn Kennisnetwerk het Zwarte Gat, Cliënt e n r a d e n e n Ve r s l a v i n g s z o r g o r g a n i s a ties, gestart met het ontwerpen van hun eigen aanpak richting herstel en h e r s t e l o n d e r s t e u n e n d e z o r g . We b e g e ven ons daarmee op glad ijs. Maar met partners die willen dansen kunnen we er een klein feestje van maken.

voor nodig is dan deze paar regels tekst. Bij het realiseren van deze kennis komt het veel meer aan op willen en kunnen. De drie elementen: - informatie - het kunnen – en de wil vormen samen de basis voor de toe te passen kennis. In onze ogen is ‘kennis’ het vermogen dat iemand in staat stelt om een bepaalde taak uit te voeren. Nieuwe kennis ontstaat alleen in interactie met anderen. Daarvoor is n i e u w e i n f o r m a t i e o n m i s b a a r. S a m e n m e t onze kennispartners: lectoraten, kennisinstituten en losse studentonderzoekers proberen we op een zorgvuldige manier onderdelen van deze ontwikkeling te onderzoeken en te beschrijven. Als laatste willen we benadrukken dat door het erkennen van ervaringskennis als derde kennisbron de deuren worden geopend naar een duurzamere aanpak. Onze overtuiging is dat in het samenspel tussen de drie kennisbronnen de onderstroom van ervaringskennis cliënten in staat zal stellen nieuwe wegen te leren bewandelen. Deze verschuiving heeft niet alleen gevolgen voor cliënten maar ook voor het professioneel handelen. Maar ‘ít takes two to tango’.

Herstellen is een werkwoord, iets dat jezelf doet Jos Oude Bos

We z i e n d a t e r o p d i t o g e n b l i k b e h o e f t e is om ‘herstelondersteunende zorg’ nog eens te beschrijven en af te bakenen vanuit cliëntenperspectief. Dit om een aantal cruciale begrippen nader toe te lichten binnen de context van herstel. Hierdoor hopen wij dat de (kennis)ontwikkeling van ‘hersteldenken’ in een redelijk evenwicht met die van profess i o n a l s z a l k u n n e n v e r l o p e n . We z i j n o n s er echter zeer van bewust dat daar meer

16

De hoeveelheid nieuwe kennis neemt in enorm tempo toe. Ook de hoeveelheid kennis rond Herstel. Maar de betekenis van ‘kennis’ verandert. Het wordt veel meer co-construeren, samenwerken in verbinding met elkaar om nieuwe werkwijzen uit te proberen. in tegenstelling tot vroeger: toen ging het veel meer om traditionele aanpakken. Daar ging het vooral om kennis die door anderen (met name door geleerden aan universiteiten) werd ontwikkeld, scherp was gedefinieerd en in boeken opgeslagen. Die kennis had -nummer 13

de schijn van absolute, onwrikbare waarheid. Dat is nu verleden tijd. Over kennis denken we nu in termen van: hoe functioneert het in de praktijk, hoe krijgt het daar gestalte. Kennis is moeilijk in ‘vakken’ of disciplines in te delen. Het wordt meer een vraagstuk hoe kennis functioneert in netwerken van mensen en hoe deze kennis is ingebed in producten en diensten. De zachte en informele kennis, die mensen opdoen door ervaring, maar die moeilijk in woorden is uit te drukken wordt meer gewaardeerd. Dit wordt tacit knowledge genoemd en betekent: Onbewuste kennis of ontastbare kennis. Het is een vorm van individuele kennis die’ in het hoofd zit en moeilijk overdraagbaar is. Deze vorm van kennis bevat vaak (cultuurgebonden) waarden, ervaringen en attituden. Overdracht vindt meestal plaats door interactie, waarbij leerprocessen van belang zijn. -

-

Herstel is geen genezing van de ziekte. Herstel is gericht op het leren omgaan met je beperking, waardoor je ruimte krijgt om je eigen kwaliteit van leven gestalte te geven. Herstel vraagt van de hulpverlener een andere focus op behandeling, de hulp verlener gaat uit van ‘zelfmanagement’, empowerment van zijn cliënten en ondersteunt deze daarbij in het proces.

Gert de Haan

Als er nieuwe zin en betekenis in iemands leven ontstaat na verslaving en/ of psychische problemen spreken we over herstel. Dat je weer je eigen leven in de hand krijgt, ook al heb je de symptomen van je ziekte (je verslaving) niet volledig onder controle. Het gaat dus niet om volledige genezing, maar om het opnieuw ontwikkelen van vaardigheden, het weer oppakken van betekenisvolle relaties, -nummer 13

rollen en doelen in het leven. Het is geen rechtlijnig proces; het is heel persoonlijk e n v e r l o o p t g r i l l i g e n o n v o o r s p e l b a a r. Als kennisnetwerk blijft ‘Het Zwarte Gat’ zich sterk maken voor het ontwikkelen en delen van kennis op het gebied v a n ( m a a t s c h a p p e l i j k ) - h e r s t e l . Ve r d e r z a l Kennisnetwerk het Zwarte Gat leerwegen blijven ontwikkelen voor ervaringsdeskundigen die hun kennis willen inzetten in de verslavingszorg.

Epiloog Is het uitgangspunt nog steeds zo, zoals we bij de start van ‘Het Zwarte Gat’ opschreven? Dat het gestalte geven en leveren van gezondheidszorg in de kern van de zaak bij de vraag van patiënten begint? Patiëntcliënten die met hun klachten en beperkingen een beroep doen op allerlei voorzieningen. Is er ondertussen al iets veranderd aan de constatering dat c l i ë n t e n d e z o r g e n m a a t s c h a p p e l i j k h e rs t e l t r a j e c t e n a l s e e n d o o l h o f b e l e v e n ? We d u r v e n h e t n i e t t e z e g g e n . We l b e s p e u ren we dat door het ‘Handvest van Maastricht’ overal er stevig over wordt gedisc u s s i e e r d . We b l i j v e n e r v a n o v e r t u i g d d a t de patiëntcliënten als klant en gebruiker van zorg het aanbod zou moeten aansturen, maar de huidige praktijk wijst nog steeds uit dat het aanbod bepalend is voor de zorgverlening. Uit de ervaringsverhalen rijzen vaak beelden op van een ‘natte’ arena. Een onderhandelingsarena waarin de spelregels niet al te duidelijk zijn afgesproken. Dit spel leidt vaak tot een complexe procesgang dat gekenmerkt wordt door veel tussentijds oponthoud veroorzaakt door capaciteitsproblemen. Ve e l a l o n d o e l m a t i g e o r g a n i s a t i e v a n d e h e t l a b y r i n t . To t d i t l a b y r i n t r e k e n e n we ook welzijn, woningbouw en arbeidsmarkt. Samen met de sector willen we s n e l a l l e r l e i a s p e c t e n d i e v r a g e n o m s t e rke upgrading aanpakken. Laten we ons op het gladde ijs begeven en er iets moois van maken. * Handvest van Maastricht: In dit handvest (een raamovereenkomst) komen de bestuurders en cliëntenraden v a n 1 5 i n s t e l l i n g e n v o o r Ve r s l a v i n g s z o r g met elkaar overeen dat Maatschappelijk herstel en Kwaliteit van leven als uitgangspunt gehanteerd wordt. De volledige tekst staat op de site w w w. h e t z w a r t e g a t . n l

17

On e f le w ove r t h e Cu ckoo’s n e st Door Hans Altena

Deze klassieke film met o.a. Jack Nicholson geeft een gedramatiseerd maar op waarheid gebaseerd beeld van de behandeling van patiënten in psychiatrische inrichtingen in de USA. Er was een tijd dat het vergelijken van dergelijke inrichtingen met die in Nederland behoorlijk mank ging. Mijn laatste verblijf in de Jellinek - nu onderdeel van Arkin - in de eerste helft van 2011 riep toch de nodige vragen op.

So far, so good, ben je geneigd te denken. Ware het niet dat met al die fusies (De Meren, Mentrum, Jellinek en wat dies meer zij) in het grote en tergend bureaucratische Arkin met daarbovenop de geest van de huidige tijd - kostenbewustzijn, modern management, marktwerking en soortgelijke mechanismen - ervoor zorgt dat de cliënt in de verslavingszorg geleidelijk in de verdrukking raakt.

Als regelmatige cliënt van de Jellinek sinds ongeveer 2002 heb ik veel veranderingen in het verblijf, de behandeling en ontwikkeling van nieuwe - aanvullende - disciplines mogen aanschouwen. De meest in het oog springende is/was de aandacht voor het na-traject van de behandeling: was het vroeger zo dat je na 5 dagen medicijnen en een (puur medische) lichamelijke ontwenning weer de grote boze wereld in werd gestuurd, vandaag de dag wordt veel meer aandacht geschonken aan de terugkeer in de samenleving. Maatschappelijk werk, modules zoals sociale vaardigheden en leefstijl maken nu vast deel uit van de periode na de crisis en/of de detox.

Een aantal jaren geleden was er een naar mijn mening duidelijke scheiding in de achtergrond van cliënten: 1. cliënten met een verslaving 2. cliënten met een zuiver psychiatrische diagnose 3. cliënten met beide, de V & P cliënten (Ver slaving en Psychose afdeling)

Zoals wellicht bekend heeft de gemiddelde cliënt in de verslavingszorg een rugzak, die doorgaans steevast met dezelfde artikelen is gevuld: schulden, problemen met UWV/DWI/Belasting/Justitie, huisvesting, relaties en ga zo maar door. Bezoek de gemiddelde rookkamer binnen de Jellinek-poot van Arkin en je wordt - gratis - getrakteerd op een spoedcursus social-maatschappelijke-ellendeoplossen..... Eenieder die vervolgtrajecten in de Jellinek KBO (Klinische Behandeling Obrechtstraat) en/of CIZ/ Herstel (Vlaardingenlaan) heeft doorlopen weet dat je deze periode, variërend van 6 tot 13 weken, kunt gebruiken om je leven weer op de rails te krijgen, je rugzak te ledigen en de broodnodige rust in je hoofd te vergaren.

Er zullen er vast meer zijn, maar mijn ervaringsdeskundigheid is bepaald niet op medische of psychiatrische grondslag gebaseerd, waarvoor bij voorbaat excuses. En zo was er ook een scheiding in inrichtingen, deskundig in de behandeling van deze types clienten. Over het algemeen kan worden gesteld dat cliënten met een pure verslaving (1) en patiënten genoemd onder (3) in de Jellinek omgeving werden behandeld, waarbij het natraject ofwel bestond uit terugkeer naar huis (al dan niet met ambulante begeleiding) dan wel een verdere opname in een meer op psychiatrische behandeling gespecialiseerde instellingen. Het grote Arkin vormt echter, voor de cliënt die zuiver en alleen met een verslaving kampt, een nadeel: het bestaat grotendeels uit inrichtingen gericht op de psychiatrie en de Jellinek-poot is op zich slechts een Calimero-onderdeel van het geheel. Neem als voorbeeld maar het nieuwe gebouw dat is verrezen aan de Vlaardingenlaan: misschien denkt U dat het een uitbreiding van de Jellinek is, maar niets is minder waar. Er worden uitsluitend en alleen psychiatrische afdelingen in gevestigd en uiteindelijk zal alleen de huidige V & P afdeling van de Jellinek-poot daar een plaats krijgen. De leeggekomen ruimte in het bestaande gebouw - door het vertrek van V & P - wordt gegund aan de afdeling Herstel, nu nog gehuisvest in de barakken op de binnenplaats van de Vlaardingenlaan. En daar zit hem nou de crux van de vragen, die bij mij zijn gerezen.

18

-nummer 13

Nieuwe kliniek inmiddels in gebruik genomen

nieuwe stijl. Na overleg met de Staf volgde niet zelden overplaatsing, scheiding tussen groepen of zelfs heenzending van de cliënt in kwestie.

Conclusie: het werkt dus niet.

In de nabehandeling, althans zoals die bestaat aan de Vlaardingenlaan maar mogelijk ook op het Surinameplein, binnen de afdeling Herstel doet zich een fenomeen voor dat mogelijk schadelijk is voor “gewone” Jellinek-cliënten. Sinds enige tijd is de drempel om aan een dergelijk natraject deel te nemen verlaagd, zoals een Jellinek-beleidsbepaler het onlangs noemde. Dat betekent in de praktijk dat “normaal” (bij nuchterheid) functionerende cliënten met een verslaving worden vermengd met cliënten met een dubbele (V & P) of zelfs psychiatrische diagnose. Even uitleggen: wat versta ik onder “normaal” functionerende cliënten met een verslaving? Wel, dat zijn cliënten met een gezin, een huis, een familie, vaak met een (goede) baan waarbij het alcohol- en/of drugsgebruik min of meer ernstige lichamelijke of sociaal-maatschappelijke verstoringen heeft aangebracht. Kenmerk: mogelijk nog te corrigeren. Binnen de afdeling Herstel is alles erop gericht de basis voor terugkeer in de samenleving, binnen het gezin of in de arbeidskring te versterken en die terugkeer weer mogelijk te maken. Daarbij heerst er een zekere saamhorigheid (groepsgevoel) binnen Herstel: er is een zekere sociale voortgangscontrole onderling, de cliënten passen op elkaar en zijn doorgaans bezorgd voor elkaar. Dat is een niet te onderschatten element bij de rehabilitatie. Wat is naar mijn mening het kenmerk van een V & P cliënt: iemand met een al dan niet blijvende psychiatrische stoornis die ook afhankelijk is van alcohol- en/of drugs. Kenmerk: niet zo eenvoudig te corrigeren. Het “rücksichtslos” plaatsen van dergelijke clienten in de Herstelomgeving werkt niet alleen verstorend voor de andere groepsgenoten, het wekt irritatie, veroorzaakt ruzies en is bij tijd en wijle zelfs gevaarlijk omdat niet zelden dergelijk afwijkend groepsgedrag (be)dreigingen oproept. Een korte teruggang in de herinneringen aan mijn laatste 9 weken tellende verblijf dit jaar telt talloze incidenten met dit type Herstel-cliënten -nummer 13

Je kunt alleen maar raden naar de reden van dit beleid. Mogelijk zijn cliënten met een psychische indicatie winstgevender dan “gewone” cliënten binnen de verslavingszorg, mogelijk is er plaatsgebrek in andere inrichtingen, mogelijk is de verslavingszorg een blok aan het been van Arkin, wie zal het zeggen? Ik weet uit bittere ervaring dat het geen sinecure is met je verslaving en de ontwenning te vechten. Gelukkig is/was er altijd de steun van Jellinek en haar vele tot op het bot toegewijde medewerkers, die steeds maar weer voor je klaar staan ondanks het feit dat je weer voor de zoveelste keer in de fout bent gegaan. Dit nu wordt echter wreed verstoord doordat je niet meer in een “veilige” omgeving terechtkomt, waarbij je op je tellen moet passen, je spullen moet wegsluiten achter slot en grendel of - na terugkeer van verlof in de kliniek - weer met het zoveelste incident wordt geconfronteerd. Plus dat je merkt dat ook het personeel er niet op is ingesteld: er gaat onwillekeurig veel tijd in dergelijke cliënten zitten, waardoor voor de reguliere cliënt minder tijd overblijft (toch al minimaal door de kennelijk van bovenaf opgelegde schriftelijke-vastleg-terreur binnen de Staf). Sommige nieuwe-stijl-cliënten van Herstel vragen bijna één op één begeleiding en daar is het bepaald niet op ingericht qua bezetting. Om nog maar te zwijgen over het toenemende aantal flex-krachten die ingezet wordt binnen Herstel, waarbij het letterlijk zo is dat je je elke dienst opnieuw moet voorstellen aan de staf. Nu nog een “nurse Ratchet” introduceren en de vergelijking van Herstel met de film is compleet. Arkin, beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald..........

19

“Waar stemde jij op?’’

Foto: Kees C. Keuch

Andy Bos

W

at mij gisteren toch overkwam......

Ik zat onder felle lampen met Paul Witteman aan tafel, er zaten mannetjes met oortjes in? Achter me, naast me, boven me, in alle hoeken en gaten waren ze. Me’n haar was halflang, achterover gekamd en op de wortels na knaloranje geverfd, dat vond ik mooi, zo viel ik tenminste op. Op tafel lag een groot dik boek, BIJBEL heette het en daar gingen meneer W en ik het over hebben. DIT!!! meneer Witteman, dit dictatoriale, achterlijke werk moet zo snel mogelijk verboden worden! beleerde ik. En waarom dan wel meneer Bos?, vroeg meneer W, het is toch al eeuwen het meest gelezen en verkochte boek ter wereld? Daarom juist! Kunt u nagaan hoe vergiftigd we al zijn, orakelde ik terug. Dit boek heeft mensen ooit zo gek gekregen oceanen over te trekken om daar met zwaard en musket andere mensen ook zo gek te krijgen dit boek te lezen en erin te geloven, zo niet? Naar de Hel, en wel enkele reis! Sterker nog meneertje Witteman, dit boek doet het vandaag de dag nog steeds! Nog steeds trekken volgelingen van dit boek richting Hokipoki- of Oekoeboeroeland om daar te prediken dat men vooral geen rubbertjes mag gebruiken tijdens het ‘’doktertje spelen’’, doe je het wel? Nou oké.... naar de hel ga je nog net niet maar voor straf AIDS krijgen komt aardig in de buurt lijkt me? EN! meneer Witteman, u gelooft het misschien niet, zelfs in ons eigen land, jaja meneer Wit-

20

teman in ons eigen Nederlandje besluipt dit verachtelijke boek ons! Met dit boek als leidraad weigeren ouders op Urk, in Staphorst, Spakenburg en nog wat van die zwartekousen-kolonies hun kinderen iedere vorm van medicatie omdat het als wantrouwen van God te boek staat. Jongetjes mogen niet van jongetjes houden en meisjes niet van meisjes, staat allemaal in dit boek, meneer Witteman! Nou ik hou niet van dit boek en al helemaal niet van de mensen die het lezen erin geloven, PUNT! Dat is mijn mening en die mag gehoord worden! Weet u hoe ver we al heen zijn meneer Witteman? Over een paar weken stuurt de Grote Romeinse uitgever van dit boek een tsunami aan vertegenwoordigers van datzelfde boek naar ons land, die komt onze kindjes lijmen met kadootjes en zoete rotzooi, het lijkt potjandorie het Suikerfeest wel! Jaja dat wist u niet hè? Ik heb het van een vriendje binnen de AIVD, die vertegenwoordigers landen aan onze kusten per boot en vermommen zich in een rode Burkha, helemaal tot op de grond en niemand weet wat eronder zit... en hij heeft ook nog een meer dan vuistlange spierwitte plakbaard. Hun echte gezichten zie je niet, dus zie je ook niet wat ze denken of wat voor smoel ze trekken en zo, dat bevalt me niet. Ze worden vergezeld door hulpjes die zijn zwart maar onder het zwart zijn ze wit, dat bevalt me ook al niet meneer W,die moeten haast wel dubbele paspoorten hebben, dat wil ik niet, waarom ik dat niet wil, kan ik niet goed uitleggen maar ik wil het gewoon niet, basta. Stel je voor zeg, straks zijn ze nog besneden ook! Conclusie meneertje Witteman, dit boek is vergif en het moet direct verboden worden! Desnoods richt ik een politieke partij op,die noem ik dan Partij Voor Ik Mag Alles Zeggen. Dan ga ik gewoon een beetje roepen wat Jan met de pet graag hoort, ik beloof hier wat en beloof daar wat, geef gewoon Het Boek de schuld van alles en dan komt het wel goed, zo moeilijk is het niet, of dacht u van wel, meneer Witteman? Ik zeg dan bijv.: tegen Jan Pet: ‘’Ik ga één miljard in de zorg stoppen!’’ ‘’Goh, wat een sociale man’’, denkt Jan, waar ik dat vandaan ga halen heb ik maar even niet verteld. En zo beloof ik Jan links en rechts nog van alles, natuurlijk gaat Jan dan op mij stemmen, straks krijgt Jan in januari zijn bankafschrift -nummer 13

en ziet dan dat zijn zorgtoeslag 20,= minder is geworden, z’n premie 30,= meer, z’n huurtoeslag 50,= minder en z’n huur 60,= hoger. En dan gaat Jan met de pet ineens zelf denken en beseft; Aha! daar betaald die Andy B. het van, grrrrrrrrrr, dan had ik van dat boek waar hij steeds zo over zeikt toch een stuk minder last en eeeuuuhmmm, waarom zit die Andy B. eigenlijk niet in de regering? Durfde hij misschien niet?, hij zal toch niet alleen maar de lusten en uhm.......Shit!!! Joehoe!! Joehoe!!! Wordt eens wakker, klonk het vanmorgen naast me. Waarom lig je te lachen in je slaap? vroeg Edith me. Ik heb eerst maar even niets gezegd, moest eerst naar de spiegel om me’n haar te checken en wakker te worden en te beseffen dat ik het gelukkig Godzijdank allemaal maar gedroomd

had. Want stel je toch eens voor dat er ooit eens zo iemand in ons land zou opstaan en dat er nog mensen op zouden stemmen ook, nee, gelukkig zijn we er hier te nuchter voor, ik in ieder geval wel........... Groetjes A.B.

Vrij bewerkt uit Kuifje en de ‘Krab met de gulden scharen’

Geconditioneerd gedrag

-nummer 13

21

Verbazing Kees C. Keuch

D

at verslaving niet alleen voorbehouden is aan de plebs maar voorkomt in alle gelederen van de bevolking, van hoog tot laag, rijk en arm, intelligent of niet, zwart en wit, het maakt niet uit. Toch wekt het volgende bericht mijn verbazing en ik zal er nog enkele noemen. Omdat het gebruik van alcohol verreweg het meest voorkomt en in overmatig gebruik slopend is met funeste gevolgen, beperk ik me hier toe. Ten eerste wil ik noemen het feit dat alcohol niet alleen werkzaam is tijdens het consumeren maar ook na afloop van het feest nog een hele tijd door werkt. Dat hebben we niet zo in de gaten want meestal gaat de consument na het drinkgelag naar bed. En na een aantal uren nachtrust roept de arbeid en Piet en Marie Ponskaart spoeden zich in hun automobiel naar de snelweg om zich tijdig aan te sluiten in de file. ‘Niemand’ die zich realiseert dat hoogst waarschijnlijk het BAG (bloed-alcohol gehalte) nog niet gezuiverd is tot nul; feitelijk dus nog enigszins onder invloed verkeerd. En ook de wetgever of de handhaver hiervan, de politie, denkt er niet aan om blaascontroles te houden. En al voelen Piet en Marie zich best wel uitgeslapen en beginnen ze de dag vol goede moed, aangenomen mag worden dat hun alertheid en inzet niet optimaal is ook al is dit misschien niet te merken, op de laatste plaats niet door hun zelf. Maar dat een arts of medicus zich zelf voor de gek kan houden had ik niet zo verwacht. Iemand die alles af weet van het menselijk lichaam en de interactie tussen ‘stoffen’ en de verwerking in het lichaam zou toch moeten weten dat de mind & body van een arts niet anders is dan die van Piet Ponskaart. In de vakbladen lees ik dat uit onderzoek blijkt dat chirurgen die ’s avonds drinken tot ze aan-

22

geschoten zijn, gedurende de gehele volgende dag significant meer fouten maken in de OK. De chirurg met een alcoholprobleem die bij zeker veertien patiënten ernstig letsel heeft veroorzaakt waarvan een aantal met dodelijke afloop. Dit lees ik in het rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Je moet er toch niet aan denken dat je door zo’n maandagochtend model op de snijtafel wordt behandeld. Als ik me nader verdiep in hoe het is gesteld met onze medici lees ik dat ongeveer één op de tien artsen kampt met een verslavingsprobleem. Dat percentage is vergelijkbaar met verslaving onder andere Nederlanders. In het algemeen zoeken dokters laat hulp voor zich zelf. Vaak hebben ze geen eigen huisarts. Doordat zij niet worden behandeld lopen hun patienten onaanvaardbare risico’s. Veel ontwijkend gedrag bij artsen is hetzelfde als bij andere patiënten met een verslaving. Gelukkig is er een afgeleide van de AA (Anonieme Alcoholisten) namelijk de AD (Anonieme Dokters). En sinds kort kunnen artsen met een verslavingsprobleem terecht bij het steunpunt abs-artsen. ABS staat voor abstinentie (onthouding van met name alcohol) en voor het abs-systeem in de auto. Het voorkomt ‘uitglijders’. Voor verslaafde artsen is de drempel erg hoog

-nummer 13

om hulp te vragen en met abs-artsen wordt de drempel verlaagd. De afgelopen jaren zijn er verschillende luxueuze privéklinieken opgericht die zich richten op verslaafde artsen en andere vermogende cliënten. Wat we niet zo gewend zijn in de reguliere verslavingszorg is dat je er snel en zonder wachtlijsten terecht kunt.

W

aar ik me bijvoorbeeld ook over verbaas is het bericht in het Parool met het kopje: ‘Geen wijn bij lunch voor Franse oproerpolitie’. Agenten van de Franse oproerpolitie protesteren tegen het verbod wijn te drinken bij de lunch. De agenten zijn gewend een kwart liter wijn te drinken. Eén glaasje kan ik me nog wel voorstellen maar een kwart liter gaat mij te ver.

E

en moeder op zo’n bakfiets met twee kindertjes erin, door het gele stoplicht schuin overstekend op een druk kruispunt met dubbele tramrails, in haar ene hand het stuur en in de andere hand het praatmobiel. Hier verbaas ik me over en begrijp het ook niet. Kijkt deze Amsterdam-Zuid mevrouw, want die rijden sinds ze dat in een tv serie hebben gezien op deze bakfietsen, niet verder dan haar neus lang is? blijkbaar niet en dat betekent dus dat deze kakmadam ernstige risico’s neemt, niet alleen voor zichzelf! Überhaupt over het gebruik van de mobiele telefoon verbaas ik me maar dit ligt aan mij, krijg ik vaak te horen.

W

aar ik niet zo over mag doorzeuren maar wat me wel verbaasd is het gegeven dat je de naam Jellinek Verslavingszorg veranderd in Mentrum chronische verslavingszorg. Dan denk ik: ‘waarom doe je dat nou’? Hier is niet over nagedacht. Hebben die psychiaters, allemaal meegekomen door het fusiegebeuren uit Mentrum en de Meren, een hekel aan de naam Jellinek? Hadden ze maar een

-nummer 13

met een zelf gemaakte opener per zes tegelijk ontdopt. (landelijke) enquête uitgezet over wat deze naam betekend. Een naam op trots op te zijn! JellinekMentrum was tenminste nog duidelijk.

S

nel door naar het volgende item waar ik me zeer over verbaas en dat zijn de zogenaamde ‘Schuurfeesten’. Waarschijnlijk omdat ik een stadsmens ben ontgaat het me wat er allemaal op het platteland gebeurd. Aanleiding was een artikel dat me onder ogen kwam met als kop: ‘Burgemeester verbiedt onbeperkt drinken (zuipen)’.

23

cue exposure

Begrijpelijk dat deze kop mijn aandacht trok. Boerenschuurfeesten zijn populair. Tegen een vast entreebedrag (€20,- á €25,-) mogen de bezoekers onbeperkt bier drinken tot diep in de nacht. En als je nu denkt dat dit van de laatste jaren is, nee dit bestaat al zo’n dertig jaar of langer. Eén van de organisaties die o.a. deze schuurfeesten initieert is de Katholieke Plattelands Jongeren Vereniging en dat verklaart dan ook het enthousiasme hoe het wordt opgezet, met de paplepel ingegoten. Wat is nu de verbazing? Op zich spreekt dat uitbundige ongelimiteerde gedrag me wel aan ware het niet dat ik door de jaren heen wel wat wijzer ben geworden. Met de kennis die nu algemeen bekend is over wat alcohol doet met de hersenen bij jongeren mag je veronderstellen dat deze zelfde categorie wel een beetje oppast. Integendeel, comazuipen staat op het programma. Hier geldt onbeperkt bier drinken. Het kost niets. Uit het vat getapt of uit flesjes die gekoeld uit de wagen van de brouwerij komen, zo op de bar en met een zelf gemaakte opener per zes tegelijk ontdopt. Het Trimbos instituut meldt dat negentig procent van de

24

jongeren in Nederland begint met drinken voor het zestiende jaar. Voor de schuurfeesten moet je minimaal zestien jaar zijn. Ouders spelen een grote rol in het gebruik van alcohol van hun kinderen. Zij bieden zelf vaak het eerste drankje aan onder het mom dat het ‘verstandig is om onder toezicht te leren omgaan met alcohol’. Er zijn veel initiatieven om het alcoholgebruik onder jongeren te verminderen, maar deze zijn vaak gericht op alleen jongeren of alleen hun ouders. Onderzoek wijst uit dat het alcoholgebruik van jongeren alleen uitgesteld kan worden als jongeren èn hun ouders worden geïnformeerd over hoe en waarom jongeren geen alcohol zouden moeten drinken. We praten over zestien jaar maar zelfs dat is nog veel te jong als we weten dat het volmaken van de hersenen een proces is dat zeker tot je twintigste door ontwikkeld. Een nieuwe trend vanuit Amerika wordt slimmen genoemd. Een tampon doordrenkt met wodka of andere sterke drank wordt anaal of vaginaal ingebracht. Creatief in het bedenken van steeds iets nieuws om met ‘middelen’ te experimenteren zijn de jongeren dus zeker wel. De burgemeester van het verbieden vindt dat bezoekers van de schuurfeesten niet langer tegen een vast tarief onbeperkt mogen drinken. Hij zegt: “voor 25 Euro drinken bezoekers zich drie keer in de rondte”. Het ‘bijschrift’ van de foto met de, zo te zien vermoeide Sinterklaas op de achtergrond luidt op de KPJ website: ‘de Sint had mevrouw Sinterklaas meegenomen om een klein showtje weg te geven’. Nog een wetenswaardige mededeling welke ik lees: het ‘biergooien’ op de feesten wordt als een folkloristisch evenement beschouwd. Dat zou ik nou nooit gedaan hebben. KCK mei 2010. Er is gebruik gemaakt van documentatie afkomstig van: Volkskrant, Parool, Trimbos Instituut, KNMG, Medisch Contact, Radboud Universiteit, Medicalfacts, Binnenlands Bestuur, Dienst OCW, Gemeente Zwartewaterland.

-nummer 13

foto: Hendrik Jan Slotboom

Lunteren 29 mei 2011 Ti j d e n s h e t a f g e l o p e n We e k e n d v a n het landelijk netwerk Cliëntenraden in d e Ve r s l a v i n g s z o r g i s d e “ Wo l f K a y s e r Award” uitgereikt aan Kees Keuch. Deze prijs is bestemd voor een zogenaamde “oude knar” (koosnaampje voor veteran e n v a n d e Ve r s l a v i n g s w e e k e n d e n ) , d i e door persoonlijke inzet in de afgelopen jaren een essentiële bijdrage heeft geleverd aan het succes van dit unieke netwerkfenomeen: weekenden die medezeggenschap voor cliënten in de verslavingszorg al jarenlang een gezicht geven i n d e s e c t o r. Zondag 29 mei tijdens de slotbijeenkomst van het afgelopen verslavingsweekend werd d e Wo l f K a y s e r Aw a r d u i t g e r e i k t . D e z e i n dividueel toegekende prijs wordt binnen de cliëntenbeweging gezien als een erkenning voor een cliëntenraadslid, die zich onderscheid door bijzondere verdiensten. D e Aw a r d i s e e n b e e l d j e e n g a a t v e r g e z e l d met een oorkonde. Hij werd voor de derde k e e r u i t g e r e i k t . D e Aw a r d i s g e n o e m d n a a r Wo l f K a y s e r, d i e a l s v e t e r a a n ( a a n w e z i g o p alle weekenden!) na jarenlange inzet voor de landelijke cliëntenbeweging, van een rustige oude dag gaat genieten. Wo l f w a s s p e c i a a l a f g e r e i s d n a a r h e t l o m merrijke Lunteren om het feestvarken te h u l d i g e n . I n z i j n t o e s p r a a k r o e m d e Wo l f de gehuldigde als een markante persoonlijkheid, die op eigenzinnige wijze reeds -nummer 13

jarenlang op de weekenden een originele inbreng heeft. Een man die zijn visie niet onder stoelen of banken steekt en expliciete ideeën verkondigt over hoe de verslavingszorg dient te worden georganiseerd. Dit gepaard gaande aan kennis van zaken en een tomeloze inzet voor de medezeggenschap van Cliëntenraden in de Ve r s l a v i n g s z o r g , m a a k t h e m e e n t e r e c h t e w i n n a a r. G o e d e v e r s t a a n d e r s w i s t e n n a d a t Wo l f s p r a k o v e r e e n u n i e k s o n o o r s t e m g e luid reeds wie het betrof. Maar nadat hij meldde dat het ging om de drijvende stille kracht achter het Nul-Nummer was het voor i e d e r e e n d u i d e l i j k , d a t d e Aw a r d z o u w o r d e n u i t g e r e i k t a a n Ke e s C . Ke u c h . Ke e s w a s t o t a a l v e r r a s t d o o r d e z e k e u z e van de jury en bleef in eerste instantie perplex aan zijn stoel genageld zitten. Na zachte aandrang van zijn collega CR leden, s t o n d h i j o p o m d e Aw a r d i n o n t v a n g s t t e nemen. Enigszins bedremmeld stamelde hij hierbij: “Jongens, dit komt voor mij als een totale verassing.” Maar in het dankw o o r d h e r p a k t e Ke e s z i c h . H i j z e i d e Aw a r d vooral te beschouwen als een beloning voor h e t N u l - n u m m e r. Wa a r b i j h i j b e n a d r u k t e dat hij dit blad niet alleen maakt, zoals soms wordt gedacht, maar dat het Nulnummer een redactie kent van meerdere CR leden en ook afhankelijk is van de bijdrage van meerdere trouwe correspondent e n . H e t s i e r t Ke e s d a t h i j z o b e s c h e i d e n i s over zijn eigen rol, maar desalniettemin gaan onze felicitaties in het bijzonder uit n a a r Ke e s . Wa n t w e e s n u e e r l i j k Ke e s : j e v e r d i e n t d e z e Aw a r d v o o r d e v o l l e 1 0 0 % ! Re i n i e r S c h i p p e r s , Vo o r z i t t e r C l i ë n t e n r a a d V Z A r k i n

Foto: Kees C. Keuch

Stille kracht achter Nul-nummer in het zonnetje gezet voor tomeloze inzet

Nieuwe kliniek Vlaardingenlaan najaar 2011 geopend

25

Urinecontroles Wie ooit is opgenomen voor een klinische behandeling in de verslavingszorg kent het fenomeen maar al te goed. Als een donderslag bij heldere hemel worden een paar willekeurige slachtoffers aangewezen om zich onder toezicht, op het toilet, in een plastic bekertje een urinestaal te produceren. Dat dit noodzakelijk is, daar zijn we het over eens. Maar al te vaak worden gemaakte afspraken niet nageleefd en zeker in de beginperiode is de patiëntcliënt erbij gebaat dat hij of zij gecontroleerd wordt. Ook is het een feit dat men zich, zeker in het begin, zal proberen te onttrekken aan welke controle dan ook en zeker als die niet meteen met de verslaving aan het hoofdmiddel te maken heeft. Vooral is het nogal gênant dat iemand met jou meegaat voor een handeling die thuis doodnormaal is maar die de meeste mensen toch liever in hun eigen privacy uitvoeren. Er wordt daarbij niet gelet op mannen of vrouwen of onderscheid gemaakt op grond van geloofsovertuiging. Zeker voor moslims is dit een probleem. Mijn idee is om de hulpverlener die met het afnemen van de urinestalen belast is, een witte jas aan te laten trekken. Het straalt autoriteit uit en ook vertrouwen. Ik refereer hier graag aan de Vlaamse wielrenner Michel Pollentier hoe hij meerdere malen straffeloos door de dopingcontrole kwam.

De Peer van Pollentier Laat me u terugnemen naar het jaar 1977, het jaar dat Michel Pollentier Belgisch kampioen werd, de Ronde van Italië won en zelfs verkozen werd tot Sportman van het Jaar. In die tijd namen bijna alle renners amfetamines. De Tour was nog maar net geëindigd of de renners moesten al naar een uithoek in Nederland of Duitsland rijden voor een nieuwe wedstrijd: dan kwamen die wel van pas. Ook Michel had die dag amfetamines* gebruikt. Na de koers werden hij en drie anderen naar de aankomst* geroepen. Omdat hij Belgisch kampioen was en zich aan het publiek moet voorstellen, dacht hij. Hij grapte nog dat zijn benen te veel pijn deden om het podium op te klimmen. Maar er kwam helemaal

26

geen podiumpresence. Pollentier moest plassen, hij was opgeroepen voor de dopingcontrole. Amfetamines waren al opspoorbaar in die tijd, en dus had hij een probleem. Dopingcontroles bestonden al negen jaar, zeker in Nederland, al ging het er in 1977 nog erg amateuristisch aan toe. Een aparte ruimte was er niet, en van een dopinglokaal hadden ze nog nooit gehoord. Michel moest zijn plasje afleveren in het douchelokaal, tussen de andere renners die net gefinisht waren. De dokter keek toe en wachtte tot het potje gevuld zou zijn. Maar Michel beschikte over een geheim wapen : een rubberen peer, gevuld met schone urine, hem geleverd door de ploegdokter Jef D’Hondt, hield hij verborgen onder zijn oksel en hij kon, ongezien, het gevraagde potje vullen. Op een dag was het toezicht van de arts zo streng en alomtegenwoordig dat Jef D’Hondt een afleidingsmanoeuvre nodig had: buiten het lokaal had hij twee glazen flessen Spa rood zien staan, die hij heftig schudde en tegen elkaar sloeg, waardoor ze met een enorme knal ontploften. De dokter rende naar buiten om te kijken wat er gebeurde, en Michel was andermaal gered! Maar op een dag ging het toch mis: de geleverde urine was immers niet van de verzorger, maar van een vrouwelijk lid van de familie. De uitslag van de dopingcontrole was negatief, maar de arts kon niet anders dan hem feliciteren : “Proficiat Meneer Pollentier, u bent zwanger!” Een tweede controle bracht het dopinggebruik aan het licht en Michel werd geschorst. De rest van zijn carrière reed Michel relatief zuiver, hij was een klasbak*, hij had niet veel nodig.

Tommie Thienpont •

• •

amfetamine: synthetische drug met een stimulerende werking (speed) ‘aankomst’: de finish is in het Belgisch: aankomstlijn klasbak: sportman of –vrouw van uitzonderlijke klasse

-nummer 13

Niet meer bang Langzaam kom ik er achter dat ik heel angstig ben geweest,

mijn leven was er op gebouwd. Bang voor afwijzing, bang om alleen te zijn, bang voor ruzies en conflicten. Bang voor de dood, bang voor ziektes, bang voor het onbekende. Eigenlijk was ik bang voor het hele leven. People pleasing was het gevolg op alle gebied. Teleurstellingen te over met als gevolg zelfmedelijden vervult met jalousie, wrok en woede; ik moest mezelf verdoven om het voor mij stuurloos geworden leven aan te kunnen. Manipuleren en liegen was me niet vreemd om op de been te blijven. Vol van misplaatste valse trots heeft het negentien jaar geduurd tot dat ik echt mijn nederlaag toe moest geven en dat ook durfde te doen. Uiteindelijk raakte ik keihard mijn bodem, ging ik op mijn knieën en een macht groter dan mijzelf leidde me naar de AA (Anonieme Alcoholisten). Moreel en grondig niet meer bang heb ik de balans opgemaakt en leeg ik nu de rugzak die ik overvol met me mee sleepte. Zonder angst, zelf medelijden of schaamte kan ik nu met een schone lei een nieuw nuchter leven gaan leiden onder de hoede van mijn hogere macht. Rug recht, kin omhoog en trots dit keer ‘wel’ op z’n plaats, genietend van mijn nieuwe leven. Rustig aan, stap voor stap, alleen voor vandaag ben ik nuchter. Gelukkig zonder angst; niet meer bang… jan. 2011

Foto’s: Kees C. Keuch

Johan van Glabbeek

-nummer 13

27

Op de website van de Jellinek onder een speciale pagina zijn alle 0-nummers terug te bekijken en lezen. Klik: www.jellinek.nl/cliëntenraad

www.jellinek.nl/cliëntenraad

3






Foto: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch



     

&OTO7ILLEM6OORS

&OTO+EES#+EUCH &OTO+EES#+EUCH

&OTO+EES#+EUCH



 



11

-nummer

Honderd jaar verslavingszorg in Amsterdam

JellinekMinnesota stoppen doe je zelf, maar niet alleen

Nieuwe kliniek geopend

Cue-exposure & bejegening, merkenbeleid, participatie, hallucineren, poldermoskee, gedachten, spiegelen, regenpak, zwarte gat, existentialisme, naamsbekendheid, enz.

Het wetenschappelijk onderzoek omtrent alcoholgebruik Jaap van Ginkel 100 jaar Jellinek Subject: Tandarts Maaltijdbeleving

&

Maatschappelijk herstel: het zwarte gat na de behandeling

12

nul

-nummer 13

Foto’s: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch

nul

Verslavingszorg zal veranderen in Zorg voor Verslaafden

Verslavingservaringsdeskundigheid

Gered van de ondergang?

de strijd om het bestaan

10

nul

Foto: Kees C. Keuch

fotoarchief: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch

Foto: Willem Foto: KeesVoors C. Keuch

EXTRA

9

nul

eten &

nul

BERICHTEN UITDEPERIFERIE

!NGST

8

nummer



 Uit collectie Kees C. Keuch



Verbazing & de visie van G. Reve op behandeling van alcoholisten informatieavonden voor familie en vrienden kapitein Haddock - leugens bij de dokter – WTC en Sinterklaas - urinecontrole Enzovoorts.

nul

-nummer 14

?