het houtblad 42
juni 2010
juni 2010
h o u ta f va l b e s ta at n i e t
het houtblad
43
r e c yc l i n g va n koz i j n e n e n d e u r e n Hout is een product dat CO2-neutraal als vanzelf groeit. Goed gedetailleerd en verzorgd gaat het als deur of kozijn vele decennia, en soms vele eeuwen mee. En als dit product aan het eind van zijn gebruiksduur komt, begint het basismateriaal aan een tweede leven: als grondstof voor plaatmateriaal, of als hoogwaardige brandstof in biomassacentrales. ‘Storten van hout komt niet voor.’
Jaarlijks komen tientallen miljarden kilo’s afval vrij door
werd nog ruim 6 Mton bouw- en sloopafval gestort
de productie bij onder meer de industrie, de energievoor-
(ongeveer 50% van het totaal). Door de stijging van de
ziening, en door de consumptie bij onder andere huishou-
storttarieven en de toegenomen toepassingsmogelijkhe-
dens.
den in Nederland en het buitenland werd in 2005 slechts
De voetafdruk voor afval van de Nederlandse samenle-
0,5 Mton gestort. Het aantal nuttige toepassing van het
ving is groot. De totale hoeveelheid in Nederland vrijge-
afval is momenteel gegroeid tot ongeveer 97%.
komen afval bedroeg in 2007 60.422 miljoen kg. Verantwoordelijk voor deze afvalberg waren grotendeels
Recycling Er zijn geen aparte gegevens beschikbaar
industrie (16.684 miljoen kg), consumenten (9.290
van het percentage dat oude houten en kunststof kozijnen
miljoen kg), handel en diensten (5.018 miljoen kg) en niet
in deze afvalstroom innemen. Er is wel iets te zeggen over
in de laatste plaats de bouw (23.140 miljoen kg).
de mogelijkheid tot recycling van beide grondstoffen.
foto’s: het houtblad/kdv
Voor kunststof ramen aan het eind van hun levensduur
Kunststof en hout De jaarlijkse hoeveelheid bouw-
betekent nuttige toepassing hergebruik van producten of
en sloopafval is in hoeveelheid sinds 2000 redelijk stabiel.
materialen of verbranding in elektriciteitscentrales en bij
We onderscheiden daarin naast hout, isolatiemateriaal,
de cementproductie. Een moeilijkheid daarbij is het
papier/karton, kunststoffen, folies, metalen, gips, gibo en
aandeel polyvinylchloride (pvc). Bij verbranding ontstaat
gasbeton. Verder omvat deze stroom schoon puin (met-
zoutzuur, dat niet alleen de eigenschappen van cement
sel- en betonpuin, betonresten en straatwerk), groenafval
verslechtert, maar ook corrosief is waartegen in de
en gevaarlijk afval (verfblikken en kwasten, PUR-spuit-
verbrandingsinstallatie speciale maatregelen moeten
bussen, kitkokers, lijmen, harsen en verharders). In 1985
worden genomen. Een andere verwerkingstechniek zet
Alle afvalhout begint na zijn primaire aan zijn secundaire leven.
juni 2010 het houtblad
44
Jaarlijks weet circa 200.000 ton afvalhout verwerker Van Vliet in Nieuwegein te vinden.
Na sortering van het huisvuil is de stapel houtresten aanzienlijk.
kunststofafval om in grondstoffen voor de petrochemi-
beperkt. ‘Veruit de meeste VKG-locaties hebben geen
sche industrie. Buiten Nederland wordt deze methode al
inzamel- en opslagfaciliteiten voor aanbieders (particulie-
beperkt gebruikt, in Nederland nog niet. De derde en
ren en bedrijven) van oude profielen,’ aldus het TNO-
milieuvriendelijkste manier om kunststof te verwerken is
rapport. Het signaleert een gerecyclede hoeveelheid van
de methode van mechanisch hergebruik, waarbij het
585 ton in 2007. Het recyclesysteem is bovendien niet
materiaal wordt gezuiverd, gesmolten en opnieuw wordt
toegankelijk voor niet-VKG leden. Het Europese systeem
toegepast als grondstof voor kunststofproducten. Produc-
Recovinyl is dat wel en zamelde in 2006 in Europa 45.000
tieafval van de kunststofindustrie zelf is het geschiktst
ton pvc-afval in, waarvan 11.000 ton bij de vijf recycling-
voor hergebruik omdat dit ‘schoon’ is.
bedrijven in Nederland. De conclusie is dat het recyclen van kunststof kozijnprofielen slechts op zeer beperkte
Dit afval mag sinds 1 januari 2000 niet meer gestort
schaal plaatsvindt.
worden. Een TNO-rapport uit 2008 in opdracht van Stichting Recycling VKG signaleert dat het inzamelsys-
ABC De verwerking van houtafval leest daartegenover
teem van oude kunststofkozijnen lang niet optimaal is.
als een successtory. Timmerfabrieken en andere houtver-
Het staat nog in de kinderschoenen: ‘Er vindt vermenging
werkers gebruiken hun eigen schone restafval in eerste
met andere bedrijfsdoelstellingen plaats, aangezien men
instantie voor hun eigen energievoorziening; enkele
alleen oude profielen terugneemt indien men nieuwe kan
bedrijven leveren de overcapaciteit aan het net. Ook
plaatsen,’ feitelijk is inzameling bij het VKG-recyclesy-
wordt veel schone houtmot gebruikt voor strooisel in
steem alleen mogelijk als er parallel nieuwe kunststofko-
stallen voor bijvoorbeeld paarden en kippen maar het
zijnen worden aangeschaft. Het aantal inzamelpunten is
wordt ook verkocht aan dierspeciaalzaken voor thuisge-
Het afvalhout wordt bij binnenkomst gescheiden tussen het schone A-hout (links) en het bewerkte B-hout (rechts). Na menging ontstaat een homogeen
juni 2010
eindproduct.
Uit het consumentenhuisvuil worden ook de houtdelen gewonnen. Dat is voor een belangrijk deel handwerk.
het houtblad
45
Na verkleining en het verwijderen van metaalresten ontstaat een homogene spaander van circa 60 mm. Andere afmetingen zijn op klantvraag mogelijk.
bruik in konijnen- en caviahokken.
naar Nieuwegein. Daar krijg je ook een goed idee van de
De stroom afval- en sloophout (ramen, deuren, pallets,
werkwijze van de onderneming die verder nog chemisch
plaatmateriaal en wat dies meer zij) zijn volledig te
afval inzamelt, samen met ziekenhuisafval en bruin- en
verwerken. Allereerst wordt deze stroom daarvoor verder
witgoed. Op de vestiging in Nieuwegein verwerkt Van
gescheiden in drie categorieën. Allereerst is er het A-
Vliet Groep sinds 2004 jaarlijks tussen de 170.000 en
hout, puur massief hout, onbehandeld en ongeschilderd.
200.000 ton afvalhout. Dat is circa 15% van de totale
In de categorie B-hout vallen alle houtmaterialen al dan
Nederlandse markt. ‘Hout is een waardevolle component,
niet voorzien van hang-en-sluitwerk (geverfd of onge-
die zo’n 15% tot 20% van het bouw- en sloopafval
verfd), hardboard, zachtboard, triplex en geplastificeerde
uitmaakt bij ons,’ aldus operationeel manager recycling
houtsoorten. Het C-hout wordt gevormd door geïmpreg-
Johan Peter Post. Het bouw- en sloopafval wordt voor
neerde houtsoorten als bielzen en tuinhout. Terwijl de
een belangrijk deel per container gescheiden aangele-
eerste twee categorieën hun verwerking in Nederland
verd. Daarnaast is er nog een houtstroom die via het
krijgen, gaat het C-hout vanwege Nederlandse over-
grofvuil de houtfabriek bereikt. Deze stroom wordt voor
heidsregels over het algemeen naar gespecialiseerde
een belangrijk deel mechanisch en met lucht vrijgemaakt
biomassaverbrandingsovens in Duitsland en Zweden.
van kunststof, ijzer, papier en karton. Aan het eind van deze stroom staan vijf paar handen aan een lopende band
200.000 ton Nederland telt een aantal gespecialiseer-
deze stroom te ontdoen van zwaardere delen als ijzer en
de verwerkers van afvalhout. Een van de bekendste is de
ander restmateriaal voordat het in de hakselaar gaat.
Van Vliet Groep met vestigingen in Utrecht en Mijdrecht.
‘Afval scheiden is voor een belangrijk deel handmatig
Wie het verwerken van afvalhout wil zien, moet echter
werk dat je niet zo gemakkelijk aan een machine kunt
De spaanders gaan naar de spaanplaatindustrie in België en Duitsland.
Elke spaanplaat bevat zowel ‘oude’ als ‘nieuwe’ spaanders.
Ander hergebruik van resthout: kattenbakvulling...
... of als ondergrond voor knaagdierhokken (beukensnippers)..
overlaten,’ aldus Post. De operationeel manager geeft aan
60 mm. Deze kunnen nog steeds metaaldeeltjes bevatten,
dat het recyclen van houtafval een stuk eenvoudiger en
en er volgen nog twee stappen om deze te verwijderen.
verder is dan die van kunststof. ‘Aan de voorkant wordt de
Een ferromagneet zorgt ervoor dat ijzerdeeltjes aangetrok-
consument wel opgeleid zijn kunststofafval te scheiden,
ken en verwijderd worden. Met een tweede stap worden
maar daar begint het probleem al. Iedereen weet hoe glas
via een zogenoemde Eddy Current-magneet de non-
en hout er uitziet, maar van kunststoffen zijn er zo al elf
ferrohoudende houtsnippers uit de processtroom gehaald.
verschillende soorten. We zijn nu de eerste ervaring aan
Het hout is nu zo goed als ferro- en non-ferrovrij. In de
het opdoen met kunststof kozijnen. Verder is de verwer-
laatste productiestap wordt het stof uit de houtsnippers
king ervan nog niet geregeld.’
gehaald. Afhankelijk van de eindtoepassing kunnen hiervoor verschillende zeven met verschillende maas-
Metaal Bij binnenkomst in Nieuwegein wordt het
groottes worden gebruikt. ‘De eventuele verfresten die na
houtafval op basis van verschillende gradaties gekwalifi-
alle stappen nog in de houtsnippers zitten, geven geen pro-
ceerd in A-, B, en C. Daarna wordt het A- en B-hout in een
bleem bij onze klanten die deze snippers verder verwerken
voorbreker verkleind tot een grootte van circa 400 mm.
tot plaatmateriaal,’ aldus Post.
Omdat in de restanten van deuren, kozijnen, pallets, meubels ook metalen delen zitten als spijkers, schroeven
Productcertificaat Er komen bij de houtfabriek in
en beslag, wordt dit hout in twee stappen ‘geschoond’. De
Nieuwegein verschillende klantspecifieke houtstromen
eerste stap is een metaaldetector en de tweede een
vrij, zoals houtsnippers en -stof. Het stof vindt toepassing
elektromagneet. Het hout dat voor een groot deel is
als brandstof voor energiecentrales. De snippers gaan
ontdaan van metaalhoudende delen, wordt in een hamer-
vanuit Nieuwegein per schip naar de spaanplaatindustrie
molen verkleind tot houtsnippers met een grootte van circa
in België en Duitsland. ‘We leveren uitgangsstromen met
juni 2010 De calorische waarde van één kilogram energiepellets is ongeveer 5 kWh,
foto: www.johnlewismarshall.com
ofwel 0,5 m³ aardgas.
een productcertificaat, zodat we de klant een constante
We hebben de mogelijkheid zo jaarlijks 240.000 ton hout
kwaliteit kunnen leveren,’ zegt Johan Peter Post.
te verwerken. Een vrachtwagen kan maximaal 90 m3 snippers vervoeren, oftewel zo’n 18 ton. Een schip
CO2 ‘Hout scheidt goed en houtafval is te kostbaar om
daarentegen kan maximaal 3.000 m3 oftewel 1.000 ton
simpelweg te verbranden,’ stelt Post. De onderneming
vervoeren. Met een factor 55 in gewicht scheelt dit
plant een kwartaal vooruit om niet zonder grondstof te
aanzienlijk in de brandstofkosten en de CO2-uitstoot.’
zitten. Inzamelen, scheiden en recylen is echter een
Alle houtproducten uit de recyclefabriek in Nieuwegein
ruimteconsumerende activiteit, waardoor de werkvoor-
krijgen zo uiteindelijk een nieuwe toepassing. En mocht
raad op het terrein een productiebuffer heeft van
er toch hout op de stortplaats terechtkomen, dan wordt
(slechts) twee dagen. ‘De houtsnippers worden opgesla-
het biologisch volledig afgebroken waardoor toekomstige
gen in vijf silo’s van 1.000 m3 ieder. Het transport naar
generaties niet met ons afval zitten opgescheept. •
onze klant gaat via schepen die langszij aan kunnen meren en vanuit de silo’s met een lopende band gevuld worden.
Bronnen: Van Vliet, Nieuwegein Stichting Recycling Vereniging Kunststof Gevelelementen (srvkg.nl) Bureau Leefomgeving Centraal Bureau voor de Statistiek Universiteit Wageningen (compendiumvandeleefomgeving.nl)
kees de vries
het houtblad
47
