25-01-2015, Jaargang 2, Editie 4
Mario Draghi slaagt voor zijn eerste examen
Het is alweer ruim twee jaar geleden, dat Mario Draghi een verdere verdieping van de crisis in Europa afwendde. Hij deed dat met de opmerking, dat de ECB alles zou doen wat nodig was om de euro te redden. Op slag verdween de onrust. Maar sindsdien zoemen de geruchten op de financiële markten, dat de ECB in navolging van de Fed en de Bank van Japan een eigen programma voor monetaire verruiming zou gaan optuigen. Op donderdag 22 januari kwam Mario Draghi met de verlossende woorden. De ECB gaat inderdaad van start met een opkoopprogramma van staatsobligaties van de verschillende lidstaten van de eurozone. De omvang van het programma overschrijdt het eerder genoemde bedrag van € 50 miljard per maand. Vanaf maart tot en met september 2016 zullen lokale centrale banken onder leiding van de ECB € 60 miljard per maand aan staatsobligaties gaan opkopen. Het totale verruimingsprogramma heeft een waarde van
ruim € 1,1 biljoen, omdat de ECB de omvang van de al twee lopende verruimingsprogramma’s meeweegt. Overigens is de boodschap zo geformuleerd, dat het verruimingsprogramma ook na september 2016 kan worden doorgezet als het gewenste succes uitblijft. De boodschap van Draghi viel in goede aarde. Nog voordat de boodschap goed en wel was overgebracht, schoten aandelenkoersen de lucht. Verschillende indices bereikten niveaus die deden denken aan de periode van voor de crisis. Beleggers waren duidelijk blij verrast door de omvang van het programma. Waarschijnlijk waren ze vooral content, dat de ECB dit keer de daad bij het woord voegde
Figure 1 Markten al voor de bekendmaking positief gestemd
Ook de euro deed wat gehoopt werd en verloor in luttele minuten O,6% ten opzichte van de dollar, herstelde daarna even om vervolgens verder weg te glijden naar het laagste niveau ten opzichte van de dollar in elf jaar om. Maar ook dat niveau van $ 1,1405 is alweer royaal doorbroken en een niveau van $ 1,10 ligt alweer binnen handbereik. De euro verloor overigens niet alleen terrein ten opzichte van de dollar, maar feitelijk ten opzichte van alle belangrijke valuta’s in de wereld, zoals de yen en de Noorse kroon. De euro steeg in waarde ten opzichte van de valuta’s van de zogeheten Opkomende Markten. De markten gaan ervan
Figure 2 Euro lijkt in een vrije val terecht gekomen
uit, dat een groot deel van de stortvloed aan euro’s zijn weg gaat vinden naar die Opkomende Markten in een zoektocht naar meer rendement. Dat gebeurde ook ten tijde van de monetaire verruiming in de VS. Die zoektocht ligt voor de hand, want na het bekend worden van de plannen van de ECB daalde de rentevergoeding op het schatkistpapier van nagenoeg alle lidstaten. Dat is goed nieuws voor de bezitters van het schatkistpapier. Die zien hun rendement alleen maar toenemen. Dat is het niet voor partijen die willen kopen, want die zien hun kansen op een behoorlijk rendement alleen maar slinken en kijken over de grens naar andere mogelijkheden.
Figure 3 Rente op obligaties aan het dalen, zoals gehoopt
De eerste klap is een daalder waard en Mario Draghi heeft zijn eerste examen met succes afgelegd. De markten bewegen vooralsnog in de gewenste richting, maar dat wil niet zeggen, dat de strijd al gestreden is. Voor en tegenstanders zijn het er over eens, dat er nog een lange weg af te leggen is, voordat de dreiging van de deflatie volledig verdwenen is en de Europese economie weer in een groeimodus terecht is gekomen. Al voordat de ECB besloot in te grijpen, was de rente op Europees schatkistpapier al over een breed front aan het dalen.
Figure 4 Mevrouw Merkel is absoluut niet tevreden over Draghi
Die lage rentestanden brachten toen tot uitdrukking, dat de markt twijfelt of de ECB in staat blijkt te zijn om de groei aan te jagen en de deflatie te verjagen. De weg naar herstel is er een van de lange adem. Niet voor niets houdt de ECB de mogelijkheid open om ook na september 2016 door te gaan met de stimulering. Duidelijk is echter ook, dat het beleid van de ECB geen kans van slagen heeft, als ook niet overheden van individuele landen in beweging komen. Dat betekent voor landen als Frankrijk en Italië, dat ze eindelijk eens starten met bijvoorbeeld de hervorming van de totaal vermolmde arbeidsmarkten. Het betekent echter voor landen als Duitsland en Nederland, dat ze eindelijk eens loskomen van hun dwangneurose om alleen maar te bezuinigen om het overheidstekort naar 0% terug te brengen. Dat klinkt allemaal heel verstandig, maar haalt in ieder geval het laatste restje koopkracht weg bij de burger en maakt het de zwakkere eurolanden onmogelijk om hun exporten naar Noord Europa op te voeren! Maar zover is het nog lang niet. Dat leert het besluitvormingsproces bij de ECB. Landen als Nederland en Duitsland waren bereid om over de plannen van Draghi te praten op voorwaarde dat ieder lokale centrale bank verantwoordelijk blijft voor de mogelijke risico’s en financiële schade die kan optreden. Het idee, dat Europa collectief verantwoordelijkheid draagt voor mogelijke schade is nog steeds een brug te ver. Financiële markten zijn er echter
van overtuigd, dat dit een absolute voorwaarde is om het euro-experiment uiteindelijk tot een echt succes te maken. Mario Draghi en de ECB zullen nog heel wat examens moeten afleggen, voordat ze vooral de Duitsers en de Nederlanders van het nut van zijn beleid hebben overtuigd. Het wordt inderdaad een proces van de heel lange adem! Cor Wijtvliet BELANGRIJK
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan:
[email protected] - Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen - U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen! - Ontvangt u het Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
