> Graven voor de luchtvaart > Het nieuwe huis van VolkerWessels > De rots van Limburg > Baden in kunst. Informatiemagazine van

NetWerk 1 | 2012

> Graven voor de luchtvaart

> Het nieuwe huis van VolkerWessels > De rots van Limburg > Baden in kunst Informatiemagazine van

4

Sterke staaltjes De schoonheid van een perfecte las.

Flitsen Concernnieuws in vogelvlucht.

7,23

Solide in de storm Column bestuursvoorzitter Gerard van de Aast.

Onder de douche Ballastdouche gaat voor collega’s ‘door het stof’.

Man van beton ‘Voor een mooi vraagstuk mogen ze me altijd wakker maken.’

Voor het klimaat en onze kinderen

8

Ook BVGO beklimt de CO2-prestatieladder.

‘Omleiding’ op het water Collega’s graven nieuwe waterweg om de Zuid-Willemsvaart om te leggen.

‘Wereldrecord’ voor het goede doel Collega’s schaatsen ’s nachts voor Spieren voor Spieren.

|2

9 10 11 16 21

In veilige handen ‘Er staat een nieuwe generatie op.’

12

30

Stedelijk rijmt heden met verleden

De kracht van het rode poppetje

Gebouwd met eigen handen

De bouwbedrijven van Jongen zijn rotsvaste waarden in Limburg.

Het nieuwe huis van VolkerWessels

14

Een gelukkig huwelijk De ‘Oldambtsters’ van Rottinghuis kennen elkaar door en door.

Op duizelingwekkende hoogte De luchtmacht van VolkerWessels Telecom verhoogt hoogspanningsmast.

De duurzame tangent van Leeuwarden ‘De geur van vers warm asfalt. Daar gaat mijn hart sneller van kloppen.’

‘Aan de goede kant van de streep’ Column Arjen van Kaam (HR-directeur VolkerWessels Telecom).

Een prachtwijk Vragen of ideeën? Mail naar: [email protected]

Te Pas Bouw en De Groot Vroomshoop geven volkswijk een tweede leven.

De ontdekking van VolkerWessels Voor nieuwe collega’s gaat een wereld open op de Academy.

18 22 24 28 29

Graven voor de luchtvaart

32

26

34

Stevin realiseert ­infrastructuur voor Calgary International Airport.

NetWerk magazine

3|

De schoonheid van een perfecte las Is het van staal, dan kunnen zij het maken. Heipalen, damwanden, ankers, remmingen, ­steigers, afmeer­palen; de collega’s van Volker Staal en Funderingen draaien er hun hand niet voor om. Maar naast het ‘bekende werk’ rollen er uit de loods van het Rotterdamse staalbedrijf soms ook hele andere indrukwekkende staalconstructies. De brug Céramique van Maastricht bijvoorbeeld. Of de Amsterdamse Nesciobrug. Met zijn 780 meter de langste fiets- en voetgangersbrug van Nederland. En aan het volgende ‘staaltje’ vakmanschap wordt ook alweer druk gelast: de Melkwegbrug voor de gemeente Purmerend. g stefan van ewijk b carel kramer, jack van bodegom

O

orverdovend gebeuk van zware hamers. Het karakteristieke helwitte laslicht. Grote stalen kolossen en indrukwekkende gele kraanbanen. Deze loods heeft alles wat je van een staalwerkplaats verwacht. Hier wordt nog een écht ambacht bedreven. Voorin leggen mannen de laatste hand aan een gigantisch stuk remmingwerk. In het midden ligt een 35 meter lange gespleten buispaal te wachten op reparatie. Tegen de achterwand van de veertig bij tachtig meter grote loods zitten twee mannen gebogen over een deel van de Melkwegbrug. Peter Alderliesten

|4

kijkt trots uit over ‘zijn’ werkplaats. ‘Een nette en goed uitgeruste shop waar veiligheid voorop staat.’

Veilig en gezond ‘Ik heb ook zo op mijn knieën gezeten’, wijst het hoofd werkplaats naar de twee collega’s. Alderliesten werkte zelf vijftien jaar als lasser en weet als geen ander hoe zwaar het beroep kan zijn. Het welzijn van zijn mannen staat bij hem daarom op de eerste plaats. ‘De veiligheid en gezondheid van onze mensen zijn ons heel veel waard.’ En dat zie je terug in de hele loods. Er wordt

gehamerd, gelast en gezaagd maar toch is de lucht in de werkplaats kraakhelder. ‘Daar hebben we flink in geïnvesteerd’, verzekert Alderliesten. Een groot gedeelte van de veertig meter lange achterwand wordt aan het zicht onttrokken door een enorme luchtzuiveringsinstallatie. Via lange buizen filtert de dampafzuiger 90.000 m3 lucht per uur. De luchtkwaliteit voldoet hiermee aan alle arbo-normen. En de afzuiging is niet het enige waarin het staalbedrijf in ­investeerde. Door de hele loods lopen leidingen met zuurstof en gas langs de wanden. De mannen kunnen hierop apparatuur

aansluiten zodat ze niet langer hoeven te slepen met zware losse gasflessen. Bovendien gebruiken ze voor ingewikkeld snijwerk een moderne snijmachine. ‘Vroeger zat iemand een hele dag met een snijbrander over zo’n project gebogen. Tegenwoordig hoef je ‘alleen maar’ een machine te kunnen bedienen.’ Met een knipoog: ‘Jij zou het ook kunnen.’

Visitekaartje Volker Staal en Funderingen (VSF) staat onder andere bekend om haar funderingsafdeling. Maar waar het werk vroeger

vooral voortkwam uit waterbouwkundig heiwerk, is het bedrijf tegenwoordig in tal van andere staalprojecten actief. De goed uitgeruste constructiehal is daar debet aan. ‘De kraanbaan heeft een hijsvermogen van tachtig ton. Bovendien kunnen we door de onderheide vloer nog veel zwaardere projecten aan. De deksels van de zuigankers die we voor SPT Offshore maakten, wogen bijvoorbeeld al 160 ton per stuk’, glundert Alderliesten. Projectleider Arjan Jolink valt zijn collega bij: ‘En als het te groot is voor de constructiehal, dan monteren we het op ons montageterrein of aan de kade af.

‘Er zijn zelfs architecten die helemaal geen lasverbindingen willen zien’ Grote stukken gaan direct via het water op transport.’ Zo werkte VSF de laatste jaren aan diverse staalbruggen, scheeps­ remmingen en stempelramen. Doordat het bedrijf beschikt over een eigen calculatie-, engineerings- en montageafdeling, is het in staat projecten volledig in eigen beheer uit te voeren. Jolink: ‘We werken vaak als 4

NetWerk magazine

5|

onderaannemer van concernpartijen maar richten ons daarnaast graag op opdrachten uit het middensegment. Projecten die we zelfstandig als hoofd­aannemer kunnen uitvoeren.’ De Melkwegbrug voor ­Purmerend is een goed voorbeeld. Hoewel het project qua grootte niet in de buurt komt van de Nesciobrug en de brug Céramique, is het niet minder uitdagend. Dat komt voornamelijk door de twee grote brugdelen die weggedraaid kunnen worden voor de scheepvaart. ‘Alles zit erin: elektro­techniek, hydrauliek, betonwerk, wegenbouw, leidingwerk’, somt de projectleider op. ‘Dat maakt het voor ons écht een visitekaartje.’

‘Verven’ Naast de constructiehal staat de ‘conserverings­loods’. VSF is één van de

weinige staalbedrijven die er zelf één heeft. Een ruimte waar de staalconstructies worden voorzien van een laklaag (coaten) of een laagje aluminium of zink (metaliseren). Een gemetaliseerd oppervlak heeft een zelfhelende werking waardoor de levensduur oploopt tot vijftig jaar. Coating gaat veel minder lang mee. Omdat onderhoud in aanbestedingen een steeds grotere rol speelt, wint metaliseren aan terrein. ‘Het is nu iets duurder dan coaten maar op de lange termijn is de klant veel voordeliger uit’, belooft Jolink. Met een apparaat dat nog het meest wegheeft van een verfspuit, wordt het aluminium of zink verhit en met luchtdruk verneveld. ‘Ze spuiten het er vervolgens in hele smalle banen op’, toont Alderliesten. ‘Ik heb écht respect voor die mannen want het is een hels karwei zo’n hele brug met van die smalle baantjes.’

‘Elektrode-, MIG/MAG- en onder poederdek-lassen’. Lassers die verschillende disciplines en technieken beheersen. IJzerwerkers die alle delen tot op de millimeter nauwkeurig afstellen. Naast de constructiehal en de eigen mogelijkheid tot conservering, is het personeel het grootste goed van VSF. Mannen die allemaal voldoen aan de kwaliteitsnormen. De trend is dat hun werk steeds subtieler moet. ‘Er zijn zelfs architecten die helemaal geen las­verbindingen willen zien’, ­schampert Alderliesten. ‘Dat betekent dat je alles glad moet slijpen. Een bijna onmogelijke opdracht omdat een las onder een coating vrijwel altijd te zien blijft. ‘Vaak proberen we de opdrachtgever met een proefstuk te overtuigen dat het ook anders kan.’ Lachend: ‘Want zeg nou zelf; er is toch niets mooiers dan een perfecte las?’ a

Sterke staaltjes

|6

European China Center Rotterdam

Kuwait Petroleum Europoort

Melkwegbrug Purmerend

Snel geplaatste prefab bouwkuip (250x40 meter) met weinig laswerk op locatie. Cijfers: Damwanden: 2000 ton, 20 meter lang Prefab betonnen palen: 1128 stuks Stempels: 30 stuks, 40 meter lang, 30 ton per stuk Concernpartijen: Van Hattum en Blankevoort (kelder), Boele & van Eesteren (bovenbouw), KWS Infra (grondwerk + ­verhardingen), Gebr. Van Kessel (bemaling).

Remmingen die functioneren als afmeer­ gelegenheid en vluchtweg bij brand voor (de bemanning van) schepen die olieproducten laden en lossen bij de r­ affinaderij. Vier laadplatformen met dertien remmingen en vluchtwegen. Cijfers: Remmingen: 23 tot 38 meter lang, 7,4 meter hoog, gewicht 41 tot 71 ton 16 Heipalen: 35 meter lang, gewicht circa 20 ton

Boogbrug en draaibrug over het Noord­ hollandskanaal bij Purmerend. Fiets- en voetgangers-verbinding tussen de nieuw­ bouwwijk Weidevenne en het stadscentrum van Purmerend. Cijfers: 2 draaibruggen (30x5,3, circa 86 ton per stuk) 1 boogbrug (67,5x3,6), 13 meter hoog, circa 90 ton) Concernpartijen: KWS Infra, Van Hattum en Blankevoort.

flitsen Wil je op de hoogte blijven van het allerlaatste concernnieuws? Kijk dan op InSite. Daar kun je je ook aanmelden voor de dagelijkse digitale nieuwsbrief VolkerWessels Actueel.

/// De Utrechtse skyline is twee ‘reuzen’ van 95 meter rijker. Boele & van

Eesteren en G&S Bouw bereikten die hoogte begin december met de betonnen kernen van de twee hoogste torens van het nieuwe Stadskantoor /// Rijkswaterstaat gunt de verlengde A4 tussen Delft en Schiedam aan het consortium A4ALL. KWS Infra, Van Hattum en Blankevoort en Vialis zijn samen met Heijmans en Boskalis verantwoordelijk voor het ontwerp en de aanleg van het 7 kilometer lange nieuwe tracé /// Een lopende band die zand gelijkmatig over de weg verdeeld. Romers Transport heeft bij de aanleg van zandwegen in Bronckhorst haar innovatieve bandwagens ingezet /// Collega’s van VolkerRail, Vialis, KWS Infra en Van Hattum

en Blankevoort doen mee aan de Greenrider Challenge. Doel van deze rijstijlcompetitie is om brandstof te besparen en de uitstoot van CO2 te verlagen /// Onzichtbaar, hufterproof en de mogelijkheid om het verkeer per rijstrook te tellen. Met DataTube lanceren Vialis en Active Roads een nieuw en betrouwbaar systeem voor tijdelijke verkeers­tellingen /// Climate Ready. In SpaarneBuiten hebben de eerste bewoners de sleutel gekregen van hun duurzame woning. VolkerWessels Vastgoed,

­KondorWessels Vastgoed, KondorWessels Amsterdam en Aveco de Bondt zijn in Spaarndam actief /// Ons concern is uitverkoren om het nieuwe Dierenpark Emmen te bouwen. De ‘vlinderstad’ is de thuisbasis van Koenen Bouw /// Boender en Maasdam en Stam + De Koning

­Zwijndrecht fuseren. Het ‘nieuwe’ bedrijf dat zo’n 100 collega’s telt, opereert sinds de jaarwisseling onder de naam en vlag van Stam+

De Koning Zwijndrecht /// KWS Infra, Heijmans Wegen en BAM Wegen introduceren een energielabel voor asfaltcentrales /// ­Het duurzaam oplossen van de gevolgen van ­calamiteiten en milieu-incidenten. KWS

Infra heeft zich versterkt met specialist Wilchem /// Een groen initiatief in Groningen. Collega’s van Rottinghuis laten vaker de auto staan om op een fiets in de eigen clubkleuren te stappen /// Een gezonder en aangenamer binnenklimaat. HOMIJ heeft de installaties van het gebouw Milton Keynes van de Open Universiteit Heerlen ‘opgefrist’ /// ­Stichting Waternet gunt

Vialis de opdracht voor de grondige ­renovatie van de elektro­technische ­installaties en systemen van Rioolwater­zuivering Loender­veen /// ’Brons’ ­ olkerWessels voor PlusWonen. Het slimme duurzame bouwconcept van V

BVGO ontving de derde prijs tijdens de manifestatie De Voorsprong /// Een ijzersterke reputatie. V ­ olkerWessels Vastgoed heeft voor de vijfde keer op rij de ­Building ­Business reputatiemonitor voor beste werkgever in de ­categorie ­ontwikkelaars gewonnen. Onze collega’s wonnen ook een Cobouw­award voor beste opdrachtgever. Het Haagse New Babylon van

Boele & van Eesteren en Ballast Nedam werd gelauwerd als beste bouwproject /// Collega’s van Van Hattum en Blankevoort en KWS Infra van het projectteam N50 ­Ramspol-Ens zijn in het zonnetje gezet. Met een taart lieten bewoners en ondernemers van het dorp Ens hun waardering blijken voor de open communicatie en uit­stekende samenwerking /// Een hybride hoogwerker die niet alleen diesel gebruikt, maar ook met een elektromotor is uitgerust. VolkerInfra strijdt op Schiphol tegen CO2-uitstoot /// meer nieuws op pagina 23 4

NetWerk magazine

7|

beroep in beeld

‘Man van beton’ Vraag een willekeurig iemand wat beton is en er klinkt een antwoord als: een grijze massa die als bouw­materiaal wordt gebruikt. Voor Jos Kronemeijer is het mengsel meer dan dat. De enige fulltime beton­technoloog van Van Hattum en Blankevoort is dé expert als het gaat om toepassing, innovatie en materiaaltechnologie van de grijze grondstof. ‘Beton blijft boeien.’ g priscilla borgers b chris bonis

I

n één zin omschrijven wat zijn functie inhoudt. Voor Jos ­Kronemeijer is het een hersenkraker. De betontechnoloog fronst nadenkend. Dan zegt hij enthousiast: ‘Ik los problemen op, ben intern adviseur en soms ook technisch rechercheur. Gemiddeld ben ik zeventig procent van mijn tijd op kantoor. De andere dertig procent sta ik met mijn schoenen in de blubber. Die afwisseling is heerlijk.’ Hij wil maar zeggen: zijn werk is veelzijdig. Want als enige betontechnoloog, wordt zowel door zijn collega’s als andere werkmaatschappijen dankbaar van zijn kennis gebruikgemaakt. ‘In feite ben ik de tolk tussen binnen en buiten’, legt hij uit. ‘Ik ben betrokken bij tenders en geef aan wat slimme materiaalkeuzes zijn. Welke betonsoorten kunnen er worden gebruikt? Beton mag dan een verzamelnaam zijn voor grijze blubber die hard wordt. Er zijn naast de dertig standaardtypen duizend op maat gemaakte ­varianten. Daarnaast adviseer ik bij het ontwerp welke techniek nodig is en controleer of dat ontwerp aan de laatste regelgeving voldoet.’

|8

Materiaalfreak pur sang Kronemeijer geldt binnen het concern tevens als vraagbaak bij onvoorziene gebeurtenissen. Als er onverklaarbare materiaalschade ontstaat, bellen collega’s hem voor een schadeanalyse. ‘Soms is een ontwerp al ingehaald door de techniek en pas ik daarom het type beton aan, zodat er geen problemen ontstaan. Het gebeurt ook weleens dat ik midden in de nacht word gebeld: ‘Jos, het weer slaat om, wat nu? Voor een mooi vraagstuk mogen ze me altijd wakker maken.’ Het is duidelijk: Jos Kronemeijer is bezeten van zijn werk. Waar komt dat enthousiasme voor de kleurloze grondstof vandaan? Kronemeijer: ‘Dat is zo gegroeid. Toen ik op het MTS materiaaltechnologie kreeg, was er direct een vonk. Het is prachtig om te bestuderen hoe een grondstof zich gedraagt. Dat kun je op den duur ook voorspellen.’ En dan lachend: ‘Die vonk sloeg over in mijn diensttijd bij de Genie, toen ik betonwerken mocht opblazen.’ Na zijn dienstjaren ging Kronemeijer aan de slag in het laboratorium van een betonsamenwerkingsverband. Na een aantal jaren bij een ingenieursbureau, maakte hij zes jaar

column

Solide in de storm De schuldencrisis, de achtbaan op de beurzen. Banken die moeten herkapitaliseren, pensioenfondsen onder druk en de ene na de andere politieke top. We krijgen heel wat over ons uitgestort. Ik kan me voorstellen dat collega’s wel eens denken: ‘De wereld om ons heen staat in vuur en vlam. Wat betekent dat voor mij? En voor ons bedrijf?’ Moeten we bezorgd zijn? In elk geval realistisch. Maar het heeft geen zin om ons door de waan van de dag te laten regeren. Het is niet voor niets dat ons concern steevast als ‘solide’ wordt bestempeld. Voor opdrachtgevers is het een pre als je een VolkerWessels-onderneming bent. Zeker in deze tijden. Natuurlijk zijn we niet immuun voor de crisis. Die raakt ons ook. Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen die voor houvast zorgen. Zo werpt onze strategie van operationale excellence zijn vruchten af. Beter, slimmer, sneller en efficiënter: dat is de filosofie. Een mooi voorbeeld is het slimmer managen van ons werkkapitaal, waardoor we onze schuld in twee jaar in een tegoed hebben omgebogen. Verder hebben we ons pensioenfonds bij het Bpf Bouw ondergebracht en vervroegd onze financiering tot 2015 verlengd. Achteraf gezien een goede timing omdat herfinanciering nu niet onmogelijk, maar wel een stuk duurder is. In de markt zien we een gezonde groei in Canada. In het Verenigd Koninkrijk beleven we ondanks moeilijke marktcondities een sterke comeback. Dichter bij huis zorgen een redelijk gunstige telecommarkt en grote infrawerken voor een behoorlijke orderportefeuille. Lokaal is de inframarkt uitdagender. En de situatie op de woning- en kantorenmarkt kennen we allemaal. Er is duidelijk een gebrek aan vertrouwen. Toch zullen de vervangingsvraag en demografische factoren als vergrijzing,

geleden de overstap naar Van Hattum en Blankevoort. ‘Dit is voor mij de meest ideale baan die er bestaat, omdat in deze functie alles samenkomt.’

zorg en eenpersoonshuishoudens ook die markt vroeg of laat weer in beweging brengen. Maar het heeft weinig zin om te speculeren op het einde van de crisis. Je kunt in deze onvoorspelbare tijden geen voorspellingen of beloften doen.

Handige uitvindingen

Wat je wel kunt doen, is vasthouden aan je strategie. Dat zorgt voor rust

Er is één stokpaardje waar Kronemeijer in zijn overvolle werkweek graag tijd voor vrijhoudt: ‘Innovatie! Ik maak deel uit van een platform binnen VolkerWessels waarin ik samen met materiaal­ technologen nieuwtjes uitwissel. En ik geef les aan techneuten. Omdat de techniek zo snel gaat, is er een enorme honger naar kennis.’ Daarnaast doet de technoloog uitvinding na uitvinding. Hij ontwikkelde een mobiel controlelaboratorium, waarmee hij geleverde betonsoorten test. Ook op de Betondag half november in Rotterdam lanceerde hij een primeur. Daar werd zijn nieuwste ­gepatenteerde concept gepresenteerd: HyMoCo. Een techniek waarmee massabeton door middel van koeling en verwarming gecontroleerder kan verharden. Blijven er nog uitdagingen over? ‘Genoeg. Innovatie stopt nooit. En beton blijft me boeien!’ a

en duidelijkheid. Dat betekent ook dat we blijven investeren. In onze onderneming, in onze mensen, in innovaties en in duurzaamheid. Want ook in sombere scenario’s zijn we ervan overtuigd dat onze strategie crisisproof blijft. En dan zou het zo maar eens kunnen dat wij straks sterker uit deze crisis komen.

Gerard van de Aast Voorzitter Raad van Bestuur

NetWerk magazine

9|

Ballastdouche gaat voor collega’s ‘door het stof’

‘Stoffige collega’s’ en plaatselijk laaghangende ‘bewolking’. Het is een vertrouwd beeld bij het werk aan het spoor. Maar daar komt binnenkort verandering in. Samen met Volker Stevin Materieel ontwikkelde VolkerRail de ballastdouche. Een installatie die stofvorming bij het storten van ballast tegengaat.

g stefan van ewijk b jan schot

H

et kwartsstof dat vrijkomt bij het storten van ballast, is niet bevorderlijk voor de gezondheid als je er vele jaren in werkt. Stofkappen zijn daarom verplicht. ‘Maar wij wilden meer’, vertelt Alexander Piet. ‘Vanwege de gezondheids­risico’s en omdat de stofwolken op stations en in stedelijk gebied overlast ­opleveren.’ De projectleider ­Optimalisatie & ­Innovatie van VolkerRail vertelt dat het idee voor de ballastdouche ontstond tijdens het werk aan de Hanzelijn. Om de tunneltechnische installaties te beschermen, moest stofvorming tijdens het storten van ballast in de tunnel beperkt worden. Natte ballast ‘stoft’ bijna niet en dus lieten de mannen van VolkerRail de trein onder

| 10

een pijp door rijden waarmee ze water in de wagons met ballast spoten. ‘Een idee van uitvoerder Otto Oostrom. Het bracht ons op het idee om de ­installatie mobiel te maken zodat we hem overal in kunnen zetten.’

‘Nat, niet schoon’ Samen met de chef materieel van Volker Stevin Materieel werd het idee verder ontwikkeld. Jitze Bruinsma: ‘De vaste installatie bij de Hanzelijn produceerde één straal. Onze engineerings­afdeling bedacht een soort sproeikop. Een buis met tientallen gaten die de volle breedte van een wagon kan besproeien.’ Op basis van de tekeningen bouwde een onder­aannemer de ballastdouche.

Bruinsma: ‘En dit is het resultaat!’ Op een aanhangwagen staat een groot blauw apparaat met buizen en slangen die uitgeklapt inderdaad veel weg heeft van een grote douche. Een kleine kraan op de projecten kan de douche aan hijsogen van de wagen tillen. ‘En door de uitschuifbare poten kunnen we hem op elk terrein en op hellingen tot dertig graden stabiel opstellen’, glundert Bruinsma. Enige vereiste

PlanetFit De ballastdouche sluit goed aan bij de duurzaamheidsambitie van ­VolkerWessels en de innovatie ontving dan ook het PlanetFit-label. Piet: ‘De gezondheid van de collega’s staat binnen het concern centraal. Dit is een goed voorbeeld. Het gaat ons niet om het geld maar om de werk­omstandigheden.’ VolkerRail heeft momenteel een voorsprong

‘Door de uitschuifbare poten kunnen we hem op elk terrein en op hellingen tot dertig graden stabiel opstellen’ voor de ballastdouche is water. Een afwateringskanaal langs het spoor is voldoende. Piet: ‘En op stations en in stedelijk gebied sluiten we het apparaat aan op een brandkraan.’ De ballastdouche heeft een capaciteit van 60 m3 water per uur. En dat is meer dan voldoende volgens de projectleider van VolkerRail. ‘De ballast hoeft niet schoon; alleen maar nat.’

in aan­bestedingen waarin gevraagd wordt om maat­regelen tegen stofvorming. Toch is het bedrijf niet van plan de ballastdouche voor zichzelf te houden. Piet: ‘Als onze concurrenten hem willen huren, kan dat. Ik wil ze zelfs een kaartje geven van het bedrijf dat de douche voor ons bouwde. Het gaat om de gezondheid van mensen. Daar willen wij niet op concurreren.’ a

Hoeveel CO2 stoten we eigenlijk uit? En waar kunnen we besparen? In navolging van hun infracollega’s beklimmen ook de bedrijven van VolkerWessels Bouw en Vastgoedontwikkeling (BVGO) de CO2-prestatieladder. De ambitie: trede 4 in 2012.

g stefan van ewijk b v1

BVGO beklimt CO2-prestatieladder ‘Als je het doet, moet je het goed doen’

‘Duurzaamheid stopt niet bij de voordeur’

Bert Horsthuis (directie BVGO): ‘We brengen eerst onze uitstoot in kaart en maken reductie­plannen. Adviesbureau ‘De groene draad van morgen’ begeleidt ons. Wij hebben dezelfde doelstelling als het concern: 5% CO2-reductie tot en met 2012. Voor de bouwvak van 2012 willen we klaar zijn voor trede vier. Misschien ambitieus maar wij vinden dat áls je het doet, je het in één keer goed moet doen. Willen we niet achterop raken bij onze concurrenten, dan moeten we het snel en structureel oppakken. Met zijn allen. Dus BVGO-breed. We hebben daarom werkgroepen in het leven geroepen waarin alle bedrijven vertegen­woordigd zijn. We moeten gebruikmaken van elkaars kennis en van landelijke voordelen, zoals de ­gezamenlijke inkoop van groene energie. Samen met brandstofbesparing is dat de snelste manier om je CO2-uitstoot te ­reduceren. We zien collega’s steeds ­enthousiaster worden. Zeker wanneer straks blijkt dat we niet alleen CO2, maar ook kosten kunnen besparen.’

Julian van Boven (Technisch adjunct directeur, ­Dubo­techniek): ‘Het is goed dat we dit traject ­gezamenlijk ingaan. Elk BVGO-bedrijf is nog wel in staat de eerste treden van de CO2-reductieladder zelfstandig te beklimmen. Maar om trede drie en vier te bereiken, hebben we elkaars kennis en expertise nodig. In het belevingscentrum van Dubo lichten we mensen voor op het gebied van duurzaamheid en CO2-reductie. Onze collega’s van andere werkmaatschappijen kunnen hiervan profiteren. Warmtepompen, vloerverwarming, zonnepanelen; samen bekijken we wat de mogelijkheden zijn. Zelf kijken we momenteel kritisch naar ons wagenpark. Dat moet compleet naar energielabel A toe. Bovendien stopt duurzaamheid wat ons betreft niet bij de voordeur van ons pand. We stimuleren ook ons personeel om bewust met het milieu om te gaan. Ze kunnen bijvoorbeeld duurzame producten zoals zonnepanelen tegen een gunstig tarief kopen. We bekijken zelfs of het mogelijk is dat ze hiervoor vrije dagen inleveren. Dat is natuurlijk hartstikke interessant. Ook voor onze zustermaatschappijen!’

‘Met vertrouwen vol aan de bak’ Bram Kreunen (KAM-coördinator BVGO Noord-Oost): ‘In rap tempo behalen we een certificaat dat er op het gebied van duurzaamheid écht toe doet. Toch ligt er nog een flinke uitdaging: het overtuigen van collega’s. Een groot deel omarmt de ambitie direct, maar er zijn ook medewerkers die er nog weinig mee hebben. En daar schuilt het gevaar. Als we CO2-reductie alleen maar als verplichting zien, is het gedoemd te mislukken. We moeten ons beseffen dat een bepaalde trede op de CO2-prestatieladder in aanbestedingen en selecties straks het verschil kan maken tussen wel of geen opdracht. Daarnaast moet het gaan leven dat we het ook voor onze kinderen en toekomstige generaties doen. Goed voorbeeld doet volgen. Gelukkig zijn er ook veel enthousiaste collega’s. Zo berekende een projectleider onlangs op eigen initiatief hoeveel je kunt besparen, als je bewust omgaat met de verwarming en verlichting in de schaft- en uitvoerderskeet. We moeten vol aan de bak. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat we het gaan halen!’

NetWerk magazine

11 |

in veilige handen Veiligheidsplannen, themadagen en bevlogen commissies. Maar hoe bloedserieus onze onder­nemingsraden het thema ook nemen; veiligheid is niet ‘van papier’. Hoe ziet veiligheid er buiten in de praktijk uit? NetWerk portretteert vier leden van de Centrale Ondernemingsraad. Met goede adviezen en een optimistische boodschap: ‘We zijn er nog niet. Maar er staat een nieuwe generatie op.’

g andré den boer b carel kramer

‘Muisstille bikkels ’

Frans Engelen (voorzitter COR en KAM-­coördinator Louis Scheepers): ‘Als ik in de keet kom, weet ik vaak al of het er buiten verzorgd of rommelig uitziet. Gedrag en omgeving (de) motiveren. Er is zeker meer aandacht voor veiligheid dan vroeger. Denk aan externe audits, VCA, ISO, maar ook de tijdgeest. Toch kom ik na twaalf jaar nog steeds nieuwe situaties tegen. Of oude situaties met nieuwe mensen. Het is telkens opnieuw een uitdaging om mijn kennis en kunde over te dragen. Als het nodig is, confronteer ik collega’s ook bewust met de meest verschrikkelijke gevolgen. Dan worden zelfs de grootste bikkels muisstil. Helaas leeft veiligheid nog niet bij iedereen voldoende. Maar ik zie wel een jonge generatie projectleiders en uitvoerders opstaan die haar ­verantwoordelijkheid neemt. Dat stemt hoopvol.’

t perfect op’ e h t k a p d g u je e ‘D Ronald Niezen (pijplasser Visser & Smit Hanab): ‘Is de put veilig? Is het tracé goed? Is er instortingsgevaar? Ik ben me altijd bewust van de veiligheidssituatie. Uiteindelijk willen we allemaal ’s avonds weer veilig bij vrouw en kinderen zijn. High tech laskappen met filters voor frisse lucht, oordoppen op maat: onze persoonlijk beschermingsmiddelen worden steeds beter. Veiligheid wordt bovendien steeds serieuzer genomen. Ook onder invloed van Gerard van de Aast en onze directie. Die mannen stralen echt uit dat ze het menen. Die draagkracht is belangrijk. Want waar het buiten nog wel eens aan schort, is het elkaar durven aanspreken. Ook de toolboxmeetings zijn soms te gehaast. We zijn er nog niet, maar ik zie het buiten wel verbeteren. Vooral de jeugd pakt het perfect op.’

| 12

ilig werken’ e v g a d e lk ‘E Gjalt Wagenaar, (timmerman Reitsma): ‘Ik heb in mijn jonge jaren in een onbezonnen moment ook wel eens voorover geheld op een ladder gestaan. Dat is nu echt ondenkbaar. Gelukkig heb ik in 36 jaar bij Reitsma geen grote ongelukken meegemaakt. Veilig werken is iets waar je elke dag mee bezig moet zijn. Als er iets nieuws is op het gebied van veiligheid, moet je daar direct op inspringen. Het thema staat ook altijd op de agenda van de (centrale) ondernemingsraad. Een ongeluk zit in een klein hoekje. Ik hoop daarom oprecht dat collega’s zo bewust mogelijk met veiligheid omgaan. Dat veilig werken ­bijvoorbeeld niet onder druk staat van een opleverdatum. Of door onder­ aannemers die de taal niet spreken. Communicatie is heel belangrijk voor veilig werken.’

‘Vertrouw n ooit op je

routine’ Jan Gommers, (maatvoerder VolkerRail): ‘Zeker langs het spoor is veiligheid een bloedserieus thema. Je moet continu scherp blijven. Je kunt niet verslappen of op je routine vertrouwen. Ik heb de regelgeving in dertig jaar zien aanscherpen. Eigenlijk is het een evolutie. Denk ook aan onze uitrusting. Beschermingsmiddelen als helmen en stofmaskers. Ja, ik geloof wel dat VolkerRail tot de koplopers binnen het concern behoort. Vooral door de regelgeving van ProRail. Wij hebben veel veiligheidsmensen. Zowel langs het spoor als centraal. Informeel krijg je ook regelmatig vragen. Toch zie ik ook bij ons nog kansen. Zo zou de planning wel wat geografischer mogen. Als je lange nacht- of ochtenddiensten hebt en je moet ook nog minimaal 1,5 uur rijden, is dat echt pittig. Veilig werken betekent ook fit zijn.’

NetWerk magazine

13 |

bedrijf in beeld

De rots van Limburg

Van Venray tot Maastricht. In heel Limburg is het een vertrouwd gezicht. Het karakteristieke logo met ‘het roodgele poppetje’ siert menig bouwplaats. Gestart in 1927 met het herstel van mijnschade, verruilde Jongen tijdens de woningnood na de oorlog de mijnhelm voor de bouwhelm. Met succes. Bijna 85 jaar na de oprichting door Sjef Jongen zijn de bouwbedrijven rotsvaste waarden in onze zuidelijkste provincie. g andre den boer b dirk-jan van dijk

K

rimpregio’s en gesloten fabrieken: de beeldvorming in de media is niet bemoedigend. Uiteraard is de Limburgse markt in deze tijd ook geen walhalla, maar toch heeft de medaille ook een andere kant. ‘Wist je bijvoorbeeld dat het ‘bereik’ van de regio Venlo-Roermond met grote steden in het Duitse achterland 30 miljoen inwoners is?’, vraagt directeur Frank Zuthof. ‘Dat ­betekent alleen al voor de retail een enorme potentie. Wij breiden hier in ­Roermond het best renderende outletcenter van Europa uit. Daar zie je voornamelijk witte nummerborden met zwarte cijfers en letters. Die stad heeft zich enorm ontwikkeld. Er heerst een gezonde ondernemerszin.’

| 14

Spraakmakende smaakmakers De zorgacademie in Heerlen, Sportzone Limburg, het Designer Outlet Center en het ECI-complex in Roermond, de Geulhal in Valkenburg, Mosa Porselein in Maastricht en centrumplannen en binnenstedelijke herontwikkelingen in Venlo (Q4), Geleen, Landgraaf, Kerkrade en Sittard (De Dobbelsteen). De orderportefeuille oogt met een aantal spraakmakende smaakmakers solide. ‘Maar laten we vooral niet hoog van de toren blazen’, waarschuwen Zuthof en zijn collega Carlo Külter van Bouwontwikkeling Jongen. ‘Onze omzet en orderportefeuille zijn in een moeilijke markt redelijk op peil gebleven. Dat is best bijzonder. Maar wij merken ook dat de

Vaak binnenstedelijke herontwikkelingen. Dat zijn bij uitstek locaties waar onze partners wel belangstelling voor hebben.’ Loert Jongen op acquisities? ‘Praten kan altijd. Zeker over projecten. Maar we hebben al volledige dekking in Limburg. Er zijn geen witte vlekken.’

Hecht collectief De ‘holding’ Bouwbedrijven Jongen met als statutaire naam ­VolkerWessels Bouw- en Vastgoedontwikkeling Zuid telt 450 ­collega’s en bestaat uit een kwartet bedrijven. Aannemersbedrijf Jongen bedient vanuit Landgraaf Zuid-Limburg. Noord-Limburg is het terrein van Aannemersbedrijf Jongen Venlo. En Aannemers­ bedrijf Louis Scheepers bestrijkt vanuit Roermond Midden-Limburg. Bouwontwikkeling Jongen dat vanaf Maastricht Airport in de hele provincie opereert, completeert het hechte collectief. Voor Jongen in 1994 het concern versterkte, was het Limburg al u ­ itgegroeid. Dat verklaart dat ook Brabantse bedrijven als Van de Ven en Van Agtmaal het logo en de kracht van het rode poppetje in ere houden. Zuthof: ‘Met VolkerWessels kwam de filosofie van autonome werk­ maatschappijen. Om het bestuurbaar te houden, is in 2004 besloten om het oude Jongen in twee regio’s te splitsen. Regio Zuid is met de bedrijfsnaam Bouwbedrijven Jongen doorgegaan.’

Nieuwe rol Grote integrale projecten met veel concernbedrijven, vernieuwende contracten, innovatieve duurzame concepten als Climate Ready en Green Upgrade en een duurzaamheidsaward voor het meest energiezuinige winkelcentrum. In Landgraaf schuwen ze nieuwe avonturen niet. Zuthof: ‘Denk ook aan aandacht voor veiligheid. Zo hebben we het voornemen om onze bouwplaatsmedewerkers een werkplaatsinspectie te laten doen. Dan kweek je commitment en bewustzijn. Een andere belangrijke trend zijn integrale projecten. Ontwikkelingen als DBFMO-contracten, softwaretools als BIM en het verlengen van de keten, geven ons een nieuwe rol. En als wij als VolkerWessels ergens goed in kunnen zijn, is het wel keten­ integratie. Daar moeten we samen op inzetten.’ a

markt stabiliseert.’ Zuthof buigt zich voorover tot zijn hoofd bijna op tafel rust: ‘Als je zo over het tafelblad kijkt, lijkt het blad oneindig door te lopen. Dat ziet er best aardig uit. Voor 2012 en 2013 hebben we een redelijk goedgevulde orderportefeuille.’ Dan recht de directeur zijn rug weer: ‘Maar als ik verder kijk, zie ik aan het einde van dat tafelblad ‘een gat’. De toekomst is ­ongewisser. Het is maar net welke horizon je hebt.’

Rugdekking Het zijn tijden waarin de mannen van de jongens worden onderscheiden. En dan helpt ‘rugdekking’. ‘Jullie zijn toch van ­VolkerWessels?’, klinkt het steeds vaker. ‘Jongen heeft altijd een goede naam gehad’, verzekert Külter. ‘Maar dat je tot een krachtig, betrouwbaar en financieel sterk concern behoort, is heel b ­ elangrijk. Zeker in deze tijd. Ook ons netwerk en onze spreiding van grote projecten tot klein onderhoud en service voor p ­ articulieren is gunstig voor ons risicoprofiel.’ Volgens de directeur biedt deze tijd ook kansen: ‘Zonder crisis hadden we nooit de mooie 3W-­portefeuille van ING kunnen overnemen.’ Zuthof knikt: ‘We hebben gelukkig een aantal mooie projecten kunnen acquireren.

ts

tro e z n o

‘Onze prestaties en onze open en eerlijke bedrijfscultuur. Daar kunnen we trots op zijn’, ervaart Zuthof. ‘Dat zorgt voor een betrouwbare ­reputatie. We zeggen wat we doen. En we doen wat we zeggen. Afspraak is afspraak. Daarin gaan we ver. Misschien wel eens te ver.’ Te ver? Zuthof geeft een voorbeeld: ‘Collega’s van ons hebben heel wat uit de kast moeten halen om het Venlose theater De Maaspoort op tijd op te leveren. Een top­prestatie. Jongen is een bedrijf van harde werkers. De aard van het beestje is om als je gescoord hebt, direct weer door te rennen naar de volgende uitdaging. Misschien staan we wel eens te weinig bij ­prestaties stil. Dat is ook een aandachtspunt voor mijzelf. ’ Zuthof en Külter gebruiken dit podium dan ook graag om hun collega’s te bedanken voor hun inzet: ‘We zijn ons ervan bewust dat we veel van onze mensen vragen. Je hoort ons misschien niet altijd, maar weet dat je gewaardeerd wordt.’

NetWerk magazine

15 |

samenspel

Een nieuwe waterweg ‘Sorry, de brug stond open’. Binnen enkele jaren gaat die veelgebruikte smoes in Den Bosch niet meer op. Een uniek project maakt een einde aan de beroepsvaart door de historische kern van de Noord-Brabantse hoofdstad. De WillemsUnie, een combinatie van onder andere GMB Civiel, Van den Herik Kust- en Oeverwerken en de concernpartijen Van Hattum en Blankevoort en KWS Infra, werkt samen met opdrachtgever Rijkswaterstaat aan de omlegging van de Zuid-Willemsvaart. g stefan van ewijk b chris bonis

F

red Rodewijk (contractmanager Rijkswaterstaat): ‘Het kanaal door Den Bosch was sterk verouderd. We hadden de keuze: sluiten, renoveren of omleggen. We hebben voor het laatste scenario gekozen. Vooral vanwege de impuls voor bedrijven in de regio. Het nieuwe stuk kanaal kan grotere schepen aan waardoor de regio beter wordt ontsloten. Bovendien scheelt het aanzienlijk aan vrachtverkeer over de weg. Een uniek project. Zo vaak gebeurt het niet dat er een nieuw kanaal gegraven wordt. Ook de scope is uniek. Dergelijke projecten worden meestal als ‘salami’ in de markt gezet. Plakje voor plakje. Hier doen we de hele worst in één keer! De grootste uitdagingen? Tijdig ­opleveren, fatsoenlijk inpassen in de omgeving, de hinder voor de ­omgeving beperken en duurzaam en veilig werken. We zijn nu een jaar bezig en hebben het goed onder controle. De

| 16

samenwerking met de VolkerWessels-partijen voldoet aan de verwachtingen die zij creëerden bij de inschrijving. Samenwerking was één van de speerpunten binnen de aanbesteding. Met ons als opdrachtgever, maar ook met de omgeving en marktpartijen. En dat gaat prima. Iedereen beseft dat om ons gemeenschappelijke einddoel te bereiken het beter is om met elkaar op te trekken, dan dat we alleen maar heel star precies doen wat er in het contract staat. Als Rijkswaterstaat zijn we bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het tijdig verwijderen van alle archeologie uit de bodem. Toen we de deadline niet dreigden te halen, zijn de mensen van de ­WillemsUnie bijgesprongen. Terwijl het niet eens hun risico is. Het project is daar echt bij gebaat. En daar gaat het om. Samenwerking is geen doel op zich. Maar het levert wel een belangrijke bijdrage aan het gezamenlijke projectdoel.’

‘Het grootste compliment’ ‘De uitdaging van dit project schuilt niet zozeer in de techniek, maar in alles eromheen. De samen­ werking bijvoorbeeld. We treden op als WillemsUnie, maar blijven aan de achterkant natuurlijk gewoon verschillende werkmaatschappijen met onze eigen procedures. We moeten voorkomen dat de opdrachtgever het gevoel heeft dat partijen als los zand aan elkaar hangen. De uitdaging is om echt als één partij op te treden en alle spelers in één werkwijze bij elkaar te brengen. De opmerking van onze opdrachtgever dat hij niet weet of hij nu met iemand van Van Hattum en Blankevoort of van KWS aan tafel zit, is het beste compliment dat je kunt krijgen. En naar buiten toe geldt hetzelfde voor de samen­werking met Rijks­waterstaat. Waar mogelijk trekken we samen op. Bij de audits van de kwaliteitsborging bijvoorbeeld. We hebben tenslotte een gezamenlijk belang.’ Hermen Breunissen (Manager projectbeheersing VolkerInfra)

‘Goede match’

‘Een streep op de kaart’

‘Belangrijk bij dit project is de communicatie met de omgeving. Onze projectslogan is: ‘Goed samenspel is de sleutel tot succes’. We doen veel aan hinderbeperking maar daarnaast is het ook belangrijk om iets aan hinderbeleving te doen. We lichten mensen vooraf zo goed mogelijk in. Infoavonden, nieuwsbrieven, een klankbordgroep met ondernemers en bewoners. We zijn heel actief en merken dat mensen dit waarderen. Ook proberen we hen zo veel mogelijk bij het project te betrekken. Als gevolg van de ecologie-eisen moeten we bijvoorbeeld eerst de huismussen en vleermuizen verhuizen voordat we ergens aan de slag mogen. Hierbij schakelden we de hulp van bewoners in die massaal mussenbollen en vogelhuisjes ophingen! De communicatie hierover is eigenlijk de verantwoording van Rijkswaterstaat, terwijl WillemsUnie verantwoordelijk is voor de bouw­communicatie. Maar in praktijk lopen die grenzen niet zo recht. We trekken veel samen op. Een goede match waar iedereen bij gebaat is.’

Een uniek project waar al veertig jaar over gesproken werd. We zijn natuurlijk wel wat gewend met de aanleg en verbreding van wegen. En we maken nu weer iets nieuws. We zetten een streep op de kaart tussen Den Dungen en de Maas. Een nieuwe waterweg. En inderdaad ook de schaal van het werk maakt het bijzonder. Bruggen, sluizen, gemalen, een viaduct, bodemonderzoek, kabelwerk, explosievenonderzoek, archeologisch onderzoek, grondverzet, grondsanering, vergunningaanvraag en ecologisch onderzoek. De combinatie WillemsUnie doet alles in een integraal contract. We werken nauw samen met Rijkswaterstaat en zitten in dezelfde keet. Dat werkt heel prettig. Eventuele problemen of knelpunten bespreek je gemakkelijker met elkaar en je kunt sneller naar een oplossing werken. Ook loop je wat eerder bij elkaar binnen om te sparren over bepaalde zaken. Zo komen we bijvoorbeeld tot ­oplossingen die goedkoper zijn en meer opleveren. Daar doen we het met zijn allen voor.’

Monique van Kilsdonk (Communicatie­adviseur KWS Infra)

Jaap Blokland (Project­directeur Van Hattum en Blankevoort)

NetWerk magazine

17 |

Als een huis… Een klassiek Romeins bouwwerk, de Empire State Building en zelfs een gerechtshof. De architectuur heeft al heel wat creatieve geesten tot bevlogen metaforen verleid. Maar ondanks de klassieke knipoog, ademt het ontwerp van DeZwarteHond vooral de nuchtere concerncultuur. Alleen al het karakteristieke dak laat er geen misverstand over bestaan. Het nieuwe hoofdkwartier van het concern en VolkerWessels Vastgoed in Amersfoort is onmiskenbaar een huis: Het VolkerWessels Huis. Gebouwd met eigen handen. g andré den boer b carel en anita kramer

M

annen met helmen benen ­energiek door de keet. ­Delegaties met jasjes verschijnen en verdwijnen in het vergaderhok. Het is zes weken voor ‘D-Day’ en in Amersfoort ruikt alles naar arbeidsethos. ‘Als je vooruitkijkt, denk je: ‘Hoe krijgen we het voor elkaar?’, zegt uitvoerder Hendrik Jan Hofman van Wessels Rijssen. ‘En als je terugkijkt, denk je: ‘Hoe hebben we het voor elkaar gekregen?’

Broers Met twaalf broers ‘het nieuwe huis van je moeder’ bouwen. Zelfs de meest nuchtere bouwer kan niet ontkennen dat het iets bijzonders heeft. ’Een prachtig project’, ervaart Hofman. ‘Ik ben in mijn vrije tijd nooit met mijn werk bezig. Maar hier neem ik mijn familie mee naar toe.’ Projectleider Hendri Broekhuizen van Loostad kan zich dat goed voorstellen: ‘De belangstelling is groot. Heel bouwend Nederland kijkt mee met dit project. Dat we met al onze ­disciplines en al die werk­maatschappijen zo’n bijzonder project tot stand brengen. En daar mogen we best trots op zijn. Je merkt de synergie tussen de werk­maatschappijen en de flexibiliteit bij ­collega’s. Maar dat geldt eigenlijk ook voor onze externe partners. Of het nu bewust of ­onbewust is, voor zo’n project doe je net nóg een stapje extra.’ Gelukkig zijn Hofman en ­Broekhuizen inmiddels vertrouwd geraakt met

| 18

een recordtempo. ‘Maar we doen het niet alleen hè?’ Hofman wijst naar zijn assistentuitvoerder Jan Dangremond die illustratief voor de harmonieuze sfeer op zijn beurt het team prijst: ‘We doen het met zijn allen. Dat moet ook wel als je je realiseert dat we in zes dagen een etage bouwden.’ Prefab en een equipe van tussen de zeventig en tachtig man maakten het mogelijk. Waar nog geen jaar geleden de keldervloer voor het ondergrondse deel van de tweelaagse garage werd gestort, beleven de c­ ollega’s van het concern­kantoor en ­VolkerWessels Vastgoed bij het verschijnen van deze NetWerk al hun eerste werkdagen.

Housewarming Hoe ziet het nieuwe V ­ olkerWessels Huis eruit? Tijd voor een kleine housewarming. Het hoofd­kantoor telt zes etages en circa 4.800 m2 vloer­oppervakte boven een tweelaagse ondergrondse garage met in totaal 195 parkeerplaatsen. Met een heuse collegezaal en een 3D-projectiewand beschikt de ­VolkerWessels Academy op de begane grond over alle faciliteiten om collega’s te ontvangen. Direct bij binnenkomst lonkt de ‘klim naar de boomhut’ zoals de architect het noemt.

Een massief houten trap die zich door de Z-vormige en verspringende vide omhoog slingert. Maar alsof het het heilige gras van Wembley is, verbiedt een bordje ons nu nog om het ‘houten huzarenstukje’ van De Groot Vroomshoop en De Mors te betreden. ‘En ik moet zeggen dat ze zich daar met verve aan houden’, constateert Hofman tevreden. Boven blijkt dat ons concern allerminst vanuit een boomhut wordt bestuurd. Blikvanger van Het ­VolkerWessels Huis is de glazen en lichte boardroom die over de A28 en het achterliggende groen uitkijkt. Een uitzicht dat de Raad van Bestuur ­ongetwijfeld tot verstandige beslissingen inspireert. ‘Met uitzicht op het oosten’, knipoogt Broekhuizen. Dat is koren op de molen van Hofman. Lachend: ‘Bij goed weer zie je Rijssen liggen.’ Laten we eerlijk zijn; historisch gezien zijn de concernwortels zo met het bedrijf verstrengeld dat Wessels Rijssen de partij bij uitstek was om de nieuwe thuishaven te bouwen. Maar genoeg nostalgie, want er zijn meer concerncollega’s die credits (zie ook kader, red.) verdienen.

Plug & play Wat te denken van de mannen van HOMIJ die de duurzame ambities in Amersfoort een gezicht geven. ‘Wat zit er allemaal in?’, herhaalt Jan-Dirk Steenhagen. ‘LEDverlichting buiten en als nood­voorziening, daglichtafhankelijke lichtregeling waarmee ook ‘dieper’ in het vertrek verlichting automatisch wordt gedimd, Hoog Rendement warmte­terugwinning en vraaggestuurde ventilatie in ruimten met een variabele bezettings­graad op basis van CO2.’ Het is een kleine greep uit de duurzame energetische concepten van Het ­VolkerWessels Huis die volgens Steenhagen een aantal onmiskenbare voordelen hebben: ‘Met de klimaat­plafonds kun je de vertrekken in het gebouw bij een relatief hoge temperatuur koelen en lage temperatuur verwarmen. Dat zorgt voor een behaaglijk klimaat, bespaart kosten en is 4 beter voor het milieu.’

NetWerk magazine

19 |

HOMIJ dat zowel verantwoordelijk is voor ‘E’ als ‘W’ gebruikt in Amersfoort haar ­revolutionaire DLS®-concept. Deze ­integrale manier van installeren die de wereld van de installatietechniek met geprefabriceerde elementen verrijkt, rijmt duurzaamheid en comfort met ­flexibiliteit. ‘Dankzij onze plug & play kun je bij­voorbeeld eenvoudig en snel a ­ pparatuur aansluiten’, legt ­Steenhagen uit. ‘Je hoeft geen nieuwe lasjes meer te maken.’ Alle duurzame en technologische ‘foefjes’ dragen bij aan een GPR-score van een 8 voor duurzaamheid en gebruikskwaliteit. Met haar centrale ligging op bedrijven­park Het Podium in de oksel van de A28 en de A1 en naast NS-station Amersfoort Vathorst blinkt Het ­VolkerWessels Huis namelijk niet alleen uit in duurzaamheid, maar ook in bereikbaarheid.

Ontmoeten Bereikbaarheid was ook de reden om het Rotterdamse Adriaan Volkerhuis voor Amersfoort te verruilen. De kick off van een project, een inspirerende vergaderruimte en uiteraard de campus van de

| 20

Blikvanger is de glazen boardroom die over de A28 uitkijkt

VolkerWessels Academy: voor een concern dat geworteld is in alle regio’s van het land is Het V ­ olkerWessels Huis een centrale ontmoetings­plek voor concerncollega’s. De mooie houten trap met de plateaus onderweg die ook tot ontmoetingen uit­nodigen, de vele lichte ruimten en de eiken en marmeren accenten binnen zorgen voor een transparante en warme uit­straling die op een natuurlijke manier met de ­nuchtere concerngeest rijmen. En toch heeft Het VolkerWessels Huis met die okergele stroken baksteen, afgewisseld door lange glasstroken, ook echt iets van die Romeinse zuilengalerij. Broekhuizen glimlacht: ‘Weet je wat het is? Als ze er zo veel voor en bij verzinnen, betekent dat meestal dat het een bijzonder project is. Maar één ding is zeker. Hij staat als een huis.’ a

De collega’s Welke collega’s bouwden samen Het VolkerWessels Huis? Aveco de Bondt (constructie, akoestiek, bouw­fysica en brandveiligheid) DEC (duurzame energieconcepten) De Groot Vroomshoop (bouw trapelementen, gelamineerde prefab houtelementen) De Mors Houtbouw (kozijnen, afwerking trap en centrale receptiebalie) Holland Systemen (toegangscontrole) HOMIJ (technische installaties) KWS Infra (grondwerk, bestrating) Loostad (ontwikkelaar) Primum (duurzaamheidsadvies) VolkerWessels Bouwmaterieel (keten, kranen, bouwhekken, etc.) VolkerWessels Telecom (telecominfra) Wessels Rijssen (bouwer en hoofdaannemer) Westo Prefab Beton Systemen (geprefabriceerde wanden, kolommen, etc)

e l k i n i t i at i e f t e lt

s c n a c h t a a t s e r s Team VolkerWessels Telecom: Matthé de Klein, Marcel van Ravensberg, Wiebe van der Velden, Dick Lakerveld. Team Wessels Zeist: Arnold Huizinga, Danielle Huizinga, Gert-Jan Schaap, Patrick Schaap (onder), Erik Korpershoek, Jan-Willem Cromwijk.

g priscilla borgers b dirk-jan van dijk

manier ook nog eens geld in voor het goede doel. Een win-winsituatie dus. Ik vind het goed dat wij onder de vlag van VolkerWessels hebben meegedaan. Je stuurt zo toch indirect de boodschap de wereld in dat wij niet alleen geld verdienen, maar ook iets terugdoen voor de samenleving. Ik denk dat mensen waarderen dat een groot concern laat zien dat het betrokken is.’

Teamcaptain Erik Korpershoek (Wessels Zeist): ‘Met een groep collega’s doen wij elk jaar mee aan de alternatieve Elfstedentocht in Oostenrijk. We hebben een paar fanatieke schaatsers in het bedrijf die wel van

Teamcaptain Matthé de Klein: (­VolkerWessels Telecom): ‘Midden in de nacht een uur schaatsen was voor ons team niet zo’n opgave. Wij zijn stuk voor stuk redelijk sportief. Hoewel we ook behoorlijk fanatiek

‘Elk initiatief telt’. Onder die noemer sponsort VolkerWessels collega’s die ook in hun vrije tijd maatschappelijk betrokken zijn. Teams van Wessels Zeist en VolkerWessels Telecom offerden eind oktober slaap op voor de S ­ tichting Spieren voor Spieren. Onze collega’s schaatsten tijdens de Wintertijd Challenge in Eindhoven van 02.00 oude tijd tot 02.01 uur nieuwe tijd in een uur letterlijk van zomer- naar wintertijd. Omdat de deelnemers door het terugzetten van de klok eigenlijk maar één minuut schaatsten, sneuvelden er de nodige ‘wereldrecords’.

een uitdaging houden. Toen ik werd gebeld of ik een team wilde formeren voor de Wintertijd Challenge, zei ik daarom direct: ‘Dat gaan we doen.’ Een uur met zijn allen schaatsen is leuk. Bovendien zamelen we op deze

zijn, hebben we er geen afmattende race van gemaakt. We hebben gewoon een uur gezellig bewogen met zijn allen. Alleen dan op een o ­ ngebruikelijk tijdstip. Ik vind het goed dat het thema maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen VolkerWessels steeds meer aandacht krijgt. Door dit soort evenementen te sponsoren, laten we zien dat we als bedrijf i­ nvesteren in de samenleving. En het motiveert ons nog eens extra om mee te doen aan zo’n evenement en midden in de nacht de ijsbaan op te stappen. Door de sponsoring hebben we een mooie bijdrage kunnen leveren aan Spieren voor Spieren. En wij hebben met zijn allen een leuke nacht gehad.’ a

NetWerk magazine

21 |

de pl eg

Weer of geen weer. Dag en nacht. Jaar in, jaar uit. Collega’s die elkaar door en door kennen en samen talrijke avonturen beleven. ‘De Ploeg’ is een ode aan collegialiteit.

Werken als een trein Het is een goed geoliede machine. Jongens die elkaar door en door kennen. ‘Ieder voor zich’, daar doen ze hier niet aan. Je werkt in het belang van het team, of je werkt niet. Het zijn de ‘Oldambtsters’. De mannen van Rottinghuis. Een ploeg die werkt als een trein. g stefan van ewijk b jan schot

I

n de Groningse Schilderswijk is het een drukte van belang. Werkmannen lopen woningen in en uit. Busjes van onder­ aannemers rijden af en aan. Rottinghuis vernieuwt hier in opdracht van woningcorporatie Nijestee een aantal woonblokken. De gedateerde woningen krijgen in slechts vijftien dagen ver­beterde isolatie, een nieuwe keuken, badkamer en toilet. Michael Kip is timmerman maar gaat één van de woningen binnen met een zak tegellijm op z’n schouders en een emmer voorstrijk in z’n handen. ‘Kijk, dat is een goed voorbeeld van hoe we hier

| 22

werken’, wijst zijn collega Klaas Baas. ‘Dat zijn spullen van de tegelzetter. Maar als we toch lopen, nemen we die meteen even mee. Het is hier niet ieder voor zich. We zijn een team.’

‘Gelukkig getrouwd’ We staan in een waterig herfstzonnetje. ‘Dat had Piet Paulusma al voorspeld’, knipoogt Baas. De jongens die hier werken, komen bijna allemaal uit de Groningse gemeente Oldambt. Jaar in jaar uit rijden ze met elkaar mee naar de klussen. ‘Je zit elke dag met elkaar in de auto. Dan heb je het al snel over het weer. En voetbal. We kennen elkaar door en door. Het is net een huwelijk’, lacht Baas. ‘Met goede en slechte tijden, maar over het algemeen zijn we gelukkig getrouwd!’ Kip valt hem bij: ‘We houden elkaar scherp en kunnen alles met elkaar bespreken. Een tijdje geleden lag mijn dochtertje bijvoorbeeld in het ziekenhuis. Dan is het fijn dat je daarover kunt praten.’ Kip werkt al sinds zijn stage met veel plezier bij Rottinghuis. Maar in dienstjaren moet hij het afleggen tegen de routiniers Baas en Steenhuis. Baas werkt al 25 jaar bij Rottinghuis en collega Koos

flitsen Wil je op de hoogte blijven van het allerlaatste concernnieuws? Kijk dan op InSite. Daar kun je je ook aanmelden voor de dagelijkse digitale nieuwsbrief VolkerWessels Actueel.

/// Files, openbaar vervoer en parkeren. Vialis bundelt verschillende ­dynamische reisinformatie op dynamische routeinformatie­panelen in de berm van Noord-Hollandse snelwegen /// De nieuwbouw voor het ROC Leiden Zeezijde bereikte half november met 53 meter haar hoogste punt.

Boele & van Eesteren en Visser & Smit Bouw realiseren het project /// Met een 23ste plaats behoort VolkerWessels opnieuw tot de toppers in de Transparantiebenchmark van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie /// Het oplossen van schade en storingen aan glasvezel en koper. VolkerWessels Telecom is de komende drie jaar verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de netwerken van Ziggo /// De eind november officieel geopende verdedigingswerken van VolkerStevin moeten inwoners en bedrijven in het zuiden van het Schotse Glasgow beschermen tegen overstromingen van de rivier White Cart Water /// ’Een lust voor het oog en met veel aandacht voor de ­omgeving.’ In de categorie Beton en Samenleving heeft Holland Scherm voor haar geluidsschermen langs de A2 tussen Holendrecht en Maarssen de Betonprijs 2011 gewonnen /// Op 11-11-11 om 11.11 uur opende Bosch en Siemens Huishoudapparaten haar nieuwe hoofdkantoor op het Hoofddorpse Park 20|20. IBB Kondor, KWS Infra, WSP Infra, De Groot

Vroomshoop, GAIM, Smits Neuchâtel, Dubotechniek en Reinaerdt Deuren zijn op het eerste full service Cradle to Cradle kantorenpark van Nederland actief /// OCAP heeft een tweede bron. Het bedrijf neemt de CO2 die het aan tuinders levert nu ook af van bio-ethanolfabrikant Abengoa /// VolkerFitzpatrick is uitverkoren om het nieuwe treindepot voor station Van links naar rechts: Klaas Baas, Michael Kip en Koos Steenhuis

Reading te bouwen /// V ­ olkerSteelFoundations gaat voortaan door het leven als VolkerGround Engineering /// De Van Brienenoordbrug, Brug over de Noord en de Haringvlietbrug. VolkerRail is verantwoordelijk voor het onderhoud van 14 grote bruggen in Zuid-Holland /// De Haak om Leeuwarden. Van Hattum en Blankevoort en KWS Infra mogen met

Steenhuis is al bijna dertig jaar bij ‘de club’. ‘Ik kan het met allebei erg goed vinden’, vertelt Kip. ‘Koos is heel rustig. Een harde werker en een vakman. Wij doen vooral ruwbouw. Klaas is van de details. Hij zet de puntjes op de i zoals het stellen van de keukenkasten. Ook doet hij de oplevering van een woning.’ Met een lach: ‘Dat is wel een praatjesmaker hoor!’ Steenhuis: ‘We hebben gewoon veel lol. Bij woningverbetering gebeurt er altijd wel wat.’

Bijzondere types En dat komt vooral omdat niet alle huizen leegstaan. Sommige bewoners blijven in hun huis tijdens de renovatie. ‘Dat maakt het leuk’, vindt Steenhuis. ‘Mensen die laten blijken hoe blij ze er mee zijn. Of die je hun hele levensverhaal vertellen. Daar zitten soms hele bijzondere types tussen!’ Dat de mannen het goed met elkaar kunnen vinden is niet alleen prettig, het is zelfs een vereiste. Bij woningrenovatie draait namelijk alles om het samenspel. Niet alleen met collega’s, maar ook met de inleenkrachten en onderaannemers. De mannen hebben een strak schema. ‘We werken als een soort treintje’, legt Steenhuis uit. ‘Eerst doet iemand het sloopwerk, de volgende het leidingwerk. Dan de voorzetwanden, tegels, keukens en ga zo maar door. We zijn allemaal van elkaar afhankelijk dus het is belangrijk dat we een goed team vormen. En dat doen we. Met deze jongens komt het altijd voor elkaar!’ a

GMB Civiel het zuidelijke deel van de haak (N31) om de Friese hoofdstad leggen /// 18 golfbrekers voor de bescherming van 1.500 woningen, lokale bedrijven en andere voorzieningen. De Britse collega’s van VolkerStevin ‘verdedigen’ de kust bij Felixstowe /// Vrachtwagenchauffeurs kunnen straks veilig overnachten in de Rotterdamse haven. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft KWS Infra, Vialis en PCH uitverkoren om drie bewaakte full service parkeercentra te bouwen en beheren /// Accuraat en actueel.

Stemat Marine Services introduceerde een app die klanten informatie verschaft over de diensten, de vloot en het equipment van de maritieme dienstverlener /// Dorien Wietsma (directeur Corporate Responsibility & Communications VolkerWessels) is door het magazine Lof genomineerd voor ‘CSR vrouw 2011’. Je kunt op Dorien stemmen op www.lofonline.nl /// KWS Infra heeft een vijfjarig contract voor het onderhoud van infrastuctuur in Rijnmond verdiend. In de tender waren ook de collega’s van

VolkerInfra AssetManagement actief /// Het project verleidde zelfs het RTL Nieuws tot een bezoek. In Tilburg heeft Van Hattum en Blankevoort half oktober de liggers voor de brug over het Wilhelminakanaal geplaatst.

NetWerk magazine

23 |

| 24

De ‘luchtmacht’ van VolkerWessels Telecom Knikkende knieën kennen ze niet. Voor het team van VolkerWessels Telecom | Netwerk Solutions, zijn duizeling­ wekkende hoogtes dagelijkse kost. Toch betekent de mastverhoging in Maastricht zelfs voor de ervaren ‘luchtmacht’ uit Lieren een bijzonder avontuur. Geflankeerd door twee kranen en vanzelfsprekend veilig aangelijnd passen onze collega’s de hoogspanningsmast aan. De lijnwerkers vervangen verschillende staalonderdelen. Het vergt het nodige sleutelwerk om de mastverhoging mogelijk te maken. Na de loskoppeling takelt een 500 tons kraan het bovenste deel van de hoogspanningsmast zo’n acht meter hoger. Ondersteund door collega’s die vanaf de grond met touwen helpen om alles in de juiste positie te manoeuvreren, plaatst een tweede kraan een drie meter lang mastdeel ertussen. Monteurs in de mast zorgen voor de finishing touch door het nieuwe tussenstuk stevig vast te schroeven. De hele operatie begin oktober stond in het teken van de reconstructie van de A2 en de bijbehorende nieuwe infrastructuur. Met het oog op de veiligheid was het noodzakelijk om de draden van de 150-kilovolt-verbinding tussen Maastricht en Schin op Geul hoger te hangen. VolkerWessels Telecom kreeg in Limburg ondersteuning van de collega’s van ELJA Beton- en Waterbouw. Het dochterbedrijf van Van Hattum en Blankevoort verstevigde de bestaande fundatieplaat met extra beton.

b carel kramer

NetWerk magazine

25 |

Graven voor de luchtvaart Wie herkent het niet? Het ronkende geluid dat aanzwelt. Het vliegtuig maakt vaart en zoeft de lucht in. Nog even tekent haar silhouet zich af tegen de hemel. Dan verdwijnt de kist in de wolken. Voor de mannen van Volker Stevin is het inmiddels een heel vertrouwd beeld. Het contrast is groot. Terwijl boven hun hoofd vliegtuigen naar ongekende hoogten stijgen, zijn onze Canadese collega’s bij de grootschalige ­uitbreiding van Calgary International Airport verantwoordelijk voor het graafwerk en de nutsvoorzieningen onder de grond. Het grootste contract voor ondergrondse infrastructuur dat ooit in Calgary is gegund. g andré den boer b maggie lennon

‘E

en grasveld als landingsbaan en een gammel hutje dat dienst deed als hangar en terminal’. Zo zag het vliegveld er bij haar geboorte in 1914 uit, leert de website van Calgary International Airport. De luchthaven verhuisde in 1938 naar haar huidige locatie 17 kilometer ten noordoosten van het stadshart, maar haar roots vinden we in Bowness in West-Calgary. Net iets meer dan tien jaar na de beroemde eerste vlucht van de gebroeders Wright. Een kleine eeuw later ontwikkelt de vierde luchthaven van Canada zich net zo sterk als de robuuste economie van de grootste stad van de provincie Alberta.

Langste landingsbaan Met 12,6 miljoen passagiers (2010) per jaar is uitbreiding geen overbodige luxe. ‘Calgary International Airport heeft de afgelopen jaren een enorme groei beleefd’, verzekert manager ondergrondse infrastructuur Scott Wilkinson van Volker Stevin. ‘En de vooruitzichten beloven dat die ontwikkeling zich doorzet. Om die groei mogelijk te maken, zijn extra voorzieningen en infrastructuur nodig.’ Vertrekpunt van het zogeheten Runway Development Program van opdrachtgever The Calgary International Airport Authority is een nieuwe landingsbaan die met 4,2 kilometer straks als de langste van de Canadese burgerluchtvaart geldt en ook ’s werelds grootste ‘reuzen’ als de A380 kan ontvangen. Die lengte heeft ook te maken met de ligging van Calgary 1,5 kilometer boven de zeespiegel aan de voet van de legendarische Rocky Mountains. De nieuwe baan die in 2014 operationeel moet zijn, brengt vanzelfsprekend ook talrijke andere aanpassingen met zich mee. Denk aan taxibanen, ­gerelateerde infrastructuur als verlichting en twee onderdoorgangen die het vliegveld kruisen. De divisie Underground van Volker Stevin – zeg maar ‘het Visser & Smit Hanab van Canada’ – is verantwoordelijk voor 15 kilometer geprefabriceerde betonnen

| 26

stormbuizen met een diameter die varieert van 60 centimeter tot 2,70 meter. Onze collega’s ontfermen zich daarnaast over nog eens 45 kilometer (afvoer)leidingen, 100 manholes, een drainage en afwaterings­systeem en 35 opvangbassins.

De elementen Uitdagingen genoeg voor het team van Volker Stevin. Zoals de logistiek. ‘Om zeker te zijn van tijdige aanleveringen en het halen van onze planningen, monitoren we voortdurend de productie, de kwaliteitscontrole en het transport’, verklaart Wilkinson. Een bijkomende complexiteit is dat een deel van Calgary Airport waar onze collega’s actief zijn maar één entree heeft voor aanvoer en bevoorrading. Wilkinson: ‘In het oorspronkelijk ontwerp stonden drie traditionele open ontgravingen gepland. Onze pijpleidingen met een diameter van 2,4 meter kruisen de toegangsweg en alle bestaande nutsvoorzieningen daaronder. Na het doorrekenen van alle kosten, risico’s en het tijdschema hebben we voor een sleufloze oplossing gekozen met horizontaal gestuurd boren volgens de methodiek van Pipe-jacking met een tunnelboormachine.’ Het was niet de eerste keer dat Volker Stevin zich onderscheidde in flexibiliteit. Ook de opstelling van onze collega’s na de tender getuigde van souplesse. ‘Alle biedingen waren boven het budget’, herinnert Wilkinson zich. ‘In de evaluatie na die tender hebben wij binnen de budgettaire mogelijkheden een plan gemaakt om kosten te besparen, zonder dat de kwaliteit in het geding kwam. Het leverde ons het contract op.’ Ook het weer vraagt voortdurend om inventiviteit. Ze zijn eraan gewend, maar in Calgary leggen de elementen per definitie een onvoorspelbare druk op je tijdschema. Stevige sneeuwstormen en enorme temperatuurverschillen zijn zeker vandaag de dag geen uitzondering.

In de wind In The Heart of the New West, zoals de bijnaam van Calgary luidt, kennen ze dan ook een bouwseizoen. Met temperaturen die tot onder de min 30°C kunnen dalen, is het domweg (economisch) niet haalbaar om in de keiharde bevroren grond te werken. Maar ook gedurende dat bouwseizoen moeten onze collega’s de elementen trotseren. Wat te denken van de wind die over de toppen van de ‘Rockies’ komt ‘aanwaaien’ en op de open vlakte van een vliegveld vrij spel heeft om te ‘spoken’ Wilkinson: ‘Op één plek werken we in de buurt van een landingsbaan. Als de wind draait, heeft het vliegveld die landingsbaan nodig. Wij krijgen dan een kwartier om ons materieel dat boven een bepaalde hoogte uitsteekt te verplaatsen. Omdat de windrichting regelmatig wijzigt, betekent dat de nodige uitdagingen voor onze planning. En uitgerekend op die locatie hebben de stormbuizen de grootste diameter, waardoor we daar ons zwaarste materieel moeten inzetten.’ Het materieelpark van dat Volker Stevin en haar onderaannemers is sowieso indrukwekkend. Dagelijks werken meer dan vijftig medewerkers in vier teams met meer dan dertig machines. ‘Onze materieeldienst heeft dit jaar speciaal de Caterpillar 390 aangeschaft. De grootste en enige graafmachine van dit type in de lokale markt. De ‘390’ is van onschatbare waarde bij het ontgraven van 120.000 m3 grondgesteente.’ Het is bepaald geen routineproject. Maar ook al vergt het de nodige hersenkrakers, volgens Wilkinson is het allemaal meer dan de moeite waard: ‘Bijzonder om aan zo’n prestigieus project te werken. Het geeft energie om onderdeel te zijn van dit dynamische en gedreven team dat erop gebrand is om resultaten te bereiken.’ a

NetWerk magazine

27 |

‘Hondstrouwe klei’ en de geur

‘Een tranendal’. De typering van de verkeerssituatie rondom ­Leeuwarden liegt er niet om. Niet voor niets dateren de eerste plannen voor een nieuwe weg al uit 1998. Ruim een decennium later komt hij er: de ‘Noordwest­tangent’. ­Collega’s KWS Infra en Van Hattum en ­Blankevoort / ELJA Beton- en Waterbouw bouwen de zes kilo­ meter lange ­verbinding tussen de N357 en N383 die voor ontsluiting van het achterland moet zorgen.

g stefan van ewijk b jan schot

H

et is een mooi contrast. Uit de kille mist boven de Friese weilanden drijft de warme stem van een Amerikaanse soulzanger. Betonvlechters en lassers zijn druk bezig met de fundering van een fietstunnel. Ze deinen vrolijk mee op de klanken uit de bouwradio. Het is tekenend voor de goede sfeer. ‘We zijn goed op elkaar ingespeeld en werken hard om er samen een succes

| 28

van te maken’, vertelt Bart Müller. De projectleider vertegen­woordigt in de bouwcombinatie ELJA Beton- en Waterbouw. De Rijssense bouw­ onderneming is als regiovestiging van Van Hattum en Blankevoort voor­ namelijk belast met de kunstwerken in het project. En die zijn er genoeg. ‘Dat komt vooral door de ligging van de weg. In de achtertuin van die mensen’, wijst Frank Popma naar de boerderijen in de verte. ‘Dat was bepalend voor het ontwerp van de weg.’

Vrije uitvoering De Noordwesttangent (N398) ligt plat in het weiland en komt naar uitdrukkelijke wens van de omgeving nergens boven het maaiveld uit. Het gevolg: kruisende wegen moeten eronderdoor. Müller: ‘We bouwen vijf kunstwerken. Drie onderdoorgangen, een fietstunnel en een brug over een kanovaart.’ De provincie Friesland gunde het werk aan de combinatie KWS Infra en Van Hattum en B ­ lankevoort op basis van design & construct. Popma: ‘De opdrachtgever wenst een eindproduct en bepaalt

het tracé. Maar als we binnen de gestelde eisen blijven, zijn we verder vrij in de uitvoering.’ En dat pakt goed uit, vooral bij de kunstwerken. Vanwege het hoge grondwater­peil was het ­oorspronkelijke plan bij de drie onderdoor­gangen bijvoorbeeld om een grote hoeveelheid grond uit te graven en water­kerend folie te leggen. Maar vanwege de slechte grond­kwaliteit kleefden hier allerlei ­milieutechnische bezwaren aan. Müller: ‘Wij bedachten daarom een oplossing met ondergrondse ‘MIP-wanden’ (Mixed in Place). Hierdoor hoefden we 150.000 m3 grond minder af te graven. Dat is niet alleen veel goedkoper, maar ook een stuk duurzamer!’ De provincie wordt dan ook steeds enthousiaster over het contract. Popma: ‘We staan voor elkaar open en leren van elkaar.’

Vers warm asfalt Ergens halverwege het t­ oekomstige tracé stort een vrachtwagen funderings­materiaal voor de nieuwe weg. Een grote laadschop vlakt het uit. ‘Ruik je dat?’, glundert Popma. ‘Dat is

gebroken asfalt van de oude weg. Dit ruikt al lekker. Maar de geur van vers, warm asfalt, daar gaat mijn hart écht sneller van kloppen!’ Duurzaam­heid is hét speerpunt van het project en het hergebruik van asfalt is dan ook niet de enige duurzame oplossing. Op een ander deel van het traject gebruikt de bouw­combinatie bewerkt vervuild slib uit kanaal de Wide Greons. Bovendien wordt er straks op de nieuwe weg maar weinig gebruikgemaakt van verlichting. ‘En zie je dat’, wijst Popma. ‘Daar graven we watergangen naast de weg. Vroeger zetten we dat uit met hardhouten piketpaaltjes. Nu graaft de kraan op enkele millimeters nauwkeurig die hele watergang met behulp van GPS. Op een scherm in zijn cabine, ziet de chauffeur precies waar hij moet graven.’ De bevlogen projectleider van KWS Infra staat met zijn laarzen diep in de klei. ‘Weet je hoe we dat hier noemen?’ Popma doelt op de grote bonken vette klei aan zijn zolen en aan de banden van zijn auto. Met een lach: ‘Hondstrouwe klei! In Rotterdam zit het nog aan je banden.’ a

column

van vers asfalt

Aan de goede kant van de streep ‘Jouw gedrag maakt ons bedrijf’. Dat is de slogan van onze intensieve campagne. Binnen ­VolkerWessels Telecom is tijdens regionale sessies de dialoog aangegaan met vrijwel al onze 1.500 collega’s over de gedragscode en integer gedrag. Vooral om het bewustb chris bonis

zijn te vergroten. Kijk, soms is er geen discussie mogelijk. Als je in de kas graait, is het geen pardon en wegwezen. Maar er is ook het beroemde grijze schemergebied waarin je eigen normen en waarden een rol spelen. Dan blijken zelfs vaste spelregels voor interpretatie vatbaar. Om een voorbeeld te geven: tegenwoordig is de regel dat al het restmateriaal van het bedrijf is. Of dat nu bouwafval is of niet. Maar als je dan hoort dat een collega pallethout heeft gebruikt om boekenkastjes voor een school te timmeren, dan zal niemand dat veroordelen. Dat is nog eerder maatschappelijk verantwoord ondernemen, dan sjoemelen. De vraag is: ‘Wanneer wordt regelen, ritselen?’ We geven onze collega’s verantwoordelijkheid en vertrouwen. VolkerWessels is geen fabriek waar we je aan de poort controleren. Dat is ook niet onze stijl. Sterker nog: wij hebben vaak de sleutel van onze opdrachtgever. Dan wordt van ons verwacht dat we daar als een goede huisvader mee omgaan. Natuurlijk moeten we niet naïef zijn. Een groot concern is een afspiegeling van de maatschappij. Dat betekent automatisch dat er veel goede én soms slechte dingen gebeuren. Als compliance officer krijg ik bij VolkerWessels Telecom zo’n vijf meldingen per jaar van een vermoeden van niet integer gedrag. Je weet nooit of dat het topje van de ijsberg is. Maar wat ik wel weet, is dat de aannemerij in twintig jaar ingrijpend is veranderd. Veel bewuster, eerlijker, transparanter en tegelijkertijd minder krampachtig dan vroeger. Al is dat laatste uiteraard absoluut geen pleidooi voor lossere opvattingen. Waar het om gaat, is dat je jezelf aan het einde van de dag in de spiegel kunt aankijken. Dat je aan de goede kant van de streep staat.’

Feiten en cijfers Project: aanleg Noorwesttangent (N398) Opdrachtgever: Provincie Friesland Bouwcombinatie: KWS Infra en Van Hattum en Blankevoort / ELJA Beton- en Waterbouw Start: f ebruari 2011: ontwerp, september 2011: uitvoering Oplevering: november 2013 Opdracht: aanleg 6 kilometer autoweg, bouw van 5 kunstwerken Grondverzet: 200.000 m3 (besparing van 150.000 m3 / 10.000 vracht­wagens, t.o.v. oorspronkelijke plannen) Fundatie: 22.000 ton AGRAC, 6.000 ton immobilisaat Asfalt: 22.000 ton Kunstwerken: 1 brug, 1 fietstunnel, 3 onderdoorgangen

Arjen van Kaam

da’s echt Ja hoor mevrouw in het weekend. een klusje voordirect aan!

Ik kom er

HR-directeur VolkerWessels Telecom voor

n ....Ik be ss... tuihuiss

s die klu er ...Voor Tuurlijk ak had ik we op de zar ruim besteld lekke t magazijn ... bij he

al uw

sen

klus

na het

k wer

Tja die klant vroeg er om en ik dacht dat het geen kwaad kon....

l die kabe Heb je or mijn bij je vo amer? werkk

en voor eigen baas gebruik zijn terug schap van de en waarden Mag je gereed Niet alle normen of niet mag. en wat kan niet? e klussen mee doen. wel Wat kan wel ement of iets de werkvloer. maar je mag er geen betaaldmet collega's en manag waarden op Normen en bespreekbaar ja, incidenteel, essels. Maak antwoord is van VolkerW gebruik? Het de gedragscode te vinden in

Jouw gedrag

maakt ons

bedrijf!

...dus heb ik die factuu van het meerwerk gewoor n op een ander project gezet!!! er contain l uit de g te restafva n zijn teru . ject of rde niet mag een pro men en waa wel of al van t alle nor ment of iets materia je rest kgever. Nie manage ? Mag wer kan niet m van de t collega's en wat ndo Normen en waarden wel en aar me t eige op de werkvloer. Wat Wat kan en blijf k bespreekb die je daadwerkelijk mag wel en wat mag kvloer. nee. Het is . Maa hebt niet? Facturen mag de wer rd is Daar is de wet duidelijk uitgevoerd. Je mag dus niet een je alleen versturen Telecom factuur op een ander rden opHet antwoo voor werkzaamheden over: dat is valsheid essels een gevangenisstraf project boeken als n en waa en? VolkerW daar om wordt gevraagd. van maximaal 4 jaar in geschrifte. Buiten dat je ons bedrijf Norme r huis nem scode van boven het hoofd. daar geen dienst mee verleent, hangt mee naain de gedrag je ook vinden

g gedra Jouw

maak

t ons

jf!

bedri

Jouw gedrag ma akt

ons bedrijf!

NetWerk magazine

29 |

nu&toen

Baden in kunst g andre den boer b jan schot, stadsarchief amsterdam, stedelijk museum amsterdam

Geen zuchtje wind was welkom. Alsof ‘de badkuip’ tot de collectie zelf behoort. Met zoveel precisie en bezieling werd volledig afgeschermd van weersinvloeden de laatste hand aan de hagelwitte dakgevel gelegd. Nu de ‘voortent’ van plastic en bouw­doeken is verdwenen, presenteert de veelbesproken nieuwbouw van het Stedelijk Museum zich als een nieuw icoon in volle glorie aan ­Amsterdam en haar gasten.

Spannende ontmoeting tussen heden en verleden

| 30

H

et heeft iets surrealistisch. Twee witte loopbruggen die in de rode bakstenen van de historische gevel van het rijks­monument verdwijnen. Een museum voor (klassieke) moderne kunst waardige spannende ontmoeting tussen heden en verleden. Blikvanger van de ­avontuurlijke architectuur van Benthem Crouwel Architekten is de overkragende luifel van het fonkelende witte dak, waardoor het ondanks vier ranke kolommen als ‘pootjes’, lijkt of ‘de badkuip’ zweeft. Vleugels of niet; het markante eind­resultaat draagt de handtekening van ons concern dat begin 2011 na een faillissement instapte. De collega’s van Boele & van Eesteren en Bébouw-Midreth voltooiden de afbouw onder de naam en vlag van VolkerWessels.

Ook binnen speelt het gebouw met je zintuigen. Een overdekte roltrap (de tube), inktzwarte trappenhuizen en tunnels die museum­gasten voorbereiden op de volgende zaal meesterwerken. En ­vernuftige technieken die afhankelijk van het weer en het daglicht de lichtval op de kunstwerken beïnvloeden. Minstens zo spectaculair is de niet publieke bovenste etage met kantoren, de ruimten voor relaties en de ‘cockpit’ in de directievleugel. Een fenomenaal uitzicht op ooghoogte op de karakteristieke Amsterdamse gevels en de collega’s van het Rijksmuseum en het Van Goghmuseum. Voor wie nog twijfelt; ‘het is er weer zo eentje.’ Zo’n project dat je eindeloos uitdaagt, maar waarvan je later met trots zegt: ‘Kijk, die hebben wij gebouwd.’

1960

1970

1980

1990

2000

1210

2011 | VolkerWessels stapt in bouw Stedelijk Museum

1900

1910

1920

1930

1940

1950

Stedelijk Museum eind 19e eeuw

Als een moderne minstreel reisde het museum de laatste jaren door Amsterdam. Het is niet de eerste keer dat het Stedelijk een nomaden­ bestaan leidde. In de oorlog bewaarden en bewaakten medewerkers museumstukken in bunkers in duindorpen waar de naoorlogse directeur Willem Sandberg aan de Duitsers ontsnapte. Spannende oorlogsanekdotes uit een historie die al even rijk is als de collectie.

1954 | Bouw nieuwe vleugel

T

stadsarchitect Adriaan Willem Weissman voor de renaissance bouwkunst van drie eeuwen eerder. Het naar de woorden van ex-directeur Rudi Fuchs ‘stille en beschaafde museum’ toont in die beginjaren vooral Hollandse en Franse meesters. Met eigen aankopen en schenkingen wordt het Stedelijk door de jaren heen heel wat kunstschatten rijker. Het museum groeit en krijgt er in 1954 een vleugel bij, die nu plaats heef gemaakt voor de nieuwbouw. Het aantal bezoekers verdubbelt in het eerste decennium na de oorlog van 100.000 tot 200.000. Het gebouw van Weissman houdt meer dan een eeuw stand. Maar de ­groeiende collectie, krappe depots, broodnodig onderhoud en ontbrekende ­klimatisering nopen het Stedelijk begin deze eeuw tot een nieuw leven. a

NetWerk magazine

Bronnen: website Stedelijk Museum Amsterdam, Wikipedia

egenwoordig wordt de collectie van 90.000 objecten met ‘uithangborden’ als Mondriaan, Malevich, Matisse, Picasso, Rodin en Warhol niet zelden in één adem genoemd met die van het Museum of Modern Art in New York en het Parijse Centre Pompidou. Dat hadden de initiatiefnemers niet kunnen bevroeden toen ze in 1874 de ‘Vereeniging tot het Vormen van een Openbare Verzameling van Hedendaagsche Kunst te Amsterdam’ oprichtten. In 1895 verhuisde de collectie naar de huidige locatie. Op een kaal weiland, dat later als Museumplein door het leven zou gaan, verschijnen eind negentiende eeuw het Stedelijk, het Rijksmuseum en het Concertgebouw. Met baksteen, natuursteen, de ­karakteristieke topgevel en het torentje kiest de Amsterdamse

31 |

Uit het goede hout

Zelfs autotycoon Henri Ford had het niet kunnen bedenken. Maar een eeuw na de introductie van de lopende band voor zijn legendarische T-Ford bestaan er ook productiestraten voor woningen. Boor in de hand, potlood in de mond. Met geconcentreerde blikken monteren collega’s van De Groot Vroomshoop in de eigen fabriekshal ‘halve huizen’. De houten skeletten gaan op transport naar Enschede waar de houtbouwspecialist en Te Pas Bouw een oude volkswijk een tweede leven geven. Met het duurzame gezicht van Passief Wonen. g andré den boer b dirk-jan van dijk

‘K

om maar naar Vroomshoop’, had hij gezegd. Bij ‘De Groot’ zijn ze trots op hun bedrijf en dat willen ze graag delen. Bedrijfsleider houtbouw Bert Thunnissen verzorgt de grand tour. Met de bril in het haar en een gezonde dosis ­enthousiasme schrijdt de bedrijfsleider over de eindeloze fabrieksvloeren. Van de gelijmde houtconstructies tot de geprefabriceerde houten bergingen, daken en gevels van zijn eigen ‘winkel’: ‘Hout; daar hebben wij verstand van.’

‘Laminaat op zijn kant’ Hout is hip en De Groot Vroomshoop vaart er wel bij. Maar liefst

| 32

drie van de twaalf productielijnen staan volledig in dienst van de houtskeletbouw voor de Enschedese wijk Velve-Lindenhof. ‘Het grootste project uit de historie van onze divisie Houtbouw? Dat zou wel eens kunnen’, beaamt Thunnissen. ‘Normaal heb je wel eens een plukje woningen. En er zijn marktpartijen die losse woningen in de vrije sector sleutelklaar opleveren. Maar de schaal waarop we houtskeletbouw hier toepassen, is uniek in Nederland.’ Vijftig kilometer verder zetten de collega’s van Te Pas Bouw de puzzel in elkaar. ‘Net laminaat op zijn kant hè?’, glimlacht Marcel Eftink als we de fraaie buitengevels bewonderen die ook een houten uitstraling hebben. De uitvoerder wijst op de entree van de woning:

tot de uitvoering; het is buiten nu één trein. Daardoor kunnen we vijf woningen per week neerzetten. Ook de externe belang­stelling is groot. We hebben al verschillende delegaties ontvangen.’ ­Prettige bijkomstigheid: volgens Van den Berg en Thunnissen is ook de opdrachtgever uit het juiste hout gesneden: ‘Als je ziet hoe intensief en de manier waarop de corporatie bewoners al in een vroeg stadium erbij betrokken heeft, verdient dat echt een compliment.’

Een prachtwijk

‘Moet je deze ‘kluisdeur’ zien. 10 centimeter dik.’ Sommige gevelen dak­elementen zijn zelfs 40 centimeter dik. ‘Luchtdichtheid is één van de absolute voorwaarden voor Passief Wonen’, verklaren ­Thunnissen en projectleider Dinand van den Berg (Te Pas Bouw). ‘Net als het passief gebruik van energie. Passief Wonen gaat uit van een energieverbruik van maximaal 15 kWh/m3 per jaar. Driedubbel glas, geïsoleerde kozijnen, naadloze aansluitingen en eigen controles. We besteden bijzonder veel aandacht aan luchtdichting.’

Eén trein Ook een zonneboiler, zonnepanelen, een warmteterugwin­installatie en balansventilatie dragen bij aan de duurzame ambities. Naast 129 andere woningen die ook onder de ambitieuze EPC-norm van 0,4 blijven, telt Velve-Lindenhof ook 82 Passiefhuizen. Een aantal dat nog niet eerder in Nederland is gebouwd. Dat vraagt wel wat van onze collega’s. ‘Ik denk dat we een wereld hebben gewonnen door een hele goede voorbereiding‘, concludeert Van den Berg die sinds 1 januari de directie van Te Pas Bouw versterkt. ‘Zo hebben we verschillende voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd. Om onze eigen mensen, maar ook onderaannemers en andere betrokkenen met Passiefhuizen vertrouwd te maken. Van de w ­ erkvoorbereiding

We ontmoeten Marcel Besten van de Enschedese corporatie De Woonplaats. ‘Wij vinden het belangrijk om bewoners een stem te geven’, legt de projectmanager uit. ‘Ze mochten zelf kiezen. Of renovatie, of een nieuwe huur- of koopwoning’. Besten wijst naar rijen knalrode woningen die kriskras tussen de nieuwbouw staan: ‘Daar heeft de meerderheid voor renovatie gestemd. Die blokken blijven dus gewoon staan. Negentig procent van de bewoners heeft wel voor sloop en nieuwbouw gekozen.’ Het begeleiden naar een baan, of het helpen met financiën. In Velve-Lindenhof overstijgt De Woonplaats haar traditionele rol. Besten: ‘We proberen bewoners ook een beetje te coachen en te motiveren om mee te doen in de samenleving.’ Vogelaarwijk of krachtwijk. Hoe je het ook wilt noemen; in Enschede bewijzen alle betrokkenen dat het hart van ‘Eanske’ een echte prachtwijk rijker is. En alle inspanningen zijn niet voor niets. ‘Ook in Enschede stokt de woningmarkt’ verzekert Van den Berg. ‘Maar hier is vrijwel alles verkocht of verhuurd. Dat zegt veel over de kracht van dit project.’

Schatten Voor De Groot Vroomshoop en Te Pas Bouw betekent het project een schat aan kennis en ervaringen. En die delen ze graag met het concern. ‘Vraag ons gerust eens om een advies’, nodigt ­Thunnissen collega’s uit. ‘Te Pas Bouw en De Groot Vroomshoop zijn naast VeluwezoomVerkerk en De Bonth van Hulten nu de concern­partijen die ervaring met Passief Wonen hebben. Kennis­overdracht is binnen een groot concern als VolkerWessels van groot belang. Daar zouden we nog veel meer mee kunnen en moeten doen.’ a

NetWerk magazine

33 |

tweespraak

De ontdekking van VolkerWessels Met 16.000 medewerkers en 125 werkmaatschappijen is VolkerWessels een enorme organisatie om te leren kennen als nieuweling. Ulrike Westfa en Yvonne Sieders-Kleinrensink volgden in september de driedaagse introductiecursus en verbaasden zich over de diversiteit van het concern. ‘Ik dacht: ‘Wow, doen wij dit ook allemaal?’ g priscilla borgers b dirk-jan van dijk

Naam: Yvonne Sieders-Kleinrensink Leeftijd: 33 jaar Functie: woonadviseur Werkmaatschappij: VolkerWessels Vastgoed

‘Na drie dagen ging ik stuiterend naar huis’ Wat vond jij het meest boeiende onderdeel? ‘De presentaties van de werkmaatschappijen waren enorm inspirerend. Elke werk­ maatschappij had vijf minuten om zich aan ons voor te stellen en te vertellen wat zij ­inhoudelijk doen. Hoewel ik nu al een paar jaar in dienst ben, heb ik me tijdens die voordrachten meerdere malen verbaasd over hoe divers ons bedrijf is. We zijn op zo veel vlakken actief. Vooral de presentatie van Vialis sprong er voor mij uit. Dat is een bedrijf waar ik voor de cursus nog niet veel van wist, terwijl zij werkelijk alles maken en onderhouden wat knippert en digitaal is langs de (snel)weg. Daarbij is het een duurzaam en innovatief bedrijf. Maar ook het verhaal van Visser & Smit Marine Contracting heeft indruk gemaakt. Hoe zij voor de kust van Engeland kabels trekken over de zeebodem om gigantische windmolenparken aan te leggen. Heel stoer!’ Hoe vond je het vrijwilligerswerk in het verzorgingstehuis? ‘Ook dat is een onderdeel dat ik niet snel zal vergeten. Tijdens de cursus werden we opgesplitst in twee groepen. De ene helft bezocht een tehuis voor gehandicapten. Ik ging naar een verzorgingshuis voor dementerende ouderen in Zeist. Het was die dag geweldig weer. Daarom zijn we met de bewoners gaan wandelen. Heerlijk vonden ze dat. Dat maatschappelijk betrokken ondernemen deel uitmaakt van de cursus, verbaast mij niet. Ik vind het juist logisch. Zeker voor zo’n grote onderneming. Het is een thema dat leeft en daarom is het goed dat het geïntegreerd is in de cursus.’ Kun jij de kennis die je hebt opgedaan in je functie toepassen? ‘Het is niet zo dat ik het direct in mijn werk kan inzetten. Ik merk wel dat ik de achtergrond­ informatie die ik heb gekregen kan gebruiken om VolkerWessels op de kaart te zetten. Privé en zakelijk. Veel mensen kennen ons concern van naam. Maar als ze horen dat we 16.000 medewerkers hebben, staan ze daar van te kijken. Net als wanneer ik mensen vertel dat wij ook enorme projecten aanpakken in Engeland en Canada. De cursus heeft me nog ­enthousiaster gemaakt. Na die drie dagen ging ik stuiterend naar huis. Ik vind het fijn om deel uit te maken van zo’n mooi bedrijf met aansprekende projecten.’

| 34

‘Soms zat ik met open mond te luisteren’ Vind jij dat de introductiecursus veel toegevoegde waarde heeft? ‘Absoluut. Ik vond het enorm leerzaam en verhelderend. Toen ik vorig jaar in dienst trad bij VolkerWessels, dacht ik: ‘Ik krijg vanzelf wel inzicht in de organisatie van het bedrijf.’ Ik werk bij de VolkerWessels Academy op het concernkantoor en heb contact met vrijwel alle werkmaatschappijen. Maar het bleek een behoorlijke klus om uit te vinden wat die nu allemaal precies doen, welke clusters er bestaan en wie wat aanvoert. Wij zijn zo gigantisch groot. Tijdens de introductiecursus ging er een wereld voor me open. Door de presentaties heb ik werkmaatschappijen beter inhoudelijk leren kennen, maar er was ook aandacht voor HR, de juridische afdeling en de Raad van Bestuur. Ik heb daardoor een compleet beeld gekregen. Zowel van de opbouw van ons concern als de diversiteit. Ik dacht: ‘Wow, doen wij dit ook allemaal?’

Naam: Ulrike Westfa Leeftijd: 37 jaar Functie: projectcoördinator Concernkantoor VolkerWessels

Waar heb je je het meest over verbaasd? ‘Over de enorme diversiteit in expertise. Op sommige momenten heb ik met open mond zitten luisteren wat wij allemaal doen. Dat VolkerWessels actief is in de wegenbouw en enorme bouw- en waterprojecten aanpakt, wist ik. Maar ik had er vooraf niet bij stilgestaan dat we bijvoorbeeld ook het verkeer regelen en stoplichten uitdokteren. Of dat we complete windmolenparken aanleggen en ook buiten de grenzen grote projecten doen. Daarbij vond ik het interessant om te horen hoe groot sommige werken zijn. Als je achter je computer zit, realiseer je je niet altijd even goed hoe groot de dingen zijn die buiten gebeuren. Totdat je hoort hoe diep onder water of hoog in de lucht wij bouwen en wat wij allemaal voor elkaar kunnen krijgen.’ Kun jij de kennis toepassen in je werk? ‘Zonder twijfel. Als ik nu een werkmaatschappij aan de telefoon heb, weet ik: zij doen dit allemaal. Maar ik merk ook dat de cursus me meer feeling met het concern heeft gegeven. Een voorbeeld? Ik vond het ING-gebouw aan de ring bij Amsterdam altijd al een bijzonder gebouw, maar sinds ik weet dat wij dat hebben gebouwd, rijd ik daar met een trots gevoel voorbij. Dat moet je weten als nieuweling. Dat dat een werk van ons is.’

NetWerk magazine

35 |

Staaltje vakmanschap Wie Volker Staal en Funderingen Waar Rotterdam Wanneer November 2011

Wat Het staal schittert in het witte laslicht. Heipalen, damwanden, ankers, remmingen, steigers en afmeerpalen. In de eigen constructiehal in het Rotterdamse havengebied lassen collega’s van Volker Staal en Funderingen heel wat sterke staaltjes in elkaar. Bijzondere blikvangers zijn de spectaculaire staalbruggen. Momenteel werken ‘de mannen van staal’ aan de Purmerendse Melkwegbrug. a

colofon

NetWerk is het personeelsmagazine van VolkerWessels. 13e jaargang, uitgave 1/2012.

Samensteling en redactie André den Boer, Stefan van Ewijk en Esther Lelij Bijdragen Priscilla Borgers Hoofdredactie Dorien Wietsma Fotografie Jack van Bodegom, Chris Bonis, Dirk-Jan van Dijk, Carel Kramer, Maggie Lennon, Jan Schot Redactieadres VolkerWessels Corporate Communications, Podium 9, 3826 PA Amersfoort, [email protected], Tel: 088-186 6171 Vormgeving en lithografie V1 Communicatie, Ermelo Drukwerk Zalsman, Zwolle VolkerWessels™ is de handelsnaam van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. Aan de inhoud van NetWerk kunnen geen rechten worden ontleend.

www.volkerwessels.com