D 1201a
鷹 De Adelaar en andere roofvogels
© St. Werkgroep Het Zevengesternte
De Adelaar en andere roofvogels Roofvogels hebben in alle beschavingen een prominente rol gespeeld. Niet alleen bij de Grieken en Romeinen, maar ook ver daarvoor, in het oude Egypte, China, Mesopotamië en later bij de culturen in Midden- en Zuid-Amerika, komen we roofvogels (naast vissen) tegen als oudste afbeeldingen. Roofvogels hebben iets bijzonders in hun oogopslag en gedrag; ze lijken zich makkelijk te verheffen boven alle aardse beslommeringen en met hun trage vleugelslag en scherpe, bijna arrogante blik dwingen ze een bepaald respect af. In de middeleeuwen vond het dier zijn weg naar de westerse heraldiek en inmiddels zijn ze bijna als vanzelfsprekend aanwezig in honderden gemeentewapens en nationale vlaggen. Het karakter 鷹 [鹰] ying Het karakter wordt in China gebruikt voor meerdere soorten roofvogels en soms ook vertaald als ‘roofvogel’ in de meest brede zin van het woord. Meestal bedoelt men hiermee ‘adelaar’, maar het kan ook ‘havik’ of ‘valk’ betekenen. De meeste Chinezen kunnen deze drie soorten vogels ook niet uit elkaar houden - en daarmee onderscheiden ze zich dus niet veel van de gemiddelde Nederlander. Voor ‘valk’ wordt soms het karakter 鶻 [鹘 hu] gebruikt en voor ‘havik’ en ‘sperwer’ de karakters 蒼鷹 [苍鹰 cangying]. De adelaar zelf heeft nog twee benamingen, maar die worden alleen gebruikt door kenners, die met warmte en respect over het dier spreken: 老鷹 [老鹰 laoying], ‘de eerbiedwaardige adelaar’ en 鷹雕 [鹰雕] yingdiao, ‘de scherpgeklauwde adelaar’. Omdat het karakter voor adelaar (鷹 [鹰 ying]) hetzelfde klinkt als 英 (ying), het Chinese woord voor ‘held’, leent de adelaar zich ook goed voor diverse taalspelletjes en rebussen, waarover later meer. Tussen culturen onderling is er nauwelijks sprake geweest van het overnemen van de roofvogel als symbool of embleem. Er zijn echter een tweetal uitzonderingen die voor China wel een grote rol spelen en dat zijn India en Japan. India In India speelde de roofvogel een belangrijke rol in de vorm van Garuda, het rijdier van Vishnu. Deze wordt vaak afgebeeld als halfmens-halfvogel. Oorspronkelijk zou de Brahmaanse wouw (Haliastur indus) er model voor hebben gestaan, maar ook op Indiase afbeeldingen lijkt hij soms meer op een adelaar of havik dan op een wouw. In China ziet men incidenteel een roofvogel met een slang afgebeeld. Dit betreft dan een uit India overgenomen motief en stelt Garuda voor die zijn aartsvijand, de slang Naga, overwint. Een andere iconografische invloed die uit India naar China is overgewaaid betreft de adelaar © St. Werkgroep Het Zevengesternte
2
en de gier. De eerste is van oorsprong het rijdier van Krishna (een incarnatie van Vishnu) en de gier is het rijdier van Shani (Saturnus). Ook andere Indiase ‘goden’ als Vaishnavi en Ketu hebben een roofvogel als rijdier. Dit soort afbeeldingen zult u echter buiten Tibet en de vier aangrenzende Chinese provincies (Xinjiang, Qinghai, Sichuan en Yunnan) niet vaak tegen komen. Japan Ook in Japan is het woord voor ‘adelaar’, ‘havik’ of ‘valk’ homoniem met ‘held’ of ‘heldhaftig’ – in Japan ‘taka’ genoemd. Ziet u een afbeelding van een adelaar, met op de achtergrond een berg en op de voorgrond enkele aubergines dan betreft het geen Chinese prent, maar een Japanse nieuwjaarswens. Het gaat hier om een afbeelding van de ‘San Puku’: drie zaken waar men blij, of gelukkig, van wordt. De Fuji Yama (de hoogste en heiligste berg van Japan), een valk en de aubergine. Volgens Japanners bevat iemands eerste droom in het nieuwe jaar (de zogenaamde ‘hatsuyume’) een boodschap over wat je het komende jaar zult meemaken. Het mooiste is als je over deze drie dingen droomt, want dan ga je een bijzonder gelukkig jaar tegemoet. Aan dit drietal worden ook diverse symbolische waarden toegekend – zo zou de berg staan voor de ongerepte natuur, de valk voor de half gedomesticeerde natuur en de aubergine voor de domesticatie. Maar er zijn meer associaties in omloop. Zo wordt er ook gezegd dat het gaat om de drie belangrijkste zaken in het leven en dan staat de berg voor contemplatie, de valk voor sport en de aubergine voor vruchtbaarheid of voedsel. Weer anderen menen zeker te weten dat het de favorieten waren van de beroemde Shogun Tokugawa Ieyasu (15431616), enzovoort, enzovoort. Het gebruik gaat in ieder geval terug tot de 16e eeuw en in de 17e eeuw werden er nog drie symbolen aan toegevoegd: een waaier, tabak en een blinde monnik of masseur. Hierdoor kwam het totaal op zes symbolen en dat correspondeerde met ‘alle windrichtingen’ (noord, oost, zuid, west, zenit en nadir). Om onduidelijke redenen zijn de laatste drie vanaf het eind van de 19e eeuw weer in onbruik geraakt. Soms wordt niet de hele valk afgebeeld, maar volstaan met enkele veren; één keer hebben wij gezien dat de aubergine(s) vervangen werden door de afbeelding van een hertshoornkever – de betekenis hiervan hebben wij niet kunnen achterhalen. © St. Werkgroep Het Zevengesternte
3
Symbool De valk is in China een van de symbolen voor de twaalfde maanmaand. Hij wordt dan afgebeeld samen met een pijnboom en een klein vogeltje. Het kleine vogeltje is een winterkoninkje (Troglodytes troglodytes) waarvan er zeker zeven soorten voor komen in China. Het winterkoninkje wordt 鷦鷯 [鹪鹩 jiaoliao], ook wel 巧婦鳥 [巧妇鸟 qiaofuniao] genoemd. De valk zou het kleine vogeltje makkelijk kunnen verscheuren, maar doet dat niet. Hij zal hem ook laten leven c.q. vrij laten om het diertje vervolgens twee dagen niet te bejagen. Het is het beeld van ‘edele gevoelens’. Het toedichten van dit soort edele eigenschappen gaat ver terug: in de 禽經 [禽经 qin jing], de eerste encyclopedie over vogels die in de vijfde eeuw voor Christus werd geschreven door 秦 越人 Qin Yueren, alias 扁鵲 [扁鹊 Bian Que], staat te lezen dat de adelaar nooit op een zwangere prooi jaagt (“不擊妊”) en dat vond men in die tijd ook al een teken van hoge normen en waarden. Verder is de roofvogel in zijn algemeenheid het symbool van kracht en door zijn scherpe blik ook het symbool van inzicht. Bij de Xiong Nu 匈奴, een volk dat van de vierde eeuw voor Christus tot de vijfde eeuw na Christus het grootste deel van het huidige Mongolië bewoonde, was de adelaar het symbool van de keizer, de leider en de overwinning. Met een rots en pijnboom Een afbeelding van een roofvogel met een rots en een pijnboom is een typisch geschenk voor een heer op leeftijd. De rots is het symbool voor ‘onverwoestbaarheid’ en ‘langdurigheid’, de pijnboom is het symbool voor lang leven en de roofvogel verzinnebeeld hier kracht en scherpte van geest. Soms wordt de rots weggelaten en dan zou u deze ‘wens’ kunnen vertalen met: ‘Leef zo lang als een pijnboom en blijf zo sterk als een adelaar’.
Met een beer Deze afbeelding zien we doorgaans alleen in snijstukjes van steen of ivoor en in flesjes voor snuiftabak (snuff bottles); op aardewerk of porselein zijn ze aanmerkelijk zeldzamer en meestal 19e eeuws. Op het eerste gezicht zou u het misschien vertalen als ‘Sterk en gevaarlijk als een adelaar en een beer tezamen’ en dat is niet geheel onjuist. De werkelijke oplossing is iets ingewikkelder. Hier wordt namelijk gebruik gemaakt van twee homoniemen. Adelaar (鷹 [鹰 ying]) klinkt hetzelfde als 英 (ying), het Chinese © St. Werkgroep Het Zevengesternte
4
woord voor ‘held’. Het Chinese woord voor beer (熊 xiong) klinkt hetzelfde als het woord voor ‘een beer van een kerel’, maar ook voor ‘groot’, ‘machtig’ en ‘genadeloos’ (雄 xiong). Een machtige held, een kampioen of iemand die een bijzondere prestatie heeft geleverd wordt 英雄 Yingxiong genoemd en dat klinkt dus hetzelfde als 鷹熊 [鹰熊 Ying xiong] adelaar – beer. Dit woordgrapje was al in de Han-dynastie (circa 200 voor Christus tot 200 na Christus) populair. Yingxiong zijn echte helden, mensen die zelfstandig beslissingen kunnen nemen, mensen die risico’s durven nemen, die zowel lef als inzicht hebben. Er bestaat ook een 熊鷹 [熊鹰 Xiong Ying], de Hodgson's hawk-eagle (Nisaetus Nipalensis, ook bekend als Spizaetus Nipalensis), een indrukwekkende roofvogel met een spanwijdte van bijna twee meter, die met vier subsoorten voorkomt in Pakistan, India, China en Japan. Op een rots Een roofvogel op een rots is het symbool van de held die de strijd alleen aan gaat, iemand die onafhankelijk zijn doel na streeft en succes heeft. Vaak staan de volgende karakters op de schildering of tekening om te benadrukken dat dit ook echt bedoeld wordt: 鷹熊獨立 [鹰熊独立 ying xiong duli], te vertalen met ‘de genadeloze adelaar staat alleen’. In homoniemen soms geschreven als [英雄独立 yingxiong duli]; te vertalen met ‘De held is onafhankelijk’ (beslist onafhankelijk). Duli 獨立 [独立] betekent ‘rechtop’, maar ook ‘alleenstaand’ en ‘onafhankelijk’. Daarnaast klinkt 獨立 [独立 duli] hetzelfde als 獨力 [独力 duli] – ‘op eigen kracht’. Soms wordt een dergelijke afbeelding ook ‘versierd’ met golven (zie volgend lemma - de verduidelijking zit hem dan in de tekst). Deze afbeeldingen zijn gebaseerd op een tekst uit ‘De analen van de drie rijken’ (sanguo zhi 三國誌 [三国志]). In het tweede hoofdstuk van het boek van Shu (shu zhi 蜀 誌 [蜀志]) staan de ‘Verhalingen van de eerste vorst’ (xian zhu chuan 先主傳 [先主 传]). De ‘periode van de drie rijken’ 三國時代 [三国时代 sanguo shidai] liep van circa 220 tot 280 en in die jaren was China één groot slachtveld waarin drie keizers om de hegemonie vochten. In de Roman van de Drie Rijken (三國演義 [三国演义 sanguo yanyi]), een geromantiseerd verhaal uit de 14e eeuw over deze periode en de aanloop daarnaartoe, wordt ook naar deze tekst verwezen in een discussie die de held Cao Cao 曹操 voert met Liu Bei 劉備 [刘备], de grondlegger van de Han-dynastie, over helden en het heldendom. © St. Werkgroep Het Zevengesternte
5
Op een rots met zee er omheen Meestal staat hierbij de tekst: 壽比南 山福比東海 [寿比南山福比东海 shoubinanshan fubidonghai] te vertalen als: ‘Moge u leven zo lang als de zuidelijke bergen en uw geluk zijn zo groot als de oostelijke zee.’ Deze afbeeldingen zijn populair sinds de 14e eeuw. In die tijd schreef Liu Ji 劉基 [刘基], die leefde van 1311 tot 1375 en een belangrijk strateeg was aan het hof van keizer Hongwu 洪武 (1328 – 1398), een gedicht voor zijn heer waarin deze regel voor komt. Met een haan of twee hanen Een afbeelding van een haan op de grond en roofvogel in een boom dan wel een afbeelding van twee kemphanen (zonder roofvogel) staat voor ‘de strijdlust van een held’ 英雄鬥志 [英雄斗志 yingxiong douzhi]. Hierbij speelt een gangbare term voor ‘haan’ 雄雞 [雄鸡 xiongji] een sleutelrol. Het karakter 雄 (xiong) staat – net als bij de hiervoor besproken combinatie van een roofvogel met een beer - ook weer voor ‘sterk’, ‘krachtig’ of ‘machtig’. De ‘strijdlust van de held’ wordt overigens alleen toegedicht aan deze drie dieren (de beer, de haan en de adelaar). Valkenjacht In China was de valkenjacht 放鷹 [放鹰 Fang Ying] al bekend rond 2000 voor Christus – in Europa kwam deze manier van jagen pas 2500 jaar later in zwang. Keizer Huizong (徽宗), die leefde van 1082 tot 1135, was niet alleen een groot liefhebber van de valkenjacht, maar ook erg goed in het schilderen van roofvogels – en er zijn dan ook veel valse werken in omloop (compleet met zegels en ‘geautoriseerde echtheidscertificaten’). De kans dat u een originele schildering van hem aangeboden krijgt is echter gelijk aan het op de kop tikken van een echte Rembrandt op Koninginnedag. Kublai Khan (in China beter bekend als 忽必烈 Hubilie) die in de 13e eeuw het Mongoolse rijk van Korea tot in Vietnam en van Polen tot aan Jeruzalem uitbreidde, organiseerde grote jachtpartijen met wel 7.000 deelnemers en gebruikte daarbij diverse soorten roofvogels. Volgens de Marco Polo-verhalen uit diezelfde tijd werden er zelfs adelaars getraind om op wolven te jagen. De keizers uit de 17e en 18e eeuw waren ook dol op valkenjacht en in die periode werd het onder © St. Werkgroep Het Zevengesternte
6
de adel en de gegoede burgerij mode om dergelijke uitstapjes te organiseren. ‘Valkenjacht met een vrouw’ 放鷹女 [放鹰女 fangying nu] is een oplichterstruc die tot in het midden van de vorige eeuw vooral door arme mensen werd uitgehaald. Een man bood hierbij zijn ‘zuster’ (feitelijk zijn vrouw) te koop aan. Met veel theater namen ‘broer’ en ‘zus’ afscheid en ging zij als nieuwe dienstbode mee naar het huis van de altijd redelijk welgestelde ‘eigenaar’ – een arme boer kon zich immers een dergelijke ‘aankoop’ nooit veroorloven. Binnen een week of twee had zij redelijk goed in de gaten wat er aan kostbaarheden in huis was en waar die lagen. De vrouw wachtte vervolgens af tot zij gebruik kon maken van een onbewaakt ogenblik, pakte een aantal van die spullen bij elkaar en ging er mee vandoor. Zij en haar man troffen elkaar dan op een vooraf afgesproken plaats, ze verkochten de boel en het spel kon weer opnieuw beginnen. Taalkundige aspecten 見兔放鷹 [见兔放鹰 jiantu-fangying]. Letterlijk: “Zie konijn, laat havik los”, betekent dat er op het juiste moment gehandeld of ingegrepen wordt of moet worden. Dit citaat komt uit de 五燈會 元 [五灯会元 wu deng hui yuan] (pagina 597) een boeddhistisch werk uit het jaar 1252. 鷹翱高空, 非雨即風 [鹰翱高空, 非雨即风 ying ao gaokong, fei yu ji feng]. Letterlijk: “Als adelaars hoog vliegen dan is er geen regen en geen wind”. Een spreekwoord met als betekenis ‘als alles mee zit dan is het ook geen kunst’. Deze term is ook als weerspreuk in gebruik en vergelijkbaar met: ‘de zwaluwen vliegen hoog’. Een variant hierop (met exact dezelfde betekenis en vertaling) is: 鷹飛高空, 無雨即風 [鹰飞高空, 无雨即风 ying fei gaokong, wu yu ji feng]. 鷹擊毛摯 [鹰击毛挚] yingjimaozhi – De adelaar slaat zijn vleugels uit (om zijn prooi te vangen). Een term om iemand te beschrijven die zich als een tiran gedraagt. De term is ontleend aan de Shiji 史記 [史记], geschreven door de historicus Sima Qian. In hoofdstuk 122 lezen we dat Yi Zong 義縱 [义纵], gestorven in het jaar 117 voor Christus, werd benoemd tot prefect (太守 taishou) in Nanyang 南陽 [南阳] in de provincie Henan en dat hij daar met harde hand orde op zaken stelde. De Chinezen doen hem onrecht aan om hem als tiran te bestempelen. De man was weliswaar erg hard maar ook erg rechtvaardig. Hij accepteerde geen belastingontduiking door adellijke families en uiteindelijk waren de mensen zo eerlijk (of bang) geworden dat ze een beurs met geld op straat lieten liggen zodat de rechtmatige eigenaar deze weer makkelijk terug zou kunnen vinden. 鷹視狼步 [鹰视狼步 yingshi lanbu] - Het uiterlijk van een valk en het loopje van een wolf – een term die gebruikt wordt om iemand te beschrijven slecht en gemeen is. Het verwijst naar de wrede vorst Gou Jian (勾踐 [勾践]) van de staat Yue (越) die leefde van 496 tot 465 voor Christus. Deze man was weliswaar hard voor zijn onderdanen, maar ook spartaans voor zichzelf. Ook het gezegde ‘Slapen op sprokkelhout en proeven van gal’ 臥薪嚐膽 [卧薪嚐胆 wo xin chang dan] komt van deze vorst. Hij zwoer dat te blijven doen en niet te rusten voordat hij zijn © St. Werkgroep Het Zevengesternte
7
koninkrijk weer terug had veroverd op vorst Fu Cha 夫差. Voor de beslissende aanval op Fu Cha liet hij in de voorste linies een groot aantal misdadigers onthoofden om indruk te maken op zijn vijand. Nadat hij Fu Cha verslagen had, liet hij geen van zijn tegenstanders in leven en zelfs een aantal van zijn eigen adviseurs werden ‘opgeruimd’ om te voorkomen dat zij zich in de toekomst tegen hem zouden keren. 鷹揚宴 [鹰扬宴 yingyangyan] - Banket ter verwelkoming van de adelaars - tijdens de Qingdynastie (1644-1912) was het gebruikelijk dat iedereen na het behalen van het examen voor de 2e graad op de Keizerlijke militaire academie werd uitgenodigd voor dit banket. Hiervan is de term 鷹揚 [鹰扬 yingyang] afgeleid, nog steeds in gebruik voor: ‘bijzonder’, ‘opvallend’ (in positieve zin) of ‘krachtig’. Vroeger werd bij hoge officieren een ‘valkenvaandel’ of ‘adelaarsvaandel’ meegedragen. 鷹犬 [鹰犬 yingquan] - Valken en honden – een term gebruikt voor lakeien of loopjongens, maar ook voor ingehuurde criminelen. Deze term is ook bekend met vier karakters als: 鷹犬爪牙 [鹰犬 爪牙 yingquan zhaoya] – Valken en honden, klauwen en kaken. 鷹犬之任 [鹰犬之任 ying quan zhi ren] - Zaken van valken en honden - taken of plichten die van weinig belang zijn. 鷹擊長空 [鹰击长空 ying ji changkong] - De havik doorklieft de lucht – iemand die alles (over)ziet, snel handelt en alles overwint. Deze tekst komt meestal voor op een tekening of schilderij waarop een roofvogel staat afgebeeld die hoog over bergen en wolken vliegt. 鷹隼 [鹰隼] ying sun – Haviken en valken – onbehouwen of ruw volk. 鷹鼻鷂眼 [鹰鼻鹞眼] yingbiyaoyan – De neus van een havik en het oog van een wouw - sinister en kwaadaardig kijkend of een sinister en kwaadaardig uiterlijk. 鷹鸇 [鹰鹯] yingzhan – Adelaars en buizerds - mannen met macht. Feitelijk is een ‘zhan’ een grijskop buizerd (Butastur indicus). 鷹揚之膽 [鹰扬之胆] yingyangzhidan - De moed van een adelaar - zeer moedig. De beroemde dichter Du Fu (712-770) schreef in het jaar 745 voor zijn vriend en mededichter Li Bo (699-762) een gedicht onder de titel 贈李白 [赠李白 zeng li bo] 'geschenk aan Li Bo'. Dit gedicht over afscheid, tijdelijkheid en drank eindigt met de strofe: 飛揚跋扈為誰雄? [飞扬跋 扈为谁雄? feiyangbahu wei shui xiong?] - "... wat brengt arrogantie en dominantie onze helden?" De eerste vier karakters 飛揚跋扈 [飞扬跋扈 feiyangbahu] uit de laatste strofe (‘arrogant en dominant’) werden verheerlijkt tijdens de laatste oorlog tegen Japan (1937-1945) en stonden voor de heldhaftige Chinese soldaat die ten strijde trok tegen de Japanse overmacht. Du Fu heeft overigens ook nog een gedicht gemaakt over een rolschildering van een adelaar (畫鷹 © St. Werkgroep Het Zevengesternte
8
[画鹰 hua ying]), waarbij hij zijn verwondering uitspreekt over de levendigheid van het schilderij. Ying 英 als homoniem in de betekenis van de beste, superieur, de top, getalenteerd mens, super, een bijzonder mens en held (ook gebruikt voor een vaantje bovenaan een lans). Deze betekenis komt uit de Huainan Zi (淮南子), een Schildering door Zhang Shunzi (張舜咨 [张舜咨]), circa 1330 boek uit de Westelijke Han, tweede eeuw voor onze jaartelling, waarin alles staat wat een keizer moet weten (dit werk is overigens pas in 2010 voor het eerst integraal in het Engels vertaald). Daar vinden we in hoofdstuk 20, paragraaf 18 de volgende tekst: 故智過萬人者謂之英, 千人者謂之俊, 百人者謂之豪, 十人者謂之傑 [故智过万人者谓之英, 千人者谓之俊, 百人者谓之豪, 十人者谓之杰 gu zhi guo wan ren zhe wei zhi ying, qian ren zhe wei zhi jun, bai ren zhe wei zhi hao, shi ren zhe wei zhi jie]. “Wie wijzer / slimmer / intelligenter is als tienduizend mensen noemen wij ‘ying’ (superieur), wie wijzer is als duizend mensen noemen wij ‘jun’ (briljant), wie wijzer is dan honderd mensen noemen wij ‘hao’ (buitengewoon) en wie wijzer is dan tien mensen noemen wij ‘jie’ (bijzonder)” De Peng Een bijzonder grote roofvogel of ‘super-adelaar’ is in China bekend onder de naam ‘Peng’ 鵬 [鹏] of 鵬鳥 ‘Peng-vogel’ [鹏鸟 peng niao]. De ‘Peng’ wordt nogal eens vertaald als ‘Roc’ of ‘vogel Roc’. Deze vertaling is echter onjuist, omdat de naam ‘Roc’ voortkomt uit de Arabische literatuur van de 11e en 12e eeuw en vermoedelijk pas ergens tussen de 14e en 16e eeuw in China en de rest van de wereld bekend werd. De naam ‘Peng’ bestond toen in China al een kleine tweeduizend jaar. De Peng behoort tot de ‘goede voortekenen’ en kondigt vrede en vrijheid aan. De ‘Peng’ vliegt volgens de overlevering - zonder te rusten een afstand van 九萬里 [九万里] 90.000 li (omgerekend ongeveer 54.000 kilometer) en is het symbool voor een snelle vooruitgang, met name in studie en carrière. Hij hoeft maar een paar keer met zijn vleugels te slaan en is dan al weer honderden mijlen verder. De oudste bron waarin gesproken wordt over de ‘Peng’ is het eerste hoofdstuk van de Innerlijke Geschriften 逍遙游 [逍遥游 xiaoyao you] van Zhuangzi 莊子 [庄子], een taoïstisch filosoof die geleefd zou hebben in de vierde eeuw voor Christus. De ‘Peng’ is dan ook typisch taoïstisch en wordt soms samen met het zeemonster met de naam 鯤 © St. Werkgroep Het Zevengesternte
9
[鲲 kun] afgebeeld – volgens sommige beschrijvingen zou dit een soort walvis zijn, volgens andere verslagen wordt hiermee de tonijn bedoeld. De ‘Kun’ zou volgens sommige bronnen in een ‘Peng’ kunnen veranderen daarom wordt de ‘Peng’ ook wel 鯤鵬 [鲲鹏 kunpeng] genoemd. Een 鵬鯤 [鹏鲲 pengkun] bestaat overigens ook en dat betekent: ‘iets geweldigs’ of ‘een indrukwekkend persoon’. De vis wordt ook wel Kun-vis 鯤魚 [鲲鱼 kun yu] genoemd en als deze verandert in een Peng-vogel 鵬鳥 [鹏鸟 Peng niao] betekent dat promotie! Dat dit een variant is op ‘De karper die door de drakenpoort springt’, wordt benadrukt door het feit dat er ook verhalen zijn waarbij de Kun-vis 鯤魚 [鲲鱼] in een Kun-draak 鯤龍 [鲲龙 kun long] verandert. Soms staat er tekst bij een tekening of schildering van een ‘Peng’; de meest voorkomende zijn: 鵬程 [鹏程 pengcheng] – De reis (vlucht) van een ‘Peng’ - een goede toekomst tegemoet gaan. Een aantal varianten hierop zijn: 鵬程萬里 [鹏程万里 pengchengwanli] - De vogel ‘Peng’ vliegt duizend mijl - de reis (vlucht) van een Peng over duizend li (en dat is voor een ‘Peng’ natuurlijk een peulenschil). 大鵬展翅 [大鹏展翅 dapengzhanchi] – De grote ‘Peng’ (soms vertaald als ‘havik’) slaat zijn vleugels uit – meestal gebruikt bij het begin van een onderneming of de start van een bedrijf. Deze term wordt ook gebruikt om een spelsituatie in ‘wei qi’ (het Chinese schaakspel) aan te geven en om een pose (houding) in ‘tai chi’ [taijiquan] (en enkele vechtsporten) te beschrijven. 展翅高飛 [展翅高飞 zhanchigaofei] - Naar grote hoogte klimmen - onbegrensde mogelijkheden (goede vooruitzichten) en grote ambitie. Deze term is populair bij het beschrijven van de carrière van een popster, bij de geboorte van een baby, het starten van een bedrijf, of het lanceren van een nieuw type auto. Soms wordt bij deze tekst een kraanvogel afgebeeld in plaats van een ‘Peng’. 大展鴻圖 [大展鸿图 dazhanhongtu] - Je ambities realiseren of ergens helemaal voor gaan. Ook geschreven als 大展宏圖 [大展宏图] 鵬圖 [鹏图 pengtu] - Enorme plannen, grote plannen of grootse plannen. 鵬舉 [鹏举 pengju] - Een groots opgezette actie of doorzetten tot je je doel hebt bereikt, maar ook een bijnaam van de beroemde Generaal Yue Fei 岳飛 [岳飞] die leefde van 1103 tot 1141 en zijn leven in dienst stelde om China te beschermen tegen de oprukkende legers van de noordelijke stammen, die zich verenigd hadden onder het banier van de Jin (金). Helaas stief deze patriot niet op het slagveld of op hoge leeftijd, maar werd hij het slachtoffer van een hofintrige. Tot slot willen wij nog uw aandacht vragen voor een Chinees gezegde waar de ‘Peng’ een rol in speelt en dat is: 鵬鷃 [鹏鷃 pengyan] - Als een ‘Peng’ en een kwartel - een term om aan te geven dat er sprake is van een 'enorm verschil' in grootte of kracht. Het karakter voor ‘yan’ (鷃) behoort overigens officieel wel tot de serie karakters die in op het vasteland van China zijn vereenvoudigd, maar is tot op heden ‘vergeten’ bij het omzetten naar computerfonts. © St. Werkgroep Het Zevengesternte
10
