Behandelend ambtenaar: A.M.W.J.H.Merks Beleidsveldbeheerder: H. van Stokkom Portefeuillehouder: C. Moonen Ambtenaar aanwezig bij het DT: Ja
Zaaknr. : 13.zk11530 Kenmerk : 14IT012153 Barcode
:
*14IT012153*
Waterschapsverkiezingen 2015 Doel van de notitie: Besluitvorming door algemeen bestuur over het projectplan waterschapsverkiezingen 2015 en het projectplancommunicatie waterschapsverkiezingen 2015, met bijbehorend uitvoeringskrediet . Ook besluitvorming over de vestigingsgemeente van het hoofdstembureau. Samenvatting: De eerstkomende bestuursverkiezingen voor het algemeen bestuur van waterschap Brabantse Delta vinden plaats op 18 maart 2015. Wat deze bestuursverkiezingen bijzonder zal maken (en afwijkend van vorige verkiezingen) is het gevolg van een wijziging van de Kieswet en de Waterschapswet (en het daarop rustende Waterschapsbesluit) per 1 juli 2014. De regelgeving gaat nu uit van directe stembusverkiezingen voor de categorie ingezetenen voor alle waterschappen in Nederland op dezelfde dag als de verkiezingen voor provinciale staten met uitvoering door de gemeenten. Advies: Het AB: 1. stemt in met het projectplan waterschapsverkiezingen 2015 en 2. stelt hiervoor een uitvoeringskrediet beschikbaar van € 1.500.000,=. 3. wijst op grond van artikel E6a, 1e lid Kieswet de gemeente Breda aan als vestigingsgemeente van het hoofdstembureau van Waterschap Brabantse Delta.
Bespreking in: Directieteam
Vergaderdatum: 3 juni 2014
Overlegvergadering Dagelijks Bestuur
17 juni 2014
Georganiseerd Overleg Besluitvormend AB
9 juli 2014
Bijlage(n) bij het besluit Projectplan Waterschapsverkiezingen 2015 Besluit Uitvoeringskrediet Besluit vestigingsgemeente
14IT009633 14IT014479 14IT016203
Achtergronddocument(en) Bijlage 1 projectplan Draaiboek waterschapsverkiezingen 2015 Brief van de UvW d.d. 5 mei 2014 kostenverdeling verkiezingen
14IT012904 14IN015928
Aanleiding De eerstkomende bestuursverkiezingen voor het algemeen bestuur van waterschap Brabantse Delta vinden plaats op 18 maart 2015. Wat deze bestuursverkiezingen bijzonder zal maken (en afwijkend van vorige verkiezingen) is het gevolg van een wijziging van de Kieswet en de Waterschapswet (en het daarop rustende Waterschapsbesluit) per 1 juli 2014. De regelgeving gaat nu uit van directe stembusverkiezingen voor de categorie ingezetenen voor alle waterschappen in Nederland op dezelfde dag als de verkiezingen voor provinciale staten. Gelijktijdig loopt de openbare sollicitatie- en kiesprocedure voor de vertegenwoordigers van de bijzondere categorieën voor de geborgde zetels via de daarvoor aangewezen organisaties. (NB. De discussie die op dit moment loopt met de provincie Noord-Brabant over het aantal geborgde zetels in het algemeen bestuur is weliswaar een parallel proces met de organisatie van de verkiezingen maar is verder niet van invloed op de organisatie). Ook wordt van het algemeen bestuur een formeel besluit gevraagd over de vestigingsgemeente van het hoofdstembureau. Beoogd effect Het beoogde resultaat zijn rechtsgeldige bestuursverkiezingen waarbij optimaal wordt geprofiteerd van de gelegenheid om de naamsbekendheid van het waterschap te verbeteren: de kiezer weet wat het waterschap is en kent de taken van het waterschap Er wordt gestreefd naar een zo hoog mogelijk opkomstpercentage tegen zo laag mogelijke kosten. Argumenten Het organiseren van de verkiezingen is een wettelijk opgedragen taak. De organisatie van bestuursverkiezingen zal deels landelijk (Unie van Waterschappen) in samenwerking met het IPO/de VNG en deels regionaal door waterschap Brabantse Delta in samenwerking met de inliggende gemeenten plaatsvinden. Het resultaat moet zijn – zoals hiervoor al gezegd – rechtsgeldige verkiezingen zodat het nieuwe algemeen bestuur een representatieve afspiegeling zal zijn van de belangen in het beheersgebied van het waterschap. De verkiezingsuitslag is formeel bepaald op 23 maart 2015. Op 25 maart 2015 is de laatste vergadering van het huidige algemeen bestuur waarin ze de geloofsbrieven van de nieuwe bestuursleden onderzoeken. Het nieuwe algemeen bestuur treedt aan op 26 maart 2015. De overkoepelende boodschappen bij communicatie zijn: ‘Er valt wat te kiezen’ en ‘Er zijn verkiezingen op 18 maart 2015’ . Uiteraard hanteert het waterschap ook de vaste kernboodschap: ‘Waterschap Brabantse Delta zorgt voor sterke, veilige dijken en kades, zuivert rioolwater, regelt de hoogte van het water en beschermt de natuur’. Onder de centrale boodschap komen per doelgroep boodschappen waarmee het werk van het waterschap en het waarom van dit democratisch gekozen bestuursorgaan belicht worden. Die boodschappen moeten aansluiten bij de vragen en belevingswereld van die betreffende doelgroep. Als 40% van de stadsbewoners nog steeds denkt dat het waterschap voor schoon drinkwater zorgt, is er nog missiewerk te verrichten. Deelnemende politieke groeperingen formuleren hun eigen boodschappen die aanhaken bij waterthema’s in de leefomgeving van kiezers. Er wordt gestreefd naar een zo hoog mogelijk opkomstpercentage tegen zo laag mogelijke kosten. De communicatie is erop gericht om aan te sluiten bij de directe belevingswereld van potentiële kiezers. De onbekendheid over het waterschap en wat het waterschap doet, is vaak een reden voor mensen om niet te gaan stemmen. Met gerichte communicatie kan het waterschap die kennis en interesse vergroten. Het is daarnaast de uitdaging voor de politieke groeperingen die meedoen aan de verkiezingen om de kiezer inzicht te geven in keuzes en dilemma’s in het waterbeheer en hen duidelijk te maken dat er dus wat te kiezen valt! De verkiezingen zijn een uitgelezen kans om het (bestuurlijk) werk van het waterschap over het voetlicht te brengen. Dure en duur uitziende publiciteitscampagnes zijn in deze tijd echter niet gepast. Bovendien leveren die op de aspecten van naamsbekendheid en opkomstverhoging, relatief weinig op. Daarom wordt bij de uitwerking van de communicatiestrategie ingezet op genereren van free publicity, meeliften met reguliere communicatiemomenten en met watergerelateerde evenementen en door de inzet van social media. Ook het bestuur en de medewerkers kunnen fungeren als ambassadeur voor de verkiezingen. Het beschikbare communicatiebudget voor de verkiezingen wordt ingezet voor versterking van de externe communicatie middels extra interne uren. Aanwijzen vestigingsgemeente hoofdstembureau Voor de waterschapsverkiezingen wordt altijd een stembureau benoemd (nu op basis van de Kieswet hoofdstembureau genoemd). Het dagelijks bestuur benoemt de leden van dit hoofdstembureau dat onder leiding staat van de dijkgraaf. Op basis van artikel E6a, 1e lid Kieswet dient het algemeen bestuur nu ook de vestigingsgemeente van het hoofdstembureau aan te wijzen. Met deze nota wordt tevens een formeel besluit gevraagd om Breda aan te wijzen als vestigingsgemeente van het hoofdstembureau (zie bijgevoegd besluit).
Kanttekeningen en risico’s Uitvoering door gemeenten De uitvoering van de verkiezingen is de verantwoordelijkheid van de gemeenten en dus ook alle problemen die met de uitvoering samenhangen. De kans bestaat dat gemeenten de uitvoering van twee verkiezingen op één dag niet aankunnen( In een worst-case scenario kan dit tot hertellingen van stemmen leiden). Eventuele problemen hebben zeker een uitstraling naar het imago van de waterschappen, ook al ligt de verantwoordelijkheid elders. De gemeenten binnen het beheergebied van het waterschap hebben geen ervaring met dubbele verkiezingen. Grotere gemeenten buiten het beheergebied van Brabantse Delta (Rotterdam, Amsterdam) hebben die ervaring met verkiezingen op één dag (deelraadsverkiezingen in combinatie met andere verkiezingen) wel. De UvW gaat dit onder de aandacht brengen van de VNG zodat ervaringen landelijk gedeeld kunnen worden. Vanuit de UvW wordt verder een gezamenlijke strategie bedacht om schade in voorkomende gevallen zoveel mogelijk te kunnen beperken. Er wordt nog een landelijk protocol opgesteld. Ambtelijk zullen alle gemeenten in het beheergebied worden bezocht om over de uitvoering en de samenwerking met het waterschap te praten. Kiezersbestand en waterschapsgrenzen Om twee verkiezingen op een dag te kunnen organiseren en het juiste kiezersbestand aan het juiste waterschap te koppelen, is een aanpassing van de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) van de gemeenten nodig. Een complicatie daarbij is dat de GBA, gelet op de overgang naar de Basisadministratie Persoonsgegevens, op “slot “zit tot 2018. De kennis over de gebiedsbegrenzing en bestandsopbouw is overigens niet meer in eigen huis aanwezig maar verplaatst naar de Belastingsamenwerking West-Brabant (BWB). Dit is een landelijk probleem. Daarom heeft de UvW in overleg met de VNG, BZK, I&M en NVVB (Nederlandse Vereniging Voor Burgerzaken) besloten de problematiek van de “waterschapsgrenzen” op te pakken vanuit de beschikbare geo-informatie en vervolgens een koppeling te maken met de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). De waterschapsgrenzen worden over de gemeentelijke grenzen (kaarten) gelegd en vervolgens wordt door een koppeling met de BAG bepaald welk object in welk waterschap ligt. Elke persoon in Nederland is gekoppeld aan een object (wooneenheid) en op deze manier zou de gemeente in staat moeten zijn een kiesbestand te maken. Volgens de UvW zijn er nog wel een paar hobbels maar deze zijn te overzien. In de komende tijd wordt door de UvW en de VNG aan een procedure gewerkt, die vervolgens getest kan worden. Het risico lijkt dus te overzien. In hoeverre er nog een beroep op de BWB moet worden gedaan is nog de vraag. Echter om op eventualiteiten voorbereid te zijn, is wel contact gezocht met de Belastingsamenwerking West-Brabant. Hogere bijdrage aan gemeentefonds Voor de uitvoering van de waterschapverkiezingen zullen de gemeenten een vast bedrag ontvangen (via het gemeentefonds). Hiervoor zullen ze het moeten doen. Vanuit waterschap Brabantse Delta wordt er geen directe financiële bijdrage verleend aan de inliggende gemeenten. Ook zullen geen andere middelen of personen ter beschikking worden gesteld voor de uitvoering (op verzoek kan het waterschap natuurlijk wel bij de bestuursleden en medewerkers een oproep doen uitgaan om op persoonlijke titel zitting te nemen in een stembureau. Zij krijgen dan daarvoor van de gemeente een bijdrage net zoals de andere stembureauleden). Inmiddels is bekend dat bij deze verkiezingen wordt uitgegaan van een bedrag van € 1,84 per kiesgerechtigde. Deze afspraak tussen UvW en VNG geldt eenmalig. Na 2015 wordt bekeken hoe er een structurele oplossing voor het vergoeden van de extra kosten van de gemeenten kan worden gevonden. Daarbij wordt rekening gehouden met de bredere discussie over de kosten van verkiezingen naar aanleiding van het rapport van de commissie Van Beek (brief van de UvW d.d. 5 mei 2014 kenmerk 14IN015928). Faciliteren groeperingen De politieke partijen/groeperingen zijn zelf verantwoordelijk voor het voeren van hun eigen campagne. Het bestuur bepaalt in hoeverre de politieke partijen/groeperingen worden gefaciliteerd. Het is om politiekethische redenen gewenst om hierin als waterschap zeer terughoudend te zijn. De grens tussen wat wel kan en niet kan moet steeds in de gaten worden gehouden.
-2-
Uitgangspunten met voorbeelden bij mogelijke ondersteuning partijen / groeperingen: Wat kan? Verkiezingswebsite van het waterschap waarop links staan naar programma’s en kandidaten. Ondersteuning van de partijen met een informatiepakket over de taken van het waterschap. Wat gebeurt er al? Kieswijzer: die wordt betaald uit landelijk budget van de verkiezingen. Alle partijen zullen input moeten leveren. Eventueel samen met provincie. Regie: UvW. Landelijke campagne: zoals altijd bij de verkiezingen ter bevordering van de opkomst. Regie: Ministerie Algemene Zaken. Verkiezingsborden: geplaatst door gemeenten, zijn onderdeel van de uitvoering. Gemeenten zullen het plakken van posters op diverse wijzen organiseren. Wat kan er niet? Campagnebudget voor de partijen. Organiseren van campagneactiviteiten of ondersteuning hierbij door ambtenaren. Uitzoeken van informatie ten behoeve van verkiezingsprogramma’s. Schrijven van verkiezingsprogramma’s door ambtenaren. Geven van debattrainingen etc. Betalen van drukkosten van flyers etc. Organiseren van een verkiezingsdebat. Organiseren van een bustour met de kandidaten door het gebied. Financiële dekking Ja, wel extra financiële consequenties. De investeringsraming bedraagt € 1.500.000,-. In het IP2014-2015 onder nummer 7055 is een investeringsbedrag opgenomen van € 1.300.000,- . Oplevering
Verwachting bij kredietaanvraag
Verwachting bij Begroting 2014
04-2015
04-2015
Verwacht tijdstip oplevering Investering
Raming bij kredietaanvraag Investering
Waarvan bijdrage derden
Totaal benodigd krediet instandhoudingsinvestering
€ 1.500.000,-
Kapitaallast
Raming bij kredietaanvraag
Watersysteembeheer 2016 (67%) Zuiveringsbeheer 2016 (33%) Totaal kapitaallasten
Raming bij begroting 2014 Investering
Waarvan bijdrage derden
€ 1.300.000,-
€ 278.300,€ 137.100,€ 415.400,-
Voor het opstellen van begroting 2015 zal zodanig worden geprioriteerd op de investeringen dat het totale investeringsvolumes ( en kapitaallasten) per taak binnen de kaders van de kadernota 2015-2025 blijven. Het gevraagde uitvoeringskrediet is hoger dan het bedrag dat voor deze investering in de mandateringslijst 2014 is opgenomen. De kredietaanvraag moet daarom ter goedkeuring aan het algemeen bestuur worden voorgelegd. Bij het opstellen van de begroting 2014 was nog niet bekend hoe de nieuwe wijze van de directe verkiezingen met de daarbij behorende kosten zouden zijn. Evenmin was bekend dat een gedeelte van de financiering via het gemeentefonds zou lopen. Daarom werd in de begroting 2014 nog uitgegaan van de kosten van de verkiezingen in 2008. Pas februari 2014 werd helder dat de kosten hoger zouden zijn en dat de financiering via het gemeentefonds gaat lopen voor wat betreft de uitvoering door de gemeentes.
-3-
Dit leidt tot de volgende berekening: Gemeentefonds 632.000 kiezers * € 1,84 Communicatie UvW 2 * 11.350,= Interne uren Interne uren 2250* €60,-= Regionale eigen Communicatie kosten Totaal
€ 1.162.880,= € 22.700,= € 135.000,€ 179.420,= € 1.500.000,=
De interne uren zijn als volgt opgebouwd: Projectleider met administratieve 800 uren ondersteuning Jurist 250 uren Communicatiemedewerker 550 uren Bestanden/ ICT (BWB) 600 uren ICT 50 uren Deze interne zijn gebaseerd op de verkiezingen 2008. Opgemerkt wordt dat aan het bedrag van € 1.162.880,= niet valt te ontkomen. ./.
Het AB wordt voorgesteld een krediet te voteren ad € 1.500.000,- (zie bijgevoegd investeringsbesluit). Uitvoering De uitvoering van de waterschapsverkiezingen zal in handen liggen van de gemeenten. Dit heeft voor de procedures en uitvoering van de verkiezingen verregaande consequenties. Voor de procedures zal de Kieswet worden gevolgd met de daaraan gerelateerde modellen en besluiten. Net zoals in 2008 zullen de verkiezingen plaatsvinden aan de hand van een lijstenstelsel voor de categorie ingezetenen en een sollicitatie- en benoemingsprocedure voor de bijzondere categorieën voor het waterschapsbestuur. Communicatie Voor een uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar het projectplan. Hier kan nog kort het volgende opgemerkt over de uitvoering. Er is een door de Unie van Waterschappen opgestelde landelijke communicatiestrategie. De Unie van Waterschappen zelf organiseert geen landelijke campagne maar zorgt wel voor free publicity en een communicatietoolkit met onder meer Q&A’s, webcare en scenario’s voor crisiscommunicatie. Ook zorgt de UvW er voor dat er landelijk een kieswijzer komt waar de partijen en kandidaten van de waterschappen regionaal invulling aan kunnen geven. Bekend is ook al dat er weer “postbus 51” spotjes komen. De gemeenten zorgen voor de ‘stembuscommunicatie’. Zij verzorgen onder meer de wettelijke bekendmakingen, de verspreiding van de kandidatenlijsten, de informatie over wanneer, waar en hoe te stemmen, de verspreiding van de stempassen en het beschikbaar stellen van de publicatieborden in de openbare ruimte. Waterschap Brabantse Delta zorgt voor de regionale communicatie. Zie voor de uitwerking en raming het projectplan. De Brabantse waterschappen delen hun regionale communicatiestrategie en bespreken de hoofdlijnen met elkaar. Ze kijken waar ze gezamenlijk kunnen optrekken met de provincie om de verkiezingen onder de aandacht van de potentiële kiezers te brengen. Het gaat dan bijvoorbeeld om afstemmen van het gebruik van media, middelen en timing van de communicatie. Overleg daarover is in april 2014 gestart. Beide overheden kunnen dan profiteren van de ‘slipstream’ van gecombineerde verkiezingen om de aandacht voor de verkiezingen te bevorderen. Relatie met beleidsvelden - Winnend Samenwerken in Brabant Zowel met De Dommel, Aa en Maas als de provincie is de samenwerking al opgestart. Er zijn kansen op het gebied van het slim doorverwijzen naar elkaar, gezamenlijke inkoop en het afstemmen van elkaars acties en evenementen. - Bijdrage aan doelen voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Niet aan de orde.
-4-
