ZUIDELIJKE KLANKEN MET PASCAL ROGÉ Vrijdag 23 oktober – zondag 25 oktober
Ramón Tebar dirigent Pascal Rogé piano
PROGRAMMA Maurice Ravel (1875 – 1937) Rapsodie espagnole (1907-08) I. II. III. IV.
Prélude a la nuit Malagueña Habanera Feria
Pianoconcert in G (1931) I. Allegramente II. Adagio assai III. Presto
Pauze
Maurice Ravel Alborada del gracioso (1905 / orkestratie 1918)
Manuel de Falla (1876 – 1946) El sombrero de tres picos (1919) Suite nr. 1 I. II. III IV. V.
Introductie Middag Dans van de molenaarsvrouw (Fandango) De magistraat De druiven
Suite nr. 2 I. Dans van de buren (Seguidillas) II. Dans van de molenaar (Farruca) III. Slotdans (Jota)
Wie neem jij mee? Een verjaardag, jubileum, bedankje of zomaar. Met dé orkestbon geef je een onvergetelijke muzikale ervaring cadeau.
bestel de orkestbon op orkestbon.nl
Ramón Tebar
dirigent
Van jongs af aan is de Spaanse dirigent Ramón Tebar verknocht aan opera. Reeds op vijftienjarige leeftijd werkte hij als repetitor en later als assistent-dirigent bij de opera in zijn geboorteplaats Valencia. Al gauw leidde hij concerten en debuteerde hij in de opera met Don Pasquale van Donizetti. In Valencia volgde hij ook zijn conservatoriumopleiding die hij met onderscheiding afsloot, waarna hij diverse directieconcoursen op zijn naam zette. In korte tijd werd hij een veelgevraagd dirigent bij veel operagezelschappen en orkesten, aanvankelijk in Spanje, maar later ook in landen als Italië, Frankrijk en Rusland. Bij het Gelders Orkest was hij in september 2013 al eens te gast met een programma rond sopraan Angela Gheorghiu. In 2005 vestigde Ramón Tebar zich in Amerika. Daar werkte hij bij orkesten als het Cincinnati Symphony Orchestra en het Atlanta Symphony Orchestra. Maar ook maakte hij er furore in
Berganza. Zijn langlopende verbintenis met de
de opera en werd hij benoemd tot muzikaal
Florida Grand Opera zet hij voort als chef-diri-
leider bij de opera’s van Cincinnati en Palm
gent. Daarnaast is hij in maart 2015 benoemd
Beach. Hij begeleidde er grote zangers als
tot vaste gastdirigent van de Opera van het
Placido Domingo, Montserrat Caballé en Teresa
Spaanse Valencia.
Pascal Rogé
piano het Concours International Marguerite Long – Jaques Thibaud in Parijs won. Vanaf dat moment gaf hij over de hele wereld concerten en recitals. Hij concerteerde met vrijwel alle grote Franse en Engelse orkesten, met het Montreal Symphony Orchestra en het Koninklijk Concertgebouworkest. Pascal Rogé heeft een grote voorkeur voor het opnemen van cd’s: “Zo kan ik proberen een ideale interpretatie te maken. Ik kan luisteren, veranderen, monteren, net als een schrijver of een schilder.” Veel van zijn cd’s zijn bekroond met onder meer een Edison en een Grand Prix du Disque. Zijn opnames van de pianoconcerten van Saint-Saëns en het complete pianooeuvre van Debussy worden als exemplarisch beschouwd. Tijdens één van zijn vele tournees in Japan ontmoette hij de pianiste Ami Hakuno. Zij trouwden en vormen sindsdien een spraak-
Pascal Rogé (1951) was nog maar 11 jaar
makend pianoduo. Verscheidene componisten
oud toen hij werd toegelaten tot het conser-
hebben het unieke samenspel van dit duo (vier
vatorium van Parijs. Vier jaar later won hij er
handen en twee harten, zoals zij zelf hun geza-
de prijzen voor piano en kamermuziek. Zijn
menlijke carrière betitelen) ontdekt en speciaal
absolute doorbraak kwam toen hij in 1971
voor hen gecomponeerd.
‘Orkest te groot voor het aantal maten’
bijzonder verfijnd converseerde. Ze sprak vloei-
Als er, buiten Spanje zelf, één land is waar
end Spaans en ik apprecieerde het vooral als ze
de muziek van het Iberisch schiereiland een
jeugdherinneringen opriep uit de jaren die ze in
vruchtbare voedingsbodem heeft gevonden,
Madrid had doorgebracht. Het was weliswaar
dan is het wel Frankrijk. Bizet riep in Carmen
een eerdere periode dan de mijne, maar sporen
de Spaanse kleuren al levensecht op, maar
van mij bekende gewoonten waren gebleven.
nog overtuigender is Ravel. Zijn Spaanse kant
Toen pas begreep ik hoe gefascineerd haar zoon
domineert dit programma. Niet voor niets
heeft moeten luisteren naar die herinneringen
reageerde Manuel de Falla opgetogen op Ravels
die ongetwijfeld geïntensiveerd worden door
Rapsodie espagnole: ‘Ze verraste me door haar
de extra kracht die ze kregen door de verwante
Spaanse karakter. Maar hoe kon ik de subtiele
zang- en dansthema’s.’ De Rapsodie espagnole
echte Spaanse gerichtheid van Ravel verklaren
werd gecomponeerd in 1907-08 en is Ravels
met de wetenschap die hij me zelf had gegeven
eerste groots opgezette werk voor orkest. Toch
dat de enige link met mijn land was dat hij in
dateert een deel ervan van eerder: de Habanera
de buurt van de grens geboren was? Ik kon al
was een orkestratie van een compositie voor
spoedig het raadsel oplossen: Ravels Spanje was
twee piano’s uit 1895. Het geheel werd op
een Spanje dat hij op geïdealiseerde manier had
15 maart 1908 voor het eerst uitgevoerd. Toen
gevoeld door zijn moeder. Zij was een vrouw die
Francis Poulenc jaren later de componist ermee
complimenteerde, was Ravels reactie zuinig: hij vond de Habanera een mislukking, omdat die slecht georkestreerd zou zijn. Poulenc reageerde verbaasd, maar Ravel antwoordde: ‘Het orkest is te groot voor het aantal maten.’
‘Verwording en inspiratie-onmacht’ Ravel schreef zijn twee pianoconcerten in dezelfde periode. Zelf verklaarde hij desgevraagd hierover dat het ‘een interessante ervaring’ was geweest om ze tegelijkertijd vorm te geven. Het Pianoconcert in G had oorspronkelijk in de Grote Zaal van het Concertgebouw in première zullen gaan. De gebeurtenis was voorzien voor maart 1931; de componist zelf zou de solopartij vertolken. Het liep echter anders: Ravel werd ziek en de voltooiing van het werk liet op zich wachten. Uiteindelijk besloot hij het op te dragen aan Marguerite Long, die het in Parijs in première bracht. Het Pianoconcert heeft een lange wordingsgeschiedenis: Ravels vriend Gustave Samazeuilh vertelde ooit dat hij al in 1911 uitgewerkte schetsen had gezien voor een concert met Baskische invloeden. Is het toeval
bont echter maakte de journalist het die klaagde
dat het openingsdeel van het Pianoconcert ook
over ‘verwording en inspiratie-onmacht’.
die Baskische sfeer verraadt? Het is niet de enige opmerkelijke inspiratiebron in het werk, want
Aubade van de joker
ook jazz-invloeden zijn duidelijk aanwijsbaar.
Evenals de Habanera uit de Rapsodie espagnole
Toen Ravel daar ooit naar werd gevraagd, was
is Alborada del gracioso van oorsprong een
zijn antwoord: ‘Wat wordt er tegenwoordig
pianowerk, eentje uit een set van vijf, ‘Miroirs’.
gemaakt zonder jazz-invloed? Maar het is niet
Ravel orkestreerde het werk op verzoek van
het enige. In het concert vindt u ook basbegelei-
impresario Sergej Diaghilev, die een ballet
dingen uit de school van Bach en een melodiek
wilde laten uitvoeren op een drietal werken van
die herinnert aan Mozart, aan de Mozart van het
Chabrier, Fauré en dus Ravel – hij droeg Ravel
Klarinetkwintet, dat trouwens het mooiste is dat
op ze te orkestreren. Onder de titel ‘Les Ménines’
hij geschreven heeft.’ Over Ravels Pianoconcert
(naar het schilderij van Velázquez) ging de
was niet iedereen even goed te spreken; heel
cyclus zo in 1919 in première. De titel van
Ravels bijdrage zelf verwijst naar een muzikale
Een oude volksvertelling, door Don Pedro de
ochtendgroet, in de woorden van Ravel ‘een
Alarcón omgewerkt tot een novelle. De Falla
groot op zichzelf staand scherzo in de stijl van
wilde deze als uitgangspunt nemen voor een
Chopin en Balakirev’.
komische opera, maar had daarvan moeten afzien omdat Alarcóns testament verbood de
De driekanten steek
novelle als operalibretto te gebruiken. Bijgevolg
Met Albéniz, Granados en Turina ontwikkelde
werd het een farsa mimica, muzikale klucht
Manuel de Falla een nationale muziekstijl,
met pantomime. Stravinsky vond dat onbe-
geënt op Andalusische volksmuziek. Geboren
vredigend en haalde samen met Diaghilev de
in Cádiz studeerde De Falla in Parijs, waar hij
componist over zijn pantomime uit te breiden
tussen 1907 en 1914 kennismaakte met alle
tot een volledig ballet. Als El sombrero de tres
belangrijke componisten van dat moment.
picos ging het in 1919 in première in Londen,
Onder wie ook Igor Stravinsky. Die bezocht de
met kostuums en decors van Picasso. Het succes
Spanjaard na diens terugkeer en hoorde toen
van deze ‘Driekanten steek’ inspireerde Falla om
Falla’s El corregidor y La molinera. In dat verhaal
twee suites eruit te destilleren.
laat de gouverneur een molenaar arresteren om ongehinderd diens vrouw te kunnen verleiden.
©Frits de Haen
Masterclass: Klassiek in 1 dag, mét concert Een uniek kijkje in de keuken van een symfonieorkest
Wat doet een dirigent nu eigenlijk? Of de
Repetitie & backstage tour
concertmeester? Waarom zitten de slagwerkers
Na de lunch, krijgt u een bijzonder kijkje in
achterin? Tijdens de masterclass Klassiek
de keuken. U mag live de repetities bijwonen.
in 1 dag op dinsdag 15 december 2015 in
Natuurlijk mag ook een rondleiding achter de
Musis Arnhem leert u alles over de ins en outs
schermen daarbij niet ontbreken.
van een symfonieorkest. Violist en verteller Wouter Schmidt neemt u mee op reis naar de
Naar het concert
wereld van klassieke muziek en bereidt u voor
Kers op de taart is hét concert. Tijdens deze live
op een groots live concert.
uitvoering hoort en ziet u alles wat tijdens de masterclass voorbij kwam. U zult meer horen
Tsjaikovski uitgelegd
dan u denkt!
Tijdens de masterclass staat de Russische componist Tsjaikovski centraal. Wouter Schmidt
De Masterclass vindt plaats op dinsdag
vertelt u alles over de rijke maar tragische Vijfde
15 december 2015 in Musis Arnhem. Het
Symfonie, vol onvervulde verlangens en angsten
concert zelf is later op een datum en in een zaal
en over de sprookjesachtige Notenkrakersuite.
naar keuze. Voor meer informatie en boeken
Natuurlijk kijkt u ook naar de noten en luistert u
www.hetgeldersorkest.nl
verschillende muziekfragmenten.
Binnenkort in de concertzaal Neem een kijkje op www.hetgeldersorkest.nl en laat u verleiden. Graag tot ziens bij een van onze concerten!
Mahlers Zesde symfonie Apeldoorn | Orpheus |13 november Nijmegen | De Vereeniging |14 november (met filmarrangement LUX) Arnhem | Musis| 15 november (met film arrangement FOCUS) Enschede | Wilminktheater | 18 & 20 november Blik op Vivaldi Utrecht | TivoliVredenburg |26 november Arnhem | Stadhuishal| 28 november Nijmegen | De Vereeniging |29 november Apeldoorn | Orpheus | 11 december Blazers in de balzaal Epe | Grote Kerk | 26 november Zutphen | Hanzehof | 10 december
Steun Het Gelders Orkest en word vriend! Voor slechts 35,- een jaar lang vriendschap, en profiteer van: • Gratis vrienden CD • Algemene ledenvergadering mét exclusief concert (toegang gratis) • Bijwonen van de orkestrepetities • Vriendentafels • Opera-excursie • Vriendenbrief • Voorrang bij abonnementen
Aanmelden kan op drie manieren: • De antwoordkaart bij de stand bij de concertzaal afgeven. • De antwoordkaart opsturen. Frankering is niet nodig. • Via de website vrienden.hetgeldersorkest.nl/word-vriend
Ja, ik wil graag vriend worden Voorletters Naam Adres Postcode Plaats Telefoon E-mail
Dhr. | Mevr.
Kaarten bestelt u via www.hetgeldersorkest.nl Telefoon 026 - 789 01 30 |
[email protected] |
HetGeldersOrkest |
@GeldersOrkest
Heeft u ook genoten van het concert? Word dan Vriend van Het Gelders Orkest en blijf op de hoogte van nieuws en activiteiten van het orkest en de Vereniging. Kijkt u voor meer informatie op vrienden.hetgeldersorkest.nl of vraag de folder bij de stand. Tot Vriend!
Ik wil graag vriend worden
