Zo verandert God jou ds. Gert Hutten
Voor Mariël
3
Zo verandert God jou Hutten, ds. Gert ISBN 978-90-8520-185-4 NUR 707 Boekverzorging: Patrick Staal, Ede www.staalontwerp.nl Drukker: Euradius
Euradius spant zich in om milieuvriendelijk te produceren. Bij het drukproces is een minimum aan chemicaliën en energie gebruikt. Dit papier draagt het keurmerk Forest Stewardship Council®. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid. © 2011 UITGEVERIJ BARNABAS - HEERENVEEN Alle rechten voorbehouden. Uitgeverij Barnabas is onderdeel van Uitgeversgroep Jongbloed te Heerenveen www.jongbloed.com
Inhoud Voorwoord
7
Inleiding
9
1. Geen oordeel meer 2. Plaatjes in je hoofd 3. Cross Country 4. In Christus zijn 5. Afrekenen met zonde 6. De wind in de zeilen 7. Kind van de Vader 8. Verlangen, denken en doen 9. Delen in Gods luister 10. De Zon
21 51 83 103 121 155 189 231 267 307
Literatuur
311
Voorwoord Zo verandert God jou is de pretentieuze titel van het boek dat voor je ligt. Alsof wij in een boek kunnen vatten hoe oneindig creatief God met ons bezig is. Toch leert de Bijbel fantastische dingen over hoe God ons wil veranderen. Over dat veranderingsproces gaat dit boek.
Omdat er niets nieuws onder de zon is, is ieder nieuw boek een collage van oude gedachten
De belangrijkste bron waaruit ik heb geput voor dit boek is de Bijbel zelf. Daarnaast heb ik veel opgestoken van allerlei publicaties die ik tijdens het schrijven van dit boek heb gelezen. Aan het einde van dit boek vindt u een lijst van schrijvers die mij hebben geïnspireerd. Veel gedachten, inzichten en voorbeelden zijn niet van mijzelf maar van hen. Ik heb veel geleerd van geloofshelden als C.S. Lewis, John Owen, Henri Nouwen en Jonathan Edwards. De boeken en preken van Tim Keller en John Piper zijn voor mij een bron van inspiratie en verfrissing. Hun preken over Romeinen 8 zijn zeer waardevol. Naast allerlei theologische boeken leer ik veel van bekende christelijke trainers uit het bedrijfsleven zoals Stephen Covey en Ben Tiggelaar. Ook zij zijn bezig met de vraag hoe mensen en organisaties kunnen veranderen. God is de bron van alle wijsheid die we tegenkomen. Ik ben erg blij dat ik mag werken in de warme en inspirerende Koepelkerk in Arnhem. Ik leer iedere dag van allerlei gesprekken met mooie mensen die God op mijn weg plaatst. Mijn leven is gevormd door deze prachtige genade-gemeente en door de warme band met 7
mijn gewaardeerde ‘partner in crime’ ds. Jan de Haan. Dank aan jullie, lieve broeders en zusters van de Koepelkerk! Boven velen dank ik mijn lieve en mooie vrouw Mariël, het mooiste cadeau dat ik ooit heb ontvangen. Samen met onze jongens, Jorian, Daan en Sil is zij mijn alles. Dankjewel voor jouw stimulans en de ruimte die je gaf om dit boek te schrijven. Dank je dat we samen mogen genieten van alles wat God geeft. Dit boek is opgedragen aan jou. Boven allen dank ik God. Hij heeft mij geroepen in zijn koninkrijk van genade en dat leven van zijn genade maakt van iedere dag een verrassend avontuur. De bijbelteksten uit dit boek zijn geciteerd uit de NBV tenzij anders vermeld. Aan het begin van ieder hoofdstuk kun je onder het kopje doelgericht lezen waar het hoofdstuk over gaat. Aan het einde van het hoofdstuk vind je gespreksvragen en stellingen. Het boek is te gebruiken voor persoonlijke studie maar is ook zeer geschikt voor groepsbesprekingen. Ik ben een groot liefhebber van oneliners, zinnen die blijven hangen. In ieder hoofdstuk vind je veel gedachten en oneliners, vaak van grote denkers. Ik hoop dat ze jouw denken mogen stimuleren. Het is mijn diepste wens dat jij, beste lezer, leert hoe fantastisch het is om van genade te leven en dat je nog meer gaat beseffen hoe groot en heerlijk bevrijdend onze God is. Gert Hutten Arnhem, oktober 2010
8
Inleiding
De lach van God
Humor wordt daar
geboren waar wij Een man komt na de dienst de kerk uit. De doplotseling onze eiminee die bij de deur staat grijpt zijn hand en gen kleinheid inzien trekt hem uit de rij. ‘U zou in dienst van Gods Okke Jager leger moeten komen’, spreekt de dominee hem op een serieuze toon toe. De man antwoordt: ‘Ik maak al deel uit van Gods leger.’ ‘Maar waarom zie ik u dan alleen met Pasen en Kerst?’ vraagt de dominee. De man buigt zich naar de dominee toe en fluistert: ‘Ik zit bij de geheime dienst.’
Ik vertelde dit mopje in de kerk. Gewoon om te kijken hoe de mensen zouden reageren. Sommige mensen lachten hartelijk. Anderen als een boer met kiespijn. Sommigen durfden niet te lachen. Een enkeling was geschokt. Humor in de kerk, dat kan toch niet. Hoe reageer jij? Dit boek gaat over verandering. Niet iedereen vindt veranderingen leuk. Veranderen is lastig. Toen ik onlangs bardienst had in de voetbalkantine en bier tapte voor een rijtje oude mannen luisterde ik geamuseerd naar hun gesprekken. Zij vonden alle veranderingen in de samenleving maar niks. De grondtoon van hun gesprek was dat vroeger alles beter was. Waarom zijn Nederlanders goed in schaatsen, Ethiopiërs goed in hardlopen en Bulgaren goed in worstelen? Waarom eten Chinezen 9
rijst, Italianen spaghetti en Nederlanders aardappels? Hoe komt het dat een eeneiige tweeling die gescheiden van elkaar is opgevoed en op 3000 kilometer afstand van elkaar leeft bijna identiek gedrag vertoont? Het lijkt wel alsof alles wat wij doen al van tevoren is vastgelegd in onze genen. Je kunt balen van bepaalde eigenschappen van een familielid en ineens bij jezelf ontdekken dat jij hetzelfde karakter hebt. Kunnen wij eigenlijk wel veranderen? Het hangt ervan af wat je onder verandering verstaat. Soms verlangen we ernaar om als een ander te zijn. Maar jij bent jij en de ander is wie hij is. Verandering is niet als een ander worden, het is wel anders worden. Verandering is steeds meer mens worden. Verandering is steeds meer jezelf worden en steeds meer worden zoals je bedoeld bent. Hoe kun jij een ander mens worden? Hoe verandert God jou? Lange tijd heb ik gezocht naar de sleutel tot verandering. Ik stelde een aantal vragen aan mezelf. Daar begint verandering mee: zelfreflectie. Wanneer functioneer ik optimaal? Wanneer voel ik me echt goed? Wat gebeurt er met me als het Zelfreflectie: Onniet lekker loopt? Wanneer ben ik kwetsbaar? derzoek bij uzelf of u vast op God vertrouwt, stel uzelf op de proef 2 Kor. 13:5
Ik ontdekte allereerst hele simpele basiswaarheden. Het is belangrijk om goed te eten. Zonder brandstof word je chagrijnig. Uitgerust zijn werkt ook goed. Vermoeidheid maakt kwetsbaar. Ik merkte dat contact met mensen me scherp houdt. IJzer scherp je aan ijzer. Ik merkte dat negativiteit me leeg kan zuigen. Ik merkte dat het goed is om niet te leven vanuit gemis. Ik merkte hoe belangrijk blijdschap is. Deze waarheden kun je ook allemaal in de Libelle tegenkomen, maar verandering is niet altijd zo hoogdravend. Verandering heeft 10
allereerst te maken met simpele levenswijsheid, die overigens zeker ook in de Bijbel te vinden is. God is de bron van alle wijsheid. Het zijn allemaal wijsheden die je nodig hebt. Maar wat is de sleutel? Wat zorgt ervoor dat de sfeer op een spannende vergadering ineens kan omslaan? Een kwinkslag of een grap doorbreekt vaak de spanning. Wanneer is een feest leuk? We hebben gelachen en plezier gehad. Wat maakt het leven leuk? Ik ontdekte tot mijn verrassing hoe belangrijk de lach is. Blijdschap, vreugde, humor en de lach vormen de brandstof van ons leven. Niet voor niets legt de Bijbel zoveel nadruk op het verheerlijken van God en het ons verheugen in God. God tovert een lach op ons gezicht en een diepe vreugde in ons hart. Door humor ontstaat nieuw leven. Een vrolijk hart bevordert een goede gezondheid (Spr. 17:22). Een lachend gezicht verblijdt het hart (Spr. 15:3). Het koninkrijk is een zaak van gerechtigheid, vrede en vreugde (Rom. 14:17). Vrijheid en blijheid zijn de kernwoorden van het geloof. Die in de hemel is gezeten lacht (Ps. 2:4). God vindt vreugde in zijn hele aarde en is blij met alle mensen (Spr. 8:31). Kun jij je er iets bij voorstellen dat God lacht, tranen met tuiten, dat zijn lach in de hemel davert? Gods liefde is de bron van onze liefde en zo mag Gods lach ook de bron van onze lach zijn. Je hoeft alleen maar naar de schepping te kijken om iets van die humor van God te zien. Hij schiep al die verschillende apen waar wij zoveel plezier aan beleven. Hij schiep een papegaai die jou napraat. Hij schiep de rare giraf die op zijn knieën moet gaan om te kunnen drinken. ‘God houdt van humor. Dat blijkt uit het feit dat hij de aap gemaakt heeft, de giraf en de papegaai … en sommigen van jullie’ (Billy Sunday). Hij laat dieren opdraven om ons stil te zetten. In Spreuken staat: Ga naar de mieren, luiaard (Spr. 6:6). En de koppige Bileam ontmoet het koppigste dier dat er is: de pratende ezel. Daar word je wel stil van. 11
De Bijbel staat vol met Gods humor. Denk je dat God alleen maar boos is als mensen een toren van Babel tot in de hemel willen bouwen? Hij ziet die kleine mensjes als mieren ploeteren en stenen sjouIk heb meer gevoel voor humor wen. Ondertussen zingen ze ‘we Dan de meeste mensen denken zijn er bijna’. Parmantige kleuters. En zij die zeggen mij te volgen Hoe halen ze het in hun bolle hoofd Nemen alles veel te ernstig dat je met bakstenen de hemel kunt Stef Bos bereiken. Vervolgens zorgt God voor enige verwarring. ‘Geef je de zaag even aan?’ ‘Was sagen sie?’ Het is toch logisch dat Jezus lacht als schapen herderallures krijgen. Jij lacht toch ook om die rare bokkensprongen van je kind? Voor verandering is het nodig dat we onszelf een spiegel voorhouden. Wat mij betreft mag dat vaker een lachspiegel zijn. Lachen is goed voor je hart. Relativeer jezelf. Ga net als David eens in je hemd staan en doe eens gek. Dans voor de ark. Laat ze maar lachen. Zolang je denkt dat jij een steunpilaar bent zal er weinig beweging in jou komen. Zolang je denkt dat jij onmisbaar bent zul je veel missen. Humor wordt daar geboren waar wij plotseling onze eigen kleinheid inzien. Na de lach kan Gods veranderproces beginnen.
Back to the Basic In de zomer van 2009 heb ik een prekenserie gehouden over Romeinen 8 in mijn eigen gemeente en in veel kerken rondom Arnhem. De boodschap: Wie in Christus is, wordt niet meer veroordeeld. God is totaal 12
Zaai rechtvaardig! Oogst met liefde! Ontgin nieuw land! Het is tijd de Heer te smeken, dat hij nadert met de regen van zijn goedheid Hos. 10:12
voor ons. De vele reacties naar aanleiding van mijn preken verbaasden mij enerzijds. Dit zijn toch gewoon de basics van het geloof? Aan de andere kant verwonderde het mij niet. De inhoud van dit hoofdstuk is verbazingwekkend en deze waarheid heeft miljoenen mensen veranderd en zal miljoenen mensen veranderen. Het leerde me dat we eindeloos druk kunnen zijn met gemeenteopbouw, maar dat we bouwen op los zand als de basics niet helder zijn. Veel scheuren in kerken ontstaan, omdat het fundament ontbreekt. Muren gaan kapot omdat de betonrot heeft toegeslagen. Kerken schudden op hun grondvesten omdat de dragende balken zijn uitgehold. Of het fundament is misschien wel zo gewoon geworden dat we de betekenis niet meer zien en verstaan. Soms gedragen Hij heeft ons gemaakt tot wat wij nu mensen zich als rekenmeesters. zijn: in Christus Jezus geschapen om Ze maken een rekensommetje de weg te gaan van de goede daden van het geloof. Ik sta in de min die God mogelijk heeft gemaakt en er is een plus nodig, klaar is Ef. 2:10 Kees. Alsof God een bankier is die in banksaldo’s, schulden en kredieten denkt. Of het kan zijn dat we de betekenis van het fundament eenvoudigweg niet begrijpen. Dat we denken: Ik heb geen verstand van bouwconstructies. Dat is iets voor bollebozen en techneuten uit Delft. Ik ga lekker bezig met dingen die ik wel begrijp. Het fundament blijft een fundament. Daar moet op gebouwd worden. In Romeinen 7 lezen we over Paulus’ verlangen om iets te maken van zijn leven. Hij is haast wanhopig op zoek naar bouwmaterialen. Het lukt niet. Hij zit gevangen in zijn eigen onmacht. Hij wil bouwen, maar waar is de architect? Waar is de bouwer?
13
Veel mensen verlangen oprecht naar een ander en heilig leven. Ze willen graag groeien en veranderen. Het is een natuurlijk basisverlangen van ieder mens. Graag zouden we een snelle weg vinden naar eeuwige roem. We snijden graag bochten af. Geef me een truc, een knop, een magische manier om snel te veranderen. Groei gaat langzaam. Bouwen kost veel tijd, inspanning en geld. Jezus roept ons op om van tevoren de kosten te berekenen. God heb je nooit in je broekzak. Als jij denkt dat je het in de vingers hebt, ben je het juist kwijt. Jij kunt het niet pakken, het Evangelie pakt jou. Verwondering en aanbidding zijn kernwoorden in het geloof. In verwondering zit altijd iets ongrijpbaars. Omdat God altijd weer uitstijgt boven ons denken blijft er altijd weer iets te ontdekken. Juist de verborgenheid en ongrijpbaarheid van God is een grote reden om Hem te aanbidden. Hij is niet te vatten. Hij past niet in een mensenhoofd. Het is Streef erna in vrede te al een wonder dat Hij überhaupt in ons wil leven met allen en leid een wonen. heilig leven; wie dat niet doet zal de Heer niet zien Hebr. 12:14
Het gaat in het geloof om zaken die geen oor heeft gehoord, wat in geen mensenhart is opgekomen. Dat heeft God bestemd voor hen die Hem liefhebben (1 Kor. 2:9). Het gaat om Gods verborgen en geheime wijsheid. Door die wijsheid mogen wij delen in Gods luister (1 Kor. 2:7-8). Het mysterie van ons geloof is groot (1 Tim. 3:16). Wil je het geheim kennen van de diepe relatie tussen een man en een vrouw dan moet je nadenken over de relatie tussen Christus en de kerk. Dit mysterie is groot, zegt Paulus (Ef. 5:32). Er zit iets ongrijpbaars in. Het stijgt uit boven ons denken. Ons hart kent redenen die ons verstand niet kent. Dit moet je beleven en ervaren. Het is niet helemaal uit te leggen.
14
In Romeinen 8 gaat het over de fantastische vraag hoe je met de zonde kunt afrekenen. Wie gaat mij helpen in mijn onmacht? Wie bevrijdt mij van mijzelf, uit mijn cirkel van gevangenschap? God zij dank, Jezus Christus. God heeft zijn eigen Zoon als mens naar dit zondige bestaan gestuurd. En Hij rekende zo voor ons met de zonde af. (Rom. 8:3b). Hij breekt mijn kleine wereld open en laat mij de wereld van God zien, stampvol materialen om mijn levenshuis te bouwen. Hij schenkt zijn Geest. Maar voordat we kunnen bouwen Het belangrijkste doel in ons moet eerst de slopershamer vernietigd leven is dat God alles in alles worden. De terminator, de verwoester wordt. Het kernwoord in het moet uitgeschakeld worden. Destrucgeloof is verwondering tieve krachten, roest, rot, weer, motJan de Haan tenballen, kwaad en zonde moeten ontmaskerd en ontwapend worden. Het is Gods verlangen dat wij weer opgepoetst worden. Hij wil dat wij gaan stralen. Hij wil dat wij gaan delen in zijn luister.
De Mount Everest Een paar jaar geleden ging ik met mijn gezin voor het eerst op vakantie naar de bergen, de Franse Alpen. Ik herinner me nog goed dat we aan kwamen rijden en in de verte het indrukwekkende bergmassief zagen liggen. We hebben verschillende toppen beklommen. Soms kwamen we uitgeput boven. We keken van 3100 meter over de bergtoppen heen, een adembenemende aanblik. We hadden het gevoel dat we het dak van de wereld hadden bereikt. Ik was nog nooit zo dicht bij de hemel geweest en stond geregeld met mijn hoofd in de wolken.
15
Het leven dat wij het gelukzalige noemen, bevindt zich op een hoge plaats; een smalle weg, zegt men, leidt daarheen. Onderweg rijzen vele heuvels op en men moet met glorieuze schreden van deugd naar deugd gaan. Op de top is het einddoel van alles, het einde van de weg: daar ligt de bestemming van onze reis. Iedereen wil dat doel bereiken, maar, zoals Ovidius zegt, willen alleen is niet goed, de begeerte te slagen is de noodzaak. Het is van tweeën één: hoe lang je ook hebt rondgedwaald, bezwaard door de last van de dom voor je uit geschoven inspanning, het is óf de top van het gelukzalig leven bereiken óf uitgeput neertuimelen in de diepten van je zonden’ Francesco Petrarca na zijn beklimming van de Mont Ventoux in 1336
De Bijbel kent hoge toppen en diepe dalen. Een van de hoogste punten is Romeinen 8: de Mount Everest van de Bijbel. We gaan in dit boek met elkaar de uitdaging aan om de top te bereiken. Dat doe je niet zomaar. Enige conditie is gewenst. Een goede uitrusting ook. Daar spreekt ook de Bijbel over. Een helm tegen vallend gesteente. Een veiligheidsgordel om je middel. Goede schoenen. Een pikhouweel. Een goede kaart en natuurlijk GPS.
Bergbeklimmers zijn een apart soort mensen. Ze worden gedreven door een niet te stoppen drang om de top te bereiken. Jarenlang zijn ze zich aan het voorbereiden voor die ene topprestatie. Veel gaat er voor aan de kant. Die vlag moet wapperen op de top. Die berg moet bedwongen worden. Zo zijn veel gelovigen soms haast rusteloos en vol verlangen op zoek naar het geheim van God. Ze worstelen net zo lang met Hem tot ze winnen. God laat van Zich winnen. God laat Zich winnen. Jij hebt met God en mensen gestreden en je hebt gewonnen (Gen. 32:29) Het is goed om te bedenken dat er op de toppen een adembenemend uitzicht is. Je kunt verder kijken dan ooit. Op de toppen leren we wat
16
diepte is en we kijken God recht in zijn grote vaderhart. Het is de moeite waard om die toppen te bereiken. Toch is het net zo waar dat er op de toppen geen water stroomt. De lucht is ijl. Op bergtoppen is maar weinig leven te bekennen. We kunnen niet te lang boven blijven. We moeten terug en afdalen naar het gewone leven. In het dal stroomt het beekje, waar we onze dorst kunnen lessen. In de dalen zijn de groene, grazige weiden. Juist in dat dal van ons leven is Jezus bij ons. Hij staat niet aan de overkant te schreeuwen: ‘Kom maar!’ Het gaat erom dat wij onze ervaring van daarboven leren uitleven in het gewone leven met al zijn ups en downs. Het is mijn verlangen dat je door het lezen van dit boek begrijpt dat Romeinen 8 ons leert hoe we in dit bestaan met de zonde kunnen afrekenen. Twee waarheden staan centraal. 1. Zolang je denkt dat God tegen je is, word je teruggeworpen op jezelf en blijf je gevangen in jezelf. Met alle gevolgen van dien. Het is van elementair belang dat je gaat zien dat God door Christus totaal vóór je is. We zullen zien hoe dit feit afrekent met zonde. 2. God is niet alleen vóór je. Hij wil je Vader zijn en jij mag zijn kind zijn. Jij hebt de Geest ontvangen om te ontdekken dat je kind bent. Kind-zijn betekent onder andere ook dat je erfgenaam bent. Dit boek wil je leren wat het werkelijk is om niet alleen kind genoemd te worden maar het ook echt te zijn. Door te ontdekken wat het werkelijk is om kind te zijn, reken je in je bestaan af met zonde. Door je te leren dat je al iemand bent en niet iemand hoeft te worden, ontneemt God je alle redenen om naast Christus nog op iets anders te bouwen.
17
Voordat je verder leest wil ik je vragen om de tijd te nemen om de kostbare Bijbelwoorden van Romeinen 8:1-17 te lezen.
Leven door de Geest 1 Dus wie in Christus Jezus zijn, worden niet meer veroordeeld. 2 De wet van de Geest die in Christus Jezus leven brengt, heeft u bevrijd van de wet van de zonde en de dood. 3 Waartoe de wet niet in staat was, machteloos als hij was door de menselijke natuur, dat heeft God tot stand gebracht. Vanwege de zonde heeft hij zijn eigen Zoon als mens in dit zondige bestaan gestuurd; zo heeft hij in dit bestaan met de zonde afgerekend, 4 opdat in ons wordt volbracht wat de wet van ons eist. Ons leven wordt immers niet langer beheerst door onze eigen natuur, maar door de Geest. 5 Wie zich door zijn eigen natuur laat leiden is gericht op wat hij zelf wil, maar wie zich laat leiden door de Geest is gericht op wat de Geest wil. 6 Wat onze eigen natuur wil brengt de dood, maar wat de Geest wil brengt leven en vrede. 7 Onze eigen wil staat vijandig tegenover God, want hij onderwerpt zich niet aan zijn wet en is daar ook niet toe in staat. 8 Wie zich door zijn eigen wil laat leiden, kan God niet behagen. 9 Maar u leeft niet zo. U laat u leiden door de Geest, want de Geest van God woont in u. Iemand die zich niet laat leiden door de Geest van Christus behoort Christus ook niet toe. 10 Als Christus echter in u leeft, bent u door de zonde weliswaar sterfelijk, maar de Geest schenkt u leven, omdat u door God als rechtvaardigen bent aangenomen. 11 Want als de Geest van hem die Jezus uit de dood heeft opgewekt in u woont, zal hij die Christus heeft opgewekt ook u die sterfelijk bent, levend maken door zijn Geest, die in u leeft. 18
12 Broeders en zusters, we hoeven ons niet langer te laten leiden door onze eigen wil. 13 Als u dat wel doet, zult u zeker sterven. Als u echter uw zondige wil doodt door de Geest, zult u leven. 14 Allen die door de Geest van God worden geleid, zijn kinderen van God. 15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen te zijn, en om hem te kunnen aanroepen met ‘Abba, Vader’. 16 De Geest zelf verzekert onze geest dat wij Gods kinderen zijn. 17 En nu we zijn kinderen zijn, zijn we ook zijn erfgenamen, erfgenamen van God. Samen met Christus zijn wij erfgenamen: wij moeten delen in zijn lijden om met hem te kunnen delen in Gods luister.
19
