Zo! Hoe? Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo. Leren vernieuwen

Leren vernieuwen

Hoe? Zo!

A

Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo

Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo, Hoe? Zo!

Hoe? 1 Wat is de aanleiding voor dit boekje? 2 Wat komt er op ons af? 3 Wie zijn er betrokken bij het proces? 4 Wat kan ik er nu al aan voorbereiden? 5 Wat komt er kijken bij de planning van de examens? 6 Wat komt er kijken bij de uitvoering van de examens? 7 Wat komt er kijken bij de nazorg en de correctie? 8 Wat betekent dat voor ruimtes en werkplekken? 9 Wat betekent dat voor ict-beheer en -ondersteuning? 10 Wat gaat dat allemaal kosten? 11 Kunnen we alle stappen nog een keer doornemen? 12 Waar kan ik terecht voor meer informatie?

3


4 6 12 16 20 24 28 32 36 44 49 51

1 Wat is de aanleiding voor dit boekje? Aanleiding

een en ander geschreven. Dit boekje brengt veel van die informatie

De centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen

bij elkaar en zorgt voor overzicht.

komen snel dichterbij. De invoering van het centrale examen heeft grote gevolgen voor mbo-instellingen. Niet alleen onderwijs

Voor wie?

inhoudelijk, maar ook op organisatorisch en ict-gebied zullen

Deze publicatie is bedoeld voor iedereen die betrokken is

instellingen zich goed moeten voorbereiden. Daarbij moeten vragen

bij de organisatie en uitvoering van de centrale examens:

worden beantwoord zoals:

onderwijsmanagers, examenbureaus, examinatoren, ict- en

• Hoeveel studenten gaan per jaar examen doen?

facilitair managers.

• Hoeveel computers moet ik daarvoor reserveren? • Hoe moeten we de examenlokalen inrichten?

Hoe?

• Met welke examensoftware wordt gewerkt?

Zoals de titel doet vermoeden is dit boekje opgebouwd uit vragen.

• In welke periodes vinden de examens plaats?

Aan de hand daarvan worden keuzemogelijkheden geschetst en tips

• Mogen studenten het examen maken op de eigen laptop?

gegeven. Dit boekje beschrijft soms hoe het moet, soms hoe het

• Hoe wordt de correctie geregeld?

kan. Er is meestal niet één pasklaar antwoord: instellingen hebben

• Op welke manier telt het resultaat mee voor diplomering?

keuzevrijheid en moeten hier zoveel mogelijk gebruik van maken. Dit

Een antwoord op deze vragen is niet altijd goed te vinden. Vandaar

boekje geeft de kaders en de keuzes die mogelijk van toepassing zijn.

dat het College voor Examens, saMBO~ICT en Kennisnet gezamenlijk dit boekje hebben ontwikkeld.

Niet alle zaken over de uitvoering van de coe´s zijn al concreet uitgewerkt. Het is voor alle partijen nieuw en er zullen zeker nog

Over dit boekje

zaken worden bijgesteld naar aanleiding van de pre-pilots die in

Deze uitgave van Hoe? Zo! geeft antwoord op veel vragen over de

februari 2011 zijn uitgevoerd. Maar dat mag geen reden zijn voor

invoering van de centraal ontwikkelde examens (coe´s) binnen het

uitstel; we moeten er nu mee beginnen. Dit boekje kan helpen bij

mbo. We focussen daarbij op de organisatorische, logistieke en

het zetten van de eerste stappen.

facilitaire problematiek. Vaak wordt er voor antwoorden verwezen naar externe informatiebronnen. Want over dit onderwerp is al het

4


Door wie?

De onderwerpen

Deze publicatie is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid

De Hoe? Zo!-reeks van Kennisnet is opgebouwd in de vorm

van drie partijen: het College voor Examens, saMBO~ICT en

van vragen en antwoorden. In deze uitgave over de centraal

Kennisnet. Achterin is meer informatie te vinden over deze

ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen bespreken we

organisaties. Dit boekje is geschreven door Martijn Bijleveld,

achtereenvolgens de volgende vragen:

adviseur Onderwijs & ICT.

• Wat komt er op ons af? • Wie zijn er betrokken bij het proces?

Afstemming werkveld

• Wat kan ik nu al voorbereiden?

Het College voor Examens, het Steunpunt taal en rekenen mbo en de

• Wat komt er kijken bij de planning van de examens?

MBO Raad hebben in juni 2010 een werkconferentie ‘Examinering

• Wat komt er kijken bij de uitvoering van de examens?

taal en rekenen’ georganiseerd. In Utrecht en in Eindhoven zijn

• Wat komt er kijken bij de nazorg en de correctie?

onderwijsinstellingen geïnformeerd en is met het mbo-werkveld

• Wat betekent dat voor ruimtes en werkplekken?

gesproken over de invoering van de centrale examinering.

• Wat betekent dat voor ict-beheer en ondersteuning?

Als vervolg hierop hebben saMBO~ICT en Kennisnet, in samenwerking

• Wat gaat dat allemaal kosten?

met het College voor Examens, in november 2010 een vraagsessie over de centraal ontwikkelde examens georganiseerd. De vragen die

Tot slot vatten we het proces nog een keer samen en zetten we

daarbij naar voren kwamen, zijn een belangrijke bron geweest voor

de belangrijkste informatiebronnen overzichtelijk bij elkaar.

de onderwerpen die we behandelen in dit boekje.

5


Hoe? Voor welke groepen studenten?

Wat betekenen die niveaus 2F en 3F?

Wat is de Wet Referentieniveaus?

Wanneer zijn de eerste examens?

Welke periodes?

In hoeverre verdwijnt het instellingsexamen?

2 Wat komt er op ons af? Het mbo voert de komende jaren stapsgewijs centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in. Vanaf 2013-2014 zal deze examinering voorwaardelijk zijn voor de diplomering op niveau 4. Wat komt er op de instellingen af en hoe kunnen zij zich hierop voorbereiden?

6


Zo!

Wet referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen

Welke examenonderdelen?

Op 1 augustus 2010 is de Wet referentieniveaus Nederlandse

Het centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal voor mbo 4

taal en rekenen in werking getreden. Vanaf cohort 2010 zijn

bestaat uit een toets over de onderdelen lezen en luisteren.

daarmee de generieke taaleisen uit het brondocument Leren,

Daarnaast neemt de instelling een eigen examen af, waarbij de

Loopbaan en Burgerschap vervallen. De referentieniveaus taal en

volgende onderdelen worden getoetst: spreken, gesprekken voeren,

rekenen, zoals vastgelegd in de Wet referentieniveaus Nederlandse

schrijven en begrippenlijst/taalverzorging.

taal en rekenen, komen hiervoor in de plaats. In het daarmee samenhangende Examenbesluit beroepsopleidingen WEB wordt een

Het centraal ontwikkeld examen rekenen omvat alle onderdelen van

groot aantal zaken geregeld op het gebied van de uitvoering en

rekenen (getallen, verhoudingen, meten en meetkunde, verbanden).

examinering van Nederlandse taal en rekenen binnen het mbo.

Het instellingsexamen rekenen komt daarmee te vervallen.

Een belangrijk aspect hierin is de centrale examinering. De centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen worden digitaal

Hoeveel examenperiodes?

afgenomen.

Verspreid over het schooljaar worden vooralsnog drie periodes van elk twee weken aangewezen waarbinnen de digitale examens kunnen

De hierboven genoemde documenten zijn, voorzien van een

worden afgenomen. De planning voor deze examenperiodes stelt het

toelichting, te vinden op de website steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

College voor Examens (CvE) vast in overleg met het mbo-veld. Voor de pilotjaren 2011-2013, voor niveau 4, worden de periodes in mei

Voor welke groepen studenten?

2011 bekendgemaakt. Voor niveau 2 en 3 een jaar later.

De centrale examinering start in 2013-2014 voor de niveau4-studenten. Een jaar later, vanaf 2014-2015, doen ook de niveaus

Wat komt er kijken bij de digitale afname?

2 en 3 mee met de centraal ontwikkelde examens (coe´s). Voor

De instelling is verantwoordelijk voor de faciliteiten die nodig zijn

niveau-1-studenten is nog niet besloten op welke manier zij

voor een correcte afname. Het is begrijpelijk dat daarover veel

worden geëxamineerd. De niveau-1-groepen doen in principe wel

vragen ontstaan: hoeveel werkplekken heb ik daarvoor nodig, welke

mee aan de pilotexamens voor mbo 2 en 3.

eisen worden er aan deze werkplekken gesteld, wat zijn de eisen voor de hardware, welke software wordt gebruikt, wat betekent

7


het voor ict- beheer en -ondersteuning? Leidt de periodisering van

roostering van het onderwijs? Allemaal vragen die we in

de centraal ontwikkelde examens tot piekbelasting van de (examen)

de volgende hoofdstukken gaan behandelen.

faciliteiten? Wat is de impact van de coe´s op de planning en

Referentieniveaus De invoering van de centraal ontwikkelde examens voor Nederlandse taal en rekenen gaat gepaard met nieuwe referentieniveaus voor beide vakken. Hoewel dit boekje niet over de onderwijsinhoud gaat, hieronder toch enige achtergrondinformatie. De nieuwe referentieniveaus voor taal hebben betrekking op de volgende onderdelen: 1. Mondelinge taalvaardigheid • gesprekken • luisteren • spreken 2. Lezen van zakelijke teksten 3. Schrijven 4. Begrippenlijst en taalverzorging Het centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal omvat alleen de onderdelen luisteren en lezen van zakelijke teksten. De overige onderdelen worden getoetst door middel van een instellingsexamen. De mbo-instelling mag zelf

8


bepalen hoe aan deze instellingsexamens vorm wordt gegeven. De referentieniveaus voor rekenen hebben betrekking op: 1. Getallen 2. Verhoudingen 3. Meten en meetkunde 4. Verbanden Het centraal ontwikkeld examen rekenen beslaat alle onderdelen en vervangt daarmee het instellingsexamen. De referentieniveaus 2F en 3F zijn beschreven in het Besluit referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen, dat is vastgesteld na een advies van de commissie Meijerink. Deze referentieniveaus vormen het kader voor de exameneisen. Voor zowel Nederlandse taal als rekenen is voor de niveaus 2F en 3F een syllabus uitgegeven. Hierin zijn de onderdelen die centraal worden geëxamineerd, specifieker beschreven. Zie hiervoor de site van het steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Schema fasering mbo 4

Schema fasering mbo 2/3

Schema fasering mbo 4 (3F)

Schema fasering voor mbo (1) 2, 3 (2F)

cursusjaar

wanneer

activiteit

2010 - 2011

vanaf maart 2011

oefenen met voorbeeldexamens op alle onderwijsinstellingen

februari 2012

1e periode afname pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)*

zomer 2012

2e periode afname pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)

najaar 2012

1e periode pilotexamens op alle onderwijsinstellingen (met in principe alle studenten)

voorjaar 2013


zomer 2013


2011 – 2012 1e pilotjaar


2013 - 2014

najaar 2013

1e periode verplichte afname coe’s voor alle studenten

* Dit betreft per onderwijsinstelling een beperkt aantal locaties.

cursusjaar

2011 - 2012



2014 - 2015

9


wanneer

activiteit

december 2011

syllabus beschikbaar (zie Steunpunt taal en rekenen mbo)

januari 2012

pre-pilot op beperkt aantal instellingen (ook mbo 1)

vanaf februari 2012

oefenen met voorbeeldexamens op alle onderwijsinstellingen

najaar 2012

1e periode afname pilotexamens op onderwijsinstellingen (substantieel aantal studenten)

voorjaar 2013


zomer 2013


najaar 2013


voorjaar 2014


zomer 2014


najaar 2014

1e periode verplichte afname coe’s voor alle studenten van mbo-2 en 3

Beroepsgerichte taal- en rekenvaardigheden In veel kwalificatiedossiers zijn beroepsgerichte taal en/of rekenvaardigheden opgenomen. Deze worden niet centraal getoetst, maar blijven deel uitmaken van het beroepsgerichte instellingsexamen. Denk daarbij aan specifieke rekenvaardigheden voor de mbo-4-

10


opleiding verpleegkundige (verhoudingen berekenen) of aanvullende taaleisen die worden gesteld binnen de mbo-4-opleiding juridisch medewerker (juridische teksten lezen). Zie voor meer informatie de Handreiking instellingsexamens mbo via het Steunpunt, steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

11


Hoe?

Wie is waarvoor verantwoordelijk?

Wie heeft de regie?

Welke rollen onderscheiden we in het proces?

Wat verandert er voor het examenbureau, voor roostermakers en docenten?

3 Wie zijn er betrokken bij het proces?

12


Zo!

Wie voert de regie?

De examensecretaris is verantwoordelijk voor de probleemloze

Omdat het om digitale examens gaat, zijn instellingen wellicht geneigd

afname van de examens. Hij zorgt voor het importeren van de

om de afdeling ict het voortouw te laten nemen bij de organisatie.

studentgegevens in de examensoftware en het toewijzen van de

Hoewel ict een belangrijke factor is in dit proces, is dat niet

juiste examens aan de juiste kandidaten.

verstandig. Beleg het eigenaarschap van dit project bij het onderwijs. En zorg dat alle relevante partijen erbij worden betrokken.

Het examenbureau is verantwoordelijk voor de logistieke af handeling van het proces en biedt daarbij ondersteuning aan de

Welke rollen en verantwoordelijkheden?

examensecretaris. Ook de verwerking van de resultaten valt onder de

Belangrijke rollen bij de uitvoering van de coe's zijn:

verantwoordelijkheid van het examenbureau. Bij de invoering van de

• examencommissie

coe's krijgen de medewerkers te maken met nieuwe werkinstructies.

• examensecretaris • examenbureau

De surveillant is verantwoordelijk voor het toezicht tijdens de

• roostermaker

afname van de examens. De surveillant controleert de identiteit

• docent/surveillant

van de kandidaten, voorkomt fraude en treedt op bij problemen.

• corrector

Zo nodig wordt contact gezocht met de examensecretaris. Per

• medewerkers ict en facilitair

toetsruimte treedt een van de surveillanten op als toetsleider.

De examencommissie is binnen de instelling verantwoordelijk

De corrector is verantwoordelijk voor het corrigeren van de open

voor de examinering. Zij is ook verantwoordelijk voor de examen

vragen. Hij maakt daarvoor gebruik van een speciale softwaremodule

reglementen en procedures. De examencommissie zal zich moeten

die bij de examensoftware wordt geleverd. Het bevoegd gezag van de

bezighouden met aanpassingen van de reglementen in verband

instelling bepaalt wie mag optreden als corrector. In principe kan

met de digitale afname van de coe’s. Naast de voorgeschreven

dat elke bevoegd docent zijn, ook als deze in de dagelijkse praktijk

regelingen en procedures kunnen er mogelijk nog aanvullende

niet wordt ingezet voor rekenonderwijs.

regels worden gesteld. Bijvoorbeeld om de kandidaten te ver plichten om een eigen (goedgekeurde) koptelefoon mee te nemen naar het examen. Zo zijn er meer voorbeelden te bedenken.

13


De roostermaker reserveert de ruimtes gedurende de examen

Naast de diagnostische waarde hebben de pilotexamens ook een

periode. Hij zal moeten meedenken over de programmering en

praktische functie: de afname van de digitale examens verloopt

planning van het onderwijs. Omdat de examenperiodes voor de coe´s

logistiek gezien een stuk soepeler als de studenten er al ervaring

veelal gedurende reguliere schoolweken vallen, moet er goed worden

mee hebben opgedaan.

nagedacht hoe deze examens efficiënt zijn in te passen. De afdelingen ict en facilitair zijn verantwoordelijk voor de onder steuning. Dat begint al bij de voorbereidingen. Denk daarbij aan: 1. huisvesting, ruimtes, inrichting werkplekken; 2. ict-systemen, netwerk, software-installatie en testen. Om tijdens de examenperiodes een vlekkeloze afname te kunnen garanderen, moet de helpdesk ict / facilitair voortdurend stand-by zijn. Op al deze aspecten gaan we verderop in dit boekje nog uitvoerig in. Wat is de rol van de docent? Docenten zullen bij de examinering worden betrokken in de rol van surveillant of corrector. Maar vergeet ook het voortraject niet: gedurende de pilotperiode, van 2011 tot 2013, hebben ze regelmatig te maken met de oefenen pilotexamens en staan zij voor de uitdaging om hun niveau-4-studenten naar niveau 3F te brengen. Ook zullen zij deze studenten moeten blijven motiveren, want gezien het huidige instroomniveau houden we voorlopig rekening met tegenvallende resultaten.

14


De examensecretaris De examensecretaris vervult een sleutelrol in de organisatie van de examens: als ‘linking pin’ tussen het onderwijs, het examenbureau, de rooster kamer en de studentenadministratie. Hij importeert de studentgegevens en maakt de afnameplanning. Hij maakt daarvoor gebruik van speciale software (zie hoofdstuk 9). De examensecretaris is stress bestendig, flexibel, nauwkeurig, kan goed communiceren en kan lezen en schrijven met Excel. Enige ervaring met roostering en planning is een pre. Denk na welke medewerkers deze rol kunnen vervullen en train ze ‘on the job’. Daarvoor is in de aankomende periode volop gelegenheid, tijdens de oefenen pilotexamens.

Rollen, verantwoordelijkheden Alleen benoemde contactpersonen rollen en zaken die moeten gebeuren, zijn

TBV matrix

[Kader] TBV matrix

Communiceer de rollen en verantwoordelijkheden overzichtelijk bij elkaar te brengen in een TBV-matrix (taken, zodat iedereen binnen de organisatie weet bij wie bevoegdheden en verantwoordelijkheden). kan voor vragen enper opmerkingen. Dathij kanterecht bijvoorbeeld per deelproject, locatie of per team. Spreekeen ookvoorbeeld af wie er de instelling als Hieronder vannamens zo’n TBV-matrix. contactpersoon optreden voor CvE, Cito en het Steunpunt.

Expertgroep T&R Onderwijskundige Examensecretaris

Roostermaker

ICT / Falicitair

Alet / Benno

Martin / Jacco

Esther / Marc

Monique

Inventarisatie aantal examankandidaten Basisonderwijsprogramma 2013-2014 Onderzoek roostersystematiek Maken simulatierooster Simulatie afnameplanning Feedbacksessies met docententeam Inventarisatie bestaande computerruimtes bevoegd en verantwoordelijk

15

meedenken


Alle benoemde rollen en zaken die moeten ge beuren, zijn overzichtelijk bij elkaar te brengen in een TBV-matrix (taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden). Dat kan bijvoorbeeld per deelproject, per locatie of per team. Hieronder een voorbeeld van zo’n TBV-matrix.

meewerken

Joop / Fred

Hoe? Wat moet ik in mijn examenreglementen aanpassen?

Wat moet ik in mijn roostering regelen?

Wat moet ik aanpassen aan mijn onderwijs programmering?

Kunnen we de software testen?

Wie moeten er voor de organisatie van het coe worden geschoold?

Wie moet ik informeren over deze ontwikkelingen?

16

Wat moet ik in mijn administratieve organisatie aanpassen?

Kan ik studenten laten oefenen?

4 Wat kan ik nu al voorbereiden?


Wanneer zijn de pilot examens?

Zo!

Het is belangrijk om het hele proces eens goed te doorlopen.

Op organisatorisch vlak heeft de invoering van de coe´s een grote

Hieronder zetten we de belangrijkste aspecten op een rij.

impact. Het is belangrijk dat de taken en verantwoordelijkheden

Voor alle zaken geldt: u kunt er nu al mee beginnen!

goed zijn belegd. Zie hiervoor ook het vorige hoofdstuk. Communiceer wie waarvoor verantwoordelijk is. De invoering van

Allereerst: zorg voor een goede communicatie. Iedereen in de

de centraal ontwikkelde examens maakt veel los in de organisatie

organisatie – docenten en studenten – moeten weten wat er op

en medewerkers moeten weten waar zij terecht kunnen met vragen,

hen af komt. Begin daar nu mee, want ze krijgen waarschijnlijk

suggesties en eventuele problemen.

dit schooljaar, uiterlijk volgend schooljaar, met de voorbeelden pilotexamens te maken.

De invoering van centraal ontwikkelde examens gaat ook gepaard met nieuwe procedures op administratief gebied. Zorg ervoor dat

Zorg voor scholing van de directbetrokkenen. Het gaat daarbij

de administratieve organisatie hierop is ingericht. Zorg voor

om de examensecretaris, de surveillanten en de correctoren.

goede werkinstructies voor het examenbureau en test deze tijdens

Het College voor Examens organiseert vanaf september 2011

de pilotperiode. In hoofdstuk 7 gaan we daar nader op in.

instructiesessies voor examensecretarissen en correctoren. Op de site van het Steunpunt is hierover meer informatie te vinden:

De bestaande examenreglementen moeten worden aangepast in

steunpunttaalenrekenenmbo.nl. De instructie van de surveillanten

verband met de centraal ontwikkelde examens. Sommige zaken

moet de instelling zelf verzorgen. Bereid het instructiemateriaal

laten geen ruimte voor eigen interpretatie, andere zaken kan

goed voor en gebruik èn evalueer dit telkens na de proef- en

de instelling zelf regelen. In beide gevallen moeten ze worden

pilotexamens.

vastgelegd in het examenreglement. Doe dat nu, want het huidige cohort niveau-4-studenten heeft er straks mee te maken!

Verdere voorbereidingen kunnen worden onderverdeeld in:

Raadpleeg hiervoor het Examenbesluit beroepsopleidingen

3. taken, verantwoordelijkheden;

WEB en het protocol, gepubliceerd door het CvE, op de website

4. administratieve organisatie;

steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

5. examenreglementen;

17

6. onderwijsprogrammering;

Verder moet de instelling goed nadenken hoe deze centraal

7. onderwijslogistiek;

georganiseerde examens zijn in te passen in de bestaande

8. ict en facilitair.

onderwijsprogramma´s. De periodisering van de coe´s zal daarbij


een knelpunt vormen. Hoofdstuk 5 gaat in zijn geheel over de planningsproblematiek in samenhang met de centraal ontwikkelde examens. Als het moment van afname dichterbij komt, moeten de examen roosters worden gemaakt. Hoe pakt je dat onderwijslogistiek aan? Worden de examens centraal geroosterd, worden kandidaten door hun docenten aangemeld of kunnen zij zichzelf inschrijven? En wat is daarvoor nodig aan kennis, kunde en software? Mogelijk moeten de roostermakers overgaan naar een andere systematiek van roosteren. Het is verstandig om daar nu goed over na te denken, zodat het straks te organiseren is. Zie hiervoor hoofdstuk 5 en 6. En ten slotte speelt nog de vraag wat dit allemaal betekent voor ict en facilitair. De examens worden digitaal afgenomen en dat stelt eisen aan ruimtes, werkplekken, systemen en het netwerk. Wat is de impact op de bestaande investerings- en huisvestingsplannen? En wat betekent dit op het gebied van de ict-ondersteuning? Meer hierover in hoofdstuk 8 en 9.

Examenreglement De inhoud van het examenreglement is voor een belangrijk deel voorgeschreven. Voor deze digitale examens is dat niet anders: hiervoor geldt het protocol voor afname, opgesteld door het College voor Examens. In dit protocol wordt geregeld hoe de organisatie moet omgaan met de (vertrouwelijke) examenbestanden, de organisatie van het examen, hoe te handelen bij afwezigheid of te laat komen van kandidaten, regelingen met betrekking tot herkansingen enzovoort. Het protocol is te vinden op de website van het Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl. Naast deze, van overheidswege vastgestelde kaders, kan een instelling zelf aanvullende bepalingen opnemen in het examenreglement. Denk na welke zaken u aanvullend wilt vastleggen en verwerk deze in het examenreglement. Bedenk dat de huidige instroom aan niveau-4-studenten er al mee te maken krijgt!

Tip: kijk ook eens bij een v(mb)o school! De v(mb)o scholen hebben al veel ervaring opgedaan met het afnemen van digitale examens. Hoewel de problematiek niet voor 100 procent overeenkomt, is er veel kennis en ervaring te halen. Maak daar gebruik van!

18


Voorbeeld- en pilotexamens

Is het onderwijs zèlf al zover?

Voordat de centraal ontwikkelde examens voor alle mbo-studenten verplicht worden, worden ze eerst getest. In februari 2011 zijn op een aantal instellingen prepilot examens afgenomen, met een zeer beperkte groep studenten. De examens van de prepilot zijn beschikbaar als voorbeeldexamens. Deze kunnen alle instellingen op willekeurige momenten als oefenmateriaal gebruiken.

Veel instellingen maken zich zorgen over de te verwachten resultaten voor de centrale examinering, zowel voor Nederlandse taal als voor rekenen. De centraal ontwikkelde examens kunnen wat dat betreft confronterend zijn. Het is heel belangrijk dat studenten en docenten ervaring opdoen met de examens om in te kunnen schatten waar zij staan ten opzichte van de referentieniveaus. De voorbeelden pilotexamens zijn in dat licht bezien dus ook heel waardevol als diagnostisch instrument.

In 2011-2012 en 2012-2013 worden binnen alle instellingen pilotexamens afgenomen. Deze pilotexamens zijn bedoeld om te testen of het niveau van het examen goed is en of de voor bereiding en afname soepel verloopt. De condities moeten zoveel mogelijk overeenkomen met de echte examens in 2013-2014. De pilot examens voor Nederlandse taal mogen worden gebruikt als instellingsexamen voor de onderdelen lezen en luisteren. Tot slot kennen we nog de proef-op-de-som toets. Deze toets hoort bij de voorbereiding van de examinering en wordt uitgelegd in de gebruikershandleiding Examentester 2.9, zie de website: coe.cito.nl.

19


Hoe? Hoe kan ik de coe´s inpassen in mijn onderwijsprogramma?

Inschrijven of indelen?

Hoe lang duurt een examen? In of naast het reguliere rooster?

Wanneer vallen de examenperiodes?

Wat is het effect op de flexibiliteit in het onderwijsproces?

Kan ik nog flexibel diplomeren?

Hoeveel examenperiodes per schooljaar?

5 Wat komt er kijken bij de planning van de examens? 20


Zo!

Drie periodes van elk twee weken

voor de coe´s Nederlandse taal en rekenen mogelijk beperkt.

Per schooljaar worden er drie periodes van elk twee weken

Een definitief besluit hierover wordt verwacht bij het nieuwe

vastgesteld waarbinnen de centraal ontwikkelde examens voor

Examenbesluit, waarover de instellingen in juni 2011 worden

Nederlandse taal en rekenen kunnen worden afgenomen. De

geïnformeerd.

exacte data stelt het CvE vast, na overleg met het mbo-veld. Aan het onderwijs de opdracht om dit in te passen in de bestaande

Planning en roostering

planning. Dit vormt een uitdaging voor het mbo-veld omdat de

De examenperiodes voor de coe´s zullen vaak in reguliere

examenperiodes voor de coe´s waarschijnlijk niet parallel zullen

schoolweken vallen. Dat is een uitdaging op het gebied van

lopen met de binnen de instelling gebruikelijke onderwijsperiodes,

planning en roostering, Welke keuzemogelijkheden zijn er?

buffer- en toetsweken.

• In of naast het reguliere lesrooster? Worden de toetsmomenten meegeroosterd in het reguliere

Niveau 2 en 3

lesrooster, of werk je met een separaat toetsrooster?

In schooljaar 2013-2014 wordt begonnen met de niveau-4-examens.

• Indelen of inschrijven?

Een jaar later wordt dit uitgebreid met niveau 2 en 3. Er is nog

Wijst de onderwijsorganisatie een examenmoment toe of kan

niet besloten of de coe´s voor niveau 2 en 3 in dezelfde periodes

de student zich inschrijven?

worden afgenomen als de niveau-4-examens. Het CvE overweegt om verschillende periodes te kiezen om piekbelasting binnen de

In de eerste plaats de vraag: in of naast het reguliere lesrooster?

onderwijsorganisatie te voorkomen.

Onderzoek de mogelijkheid om de coe´s mee te roosteren in het reguliere lesrooster, rekening houdend met de gangbare

De duur van het examen

tijdrasters. De verantwoordelijke docent geeft aan welke (groepen)

Voor niveau-4-studenten geldt dat het examen Nederlandse taal 120

studenten in aanmerking komen voor het betreffende examen en

minuten duurt en het examen rekenen 90 minuten. Voor niveau 2 en

de roostermakers verwerken dit in het rooster. De computerlokalen

3 is de duur van beide examens vastgesteld op 90 minuten.

worden gereserveerd voor de examens. De taal- en/of rekenlessen kunnen in de betreffende examenperiode vervallen. Bedenk dat

Geldigheidsduur resultaat

deze manier van werken een goede communicatie tussen de docent/

Vanuit de gedachte dat taal en rekenvaardigheden moeten worden

arrangeur en de roostermaker vereist. Daarbij vraagt het veel

onderhouden en de waarde van het examenresultaat na verloop van

kennis, ervaring en flexibiliteit van de roostermakers.

tijd afneemt, wordt de geldigheidsduur van de examenresultaten

21


Als het niet haalbaar is om de examens in het reguliere rooster op

Tot slot is ook een combinatie van scenario´s mogelijk. Daarbij

te nemen, zal er gewerkt worden met een separaat toetsrooster,

wordt onderscheid gemaakt tussen de eerste poging en de

naast het reguliere rooster. Dit toetsrooster prevaleert en de

herkansingen van toetsen uit voorgaande examenperiodes.

deelname aan de examens zal in veel gevallen leiden tot

Het eerste toetsmoment wordt voor de student ingepland en

(geoorloofde) afwezigheid ten opzichte van het reguliere les

opgenomen in het lesrooster. De herkansingen gaan via een systeem

rooster. Het voordeel van deze aanpak is dat het eenvoudig te

van inschrijvingen, waarbij in een separaat toetsrooster de over

plannen is. Nadeel is echter het daaruit voortvloeiende verzuim en

gebleven toetsmomenten worden aangeboden.

de grote hoeveelheid administratieve handelingen in verband met de aan- en afwezigheidsregistratie.

We hebben hierboven een aantal keuzemogelijkheden geschetst. Elke instelling moet hier zijn eigen afwegingen maken. Wat bij

Bij een separaat toetsrooster is het mogelijk te kiezen voor het

de een goed werkt, is bij de ander wellicht onwerkbaar. Mogelijk

scenario dat de student zichzelf inschrijft voor een toetsmoment.

dat de scenario´s binnen een instelling per domein of per locatie

Dit lijkt aantrekkelijk, maar bedenk dat deze mogelijkheid niet

kunnen verschillen.

is ingebouwd in de gebruikte examensoftware. Dit proces van inschrijven gebeurt dus offline en de onderwijsinstelling moet dat zelf organiseren, al dan niet via een geautomatiseerd systeem. Een inschrijfmodule voor examens legt de verantwoordelijkheid voor deelname aan het examen bovendien bij de student. Durft je dat aan? Hoe ga je om met studenten die zich niet inschrijven? Hoe voorkom je inschrijvingen van studenten die nog niet klaar zijn voor examinering? Houd verder rekening met een lage bezettingsgraad op impopulaire momenten.

22


Coe´s en flexibel diplomeren Hoe verhouden de coe´s zich tot de wens om flexibel te kunnen diplomeren? Op zń minst op gespannen voet! De beperking zit ´m vooral in de drie examenperiodes per schooljaar. Vervolgens moet je nog rekening houden met herkansingen. Hoe voorkom je dat de diplomering moet worden uitgesteld, omdat er nog een examen taal of rekenen moet worden afgenomen? Om dit risico te beperken, kan het verstandig zijn om de coe´s voor taal en rekenen iets eerder in de opleiding af te nemen.

Aantal examenmomenten per dag De duur van de centraal ontwikkelde examens is vastgesteld op 90 minuten, met uitzondering van het examen Nederlandse taal niveau 4, dat 120 minuten duurt. Dat betekent in de praktijk dat er voor Nederlandse taal niveau 3 en de examens rekenen maximaal vier examenmomenten per dag kunnen worden geroosterd. Voor Nederlandse taal niveau 4 kunnen maximaal drie examens per dag worden gepland. Hierbij zijn we uitgegaan van normale werkdagen en een ruimingstijd van een half uur tussen de examens. Wanneer de examens moeten worden meegeroosterd in het reguliere lesrooster, dan bepaalt het bijbehorende tijdraster wanneer er kan worden gewisseld. Dat zal negatief uitwerken op het aantal te plannen examenmomenten per dag. Het aantal te plannen examenmomenten per dag heeft invloed op het benodigde aantal computers. Verruim je het aantal examenmomenten van drie naar vier per dag, dan levert dat een besparing van zoń 25 procent aan werkplekken en computers.

23


Deze overwegingen kunnen aanleiding zijn om de openingstijden gedurende de examenperiodes te verruimen, door bijvoorbeeld ook de avonden, of zelfs de zaterdagen in te gaan zetten. Op deze momenten zouden dan bij voorkeur de herkansingen kunnen worden ingepland. Verderop in dit boekje gaan we in op een rekenhulp die het aantal benodigde systemen berekent aan de hand van enkele parameters. Het aantal examenmomenten per dag/week is daarbij een van de meest bepalende factoren. In hoofdstuk 10 leest u er meer over.

Examineren in de avonduren: ook voor de BBL! Het verruimen van de openingstijden van de examenruimtes bespaart niet alleen werkplekken en computers maar het maakt ook de afname planning voor de BBL studenten een stuk een voudiger. Deze studenten zijn immers niet of nauwelijks in staat om tijdens de reguliere openingstijden naar school te komen.

Hoe? Kan ik studentgegevens importeren? Kan ik koppelen met het (toets)rooster?

Wat is er geregeld voor studenten met een beperking?

Welke ruimte is er om te improviseren? Wat als de techniek hapert?

6 Wat komt er kijken bij de uitvoering van de examens? 24


Wie controleert de (kwaliteit) van de uitvoering?

Zo!

De centraal ontwikkelde examens worden digitaal afgenomen.

Informeren studenten

De software die daarvoor wordt gebruikt, is Examentester van

Het is belangrijk dat de studenten goed worden geïnformeerd over

Cito. In hoofdstuk 9 gaan we uitgebreid in op de installatie en het

het examen. Niet alleen over het tijdstip en de locatie, maar ook over

gebruik van deze software.

de gang van zaken in geval van ziekte, te laat komen enzovoort. Het is verstandig om het examenreglement in de bevestiging mee te sturen

Afnameplanning

of er naar te verwijzen en de hoofdpunten kort samen te vatten.

De eerste stap in dit proces is het importeren van de student gegevens. Dat gebeurt door middel van het inlezen van csv-

Voor een soepele afhandeling van het examen is het verder erg

bestanden. Er is echter geen koppeling met de roostersoftware.

belangrijk dat ook de studenten ervaring hebben opgedaan met

Dat betekent dat het maken van de afnameplanning voor een

deze wijze van examinering, via voorbeeldexamens, pilotexamens

groot deel handwerk is. De examensecretaris zal de aangeleverde

en/of proef-op-de-somtoetsen.

(groepen) studenten zelf moeten indelen op het juiste examen moment, voor de juiste toets. Per toets zijn er tien verschillende

Opstarten examen

versies per examenperiode.

Het opstarten van de examens is het meest storingsgevoelige

Het maken van de afnameplanning kan per groep, maar bedenk dat

moment. Enerzijds omdat er enkele inloghandelingen moeten

de groepsindeling voor de examens een andere kan zijn dan de

worden uitgevoerd, anderzijds omdat er op dat moment grote

reguliere klassen en lesgroepen. Het kan daarom handig zijn om in

hoeveelheden data over het netwerk gaan. U kunt er daarom voor

het csv-bestand met de studentgegevens ook de roosterinformatie

kiezen om het inloggen en het opstarten van het examen te laten

met de examenmomenten voor taal en rekenen op te nemen.

doen door de surveillanten. Bij binnenkomst worden de studenten

Daarvoor zouden in het csv-bestand de groep of categorievelden

naar de juiste werkplek gewezen en kunnen ze na het startsignaal

kunnen worden gebruikt. Wie dat Excelbestand aanmaakt, is

zonder problemen beginnen aan het examen. Het alternatief is om

afhankelijk van het gekozen scenario: bij indelen komt het vanuit de

de studenten zelf te laten inloggen op het systeem en zelf het juiste

roosterkamer, bij inschrijven vanuit de elektronische leeromgeving

examen te laten selecteren. Dat zal in praktijk ook veel begeleiding

of een ander inschrijfsysteem.

vergen. Hoe dan ook, houd rekening met voldoende surveillanten en ondersteunende medewerkers om dit proces te begeleiden!

25


Surveillanten

Het kan handig zijn om de studenten met beperkingen in een

Voorafgaand aan en tijdens de afname controleren de surveillanten

aangepaste examenruimte te plaatsen, met meer mogelijkheden om

de studentgegevens; de naam van de student staat tijdens de toets op

te improviseren. Het is dan wel belangrijk dat de roostermakers

het beeldscherm. De surveillant speelt verder een belangrijke rol als

en de examensecretaris weten voor welke studenten dat van

eerstelijnsaanspreekpunt bij problemen met de computer, de software

toepassing is.

en het netwerk. Het is belangrijk dat de surveillanten geschoold zijn in het werken met de examensoftware, zodat ze studenten kunnen

Voor studenten die door zwaarwegende omstandigheden niet naar

assisteren en eventuele problemen kunnen analyseren en doorspelen

school kunnen komen, zijn er mogelijkheden om een offline toets

naar de helpdesk ict. Daarnaast moeten de surveillanten goed op de

af te nemen. Deze kan worden geïnstalleerd op een laptop en later,

hoogte zijn van het examenreglement en het protocol. Tot slot moeten

bij terugkomst in de school, worden gesynchroniseerd met de

ze adequaat kunnen reageren bij calamiteiten.

server. Zorg ervoor dat ook met dit scenario ervaring is opgedaan tijdens de proef en pilotexamens.

Wie houdt toezicht op de kwaliteit van de uitvoering? De onderwijsinstelling is verantwoordelijk voor de uitvoering van

Tip: zorg voor voldoende reservesystemen

de examens. De onderwijsinspectie ziet toe op de hantering van het

Als de techniek het laat afweten tijdens de afname van het

protocol en de kwaliteit van de uitvoering. Dat toezichtkader wordt

digitale examen, moet de kandidaat snel kunnen uitwijken

uitgeprobeerd tijdens de pilotexamens en later vastgesteld.

naar een ander systeem. De vuistregel is dat er in elke ruimte minimaal 10 procent reservesystemen aanwezig is. Plan de

Wat is er geregeld voor studenten met een beperking?

ruimte dus niet voor meer dan 90 procent vol!

Voor studenten met een beperking komen er aangepaste examens. Voor dyslexie zal er waarschijnlijk een aangepaste tijdsduur gelden. Ook worden er aangepaste examens ontwikkeld voor studenten met visuele of auditieve beperkingen. De procedures voor de aanvraag van deze aangepaste examens maakt het College voor Examens in een later stadium bekend.

26


Heeft iedereen geoefend? De logistieke afhandeling van het examen verloopt een stuk soepeler als de studenten weten hoe het werkt en wat er wordt verwacht. Zorg er daarom voor dat alle studenten ruimschoots hebben geoefend met voorbeeldexamens. En laat de pilotexamens de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen.

27

Surveillanten

Het protocol

Van de surveillanten wordt veel verwacht. Naast het kennen en kunnen toepassen van het examen reglement, zullen ze vaak optreden als eerstelijnsaanspreekpunt bij problemen met de computer, de software en het netwerk. Zorg voor een goede opleiding van de surveillanten.

De regels die van toepassing zijn op de digitale examinering zijn vastgelegd in het protocol voor afname, opgesteld door het College voor Examens. Dit protocol is te vinden via de site van het Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl

Instellingsexamen Nederlandse taal

Tip: export studentgegevens

Het centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal voor mbo-4 bestaat uit een toets over de onderdelen lezen en luisteren. Daarnaast moet er de instelling nog een examen afnemen voor de onderdelen spreken, gesprekken voeren, schrijven en begrippenlijst/taalverzorging. Dit instellingsexamen kan op een ander moment, buiten de examenperiode voor de coe´s, worden afgenomen. Zie verder Documenten en handreikingen van het Steunpunt op steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

momenten voor de examens op. Op die manier wordt het maken


Neem in de export van de studentgegevens ook de afname van de afnameplanningen in de examensoftware een stuk eenvoudiger!

Hoe? Hoeveel tijd kost het corrigeren?

Wie mag de examens corrigeren?

Wie bepaalt de cesuur? Hoeveel tijd zit er tussen de afname en de uitslag?

Hoe vaak mogen studenten een examen herkansen?

Hoe worden de examens gecorrigeerd?

Op welke manier telt de uitslag mee voor het diploma?

7 Wat komt er kijken bij de nazorg en de correctie? 28


Zo!

Na afloop van het digitale examen worden de antwoorden verstuurd

van alle instellingen binnen zijn, bepaalt het CvE de cesuur (de

naar de centrale server van Cito. De score van de gesloten vragen

norm). Daarna genereert Cito de omzettingstabellen en verstuurt

wordt automatisch bepaald. Het examen rekenen bevat daarnaast

deze naar de instellingen. De instelling rekent de scores om naar

enkele open vragen. Deze open vragen beoordelen de correctoren

resultaten en voert deze in in het cijfersysteem of examendossier.

van de instelling volgens het door Cito aangeleverde

Vervolgens wordt de uitslag bekendgemaakt aan de studenten.

beoordelingsmodel. De correctoren maken daarbij gebruik van de correctiemodule van de examensoftware. Elke bevoegd docent

Voor Nederlandse taal geldt dat het eindcijfer wordt bepaald door

kan optreden als corrector. Het is belangrijk dat de correctoren

het gemiddelde van het centrale examen Nederlandse taal en het

goed overweg kunnen met de software en het beoordelingsmodel.

instellingsexamen. Voor rekenen is het eindcijfer gelijk aan het

Het College voor Examens organiseert vanaf september 2011

resultaat voor het coe rekenen. Voor de exacte toepassing van deze

instructiesessies voor correctoren. Zie daarvoor de website van

regels zie de website van het Steunpunt.

Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl. Bij een onvoldoende resultaat voor een van beide examens kan In tegenstelling tot het voortgezet onderwijs is er in het mbo geen

er worden herkanst in een volgende examenperiode. In het

tweede correctieronde van toepassing.

examenbesluit is vastgelegd dat de instelling ten minste een herkansing moet aanbieden binnen de reguliere opleidingsduur.

De tijd die gemoeid is met de correctie van de open vragen, is op

Het aantal herkansingen is in principe niet beperkt.

dit moment moeilijk in te schatten. Naast het aantal open vragen zijn bepalende factoren: het aantal studenten, het gebruiksgemak van de software en de complexiteit van het beoordelingsmodel. Tijdens de pre-pilots worden de eerste ervaringen verzameld. Van score naar cijfer Als de examensecretaris alle werkzaamheden heeft afgerond, inclusief het formeel afronden van de correctie, stuurt deze daarvan een bevestiging naar de centrale server van Cito. Nadat alle scores

29


Per examen of per vraag In de examensoftware kan worden gekozen voor correctie van de examens per vraag of per student. Corrigeren per vraag werkt sneller, beter en objectiever.

30

Wanneer is de uitslag bekend

Alle onvoldoendes herkansen?

Na afname van het laatste examen hebben de correctoren een week de tijd om de open vragen van het examen rekenen te corrigeren. Daarna zijn alle scores bij Cito bekend. Het CvE stelt na het einde van de examenperiode de norm vast. De omzettingstabel is uiterlijk vier weken na de laatste afnamedatum bekend. Aan de hand daarvan worden door het examenbureau de resultaten vastgesteld en ingevoerd in het examendossier. Dat betekent dat studenten, afhankelijk van het moment van afname en de snelheid van verwerking door het examenbureau, zoń vijf tot zeven weken moeten wachten op de uitslag van het coe Nederlandse taal en/of rekenen.

Een onvoldoende resultaat voor het centrale examen Nederlandse taal en/of rekenen wil niet altijd zeggen dat er ook herkanst moet worden. Het eindcijfer voor Nederlandse taal wordt namelijk bepaald door het gemiddelde van het coe en het instellingsexamen. En verder is er in het examenbesluit vastgelegd dat het eindcijfer van een van beide examens een vijf mag zijn.


31


Hoe?

Welke eisen worden gesteld aan het meubilair en de ruimte?

Hoeveel werkplekken heb ik nodig?

Welke ruimtes kan ik hiervoor gebruiken?

Kan ik in dezelfde ruimte tegelijkertijd taal en rekenen afnemen?

8 Wat betekent dat voor ruimtes en werkplekken?

32


Zo!

Het organiseren van de centraal ontwikkelde examens voor

aantrekkelijk. Bedenk daarbij dat de reguliere lessen in de examen

Nederlandse taal en rekenen betekent nogal wat voor de mbo-

periode gewoon doorgaan, zelfs voor de examenkandidaten.

instellingen op het gebied van ruimtes en werkplekken. Toch is dit een scenario dat serieus moet worden onderzocht. Rekenmodel werkplekken

Er zijn diverse externe dienstverleners die het hele proces turn-key

Om enig idee te krijgen van de impact op de organisatie is er

kunnen opleveren: van de verhuur en het installeren van de systemen

bij dit boekje een rekenmodel ontwikkeld. Dit model kan helpen

tot het regelen van het netwerk en de stroomvoorziening. Je kunt

bij het bepalen van de benodigde hoeveelheid werkplekken per

daarin nog verder gaan door ook de ruimte extern in te huren, maar

examenperiode. U weet dan in grote lijnen waar uw instelling

houd daarbij in gedachten dat de examens parallel lopen met, of

rekening mee moet houden. In hoofdstuk 10 leest u er meer over.

ingepast worden in, het reguliere lesrooster. De reisafstand tussen de examen- en de schoollocatie mag dus niet te groot zijn om al te

Flexibele werkplekken?

veel verstoringen van het reguliere rooster te voorkomen.

De organisatie van de digitale centraal ontwikkelde examens - met de bijbehorende computerlokalen - staat op gespannen voet met de

De werkplek

trend om eigen laptopbezit onder studenten te stimuleren en vaste

Met betrekking tot de werkplek stelt het protocol de eis dat fraude

computersystemen uit de instelling weg te nemen. Uitgangspunt

zoveel mogelijk wordt voorkomen. Dat kan op een aantal manieren:

bij deze digitale examens is echter dat de onderwijsinstelling

voldoende fysieke ruimte tussen de werkplekken, het afscheiden

verantwoordelijk is voor een veilige en vlekkeloze afname. Dat

van werkplekken door schotten en het toekennen van verschillende

betekent dat u het beheer van de computers die gebruikt worden

versies van het examen aan kandidaten die dicht bij elkaar zitten.

voor de digitale examens in eigen hand moet houden.

Die laatste optie is de taak van de examensecretaris die met behulp van de examensoftware de examens toewijst aan de studenten. Dit

Grote examenruimtes inrichten?

laatste scenario werkt natuurlijk alleen op een wat kleinere schaal.

Het organiseren van de centraal ontwikkelde examens kent

33

parallellen met de centrale examinering binnen het vo, maar

Aan het meubilair worden verder geen speciale eisen gesteld.

er zijn ook grote verschillen. Bij de coe´s in het mbo gaat

Aangezien de tijdsduur van het examen onder de grens van twee uur

het om drie periodes per schooljaar. Dat maakt het inrichten

blijft, is er geen wettelijke verplichting om aan de arbo-eisen te

van de sportaccommodatie als examenruimte een stuk minder

voldoen, hoewel deze wel als uitgangspunt zouden kunnen dienen.


Examens taal en rekenen in één ruimte? Om efficiënt te kunnen plannen en roosteren kan het handig zijn om de examens voor Nederlandse taal en rekenen gecombineerd in een ruimte aan te bieden. Voor 2013-2014 is dat echter geen optie, omdat de tijdsduur van beide niveau-4-examens verschilt (90 en 120 minuten). Als in 2014-2015 ook niveau 2 en 3 meedoen, zou dit echter wel kunnen omdat deze examens allemaal 90 minuten duren.

Tip: stroomvoorziening Houd bij het inrichten van tijdelijke computerlokalen ook rekening met de stroomvoorziening. Als tientallen computers worden aangesloten op een normale stroomgroep, is er een grote kans dat de stoppen doorslaan. Tijdens een examen is dat natuurlijk rampzalig.

34


Kandidaten met een beperking Voor kandidaten met beperkingen worden aangepaste examens aangeboden. Vanwege de extra zorg en begeleiding en de vaak aangepaste tijdsduur is het verstandig om hiervoor een aparte ruimte in te richten; een ruimte die geschikt is om te improviseren zonder dat de overige kandidaten hier hinder van ondervinden.

35


Hoe? Hoe kom ik aan de computers? Eigen laptops van studenten? Huur? Aanschaf?

Wat moet ik vooraf testen?

Hoeveel servers moet ik installeren?

Kan het met een draadloos netwerk?

Kunnen we met virtuele machines werken?

Welke software wordt er gebruikt?

Hoeveel systemen heb ik nodig?

Hoeveel kandidaten kunnen gelijktijdig examen doen?

Waarom kan het niet web-based?

Hoe regel ik de ICTondersteuning?

9 Wat betekent dat voor ICT-beheer en -ondersteuning? 36


Zo!

ict speelt een hoofdrol in het slagen van de digitale afname.

Installatie en testen van de softwarepakketten

Er wordt op diverse gebieden ict-ondersteuning gevraagd.

Het softwarepakket TestCenter moet worden geïnstalleerd op de computers die gebruikt worden voor examinering. Er kan niet

Selectie, huur of aanschaf van de benodigde ict-systemen

worden gewerkt in een virtuele omgeving: de software moet

In de eerste plaats moeten er voldoende computers beschikbaar

lokaal op de computer draaien. Omdat de installatie ervan drie

zijn voor de digitale afname. We hebben een rekenhulp ontwikkeld

keer per jaar op honderden systemen tegelijk moet gebeuren,

die kan helpen bij het inschatten van het benodigde aantal

verdient automatische softwaredistributie de voorkeur. Houd er

werkplekken (zie hoofdstuk 10). Wanneer er computers moeten

rekening mee dat de naam of het IP-adres van de LocalServer en

worden bijgeplaatst, kan de afdeling ict adviseren bij de selectie

het poortnummer zijn opgenomen in de installatiebestanden van

van de computers, zowel in het geval van huren als bij aanschaf. De

TestCenter; de versies van TestCenter verschillen dus per locatie

systeemeisen zijn te vinden in de handleidingen ExamenTester 2.9,

(per LocalServer).

via de website coe.cito.nl. Na installatie van de software of als er wijzigingen in de Het gebruik van laptops

configuratie zijn aangebracht, is het belangrijk om de werking van

Als er tijdelijk computers moeten worden bijgeplaatst, kan het

het systeem te testen aan de hand van een testexamen: de FT toets.

handig zijn om daarvoor gebruik te maken van laptops. Deze moeten dan wel via een bedraad netwerk worden aangesloten;

Op de computer van de examensecretaris moet de module Test

het gebruik van een draadloos netwerk wordt sterk afgeraden in

Manager worden geïnstalleerd. Via deze computer worden de

verband met de grote hoeveelheid data die bij het opstarten van de

studentgegevens geïmporteerd en de afnameplanningen ingevoerd.

examens over het netwerk wordt verstuurd.

TestManager maakt verbinding met de LocalServer.

De eigen laptops van de studenten kunnen niet worden ingezet voor

37

de examinering, vooral omdat er examensoftware moet worden

Op de systemen van de correctoren moet het programma

geïnstalleerd en getest. Bovendien is de onderwijsinstelling

CorrectionManager worden geïnstalleerd. CorrectionManager maakt

verantwoordelijk voor een vlekkeloze afname en dat is met systemen

rechtstreeks verbinding met de GlobalServer van Cito, via een

in eigen beheer al ingewikkeld genoeg.

beveiligde internetverbinding (https).


Alle benodigde examensoftware wordt kosteloos door Cito ter

Ontwikkelen van de export van studenten roostergegevens

beschikking gesteld. Kijk voor meer informatie op de website

Het inschrijven, indelen of roosteren van de studenten voor de

coe.cito.nl.

examens is een offline proces. Deze gegevens moeten worden overgebracht naar Examentester. Het programma TestManager

Installatie van de servers

bevat een importmodule waarmee studentgegevens via een csv-

De toetsresultaten worden opgeslagen op een centrale server

bestand kunnen worden ingelezen. De afdeling ict kan behulpzaam

binnen de instelling, de LocalServer. Soms is het raadzaam, of

zijn bij het ontwikkelen van een export vanuit bijvoorbeeld de

zelfs noodzakelijk om per locatie een LocalServer in te richten. Op

roostersoftware ten behoeve van de import in Examentester

pagina 41 zijn de mogelijke scenario´s beschreven. Ook op de site

(zie kader).

van Cito is meer informatie te vinden, zie coe.cito.nl. Kiest een instelling voor decentrale organisatie met meerdere LocalServers

Organiseren van de systeemcheck

dan kunnen via de site van Cito de benodigde extra portalaccounts

Het CvE eist van de instelling dat er een test plaatsvindt met een

worden aangevraagd.

representatief aantal gelijktijdige examenkandidaten met behulp van het FT-examen. Op deze manier worden de computers en het

38

Uitwisseling met Cito

netwerk getest in combinatie met ExamenTester. De instelling mag

De LocalServers staan via een beveiligde internetverbinding in

in principe niet meer studenten gelijktijdig examineren dan tijdens

contact met de GlobalServer van Cito. Via deze verbinding vindt de

de systeemcheck aantoonbaar is waargemaakt. Het organiseren

synchronisatie en dataretour plaats. Bij deze verbindingen moeten

van een representatieve test is een hele logistieke operatie omdat

bepaalde poorten worden opengezet in het interne netwerk.

daarvoor niet alleen de ruimtes en de computers moeten worden

Een vorm van gegevensback-up is hiermee gewaarborgd, hoewel de

geregeld, maar ook de medewerkers en/of proefpersonen om de FT-

instelling verantwoordelijk is voor het bewaren van de gegevens.

toets gelijktijdig op te starten.

Technisch en functioneel applicatiebeheer

Gebruikersondersteuning door de helpdesk

Voor de pakketten TestCenter, TestManager, CorrectionManager

Ondanks alle voorbereidingen kunnen er tijdens de examens ict-

en de LocalServer moet het technisch beheer en het functioneel

gerelateerde storingen en problemen optreden. De ondersteuning

applicatiebeheer binnen de organisatie worden belegd. Het

moet daarom goed worden geregeld zodat er hulp op afroep

technisch beheer bij de afdeling ict; het applicatiebeheer mogelijk

beschikbaar is en de gevolgen van verstoringen tot een

binnen een centrale onderwijsafdeling of het examenbureau.

minimum beperkt blijven. De helpdesk ict moet gedurende de


examenperiodes voldoende bezetting hebben en zal oplossingen

Wat te doen bij storingen tijdens het examen?

moeten bedenken om deze piekbelasting op te vangen. Mogelijk

Als het examen door een technische storing moet worden

moeten ook de openingstijden, en daarmee samenhangend zelfs de

onderbroken, kan het enkele minuten later zo nodig op een andere

SLA worden aangepast.

computer worden voortgezet. Alle tot dan toe beantwoorde vragen zijn bewaard op de local server.

ExamenTester Voor de afname van de digitale examens is gekozen voor programmatuur van Cito: ExamenTester 2.9. Deze software heeft zich bewezen in het vmbo zodat het mbo-veld hiermee technisch gesproken op zeker speelt. Examentester bestaat uit vijf modules: • TestCenter • TestManager • CorrectionManager • LocalServer • GlobalServer De examens worden afgenomen met het software programma TestCenter. Dit programma moet worden geïnstalleerd op de computers die worden gebruikt voor examinering. Dat kunnen ook laptops zijn. Op het moment dat de software wordt gestart, is het systeem uitsluitend in staat om de examensoftware te draaien;

39


alle andere programma’s, zoals de rekenmachine of een webbrowser, worden geblokkeerd. De examensecretaris maakt gebruik van het programma TestManager om de examens klaar te zetten voor bepaalde (groepen) studenten en geeft daarbij aan wie de corrector is (bij het examen rekenen). Bij het beëindigen van het examen worden de antwoorden weggeschreven naar een centrale computer binnen de instelling: de LocalServer. TestManager synchroniseert de gegevens via de LocalServer met de server van Cito: de GlobalServer. Voor de correctie van de open vragen (voor het examen rekenen) maken de correctoren gebruik van het programma CorrectionManager. De corrector beoordeelt groepen studenten, bij voorkeur vraag voor vraag. CorrectionManager maakt daarvoor verbinding met de GlobalServer bij Cito. Hier worden de scores vanuit alle mbo-instellingen verder verwerkt.

School ExamenTester

OTO ExamenTester

Internet Dataopslag

(op LocalServer of apart op Fileserver)

LocalServer

(Windowsservicer)

GlobalServer

Examensecretaris (TestManager)

Corector

Kandidaat 1 Kandidaat 2 (TestCenter)

40

(TestCenter)

Kandidaat 3 (TestCenter)


(CorrectionManager)

Installatiescenario´s ExamenTester is oorspronkelijk ontwikkeld voor het vmbo, voor een scenario waarbij de examens centraal binnen de organisatie worden voorbereid en uitgevoerd. En waarbij de organisatie van de examens in handen is van enkele personen. Er wordt gebruik gemaakt van één LocalServer en de examens worden gepland via één systeem waarop TestManager is geïnstalleerd. Dat scenario is niet zonder meer toepasbaar binnen de roc´s. Deze hebben vaak meerdere (soms tientallen) locaties, met duizenden examenkandidaten en tientallen medewerkers die direct betrokken zijn bij de organisatie van de examens.

LocalServer en redundantie Houd er rekening mee dat de systemen waarop de examens worden afgenomen (TestCenter) bij de installatie strikt zijn gekoppeld aan een specifieke LocalServer. Als er in geval van uitval van deze server de tweede LocalServer in de lucht moet worden gebracht, dan moet deze een exacte kopie zijn, ook qua servernaam en netwerkadres.

41


De centrale aanpak met één LocalServer zou bij veel roc´s netwerktechnisch prima mogelijk zijn, maar dit scenario wordt beperkt omdat in principe slechts één TestManager gelijktijdig kan werken met de gegevens op de LocalServer. Tenzij de gehele afnameplanning vanuit één systeem kan worden gerealiseerd, bent u aangewezen op het scenario met meerdere LocalServers. Voor veel roc´s zal dat betekenen dat er een LocalServer per examenlocatie wordt geïnstalleerd. Het opdelen van de organisatie in meerdere examenlocaties met eigen LocalServers brengt echter met zich mee dat ook het beheer van de kandidaten, de groepen en de afnameplanningen gescheiden per locatie moet worden uitgevoerd.

Waarom niet web-based? In deze tijd van anytime, anywhere en cloudcomputing is de vraag gerechtvaardigd waarom deze software niet web-based wordt aangeboden. Het antwoord is even simpel als onbevredigend: ExamenTester is daar niet voor ontworpen en dat heeft alles te maken met de beveiliging van de gegevens. De software stamt uit begin jaren 2000 en heeft zijn betrouwbaarheid in het vmbo al ruimschoots bewezen. Het is dus een veilige maar ook traditionele keuze.

42

Het College voor Examens is inmiddels wel een aanbestedingstraject ingegaan voor nieuwe examensoftware. De komende jaren werken we echter nog met ExamenTester.

Service window helpdesk

Tip: onderzoek de SLA

Er kunnen enorme besparingen worden gerealiseerd in het aantal benodigde werkplekken wanneer het aantal afnamemomenten per dag wordt verhoogd. Mogelijk dat de instelling ervoor kiest om aan het einde van de dag nog een examenmoment in te plannen. Of zelfs in de avonduren. In dat geval moeten ook de openingstijden van de helpdesk worden opgerekt. Zie in dit verband ook de opmerking over de SLA.

Onderzoek de impact van deze digitale examens extra grondig


als u het ict-beheer en de ict-ondersteuning heeft uitbesteed. Mogelijk moet de Service Level Agreement (SLA) met de externe dienstverlener worden aangepast. Aangezien dit vaak meerjarige contracten zijn, is het verstandig om dat nu te onderzoeken.

43


Hoe? Hoeveel extra computers heb ik nodig?

Kan ik beter huren?

Extra formatie voor ICT-ondersteuning?

Wie gaat dat allemaal betalen

Hoeveel fte is nodig voor de organisatie en de uitvoering van dit project?

10 Wat gaat dat allemaal kosten?

44


Zo!

De vraag naar de kosten voor de invoering en de uitvoering van de

Bovendien moet er wellicht worden geïnvesteerd in computers

centraal ontwikkelde examens is niet eenvoudig te beantwoorden.

en servers, waarop moet worden afgeschreven. Of moeten er per

In dit boekje geven we enkele handreikingen die de instelling zelf

examenperiode computers worden gehuurd.

verder kan invullen. Hieronder een opsomming van zaken die mogelijk elke examen Initiële en structurele kosten

periode weer terugkomen.

In de eerste plaats is er een onderscheid tussen kosten die te maken hebben met het opstarten van dit project en de structurele

Kosten computers

kosten.

De meest concrete uitwerking van de digitale examens is de noodzaak om voldoende computers en werkplekken beschikbaar te

Initiële kosten

hebben voor de afname. Vooral de instellingen die de afgelopen

De invoering van de digitale examens leent zich prima voor

tijd hebben ingezet op het stimuleren van het eigen laptopbezit

een projectmatige aanpak. De belangrijkste projectactiviteiten

bij hun studenten, staan niet te springen om opnieuw grote

zijn samengevat in het volgende hoofdstuk. Het aantal uren dat

hoeveelheden systemen in eigen beheer te nemen. Het is belangrijk

hiermee gemoeid is, hangt natuurlijk sterk af van de omvang van

om de omvang van dit probleem snel in beeld te hebben. Daarvoor

de instelling en het aantal locaties. Tijdens de pre-pilots hebben

hebben we bij dit boekje een rekenhulp ontwikkeld, te downloaden

enkele roc´s ervaring opgedaan met de organisatie van het proces.

via mbo.kennisnet.nl en samboict.nl.

Hun ervaringen, ook op het gebied van tijd en geld, zijn te vinden via de site van Steunpunt: steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Mocht blijken dat u in piekperiodes grote hoeveelheden systemen tekort komt, dan is huren ook een optie. De kosten voor het huren

Structurele kosten

van een laptop inclusief installatie bedragen indicatief € 125 per

Denk bij structurele kosten aan de steeds terugkerende werkzaam

examenperiode. Voor dat bedrag worden de systemen werkend

heden van de roostermaker, de examensecretaris, de surveillanten,

opgeleverd: voorzien van de juiste software en aangesloten op

de correctoren en de extra benodigde ondersteuning door de

de stroomvoorziening en het netwerk. Huren is waarschijnlijk

helpdesk ict. Kortom, de uren die gemoeid zijn met de uitvoering

niet interessant als structurele oplossing, zeker als het aantal

van een examenperiode.

examenperiodes verdubbelt wanneer ook niveau 2 en 3 gaan meedraaien in de digitale afname.

45


Als de instelling kiest voor het scenario waarbij gebruik gemaakt

Naast de kosten die mogelijk zijn gemoeid met het gereedmaken van

wordt van meerdere LocalServers, dan moet hiervoor de benodigde

de examenruimte, zijn er nog andere personele kosten die in elke

hardware worden aangeschaft. Dit is dan met name van toepassing

examenperiode terugkomen. Denk daarbij aan de ict-ondersteuning,

binnen instellingen met veel (examen)locaties. Zie ook het vorige

de roostering, het maken van afnameplanningen, uren voor de

hoofdstuk over ict-beheer en -ondersteuning.

surveillanten, de correctoren enzovoort. Het draaiboek uit het volgende hoofdstuk zou een eerste houvast kunnen zijn bij het

Kosten ruimtes

invullen van dit urenplaatje.

In hoeverre de kosten voor de computerruimte kunnen worden toegeschreven aan de coe´s, hangt natuurlijk af van het gebruik

Wie gaat dat betalen?

van de ruimte voor andere activiteiten, buiten de examenperiodes.

De examens worden door Cito ontwikkeld op kosten van het

Voor instellingen die het eigen laptopbezit stimuleren, vallen de

ministerie van OC&W. Ook het gebruik van de software van Cito

coe-computers waarschijnlijk duurder uit dan voor instellingen die

is kosteloos. De kosten die gemoeid zijn met de invoering en de

deze ruimtes gedurende de rest van het jaar gebruiken als open-

uitvoering zijn voor rekening van de instellingen zelf.

leercentrum of talencentrum. De instellingen met studentenlaptops zijn misschien geneigd om examenruimtes in te huren of tijdelijk in te richten. Het is te verwachten dat ook de markt zal inspelen op de behoefte van deze roc´s. Personele kosten De personele kosten zijn deels afhankelijk van het gekozen facilitaire scenario: vaste of tijdelijke examenruimtes. Het inrichten van tijdelijke examenruimtes is een flinke logistieke operatie, die drie keer per jaar terugkeert. Het grootste deel van de capaciteit wordt in dat geval waarschijnlijk extern ingehuurd, maar ook intern zullen veel uren worden besteed aan de coördinatie van dit proces. Allemaal uren die niet van toepassing zijn wanneer de instelling heeft geïnvesteerd in permanente examenruimtes.

46


Rekenmodel aantal computers Er is in dit boekje al op diverse plekken naar verwezen: de rekenhulp voor bepaling van het benodigde aantal werkplekken en computers. Hieronder een korte toelichting op de uitgangspunten van het model. We beginnen met de inschatting van het aantal examenkandidaten voor mbo-4, mbo-3 en mbo-2 voor de schooljaren 2013-2014, 2014-2015 en 2015-2016. Vervolgens, voor elk van de drie niveaus, een inschatting van het gemiddeld aantal pogingen om te slagen voor het examen (bijvoorbeeld 1,5). Verder is de gemiddelde bezettingsgraad van de examenruimtes van belang. Deze mag nooit meer dan 90 procent bedragen (10 procent reservesystemen) maar moet daar wel zo dicht mogelijk bij in de buurt komen: 70 tot 80 procent is realistisch. Ook het maximum aantal examenmomenten per dag is van belang. Dit hangt af van: • de tijdsduur van het examen (90 of 120 minuten); • de ruimingstijd tussen twee examenmomenten;

47


• het tijdraster van het reguliere lesrooster; • openingstijden van de instelling, inclusief de ondersteunende afdelingen. In de meest optimale situatie kunnen er op een normale werkdag drie examens mbo-4 Nederlandse taal worden ingepland. Alle overige examens duren 90 minuten, daarvan kunnen er maximaal vier per dag plaatsvinden. Ten slotte zijn er drie examenperiodes per schooljaar. Het is niet gezegd dat de verdeling tussen die drie periodes evenredig is. Kortom, geef de verhouding aan tussen het aantal kandidaten per periode, bijvoorbeeld in percentages: 30 - 30 - 40. Daarmee zijn alle parameters bekend en geeft het model direct een indicatie met betrekking tot het aantal benodigde systemen, per schooljaar, per examenperiode! U kunt het rekenmodel downloaden. Het is gemaakt in de vorm van een Excelbestand. Zie hiervoor marktplaatsmbo.nl.

Permanente of tijdelijke examenruimtes

hu re n

Het kostenplaatje van permanent inrichten wordt gevormd door de meterprijs voor de ruimte plus de afschrijving van met name de computersystemen. Echter, de kosten van een permanente examenruimte blijven gelijk wanneer deze vaker wordt gebruikt. Bijvoorbeeld wanneer ook niveau 2 en 3 gaan meedoen met de coe´s. En wanneer de ruimte ook buiten de examenperiodes gebruikt wordt voor pilotexamens en andere vormen van onderwijs. Probeer het break-even punt te vinden om op die manier een gefundeerde afweging te kunnen maken tussen permanent inrichten of huren.

kosten

Het aantrekkelijke van het huren van faciliteiten is dat je weet waar je aan toe bent. De kosten staan van tevoren vast en deze zijn waarschijnlijk lager dan zelf aanschaffen van apparatuur en het permanent inrichten van examenruimtes.

Permanent inrichten

aantal weken gebruik

48


Zo!

11 Alle stappen nog een keer? In deze Hoe? Zo! over de centrale examinering hebben we

• Installatie TestCenter, TestManager en CorrectionManager

geprobeerd om alle aspecten in beeld te brengen die in dit proces

• Trainingen

een rol spelen. In dit gedeelte doen we een voorzet voor een

• examensecretaris

draaiboek. U kunt dit als globaal uitgangspunt nemen en zaken

• correctoren

toevoegen, aanscherpen en bij de verdere uitwerking binnen de

• surveillanten

eigen instelling ook eigen accenten leggen.

• helpdesk medewerkers

• Uitvoeren systeemcheck Opstart project

• Uitvoeren proef-op–de-somtoetsen

• Voorbereiden project, projectplan, planning

• Evaluatie

• Opstarten projectgroep • Informeren/inlezen betrokkenen

Voorbereidingen per examenperiode

• Organiseren voorlichtingsbijeenkomsten

• Selectie studenten die in aanmerking komen voor examinering,

• examencommissie, examenbureau

• onderwijsafdelingen

• afdeling ict/facilitair

• roosterbureau

• Selectieprocedure examensecretarissen

vanuit leerling volgsysteem/begeleidingsdossier • Informeren examenkandidaten over periode en, wanneer van toepassing, over de procedure van inschrijving • Reserveren ruimtes voor betreffende periode • Inrichten inschrijfsysteem/roosterpakket voor de betreffende

• Impactanalyse m.b.t. de onderwijsprogramma´s • Uitwerking scenario´s inschrijven/indelen, planning en roostering

examenperiode • Maken examenrooster:

• Selectie ruimtes en systemen • Bestelling nieuwe systemen en/of aanpassingen bestaande

(scenario: naast het rooster)

systemen

• Opnemen van examenmomenten als lessen in het roosterpakket en meeroosteren in het reguliere rooster (scenario: in

• Installatie LocalServer(s) en netwerkverbinding met GlobalServer

• Inschrijven of indelen van studenten in het examenrooster

het rooster)

• Rekening houden met aangepaste examens/ruimtes voor studenten met beperkingen

49


• Informeren studenten over tijdstip van afname, inclusief toelichting procedure en verwijzing naar examenreglement • Installeren TestCenter op examen pc´s (via automatische softwaredistributie) • Controleren systemen m.b.t. (beperkte) FT toets • Exporteren examenrooster als csv-bestand, met daarin student gegevens, de examenmomenten voor taal en/of rekenen en de beoogde correctoren (voor het examen rekenen) • Importeren csv-bestanden met studentgegevens in TestManager • Maken afnameplanning in TestManager • Maken surveillancerooster • Organiseren instructiesessies voor nieuwe surveillanten • Regelen extra bezetting helpdesk ict (uitzendkrachten /ictstudenten) i.v.m. opstarten/technische ondersteuning examens • Organiseren instructiesessie voor nieuwe helpdeskmedewerkers Afname van de examens • Organiseren personele inzet

• examensecretarissen per examenlocatie

• toetsleider en surveillanten per examenruimte

• helpdeskmedewerkers

• Klaarzetten toetsen tijdens de ruimingstijd • Reparatie defecte systemen buiten de examenuren of tijdens de ruimingstijd

50


Nazorg • Correctie van de open vragen van het examen rekenen met behulp van CorrectionManager • Na afronding correctie dataretour vanuit TestManager • Na bekendmaking van de norm: het omzetten van scores in resultaten • Het vastleggen van de resultaten in het examendossier en het leerlingvolgsysteem (i.v.m. evt. herkansing) • Het bekendmaken van de resultaten aan de studenten

Zo!

12 Waar kan ik terecht voor meer informatie? In dit boekje hebben we geprobeerd veel informatie samen te

• Syllabus centraal ontwikkeld examen Rekenen referentieniveau

brengen over de centraal ontwikkelde examens binnen het mbo.

3F (mbo-4) (CvE)

Het scheppen van overzicht gaat soms ten koste van diepgang. Voor wie behoefte heeft aan meer informatie over een van de

Over de afname (coe.cito.nl)

onderwerpen, verwijzen we hieronder naar enkele bronnen.

• Het (concept)protocol voor afname (CvE)

De meesten ervan zijn ook gebruikt bij de totstandkoming van deze publicatie.

Over de techniek en ICT (coe.cito.nl) • Handleidingen ExamenTester MBO 2.9

Geraadpleegde bronnen

1. Installatiehandleiding voor de systeembeheerder

Over de implementatie (steunpunttaalenrekenenmbo.nl of

2. Gebruikershandleiding examensecretaris

sambo-ict.nl)

3. Gebruikershandleiding docent/corrector

• Naar centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo (CvE)

Organisaties

• Implementatieplan coe taal en rekenen mbo (CvE)

• College voor Examens: cve.nl

• Voorlichtingsbrochure pre-pilot centraal ontwikkelde examens

• Cito: coe.cito.nl

Nederlandse taal en rekenen 2011 (CvE) • Rekenmodel benodigde systemen (saMBO~ICT)

• Steunpunt Taal & Rekenen mbo: steunpunttaalenrekenenmbo.nl • Kennisnet: kennisnet.nl

Over de referentieniveaus (steunpunttaalenrekenenmbo.nl)

• saMBO~ICT: sambo-ict.nl

• Referentieniveaus taal en rekenen in het mbo: een vergelijking op hoofdlijnen (OC&W) • Referentiekader taal en rekenen (Steunpunt taal en rekenen)

• taalenrekenen.nl

• Syllabus centraal ontwikkeld examen Nederlandse taal referen-

• examenprofielen.nl

tieniveau 3F (mbo-4) (CvE)

51

Verdere interessante sites


College voor Examens, Kennisnet en saMBO~ICT College voor Examens

Kennisnet

Het College voor Examens (CvE) is een zelfstandig bestuursorgaan

Kennisnet is dé publieke organisatie, opgericht door het onderwijs,

(ZBO) dat verantwoordelijk is voor de centrale examens en staats

die alle 8000 scholen in het primair onderwijs, voortgezet

examens in het voortgezet onderwijs, de examens ‘rekenen en

onderwijs en het mbo ondersteunt en inspireert bij het effectief

taal in het (middelbaar) beroepsonderwijs’ en staatsexamens

inzetten van ict.

‘Nederlands als tweede taal’.

Kennisnet kan instellingen behulpzaam zijn bij de volgende zaken: • Publiceren van kennis en ervaringen van instellingen en experts;

Het College wordt ondersteund door een bureau. In het Examen

• Ondersteuning bij visie en beleidsvorming;

besluit Beroepsopleidingen WEB is beschreven welke taken het

• Samen met onderwijsinstellingen uitvoeren van projecten waar-

CvE heeft bij de toekomstige, centraal ontwikkelde examens taal en rekenen voor mbo.

bij innovatie en het ontwikkelen van kennis centraal staan; • Inzicht krijgen in de ict-competenties van docenten; • Maatwerk workshops/presentaties op studiedagen en online

Op dit moment, in de pilotfase, is het CvE als projectleider verantwoordelijk voor het proces van invoering van de centraal

• Aan de slag met digitaal leermateriaal;

ontwikkelde examens taal en rekenen mbo. Dit doet het CvE in

• Ondersteuning bij het gebruik van video.

samenwerking met OCW, MBO Raad, AOC Raad, NRTO en Cito. Gedurende deze fase van implementatie verloopt de communicatie over de coe’s via Steunpunt taal en rekenen mbo (steunpunttaalenrekenenmbo.nl).

52

workshops;


saMBO~ICT saMBO~ICT is een zelfstandige organisatie van en voor alle mboinstellingen en heeft sterke banden met de MBO Raad en met Kennisnet. De belangrijkste pijlers binnen saMBO~ICT zijn belangenbehartiging, kennisdeling en gezamenlijke projecten. saMBO~ICT is de belangenbehartiger van de sector op een breed terrein. Zo houdt saMBO~ICT zich bezig met gegevensuitwisseling, maar ook met het gebruik van een elektronische leeromgeving in het primaire proces. Daarnaast zijn er vele activiteiten, van project ‘notebooks voor studenten’ tot kennisdeling tussen gebruikersgroepen van de belangrijkste applicaties. saMBO~ICT maakt bij haar activiteiten gebruik van de kennis en energie die binnen de mbo-organisaties aanwezig zijn. Zoveel mogelijk worden instellingen zelf in staat gesteld om gezamenlijke activiteiten vorm te geven. saMBO~ICT zorgt daarbij voor praktische ondersteuning. saMBO~ICT is mede initiatiefnemer van dit boekje en zou kennis deling over dit onderwerp graag faciliteren.

53


Met dank aan De volgende instellingen hebben input gegeven met betrekking tot de te behandelen onderwerpen in deze uitgave van Hoe? Zo!:

Vanuit de onderwijsinstellingen:

Overige organisaties:

• Amarantis Onderwijsgroep

• Cito

• Arcus College

• MBO Raad

• Friesland College

• Steunpunt Taal en Rekenen mbo

• ROC A12 • ROC van Amsterdam • ROC Friese Poort • ROC Midden Nederland • ROC Mondriaan • ROC Tilburg • Wellantcollege • Zadkine

54


55


Colofon

Auteur: Martijn Bijleveld

Centraal ontwikkelde examens

(blvld.com)

Nederlandse taal en rekenen

Stichting Kennisnet

Paletsingel 32

in het mbo

Vormgeving: Tappan Communicatie

2718 NT Zoetermeer

Eindredactie:

Druk: OBT de Bink, Leiden

Postbus 778

• Jan Paul de Vries, College voor

Maart 2011

2700 AT Zoetermeer

Examens

T 0800 - KENNISNET

• Jan Bartling, saMBO~ICT

F 079) 321 23 22

• Jan Kees Meindersma en

I www.kennisnet.nl

John Hanswijk, Kennisnet Kennisnet. Leren vernieuwen

Zo! Hoe? Centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen in het mbo. Leren vernieuwen

Recommend Documents