107e jaargang nr. 6 okt./nov./dec. 2013
1
ZIJT GIJ WAAROP DE WERELD WACHT Zijt Gij waarop de wereld wacht of wachten wij een ander? Zult Gij, een zwakke zonder macht, als koning heersen in Gods kracht, ons leiden tot elkander?
Ik geef aan blinden het gezicht en oren aan de doven. Zalig die, door Mij opgericht, ziende mag lopen in het licht en horende geloven. Zijt Gij van wie gesproken is in de voorbije tijden? Hoe maakt Gij onze ziel gewis, dat God door de geschiedenis voor U de weg bereidde?
‘Kom, die van hopen moede zijt, die arm zijt van verlangen! Kom tot het oordeel dat bevrijdt en ’t heil, dat eeuwig u verblijdt, zult gij om niet ontvangen.’ Kom Heer, op wie de wereld wacht, wij wachten op geen ander. O kom, een zwakke zonder macht, als koning heersen in Gods kracht en leid ons tot elkander.
Uit het nieuwe liedboek Lied 446 Tekst Muus Jacobse
2
VAN DE KERKENRAAD Muziek in de Lutherse Kerk, we gaan “gewoon” door ! Met de dienst op 25 augustus jl. waarin Susanne Paulsen afscheid heeft genomen als organiste/cantrix van onze gemeente en als leider van het Bach-ensemble is een periode afgesloten. Een periode waarin op kerkmuzikaal gebied veel moois is gebeurd en veel moois ten gehore is gebracht. We zijn daarvoor Susanne, maar zeker ook de cantorijleden, leden van het Bach-ensemble, de instrumentalisten en solisten veel dank verschuldigd. Ingrid Ehlert heeft in dit alles met organisatie en veel meer een centrale rol gespeeld. Vanaf deze plek in ons gemeenteblad, een “Hartelijk Dank !” aan Ingrid voor al haar belangeloze inspanningen en voor alle tijd die zij er heeft ingestoken en nog steeds in steekt. Met het vertrek van Susanne houdt de muziek in onze kerk gelukkig niet op, integendeel – we gaan onverminderd door met één van de dingen die zo kenmerkend zijn voor ons : onze kerkdiensten waar muziek in zit. Momenteel wordt vanuit de kerkenraad gewerkt aan profilering van de kerkmuziek voor onze gemeente. We prijzen ons zeer gelukkig, dat voor de tussenliggende periode de muzikale invulling door kan gaan met (tijdelijke) vervangers : Orgel – Klaas Spijker heeft de taak van organist opgepakt; Cantorij – Thea Endedijk leidt de cantorij; Bach-ensemble – Myra van der Jagt dirigeert in de cantatedienst(en). Klaas, Thea en Myra hebben toegezegd ons van harte van dienst te willen zijn, tot het moment dat we definitief bepaald hebben hoe we de opengevallen plek willen bezetten. Ook hiervoor geldt vanzelfsprekend: reuze bedankt! We kunnen zodoende “gewoon” door met de muzikale activiteiten en zingen/musiceren dat het een lust is. We houden u vanzelfsprekend op de hoogte van de vorderingen met betrekking tot invulling van de vacature. U hoort van ons, zodra er nieuws is. Voor nu : blijft u genieten van de muziek in onze kerk, gebracht door en onder leiding van Thea, Myra en Klaas.
Met hartelijke groet, Maarten van der Wouden
3 Beleidsplan, kerkmuziek en menskracht! In de kerkenraad staan de laatste tijd twee zaken centraal, die overigens ook weer met elkaar te maken hebben. Met ondersteuning van de gemeenteadviseur van de PKN, Trix Drewes, hebben we het werken aan het beleidsplan weer opgepakt. Als doelstelling hebben we, dat voor de zomer van 2014 het beleidsplan er is. Daarvoor moeten nog heel wat stappen worden ondernomen. Trix gaat ons daar doorheen helpen. Als eerste wordt er een commissie samengesteld uit de breedte van de gemeente en belangstellenden, die verder gaan kijken naar de visie en de missie van onze gemeente in de stad en omgeving. Als de aangeschrevenen ingestemd hebben zullen we de namen uiteraard bekend maken. De tweede zaak is die van de opvolging van Susanne Paulsen. In de Evangelisch-Lutherse Gemeente is de kerkmuziek altijd een speerpunt geweest. Het is nu zaak hier goed beleid op te maken binnen de mogelijkheden, die we hebben. De commissie, die zich daarmee bezig houdt en de kerkenraad adviseert, bestaat uit Didi de Mildt, Ingrid Ehlert en Pieter Endedijk. Zij hebben inmiddels een eerste oriëntatie met aanbevelingen gedaan en de kerkenraad buigt zich daar in een extra vergadering over op 26 september. Beleid rond (kerk-)muziek raakt natuurlijk aan het maken van een beleidsplan voor de komende jaren voor onze gemeente. Het is nu oppassen, dat het niet gaat schuren, maar goed bij elkaar komt. Met Trix Drewes is ook afgesproken zorgvuldig te kijken naar de communicatie met de gemeente over deze zaken. Onze eerste verantwoordelijkheid is natuurlijk de gemeente goed mee te nemen in het beleid. Het laatste houdt in, dat we 1 oktober de avond geheel besteden aan het nieuwe liedboek en dan is het podium voor Pieter Endedijk. Op een later tijdstip zullen we de gemeente vragen mee te praten over de ontwikkeling van beleid.
4 Een zaak, die zeker niet los staat van bovenstaande is de vervulling van een komende vacature binnen de kerkenraad. We weten, dat veelal het maximale van de kerkleden gevraagd wordt op allerlei gebied. Toch nog eens de vraag of u wilt nadenken over de inzet van uzelf of een ander.
Roel Ligthart Bosch, secretaris
Zondag 10 november, korte gemeentevergadering na de eredienst ! Onderwerp: “Wat willen we met onze gemeente”
VAN DE DIAKENEN Inmiddels zitten we al in de herfst van 2013. Aan het einde van het jaar sluiten we de twee projecten af waarvoor de diaconie gelden heeft ingezameld. In de cantatedienst van 22 september is voor de laatste maal gecollecteerd voor het AZA project, het Deborah weeshuis in Sumatra. Het tweede project, Vluchtelingenplatform Arnhem, wordt op de 1ste Adventzondag 1 december afgesloten met een collecte. In de volgende Concordia hoop ik u te kunnen melden hoeveel voor beide doelen is ingezameld. De diakenen zijn in overleg voor welke twee nieuwe projecten we ons, als gemeente, de komende twee jaar gaan inzetten. Zondag 10 november is het Oogstdienst Een moment om onze dankbaarheid uit te spreken over alle gaven die ons door onze Schepper geschonken zijn. Ons ”dagelijks brood” wordt gesymboliseerd door een mand met vruchten en een brood op de altaartafel. Het is al jaren traditie om op deze zondag de geschonken overvloed te delen door etensbonnen te kopen om dak- en thuislozen van warme maaltijden te voorzien. Aan de overkant van ons kerkgebouw heeft de Stichting Het Kruispunt de mogelijkheid voor dak- en thuislozen een warme maaltijd te bereiden. De kookgroep van onze gemeente verzorgt een aantal malen per jaar een sma-
5 kelijke maaltijd. Ook andere kerken in Arnhem en omgeving zijn betrokken bij deze maaltijdvoorziening. Om dit mooie werk voort te kunnen zetten, vragen wij u royaal etensbonnen aan te schaffen! De tweede collecte in deze dienst is bestemd voor het Stoelenproject. Een project van de Stichting De Duif, die laagdrempelige nachtopvang voor dak- en thuislozen verzorgt in de wintermaanden, vanaf medio oktober tot medio april en elke nacht geopend is. Per nacht biedt het aan zo’n 20 mensen onderdak, warmte en iets te eten. Nadat bezoekers overdag een gratis toegangsbon hebben gehaald, kunnen ze tussen 22.30 en 23.15 uur binnenkomen en tot 7.30 uur in de ochtend blijven. Ze worden ontvangen met brood en een kop soep en ’s morgens is er brood met beleg. De stoelen waar aanvankelijk op geslapen werd en waar het project zijn naam aan ontleent, zijn inmiddels vervangen door matrassen. De opvang is gelegen aan de overkant van onze kerk. Er wordt gewerkt met vrijwilligers. Kerkelijke gemeentes en de Gemeente Arnhem ondersteunen dit werk financieel. Op 17 november is de collecte bestemd voor het Kerk in Actie Diaconaat onder de noemer: Ieder mens telt. Veel mensen overleven nau-
welijks in ons comfortabele Nederland. Ze hebben financiële problemen, ze zijn eenzaam of hebben geen papieren. Deze mensen hebben dringend hulp nodig, maar kunnen die niet altijd vinden. Kerk in Actie steunt in Nederland organisaties die deze mensen weer op weg helpen. Organisaties als de Pauluskerk in Rotterdam, die mensen zonder officiële papieren opvangen, medische zorg bieden of simpelweg voorzien van een warme maaltijd. Ook steunt Kerk in Actie de stichting INLIA die voortdurend met de overheid in contact is om de positie en opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers te verbeteren en helpt hen als ze vrijwillig willen terug keren. Deze partners komen op voor de kwetsbare mensen in onze samenleving. Kerk in Actie steunt dit werk van harte - want ieder mens telt. Helpt u ook mee om dit en ander diaconaal werk mogelijk te maken? Uw bijdrage aan de collecte is meer dan welkom. Vooruitlopend op het Kerstfeest kunt u alvast de datum van de Kerstlunch op dinsdag 17 december in uw agenda zetten!
Namens de diakenen, Irene van Dijk- van Krevelen
6
VAN DE KERKRENTMEESTERS Overzicht collecten 2013 - 1 januari t/m 15 september Collecten Kerkelijke middelen Diaconie Onderhoudsfonds Orgelfonds Cantatediensten Restauratiefonds Totaal
3.039,05 781,80 330,27 118,50 737,02 319,99 5.326,63
Collecten voor doelen buiten de gemeente Lutherse vrouwencontactdagen 65,35 Kerkinactie: Werelddiaconaat 210,02 Kerkinactie: Diaconaat 110,45 Kerkinactie: 40 dagentijd 111,55 Kerkinactie: Missionair werk & Kerkgroei 242,46 Kerkinactie: Zending 231,70 Vredeswerk 71,90 SODBA 100,71 St. Lutherse werkgroep voor kerkmuziek 62,06 Catechese en Educatie 35,15 JOP 148,27 Studentenpastoraat 54,61 Nederlands Bijbelgenootschap 64,65 Totaal 1.508,88 Kinderkerk
11,64
EEUWIGHEIDSZONDAG Op zondag 24 november 10.30 uur herdenken wij onze overledenen, zowel die uit onze gemeente als uit onze persoonlijke kring. De namen van gemeenteleden die dit jaar heengingen, worden genoemd en een kaars wordt aangestoken.
7 Ieder die dat wil, kan een kaars aansteken voor een dierbare uit de eigen kring. De Cantorij zingt in de dienst.
Luisteren is al voldoende. Je denkt misschien dat je wat moet zeggen Je denkt misschien dat je me op moet vrolijken Je wilt me misschien weer zien lachen en genieten Je denkt misschien dat je me moet troosten en adviseren. Wat ik vraag : Wil je nog eens luisteren naar mijn verhaal, naar wat ik denk en voel. Je hoeft alleen maar stil te zijn, mij aan te kijken, mij tijd te geven. Je hoeft mijn verdriet zelfs niet te begrijpen, maar als het kan, slechts te aanvaarden zoals het voor mij voelt. Je luisterend aanwezig zijn, zal mijn dag anders maken. (herkomst onbekend)
CANTATE 1 DECEMBER, EERSTE ADVENT, 10.30 UUR Op Eerste Adventszondag wordt in de eredienst de Cantate “Nun komm, der Heiden Heiland” (BWV 61) uitgevoerd door ons Bachensemble onder leiding van Myra van der Jagt. Deze cantate werd voor de eerste Adventszondag gecomponeerd in Weimar en klonk voor het eerst op 2 december 1714 in de hofkapel van Hertog Willem Ernst van Saksen-Weimar en werd op 28 november 1723 opnieuw uitgevoerd in Leipzig. Op deze eerste zondag van het kerkelijk jaar wordt de verwachting van de terugkomst van de Messias voelbaar gemaakt. Het openingskoor is de Lutherse vertaling van een middeleeuwse hymne "Veni redemptor gentium" (Kom, Verlosser der volkeren). Prachtig is het recitatief van deel 4, waar het de Messias zelf is die aan de poort klopt. De strijkers en de basso continuo maken dit kloppen met korte pizzicato-akkoorden hoorbaar. Als je zijn stem herkent,
8 maak dan de deur open zodat hij binnenkomt en het avondmaal kan delen (deel 5). Het juichende slotkoor is een deel van het koraal “Wie schön leuchtet der Morgenstern” – en voert ons verlangen hemelwaarts. Boven het vierstemmige koor en de basso continuo zijn de violen te horen, als muzikale representatie van de hemel:
Amen, Amen, komm, du schöne Freudenkrone, bleib nicht lange; deiner wart ich mit Verlangen.
VAN DE KINDERKERK In de kinderkerk is het seizoen weer helemaal losgebarsten. U hebt vast al veel van ons gemerkt. Zo worden er bij de voorbeden regelmatig kaarsen aangestoken voor kinderen die jarig zijn. We sturen deze kinderen een kaart, zodat ze niet vergeten dat we er graag voor hen willen zijn. Belangrijker is nog dat wij niet willen vergeten dat we nog een heleboel kinderen in onze gemeente hebben, die we weliswaar niet zo vaak zien, maar die er wel bij horen. Natuurlijk hopen we elkaar zo ook daadwerkelijk te ontmoeten. We horen in elk geval terug dat de kinderen het leuk vinden om een kaart van ons te krijgen. Zit u ook aan het ontbijt met een Luthers jampotje op tafel? Dat is dan maar goed ook, want met de verkoop van de jam hebben de kinderen zelf hun kinderkerkuitje gefinancierd. Heel knap! Alle dank aan Anneke van de Berg voor de enorme lading kwetsen en aan Klaas Spijker voor de begeleiding bij het koken van de jam. Die jam smaakt naar meer. Als ik dit schrijf zijn er nog wel wat jampotjes te koop, maar of dat bij het verschijnen van het kerkblad nog zo is? Informeer bij Matthijs Spijker. We kijken overigens met veel plezier terug op het kinderkerkuitje. Met wel tien kinderen hebben we in de bossen van Rozendaal gespeeld, gespeurd en natuurlijk een groot kampvuur gestookt. Voor de komende tijd zijn we al druk bezig. In de kinderkerk gaan we aan de slag met de verhalen van Elia en Elisa. Op 10 november hollen
9 we pompoenen uit voor de Sint Maartenoptocht. Die optocht loopt van de St. Martinus naar de Lutherse kerk, natuurlijk aangevoerd door Sint Maarten te paard. In de Lutherse kerk drinken we dan samen warme chocolademelk. Deze herfst willen we met de kinderen schoenendozen vullen voor het schoenmaatjesproject. We vullen schoenendozen met spullen met schoolspullen, toiletartikelen en speelgoed voor kinderen in ontwikkelingslanden. Natuurlijk gaan we de doos ook mooi versieren. Wilt u met ons meedoen? Dat kan. Vraag een folder bij Nelleke, Jantien, Koosje of Irma of kijk op www.schoenmaatjes.edukans.nl. Op 24 november sluiten we het project af en leveren we de dozen in bij het verzamelpunt. Kerst lijkt nog ver weg. Toch beginnen onze voorbereidingen nu al. We willen u en onszelf graag laten genieten van een prachtig kerstspel. Zijn er in uw buurt of familie kinderen die het leuk vinden om mee te doen met de sint maartenoptocht of het kerstspel? Schroom niet om ze met ons in contact te brengen. Ze zijn van harte welkom! En tot slot: wilt u weten wat we zoal uitspoken in de kinderkerk? Kijk dan elke zondag op www.luthersegemeentearnhem.nl
Namens de kinderkerk, Nelleke van Eijsden
[email protected]
HULP GEVRAAGD Op 10 november is er de St.- Maartensviering met een maaltijd voor de kinderen. Wij zoeken nog iemand, die een brood wil bakken en dat zondag 10 november voor de dienst bij zich heeft. In verband met de planning van tevoren melden bij Anneke van den Berg. Op maandag 25 november worden vanaf 19.00 uur in de kerk de adventskransen gebonden- alle hulp is welkom, ook voor het knippen van groen. We werken onder de deskundige leiding van Bernard van de Lugt.
10 Op maandag 16 december worden vanaf 19.00 uur een grote en een kleine kerstboom gezet en versierd. De kleine boom moet klaar staan bij de kerstlunch op 17 december. Graag ook hulp van een paar potige mannen!
DE MAAND TISJRI, 5774 KERK EN ISRAEL De eerste maand van het Joods kalenderjaar is de maand tisjri. Dit jaar valt hij nagenoeg samen met onze maand september. Alhoewel september voorbij is wanneer u dit leest, is het van belang te weten dat de maand tisri feesten bevat die bepalend zijn voor het Joodse volk. Tisjri is de maand van de hoge feestdagen. Deze speciale feestdagen worden in de voorafgaande maand aangekondigd door te blazen op de sjofar ( ramshoorn). Rosj Hasjana, Joods Nieuwjaar, valt op 1 en 2 tisjri ( 5 en 6 september). Rosj Hasjana herinnert aan de schepping van de wereld, in het bijzonder aan de zesde dag toen de mens door God werd geschapen. Deze dagen hebben als doel dat Joden zich bezinnen op het doel van de schepping en zich voornemen hun leven meer betekenis te geven. Iets anders dan zoals wij ons op 1 januari voornemen om bijv. niet meer te roken of aan de lijn te gaan doen. De dagen tussen Rosj Hasjana dient men in te vullen met inkeer en schuldbesef waarop deze periode zijn hoogtepunt krijgt bij het begin van Jom Kippoer, Kol Nidrei, ( alle geloften). Op vrijdagavond, 10 tisjri, 14 september, vangt het meest belangrijke en essentiële Joodse feest aan, Jom Kippoer, Grote Verzoendag, de dag dat Joden vasten en God smeken om kwijtschelding van alle fouten die zijn maakten tegenover God en hun medemens. Deze dag is zo belangrijk dat menig volkomen seculiere Jood wél met Jom Kippoer naar sjoel gaat. De mensen dragen witte kleren als symbool van de schone lei waarmee zij het nieuwe jaar beginnen. Op 11 tisjri worden er in de sjoel de gehele dag diensten gehouden. Er is op Jom Kippoer een algeheel werkverbod, dat eigenlijk geldt voor iedere sjabbat, sjabbat sjabbaton. De allerlaatste dienst wordt besloten met een lange stoot op de sjofar en dan wenst men elkaar een sjana tova.
11 Soekot, het Loofhuttenfeest, begint woensdagavond, 15 tisjri en duurt tot en met 21 tisjri. Deze feestperiode is een vrolijke periode. Het is een mitswa (gebod) een soeka (loofhut) te bouwen waar men de eerste van de trits dagen , maar beter iedere dag, eet. De betekenis van Soekot is het teruggaan in de tijd dat het Joodse Volk, een massa van ongeveer 3 miljoen mensen, uit Egypte werd bevrijd en op weg ging naar het Beloofde Land, een uittocht die, zonder Gods hulp nooit tot een goed einde was gekomen. In die soeka wonen is een herinnering aan de bescherming van God tijdens de 40-jarige tocht door de woestijn. Deze periode strekt tot aan Sjeminie, A’tsèrèt, het Slotfeest, en Simchat Tora. Tijdens deze dagen dansen de mannen met een tora-rol in de arm 7 maal zingend rond de bima en de kinderen dansen zingend er achteraan. Op Simchat Tora wordt de Tora uitgelezen en opnieuw begonnen als teken dat Joden nooit klaar zijn met het bestuderen van de Tora, maar steeds proberen een dieper inzicht te krijgen. Simchat Tora is wellicht het feest waarbij al vooruit gekeken wordt naar het belangrijkste moment voor het Joodse Volk, het gebeuren dat God de Tora Zijn Volk aanbood. Na de bevrijding uit Egypte krijgt het Volk tijdens zijn 40 jaar durende zwerftocht door de woestijn een leidraad aangereikt om zo, voorbereid, het Beloofde Land binnen te gaan.
Sophie Oudkerk namens de Commissie Kerk en Israël afd. Arnhem Bron: Jom Tov, D. Hausdorff, Jodendom voor beginners, Lou Evers, chabadkalender 5774, loeach 5774
PERSONALIA Ingescheven als gastlid: Ds. en mevr. P.H. Endedijk-Griffioen Overleden: Mw. J.C. Wesselo Mw G.Grandia-Caspers
12
Datum
Eredienst
Zondagslied
Zondag 20 okt.
Eenentwintigste zondag na Trinitatis
*
10.30 u.
Deken Jansen OFM
Zondag 27 okt.
Tweeëntwintigste zondag na Trinitatis
10.30 u.
Ds. Klaas Touwen Heilig Avondmaal
Zondag 3 nov.
Drieëntwintigste zondag na Trinitatis
10.30 u.
Ds. Eward Postma Cantorij
Zondag 10 nov.
Op twee na laatste zondag van het kerkelijk jaar
10.30 u.
Leervicaris Hanna Rijken Oogstdienst. St. Maarten
Zondag 17 nov.
Voorlaatste zondag van het kerkelijk jaar
10.30 uur
Ds. Hans Günther
Zondag 24 nov.
Laatste zondag van het kerkelijk jaar
10.30 u.
Ds. Klaas Touwen Heilig Avondmaal, Cantorij
Zondag 1 dec.
Eerste zondag van de Advent
10.30 u.
Ds. Klaas Touwen
Zondag 8 dec..
Tweede zondag van de Advent
10.30 u.
Ds. Eward Postma
Zondag 15 dec.
Derde zondag van de Advent
10.30 u.
Ds. Anton Metske
*
*
*
*
*
*
Bachcantate: BWV 61 *
*
Heilig Avondmaal
* De lutherse zondagsliederen worden i.v.m. het nieuwe liedboek opnieuw uitgezocht e
13
Collecte
Kinderkerk
Koffiedienst
1e: Kerkelijke middelen
Irma
Jan en Brigitte
2e: Onderhoudsfonds 1e: Kerkelijke middelen
Gundelach Koosje
2e: Restauratiefonds 1e: Kerkelijke middelen
Jeanette Uitenboogaard Jantien
2e: Kerk in Actie Zending 1e: Kerkelijke middelen
Irma
Nelleke
Koosje
Irma
2e: Restauratiefonds
en daarom nu niet vermeld.
Wil van Nieuwkerk Alex Ruys
Nelleke
2e: Pastoraal landelijk werk 1e: Kerkelijke middelen
Jaques en Gerda Weber
2e: Kosten cantatediensten 1e: Kerkelijke middelen
Hilbrand en Irene Van Dijk
2e: Onderhoudsfonds 1e: Diaconaal project Vluchtelingenplatform Arnhem
Hanneke v. Witzenburg Patty Besseling
2e: Kerk in Actie Diaconaat 1e: Kerkelijke middelen
Paul Bramme Martien Happel
2e: Diaconie Stoelenproject 1e: Kerkelijke middelen
Karin v/d Ende
Jan en Brigitte Gundelach
Jantien
Karin v/d Ende Jeanette Uitenboogaard
14 In memoriam mevrouw Greet Grandia-Caspers Op zondag 25 augustus overleed mevrouw Greet Grandia in de leeftijd van 80 jaar. Zij is de echtgenote van Jan Grandia en moeder van Alma. De vrijdag daarop hebben wij afscheid van haar genomen in de aula van crematorium Moscowa. Wij gedenken haar als een gastvrije vrouw, die leefde te midden van onze gemeente. Zij hield de herinneringen aan de bevrijding levend door allerlei Engelse contacten. De bloemen op het oorlogsgraf in Oosterbeek verzorgde ze met dezelfde aandacht als waarmee ze zelf voor de bloemen op onze altaartafel zorgde. De tekst op het rouwbericht door haarzelf gekozen, komt uit de laatste strofe van Lied 518: 'Hij zal mij tot zijn lof en prijs opnemen in zijn paradijs.' Na zoveel jaren van moeite en strijd gunnen wij haar dat van ganser harte. Haar nagedachtenis zij tot Zegen. Wij wensen Jan en Alma de kracht van God en warmte van mensen om hen heen om hun weg verder te gaan.
Verhuisd: Dhr. en mw. J.P. ten Have-Versteegt Mw. N. Oostrum-Smits Dhr. en mevr. M.A.P. Hagenaar-Kramer Dhr. J. Jansen Dhr. W.H. Piqué Mw. C.M. v.d. Wal
WIJ FELICITEREN Onderstaande gemeenteleden hebben weer wat te vieren. Zij worden 80 jaar of ouder. Met deze speciale gelegenheid wensen wij hun van harte geluk en wij hopen met hen dat het komende levensjaar voor hen veel goeds zal mogen brengen.
15 12 nov. Mw. M.C.J. Keyzer – 91 jr. 16 nov. Mw. H. de Bruijn-van Velthoven – 87 jr. Een fijne dag gewenst!!
Hartelijke groet, Patty Besseling
BESTEMMING ALTAARBLOEMEN In deze periode gingen de bloemen naar: 18 aug mw. Berndsen-Van Zanten 25 aug Susanne Paulsen 1 sept. Ingrid Ehlert 8 sept. Truus Klein Hesseling 15 sept. Thea Burghoorn 22 sept. Myra van der Jagt 29 sept. Familie Spijker
Muziek ZONDER GRENZEN Het was een feestelijk gezicht zondag 15 augustus, toen het Hongaarse schoolkoor aan de dienst meewerkte. De zijbanken waren gevuld met jonge mensen, studenten van een Gymnasium in Budapest. De meisjes waren gekleed in donkerrode rokken met een witte blouse, de jongens in zwart pak en allen droegen een donderrode stropdas. Meteen bij het eerste lied bleek al het hoge niveau, maar ook hoe bezield deze mensen zongen. Het was een voorrecht hen deze ochtend te mogen horen. Bijzonder was dat ze meezongen bij het slotlied (nr. 1010): “Geef vrede, Heer, geef vrede”. Ik herinner mij hoe in de tachtiger en negentiger jaren dit lied als een smeekbede gezongen werd bij grote bijeenkomsten. Zij kenden het dus ook. Na het koffiedrinken waarbij verscheidene gemeenteleden met onze gasten gesprekken voerden, in het engels of het duits, begon hun concert. Het was heel afwisselend
16 met korte stukken, soms begeleid door een toetsinstrument, een gitaar en dwarsfluiten. Allerlei componisten en talen kwamen voorbij, uiteraard veel hongaarse muziek o.a. van de dirigent. Maar ook o.m. Haydn, Mendelssohn en Telemann en een negrospirituel. Aan het eind werden onze gasten hartelijk bedankt door Hans Hekelaar en kregen terecht een warm applaus. Een feestelijke zondag! Corrie Godschalk
Christmas Carols Twee Anglicaanse koren zorgen op zaterdag 14 december om 19.00 uur voor een echte Engelse Kerstsfeer in onze kerk. Zij zingen, naar oude Engelse traditie, de Service of Nine Lessons and Carols. Geen concert, maar een echte Engelse ceremonie ter voorbereiding op het Kerstfeest. De bij velen zo geliefde Christmas Carols ontstonden in de vijftiende eeuw. Minstreels vertaalden het Kerstverhaal in eenvoudige woorden en muziek, die voor iedereen te begrijpen waren. Veel van hun liederen hadden een refrein, dat door alle luisteraars kon worden meegezongen. Vanaf de zestiende eeuw werden deze populaire liederen door de officiële kerk geweerd. Ze overleefden op het platteland, waar men ze bleef zingen. In de negentiende eeuw ontstond er een hernieuwde belangstelling voor deze oude liederen. De Anglicaanse Kerk schiep een nieuwe traditie: the ceremony of nine lessons and carols. Korte bijbellezingen en liederen wisselen elkaar af en vertellen samen het verhaal over de geboorte van Jezus. Op uitnodiging van de in het Oecumenisch Platform-Noord-Oost samenwerkende kerken zullen het Choir of the Church of St Mary and St Anna uit Haarlem en The Anglican Singers uit Amsterdam deze ceremony komen verzorgen. De beide koren staan onder leiding van dirigent Martin van Bleek. Voorgangers zijn Alja Tollefsen, anglicaans priester en Klaas Touwen. Zoals gebruikelijk zullen ook de aanwezigen naar hartenlust kunnen meezingen!
Ds Klaas Touwen
17
cursus of kring! LEREN VAN LUTHER Het vervolg op de cursus “Leren van Luther”, start op dinsdagavond 29 oktober a.s., 19.30 uur (óf in de ontmoetingsruimte óf in de kerkenraadskamer). Dit vervolg is ook bij te wonen als niet aan de eerste serie is meegedaan. Ieder is van harte welkom op deze uitermate boeiende en interessante avonden. Het programma ziet er als volgt uit (een uitgebreidere folder ligt in de ontmoetingsruimte): Avond I: Luthers visie op Gods Rijk en de wereld Dinsdagavond 29 oktober Docent: Ds. Louisa Vos Avond II: Over vrijheid en tolerantie Dinsdagavond 12 november Docent: Ds. Erwin de Fouw Avond III: Bijbelvertaling en interpretatie Dinsdagavond 3 december Docent: Ds. Jan van Twist Avond IV: Luthers visie op het avondmaal Dinsdagavond 7 januari 2014 Docent: Ds. Klaas Touwen Avond V: Luther en de kerkmuziek Dinsdagavond 28 januari Docent: Ds. Susanne Freytag U kunt zich tot uiterlijk een week te voren aanmelden bij ds Klaas Touwen (026-3255327) of mail
[email protected]. Na aanmelding krijgt u het cursusmateriaal toegezonden. Het cursusgeld bedraagt € 20, - Daarvoor ontvangt u de tekstbundel, koffie en thee. In het seizoen 2014-2015 zal weer een vervolg plaatsvinden vinden met opnieuw enkele avonden over verwante en aanvullende onderwerpen.
FILOSOFIEKRING IN ANGEREN De wens is geuit in het protestantse kerkje aan de dijk te Angeren een filosofiekring te beginnen. Op die wens gaan we in. Het wordt een kring die op woensdagochtenden bijeen komt, eens in de maand. Het boek dat we bespreken is net in september verschenen: 'Het morele brein; Evolutie, emoties en ethiek' van T.S. Tyra, uitgeverij Damon, ISBN: 9789460361531.
18 Dit boek kiest positie tussen enerzijds het boek van Swaab, 'Wij zijn ons brein', dat een heel deterministisch standpunt inneemt: wat wij voor vrijheid aanzien is in feite het product van chemische processen etc. En anderzijds Pim van Lommel die een boek schreef over 'Oneindig bewustzijn', waarin hij een hele metafysica bouwt op basis van bijna dood ervaringen. Die ene kant is te biologistisch, de andere kant teveel hocus pocus. 'Het morele brein' daarentegen schetst de contouren van een evenwichtige positie waarin menselijke verantwoordelijkheid en vrijheid niet worden opgegeven. 'Het morele brein' brengt recente wetenschappelijke inzichten van neurobiologen, psychologen en filosofen bijeen en komt tot verrassende conclusies. Leed ver weg laat ons vaak onverschillig, maar voor wie ons na staan, gaan we door het vuur. We zijn kuddedieren, maar we gaan soms toch heldhaftig tegen de morele meerderheid in. We reageren soms emotioneel en kortzichtig, maar weten in alledaagse kwesties intuïtief toch meestal het goede te kiezen. Het morele brein vertelt wat de evolutie van ons heeft gemaakt en wanneer we ons morele gevoel kunnen vertrouwen of niet. We beginnen met deze kring in november, zodat we in juni de acht hoofdstukken uit hebben. Daarna hebben we een gesprek met de auteur. Info en aanmelding: ds. Klaas Touwen
[email protected]
Ds Klaas Touwen
Kring Jongvolwassenen Zowel in de Lutherse gemeente Arnhem als in die van Ede zijn aanvragen van jongvolwassenen binnengekomen om ‘belijdenis te doen’, ‘geconfirmeerd te worden’, ‘het vormsel te ontvangen’, hoe je het maar noemt... Daarom willen ds. Lieke van Zanden (Ede) en ds. Klaas Touwen (Arnhem) een gezamenlijke eet- en gespreksgroep voor jongvolwassenen in het leven roepen. Deelname aan deze groep kán uitlopen op het doen van belijdenis, dit hóeft echter niet. Het kan zijn dat je het gewoon gezellig en nuttig vindt om een seizoen aan deze kring deel te nemen. Bedoeling is dat er in een ont-
19 spannen sfeer met leeftijdgenoten (ongeveer 18-30 jaar) van gedachten wordt gewisseld over waar je wel of niet aan wilt geloven en waarom. Het zou prettig zijn als de groep niet al te klein is: wij denken aan ongeveer 10 deelnemers, zodat je ook eens met een goed geweten een keer kunt overslaan. Het de bedoeling om tot Pasen 2014 eens in de drie weken bij elkaar te komen op zondagavond, te beginnen op 20 oktober, om 18.00 uur. Díe keer komen we samen in het Luthers gemeentecentrum achter de kerk: Beukenlaan 12, 6711 NH Ede. Je bent van harte welkom. Interesse? Info en/of opgave:
[email protected].
EVANGELISCH-LUTHERS DAGBOEK 2013–2014 Binnenkort verschijnt het Evangelisch-Luthers Dagboek 2013-2014. Dit boek kan voor u een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar. Elke dag wordt een bijbellezing aangereikt met een bijbehorende uitleg, gedicht, lied of gebed. U heeft met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen. Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van de zon- en feestdagen met de bijbellezingen van het Luthers rooster en het gemeenschappelijke rooster, het zondagslied en de liturgische kleuren van de zondagen. Een boek dat zeer de moeite waard is! De prijs van het dagboek is vastgesteld op € 14,00 (exclusief verzendkosten). De verspreiding is in handen van de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel (SLUB). Bestellen is mogelijk via de intekenlijst, die de secretaris van uw gemeente inmiddels ontvangen heeft. U kunt ook rechtstreeks bestellen via:
[email protected], per post bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ’s-Gravenhage, of telefonisch 070-3648094.
20
COMMENTAAR BIJ DE TIJD WAKEN BIJ EEN DETENTIECENTRUM Afgelopen zondag, 1 september, werd de 100e wake bij het Detentiecentrum in Rotterdam gehouden. Een wake, zoals die op meer plaatsen in het land gehouden worden. Een wake waarin stilgestaan wordt bij het leed van mensen die ooit op de vlucht sloegen in de hoop dat zij een veilig thuis zouden vinden. Een wake waarin iets doorklinkt van het onrecht dat mensen ervaren omdat zij leven als gedetineerden terwijl zij geen criminaliteit met zich meedragen, behalve dan dat zij niet de benodigde documenten hebben om zich burger van onze samenleving te mogen noemen. In onze samenleving word je soms heen en weer geslingerd tussen verschillende emoties rond beelden die je ziet en verhalen die je hoort. Hoeveel vluchtelingen zijn er op aarde? De talloze vluchtelingen in Syrië zijn momenteel volop in het nieuws. Van de druk die dat legt op de samenleving in omringende landen, vangen we nu en dan berichten op. Tegelijkertijd realiseren we ons dat er nog zoveel meer vluchtelingenstromen op aarde zijn. Mensen die kortere of langere tijd geleden hun land van herkomst verlieten omdat zij de dood vreesden en hoopten op een veiliger plaats op aarde. Hoe veilig is onze eigen samenleving? We kennen uit de afgelopen jaren de roep van mensen uit onze samenleving die de multiculturele samenleving vooral ervaren als een botsing van culturen en die bang zijn dat veiligheid en vrijheid in onze maatschappij bedreigd zijn. We weten dat van alle mensen op aarde die ooit gevlucht zijn een klein deel in Nederland terechtkomt en hier asiel aanvraagt. We horen hoe zij soms jarenlang in onzekerheid verkeren. We horen hoe sommigen van hen als ‘ongedocumenteerden’ achter slot en grendel terechtkomen. We horen enerzijds hoe er binnen detentiecentra mensen zijn die, binnen de grenzen van het beleid, zorgvuldig met gedetineerden om proberen te gaan, anderzijds horen we ook verhalen over mensonterend onrecht. Vijftig jaar geleden hield Martin Luther King zijn beroemde speech: ‘I have a dream’. Hij droomde van een wereld zonder rassendiscriminatie. Een visioen van een wereld die voor King paste bij wat hij van God
21 had leren verstaan. Vijftig jaar later zijn er nog steeds mensen die dromen. Mensen die leven van het visioen van recht en vrede waarop hen af en toe een blik gegund wordt. Mensen die een beeld voor ogen hebben van een samenleving waarin ieder mens volwaardig burger is. Anderen vinden het naïef en politiek correct om deze droom te dromen. Zij smeken om erkenning in een omgeving waarin zij het gevoel hebben letterlijk en figuurlijk bestolen en bedreigd te worden. Als kerk zijn we geroepen om gehoor te geven aan het profetische geluid dat in de Bijbel klinkt. Als kerk belijden we dat God hemel en aarde geschapen heeft. Voor mij betekent dat dat we als kerk bereid moeten zijn te luisteren naar de roep om recht die klinkt. Met respect voor mensen die ervaren hoe groepen in onze samenleving kunnen botsen; met respect voor mensen die zoeken naar een ordening in onze samenleving die het recht van allen zo goed mogelijk dient; met oog voor diegenen die zich niet eens burger van onze samenleving mogen noemen maar die wel uitzien naar recht en rust. Niet naïef dromend. Wel actief. Altijd weer bereid om ons in te laten schakelen door God die het heil van allen voor ogen heeft. Weet hebbend van een wereld waarin wij ons heil niet van ‘papieren’ te verwachten hebben, maar van een God die weet wat menselijkheid is.
5 september 2013 - ds. Karin van den Broeke,
CULTUUR IN DE WAALSE KERK Sinds 1999 organiseert 4KWart in het winterseizoen culturele programma’s in de sfeervolle Waalse Kerk in Arnhem. Deze variëren van exposities, koormuziek en lezingen tot theater, klassieke muziek en verhalenvertellers. Verbindende factor in deze programma’s is het aspect van zingeving. Jaarlijks wordt ook een cursus of lezingencyclus georganiseerd, waarbij eveneens zingeving en spiritualiteit een rol spelen.
Zondag 10 november, 15.00 uur: Adempauze, een psychologisch drama en thriller ineen. Theatervoorstelling door Kirsten Benschop. €8,-.
22
Zaterdag 23 november, 15.00 uur: Dr. Kees Boele, econoom, filosoof en bestuursvoorzitter van de HAN, naar aanleiding van zijn proefschrift over filosofie en christelijk leiderschap. €5,-.
BIJZONDERE UITVOERING A CHILD OF OUR TIME VAN M. TIPPETT In het Musis Sacrum geven op zondagmiddag 10 november 15.30 uur de Gelderse koren C.O.V. Sursum Corda en C.O.V. Arnhem met het HOC-begeleidingsorkest onder leiding van hun dirigent Gert Jan van der Pol een prachtig concert in het kader van de herdenking van de Kristallnacht, dit jaar 75 jaar geleden. Solisten: Robbert Muuse, JeanLéon Klostermann, Lisette Bolle en Wieke van Wingerden. Entreekaarten à € 25,00 (voor jongeren tot 26 jaar € 17,50) zijn te bestellen bij de kassa van Musis Sacrum Arnhem tel; 026 – 443 73 43 of via de website van COV Arnhem; www.covarnhem.nl/kaarten. J.K.Loman, Ede
OECUMENISCH LEESROOSTER 2013 - 2022 Begin september verscheen bij de Raad van Kerken een nieuwe editie van het Oecumenisch Leesrooster, dat ditmaal negen jaar beslaat en ingaat met Advent 2013. De Werkgroep Oecumenisch Leesrooster van de Raad van Kerken heeft er twee jaar aan gewerkt met ds. Klaas Touwen als voorzitter en ds. Pieter Endedijk als secretaris. Kortom een lijvig werk waaraan onze gemeente in hoge mate medeplichtig is. Op de achterzijde van het boek staat de volgende kenschets: ‘Iedere kerkelijke traditie kenmerkt zich door haar eigen omgang met de Bijbel, dikwijls vastgelegd en uitgewerkt in leesroosters en agenda’s, dienstboeken, Bijbeluitgaven en dagteksten, motto’s en thema’s, een psalm van de zondag en het lied van de week. De Raad van Kerken dient de brede oecumene door in aanvulling op deze afzonderlijke leeswijzen de kerken een gezamenlijke leesorde aan te bieden: het Oecumenisch Leesrooster. Daarin zijn de verschillende kerkelijke tradities samengebracht, eenzijdigheden gecorrigeerd, leemtes onderkend en opnieuw ingevuld. Het Oecumenisch Leesrooster levert sinds 1977 een belangrijke bijdrage aan een veelzijdige omgang met de Bijbel in kerk en eredienst. Werd het Oecumenisch Leesrooster tot nog toe telkens aangeboden in cycli van drie jaar, ditmaal overziet het Oecumenisch Leesrooster
23 2013-2022 een periode van negen jaar. Die lange adem is niet alleen behulpzaam bij planning en overleg, maar staat ook garant voor uitgewogen beslissingen en evenwichtige keuzes.’
Ds Klaas Touwen
Vandaag Lezen wij……. Dit leesrooster wijst dagelijks een lezing aan, bedoeld om thuis te lezen. Het houdt gelijke tred met de roosters van kerk en kinderkerk. Het zijn dezelfde lezingen als die in radio- en televisiediensten klinken. OKTOBER Zo. 20 2 Timoteüs 3:10-17 Ma. 21 Psalm 94 Di. 22 2 Timoteüs 4:1-8 Wo.23 2 Timoteüs 4:9-22 Do. 24 Psalm 99 Vr. 25 1 Koningen 20:1-22 Za. 26 1 Koningen 20:23-43 Zo. 27 1 Koningen 21:1-29 Ma. 28 1 Koningen 22:1-12 Di. 29 1 Koningen 22:13-28 Wo.30 1 Koningen 22:29-40 Do. 31 1 Koningen 22:41-54 NOVEMBER Vr. 1 2 Koningen 1:1-18 Za. 2 2 Koningen 2:1-18 Zo. 3 2 Koningen 2:19-25 Ma. 4 Psalm 101 Di. 5 Lucas 18:9-17 Wo. 6 Lucas 18:18-30 Do. 7 Lucas 18:31-43 Vr. 8 Lucas 19:1-10 Za. 9 Lucas 19:11-28 Zo. 10 Lucas 19:29-48 Ma. 11 2 Koningen 3:1-27 Di. 12 2 Koningen 4:1-7 Wo.13 2 Koningen 4:8-37 Do. 14 2 Koningen 4:38-44 Vr. 15 Psalm 108 Za. 16 Lucas 20:1-8 Zo. 17 Lucas 20:9-19
NOVEMBER vervolg Ma.18 Lucas 20:20-26 Di. 19 Lucas 20:27-40 Wo.20 Lucas 20:41–21:4 Do. 21 Lucas 21:5-19 Vr. 22 Lucas 21:20-38 Za. 23 Psalm 109 Zo. 24 2 Koningen 5:1-19a Ma.25 2 Koningen 5:19b-27 Di. 26 2 Koningen 6:1-7 Wo.27 2 Koningen 6:8-23 Do. 28 2 Koningen 6:24-33 Vr. 29 2 Koningen 7:1-20 Za. 30 2 Koningen 8:1-6 DECEMBER Zo. 1 2 Koningen 8:7-15 Ma. 2 2 Koningen 8:16-29 Di. 3 2 Koningen 9:1-13 Wo. 4 2 Koningen 9:14-29 Do. 5 2 Koningen 9:30-37 Vr. 6 2 Koningen 10:1-16 Za. 7 2 Koningen 10:17-35 Zo. 8 2 Koningen 11:1-20 Ma. 9 2 Koningen 12:1-22 Di. 10 2 Koningen 13:1-13 Wo.11 2 Koningen 13:14-21 Do. 12 Romeinen 9:1-13 Vr. 13 Romeinen 9:14-29 Za. 14 Romeinen 9:30-10:13 Zo. 15 Romeinen 10:14-21
24
AGENDA LUTHERSE KERK ARNHEM za. 19 okt ma. 21 okt di. 22 okt vr. 25 okt zo. 27 okt ma. 28 okt di. 29 okt di. 5 nov wo. 6 nov zo. 10 nov di. 12 nov di. 19 nov vr. 22 nov zo. 24 nov ma. 25 nov di. 26 nov vr. 29 nov zo. 1 dec ma. 2 dec di. 3 dec ma. 9 dec di. 10 dec
10:00 - 11:00 19:30 - 22:00 19:00 - 22:00 19:45 - 21:45 20:00 - 22:00 09:00 - 10:00 16:00 - 18:15 18:15 - 20:00 19:45 - 21:45 20:00 - 22:00 19:45 - 21:45 20:00 - 22:30 10:30 - 12:00 18:00 - 19:00 19:45 - 21:45 20:00 - 22:00 19:45 - 21:45 18:00 - 22:00 09:30 - 10:30 16:00 - 18:15 18:15 - 20:00 20:00 - 22:00 19:45 - 21:45 18:00 - 22:00 09:00 - 10:30 19:30 - 22:00 19:45 - 21:45 20:00 - 22:00 19:30 - 22:00 19:45 - 21:45
Kerk Consistorie Zaal Consistorie Kerk Kerk Zaal Zaal Zaal Consistorie Zaal Consistorie Kerk Zaal Zaal Consistorie Zaal Consistorie Kerk Zaal Zaal Kerk Zaal Kerk Kerk Consistorie Zaal Consistorie Consistorie Zaal
Repetitie koorschool Vergadering Kerkenraad Wereldwinkel Repetitie Cantorij Extra repetitie Cantorij repetitie Cantorij kookploeg gemeentemaaltijd Gemeentemaaltijd Repetitie Cantorij Cursus "Leren van Luther" Repetitie Cantorij Vergadering St. Luka Sint Maarten en Oogstdienst Afsluiting St. Maartenoptocht Repetitie Cantorij Cursus "Leren van Luther" Repetitie Cantorij Repetitie Bachensemble Repetitie Cantorij kookploeg gemeentemaaltijd Gemeentemaaltijd Versieringen voor Advent Repetitie Cantorij Repetitie Bachensemble Repetitie Bachensemble Vergadering DB Kerkenraad Repetitie Cantorij Cursus "Leren van Luther" Vergadering kerkenraad Repetitie Cantorij
Peter Paul Kohlmann,,
[email protected]
Tel.026-442 50 84
VAN DE REDACTIE Kopij voor het volgende nummer uiterlijk 17 november bij: - Patty Besseling (
[email protected]) of - Elly Muurling, (
[email protected]) Deze uitgave bestrijkt de periode 15 december tot eind januari.
Hier had uw advertentie kunnen staan!
Frits Teunissen Restauratie antieke uurwerken Reparatie klokken en horloges
Christiaan de Wetstraat 4a 6861 DL Oosterbeek Tel. 026 - 33 33 500 Antiek restauratie & meubelstoffering
Bergerhof 12ª 6871 ZJ Renkum Tel. 0317 - 31 24 90
www.femkenout.nl
Postbus 37 6870 AA Renkum
BUSJES HEBBEN VOORRANG Was ’m nu! Snel en voordelig in onze fonkelnieuwe carwash
* tot 2.70 m hoogte VAN STEIJN
DR. C. LELYWEG 31 VAN OLDEBARNEVELDTSTRAAT 91 ARNHEM TEL. 026-355 31 55
Drogisterij Parfumerie
Glas- en Verfhandel
Al meer dan 110 jaar een begrip in Oosterbeek Weverstraat 71-75
Tel. 026 333 22 50
Wij maken uw leven aangenamer Scootmobielen – Rollators – Sta‐op‐stoelen ‐ ADL Hulpmiddelen Toilet&Douche – Bedden&toebehoren – Matrassen/ dekbedovertrekken – Telefonie – Welness – Rolstoelen
Service, Kwaliteit, Ophaaldienst, Bezorgen, Monteren.
Voor alle leeftijden! Utrechtseweg 84, Oosterbeek
026 333 76 37 www.keijzer-comfortwinkel.nl
Weverstraat 15 Oosterbeek 026-3332252 www.gijnet.nl
Uitvaartverzorging J. Mijnhart voor het verzorgen van begrafenissen, en crematies sedert 1911 Vestigingen in: Arnhem - Heteren - Oosterbeek - Wageningen telefoon:. 026
3 33 30 29
Vooruit regelingen geheel naar eigen inzicht; Ook dat kunt u met ons bespreken en laten vastleggen. Erkend lid van de NUVU Lid van de Ned. Kwaliteitsraad Uitvaartverzorging
c’est bon Oosterbeek Utrechtseweg 168 026-333 48 64 Di. t/m vrij.: 9.00-18.00 uur Za.: 9.00-17.00 uur
Nu ook voor al uw tuinmaterialen! Kijk op: www.peterwildenbeest.nl Tel. Mob. E-mail
: 026 - 844 50 54 : 06 - 18 55 86 20 :
[email protected] Ruime collectie:
Dhr. H.P. Derksen Stationsplein 12 (t.o. N.S. station) 6811 KG Arnhem Tel.: 026 - 442 67 35 Fax: 026 - 442 86 12
Optometrist Low-Vision Specialist
*brilmonturen *optische artikelen *baro-, thermo- en hygrometers *contactlensartikelen
Leverancier van alle Ziekenfondsen! ’s Maandags gesloten