ZE V EN E N D ER TIG S TE JA A R G A N G 12 J U N I 1970 N O 12. JOH. F. VROUWES f

« O v e rn e m in g van a r tik e le n e n z . z o n d e r to e ste m ­ m in g v a n de u itg e v e rs is ve rb o d e n J a a r a b o n n e m e n t ( b ij v o o r u it b e t a lin g ) f 3 1 .20. b u ite n N e d e r la n d f 5 2 ,- , lo is e n u m m e rs f 2 ,1 0 , v a n o u d e ja a r g a n g e n f 2 ,6 0 ( a lle p r ijz e n in c l. B . T . W .)

UITGEVERS W Y T - ROTTERDAM 6 T e l. 25 45 0 0 * , P ie te r d e H o o c h w e g 1 1 1 , T e le x 2 1 4 0 8 , P o s tr e k e n in g 584 5 8

(

I. h

i

p

e

f

n

14-DAAGS TIJDSCHRIFT, GEWIJD AAN SCHEEPSBOUW, SCHEEPVAART EN HAVENBEUNGEN ORGAAN

VAN :

NEDERLANDSE V E R E N IG IN G V A N T E C H N IC I O P SCHEEPVAARTGEBIED CENTRALE B O N D V A N SCHEEPSBOUWMEESTERS IN N E D E R L A N D - N A T IO N A A L IN S T IT U U T V O O R SCHEEPVAART EN SCHEEPSBOUW - N E D ER LA N D SC H S C H E E P S B O U W K U N D IG PROEFSTATION REDACTIE : ir. J. N . Joustra, prof. ir. J. H . K rietem eijer, prof. d r. ir. W . P. A. van Lam m eren en J. G. F. W a rris — REDACTIE-ADRES : Burg. s’Jacobplein 10, Rotterdam-2, Telefoon 12 60 30

Z E V E N E N D E R T IG S T E J A A R G A N G

12 J U N I

1970

—

NO

12

J O H . F. V R O U W E S f Al e t diep le e d w e ze n g e e ft h et H o o fd b e s tu u r van de N e d e rla n d se V eren ig in g van T e c h n ic i o p S c h e e p v a a rtg e b ied k e n n is van h et o v erlijd e n van haar a lg em een secretaris d e h eer J o h . F. V ro u w es. M o g e h ij na zijn a rb e id za a m leven ru sten in vrede. Ir. A . van d e r T o o rn , vo o rzitter.

IN M E M O R IA M

H ij zo u m et in gang v a n 1 ju li a.s. zijn w e rk z a a m h ed e n h e b b e n o v e rg e d rag en a a n zijn o p v o lg er, d o ch d it h e eft n iet zo m ogen zijn.

O p 25 m ei 1970 o v erleed te R o tte rd a m in d e leeftijd v an 6 8 ja a r de h e e r Jo h a n n e s F ra n c is c u s V ro u w es, in lev en A lgem een S e c re ta ris v a n de N e d e rla n d ­ se V e ren ig in g v a n T e c h n ic i o p S c h e e p ­ v aa rtg eb ie d , w elk e fu n c tie hij sin d s d e ­ c e m b e r 1966 b ek leed d e. H ie ra a n vo o raf.

ging e e n

Zij die de h e e r V ro u w e s als S u rv ey o r van L lo y d ’s R eg ister h e b b e n m ee g e­ m a ak t, zu llen zich h e m altijd blijven h e rin n e re n als een u ite rst b e k w a a m en b eslu itv aa rd ig m an , die o o k v o o r de lastigste p ro b lem en steeds een oplossing w ist te v inden.

g e v a rie e rd e c a rriè re

N a een a a n ta l ja re n te h e b b e n g e v aren , o.a. bij de K .N .S .M . en h e t d ip lo m a C. als sch e e p sw e rk tu ig k u n d ig e te h e b b e n b eh aald , tra d hij in d ie n st als le ra a r bij h et n ijv erh eid so n d erw ijs. G e d u re n d e d eze p e rio d e b e h a a ld e hij een aa n ta l d ip lo m a ’s en a k te n , m e t als b e ­ k ro n in g de N ijv e rh e id sa k te N -X III. In 1935 tra d hij te R o tte rd a m in d ien st als E n g in e e r S u rv e y o r bij L lo y d ’s R e ­ gister of S hipping.

O p de v o rm in g van zijn jo n g e re c o lleg a’s h e eft d e heer V ro u w e s een g ro te invloed g eh ad d o o r de m a te w a a rin hij e r in slaag d e zijn rustig e, v e rsta n d ig e b e n a d e ­ rin g van p ro b le m e n o p h e n o v e r te drag en .

D e g ro te w a a rd e rin g w elk e d eze m a r ­ k a n te fig u u r alom g en o o t w e rd n o g een s b e n a d ru k t d o o r d e b ijz o n d e r d ru k b e ­ z o c h te re ce p tie te r gelegenheid v a n zijn afsch eid in se p te m b e r 1966.

In 1937 w erd hij o v e rg e p la a tst n a a r In do n esia, w a a r hij, b e h o u d e n s een en k ele ko rte o n d e rb re k in g , L lo y d ’s R e g iste r v e r­ teg e n w o o rd ig d e to t a a n 1952. G e d u re n ­ de d e tw e e d e w e re ld o o rlo g b ra c h t hij enk ele ja re n d o o r in e e n J a p a n s in te r­ n e rin g sk a m p .

H e t w as n ie t v e rw o n d e rlijk d a t e r bij h e t o n ts ta a n van e en v a c a tu re in de fu n c tie v a n A lg em een S e cre taris v a n o n ze V e r­ en ig ing w erd g e d a c h t a an d e h e e r V ro u w es.

T e ru g g e k e e rd in N e d e rla n d w erd hij aan de sta f v a n L lo y d ’s R e g iste r te R o tte r­ d am toegevoegd.

D eze w erd b ereid g ev o n d en en w ijdde zich m et d e hem k e n m e rk e n d e to ew ijd in g en ru st a a n zijn n ieu w e ta a k .

E e n ied er, die Jo h a n V ro u w es v a n z eer nabij k en d e , o n td e k te d a t e r a c h te r deze sterk e p e rso o n lijk h eid een d iep e b ew o ­ gen h eid m et de p ro b le m e n v a n an d e ren schuil ging. H ij w as o p zijn b est w a n n e e r e r een b ero ep o m h u lp o f advies o p h em w erd g ed aan . In zijn h e e n g a a n v erliezen wij allen een goede v rien d . O nze gevoelens v a n m ed elev en g a a n u it n a a r d e n a b e sta a n d e n en w ij w en sen hen de k ra c h t to e d it g ro te verlies te drag en . H ij ru ste in vrede. J. G . F . W a rris

PRAKTISCHE T O E P A S S IN G E N V A N M O D E R N E L A S M E T H O D E N I N DE W E R K P L A A T S E N V A N SCHEEPSWERVEN *

door

B. B. Z I N K W E G

I n g .* *

SU M M ARY P ractical applications o f m od ern w elding m e th o d s in sh ip ya rd w orkshops. In this lecture the a u th o r has tried to sh o w th e ten d e n cy that can clearly he distin g u ish ed in w o rksh o p -m ech a n iza tio n (in partic­ ular as can he n o ticed in th e co n stru ctio n o f large tankers). T h e u ltim a te goal is, in the first place, to raise the degree o f m ech a n iza ­ tion o f th e w elding process in the w o rk sh o p to an eco n o m ica l m a x im u m . It is th o u g h t that a p ro fita b le use o f th is d e v e lo p m e n t can he m a d e also fo r fla t panels a n a h u ll sections o f m u c h sm aller d im en sio n s on large or m e d iu m -size d shipyards. In this scope the a tten tio n is especially fo c u sse d on a d va n ced p ro d u ctio n m e th o d s o f suh-assem hlies f o r tankers, bulkcarriers an d cargo ship s o f d iffe re n t sizes. T h e N eth erla n d s sh ip b u ild in g in d u stry relies in this respect also o n a valuable assistance fr o m the side o f the m a n u fa c tu rers o f w elding eq u ip m en t. V o o rw o o rd N u er o p een a a n ta l N e d e rla n d se w erven sp ra k e is van een m erk b a re „ h e rv a ttin g d e r a c tiv ite ite n ” n a d e p e rio d e van b e ­ trekkelijk e stilstan d v an v ó ó r 1964-1965, d ie n t m en wel te b edenk en d a t m en de a ld a a r b e sc h ik b a re la sm e th o d e n niet v a n ­ zelfsp rek en d „ u p -to -d a te ” en „ g e a v a n c e e rd ” m ag noem en. W a a r a n d e re lan d e n zich d.m .v. d ie p te -in v e ste rin g en t.a.v. de aa n sc h a f van k a p ita le lasin stallafies een p la a ts aan de top verw ierven, is ons la n d (w a a r de sch eep sb o u w g e d u re n d e een aan tal ja re n op een laag pitje h e e ft g estaan) h ie rin in g ebreke gebleven. D e h oge p la a ts a a n d e to p , die o n s lan d b ekleedde, m oet m en, a lth a n s v o o rlo p ig , als v e rlo re n besch o uw en. M et klem w o rd t v o o ra l een b e ro e p g e d a a n o p d e altijd zo en thou siaste la sfa b rik a n te n in N e d e rla n d om alle k ra c h te n bij te zetten ten einde onze N e d e rla n d se scheep sb o uw te steunen. Zow el de la sin d u strie als de scheep sb o u w is e r te n zeerste bij geb aat, d a t tussen b eid e een zo h e c h t m ogelijke sam e n ­ w erking o n tsta a t t.a.v. d e zich op de w erv en v o o rd o e n d e p ro ­ blem en, s a m e n h a n g e n d m et d e (d o o r de v o o rtsc h rijd in g in de scheepsbouw o n tsta n e ) n ieu w e eisen o p lasgebied en erzijds en t.a.v. nieuw e o n tw ik k elin g en in de la sin d u strie an d erzijds. V an de scheep sw erv en m ag in d it v e rb a n d te allen tijde een zo duidelijk m ogelijke p ro b leem stellin g w o rd en v e rw ac h t, terw ijl van de la sfa b rik a n te n m ag w o rd e n v e rlan g d , d at zij zich, zo m ogelijk nog m eer d an v o o rh een , m e d e -v e rd iep e n in de zich overal elders te r w ereld v o o rd o e n d e o n tw ik k elin g en op h et g e­ bied van la sm e th o d e n o p de sch eep sw erv en . Spelregels w elke v o o r alle w erven g elden E r zijn in de sch eep sb o u w v an v a n d a a g een a a n ta l regels, die v o o r al onze w erven, hetzij g ro o t o f klein, o n v e rm in d e rd gelden , en w el:

Inhoud van dit nummer: In m e m o ria m Jo h . F . V ro u w es P ra k tisc h e to ep assin g en v an m o d e rn e la sm e th o d e n in de w e rk p la a tse n van sch eep sw erv en d o o r B. B. Z inkw eg ing. S tre n g th in v estig atio n o f c o n ta in e r ships

Spelregel 1: S tre e f n a a r een o p tim a le ja a rlijk se staa lo m zet en n a a r to ep assin g van de eco n o m isch h et best v e ra n tw o o rd e g em e ch a n ise erd e lasprocessen. Spelregel 2: B eperk h e t lassen op de b o u w p laa ts — hetzij helling o f b o u w d o k — to t h e t u ite rste m in im u m d o o r een zo gro o t m ogelijk p erc en ta g e van het u it te v o eren lasw erk in de w e rk p laa tsen , c.q. op de voor-assem b lag e te do en v errich ten . W an n e er m en bijv. bij blo k sectieb o u w — op basis v an laslen g te n — een v erh o u d in g v an 80-85 % vo o r-assem b lag e en 15-20 % op d e helling k a n b e reik e n , is dit zek e r p rijzensw aardig. S pelregel 3: L a a t v o o ra l bij de k eu ze v an nieuw e lasprocessen op d e helling de h ierm ed e b ere ik b a re h ellin g tijd -b ek o rtin g in U w beslissing z e e r ste rk m eetellen! M et deze la a tste a a n ­ beveling w o rd t b ed o e ld d at m en m o et tra c h te n , de w a a rd e van elke dag „hellingtijd- c.q. b o u w d o k tijd -b e k o rtin g ” in geld u it te d ru k k e n d o o r bijv. h et g ebruik van de v erticale huid stu ik en la sa u to m a te n (hetzij elek tro slak , hetzij elektrogas) te v erg e ­ lijken m et han d lassen o f w a n n ee r m en v o o r h et lassen van de stu ik en v a n de d ek lan g sb alk en to ep assin g van de „co n su m ab len o zzle” -a u to m a a t overw eegt. G lobaal o v e rzic h t h o e ve elh ed e n lasw erk p e r sch eep styp e T en einde even tu ele aan sc h a ffin g van b e p aald e la sa p p a ra tu re n te k u n n e n m o tiv e re n is h et gew enst d a t m en m in sten s over „ g lo b a le ” an aly sen van a a rd en om vang v a n h e t p er schip uit te v o e re n lasw erk bésch ik t; v e rsch illen d e u itg a n g sp u n ten k u n ­ nen w orden g e h a n te e rd om p e r scheep sty p e „d u id elijk lees­ b a re ” o v e rz ich te n te m aken. O p dit o n d e rw e rp zal in dit k a d e r n iet n a d e r w o rd en ingegaan, d o c h h et is zek er in te re ssa n t, ken n is te n e m en v a n de m e th o ­ diek w elke in fig u u r 1 is gevolgd. [1], H ie r k o m t zow el de verd elin g in typ e n lasnaden (stom pe n ad en , hoek lassen , enz.) als de v erd elin g in lasstanden (h o riz o n ta a l, v ertica al en bovenh et-h o o fd ) als d e p laats van u itvo erin g (se ctie-o n d erd elen , sec­ ties en o p b o u w op d e helling) ov erzich telijk n a a r voren. U it deze v o o rb ee ld e n blijkt o.a. d irect de d o m in e ren d e plaats van de hoek lassen in de sch eepsbouw ; het is u ite ra a rd z o n d er m eer m ogelijk, de v erd elin g „h a n d la sse n -a u to m atisc h lassen ” eveneens in deze m eth o d iek in te passen. V o o r een g lo b aal o v erz ich t v an de to ta a l te lassen n aad len g te (d.w .z. sto m p e n ad en + h o ek lassen ) v o o r een a a n ta l tan k e rs v a n v ersch illen d e g ro o tte, zie tab el I.

V e rlic h tin g m a m m o e tta n k e r „E sso C a m b ria ” N ie u w sb e ric h te n T ijd sc h rifte n re v u e

O p vo erin g m ech a nisatiegraad in d e sc h ee p sb o u w w erkp la a tsen In het k a d e r van spelrégel 1 p a st u ite ra a rd in de eerste plaats h et zo h o o g m ogelijk o p v o eren v an de m e ch an isa tieg ra ad , ten einde het bedrijf zo efficiën t m ogelijk te m aken. H e t u itg a n g s­ p u n t is hierbij d a t, a a n de h a n d v a n h e t b eo o g d e w erk aa n b o d ,

* V oordracht voor Sectie voor Scheepstechniek van het K.I.v.I., m aart 1969. ** N ederlandse Dok- en Scheepsbouw M aatschappij. A m sterdam . Overgenomen uit „De Ingenieur” no 39, 1969.

Tabel I D eadweight (t(dvm))

Staalgewicht (t)

50 100 210 250 326

11 000 17 000 27 000 32 000 45 000

000 000 000 000 000 5 0 0 0 0 P W T TANKER

Er A ss su b F il B

= = = = =

aanbouw sectieb o u w se ctied elen h o e k las sto m p la s

Fig. 1.

Laslengte per ton staalgewicht (m)

G ewicht lasmateriaal (kg/t(staal))

16.8

ca. ca. ca. ca. ca.

100 0 0 0 0 W T TA N KER

F V H O

= h o riz o n ta le las = v erticale las = h / v la s = boven h o o fd lassen

Verdeling hislengte per scheepstype. [IJ

de b e z e ttin g sg ra a d v a n de in te sc h a k e le n k o s tb a re a p p a ra tu re n o p v e ra n tw o o rd e w ijze g e w a a rb o rg d is. O m v e rsc h ille n d e b e k e n d e e n te v e n s b eg rijp elijk e re d e n e n is h e t g e m a k k e lijk e r, d e m e c h a n is a tie g ra a d in d e w e rk p la a tse n h o g e r op te v o eren d a n die b u ite n o p de b o u w p la a tse n . V o o ra l h e t fe it d a t „ b u ite n ” h e t p e rc e n ta g e la sw e rk in w ille k e u rig e sta n d en aa n z ie n lijk h o g e r is en d a t h ie r v e rd e r v o o ra l de to le ra n tie s v a n v o o ro p e n in g e n in d e regel a a n z ie n lijk g ro te r zijn, v o rm e n enige h o o fd b e z w a re n te g e n h e t v e r d o o rv o e re n v a n a u to m a tisc h las­ sen. H e t zal d e rh a lv e z in v o lle r zijn — bij v erg elijk in g van de „ m e c h a n is a tie g ra a d ” v an w erv en o n d e rlin g — o n d e rv e rd e lin g in „ b in n e n ” en „ b u ite n ” te m a k e n i.p.v. „ g e m id d e ld e w a a rd e n ” te h a n te re n . Bij v erg elijk in g v a n op d it p u n t g e p u b lic e e rd e cijfers m o e te n wij w el re k e n in g h o u d e n m e t d e o m sta n d ig h e id , d a t m en bijv. in J a p a n h e t z w a a rte k ra c h tla s s e n n ie t als „ g e m e c h a n is e e rd ” rek en t, m a a r e e n v o u d ig o n d e r h e t „ h a n d la s s e n ” in d e e lt; wij z o u d e n e e rd e r van m e n in g zijn d a t h e t v e ra n tw o o rd is d it g e d ee lte o p 5 0 /5 0 b asis te v e rd e le n . I n O o s t-D u itsla n d is de fo rm u le : m ech an isa tie g ra ad =

2 X g em e c h a n ise erd lassen h a n d la sse n - |- 2 X gem . lassen

100 %

in g e b u rg e rd , g e b a se e rd o p de h o e v e e lh e d en n e e rg e sm o lte n lasm a te ria a l, w a a rd o o r bij h o g e re m e c h a n is a tie g ra d e n h e t c ijfe r „ e x tra h o g e r” u itv a lt. V e rg e lijk in g z o n d e r m e e r v ra a g t u ite r­ a a rd n a d e r in z ic h t b e tre ffe n d e de g e p re s e n te e rd e gegevens. V o o r d e w e rk p la a tse n a a n b e v o le n losp ro cessen H e t la sp ro c e s, d a t to t o p h e d e n bij h e t o p v o e re n van de m e c h a n is a tie g ra a d in de w e rk p la a ts m o e t w o rd e n a a n b e v o le n , is — zow el v o o r sto m p e n a d e n als v o o r h o e k la ssen in h o riz o n ­ ta le situ a tie — o n b e tw ist h e t p o e d e rd e k la sse n . B ehalve d e b ij­ z o n d e r g o e d e a fs m e lt p e r tijd se e n h e id is v o o ra l h e t fe it d a t de d ire c te o m g e v in g tijd e n s h e t lassen g een e n k e le o v e rla st o n d e r­ v in d t v a n s to re n d e en g e v a a rlijk e lic h tv e rsc h ijn se le n , een u ite rst b e la n g rijk n e v e n v o o rd e e l. E e n en a n d e r m a a k t dit la sp ro c e s d a n o o k bij u its te k b ru ik b a a r v o o r die la sw e rk z a am h e d e n , w a a rv o o r een p la a ts in de m a te ria a lb e w e rk in g s h a lle n d ie n t te w o rd e n in g e ru im d (zie o o k h ie rn a , o n d e r „ p a n e le n s tra te n ” ). V o o r d e E u ro p e s e w e rv e n in h e t a lg em een zijn v o o ra l en k ele d o o r ir. S te e n h u ise n to e g e lic h te fa c e tte n z e e r w a a rd e v o l, t.w .

24 23,6 22 21 20

Laslengte (m ) 264 404 ca. 600 ca. 700 ca. 900

106 213 000 000 000

d a t d ra a d -p o e d e r-c o m b in a tie s k u n n e n w o rd e n a a n g e b o d e n w a a rm e d e h o o g w a a rd ig e sta a lso o rte n z o n d e r b e z w a a r k u n n e n w o rd e n gelast, terw ijl b o v e n d ien d o o r a rra n g e m e n te n m et een a a n ta l (gelijktijdig afsm e lte n d e ) d ra d e n d e la ssn e lh e d e n b e la n g ­ rijk k u n n e n w o rd en o p g ev o e rd . In de ru n n a a r sn e lh e id s­ v e rh o g in g e n p ast, d a t de N e d e rla n d se w erv en g re tig u itz ie n n a a r bijv. de ko m st van een d u b b e lh o e k la s a p p a ra a t, m et nog h o g e re lassn elh eid dan die v a n d e h u id ig e ty p e n . V o o rw a a rd e is v a n z e lfsp re k en d d at de a p p a ra tu u r in de w e rk p la a ts v o l­ k o m e n „ p ro c e s -b e tro u w b a a r” m o et zijn; z o u o p dit g eb ie d een d erg e lijk e a p p a ra tu u r uit h et b u ite n la n d p a sk la a r k u n n e n w o r­ den a a n g e b o d e n (m et een sn elh e id v a n bijv. ca. 2,5 m /m in ) dan z o u dit in te rn a tio n a a l v o o r g eg ad ig d en z e e r a a n tre k k e lijk k u n n e n zijn. Z o z o u h e t o o k d o o r de sch e ep sb o u w e rs z e e r w o rd e n to e g e ju ic h t als een la sp o e d e r-c o m b in atie ko n w o rd e n a a n g e b o d e n w elk e bij een ev en tu eel n o o d za k elijk c z in k rijk e ep o x y -sh o p p rim e r v a n m ax . 15 /im geen n o e m e n sw a a rd ig c re d u c tie van de o p tim a le lassn e lh eid n o o d z a k e lijk m a a k te (zoals to t h ed en h e t geval is). E en lasp ro ces h etw elk v e rd e r o m de ho ek k o m t k ijken, w a n n e e r a u to m a tise rin g v an vertica a l la sw e rk w o rd t b eo o g d , is h et C 0 2 -la sse n (se m i-a u to m a tisc h o f a u to m a tisc h ). W ij zien — sp eciaal in en k e le la n d en in E u ro p a , zo a ls in D e n e m a rk e n en O o st-D u itsla n d — een o p m erk e lijk u itg e b re id e re to ep assin g van C O a -a u to m a te n in de sch ee p sb o u w d a n e ld ers; h et is v o l­ d o e n d e b e k e n d d a t bij d it p ro c es de a a n w e zig h eid v a n een z in k rijk e sh o p p rim e r een „ ta b o e ” b e te k e n t en dat dit p ro ces — in te g en ste llin g to l p o e d e rd e k -lassen — e e n b ijzo n d er fel lich tv ersch ijn sel g ee ft hetw elk om e x tra a fsc h e rm in g v ra ag t. W ij m en en e c h te r d a t d it p ro ce s, o n d e r b e p a a ld e o m sta n d ig ­ h e d e n , bij de b o u w v a n ze k ere sch e ep sty p en e x tra to t zijn re c h t k a n k o m en en d a a ro m oo k op de N e d e rla n d se w erv en die a a n d a c h t b lijft v rag e n , w elk e h e t to e k o m t. D a t v o o r h et zw a a rte k ra c h tla sse n in de sch e ep sb o u w van h eden een blijv en d e p la a ts m o e t w o rd e n in g e ru im d , is v o o r alle b e la n g h e b b e n d e n reed s v a n z e lfsp re k en d gew o rd en (zie fig u u r 2). E r zijn in N e d e rla n d re e d s en ig e w e rv e n , die v o o ra f sy ste­ m a tisc h b ek ijk en , h o e — in v e rb a n d m e t d e c o n stru c tie van h e t schip — m e t de b e o o g d e to ep a ssin g v an z w a a rte k ra c h t­ lassen re k e n in g g e h o u d e n kan w o rd e n . H e t z w a a rte k ra c h tla sse n w o rd t d o o r div erse w e rv e n als h e t aan g e w eze n sy steem b e ­ sch o u w d v o o r het ec o n o m isc h u itv o e re n v an h o e k lassen v a n de zgn. „ su b -a sse m b lie s” v a n de ro m p c o n stru c tie ; h ie rm e d e w o r­ d en o.m . b ed o eld sa m en g esteld e k n ieco n stru c tie s, strin g e rs, z a a th o u te n , d e k d ra g e rs, w eb sp a n te n , tre k k e rs (in d e ta n k e rb o u w ) en bijv. sam en g este ld e ra n g e n , z a a th o u te n , k a n tp la te n e.d. van d e d u b b e le -b o d e m c o n stru c tie s. H ie rn a a st w o rd e n zw aa rtek r a c h tla s a p p a ra te n gezien als ee n g o ed e en g o e d k o p e reserv e v o o r d e s p a n b ru g m et d u b b e le -h o e k la s a p p a ra tu u r (p o ed erd c k lasp ro ce s) in d ie n d eze aan w ezig is. H e t o p v a n g e n van een h e la a s in E u r o p a veelal bij d e lassers m e rk b a re s o o rt „ te g e n z in ” te g en h e t z w a a rte k ra c h tla sse n op z ic h z e lf v ra a g t u ite ra a rd e e n ju iste w ijze van te g e m o e t tre d e n , alsm ed e een sp eciale k eu ze v an de b ed ien in g , ten e in d e het gew en ste re n d e m e n t te b e re ik en . D it is een h o o fd stu k a p a rt! V e rm e ld e n sw a ard is d a t, t.a.v . h e t z w a a rte k ra c h tla sse n , een go e d g e ric h te sa m e n w e rk in g tu ssen d e N D S M e n een d e r N e d e rla n d se e le k tro d e n fa b rik a n te n in m id d els ta s tb a a r goede re su lta te n h e e ft o p g elev e rd . W ij w illen g a a rn e een la n s b re k en v o o r h e t — w a a r m o g elijk — u itb re id e n v a n d eze m e th o d ie k van sa m e n w e rk in g , o o k in a n d e re se c to re n v an de lastech n iek ! W ij sta a n h ie rin n iet allee n , gezien e n k e le v o o rb e e ld e n in het b u ite n la n d (o.a. B elgië en J a p a n ).

h e t op de la sv lo er lassen van d e verticale h o e kla ssen in een d u b b e le -b o d e m se ctie , geeft een d u id elijk beeld van d e m o g elijk ­ h ed en op d it geb ied (fig u u r 5). P an elen stra ten d o e n h u n in tred e o p m a m m o e tw e rv e n E en h a a st alg em een g e w o rd en v ersch ijn sel op d e E u ro p e se w erven, w elke zich in de la a tste ja re n zijn g a a n toeleggen op de b o u w van g ro te en z e e r g ro te ta n k e rs, is h e t in tro d u c e re n van zgn. p a n elen stra ten , w elke o f in b e staa n d e m ateriaa lb ew e rk in g sh a lle n o f in a fz o n d e rlijk h ie rv o o r g eb o u w d e w e rk p la a tse n w o r­ den o n d e rg e b ra c h t. D e fu n c tie van de p a n e le n s tra a t — w a a r­ bij als v aste regel h e t k ra a n tra n s p o rt a lg e m een w o rd t v e r­ v an g en d o o r ro lle n b a n e n — is het v o rm e n v an v la k k e p la a tvelden d o o r h e t m et b e h u lp v a n h e t p o e d e rd e k -la s p ro c e s aan eenlassen van een serie evenw ijdige p la te n en h e t h ie rn a op zijn m in st o p b re n g e n v a n de p rim a ire langsverstijvin g en m et b eh u lp van d u b b e le -h o e k la sa u to m a te n . In een a a n ta l gevallen w o rd en h ie rn a oo k a a n g e b ra c h t de zgn. secu n d a ire verstijvin g en , w a a r­ o n d e r te v ersta a n het stelsel van z a a th o u te n , d ek lan g sd rag ers, strin g ers, w e b sp a n tg ed e elten e.d. E n k e le ze e r re c e n te p a n e le n stra te n zijn tev en s u itg e ru st m et een in ric h tin g om d e „ p la a tv e ld e n ” — v o o rd a t d e p rim a ire v erstijv in g en w o rd e n a a n g e b ra c h t — in h e t h o riz o n ta le vlak te k u n n e n d ra a ie n ; h ie rd o o r w o rd t h et tevens m ogelijk p a n e le n Fig. 2.

Toepassing zwaartekrach liassen bij N D SM .

M ech a n isa tie o p b e sta a n d e la svlo eren B ehalve de o n s o v e rb e k e n d e tra n s p o rta b e le p o e d e rd e k la sa p p a raten (type U n io n m e lt, L in co ln , e.d .), w elke reed s enige d ec en ­ n ia o p onze la sv lo e re n in g e b ru ik zijn — hetzij o n d e r g e b ru ik ­ m ak in g van v e rp la a ts b a re rails, h etzij v o o rz ie n v an een geleidewiel in de la sg ro e f — en b eh alv e de la te r o n tw ik k e ld e d u b b e leh o e k la s a p p a ra te n (ty p e F.sab, A rc o s e.d.) h e b b e n wij in de v ijftig er ja re n (v o o ra l o p w e rv e n in h e t b u ite n la n d ) de eerste verrijdbare lasportalen zien k o m e n ; wij zo u d e n deze k u n n e n b eschou w en a ls de v o o rlo p e rs v a n h e t in tu sse n in g e b u rg e rd e b egrip p a n elen stra ten . E en d e r eerste v o o rb e e ld e n v an d eze rijd e n d e la sa u to m a te n g eeft fig u u r 3, w a a rin wij de la sv lo e r v an Sw an H u n tc r, W allsen d -o n -T y n e, zien afg eb ecld . D eze o o rsp ro n k e lijk Q uasiA rc -la s a u to m a te n , w elk e in tu sse n zijn g e m o d e rn ise e rd en v e r­ d u b b eld , d o e n h e t nog ste e d s g o ed bij de v e rv a a rd ig in g van v lak k e p a n e le n v o o r de b o u w v an m a m m o e tta n k e rs, w a a rin de w e rf th an s o o k d e e ln e e m t. F ig u u r 4 g eeft een p o e d e rd c k -la s a p p a ra tu u r u it d ez elfd e p e rio ­ de, zoals d eze o p d e V .E .B . S c h iffsw e rft „ N e p tu n ” , R o sto ck , w erd ingezet v o o r h e t g e lijk tijd ig p o e d e rd e k la sse n v a n e e n ­ zijdige h o ek lassen a a n 4 ev en w ijd ig e v erstijv in g en ; d a a rb ij w as bo v en d ien een e x tra C O a -a p p a ra tu u r aanw ezig. P ra k tisc h e to ep assin g v a n e e n v e rtic a le C O e -la sa p p a ra tu u r op d e V .E .B . W a rn o w -W e rft, W a rn e m iin d e (O o st-D u itsla n d ), bij Fig. 4.

Poederdek-hoeklasinstallatie V.E.B. Schiffsw erft ,,N ep tu n ”, Rostock. [9]

te v erw e rk e n w a arb ij de p rim a ire v erstijv in g en lo o d re c h t sta a n op de p la a tn a d e n , zo als bij d w a rssc h o tte n k a n v o o rk o m en . A lv o re n s iets te v erm e ld e n o v e r een a a n ta l p a n e le n s tra te n van E u ro p e se w e rv e n (v o o ral a a n d e h a n d van in m id d e ls in diverse te ch n isc h e tijd sc h rifte n en d o o r fa b rik a n te n b e k e n d g e m a ak te gegevens) volgt een k o rte u ite e n z e ttin g o v e r d e w ed ijv er tu ssen , en erzijd s, h e t eenzijdig lassen, zo als dit in J a p a n u itg e b re id is o n tw ik k eld en, an d erzijd s, de m in o f m ee r klassiek gew o rd en E u ro p e se m e th o d e : tw eezijdig p o e d e rd e k -la sse n , w a a rv o o r tu s ­ sentijds k a n te le n van h et p la a tv e ld v o o rw a a rd e is; tevens zal e erst een v o o rb e e ld w o rd e n gegeven van een Ja p a n se p a n e le n ­ stra a t en w el die v a n M itsu b ish i-N a g a sa k i v o o r 8 0 -t p a n e len . W e d ijve r tussen tw eezijd ig en een zijd ig lassen van v la k k e p la a tve ld en Fig. 3.

L asautom aten lasvloer Swan H unter, W allsend-on-Tyne 1956. 18]

H o ew el m e e r d a n 25 ja a r g e led e n h et o p p o e d e rg o o t o f h e t op k o p e re n o f sta le n o n d e rle g strip lassen a lth a n s in N e d e rla n d geen v re em d e b e g rip p e n w a ren , m o e t to c h w o rd e n g ezegd d a t in

In E u r o p a z ijn n u o o k in e n k e le la n d e n o n tw ik k e lin g e n a a n de g a n g o m d e k o s tb a re k a n te lin ric h tin g e n . d ie bij to e p a ssin g van tw e e z ijd ig la sse n v a n d e s to m p e n a d e n in p la a tv e ld e n n o d ig zijn. te v e rm ijd e n e n in p la a ts d a a r v a n in de g e p la n d e p a n e le n ­ s tr a te n e en s ta tio n v o o r h e t e e n z ijd ig p o e d e rd e k -la s s e n o p te n e m e n . (V o o r een re n ta b ilite its b e s c h o u w in g o v e r d it o n d e rw e rp zij v e rw e z e n n a a r h et lite ra tu u ro v e rz ic h t.) A ls re s u lta a t v a n d e ta lrijk e E u ro p e s e p ro e fn e m in g e n is o p het o g e n b lik in D u its la n d , d o o r b u n d e lin g v a n in s p a n n in g e n d e r g ro te w e rv e n , ee n sy steem o n ts ta a n d a t, v o o r z o v e r b e k e n d , h e t e e rst in d e p ra k tijk za l w o rd e n g e b ra c h t d o o r B lo h m u. V oss, H a m b u rg ; in Z w e d e n w o rd t th a n s in d e n ie u w e p a n e le n s tra a t v an A re n d a l- G ö ta v e rk e n e e n in sa m e n w e rk in g m e t E s a b o n t­ w ik k e ld sy ste e m to e g e p a st. D a t de N e d e rla n d s e in d u s trie o p d it g eb ied g e en ro l h e e ft k u n n e n sp e le n is a llee n m a a r te b e tre u re n . D e e n ig e w e rf d ie in a fw ijk in g v a n alle a n d e r e n in 1965 m et h e t J a p a n s e sy ste e m v a n e en z ijd ig la sse n in zee is g e g a a n , is de S to r d -w e rf v a n d e A k e rs -g ro e p in N o o rw e g e n , en w el d o o r het in lice n tie k o p e n v a n een M itsu b ish i-N a g a sa k i-in sta lla tie . D e o v e rig e w e rv e n in E u ro p a , w e lk e a c h te re e n v o lg e n s to t p a n e le n ­ s tra te n zijn o v e rg e g a a n , h e b b e n a lle h e t tw e e z ijd ig -p o e d e rd e k lassen m e t tu sse n tijd s k a n te le n v a n h e t p la a tv e ld g e h a n d h a a fd . F ig u u r 7 g e e ft e e n b e e ld v a n d e ee n z ijd ig e la so p ste llin g , ty p e M its u b is h i-N a g a s a k i, te rw ijl f ig u u r 8 h e t sy steem in w e rk in g to o n t op d e M itsu b ish i-N a g a sa k i-w e rk zelf. Z o a ls wij z ie n w o r­ d e n a lle n a d e n v a n h e t p la a tv e ld g e lijk tijd ig g e la st; e lk e m a ­ c h in e is h ie rb ij b e z e t m e t tw e e m a n , te rw ijl b o v e n d ie n bij h e t g e h e e l é é n to e z ic h th o u d e r a a n w e z ig is. Fig. 5.

CO o-verticaal lasautom aat V .E .B . W arnow -W erft, W arne­ m ünde. [9]

J a p a n — s p e c ia a l bij d e m e c h a n is a tie v a n d e p a n e le n fa b ric a g e — e e n a a n ta l o p v a lle n d e sy ste m e n zijn o n tw ik k e ld v o o r n a d e n m e t e e n p la a tle n g te v a n bijv . 1 2 -1 6 m . V a n d e z e sy s­ te m e n is d a t v a n M its u b is h i-N a g a s a k i (m e t w a te rg e k o e ld e k o p e re n o n d e rle g s trip o n d e r g e b ru ik m a k in g v a n p o s itio n e e r m a g n e te n ) w el h e t m e e st b e k e n d e (fig u u r 6 a ). D e v o o rlo p ig in d e p ra k tijk n o g o n v e rm ijd e lijk g e b le k e n fo u te n in d e o n d e rla a g , w a re n m e d e a a n le id in g d a t in J a p a n a lle en re e d s m e e r d a n tie n v a r ia n te n v a n d e „ o n d e r s te u n in g ” bij h e t e en z ijd ig la s p ro c e s n a a r v o re n k w a m e n , w a a rv a n sle c h ts e n k e le u ite in d e lijk zijn b lijv e n b e s ta a n . In fig u u r 6 z ijn sle c h ts v ie r v o o rb e e ld e n g e g e v e n ; v o o r h e t o v e rig e zij n a a r h e t lite r a tu u r ­ o v e rz ic h t v e rw e z e n .

J a p a n se p a n e le n stra a t - M its u b is h i-N a g a s a k i I n d it o v e rz ic h t is m e t v o o rb e d a c h te ra d e n ie t h e t p ro d u k tie a p p a r a a t v a n e en d e r n ie u w ste w e rv e n g e k o z e n (z o a ls van H ita c h i S ak a, K ip o n -K o k a n T s u , o f v a n K a w a s a k i-S a k a id e ), m a a r d a a re n te g e n d a t v a n d e N a g a s a k i-w e rf v a n M itsu b ish i H e a v y In d . D e z e w e rf, d ie e v e n a ls d e m e e ste J a p a n s e w e rv e n v o o r h e t a fte k e n e n v a n d e p la te n g e b ru ik m a a k t v a n h et E le c tr o - P r in t- M a rk in g (E .P .M .-)s y s te e m h e e f t n l. een z e e r b e ­ k e n d e p a n e le n s tr a a t, w a a r o p de b eid e sy ste m e n (p rim a ire en s e c u n d a ire v e rstijv in g e n ) n ie t s tu k v o o r stu k , m a a r to t „ g r a te n ” a a n e e n g e la s t w o rd e n a a n g e v o e rd . F ig u u r 9 a g e e ft h e t c o m p le te m a te ria a lb e w e rk in g s s c h e m a , a ls­ m e d e de h a n d e lin g e n w e lk e a c h te re e n v o lg e n s o p d e p a n c le n s tr a a t w o rd e n u itg e v o e rd ; w e llic h t te n o v e rv lo e d e is in fig u u r 9b e e n s itu a tie s c h e ts g e g ev en v a n d it sc h e e p sb o u w b e d rijf, d a t ge-

30 r 45°

50 t-60°

P Z Z W

7 7 7 7 Z %

\«

38 mm

w atergekoeld e v e rrijd b a re Cu. schoen

®

I h y d r a u l, C 0 2 op koper vullen m et U.M.

50r 55°

38mm

10 -r 38 mm

4-

-sp eciale flu x -canvas

O

Q

-d ru k tu c h t 1 ato -g o o t

©

U.M. op p o e d e r

speciale flux Cu strip -flux canvas goot druklucht 1 ato U M .op g e c o m b .p o e d e r-k o p e r

Fig. 8.

E enzijdig lassen in w erking op lasvloer M .H J . Japan.

Fig. 7.

O ndersteuningssysteem eenzijdig lassen M itsubishi-N agasaki.

Fig. 9a.

M ateriaalbew erkingsschem u en schem a panelenstraat M itsubishi-N agasaki.

P ro c e ss a t p re fa b ric a tio n sh o p

Magnigraph ( High Speed Autom atic Marking!

Fram e Planer i Parallel Cutting .

C o n v e y o r s y s te m

a t a s s e m b ly sh o p

Fig. 10.

A. M ateriaal opslag B. G ritstra a l installatie B I V lakw alsen 2 st. B2 C. R om pbew erkingshal D. Profielbew erkingshal E. Subsectiehal (verstijvingsfram e) F. D ubbele paneelstraat 20 T F 1 Platen hechten F 2 Eenzijdig autom . lassen F 3 B randsnijden F 4 B randsnijden F 5 O pbrengen verstijvingssecties F 6 F ram es hechten Fig. 9b.

G. H. J. K. L. M. N. O. P. R.

F 7 Fram es lassen F 8 T ransportruim te A lgem ene Sectie assem blage (2 x 300 t.) B ouw dok G ebogen huidsectie H al A ssem blage hallen G ritstraal installatie V lakw als P arallel snijm achine B rand aftekentafels E .P.M . installatie B randsnijtafels

Schem atische indeling panelenstraat M itsubishi-N agasaki.

d u re n d e v e le ja r e n d e g ro o ts te s ta a lo m z e t te r w e re ld h a d . D e m o g e lijk h e id b e s ta a t d a t d o o r b ijp la a ts e n v a n e x tr a b e w e rk in g se e n h e d e n w ijz ig in g e n in d it sc h e m a zijn o n ts ta a n . H e t se c tie g e w ic h t v a n d e z e 4 0 0 m la n g e p a n e le n s tra a t is 5 0 -8 0 t; op h e t m o n ta g e te r r e in (w a a r d e z e s tr a a t a a n d e k o p v a n h e t b o u w d o k o p u it k o m t) w o rd e n d e z e se c tie s a a n e e n g e la s t to t b lo k se c tie s to t 6 0 0 t elk . H e t ja a rlijk s v e rw e rk te sta a lg e w ic h t b e lo o p t tu s s e n 1 5 0 .0 0 0 en 2 0 0 .0 0 0 t. N a a s t h e t v e rsc h il in a lg e m e n e o p v a ttin g tu ss e n d e E u ro p e s e en d e J a p a n s e s c h e e p s b o u w t.a .v . e e n z ijd ig en tw e ez ijd ig lassen v a n d e s to m p e -n a a d v e rb in d in g e n , m o e t w o rd e n a a n g e te k e n d d a t, v o o r z o v e r b e k e n d , o p g een d e r J a p a n s e w e rv e n to t o p h e d e n s p a n b ru g g e n m e t d u b b e lh o e k la s a p p a ra te n w o rd e n to e ­ g e p a st, z o a ls d a t o p d e E u ro p e s e w e rv e n g e s c h ie d t; h ie rd o o r is h e t g e b ie d d a t in J a p a n d e „ g ra v ity -w e ld e rs ” o m v a t, b e la n g ­ rijk g ro te r d a n in E u r o p a . B a lk e n -la s a u to m a te n T o e n o m s tre e k s 1 9 60 d e o v e rro m p e le n d sn e lle s c h a a lv e rg ro ­ tin g in d e ta n k e r b o u w h e t p u n t b e re ik t h a d w a a ro p d e w alsw e rk e n n ie t m e e r in s ta a t w a re n d e n o d ig g e w o rd e n , in é é n stu k g e w alste , h o g e p r o f ie le n te le v e re n , w as h e t d e v e rd ie n s te v a n d e Z w e e d se w e r f K o c k u m s in M a lm ö , n a a s t d e la te r b e ro e m d g e w o rd e n e e rs te „ p a n e le n s tr a a t” e e n h a l te h e b b e n in g e ric h t m e t e e n a a n ta l sp e c ia a l o n tw ik k e ld e m a c h in e s v o o r h e t g e ­ m e c h a n is e e rd o n d e r-p o e d e rd e k -la s s e n v a n d e rg e lijk e s a m e n g e ­ ste ld e h o g e T - p r o f ie le n . F ig u u r 10 to o n t é é n d e z e r to e n te rtijd d o o r d e f ir m a H a g g lu n d & S o n s in z e e r sn e l te m p o o n tw ik ­ k e ld e a p p a r a tu r e n .

Balken-lasapparatuur H agglund & Sons.

V o o r h e tz e lfd e d o e l d ie n d e d e d o o r P u llm a x G ö te b o r g o n t­ w o rp e n in sta lla tie , w a a rm e d e p ro fie le n to t 800 m m h o o g te m e t e en sn e lh e id v a n 35 a 4 0 m / h w e rd e n v e rv a a rd ig d (fig. 11). D e a p p a r a tu u r d ie in 1967 o .a . d o o r K a is e r P u llm a x w e rd u it­ g e b ra c h t (fig. 12), v o n d in d eze p e rio d e — e v e n a ls a n d e re so o rtg e lijk e m a c h in e s — in h o o f d z a a k d e w eg n a a r d e w alsw e rk e n i.p .v . n a a r d e sc h e e p sw e rv e n ; d e sc h e e p sw e rv e n k u n ­ n e n nl. th a n s — o p o v e re e n k o m stig e w ijze als d a t v o o rh e e n g e sc h ie d d e — m e t d e la g e re p ro fie le n (w e lk e n iet u it é én stu k g e w a lst w a re n ) v o o r ta a n o o k de h o g e re sa m e n g e ste ld e p r o f ie ­ len m e t d e d o o r h e n v e rla n g d e to le ra n tie s v .w .b . a fm e tin g e n en re c h th e id b e stellen . D e re e d s d o o r e e n a a n ta l sc h e e p sw e rv en a a n g e s c h a fte k a p ita le d u b b e l-h o e k la s a p p a ra tu r e n , a ls o o k de m e e r e e n v o u d ig e — z e lfs m e t b e h u lp v a n d e in d e h a n d e l z ijn d e „ s e rie -d u b b e l-h o e k la s a p p a r a te n ” m e t b e tre k k e lijk g e ­ rin g e in v e s te rin g e n o p g e b o u w d e — a p p a ra tu re n , v e rlie ze n d o o r e en e n a n d e r b e tre k k e lijk sp o e d ig iets v a n h u n a a n v a n k e ­ lijk e x tra h o g e w a a rd e . H e t is z e k e r n u ttig e r d e p ra k tis c h o v e ra l s c h a a rs e b e sc h ik b a re m a n u re n o p d e w e rv e n v o o r d e w e rk e lijk e b o u w v an sc h e ­ p e n te b e n u tte n d a n v o o r d e h ie r b e d o e ld e s a m e n b o u w d e r p ro fie le n , v o o ra l als d e z e te g e n g u n stig e v o o rw a a rd e n zijn te b e tre k k e n . E e n v o o rb e e ld v a n e e n e e n v o u d ig e z e lf o p g e b o u w d e d u b b e le b a lk e n -la s m a c h in e , z o a ls d e z e d o o r d e N D S M te A m ste rd a m w e rd v e rv a a rd ig d , to o n t fig u u r 13; bij d e z e m a c h in e is bijv. e en tw e e ta l d u b b e l- h o e k la s a p p a ra te n (ty p e E sa b ) n a a s t e lk a a r s ta tio n a ir o p é én p o rta a l o p g e ste ld , terw ijl d e te lassen p ro fie ­ len e r o n d e r d o o r w o rd e n g e v o e rd .

Fig. 13.

D ubbele balken-lasapparatuur N D S M .

d eze p a n e le n s tra a t — to t op d it m o m e n t — als en ig e in E u r o ­ p a is u itg e ru st. D e c a p a c ite it v a n d e z e s tr a a t w o rd t o p 4 0 0 a 4 5 0 t g e ste ld ; d e s e c u n d a ire v e rstijv in g e n w o rd e n in d e b e ­ s ta a n d e la sh a l o p de se cties g e m o n te e rd o f v a n a f het sp e cia le „ s u b s e c tie -m o n ta g e s ta tio n ” als g ra a t to eg ev o e g d . P a n e le n stra a t A .G . W eser, B re m e n , 1 9 6 5 -1 9 6 6

Fig. 12.

Balken-lasapparatuur K aiser P u llm a x (1967).

B e k n o p te b e sc h rijv in g van e n k e le d er E u r o p e s e p a n e le n stra te n P a n e le n stra a t K o c k u n is , M a lm ö , Z w e d e n (1 9 6 4 -1 9 6 5 ) H o ew el d o o r de D e e n se sc h e e p sw e rf B u rm e is te r & W ain in K o ­ p e n h a g e n o m s tre e k s 1960 re e d s o p z e e r u itg e b re id e sc h a a l en o p re v o lu tio n a ire w ijze m e c h a n is a tie in de v o o rb e w e rk in g v a n h e t ro m p m a te r ia a l w e rd in g e v o e rd (zelfs sp o e d ig n a d ie n a a n ­ g e v u ld m e t e e n in ric h tin g v o o r h e t n u m e rie k a fte k e n e n v a n de secties), s ta a t to c h K o c k u m s -M a lm ö v e e le e r b e k e n d als de w e rf die in de E u ro p e s e sc h e e p s b o u w o p h e t g e b ie d v a n de m e c h a n is a tie b a a n b re k e n d w e rk v e rric h tte . D o o r h e t in v e ste ­ re n v an e e n b e d ra g v a n n ie t m in d e r d a n 10 m iljo e n g u ld e n k w a m n l. in 1 9 6 4 -1 9 6 5 e e n p a n e le n s tr a a t a n n e x b a lk e n fa b ric a g e -a fd e lin g to t s ta n d , d ie a lle r a a n d a c h t tro k . F ig u u r 14 g ee ft een o v e rz ic h t v a n d e z e 15 m b re d e p a n e le n s tr a a t; tw ee p o rta le n m e t p o e d e rd e k - ta n d e m - la s a u to m a te n e n ee n k a n te lin ric h tin g v o o r d e n o g sla p p e p la a tv e ld e n , s ta a n te r b e s c h ik ­ k ing v o o r h e t tw eezijd ig la sse n v a n de s to m p e n a d e n . D e v e rstijv in g e n w o rd e n m e t een h y d ra u lis c h b e d ie n d e sp a n b ru g o p d e p la a tv e ld e n g e d ru k t en m e t b e h u lp v a n tw ee (g elijk tijd ig v an h e t m id d e n uit w e rk e n d e ) d u b b e l-h o e k la s a u to m a te n in tw in ta n d e m -u itv o e rin g g elast, z o d a n ig , d a t d e z u iv e re la ssn e lh e id o p n ie t-g e s h o p c o a t m a te ria a l, 2 X 1 m / m in d u b b e le h o e k la s b e d ra a g t. F ig u u r 15 to o n t d e in w e rk in g z ijn d e s p a n b ru g v a n d eze g r o ­ te n d e e ls d o o r P u llm a x te G ö te b o rg v o lg e n s d e ric h tlijn e n van en in n a u w e sa m e n w e rk in g m e t K o c k u m s z e lf u itg e w e rk te in stallatie. P a n e le n stra a t S to r d V e r ft- A k e r s g r o e p , N o o r w e g e n , 1965 A a n h e t w e rftijd s c h rift A k e rs 1966-1 v a n 25 m a a rt 1966 o n t­ le n e n wij d e in ric h tin g s s c h e ts v a n d e s c h e e p sb o u w lo o d s m et p a n e le n s tra a t v a n A / S S to rd V e rft, w e lk e in 1964 -1 9 6 5 m et b e tre k k e lijk e e n v o u d ig e m id d e le n d o o r d e z e o n d e rn e m e n d e w e rf to t s ta n d is g e b ra c h t (fig . 16). H e t b e la n g rijk ste d e e l v a n d e in v e s te rin g v o rm e n e c h te r z e e r z e ­ k e r d e lic e n tie k o s te n v o o r e e n d rie v o u d ig e „ e e n z ijd ig e -la so p s te llin g ” v o lg en s h e t sy ste e m M itsu b is h i-N a g a s a k i, w a a rm e d e

O o k de p a n e le n s tr a a t v a n A .G . W e se r, B re m e n , b e h o o rt in ze ­ k e r o p z ic h t to t „ d ie v a n h e t e e rste u u r ”, d a a r h ie rm e d e b e ­ tre k k e lijk sp o e d ig n a h e t in g e b ru ik n e m e n v a n d ie v a n K o c k u m s -M a lm ö w e rd g e s ta rt; d e h ie r b e d o e ld e p ro d u k tie e e n h e id m a a k t deel u it v a n een g ro o ts o p g e z e t m e c h a n isa tie p la n v a n d e z e w e rf. E en n ie u w e le m e n t in d e v la k k e p a n e le n s tra a t is z e e r z e k e r h e t in sc h a k e le n v a n d e n u m e rie k b e s tu u rd e b ra n d s n ijm a c h in e , w a a rm e d e d e c o m p le te p la a tv e ld e n v a n c a . 20 bij 10 m in h u n g eh eel o p d e ju is te m a a t w o rd e n g e sn e d e n . V o o r e en sc h e m a v a n ee n p a n e le n s tr a a t, w elk e n a g e n o e g m e t d ie v a n A .G . W e se r o v e re e n k o m t, zie fig u u r 17. F ig u u r 18 to o n t e e n sp a n in ric h tin g v o o r h e t p o sitio n e re n v an d e p la te n w elk e (hetzij d o o r m id d e l v a n h e t C O e -p ro c e s, hetzij d o o r p o e d e rd e k -la s se n ) a a n e lk a a r m o e te n w o rd e n g e la st. P a n e le n stra a t N D S M , A m s te r d a m , 1 9 6 7 T o e n d e N D S M in a p ril 1966 een o r d e r o n tv in g v o o r a a n ­ v a n k e lijk 2— d a a r n a a a n g e v u ld to t 4 — m a m m o e tta n k e rs van elk 2 1 0 .0 0 0 t(d v m ), h e e ft d e ze w e rf, g e h e e l z e lfsta n d ig , n a de

re e d s la n g d u rig e m o e ilijk e p e rio d e in d e s c h e e p sb o u w , m et een b e p e rk te in v e ste rin g v a n s le c h ts c a . 2 m iljo e n g u ld e n , in h a a r b e sta a n d e sc h e e p sb o u w lo o d s ee n p a n e le n s tr a a t g e b o u w d en e en c o n se rv e rin g slo o d s in g e ric h t. H ie rd o o r k o n o .m . d e p ro d u k tie m o g e iijk h e id v o o r v la k k e p a n e le n s te rk w o rd e n o p g e v o e rd z o n d e r u itb re id in g v a n z w a re k a p ita le la s h a ile n e n z o n d e r d a t n o g k o n w o rd e n g e s p ro k e n v a n e en v o la u to m a tis c h e in sta lla tie ; h ie rv o o r z o u d e n u ite ra a rd b e la n g rijk g ro te re b e d ra g e n n o d ig z ijn g e w e est. T e rw ijl d e e e rs te fase (h e t a a n e e n la s s e n v a n d e p la te n to t p la a tv e ld e n ) n o g m e t d e g e b ru ik e lijk e b e s ta a n d e U .M .- a p p a ­ ra te n g e sc h ie d t, w o rd e n h ie r, v o lg e n s d e b e p e rk in g w e lk e d e h o o g te v a n h e t g e b o u w o p le g t, d e h a lv e p a n e le n g e k a n te ld en d a a r n a ( to t d e u ite in d e lijk e m a x im a le g r o o tte v a n 18 bij 30 m ) to t d e b e o o g d e e e n h e d e n a a n e lk a a r g e la st, o m v e rv o lg e n s o p ee n zg n . s p a n b ru g v a n d e p rim a ir e v e rstijv in g e n te w o rd e n v o o rz ie n .

Fig. 15.

Spanbrug panelenstraat K o cku m s, M a lm ö in werking.

5

Lasbal

A c h te r d e ze s p a n b ru g w o rd e n de s e c u n d a ire v e rstijv in g e n v ia d e d w a rs h a lle n o p d e p la a tv e ld e n g e b ra c h t, g e ste ld e n a f g e ­ la st. V o o r d a t d e se ctie s in e e n , d w a rs o p d e p a n e le n s tr a a t lig ­ g e n d e , c o n s e rv e rin g s lo o d s to t e en v e r sta d iu m w o rd e n g e c o n ­ se rv e e rd , w o rd e n zij z o v ee l m o g e lijk „ a a n g e k le e d ” m e t p ijp b e u g e ls, p ijp e n , la d d e rs , k lim tre d e n , z in k s tu k k e n , e .d ., w a a r ­ d o o r h e t m o g elijk w o rd t o o k d e z e o n d e rd e le n , a lsm e d e d e b e ­ v estig in g d a a rv a n , m e d e te c o n s e rv e re n .

5

P a n e le n s tra a t - f

ir Bew erkingsm achines en installaties

I T ransp o rtm id d elen (kranen) Ó. Z w en k k raan 1. H a lfp o rta a lk raa n m et m agn. m et m agn. 2. B rugkraan ’ 3. O verhead k ra n e n 3 stuks 4. B rugkraan 2 stuks 5. T elescoopkranen 6. B rugkranen (m agn.) 2 stuks 7. H alve b ru g k raan 8. H alve b ru g k raan (m agn.) 9. H alv e b ru g k raan 10. B rugkraan 11. D w arstran sp o rtb aan

Lossen platen en profielen 15 ton S orteren platen 10 ton S orteren profielen 15 ton P laatbew erkingshallen 90 ton L ashal 15 ton L ashal 15 ton Plaatbew erkingshallen 10 ton » 15 ton 10 ton r> 5 ton Fig. 16

V lakw als G ritstraal en stripcoat installatie horizontaal Sicom at brandsnijm achine 2 x 4 2 0 0 x 4 2 0 0 0 2 x 3600 x 32000 P arallel snijm achine f. V lakke sectie straa t m et eenzijdige H M installatie (drievoudig) g* P rofielrechtm achine h. S pantenbru gm ach ine i. G ecom bineerde afkant- en buigw als 1500 ton 1 = 12 m eter j. H ydraulische pers 500 ton k. O ptische aftekeninstallatie

a. b. c. d. e.

Situatietekening panelenstraat A / S S to rd V erft, N oorw egen. [12]

F ig u u r 19 to o n t d e s itu a tie v a n d e s c h e e p s b o u w lo o d s m et p a n e le n s tr a a t, c o n s e rv e rin g s lo o d s e n la sh a l t.o .v . h e t h e llin g te rre in , F ig u u r 2 0 to o n t h e t zg. „ k a n te lb o e k ” v o o r d e o n v e r­ stijfd e p la a tv e ld e n te r g r o o tte v a n h a lv e secties, te rw ijl v o o r d e s p a n b ru g m e t d e p r o fie la a n v o e rw a g e n n a a r f ig u u r 21 w o rd t v e rw e z e n . Bij d e c o n s tru c tie v a n d it d e e l d e r v e rd e r, in h o o fd z a a k ze lf d o o r de N D S M in h a n d e n g e h o u d e n u itv o e rin g v a n d e s tra a t, w e rd d e F a . B a k k e r - R id d e r k e rk b e tr o k k e n , w e lk e firm a zich in tu sse n a ls N e d e rla n d s e in d u s trie m e d e o p h e t g eb ied v a n p a ­ n e le n s tra te n is g a a n to e le g g e n . F ig u u r 22 to o n t te n s lo tte h e t h e ffe n v a n d e n a g e n o e g g e h ee l g e re e d z ijn d e se c tie , v o o r h e t v e rd e re tr a n s p o r t d o o r d e c o n ­ s e rv e rin g slo o d s p e r h y d ra u lis c h u itg e ru s te s p e c ia le ra iltra n s p o rtw a g e n . H e t g ro te v e rsc h il tu sse n d e e e r d e r b e s p ro k e n p a n e le n s tra te n en d ie v a n d e N D S M is, d a t d e z e la a ts te d e e e rste is w a a rb ij als d o el is g e s te ld d e se c tie s v a n „ a to t z ” te m a k e n (d .w .z. v a n losse p la te n to t v o lk o m e n a a n g e k le d e e n z e lfs z o v e r m o g e lijk g e c o n s e rv e e rd e se c tie s to t 150 t g e w ic h t). D it b e te k e n t w el een z e e r g r o o t v e rsc h il m e t h e t a f le v e re n v a n se c tie s v a n v rijw e l h e t h a lv e g e w ic h t, a lle e n v o o rz ie n v a n d e p r im a ire v e rs tij­ v in g e n e n n ie t g e c o n s e rv e e rd ! E r is o n s o p d it m o m e n t sle c h ts é é n w e rf b e k e n d , w a a r e e n p a n e le n s tr a a t in g e b ru ik is, die e v e n e e n s h e t c o m p le te b o v e n b e d o e ld e p r o g r a m m a o m v a t; d it

Fig. 18.

Spaninrichting voor te lassen sto m p e naden, A .G . Weser.

is d e n ie u w e — b ijz o n d e r f r a a ie — in s ta lla tie v a n C h a n tie rs de F A tla n tiq u e , S a in t N a z a ire . D e z e (n ie t in b e s ta a n d e b e h u i­ zin g e n o n d e rg e b r a c h te ) o u tilla g e h e e ft e c h te r n a a r s c h a ttin g m in ste n s h e t tie n v o u d ig e g e k o st v a n d e o p z o e e n v o u d ig m o ­ g elijk b a sis d o o r d e N D S M in d e b e s ta a n d e sc h e e p sb o u w lo o d s o n d e r g e b r a c h te p ro d u k tie -e e n h e id . V a n z e lfs p re k e n d ligt d e c a p a c ite it v a n d e z e S a in t N a z a ire s tr a a t o p e e n a a n z ie n lijk h o g e r n iv e a u d a n d ie v a n v ele a n ­ d e re s tr a te n ; v o o r h e t e v e n tu e e l o p v o e re n v a n d e c a p a c ite it v a n d e N D S M -p ro d u k tie -e e n h e id z ijn w e lisw a a r m o g e lijk h e d e n o p e n g e h o u d e n , w e lk e e c h te r u ite r a a r d v e rd e re in v e ste rin g e n eisen . G e s te ld m o g e w o rd e n , d a t zich h ie r w el sc h ril a f te k e n t w a t h e t b e s ta a n v a n te g e m o e tk o m in g e n v a n o v e rh e id sw e g e in z e k e re la n d e n v o o r d e sc h e e p s b o u w in d u s trie b e te k e n t! P a n e le n stra a t V e r o lm e -R o z e n b u r g , 1 9 6 8 D o o r V e ro lm e -R o z e n b u rg w e rd e v e n e e n s, o n m id d e llijk n a d a t d o o r d e z e w e r f d e e e rste c o n tra c te n v o o r d e b o u w v a n d rie E s s o -m a m m o e tta n k e r s v a n 2 2 5 .0 0 0 t (d v m ) e lk w e rd e n a f ­ g e slo te n , in é é n h a r e r p ro d u k tie h a lle n e e n p a n e le n s tr a a t in g e ­ ric h t. D e b re e d te v a n d e z e s tr a a t is g e lijk a a n d ie d e r a lle r ­ g ro o ts te , n l. 2 0 m ; tw e e p o r ta le n v o o r h e t la sse n v a n d e s to m p e n a d e n e n e e n zg. „ k a n te lb o e k ” v o o r d e o n v e rs tijfd e p la a tv e ld e n , a lsm e d e e e n „ s p a n b r u g m e t d u b b e l-h o e k la s a p p a ra tu u r ” in c o m b in a tie m e t e e n „ p ro fie la a n v o e rw a g e n ” , z o rg e n v o o r d e fa b ric a g e m o g e lijk h e id v a n v la k k e , v a n p rim a ir e v e r ­ stijv in g e n v o o rz ie n e se cties, to t ee n g e w ic h t v a n m a x . 80 t elk. D e b eid e la a ts te b o v e n g e n o e m d e c o m p o n e n te n v a n d e p a n e le n ­ s tr a a t v o r m e n e en ty p is c h v o o rb e e ld v a n d ie s a m e n w e rk in g v a n 100 % N e d e rla n d s e in d u s trie , w a a ro p in h e t v o o rw o o rd w o rd t g e z in sp e e ld (fig . 23). ( F irm a B a k k e r- R id d e rk e rk en S m itlas). N a d e e in d 1968 p la a ts g e v o n d e n fu sie m e t d e N D S M h e e ft h e t V e r o lm e -C o n c e rn th a n s d e b e s c h ik k in g o v e r tw e e p a n e le n ­ s tra te n . P a n e le n stra a t C h a n tie rs d e l’A tla n tiq u e , S a in t N a z a ir e , 1 9 6 8 D e in 1968 g e re e d g e k o m e n p a n e le n fa b ric a g e - e e n h e id te S a in t N a z a ir e is w el é é n d e r m e e s t m o d e rn e e n u itg e b re id e in s ta lla ­ ties w elk e o p d it m o m e n t in g e b ru ik zijn ; te v e n s é é n d e r m e est k o stb a re ! (F ig . 24 en 25.) D e to ta le le n g te v a n d e s tr a a t be-

©

7. brandsnijm achines 8. h alffabrikaten lasm achine

M ateriaalopslag 1. kade losplaats m ateriaal 2. opslag p la a t 3. opslag profiel M ateriaal-plaat bew erking 4. grit en shop p rim er p la a t 5. vlakw als 6. grit en sh opprim er profiel Fig. 19.

Produktielijn panelenstraat 9. kanteltafel 10. profiel aanvoerw agen 11. spanbrug (voor lassen profiel op plaatveld) 12. aanbrengen w ebfram es enz.

®

©

13. aankleden en conserveren P roduktie vorm secties 14. lasloods O pbouw casco 15. draaitafelsecties 150 ton 16. 150 1 portaalk raan 17. helling

Situatie scheepsbouw loods m et panelenstraat N D S M A m sterdam .

d ra a g t o n g e v e e r 4 0 0 m , d e c o n s e rv e rin g s a fd e lin g n ie t in b e ­ g re p e n . V o o r a f g a a n d a a n d e z e s tr a a t b e s c h ik t d e z e w e r f o v e r v e r g e m e c h a n is e e rd e w e rk p la a ts e n v o o r d e v e rv a a rd ig in g v a n d e sa m e n g e s te ld e p ro fie le n en d e su b -a s s e m b lie s te n b e h o e v e v a n d e p a n e le n e n d e v o rm s e c tie s . Bij e e n to ta le ja a rlijk s e sta a lo m z e t v a n ca. 1 1 0 .0 0 0 t b e te k e n t d it d a t d o o r d e z e p a n e le n s tr a a t z o ’n 250 a 3 0 0 t v la k k e p a n e le n p e r e tm a a l w o rd e n b e h a n d e ld ; h e t m a x im a le a fle v e rg e w ic h t is 2 4 0 t p e r se c tie , h e t b u ite n w a g e n tr a n s p o r t v o o rz ie t in m a x i­

m a a l 2 7 0 t p e r se ctie. V o o r z e e r in te re s s a n te b ijz o n d e rh e d e n w o rd t k o rth e id s h a lv e v e rw e z e n n a a r [13] e n [14] v a n h e t lite ra tu u ro v e rz ic h t. P a n e le n stra a t van A r e n d a l- G ö ta v e r k e n , 1 9 6 9 H e t is w e l o p v a lle n d la a t d a t d e z e „ re c o r d w e r f v a n E u r o p a ” z ic h in d e rij d e r p a n e le n s tra a t-b e z itte rs s c h a a rt. D e z e u it 1963 s ta m m e n d e — o p vele p u n te n o v e rig e n s b ijz o n d e r v e r g e m e ­ c h a n is e e rd e — w e rf h e e ft n l. in 1 9 6 8 -’69 e e n 25 0 m la n g e

Fig. 20.

H et kantelen van een plaatveld ter grootte van een halve sectie, N D S M .

p a n e le n s tr a a t g e b o u w d ; h ie ro p zal in 1969 v o o r h e t e e rst een d o o r d e w e rf in sa m e n w e rk in g m e t E sa b o n tw ik k e ld e en zijd ig la ssy ste e m w o rd e n to e g e p a s t. D e p r o d u k tie v a n d e n ieu w e s tr a a t b e d ra a g t p e r d a g ca . 8 4 0 m 2 p a n e le n , u its lu ite n d v o o r ­ zie n v a n d e p r im a ir e v e rstijv in g e n ; h e t p la a tm a te r ia a l w o rd t (g e g rits tra a ld en v o o rz ie n v a n een sh o p c o a t) v a n d e w a lsw erk e n a a n g e v o e rd . D e k o s te n v a n d e z e p a n e le n s tr a a t b e d ra g e n ro n d 13 m iljo e n g u ld en . H e t ligt in d e b e d o e lin g in a a n s lu itin g o p d e z e s tr a a t in d e n a a s te to e k o m s t e e n v e rv o lg s tra a t in te ric h te n v o o r h e t c o m ­ p le te re n v a n d e se c tie s m e t d e se c u n d a ire v e rstijv in g e n , als­ m ed e m e t d e „ a a n k le e d - o n d e r d e le n ” a ls bijv. p ijp e n , tra p p e n , la d d e rs, k a b e lb a n e n e.d. T e n s lo tte zij o p g e m e rk t, d a t h e t h ie r g e g ev en o v e rz ic h t u it de a a r d d e r z a a k v e rre v a n v o lle d ig is. D e o .a . o p d it m o m e n t in a a n b o u w z ijn d e p a n e le n s tra te n v an S c o tt L ith g o w , B irk e n h e a d (E n g e la n d ) en v a n T talcan tieri, IV fonfalcone (Ita lië ), w a arb ij u ite ra a r d ste e d s m e e r g e b ru ik g e m a a k t w o rd t van de m eest m o d e rn e h u lp m id d e le n en d e in tu sse n o p g e d a n e e rv a rin g e n , z u l­ le n no g d it ja a r , te z a m e n m e t n og a n d e re , de rij d e r ste rk g e ­ m e c h a n is e e rd e fa b ric a g e -e e n h e d e n a a n v u lle n . K o r te s a m e n v a ttin g — In h e t v o o rg a a n d e is g e tra c h t een b eeld te g even v an d e d u id e lijk e lijn die bezig is zich a f te te k e n e n in d e c o m p le te

Fig. 22.

H e t h e ffe n van de sectie voor transport door conserveringsloods N D S M .

Fig. 21

Spanbrug m et dubbcl-hoeklasapparatuur en profielaanvoerwagen N D S M .

w e rk p la a ts m e c h a n is a tie , in h e t b ijz o n d e r bij d e b o u w v a n z e e r g ro te ta n k e rs . H e t u ite in d e lijk e do el h ie rv a n is v ó ó r alles de m e c h a n is a tie g ra a d v a n h e t la sp ro c e s in d e w e rk p la a ts m a x i­ m a a l o p te v o e re n . — G e m e e n d w o rd t, d a t n a a st deze o n tw ik k e lin g e r z e k e r o o k p la a ts is v o o r h e t o p tim a lise re n v an de fa b ric a g e v a n p la a tv eld en v a n k le in e re o m v a n g , a lsm e d e v a n v o rm se c tie s — z o ­ w el o p g ro te als m id d e lg ro te sc h e e p sw e rv e n . I n d it k a d e r zal v o o ra t h e t v e rd e r m e c h a n is e re n v a n de fa b ric a g e v an ,,su b a ssem b lie s’' van ta n k e rs , b u lk c a rrie rs en v ra c h ts c h e p e n v a n alle a fm e tin g e n o n d e r de lo e p m o e te n w o rd e n g en o m e n . — D e N e d e rla n d s e sc h e e p sb o u w is o n z e la sin d u s trie re e d s bij v o o rb a a t e rk e n te lijk , zow el w a n n e e r zij z ic h to t h e t u ite rs te m ed e -v e rd ie p t in d e in m id d e ls in h e t b u ite n la n d — sp e c ia a l v o o r

aanvoer uitrustingsonderd.

Fig. 24.

aanvoer sec. verstijvingen

aanvoer p rofielen

aanvoer vlakke platen

P lattegrond panelenstraat Chantiers de l’A tla n tiq u e Saint N azaire (1968). [13]

de s c h e e p s b o u w — o n tw ik k e ld e p r o c e s v a ria n te n , a lso o k v o o r h a a r in s p a n n in g o m , in b e id e r b e la n g , e e n p a s s e n d a n tw o o rd te g ev en o p d e h a a r d o o r d e w e rv e n v o o rg e le g d e p ro b le m e n o p la sg e b ie d . D a nkw oord S c h rijv e r d a n k t a lle in z ijn v o o r d r a c h t g e n o e m d e w e rv en v o o r d e h e m v e rs tre k te g eg ev en s, m e t n a m e o o k d e firm a 's B a k k c r - R id d e r k e r k , K u is e r P u llm a x , S m itla s , E sa h , W e n z la ff, S o frisid , e.a.

Fig. 25.

G ezicht op panelenstraat C hantiers de l’A tlantique Saint N azaire. [14]

L ite r a tu u r

1. N o boru Y a m a m o to & K iyo sh e Terai: Innovations o f W elding in Shipbuilding and O bservation about the Problem s annexed to its A pplication. Jo u rn al o f Jap an W elding Society, V ol. 35, no. 1 - 1966. 2. B ent-K och (B urm eister & Wain): C O j-w elding is today a Q ualified Process within Shipbuilding. W elding Journal, D ecem ­ ber 1965. 3. R . B oekholt, Philips B edrijfsap p aratu u r N ed erlan d N.V.: D e o n t­ wikkeling en het toepassen van COa-l assen. M etaalbew erking, Jaarg. 32, 1966; 526. 4. A lan A iles: N otes on C O a-Sem i-A utom atic W elding. T he Syren Shipping, A pril 1967. 5. K azuhisa S u ziki, T osh ika zu S h im o ya m a , M asanotu Sato and M assakazti Shiotani: D evelopm ent o f D u al Shield G as A rc W elding Process and its A pplication M itsubishi D ual Shield W elding Process. T echnical Review M .H .I. L td., Sept. 1967. 6. W. K lik: Is zw aartekrachtlassen de oplossing? Sm it Las, 7e J a a r­ gang nr. 2, 1968, biz. 61-67. 7. G. Z o eth o u t Ing.: Flet driepoots gelaste staande hoeklassen. Polytechnisch T ijd sch rift 14-4-1967, biz. 337-340. 8. A n th o n y H in d M R IN A : B ackground to Ship D esign and Ship­ building Production. T em ple Press Books, L ondon 1965, p. 102-109.

9. Ing. G erschner, R ostock-W arnem ünde : S tand und Perspective der Schw eissausrüstung im Industriezw eig Schiffbau d er D D R . K jelberg In fo rm atu m nr. 14, June 1967. 10. H irom asa K aw ai, M asahiro K aw asaki and M asataro M itani: One side A utom atic W elding in Shipbuilding. T echnical Review M .H .I. Ltd., M ay 1965 ,p. 27-33. 11. E. W. N . Gilbert: Econom ics of W elding fro m One Cide. Shipping W orld & Shipbuilder, Sept. 1968, p. 1475-1477. 12. Bedrefsblad A /B A kers Mik V erksted 1966-1. dd. 25 M ars 1966; Store A rbeiderer frillfo rt po A. S. Stord V e rftt (1964-1965). 13. Les C h antiers de 1’A tlantique. Journal de la M arine M archande, 13 février 1969, p. 342-345. 14.7. H ennon et 7. le B r u n : E volution des techniques de soudage dans le nouveau ch an tier naval de Saint N azaire. Soudage et T echniques annexes 22, nr. 9 /1 0 , sep t./o ct. 1968, p. 349-359. 15. A rendal, avec un nouvel atelier de panneaux plans, construit son p rem ier p étrolier de 227 000 tdw en cent quarante jours. Journal de la M arin e M archande, p. 775. 16. V erolm e nieuws, 13e Jaargang, nr. 1, blz. 60 en 13e Jaargang nr. 4 en 5, bl. 14-30. 17. D ir. H. W enzlaff: R ationalisierung und M aterialfluss im Schiff­ bau, F ö rdern und H eben, 17 Jahrg., M ai 1967, H eft 7. O ntleend aan Lastechniek, no. 2 — februari 1970.

STREN G TH IN V E S T IG A T IO N

O F C O N T A IN E R S H IP S *

S h ip b u ild in g D esig n D e p a rtm e n t K o b e S h ip y a r d & E n g in e W o rk s M itsu b ish i H e a v y In d u strie s, L td . In tro d u c tio n F o r d esig n in g th e first c o n ta in e r sh ip b u ilt in J a p a n , M itsubishi H eavy In d u strie s, L td . c a rrie d o u t a series o f re search and in v e stig a tio n o n th e stre n g th o f c o n ta in e r sh ip s at its K o b e S h ip ­ y a rd & E n g in e W orks, H iro s h im a T e c h n ic a l In s titu te an d K o b e T e c h n ic a l In stitu te . T h e fo llo w in g is an o u tlin e o f such re se a rc h a n d in v estig atio n . T h e firs t re se a rc h on th e stre n g th o f c o n ta in e r ships in o u r c o u n try w as c o n d u c te d in 1964 a t th e 4 8 th R e se a rc h C o m m itte e o f S h ip b u ild in g R e se a rc h A sso c ia tio n o f J a p a n a n d all re se a rc h w o rk s sh o w ed th e ir sig n ific a n c e fu n d a m e n ta lly . S ince th e n , c o m p lic a te d c a lc u la tio n h as b e c o m e easy w ith th e p ro g ress o f e le c tro n ic c o m p u te rs , an d so m o re p re c ise stu d ies o n fa c to rs a ffe c tin g th e stre n g th h av e b e c o m e p ossible. T o be m e n tio n e d firstly in th is re p o r t is th e e sta b lish m e n t o f th e th e o re tic a l ca lc u la tio n m eth o d u tiliz in g e le c tro n ic c o m p u te rs, in c o rp o ra tin g secu rely th e fa c to rs su p p o sin g ly a ffe c tin g th e stre n g th in d esig n ­ ing. T h e n , it d eals on th e m o d el test c a rrie d o u t to c o n firm th is th e o ry as w ell as th e m o d e l test fo r th o se fa c to rs d iffic u lt f o r th eo re tic a l tre a tm e n t. C o m p a rin g w ith o rd in a ry c a rg o c a rrie rs a c o n ta in e r ship h as larg e o p en in g s w ith w ide b re a d th as sh o w n in F ig . 1. T h e re fo re , th e to rsio n a l rig id ity o f m a in h u ll b e c o m e s low , an d th e d isto rtio n o f m a in hu ll, p a rtic u la rly o f h a tc h o p en in g s, beco m es g re a te r. In o rd e r to a p p re h e n d m o re c o rre c tly th e d isto rtio n o f h a tc h o p en in g s o f ships in w aves, a stu d y w as m a d e as d e sc rib e d in th e fo llo w in g c h a p te r u n d e r th e su b h e a d o f “T o rsio n a l S tre n g th ” . D u e to th e larg e c o n ta in e r h o ld s an d th e n a rro w side stru c ­ tu re s th e tra n sv e rse stre n g th b ec o m e s also severe. In a n o th e r c h a p te r fo llo w in g th e a b o v e -m e n tio n e d o n e u n d e r th e su b h e ad o f “ T ra n sv e rse S tre n g th ” , a stu d y w as m ad e a b o u t th e th re e d im e n sio n a l tra n sv e rse stre n g th o f H a k o n e M a ru as an objective sh ip . P a rtic u la rly , th e fatig u e test o f th e cro ss p o in t o f th e lo n g itu d in a l b u lk h e a d an d th e in n e r b o tto m w as c a rrie d o u t a n d th e reliab ility o f th is p a r t w as ch eck ed . F u rth e rm o re , it w as n ecessary to select a fo rm to av o id in g th e stress c o n c e n tra tio n by m a k in g th e ra d iu s o f h a tc h c o rn e r as sm all as p o ssib le so a t n o t to o b stru c t th e c o n ta in e r’s stow ing ab ility . T h e p ro b le m o f stress c o n c e n tra tio n o f h a tc h c o rn e r is d e a lt w ith in a f u r th e r c h a p te r u n d e r th e su b h e a d o f “ Stress C o n c e n tra tio n o f H a tc h C o r n e r ” .

T o rsio n a l S tre n g th O n e o f th e im p o rta n t p ro b le m s to b e co n sid ere d in designing a vessel su ch as c o n ta in e r ship h av in g w id e a n d lo n g h a tc h e s is the to rsio n o f m ain hull. It is p a rtic u la rly im p o rta n t to e stim a te c o rre c tly th e v alu e o f d isto rtio n o f h a tc h o p en in g s a n d to stu d y th o ro u g h ly th e w a te r-tig h tn e ss o f h a tc h co a m in g and h a tc h cover. A s f o r th is p ro b le m , a p a rt fro m th e c o n v e n tio n a l m e th o d s, w e h av e in tro d u c e d a stren g th th e o ry ta k in g th e a ctu al design fa c to rs in to c o n sid e ra tio n and c a rrie d o u t th e m odel te st f o r c o n firm in g th e reliab ility . T h e n , th is th e o ry w as ad ju ste d by th e re su lt o f th e m odel test, a n d th e c o n d itio n o f a c tu a l sh ips such as H a k o n e M a ru w as ch e ck e d . T h e o u tlin e is as follow s: T h e o re tic a l T re a tm e n t o f T o rsio n o f S h ip s T h e tra n sv e rse sec tio n of ships w ith larg e h a tc h o p en in g s is th e o p e n sectio n in th e h a tc h o p e n in g p a rt, a n d th e clo sed se ctio n is in th e cross d e ck p a rt. A s th e lo c a tio n o f sh e a r c e n te r c a n n o t be d e fin e d in u n iq u e, th e c o n siste n t th e o re tic a l tre a tm e n t is d iffic u lt to be c a rrie d o ut. T h e re fo re , by se p a ra tin g th e cross d e c k fro m th e m a in hull by th e h a tc h o p e n in g side line th e c o u n te r-tw istin g m o m e n t a risin g fro m th e b e n d in g m o m e n t as w ell as th e sh e a rin g fo rc e to be th e a ffe c tin g fo rc e fro m th e cro ss deck w e re a d d e d to th e cro ss d eck p a rt o f m a in h u ll. T h e b e n d in g a n d tw istin g th e o ry w as ap p lie d to th e m ain h u ll as an o p e n cro ss sectio n . I n this case, th e h u ll tra n sv e rse sectio n w as tre a te d u n ifo rm ly a lo n g th e le n g th of ship, and th e c o u n te r­ tw istin g m o m e n t w as in c re a se d o r d ec re ased b y ad ju stin g a p p ro x im a te ly to th e d istrib u tio n of th e le n g th o f th e h u ll cross sectio n al a re a , a n d all th e w h ile th e e ffe c t o f hull fo rm w as co n sid e re d . In this re p o rt, this m e th o d is re fe rre d to as th e closed a re a ra tio n re d u c tio n . M o d e l T est In o rd e r to d e te rm in e th e a p p lic a b ility o f th e th e o ry in tro d u c e d ab o v e to a c tu a l ships, th e fo llo w in g th re e k in d s o f a lu m in iu m m odels o f 1 /8 0 d im en sio n of H a k o n e M a ru w e re p ro v id e d . (H a k o n e M a ru w as th e first fu ll c o n ta in e r sh ip b u ilt in J a p a n , w h ich w as la u n c h e d in M a y 1968 at K o b e S h ip y a rd & E n g in e W o rk s o f M itsu b ish i H e a v y In d u strie s, L td. H e r d im en sio n s are: L X B X D = 1 7 5 m X 2 6 m X 15.5m ).

P ro file

* p-

175.0001________

{&■ * Source: Jap an Shipbuilding & M arine Engineering, vol. 4 nr. 4, July 1969 by kind perm ission o f M itsubishi H eavy Industries Ltd., Fig. 1. Tokyo, Japan.

General A rrangem ent o f Container Ship, “H akone M aru”

BJ S ect.

JJ Seel

M o d el A M odel A:

A m in ia tu re re p lic a o f H a k o n e M a ru , h a v in g al­ m o st th e sa m e h u ll fo rm a n d stru c tu ra l a rra n g e m e n t, it w as used as a b ase f o r a p p ly in g th e th e o re tic a l fo rm u la to a c tu a l ships.

M odel B:

In lieu o f th e p a rtia l lo n g itu d in a l b u lk h e a d o f M odel A , single hull w as a d o p te d . It w as u se d to c h e c k th e e ffe c t o f h u ll fo rm to c o m p a re w ith th a t of M o d el C .

M o d el C:

T h e s tru c tu re o f th e p a ra lle l p a rt o f M o d e l B w as le n g th e n e d a t f o r e a n d a ft w ith th e b o x g ird e r to e x a m in e th e p ro p rie ty o n a ssu m p tio n estab lish ed to in tro d u c e th e th e o re tic a l fo rm u la .

T o rsio n a l T e st T h e d istrib u tio n o f to rsio n a l m o m e n t a lo n g th e le n g th o f sh ip w o rk e d o n a c tu a l ships fo rm s a co sin e c u rv e , b u t in th e te st th is w as a p p ro x im a te d b y th e d is trib u tio n as sh o w n in F ig . 4 , an d lo a d w as p u t b y th e u se o f w e ig h t an d lev er. T e st re su lts o f d isto rtio n of h a tc h o p e n in g a n d n o m in a l stresses a t e n d s o f c ro ss d eck s a re sh o w n in F ig s. 5a) -c) a n d 6a) -c), resp ectiv ely . A s fo r th e d is to rtio n of h a tc h o p e n in g <5, th e th e o re tic a l v a lu e ag re e s w ith th e e x p e rim e n ta l v a lu e v e ry w ell in th e ca se o f b o x g ird e r o f u n ifo rm se c tio n as sh o w n in M o d el C , a n d in th e case o f th e sh ip f o rm like M o d el B, th e th e o re tic a l v alu e p e rfo rm in g th e clo sed a re a ra tio re d u c tio n ag rees a p p ro x im a te ly w ith th e e x p e rim e n ta l v alu e. In th e case o f M o d e l A w h ic h m im ics H a k o n e M a ru a b so lu te ly , th e th e o re tic a l v a lu e a n d th e e x p e rim e n ta l v a lu e are c o n sid e red to h av e ag re e d w ell b y o ffse ttin g th e p a rtia l d o u b le hull s tru c tu re an d th e e ffe c t o f ta p e rin g o ff o f th e h u ll fo rm . A s to th e n o m in a l stress in th e jo in in g p a r t o f cro ss d eck an d m ain h u ll in F ig s. 6 a) -c), i.e. th e b e n d in g stress an d sh e a rin g

Fig. 2.

A Sect.

4) Sect.

O utline o f M odel A

stress in th e cro ss d e ck p a rt, th e th e o re tic a l c a lc u la ted v alu e co in cid es w ith th e e x p e rim e n ta l v alue. T h e p lace s w h e re th e n o m in a l stre ss b e co m es esp e cia lly high a re the c o rn e r o n th e n a rro w e r o p e n in g side o f c ro ss d eck e x te n d in g fro m th e w id e r h a tc h o p e n in g to th e n a r ro w e r o n e as w ell as th e w id e p la ce in th e d ire c tio n o f ship le n g th in th e cro ss d eck am id sh ip s. I t is cle a rly u n d e rsto o d th a t th e se p la ces n a tu ra lly h a v e th e high m a x im u m stress d u e to stress c o n c e n tra tio n . P o in ts to be ta k e n in to c o n sid e ra tio n in a p p ly in g th e se in v estig a tio n re su lts to a c tu a l sh ips a re as fo llow s: P a rtia l D o u b le H u ll In th e ca se o f su c h m odel as used in th e test, th e c a lc u la te d v a lu e fo r the o v erall single h u ll is m o re p ro x im a te to re a lity , h o w ev er, as c o rre c tio n o f p a rtia l d o u b le h u ll s tru c tu re , th e fo llo w in g fo rm u la is in tro d u c e d : 8 /t =

ft)

(1

w h e re 8I{

:

Jsn DR

8sk

f t 8 I)[{

D isto rtio n o f h a tc h o p e n in g in th e case o f p a rtia l d o u b le h u ll s tru c tu re D is to rtio n o f h a tc h o p e n in g in th e case o f o v e r­ all single hull c o n stru c tio n D is to rtio n o f h a tc h o p e n in g in th e case o f o v e r­ all d o u b le hull c o n stru c tio n R a tio o f le n g th o f p a rtia l d o u b le hull p a rt to sh ip len g th

E f fe c t o f S hip F o rm A s to th e e ffe c t o f sh ip fo rm , so m e p laces b e in g n o t fu lly e x a m in e d , 1.05 shall b e a d o p te d as th e e x p e rim e n ta l c o rre c tio n f a c to r in c lu d in g u n k n o w n fa c to rs.

1-Pitch 15! 1__________ ____ _

240

__

320

380

—

___

3 80 1 .9 6 8

2 90

—

.

1 9 0 __ 168 _

B®

/P ilc h 20

EE 70_80

~

80_

E D E tp 240

_ 7 0 _ 8 0 _80

To" *30”

80

80_ _80__80_ 80__80_ _80_

_80__80_ J O _ 6 8

To To To *30 To* To T o ”30”* T o To* *30* To* "20*

i U L 3l 35 S ect. r

15

_ 2 5 40_30

20

M o d el C

3

I

3

In v estig a tio n fo r S h ip E stim a tio n o f T o rsio n a l M o m e n t W o rk in g on S h ip

Fig. 4.

V iew o f Loading and Loading Plan fo r Torsion Test

T h e im p o rta n t p ro b le m in d e sig n in g sh ip s is h o w to e stim a te th e to rsio n a l m o m e n t w o rk in g o n th e ship. T h e to rsio n al m o m e n t w o rk in g a m id sh ip s is d iv id ed in to th e c o m p o n e n t d u e to w av e fo rc e an d th e c o m p o n e n t d u e to in e rtia fo rc e c au se d by sh ip ’s m o tio n . T h e f o r m e r is c o m p o se d o f th e c o m p o n e n t o f to rsio n a l m o m e n t d u e to w a te r p re ssu re a t b o tto m , an d th e c o m p o n e n t o f to rsio n al m o m e n t d u e to w a te r p re ssu re a t side, a n d th e c o m p o n e n t o f to rsio n al m o m e n t c o n c e rn e d in th e p o sitio n o f sh e a r c e n te r. T h e la tte r is th e to rsio n a l m o m e n t w o rk in g on ship by som e w eight n o t ex istin g in sh ip ’s c e n te r c a u sin g by y aw in g o f ship. It m ay be right to c o n sid e r in g en eral th a t th e tim e w h e n th e to rsio n a l m o m e n t re a c h e s m a x im u m is th e tim e w h e n th e bow a n d ste rn c o rre s p o n d to th e w av e c re st o r th ro u g h w h e re th e co u rse angle is n e a r 60 degrees. T h e se c a lc u la tio n s w e re m ad e o f H a k o n e M a ru su p p o sin g th e sh ip fo rm as a w all sid ed vessel of sine fo rm f o r w a te r p la n e , a n d th e c a rg o w eig h t as u n ifo rm d istrib u tio n , a n d th e re b y 1 0,100 t-m w as o b ta in e d as th e m a x im u m to rsio n a l m o m e n t at am id sh ip s. W h e n th is v a lu e is c o n v e rte d to th e c o e ffic ien t o f V e d e le r’s fo rm u la , it b ec o m e s 0 .3 2 8 , an d by ch o o sin g a p ro p e r c o e ffic ien t, th o u g h th e V e d e le r’s fo rm u la is a sim ple fo rm , a c o m p a ra tiv e ly re a so n a b le v a lu e c an be given. In ve stig a tio n o f T o rsio n a l S tre n g th o f C o n ta in e r S h ip T h e d isto rtio n o f h a tc h o p e n in g and the n o rm a l stresses a t e n d s o f c ro ss d eck s a re th e o re tic a lly c a lc u la te d f o r H a k o n e M a ru . S u ch resu lt a n d th e v a lu e o f o rd in a ry sh ips are c o m p a re d as follow s:

Fig. 5 a).

D isto rtio n o f H a tc h O p e n in g In th e case o f c o n ta in e r ships, th e m a x im u m d isto rtio n re ach es 6.5 tim es in c o m p a riso n w ith c a rg o ships, ex p ressed by th e fo re an d a ft d isp la c e m e n t a t h a tc h c o rn e r a n d 2.8 tim es at th e m a x im u m d isto rtio n o f tw istin g angle. I n the d isto rtio n o f h a tc h o p e n in g , th e d isto rtio n c o m p o n e n t d u e to w a rp in g o f cro ss sec tio n a n d th e d isto rtio n c o m p o n e n t d u e to S a in t-V e n a n t to rsio n a re a p p ro x im a te ly eq u al.

D istortion o f H atch O pening fo r M odeI A (M T(x) = 24.1 K g /m )

0.2 0.4 E E 0 .6

"5

"Ï

0.8 1.0 10

Fig. 5 b).

D istortion o f H atch O pening fo r M odel B (M r(x) = 24.1 K g /m )

>

N o m in a l S tress o f H a tc h C o rn e r In th e case o f c o n ta in e r ships o f such h a tc h a rra n g e m e n t as sh o w n in Fig. 1, th e p la c e s o f h ig h n o m in a l stress are: a) C o rn e rs o f en g in e ro o m , b) C o rn e rs o f m a in c ro ss d ec k , c) F o rw a rd c o rn e rs o f fo rw a rd h a tc h o p e n in g a n d a ft c o rn e rs o f a ft h a tc h o p en in g . In g en e ra l, th e n o m in a l stress b eco m e s h ig h e r at th e c o rn e r o f c ro ss d eck in th e p a r t b e tw e e n w id e r o p e n in g a n d n a rro w e r o p e n in g . W h e n th e n o m in a l stress o f a c o n ta in e r sh ip is c o m p a re d w ith th a t o f a c o n v e n tio n a l c a rg o ship, the fo llo w in g c o n d itio n s o cc u r: a) T h e n o m in a l b e n d in g stress o f c ro ss d ec k is tw o tim es at th e fo rw a rd c o r n e r o f en g in e o p e n in g , an d 1.9 tim es a t th e c o rn e r o f m ain cro ss d eck a t a m id sh ip s, a n d b) T h e n o m in a l sh e a rin g stress o f cro ss d e ck is 2 .8 tim es at th e fo rw a rd c o rn e r o f en g in e o p e n in g , a n d 0.6 tim es a t th e c o rn e r o f m a in cro ss d e c k at am id sh ip s. C o n c lu sio n A s a re su lt o f in v e stig a tio n o f re sp o n se a n d e x te rn a l fo rc e f o r design c o n c e rn in g th e to rsio n a l stre n g th o f ships, th e d isto rtio n o f h a tc h o p e n in g d u e to to rsio n o f c o n ta in e r sh ips b e c o m e s as larg e as 6.5 tim es c o m p a re d w ith o rd in a ry c a rg o ships. T h e r e ­ fo re, a th o ro u g h in v estig atio n o f h a tc h c o v e r c o n stru c tio n based u p o n w a te riig h tn e ss o f h a tc h c o v e r a n d th e relativ e d isp la c e ­ m e n t o f h a tc h c o v e r a n d h a tc h c o a m in g is n ecessary . F u r th e r ­ m o re, as to th e hull s tru c tu re , the sa m e in v e stig a tio n is n e ce ssary fo r th e s tru c tu re a n d sh ap e o f th e c o r n e r o f c ro ss deck.

Fig. 5 c).

D istortion o f H atch O pening fo r M odel C (M t (x) = 24.1 K g /m )

T ra n sve rse S tre n g th C o m p a rin g w ith o rd in a ry c a rg o ships, a c o n ta in e r sh ip h a s larg e d o u b le b o tto m s tru c tu re a n d n a rro w side s tru c tu re th a t

Nominal S tre s s e s

3-OrTTT

i3 .0

W ith C losed A re a R a tio R eductio n | W ithou t C losed A re a R a tio Reduction

N om inal S tre s s e s

I I kg/mm' M ax.

Fig. 6 a).

M ax. S tr e s s e s M easured

S tr e s s e s M easu red

N o m in a l a nd M ax. Stresses in the Cross D eck E n d s fo r M o d el A (M T(x) = 24.1 K g /m )

Fig. 6 b).

N om inal and M ax. Stresses in tlie Cross D eck Ends fo r M odeI B (M t (x ) = 24.1 K g /m )

Max. S tresse s M easured

Fig. 6 c).

N om inaI and M ax. Stresses in the Cross D eck E nds fo r M o d el C (M t (x) = 24.1 K g /m ) C =£> S e t S u p p o rtin g P o in t a t B

A Bottom P a rt

Fig. 8.

R o ta te

B'

C

90'

A

T ransform ation to Plane F ram ew ork

Fig. 7.

R ough M idship Section

c a u se th e e m e rg e n c e o f a p ro b le m o f its tra n s v e rse stre n g th . T o solv e th is p ro b le m , a stre ss an aly sis o f th e p la n e g rid s tru c tu re w as u se d a n d v a rio u s lo a d c o n d itio n s w e re in v e sti­ g a te d . F u r th e r m o r e , in o r d e r n o t to d is tu rb th e c o n ta in e r’s sto w in g a b ility , th e h o ld s e c tio n is m a d e to b e s q u a re a n d so d is c o n tin u ity o f s tru c tu r e is a p t to o c c u r. T h e re fo re , esp e c ia lly f o r th e cro ss p o in t o f th e lo n g itu d in a l b u lk h e a d a n d in n e r b o tto m p la te , th e fa tig u e te st w as c a r r ie d o u t to c h e c k th e stre n g th . T h e fo llo w in g is a n o u tlin e .

T h e c o n c e n tra te d w e ig h t p o in t by c o n ta in e r w eig h t a m o u n ts to as m u c h as 80 p o in ts p e r o n e h o ld in case o f H a k o n e M a r u , th e re fo re , it m ay b e rig h t to c o n s id e r th a t th e c o n ta in e r w eig h t w o rk s o n th e d o u b le b o tto m u n ifo rm ly . A c c o rd in g ly , in th is re p o rt, th e w e ig h t o f c o n ta in e rs w h e th e r in h o ld o r o n d e c k w as tre a te d as to b e d is trib u te d u n ifo rm ly to th e d o u b le b o tto m .

T ra n sv e rse S tr e n g th C a lc u la tio n

T h e stre n g th c a lc u la tio n w as e x te n d e d by re g a rd in g the ship sid e s tru c tu r e a t th e sa m e p la n e w ith th e d o u b le b o tto m , w h ic h w as tre a te d as a p la n e s tru c tu re o f sim p le s u p p o rt a t th e lo c a tio n o f bilg e p a r t a n d tra n s v e rs e b u lk h e a d , w h ile o n th e u p p e r d e c k level, it w as tre a te d as o n e o f flex ib le s u p p o rts a t th e lo c a tio n o f c ro ss d e c k a n d b o x g ird e r.

T h e m o s t im p o r ta n t p ro b le m in c a lc u la tin g th e tra n s v e rs e stre n g th is h o w to c o n s id e r th e c o n ta in e r lo a d . T h e c o n ta in e r w e ig h t in h o ld is tre a te d as th e c o n c e n tra te d lo a d in th e d ire c tio n o f s h ip ’s le n g th a t a b o u t 2 0 ' a n d in th e d ire c tio n o f b re a d th a t a b o u t 8 ' in te rv a ls. A s f o r th e c o n ta in e r w e ig h t on d e ck , it is tra n s m itte d to th e d o u b le b o tto m th ro u g h v e rtic a l p illa rs o f cell c o n stru c tio n .

W hile on th e o th e r h a n d , in case o f list o f sh ip , th e c o n ta in e rs in h o ld , stay still m ere ly by th e fric tio n o f c o n ta in e rs b e tw e e n e a c h o th e r th e re fo re , an in v e stig a tio n o f p o ssib le sliding o f c o n ta in e rs w as m ad e.

In th is w ay , the stre n g th in v e stig a tio n o f c o n d itio n o f v a rio u s e x te rn a l fo rc e s su p p o se d ly w o rk e d o n c o n ta in e r sh ips w as

c a rrie d o u t a n d th e re s u lt o f stre n g th c a lc u la tio n , f o r e x a m p le, o f N o . 5 c a rg o h o ld o f H a k o n e M a ru in a b a lla st c o n d itio n is sh o w n in F ig . 9. A s a resu lt, th e fo llo w in g co n c lu sio n w as o b ta in e d : • T h e m o st sev ere c o n d itio n in th e tra n sv e rse stre n g th o f c o n ta in e r sh ip s is th e b a lla st c o n d itio n . • It w ill b e sa fe if a stu d y h a s b e e n m a d e o f th e stre n g th o f d o u b le b o tto m in th e case o f n o slid in g b e tw e e n c o n ta in e rs w h en sh ip heels. • A t th e p la c e ch a n g in g to single h u ll s tru c tu re at th e e n d o f p a rtia l lo n g itu d in a l b u lk h e a d , h ig h stress c o m e s a b o u t a t th e lo w e r e n d o f w eb f ra m e o f sin g le h u ll, th e re fo re , full c o n s id ­ e ra tio n is n e c e ssa ry f o r th e s tre n g th c o n tin u ity a t th e c h a n g in g p la c e fro m d o u b le h u ll to single h u ll. • I n case th e h o ld le n g th ex ceed s 8 0 ', th e s h e a r stress o f d o u b le b o tto m g ird e r a n d flo o r b e c o m e s h ig h e r, th e re fo re , it is d e sira b le to p ro v id e th e tra n sv e rse p a rtia l b u lk h e a d o f one c o n ta in e r h eig h t at th e c e n te r o f th e h o ld . By p ro v id in g a tra n s v e rs e p a rtia l b u lk h e a d , th e s h e a r fo rc e o n th e f lo o r is re d u c e d b y 2 0 % . P ro g ra m F a tig u e T e st at C o n ta in e r H o ld C o rn e r In c o n ta in e r sh ip s, in o rd e r n o t to d istu rb th e c o n ta in e r’s stow ing ab ility , a s q u a re ty p e w as a d o p te d in th e c ro ssin g c o rn e r p a r t o f d o u b le b o tto m c o n s tru c tio n an d side s tru c tu re . C o m p a rin g w ith th e so -c a lle d R ty p e o f r o u n d cro ss p o in t, th is ty p e is a d v a n ta g e o u s in re sp e c t o f th e sto w in g e ffic ie n c y in h o ld an d e ffe c tiv e b re a d th o f lo n g itu d in a l b u lk h e a d . H o w e v er, o n th e c o n tra ry , it is d isa d v a n ta g e o u s in re sp e c t o f fa tig u e stre n g th by stress c o n c e n tra tio n . E sp ecia lly in th e c a se o f c o n ta in e r ships, f o r th e a d ju stm e n t o f g ra v ity a n d m e ta c e n te r, th e u p p e r p a rt o f w in g ta n k s b e c o m e s b a lla st ta n k s a n d th e lo w e r p a r t b e c o m e s fu e l oil ta n k s. T h e re ­

fo re , in case a d a m a g e o c c u rs su c h as a c re a c k in th is cro ss p o in t, th en th e p ro b le m o f fu e l oil le a k a g e arises. C o n se q u e n tly , su ffic ie n t in v estig atio n w as c a rrie d o u t a n d a h ig h ly re lia b le c o n stru c tio n system w as a d o p te d ; i.e., as to th e w eld in g m e th o d o f sq u a re ty p e s tru c tu re , sh a p e o f b e a d a n d e ffe c t o f b ra c k e t fitte d a t th e cro ss p o in t, th e p ro g ra m fa tig u e te st w as c a rrie d o u t ta k in g in to c o n sid e ra tio n th e a v erag e stre ss o f fu ll lo a d c o n d itio n a n d b alla st c o n d itio n as w ell as th e stress v a ria tio n d u e to w ave. A s a re su lt o f m o d e l test, d a ta w as o b ta in e d re g a rd in g th e follo w in g : T h e s tru c tu re o f fu ll p e n e tra tio n , fu ll d re ssin g o r sim p le fille t w eld w ith a sm all b a c k e t w ill h a v e th e fa tig u e stre n g th o f m o re th a n 15 y e ars, b u t in th e desig n o f a c tu a l ships ta k in g in to c o n sid e ra tio n th e re liab ility o f m o d el te st, su ch sy stem w as a d o p te d in w h ic h th e s tru c tu re h a s a b ra c k e t o f fu ll p e n e tra tio n a n d th e b e a d is fo rm e d to be a c o n c a v e sh ap e by w elding. S tress C o n c e n tra tio n o f H a tc h C o rn er T h e sh a p e o f h a tc h c o rn e r o f c o n ta in e r sh ip s is d e sira b le to be a d o p te d as sq u a re as po ssib le so as n o t to d istu rb th e c o n ta in e r’s sto w in g ab ility . T h e re fo re , h o w to release th e stress c o n c e n tra ­ tio n o f h a tc h c o rn e r b e co m es a m o st im p o rta n t p ro b le m . T h e m o d el te st c o n d u c te d to ex a m in e th e m e th o d o f relea sin g th e stress c o n c e n tra tio n o f h a tc h c o rn e r w ill b e su m m a riz e d in this re p o rt. A s re g a rd s th e stress c o n c e n tra tio n o f h a tc h c o rn e r, m a n y stu d ies h a v e b een m a d e a n d the fo llo w in g p ro b le m s w ere b ro u g h t o u t in th e c ase o f c o n ta in e r ships: • T o m ak e th e h a tc h c o r n e r ra d iu s sm all is d isa d v a n ta g e o u s fro m th e p o in t o f stress c o n c e n tra tio n d u e to th e lo n g itu d in a l b e n d in g , a n d it is n e c e ssa ry to ta k e in to c o n s id e ra tio n th e stress c o n c e n tra tio n a c c o m p a n ie d by th e d isto rtio n o f cro ss deck d u e to th e to rsio n o f ship.

Test P iece

C

Z'svt*

a

s

ft® £ 5

o f S Ä * .„

3E2&»•» J

3BF*e ?■*«*.

P

IjL irf. ”

t

*- ,JTa*sSfl«ts ——

îLr-'< *

A?* , S — — -fe»t*S

.î*■>* 5 » ^ r t f a i ï* .tÜ»ZcAtaift Fa» SWc*z&S»rtSAas»

Fi« Sfcwt

A

S ' ? 2» »C i

Fig. 10.

S *» *^

6 **«

y*

ïS

cfcTî >>*•»*

25

T est P iece

£g:'

Ï5

ïsï

ïf5

FÎ3-

Visj&ibvt ®* ïvfrrQ

F i g . 11.

R esu lts o f M o d e l T est

B e tw e e n H a tch

C o n ta in e r

G auging

2 ------ 4 1— J

Fig. 12.

A f t e r W elding O ne B e ad to B e A dded

In n . B o tt. P la te

Fig. 13.

D etail o f Corner Structure A d o p ted fo r A ctual Ship

• In o rd in a ry c a rg o sh ip s th e h a tc h c o rn e r c o u ld b e tre a te d as a tw o -d im e n sio n a l p ro b le m , h o w ev er, th e c o n ta in e r ship fo rm s th e th re e -d im e n sio n a l c o rn e r w h e re th e b etw een h a tc h -s tru c tu re o f b o x ty p e a n d th e d o u b le -h u ll side s tru c tu re cross. T o solve th e ab o v e tw o p o in ts, th e fo llo w in g tests w e re c a rrie d out:

O utline o f Hatch Corner M odels

an d th e c o rn e r ra d iu s is 2 5 0 m m to ship. M o d el III:

co n v e rtin g

T h is is a m o d el c o rre sp o n d in g to th e b o x g ird e r type at th e to p o f cell c o n stru c tio n b e tw e e n c o n ­ tain ers.

A s to th e e x te rn a l fo rc e b rin g in g a b o u t th e stress c o n c e n tra tio n o f h a tc h c o rn e r, th e o b jectiv e w as th e to rsio n o f ship. T h e c o n c e n tra te d lo a d w as ad d e d to th e fre e en d so as to m a k e th e cross d eck o f th e m o d el can tilev er.

M o d e l T est T he m od el test w as c a rrie d o u t w ith th re e k in d s of ty pical s tru c tu re p la n n e d fo r H a k o n e M a ru as sh o w n in F ig . 13. M odel I

:

T h is is a m o d el in w h ic h a c o m p a ra tiv e ly larg e c o rn e r ra d iu s w as p ro v id e d f o r o n th e cross d e ck side a t th e w id e r c ro ss d eck p a rt rig h t ab o v e th e w a te rtig h t b u lk h e a d .

M o d el II :

T h is is a m o d el of b e tw e e n -h a tc h -stru c tu re o f b o x ty p e rig h t ab o v e th e w a te rtig h t b u lk h e a d ,

R e s u lt o f T e st a n d In v estig a tio n T h e stress d istrib u tio n o f h a tc h c o rn e r o f ea ch m odel is sh o w n in F ig. 14. A s to th e stress d istrib u tio n in th e vicinity o f th e sid e lin e o f o p en in g o f cross d ec k , th e n e a re r th e side lin e of o p e n in g is, the la rg e r it b e co m es a b ru p tly fro m th e c a lc u la ted v a lu e as ca n tile v e r, su ch as sh o w n in F ig . 15.

Com pression

u p o n th e d isto rtio n o f h a tc h o p e n in g v aries g re a tly d e p e n d in g on th e s tru c tu re o f c o rn e r p a rt w h e th e r it is c o n sid e re d as p la n e o r solid. T h is is b e c a u se o f th e fa c t th a t th e c ro ss d eck o f c o n ta in e r sh ip s is o f bo x sh ap e, a n d th e b e n d in g o f cro ss d eck b a se d on the d isto rtio n o f h a tc h is tra n s fe rre d to th e ax ial fo rc e o f fo re a n d a ft p la te s o f b o x g ird e r at th e e n d s o f cro ss deck o f bo x sh ap e , a n d is c a rrie d o v er to th e s tru c tu re o f w ing ta n k , th e re b y th e d isc o n tin u ity o f tra n sm issio n o f fo rc e is b ro u g h t a b o u t in th e jo in in g p a r t a n d th e stress c o n c e n tra tio n f a c to r of th e s tru c tu ra l m o d el is c o n sid e re d to h a v e b e c o m e la rg er. B a sin g o n th e v a rio u s c o n d itio n s, th e fo llo w in g p o in ts are ob serv ed : • T h e stress c o n c e n tra tio n o f h a tc h c o rn e r o f c o n ta in e r sh ip s is c a u se d by th e s e c o n d a ry stress c o n c e n tra tio n a n d th e d is­ c o n tin u ity o f tra n sm issio n o f fo rc e . T h e stress c o n c e n tra tio n o f th e la tte r is p o ssib le to b e re le a se d c o n sid e ra b ly if a tte n ­ tio n is given to th e c o n tin u ity o f th e s tru c tu re o f w in g ta n k s o f b o x ty p e c ro ss d ec k stru c tu re . Fig. 14.

Model I 11 III

D istribution o f Sresses in W ay o f H atch Corner Structure M odel o«

Photoelastic Plane M odel Op

R atio a s/ a p

2.46 2.95 4.00

1.43 1.76 1.76

1.72 1.67 2.27

T h is a b ru p t in c re a se is a ffe c te d n o t o n ly b y th e h a tc h c o rn e r ra d iu s, b u t also b y th e d is c o n tin u ity in tra n sm issio n o f lo a d d u e to th e th re e -d im e n sio n a l c o n stru c tio n . T h e c a lc u la te d v alue sh o w n w ith d o tte d lin es in F ig . 15 w as o b ta in e d th ro u g h th e stress d is trib u tio n by e m p lo y in g a fin ite e le m e n t m e th o d , an d th e re su lt o f test is fu lly e x p la in e d . O n th e o th e r h a n d , w h e n th e p la n e stress c o n c e n tra tio n fa c to r is e x a m in e d o f e a c h m odel by th e p h o to e la s tic e x p e rim e n t, it b e c o m e s like th a t as in th e a b o v e tab le. F r o m this ta b le a n d th e fo re g o in g c a lc u la te d re su lts, it c a n be u n d e rsto o d th a t th e stress c o n c e n tra tio n o f h a tc h c o rn e r b a se d

N IE U W E

• A s th e b re a d th o f c ro ss d e c k o f c o n ta in e r ship is re m a rk a b ly n a rro w e r th a n th a t o f o rd in a ry c a rg o sh ip , stress c o n ­ c e n tra tio n o f h a tc h c o rn e r c a u se d b y lo n g itu d in a l b e n d in g stress b e c o m e s sm all an d , ev e n if it is su p e rp o se d b y th e stress c o n c e n tra tio n c a u se d b y th e d is to rtio n o f h a tc h o p e n in g , th e re is n o p ro b le m p ro v id e d th a t th e su ita b le c o rn e r ra d iu s is a rra n g e d . • It is fu lly effe c tiv e to rele ase th e stress c o n c e n tra tio n even if it is o f th e c o rn e r fo rm lik e M o d e l I. C o n c lu sio n F o r the im p ro v e m e n t o f th e re lia b ility o f s tre n g th o f c o n ta in e r ships, th e o re tic a l in v e stig atio n a n d m o d el te s t o f to rsio n a l stre n g th , tra n sv e rse stre n g th an d stress c o n c e n tra tio n a t h a tc h c o rn e r w e re c a rrie d o u t, an d re su lts o f w h ic h w e re re fle c te d in d esig n in g of sh ip , c o n trib u tin g to th e im p ro v e m e n t o f m a te ria l sav in g o f s tru c tu re a n d th e re lia b ility o f stre n g th . H o w e v e r, it is n e c e ssa ry to c o n tin u e th e se stu d ie s f u r th e r a n d w id e r to ­ g e th e r w ith re se a rc h e s on th e sa ilin g c o n d itio n f o r th e d e v e lo p ­ m e n t o f th e b e st su ita b le s tru c tu re o f c o n ta in e r ships.

U IT G A V E N

V M 11 — 8 bladen Prijs per blad f 0,90. A bonnees en leden F M E genieten een aanm erkelijke korting (tot 33% %>). E en abonnem ent h o u d t in d at men zich verbindt alle in de betrokken groep verschenen of nog te verschijnen bladen af te nem en. V aste kosten zijn er niet aan verbonden. Prospectussen, inlichtingen en bestellingen bij: T echnische U itgeverij H. Stam N.V. Postbus 48 C ulem borg (tel. 03450-31 43).

S ch iffsliste 1970

D eze bekende en nuttige uitgave om vat de W estduitse koopvaardijvloot per 31 decem ber 1969. D e alfabetische lijst is gerangschikt in schepen van 100 tot 500 brt en vanaf 501 brt, w aarvan afzonderlijk w orden verm eld droge lading schepen, tankschepen en vissersvaartuigen. V an de schepen boven 500 brt w ordt ook de even­ tueel aanw ezige zw are laadboom verm eld en de kubieke inhoud. In tabellarische vorm w ordt het totale aantal schepen en b rt verm eld onderverdeeld in droge

lading schepen, vracht/passagiersschepen, koelschepen, tankers, veerboten e.d., visserijschepen, zeilschoolschepen (sam en m et sleepboten en andere hulpvaartuigen), tonnageklasse en soort van voortstuw ing. In de laatst genoem de tabel is een storende fout geslopen. D e cijfers voor turbineschepen en schepen m et kernenergie zijn ver­ wisseld. V an de rederijen zijn niet alleen de adressen verm eld, m a ar ook de d a a r­ bij behorende schepen. U itgave d o o r E ckhardt & M esstorff, H am ­ burg. Prijs D M 19,50.

DE „ H U M B E R ” E I N D J A N U A R I E in d ja n u a r i 1971 z a l d e H u m h e r , een v a n d e g r o o ts te s le e p h o p p e rz u ig e rs te r w e re ld , in g e b r u ik w o r d e n g e n o m e n . D e p r o e f v a a r t z a l h a lf o k to b e r p la a ts v in d e n . D e H u m b e r w o r d t d o o r d e w e r f G u s to te S c h ie d a m — o n d e rd e e l v a n d e l .H .C H o lla n d — g e b o u w d in o p d r a c h t v a n de A n g lo - D u tc h D re d g in g C o m p a n y L td ., d ie als d o c h te r o n d e r n e m in g v a n d e A m s te rd a m s c h e B a lla st B a g g e r en G r o n d N .V . d e e l u it m a a k t v a n d e B a lla stN e d a m G r o e p N .V . D e v o r m v a n d e n ie u w e s le e p h o p p e rz u ig e r is d e fin itie f v a s tg e s te ld v o lg e n s h e t b ijg a a n d e z ija a n ­ z ic h t. D e H u m b e r z a l w o rd e n to e g e v o e g d a a n d e 25 s c h e p e n te lle n d e b a g g e rv lo o t v a n d e B a lla s t-N e d a m G r o e p N .V . d ie re e d s 2 s le e p h o p p e rz u ig e rs te lt, te w e te n d e W ille m s ta d e n d e O ra n je sta d . D e H u m b e r z a l w o r d e n u itg e r u s t m e t 2 la a d r u im e n — g e b ru ik e lijk is 1 la a d r u im — m e t d a a r tu s s e n d e m a c h in e - e n p o m p k a m e r e n d e d e k o p b o u w m e t d e h u tte n , d e s tu u r h u t e n a n d e r e v e rb lijv e n . D it is n ie t a lle e n g e d a a n o m d e c a p a c ite it o p te v o e re n , m a a r o o k o m h e t sc h ip trim v a s te r te m a k e n .

1971

IN

DE V A A R T

to n e n d a a rb ij is d e d ie p g a n g 8 ,6 0 m e te r. H e t la a d v e rm o g e n o p b a g g e rm e r k b e ­ d r a a g t 1 4 .5 0 0 to n , w a a rb ij e e n d ie p g a n g v a n 9 ,6 5 m e te r. D e la a d r u im in h o u d is 1 0 .0 0 0 k u b ie k e m e te r. A ls d e H u m b e r g e la d e n is k a n zij e e n sn e lh e id v a n 15 k n o p e n (o n g e v e e r 28 k ilo m e te r) h a le n en o n g e la d e n lo o p t d ie o p to t c irc a 18 k n o p e n (o n g e v e e r 33 k ilo m e te r).

D e le n g te tu sse n d e lo o d lijn e n b e d r a a g t 1 2 0 ,7 0 m e te r en d e le n g te o v e r a lle s 1 3 0 ,3 0 m e te r. D e b r e e d te is 2 2 ,5 0 m e te r e n d e h o lte 1 1 ,6 0 m e te r. H e t la a d v e r m o ­ g e n o p in te r n a tio n a a l „ m e r k ” is 1 2 .0 0 0

In d e m a c h in e k a m e r s ta a n 2 m o to r e n v a n 8 0 0 0 p k ( f a b r ik a a t W e rk s p o o r) d ie de s c h ro e v e n e n d e p o m p e n a a n d rijv e n . H e t to ta a l g e ïn s ta lle e r d v e rm o g e n b e d r a a g t r u im 1 8 .9 0 0 p k . D e m a c h in e -in s ta lla tie is in h o g e m a te g e a u to m a tis e e rd . E r w o rd t b ijv o o rb e e ld e e n z o g e n o e m d „ D a ta -lo g g e r ” g e p la a ts t, d ie d e v e rs c h ille n d e g r o o t­ h e d e n d ie h e t b a g g e rp ro c e s b e p a le n , re g is­

„D IE P -B A G G E R A A R ” V O O R

B R A ZILIË

Z e t ’m o p h e t d a k v a n e e n g e b o u w m e t tie n v e rd ie p in g e n e n n ó g w r o e t ie h e t g ra s p e r k o m ! D e z e v e rg e lijk in g k a n m e n m a k e n te n a a n z ie n v a n h e t b ijz o n d e re b a g g e rv a a rtu ig , d a t l.H .C . H o lla n d o n t ­ w ie rp e n b o u w d e v o o r B ra z ilië . H e t is e e n c u tte r z u ig e r m e t e e n m a x . b a g g e rd ie p te v a n m a a r lie fs t 3 7 m e te r! E e n sp e c ia a l b a g g e rw e rk tu ig v o o r e e n s p e c ia a l d o e l. O p d e g re n s v a n d e s ta te n S a o P a u lo e n M a to G ro s s o w o r d t g e w e rk t a a n e e n g ro o t p r o je c t v o o r d e e n e rg ie v o o rz ie n in g en v e rb e te r in g v a n d e w a te r h u is h o u d in g . E e n o n d e rd e e l h ie rv a n is d e s tu w d a m v a n „ U h a S o lte ir a ” . V o o r d e b o u w v a n d e z e d a m zijn d u iz e n d e n to n n e n z a n d en g r in t n o d ig , d ie o p g r o te d ie p te g e w o n n e n w o rd e n u it d e R io P a r a n a , e v e n te n n o o r ­ d e n v a n d e r e e d s v o lto o id e s tu w d a m v a n J u p ia . V o o r d i t w e r k is d e z e „ d ie p z u ig e r ” b e ste m d . H e t z a n d e n g rin t w o r d t in b a k k e n g e s to rt v o o r h e t v e rv o e r s tr o o m ­ o p w a a rts n a a r d e b o u w p la a ts . E e n a f s ta n d v a n ru im 4 0 k m . N a o n la n g s te zijn b e p r o e f d is d e c u tte r ­ z u ig e r m e t h e t m .s. P r e s id e n te K e n n e d y n a a r B ra z ilië v e r tr o k k e n . P la a ts v an b e ­ ste m m in g is S a n to s , w a a r d e z u ig e r n ó g v e r d e r w o r d t g e d e m o n te e r d . M e t v r a c h t­

a u to ’s g a a n d e o n d e r d e le n v e rv o lg e n s n a a r h e t b in n e n la n d , 60 0 k m v e rd e r. D e „ d ie p z u ig e r” is e e n in te re s s a n te v a r ia ­ tie o p ee n s ta n d a a r d o n tw e r p . U itg e g a a n w e rd v an h e t ty p e „ l.H .C . G ia n t 2 3 0 0 ” . T e r o n d e r s te u n in g v a n d e e x tra la n g e c u tte r la d d e r w e rd d e z u ig e r v e rle n g d m e t e e n c a ta m a r a n - p o n to n c o n s tr u c tie . W a n n e e r d e c u tte r la d d e r is o p g e h a a ld

tr e e r t e n w el z o d a n ig d a t ze d o o r e en c o m p u te r k u n n e n w o rd e n v e rw e rk t. H e t la a d - en o v e rv lo e isy ste e m is o n tw ik ­ keld v o lg e n s d e sp e c ia le w e n se n v a n d e B a lla s t-N e d a m G r o e p N .V ., w a a r d o o r e en z o k le in m o g e lijk o v e rs to rtv e rlie s w o rd t b e re ik t. D e H u m b e r is v e rd e r u itg e ru s t m e t e en d r a a ie n d e m o n ta g e k r a a n v a n 20 to n bij e e n sp re i v a n 24 m e te r ; h ie rm e e k a n d e b e m a n n in g z e lf b ijv o o rb e e ld d e z u ig k o p en d e m e m b o c h t v e rw isse le n . E r is a a n b o o rd e e n a c c o m m o d a tie v o o r 4 8 p e rs o n e n , d ie v o ld o e t a a n alle e ise n d ie a a n e e n m o d e r n b e m a n n in g s v e rb lijf g e ste ld m o g e n w o rd e n .

b e d r a a g t d e to ta le le n g te 7 0 m e te r. D e z u ig e r is v o o rz ie n v a n e e n b a k k e n la a d in ric h tin g , m a a r k a n — in g e k o rt to t e e n „ g e w o n e ” G ia n t — d e g ro n d o o k d o o r e e n d r ijv e n d e le id in g w e g p e rs e n . H e t to ta le g e ïn s ta lle e rd e v e rm o g e n is ru im 2 3 0 0 p k . D e c u tte r w o r d t a a n g e d re v e n d o o r h y d r a u lis c h e m o to r e n o p d e k o p v a n d e c u tte r la d d e r. E e n je tp o m p in s ta lla tie v e rg e m a k k e lijk t h e t v a n g ro te d ie p te n o p ­ p o m p e n v a n d e lo s g e w e rk te g ro n d .

V E R L IC H T IN G

M A M M O E T T A N K E R „E S S O C A M B R I A ”

M e d io d e c e m b e r 1969 w e rd d e g ro o ts te o o it in o n s lan d g e b o u w d e ta n k e r, d e E sso C a m b ria , o v e rg e d ra g e n a a n de re d e rij E sso P e tro le u m C o m p a n y L td . te L o n d e n . I n te rn a tio n a a l tr e k t d it sc h ip d e a a n d a c h t d o o r d e b ijz o n d e re d e k v e rlic h tin g , d ie in m id d e ls al v o o r m e e rd e re sc h e p e n een g o e d v o o rb e e ld is gew eest. D e E sso C a m b ria (s to o m tu rb in e ta n k e r) w e rd bij de V e ro lm e V e re n ig d e S c h e e p sw e rv e n N .V . te R o z e n b u rg g e b o u w d . D e 2 5 5 .0 0 0 to n m e te n d e ta n k e r is d e e e rs te in een se rie van d rie d ie o p d eze w e rf v o o r d e E sso R e d e rij g e b o u w d w o rd e n . D e a fm e tin g e n zijn z o a ls d a t te d o e n g e b ru ik e lijk is bij m am m o e tta n k e rs in d ru k w e k k e n d . D e le n g te o v e r alles is 3 4 7 ,8 0 m , de le n g te tu sse n de lo o d lijn e n 3 2 9 ,2 0 m , d e b re e d te n a a r d e m al is 51 ,8 0 m en d e h o lte n a a r d e m a l 5 2 ,6 0 m . H e t sc h ip h e e ft een la d in g s c a p a c ite it v a n 3 0 3 .0 0 0 m 3 e n e e n d ie p g a n g v an b ijn a 20 m . D e v o o rts tu w in g w o rd t v e rz o rg d d o o r een s to o m tu rb in e m et een v e rm o g e n v a n o m s tre e k s 3 2 .0 0 0 p k , d ie d e ta n k e r e en sn e lh e id g e e ft v a n ca. 16 k n o p e n ofw el 3 0 k m / u u r . V ia een sc h ro e fa s m e t e e n d ia m e te r v a n b ijn a 90 c m w o rd t h e t v e r­ m o g e n o v e rg e b ra c h t o p e e n v ie rb la d ig e b ro n z e n s c h ro e f m e t een d ia m e te r v a n 9 ,4 0 m e n een g e w ic h t v a n 53 to n . O p m e r k e lijk e d e k v e r lic h tin g A a n d e b e d ie n in g v a n d e b ijz o n d e r k o s tb a re m a m m o e ts c h e p e n w o r d t u ite r a a r d d e g ro o ts t m o g e lijk e a a n d a c h t b e ste e d . O p d e C a m b ria z ijn d a a ro m p ro c e s s e n als n a v ig a tie , b e stu rin g , v o o rt­ stu w in g e n la d in g s b e h a n d e lin g z o v e e l m o g e lijk g e a u to m a tis e e rd , een o n tw ik k e lin g w a a rb ij u it o o g p u n t v a n v e ilig h e id e n e ffi­ cië n tie e en g o e d e v e rlic h tin g s in s ta lla tie v a n o n s c h a tb a re w a a r ­ de is. T e n g e rie v e v a n d e w e rk z a a m h e d e n a a n d e k w e rd d o o r P h ilip s ee n o p m e rk e lijk e v e rlic h tin g s in s ta lla tie o n tw o rp e n . D e ­ z e b e s ta a t u it 3 2 sc h ijn w e rp e rs, elk v o o rz ie n v a n tw ee h o g e d ru k n a triu m la m p e n v a n 4 0 0 W ty p e S O N -T . D e k e u z e is o p d it la m p ty p e g e v a lle n in v e rb a n d m e t d e z e e r h o g e lic h to p b re n g s t e n d e g u n stig e k le u rw e e rg a v e -e ig e n s c h a p p e n d ie d it ty p e la m p k e n m e rk t. E e n g o e d e k le u rw e e rg a v e is v an g ro o t b e la n g in v e rb a n d m e t d e k le u rc o d e s d ie o p d e d iv e rse a fslu ite rs zijn a a n g e b ra c h t. D e n a tr iu m la m p S O N -T p r o d u c e e r t p e r w a tt 100 lu m e n z ic h t­ b a re stra lin g , d e z o g e n a a m d e sp e c ifie k e lic h ts tro o m , ee n h o e ­ v e e lh e id d ie a lle e n d o o r e e n la g e d ru k n a tr iu m la m p w o rd t o v e rtro ffe n . Bij h e t m o n o c h ro m a tis c h e ( = e e n k le u rig e ) lic h t, a fk o m stig v a n e e n la g e d ru k n a tr iu m la m p is k le u rh e rk e n n in g ev en w e l p r a k tis c h o n m o g e lijk , e e n b e z w a a r d a t d o o r d e h o g e ­ d ru k o n tla d in g w o rd t o n d e rv a n g e n . D e la g e d ru k n a tr iu m la m p h e e f t in d e z e to e p a s s in g b o v e n d ie n h e t n a d e e l, d a t bij e v e n ­ tu e le b re u k , o n d e r b e p a a ld e c o n d itie s zo a ls d ie a a n b o o rd van ta n k s c h e p e n k u n n e n o p tre d e n , g e v a a r v o o r e x p lo sie b e sta a t. U itg e b re id e p ro e v e n h e b b e n a a n g e to o n d d a t d it b e z w a a r n ie t g e ld t v o o r d e h o g e d ru k n a tr iu m la m p ty p e S O N -T . D e m e e st o p m e rk e lijk e k a ra k te ris tie k v a n d eze h o g e d ru k n a triu m la m p is h e t w a rm e , g o u d g e le a sp e c t v a n h e t lic h t w a a rin a lle k le u re n u it h e t z ic h tb a re s p e c tru m z ijn v e rte g e n w o o rd ig d . D e h o g e sp e ­ c ifie k e lic h ts tro o m v a n d e la m p is v o o ra l te d a n k e n a a n d e o m sta n d ig h e id d a t h e t m e re n d e e l v a n h e t lic h t a fk o m stig is u it h e t c e n tra le d e e l v a n h e t s p e c tru m v o o r w e lk e stra lin g h e t o o g v a n d e m e n s b ijz o n d e r g e v o e lig is. D a t m e t n a m e d e v io le tte e n b la u w e s tra lin g s s o o rte n in re la tie f veel m in d e re m a te v e rte g e n w o o rd ig d zijn , is e e r d e r e e n v o o rd e e l d a n een n a d e e l. A fg e z ie n v a n de h e ld e rh e id w o rd e n d e v e rb lin d in g se ig e n s c h a p p e n v a n e e n lic h tb ro n n a m e lijk o o k b e p a a ld d o o r d e sa m e n s te llin g v a n h e t lic h t e n h e t zijn v o o ra l d e k o rte re g o lfle n g te n d ie h e t n e tv lie s h e ftig p rik k e le n , z o n d e r o v e rig e n s e e n o v e re e n k o m s tig e lic h tin d r u k te k u n n e n b e w e rk ste llig e n . S p ie g e la rm a tu r e n zo rg e n v o o r h o o g r e n d e m e n t D e c o m p a c te d im e n s io n e rin g v a n la m p e n o n tla d in g s b u is le e n t z ic h u its te k e n d v o o r to e p a s s in g in a r m a tu r e n m e t e e n o p tisc h

Fig. 1.

Stralend in een zee van S O N -T licht is het dek van de ,,Esso C am bria” een veilig en goed overzichtelijk werkterrein.

sy stee m , w a a rd o o r e e n h o o g r e n d e m e n t v a n d e v e rlic h tin g s ­ in s ta lla tie v e rz e k e rd is. O p d e E sso C a m b ria zijn d e la m p e n g e p la a ts t in h e t b r a n d p u n t v a n d e p a ra b o lis c h e spiegel v a n h e t a r m a tu u r H N F 001. A lle e n m e t d it a r m a tu u r b le e k h e t m o g e lijk de b u ite n g e w o o n g ro te a fs ta n d e n tu sse n d e m a s te n te o v e r­ b ru g g e n . H e t b e s ta a t u it e en z e e w a te rb e s te n d ig g ie ta lu m in iu m buis, a fg e slo te n m e t een h a rd g la z e n ru it. L a m p h o u d e r en la m p ste u n zijn g e m o n te e rd o p een a c h te r p la a t d ie n a h e t lo s m a k e n v a n 4 ro e s tv rijs ta le n clip s k a n w o rd e n g e o p e n d e n a fg e h a a k t. H e t h u is is b ev estig d a a n ee n s ta le n b e u g e l die h e t m o g e lijk m a a k t h e t a r m a tu u r in h e t h o riz o n ta le v la k 3 6 0 ° en in h e t v e rtic a le v la k o v e r c irc a 1 7 5 ° te d ra a ie n . D e v o rm v a n de g e a n o d ise e rd e a lu m in iu m re f le c to r is b e p a le n d v o o r de b u n d e lb re e d te n w a a r in h e t a r m a tu u r le v e rb a a r is, t.w . 2 X 5 ° o f 2 X 25°. A r m a tu r e n en la m p e n w o rd e n to e g e p a s t in c o m b in a tie m e t ee n v o o rs c h a k e la p p a r a a t, e v e n tu e le c o m p e n s a tie c o n d e n s a to re n e n e e n e le k tro n is c h o n ts te e k a p p a ra a t. D e la a ts tg e n o e m d e u n it is n o d ig in v e rb a n d m e t d e h o g e in s te e k s p a n n in g v a n de S O N -T la m p . V o o r g e b ru ik o p z e e zijn d e sc h ijn w e rp e rs • sp e c ia a l b e h a n d e ld te r b e sc h e rm in g te g e n d e c o rro sie v e in w e r­ k in g v a n h e t z e e w a ter. T w e e en een h a lf m iljo e n lu m e n V a n d e 32 g e ïn s ta lle e rd e sc h ijn w e rp e rs z ijn 6 stu k s g e m o n te e rd o p h e t b ru g h u is o p ee n h o o g te v a n 15 m . D e re st is v e rd e e ld o v e r de v o o rm a s t, d e k in g p o sts en ee n tw e e ta l n a v ig a tie m a ste n o p e e n h o o g te v a n re sp . 12,5, 16 e n 10 m . D e p o sitie v a n de m a s te n v e rd e e lt h e t d e k in z e k e re z in in tw e e lic h tte c h n isc h v e rsc h ille n d e g e d e e lte n . G e z ie n d e g ro te a fs ta n d tu sse n de v o o rm a s t en d e k in g p o sts (1 5 0 m ) k o n d e n h ie r a lle e n a r m a ­ tu r e n m e t een n a u w e b u n d e l w o rd e n to e g e p a s t. T e n e in d e de

R o d e a d a p ta tie v e r lic h tin g ’s n a c h ts o p d e h ru g D e b e la n g rijk s te g e a u to m a tis e e rd e sy ste m e n w o rd e n b e d ie n d en g e c o n tro le e rd v a n a f d e b ru g . H ie rto e is het s tu u rh u is v o o r­ zien v a n e e n d o e ltre ffe n d e a lg e m e n e v e rlic h tin g , b e s ta a n d e uit v ie rk a n te in b o u w a r m a tu r e n m e t e e n o p a le k a p , elk v o o rz ie n v a n v ie r „ T L ” flu o re s c e n tie la m p e n v a n 20 W . T e n e in d e h in d e r ­ lijke sp ie g e lin g e n in d e c o n tr o le -in s tru m e n te n zo veel m o g elijk te v e rm ijd e n , zijn d e z e a r m a tu r e n te rz ijd e v a n d e c o n tr o le ­ p a n e le n in h e t p la fo n d a a n g e b ra c h t. Bij d e v a a rt ’s n a c h ts w o rd t d e ta a k v a n d e a lg e m e n e v e rlic h tin g o v e rg e n o m e n d o o r e e n ro d e z o g e n a a m d e a d a p ta tie v e rlic h tin g . O fs c h o o n m e n m e t ee n g e z o n d p a a r v o lled ig a a n h et n a c h te lijk d u is te r a a n g e p a s te o g e n (a d a p te re n ), z e e r w el in s ta a t is en ig e v isu e le a rb e id te v e rric h te n , is la n g d u rig e in te n sie v e in sp a n n in g v a n d e o g e n o n d e r d e z e o m sta n d ig h e d e n to c h b e p a a ld geen s in e c u re . M e n z a l d u s, o m v o o rtijd ig e v e rm o e id h e id v a n d e w a a rn e m e r te v o o rk o m e n , h e t v e rlic h tin g sn iv e a u m o e te n o p ­ v o e re n . D e v e rlic h tin g s s te rk te m a g even w el w e e r niet zo h o o g zijn d a t d e d o n k e r a d a p ta tie v a n d e o g e n e rn stig g e sc h a a d w o rd t.

Fig. 2.

Tw eeëndertig schijnw erpers (type H N F 001), elk voorzien van tw ee h o gedruknatrium lam pen S O N -T 400 W , zijn voor de verlichting op het dek gem onteerd.

g e w e n ste g e lijk m a tig h e id s g ra a d v a n h e t v e rlic h tin g s p a tro o n o p d it g e d e e lte v a n h e t d e k te re a lis e re n z ijn d e lic h tb u n d e ls g e ric h t o n d e r e e n h o e k v a n 6 0 ° to t 7 5 ° m e t d e v e rtic a a l. D e ju is te p la a ts v a n d e r ic h tp u n te n is m e t b e h u lp v a n c o m p u te r ­ b e re k e n in g e n b e p a a ld . D e p o sitie v a n d e m a s te n ro n d h e t d e k g e d e e lte tu s s e n b ru g en k in g p o sts is g u n stig e r. D a a ro m z ijn h ie r a r m a tu r e n o n d e r e e n k le in e re h o e k g e ric h t, w a t u ite r a a r d h e t re n d e m e n t te n g o e d e k o m t, te rw ijl to e p a s s in g v a n a r m a tu r e n m e t b re d e b u n d e ls d e g e lijk m a tig h e id b e v o rd e rt. I n to ta a l z ijn 32 a r m a tu r e n g e ïn s ta lle e rd m e t e e n g e z a m e n lijk e lic h to p b re n g s t v a n ru im 2,5 m iljo e n lu m e n . D e g e m id d e ld e h o riz o n ta le v e rlic h tin g s s te rk te b e d r a a g t 5 0 lux, te rw ijl de b e ­ la n g rijk ste w e rk z o n e s , z o a ls te r p la a ts e v a n d e m a n ifo ld s en de w in c h e s, e x tr a zijn g e a c c e n tu e e rd .

H e t n e tv lie s b e v a t tw ee s o o rte n lic h tg e v o e lig e c e lle n , d e s ta a f ­ jes e n d e k e g eltjes. D e k e g e ltje s fu n c tio n e re n o n d e r d a g lic h tc o n d itie s en zijn v e ra n tw o o rd e lijk v o o r h et zien v a n k le u re n (d a g z in tu ig ). D e sta a fje s w e rk e n o o k bij w ein ig lic h t, zij g e v e n e c h te r u itslu ite n d sc h a k e rin g e n v a n g rijs te zien (sch em e rz in tu ig ). O n d e rz o e k in g e n h e b b e n a a n g e to o n d d a t h e t d a g ­ z in tu ig v o lle d ig in a c tie is bij ee n lu m in a n tie g ro te r d a n ca. 3 c a n d e la p e r m 2. D it k o m t o v e re e n m e t e en v e rlic h tin g s ­ s te r k te v a n 20 lu x o p ee n 5 0 % r e fle c te re n d v lak . Bij een la g e re lu m in a n tie w e rk t zow el h e t d a g z in tu ig als h e t sc h e m e rz in tu ig . Is d e lu m in a n tie g e d a a ld to t ca. 0 ,0 0 3 c a n d e la p e r m 2 (d.i. e e n v e rlic h tin g s s te rk te v a n 0 ,0 2 lu x o p e en 50 % re fle c ­ te r e n d v la k ) d a n w o rd t d e w a a rn e m in g v o lle d ig d o o r het sc h em e rz in tu ig v e rz o rg d . In d e z e to e s ta n d is h e t o n m o g e lijk en ig e k le u r w a a r te n e m e n . M e rk w a a rd ig is b o v e n d ie n d a t h e t m et e e n d o n k e r g e a d a p te e rd o o g v rijw el o n m o g e lijk is e en b e w e ­ g e n d v o o rw e rp , b ijv o o rb e e ld d e w ijz e r v a n ee n m e te r, p re c ie s te lo k a lis e re n . G e b le k e n is n u d a t d o o r m id d e l van een ro d e v e rlic h tin g m et ee n n iv e a u v an o m s tre e k s 7 lu x ee n a c c e p ta b e le g e z ic h tssc h e rp te is te re a lis e re n , z o n d e r d e d o n k e r a d a p ta tie v a n h e t n e tv lie s g ew eld a a n te d o e n . V o o rw a a rd e h ie rb ij is d a t d e g o lfle n g te v a n d e g e b ru ik te lic h ts o o rt n ie t veel k o r te r is d a n 6 0 0 0 A n g s trö m . O m d e z e re d e n z ijn n a b ij ie d e r c o n tr o le p a n e e l een d rie ta l in b o u w a rm a tu r e n g e m o n te e rd , elk v o o rz ie n v a n éé n ro d e T L -flu o re s c e n tie la m p v a h 2 0 W k le u r 15, w e lk la m p ty p e a a n d e g e ste ld e v o o rw a a rd e v o ld o e t. E lk a r m a tu u r is a fg e ­ s c h e rm d m e t e en m a t z w a rt lic h tro o s te r, te n e in d e h in d e rlijk e re fle c tie s in d e ra m e n v a n h e t s tu u rh u is te v o o rk o m e n . H e t v e rlic h tin g sn iv e a u o p h e t w e rk v la k is m e t b e h u lp v a n e le k tro n is c h e r e g e la p p a r a tu u r re g e lb a a r v an 0 to t c a . 10 lux. D it v e rlic h tin g ssy ste e m s c h e p t n ie t sle c h ts u its te k e n d e v isu ele w a a rn e m in g s m o g e lijk h e d e n op h e t in s tru m e n te n p a n e e l, m a a r b e te k e n t te v e n s ee n v o o rtre ffe lijk e o rië n ta tie v e rlic h tin g tijd e n s d e n a c h te lijk e w e rk z a a m h e d e n .

O o k e ld e rs g o e d lic h t D e a n d e re ru im te n en v e rb lijv e n a a n b o o rd zijn o o k v o o rz ie n v a n een v e rlic h tin g d ie z o n d e r m e e r g o e d te n o e m e n is. A lle o p de E sso C a m h ria to e g e p a s te a r m a tu r e n v o ld o e n zow el a a n d e ric h tlijn e n v a n „ L lo y d ’s” R e g is te r o f S h ip p in g fo r E le c tric a l E q u ip m e n t, a ls van h e t A m e ric a n B u re a u o f S h ip p in g e n d e N e d e rla n d s e S c h e e p v a a rtin s p e c tie . V e rm e ld e n s w a a rd is n o g d e v e rlic h tin g v a n de m a c h in e k a m e r. D a a r z ijn d r u ip w a te rd ic h te en c o rro s ie b e s te n d ig e a r m a tu r e n v o o r 2 „ T L ” la m p e n 4 0 W to e g e p a s t. Zij b e s ta a n uit e e n p la a t­ sta le n h u is d a t is a fg e slo te n m e t een h e ld e re k a p v a n m e th a c ry la a t. D e z e k a p w o rd t b e s c h e rm d d o o r een m e ta le n d r a a d k o rf. Fig. 5.

D e algem ene verlichting van het stuurhuis bestaat uit „ T L ”lam pen 20 W , ondergebracht in vierkante arm aturen.

A l n a a r g e la n g de w e rk z a a m h e d e n v a rie e rt d e v e rlic h tin g ss te rk te v a n 50 to t 2 0 0 lux.

NEDERLANDSE

V E R E N IG IN G

VAN

T E C H N IC I

OP

S C H E E P V A A R TG E B IE D

Program m a van lezin gen en excursies voor het najaar 1970 en hel voorjaar 1971

Z oals op de A lgem ene L edenvergadering van 25 april 1970 is aangekondigd: 22 sept. ’70

(di)

G roningen 24 sept. ’70

N ieuw e uitw ateringsvoorschriften. do o r ir. H. R. de Jong.

(do) (vr)

24 mrt. ’71

(di) (do)

Ervaring op een scheepsw erf hij de houw van booreilanden, m et film vertoning, d o o r ir. H. W. Stapel.

R otterdam 23 okt. ’70

(vr)

25 mrt. ’71

(do)

21 apr. ’71

(w o)

22 apr. ’71

(do)

(do)

23 apr. ’71

Vrije keu ze onderw erp voor elk der afdelingen. A specten van scheeps- en scheepsm achinereparaties, d o o r ir. C. Scherpcnhuijsen.

ca. h a lf m ei *71

Vrije keuze onderw erp voor elk der afdelingen.

eind april o f begin m ei ’71

Jaarvergadering bij H oogovens, IJm uiden.

(vr)

A m sterdam

(vr)

ca. h a lf dcc. ’70 26 jan. ’71 (di)

G roningen

Toepassing van en ervaring m et Voith Schneider propellers bij sleepboten, do o r H. A. van Leeuw en. D eze vo o rd rach t v o rm t een inleiding op een excursie per schip van de Spidodienst (m et V.S. propeller) n a a r h e t E uro p o o rtg eb ied en een dem onstratie van de nieuw e haven-zeesleepboten m et V.S. propellers.

T ew aterlaten van zeer grote schepen, d o o r ir. J. C h. de D oes en m edew erkers.

A m sterdam

28 jan. ’71

containersche­

A m sterdam

R o tterd am

R otterdam 27 n ov. ’70

van

(w o)

G roningen

A m sterdam 26 n ov. ’70

Voortstuw ingsinstallaties pen.

R otterdam

G roningen 22 okt. ’70

(di)

G roningen

A m sterdam 20 okt. ’70

(vr)

A m sterdam 23 mrt. ’71

R otterdam 25 sept. '70

26 febr. ’71

(do)

R otterdam 29 jan. ’71

(vr)

A m sterdam 23 febr. ’71

(di)

G roningen 25 febr. ’71

C ontainerschepen, d o o r ir. E. V ossnack of één zijner m edew erkers.

(do)

R otterdam

B ovenstaand program m a zal in „Schip en W erf" w orden herhaald. W ijzigingen o f aanvullingen kunnen hierin voorkom en. B ovendien zal van elke vergadering o f andere bijeenkom st aan leden en be­ gunstigers een convocatie w orden gezonden. H et bezoeken van vergaderingen waarin lezingen w orden gehouden, gelieve m en du s alleen te doen na ontvangst van een convocatie.

H et bestuur verzoekt leden w elke w ensen o f id eeën hebben betreffende voordrachten, lezin gen , filn is en /o f excursies v o o r het volgend e seizo en , d eze aan het secretariaat, Burg. s’Jacob p lein 10, R ottcrdam -2, kenbaar te w illen m aken.

N IE U W S B E R IC H T E N P E R S O N A L IA N .V . Bureau Inspector, Vhinrdingen

M et ingang van 1 m ei 1970 is N .V . Bureau Inspector te V laardingen benoem d to t v er­ tegenw oordigster van d e Engelse Swan H un­ ter G ro u p v oor N ed erlan d en België. G ecom bineerd m et de reeds jaren lan g be­ staande agenturen v o o r T odd Shipyards C orp. in A m erika en M itsubishi H eavy In ­ dustries te Jap an , alsm ede D o rm a n Long (PTY ) Ltd. te D u rb an , kan genoem de v e n ­ nootschap thans een w ereldw ijde organisatie bieden voor het doen uitvoeren van scheepsreparaties. T odd Shipyards C orp. heeft in h a a r w erf in de San F ran cisco Bay een nieuw type d rij­ vend d o k in dienst gesteld, w aard o o r sche­ pen to t 135.000 dw t kunnen w o rd en b e h an ­ deld. I*rof. Sanders bjj V erolm e benoem d

O p aanbeveling van de m inister v an E co n o ­ m ische Z aken h eeft de N atio n ale Investe­ ringsbank (H erstelbank) N .V . het voorstel gedaan om prof. m r. P. Sanders te Schiedam te benoem en to t com m issaris van V ero lm e Beheer M aatschappij N .V . D eze benoem ing is d o o r de algem ene vergadering van a a n ­ deelhouders van 12 m ei 1970 sta tu ta ir g o ed ­ gekeurd. De benoem ing is een uitvloeisel van o v er­ leg conform het b epaalde in de overeen ­ kom st die op 29 ja n u a ri is gesloten tussen de S taat d er N ed erlan d en en h et V erolm eConcern. N ederlands N orm alisatie-instituut Rgsw jjk (Z .H .) N ieu w e voorzitter N N I

O p de laatstg eh o u d en vergadering van het A lgem een B estuur van het N ed erlan d s N o r­

m alisatie-instituut heeft prof. ir. L. H. de Langen zijn aftreden als v o o rzitter bekend gem aakt en als opvolger ir. R. S. H. Hylkem a voorgesteld. D e benoem ing van ir. R. S. H. H ylkem a is inm iddels do o r de m inister van E conom ische Z aken bekrachtigd, w aarn a prof. ir. D e L a n ­ gen tijdens een vergadering van het D age­ lijks B estuur hem de leiding van het Instituut heeft overgedragen. Ir. H ylkem a is in 1906 in U trecht geboren. N a het gym nasium ald a ar studeerde hij w erktuigbouw in D elft en was van 1928 tot 1933 w erkzaam bij de N .V. K oninklijke B raat te D elft. D aa rn a trad hij in dienst van Philips’ G loeilam penfabrieken N .V., w a a r­ d o o r hij aanstonds w erd betrokken bij d i­ verse norm atisatieproblem en. In 1940 w erd ir. H ylkem a benoem d to t technisch d irecteu r van P hilips’ Zw eden, w aar onder zijn leiding een fabriek verrees en in produktie kw am . Ir. H ylkem a bekleed­ de dit directeurschap tot 1952. T o t 1958 was hij vervolgens d irec teu r van d e hoofdindustriegroep IC O M A te Eindhoven. O ok hier werd hij geconfronteerd m et de n orm atisatieproblem en die sam enhingen m et de verschillende n orm en in diverse landen. G ezien tegen deze ach terg ro n d van de n o o d ­ zaak van de in tern atio n ale n o rm alisatie w as ir. H ylkem a jarenlang lid van Philips’ C o n ­ cern Standardization Board. V an 1958 to t 1 ja n u a ri dit ja a r stond P hilips’ T elecom m u­ nicatie o n der zijn leiding en was hij in zijn functie voorzitter-d irecteu r van de groep T elecom m unicatie en defensiesystem en. H et N N I koestert het volste vertrouw en d a t de leiding van het instituut bij de nieuwe v o o rzitter in uitstekende handen zal zijn. G elegenheid to t kennism aking m et de nieu­ we v o orzitter w ordt geboden op 14 oktober 1970. Op deze dag w ordt dan tevens ter ge­ legenheid van W ereldnorm alisatiedag een

afscheidsreceptie gehouden van de oudvoorzitter, prof. ir. L. H . de L angen o n der wiens leiding zoveel is bereikt. N ieu w e behuizing H u ism an N .V .

M et ingang van 5 juni 1970 is boven­ staand bedrijf gevestigd in een nieuw ge­ bouw aan de L inschotenstraat 35, R o tterd am 3008. T elefoon 010-37 41 22. T e r gelegenheid van d e opening zal de directie een receptie houden op genoem d adres op vrijdag 19 juni a.s. van 16.30 tot 19.00 uur. N ieu w e co llectie W arerite-ontw erpers-dessins

In sam enw erking m et B akelite X ylonite te L onden, U .K ., organiseerde F y n p la a t N.V., do ch ter van het F y n h o u t concern te A m ster­ dam , een expositie van een nieuw e do o r B a­ kelite X ylonite uitgebrachte collectie W arerite in speciale ontw erpers dessins. W arerite is een hardplastic bekledingsplaat, die door zijn sam enstelling (fenolkern m et m elam ine toplagen) krasvast en w ater- en zuurbestendig is. D e expositie, die gehouden w erd in het V oorlichtingscentrum van F y n p laa t N .V ., N ieuw e H em w eg 1 /6 , A m sterdam , van 12 to t en m et 15 m ei is wegens ondervonden belangstelling verlengd to t eind juni a.s. D e opening van de W arerite-expositie ge­ schiedde op 12 m ei j.1. d o o r de h e er B. Poulie, president-directeur van N .V . Mij. de F ijnhouthandel en de heer N ow son, G ene­ ral M anager van B akelite X ylonite Ltd. „Ik drink de aarde”

D e K oninklijke M aatschappij to t het uitvoe­ ren van O penbare W erken „A d riaan Volk e r” N .V . heeft o n d er deze titel een boek uitgegeven, d a t de bedoeling h e eft m eer be­ kendheid te geven aan h et baggerbedrijf in

het algem een. De titel van het boek is de letterlijke vertaling van „G eopotes” , de naam van de bekende sleephopperzuigers van bovengenoem de m aatschappij. Op populaire m aar zeer verantw oorde wijze w ordt aan de hand van fo to ’s en kaartjes het belang uiteengezet, d at dergelijke w a­ terbouw kundige w erken voor onze w elvaart hebben, waarbij de verschillende daarbij toegepaste werktuigen, zoals baggerm olens, perszuigers, cutter- en sleephopperzuigers enz. besproken w orden en m et voorbeelden de toepassingsm ogelijkheden w orden toege­ licht. D e uitvoering van het boek is zeer aan trek ­ kelijk; wij hopen, d at de sam enstellers hun m oeite beloond zullen zien d o o r h et ontstaan van een beter inzicht in deze voor ons land zo belangrijke w erkzaam heid. N ederlands Scheepsstudiecentrum TN O , D elft A fd eling Scheepsbouw

Bespreking van rap p o rt no. 135 S : Boundary layer control on a ship’s rudder

door ir. J. H. G. V erhagen. H et voorw oord is als volgt : H et onderzoek n aar m iddelen te r verbete­ ring van de m anoeuvreereigenschappen van schepen bij lage snelheden is, vooral sinds het in de v a a rt kom en van de zeer grote tankers, zeer wenselijk geworden. Een van de m iddelen w aarvan een verbete­ ring in d it opzicht verw acht m ag w orden, is de verhoging van de dw arskracht van het roer. G renslaagbeïnvloeding door het uitblazen van een luchtstraal over de intredende zijde van de verstelbare flap van een draagvleugel, is in de aërodynam ica zeer bekend. D oel is het aanliggen van de strom ing over de flap te bevorderen, w aardoor loslating n aar h o ­ gere w aarden van de invalshoek van het profiel verschoven w ordt (B oundary L ayer C ontrol). Bij vergroting van de uitblaasenergie ont­ staat een zgn. „fluid flap ”, w aardoor de effectieve koordlengte van h et profiel to e­ neem t en de lift dientengevolge vergroot w ordt (C irculation C ontrol). D it principe kan eveneens w orden toegepast op een roer. D e benodigde pom pcapaciteit voor h et u it­ drijven van de w aterstraal door de spleet aan de achterzijde van het ro er zou bij tankers kunnen w orden geleverd d oor de ladingpom pen. H et debiet van een v oor dit doel gebrui­ kelijke ponip is als m axim um gebruikt bij de variatie van de uittredende w atersnelheden. O ok echter bij beduidend lagere uittreedsnelheden w erden belangrijk hogere liftcoëfficiënten gevonden vergeleken m et die bij het conventionele roer. Bij m anoeuvreerproeven op m odelschaal, welke naast de vrijvarende proeven w erden ondernom en, bleek d at een m et een aldus gem odificeerd ro er uitgeruste tanker veel kleinere draaicirkels kan volvoeren dan een zelfde schip m et een conventioneel roer. Bovendien bleek de diam eter van de draaicirkel kleiner te w orden n aarm ate het debiet van het toegevoegde w ater d oor de spleet en de hoek van de vin m et de koorde van het roerprofiel werden vergroot. D e winst in m anoeuvreerbaarheid bleek het m eest evi­ dent te zijn bij de kleinere roerhoeken. Al o f niet in com binatie m et andere m oge­ lijkheden, zoals bijvoorbeeld boeg- en hekdwarsbuizen, kan het in h et rap p o rt beschre­ ven ro er een belangrijke bijdrage leveren om de gerezen problem en ten aanzien van de m anoeuvreereigenschappen van enkele scheepstypen w at dichter bij een oplossing te brengen. V oorw aarde is echter d a t de p rak ­ tische bezw aren welke ingebracht kunnen

w orden bij de werkelijke constructie van een dergelijk roer, ondervangen kunnen w or­ den. Bureau Veritas vereenvoudigt voorschriften

In de zojuist verschenen zesde aanvulling op het Reglem ent van B ureau V eritas blij­ ken de criteria voor de langsscheepse sterkte voor tankers, bulkcarriers en vrachtschepen, welke to t nu toe niet onbelangrijk van elkaar verschilden, in grote m ate te zijn vereen­ voudigd, zodat thans m et één tabel kan worden volstaan, w aar vroeger vijf tabellen van toepassing waren. V oorts blijkt enige verlichting te zijn ge­ bracht in de eisen m et betrekking tot het m inim um w eerstandsm om ent van de grootspantdoorsnede. In de genoem de zesde aanvulling zijn tevens gewijzigde voorschriften gegeven voor m as­ ten en tuigage teneinde de Rules geschikt te m aken voor m asten m et laadbom en van 50 ton en meer. V erschansingssteunen in het voorschip, w aarbij de verschansing m eer dan 25° hel­ ling heeft t.o.v. de verticaal dienen thans te w orden verzw aard. T enslotte w orden in deze aanvulling de voor­ w aarden genoem d waarbij aan koel- en vriescontainers een speciaal klassecertificaat van Bureau V eritas kan w orden verstrekt. Stichting cursussen M aterialenkennis, V G ravenh age V oorlop ig cursusprogram m a, seizoen 1 9 7 0 /1 9 7 1

N iveau 1 (Opleiding H.T.S. en hoger); ni­ veau 2 (Opleiding Technische School of ge­ lijkwaardig). V oor de m etaalcursussen w ordt er op gewe­ zen dat de C ursus CM 1 (Inleiding tot de M etaalkunde) de basis vorm t voor alle an­ dere m etaalcursussen op niveau 1 en de Cursus CM 2 (M ateriaaleigenschappen van Staal en G ietijzer) voor de m eeste andere m etaalcursussen op niveau 2. N adere inlichtingen verstrekt de Bond van M aterialenkennis, Stadhouderslaan 28, Den Haag, telefoon ; 070 - 39 49 30. 29 oktober tot en m et 5 novem ber 1970 5e „m acroPlastic” te Utrecht

V an 29 oktober tot en m et 5 novem ber 1970 w ordt in de Jaarbeurshallen op het Croeselaanterrein te U trecht, de 5e internationale kunststoffen- en rubberbeurs „m acroP las­ tic” gehouden. H e t betreft een zuiver tech­ nische vakbeurs voor de kunststoffen- en rubber-verw erkende industrie, die is uitge­ groeid to t een m ondiale m anifestatie van allure. In het expositieprogram m a zijn op­ genom en : grondstoffen, hulpstoffen en che­ micaliën, d at wil zeggen, alle produkten van de chem ische industrie die een bijdrage leveren to t de kunststofverw erking; m achi­ nes m et bijbehorende apparaten, gereed­ schappen en instrum enten voor de bew er­ king en verwerking van kunststoffen en kunststofprodukten; halffabrikaten zoals platen, buizen, staven, blokken, foliën, films e.d., technische eindprodukten als bijvoor­ beeld custom m oulders. H et feit, d a t kunststoffen en rubber heden ten dage in praktisch iedere bedrijfstak w o r­ den toegepast, heeft ertoe geleid dat de eind­ produkten bijna uitsluitend w orden getoond op branchevakbeurzen, dat wil zeggen vak­ beurzen w aarop geen grondstoffen, m achi­ nerieën enz. worden geëxposeerd. D at „m a­ croP lastic” zich heeft toegespitst als zuiver technische vakbeurs, heeft ertoe geleid dat deze N ederlandse expositie zich heeft ont­ wikkeld to t één der grootste kunststoffen­ m anifestaties ter wereld. A an deze lustrum vakbeurs zullen bijna 30 landen deelnem en. N ederland is het sterkst

vertegenw oordigd, m aar w ordt onmiddellijk gevolgd door W est-D uitsland. Ook Engeland en Italië kom en met interessante inzendin­ gen. Engeland is bovendien vertegenw oor­ digd met een grote collectieve inzending, verzorgd do o r de Board of Trade. Het ziet er n a ar uit dat het eerste lustrum van de „m acroPlastic” een kunststoffen- en rubberm anifestatie gaat w orden, w aarop de nieuwste ontwikkelingen zullen wrorden ge­ toond. Nieuw laboratorium voor N ederlandsch Scheepsbouw kundig P roefstation

O p een industrieterrein in de gem eente Ede w erd 2 juni 1970 de officiële paal geslagen v oor een nieuw laboratorium van het N e­ derlandsch Scheepsbouw kundig Proefstation. Deze paal werd geplaatst do o r de burge­ m eester van Ede, de heer J. Slot. In dit nieuwe laboratorium van het proef­ station wordt een zogenaam de vacuüm sleeptank ondergebracht m et een lengte van 240 m eter, een breedte van 18 m eter en een diepte van 8 m eter. Een dergelijke sleeptank, w aarin een vacuüm van Vèo atm osfeer kan w orden opgewekt en onderhouden, w ordt gebruikt voor een gedetailleerde studie van de dam pvorm ing langs de bladdoorsnede van een scheepsschroef. D it zogenaam de cavitatieverschijnsel heeft grote invloed op onder m eer de voortstuw ing van een schip, het trillen van de schroef, en het m anoeu­ vreren. H et N ederlandsch Scheepsbouwkundig Proefstation is ervan overtuigd, dat deze vacuüm sleeptank — voorlopig nog uniek —■ een aanzienlijke verbetering betekent van de industriële dienstverlening aan de scheeps­ bouw en de scheepvaart, voor zover het de hydrodynam ische kwaliteiten van een schip betreft. De m inister van V erkeer en W aterstaat, drs. J. A. Bakker, verleende een garantie voor het bouw bedrag, in totaal 26 miljoen. V orm ing van centraal directieteam voor containerdicnstcn van Bell Group

Als resultaat van het uitbreidingsprogram m a voor de kom ende vijf jaar van de containeractiviteiten van de G eorge Bell G roup en de noodzakelijkheid voor coördinatie op het hoogste niveau, is een centraal directieteam gevormd. Dit team zal vanuit Londen ope­ reren. De heer L. V. Smith wordt m anaging-director van alle containerdiensten van de G roep. Hij zal daarbij w orden geassisteerd door de heer E. A. F. Kaspers als „head o f operations”, de heer J. E. L arkin als „head of engineering” en de heer R. N. Ellis, die de verantw oording krijgt voor adm inistratie, boekhouding en data processing. D e heren N. A. Jenkinson, vanuit Dublin, E. V. Davies, vanuit Londen, en R. P. Ottenhoff vanuit het kantoor in E uropoort, R o­ zenburg, zullen verantw oordelijk zijn voor alle com m erciële activiteiten in resp. Ie r­ land, het V erenigd K oninkrijk en het vaste­ land van E uropa. D e heer A. P. van der Pijl, van het k antoor in D üsseldorf, is benoem d tot C ontinental D evelopm ent M anager. D e heer B. van d er G riend is als controller in dienst getreden van Bell Lijn N.V. te Rozenburg-Europoort. In zijn com m entaar op deze veranderingen zei de heer G eorge Hollwey, chairm an van Bell L ijn : „G edurende de afgelopen vijf ja a r zijn de containerdiensten van de G roep vervijfvoudigd en hebben daarm ee het suc­ ces van het basissysteem aangetoond. Ik voorzie dat de vraag naar onze diensten in de kom ende vijf jaar zelfs nog sneller zal toenem en. Om volledig aan deze vraag te kunnen voldoen, vorm en wij een sterk cen­

traal directieteam voor al onze bestaande containerroutes en eveneens voor de nieuwe routes die aan het Bell-systeem zullen w or­ den toegevoegd. Om de toegenom en vervoersstroom , vero o r­ zaakt do o r deze organisatorische veranderin­ gen, te kunnen opvangen, krijgt de verdub­ beling van de term inal van Bell Lijn N.V. te Rozenburg, E uropoort, de hoogste p riori­ teit” . Instituut voor Scheepvaart en Scheepsbouw, Rotterdam

In mei 1970 bedroeg het aantal bezoekers aan het m useum 2309 en aan de bibliotheek 73. V oorts w erden er 1465 boeken uitge­ leend en 279 inlichtingen verstrekt.

N ieuw e opdrachten

De N.V. Scheepswerf „V oorw aarts” te M artenshoek (Gr.) heeft van de N.V. W ijnne & Barends’ C argadoors- en A genturenkanto­ ren te Delfzijl opdracht gekregen voor de bouw van twee vrachtschepen, elk m et een draagverm ogen van ca. 2000 ton. Bij deze werf ligt thans voor deze rederij nog in af­ bouw het m otorschip M arie Christine met een draagverm ogen van ca. 1600 ton en met een luikhoofd van 38,50 meter. Deze beide schepen krijgen elk een luikopening van 42 m eter, w aardoor ze, evenals de Mtirie Christine, geschikt zullen zijn voor het vervoer van ladingen m et grote lengten. De voortstuwing van de schepen zal geschie­ den door middel van Brons-dieselm otoren. De oplevering zal plaatsvinden in resp. mei 1972 en april 1973.

Vereniging van M ctaalbesclierm ingsbodrijven, Rilthovcn

Op 29 decem ber 1969 heeft de Vereniging van M etaalbescherm ingsbedrijven konink­ lijke goedkeuring verkregen. De Vereniging heeft als doelstelling : het bevorderen van de technische en econo­ m ische ontwikkeling van de industrie die zich bezighoudt m et straal- en beschermingsbewerkingen en m eer in het bijzonder het bevorderen van de belangen van h aar leden. Leden van de Vereniging kunnen zijn bedrij­ ven die straal- en bescherm ingsw erkzaam heden in loon voor derden uitvoeren. De Vereniging telt thans 30 ledenbedrijven. De Vereniging wil de verhouding tussen op­ drachtgever en straal- en bescherm ingsbedrijven verbeteren door middel van u nifor­ me garantieregelingen en keuringsm ethoden, bestudering en verbetering van w erkm etho­ den, uniform e leverings- en betalingsvoor­ w aarden, bestudering van calculatiem ethoden. Bovendien wil de V ereniging de sam enw er­ king bevorderen van de m etaalbescherm ings­ bedrijven bij het behandelen van grote p ro ­ jecten. H et secretariaat is ondergebracht bij het C entrum v oor O ppervlaktebehandeling en Toelevering, Soestdijkseweg 246 Z te Bilthoven. Tel. 0 3 0 -7 8 71 11. Stichting Poslakadem inle vorm ing Gczondhciristcclinick, Delft

Bovenstaande Stichting deelt mede, d at in het cursusprogram m a 1970— 1971 een cu r­ sus „Law aai en L aw aaibestrijding” is opge­ nomen. D e data zijn 1, 2 en 3 septem ber en de plaats is de Technische Hogeschool E ind­ hoven. D e volgende voordrachten w orden in deze cursus behandeld : Algemene inleiding. Algemene begrippen 1. N atuurkundige grondslagen, 2. M ogelijkheden to t geluidbcperking, 3. E ffect van law aai op de mens.

Lawaai: 1. Law aai door verkeer, 2. Lawaai door de industrie, 3. Law aai in gebouwen. Lawaaibestrijding

1. Bescherm ing van de omgeving tegen la ­ waai, 2. Enkele praktijkvoorbeelden van bestrij­ ding van law aai in bestaande situaties, 3. Law aai en economie. Forum discussie. Inventarisatie. N adere inlichtingen zijn te bekom en bij ir. J. L. N. Spangenberg, afdeling Weg- en W aterbouw kunde d er Technische H oge­ school D elft, O ostplantsoen 25, telefoon 01730 - 3 32 22, toestel 5468.

Tew aterlatingen

Op 23 mei 1970 werd op de V erolm e D ok­ en Scheepsbouw M aatschappij te Rozen­ burg de op de V erolm e Scheepswerf in Alblasserdam gebouwde 34000 ton dw. m eten­ de bulkcarrier Am stellaan, door de hoofd­ directeur G. Figee aan de heer mr. J. de Rooy, directeur van de N.V. Reederij A m ­ sterdam , overgedragen. De technische gegevens zijn : Lengte over alles 183,892 m, lengte tussen de loodlijnen 172,21 m, breedte 25,654 m, holte 15,18 m, diepgang 11,15 m, capacitei­ ten van ladingruim en (graan) 1.430.101 cu. ft., dieptanks 29.205 cu. ft., bunkers 1.490 ton, dieselolie 214 ton, zoet w ater 218 ton, ballast 10.823 ton. Het schip is gebouwd onder de hoogste klas­ se van L loyd’s Register o f Shipping (sym­ bool + 100 A.I. 6 MC) m et „special Steam er F reeb o ard ”, waarbij aangetekend, dat het schip voldoende sterk is voor het ver­ voer van zware lading (erts) in alternatieve ruim en, d.w.z. 1-3-4-5 en 7 geladen en ruim 2 en 6 leeg. Het ladinggedeelte om vat 7 rui­ men, elk afgesloten door stalen luiken van het M acG regor type „single pull” . V oorts is de nodige versterking aangebracht voor het eventueel plaatsen van 4 stuks 8 tons dekkranen. D e accom m odatie is ge­ schikt voor 53 personen, t.w. 14 officieren, 5 onderofficieren, 30 bem anningsleden, 1 dokter, 1 loods en verder 2 personen in hut eigenaar. Alle hutten en verblijven zijn uit­ gerust met volledige airconditioning; voor de ruim en natuurlijke ventilatie. E en COa brandblusinstallatie is aangebracht in de m a­ chinekam er en in de ruimen. Dekwerktuigen : 2 elektrische gecom bineerde anker- en verhaallieren op bakdek, 1 elektrische verhaallier op hoofddek, 1 elektrische verhaallier op cam pagnedek, voorts 4 luchtlieren op hoofddek voor het openen en sluiten der luiken. Op het achterschip is een laadboom geplaatst van 2 ton hefverm ogen, welke bestem d is voor provianderen en w aarm ede ook de top van de m achinekam er bereikt kan worden. De cilindrisch gevormde bulbsteven heeft een diam eter van 5 m eter. De m achinekam er bevindt zich in het ach­ terschip. De hoofdm achine is een Sulzerm o to r type 7 RD 76 met een verm ogen van 11.200 bhp bij 122 om w /m in. Zij is geschikt voor het draaien op zw are olie. De snelheid is 15,1 knopen bij max. diepgang. D e bro n ­ zen w erkschroef is vervaardigd do o r I.ips N.V. D runen. Op het tussendek zijn 3 Rus­ ton H ornsby hulpdieselm otoren geplaatst, gekoppeld aan 3 H eem af generatoren, elk m et een verm ogen van 500 KVA - 450 V A C 60 perioden. De gecom bineerde oliegestookte uitlaatgassenketel is van het fab rik aat Cochrane. D e beide Reavell aanzetluchtcom -

pressoren zijn elektrisch gedreven. De twee aanzetluchtvaten, elk met een inhoud van 6 m 3, zijn do o r VM IJ vervaardigd. De twee verticale ballastpom pen, algemene dienst pom p, lenspom p en alle koelwaterpom pen zijn van het fabrikaat Nijhuis; de sm eeroliepom pen en brandstofpom pen fabri­ kaat H outtuin, de sludgepom p is van Cornet. 2 zw are olie, 1 dieselolie en 1 sm eeroliecentrifuge zijn met voorw arm ers samengebouwd tot com plete autom atische units - fabrikaat Laval. D e voorw arm ers voor de hoofdm otor zijn fabrikaat V M IJ. D e Atlas verdam perinstallatie m et een capaciteit van 21 ton zoetw ater per 24 uur is geïnstalleerd op het tussendek. D e turbolo lensw aterreiniger heeft een capaciteit van 50 ton per uur. D e telegraafinstallatie is geleverd do o r Kwant. H et ballastsysteem en lenssysteem zijn uitge­ voerd m et centrale leidingen naar het voor­ schip in een pijpentunnel gelegen, waarbij de aftakleidingen voorzien zijn van pneu­ matisch bediende vlinderkleppen. 30 mei is op de w erf van de N.V. K onink­ lijke M aatschappij „de Schelde”, Vlissingen — lid van de Rijn-Schelde G roep — het vrachtschip Venezuela te w ater gelaten. D e doopplechtigheid werd verricht do o r m e­ vrouw Ligia de Velasquez, echtgenote van de V enezolaanse m inister van verkeer. O p­ drachtgever voor het schip is de Com pania A nónim a V enezolana de Navegación (C.A.V.N.) te C aracas. H et schip heeft een draagverm ogen van 11.650 ton en w ordt voortgestuw d d o o r een Schelde-Sulzer dieselm otor m et een verm o­ gen van 16.000 bhp. D e Venezuela heeft een lengte van 168,90 m en een breedte van 23,30 m. H et schip zal eind 1970 w orden op­ geleverd. 30 mei werd eveneens de kiel gelegd voor een tweede schip d at „de Schelde” voor de C.A.V.N. in opdracht heeft. D it schip — dat de naam Caracas zal krijgen — w ordt gebouwd volgens hetzelfde ontw erp als de Venezuela. Bij de M achinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V. te R otterdam — eveneens deel uitm akend van de Rijn-Schelde G roep — zijn twee soortgelijke, schepen in aan ­ bouw voor de K oninklijke N ederlandsche Stoom boot-M aatschappij N.V. te A m ster­ dam . D e vier schepen zullen, tezam en m et twee schepen van een C olum biaanse rederij, w orden ingezet voor de T rident Service : een gem eenschappelijke lijndienst tussen Zuid-A m erika, N oord-A m erika en W est-Eu­ ropa. Bij de N.V. Scheepswerf H oogezand te Bergum (Fr.) vond op 2 juni de tew aterlating plaats van het containerschip C ranz II, in aanbouw voor rederij E m m a D rewes & Co. KG te Ham burg. De hoofdafm etingen zijn : lengte over alles 75,70 m, lengte tussen lood­ lijnen 69,20 m ; breedte op spant 11,00 m; holte in de zijde 3,60/6,05 m; beladen diep­ gang 3,55 m; draagverm ogen ca. 1350 ton; bruto tonnage 499 ton; container cap. 74 stuks. De voortstuw ing zal geschieden door een M A K -m otor, type M 8M U451AK, 1400 pk bij 360 om w /m in. In de m achinekam er w orden verder opge­ steld 2 hulpaggregaten, fabr. D eutz, type F6L 714, 90 pk bij 1500 om w /m in. In de bak w ordt opgesteld een havenaggregaat, fabr. Deutz, type F3L 912, 28,5 pk bij 1500 om w / min. Luiken : M acG regor Single Pull. Elek­ triciteit : 380 volt, draaistroom , 50 Hz.; 2 generatoren 75 KVA; 1 generator 21 KVA.

S tu u rm a c h in e : elektr. hydraulisch. A nkerlier en k a a p s ta n d e r: elektrisch. H et schip is voorzien van een straalb u isro er. D e m a­ ch in ek am er w ordt uitgerust voor 16 u u r onbem ande vaart. Bij de N.V . Scheepsw erf v.h. D e G ro o t en V an V liet te Slikkerveer vond 2 juni de doop plaats van bouw num m er 377. M ej. A strid T orkildsen v errich tte de plechtigheid en gaf het schip de naam R ubisea. De heer A . v an V liet A zn., directeur van de w erf, heeft h et schip overgedragen aan de h e er T orkildsen van T orkildsens R ederi te T ro n d h eim - N oorw egen. E en k o rte trip volgde op de N ieuw e M aas m et aan b o o rd vele N o o rse genodigden, w aaronder de N oorse C onsul-G eneraal. De dam es van het N oorse gezelschap gingen niet varen, m a a r m aakten een to ch t p er to u ­ ringcar en als tolk fungeerde de h eer Cees V erkerk u it P uttershoek, de oud-w ereldkam pioen op d e schaats. Reeds van tevoren, op 29 m ei 1970 w erd een geslaagde technische p ro efto ch t m et dit schip gehouden op de N oordzee. D e voorn aam ste gegevens zijn : L engte over alles 84,00 m, breedte 13,50 m, en de holte to t hoofddek 6,60 m. D e deadw eight bedraagt ca. 3150 ton en de b ru to tonnage is ond er de 1600 R.T. H e t schip is een enkelschroef m o to rtan k er van het enkeldektype zo n d er trunk. De ladingtanks zijn uit norm aal staal ge­ construeerd en voorzien van een coating. De voortstuw ing geschiedt d o o r een Sm itBolnes dieselm otor van 2000 pk bij 300 o m ­ w entelingen p er m inuut, gekoppeld aan een v erstelbare schroefinstallatie.. V oorts is het schip uitgeru st m et de m eest m oderne n av i­ gatiem iddelen. H et schip werd gebouw d onder toezicht van D et norsk e V eritas en volgens de v o o rsch rif­ ten van de N oorse Scheepvaartinspectie v oor de klasse G3. V erkochte schepen

Via bem iddeling van M aritiem B ureau T. E. den B rave N.V. te A m sterdam zijn de vol­ gende schepen v e rk o c h t: m.s. M adjoe, 679 dwt, gebouw d 1952 - type F1 s.s. verlengd to t 7 /7 0 - Fis. 175.000 n a a r G riekenland. M.s. Bintang, 3100 dw t., ge­ bouwd 1943, 2 dekken, 3rd dek B.V. s.s. 3 /6 5 , U.S. $ 490.000, - n a a r G riekenland. M.s. H arm , 650 dwt, gebouw d 1950, R Q D s.s. 6/66, Fis. 152.000, - n a a r G rie­ kenland, nieuw e n aam Georgios. M .s. A rgus, 225 dwt, gebouw d 1931, B.V. s.s. 5 /6 8 , Fis. + 81.000, - n a a r F rankrijk. P & O bundelt luchtvraciitbelangen in Pandair Freight Ltd

D e P&O G ro ep h eeft m et ingang van 18 m ei 1970 de in tern atio n ale luchtvrachtw erkzaam heden van h a a r d o chterondernem ingen gebundeld in een nieuwe m aatschappij, die zal opereren o n d er d e n aam P an d air F reig h t Ltd. P an d air is m et een personeelsbezetting van 450 m an één van de g rootste luchtvrachtm aatschappijen in E ngeland; jaarlijks zal P andair v o o r ruim 40 m iljoen gulden aan vracht vervoeren. In P an d air Ltd. p articip eren zes luchtvrachtondem em ingen, te w eten E. M . G . A ir Ser­ vices L td., D ow ie and M arw ood A ir Services Ltd., A nglo O verseas T ra n sp o rt C om pany Ltd., M ory and Co. L td., C laridge H o lt and Co. Ltd. en A ir Sea F reig h t (Scotland) Ltd. Behalve de k an to ren in E ngeland, h eeft P andair al vestigingen en m arketing-organisaties in A u stralië, N ieuw -Z eeland en ZuidA frika. B innenkort zullen in Jap an en in de V erenigde Staten eveneens kanto ren w o r­

den geopend. Plannen voor verdere in tern a­ tionale uitbreidingen zijn reeds ontw ikkeld. N a a r aanleiding van de oprichting van Pand­ a ir v erklaarde de heer Derek Spice. d irecteu r van de nieuw e m aatschappij : „ D o o r een unieke internationaal gecoördineerde b u n ­ deling van kennis, ervaring en diensten, is P an d air in staat te voorzien in alle behoef­ ten van luchtvrachtcliënten. w aar ook ter w ereld".

F ederatie M etaal- en Elcctrotechnische industrie, ’s-G ravenhage

V oorlichtingsbladen voor de M etaal­ industrie VM 21 : Srneltlassen en hardsolderen van n ikkel en nikkellegeringen N ikkel en nikkellegeringen w orden m eer en en m eer toegepast in apparaten v o o r de p ro ­ cesindustrie. H et m ateriaal is h iervoor bij­ zo n d er geschikt om dat h e t kan voldoen aan hoge eisen m et betrekking to t hittevastheid, corrosievastheid, kruipvastheid en taaiheid. N o o p t het proces to t het gebruik van nikkel, dan heeft de m etaalindustrie de taak dit m ateriaal in de gew enste apparaten te ver­ w erken. H et srneltlassen en h ardsolderen is hierbij van grote betekenis. N iet alleen zul­ len de lassen m oeten voldoen aan bepaalde eisen inzake sterkte, m a a r ook de zo ge­ w aardeerde eigenschappen van het nikkel of de nikkellegering, die aanleiding gaven d it m ateriaal te kiezen zullen in de lassen behouden m oeten blijven. D it vereist kennis van de fysische en m echanische eigenschap­ pen en van de diverse technieken volgens welke de lasverbinding to t stand kan w orden gebracht. Een w erkgroep van het N ederlands Instituut v o o r L astechniek stelde zijn ervaring ter b e­ schikking in een voorlichtingsblad van de m etaalindustrie. In dit blad w ordt een o v er­ zicht gegeven van de diverse soorten nikkel en nikkellegeringen m et hun fysische en m e­ chanische eigenschappen. Behandeld w orden h et autogeen lassen, het booglassen m et b e­ klede elektroden, het M IG -booglassen en T IG -booglassen. R ichtlijnen w orden gegeven v o o r de keuze van het procédé, terw ijl vo o r elk procédé afzonderlijk gegevens w orden verstrekt over de lasnaadvorm , de lasuitvoering, keuze van h et toevoegm etaal, gebruik van eventuele vloeim iddelen, aard en dikte van de elek­ trode, hoogspanning, lasstroom , draadaanvoersnelheid enz. V oor het hardsolderen w orden -eveneens n aadvorm en gegeven en verschillende soldeerm ethoden besproken. D e diverse so o r­ ten soldeer die hierbij kunnen w orden ge­ bruikt passeren de revue onder verm elding van de sam enstelling. In het onderw erp : bijzondere lasuitvoeringen w o rd t eerst aandacht besteed aan het lassen van ongelijksoortige verbindingen van nikkel en nikkellegeringen onderling en van deze m et andere m etalen. Een tabel geeft voorbeelden van dergelijke in de praktijk vaak voorkom ende verbindingen, alsm ede aanw ijzingen v o o r de daarv o o r geschikte lasprocessen en toevoegm etaien. D a a rn a w o rd t het lassen van m et nikkel o f nikkel­ legeringen geplateerd staal behandeld. Z o ­ wel de overw egingen die gelden bij de keuze van h et toevoegm etaal als de voorbew erking v an de laskanten kom en n a a r voren. V oor dit laatste zijn duidelijke m aatschetsen ge­ geven vo o r alle m ogelijke gevallen, zoals ontoegankelijke basislaag, ontoegankelijke plateerlaag enz. H et onderw erp w ordt besloten m et een korte beschouwing van het bekleden m et n ik ­ kel o f een nikkellegering do o r oplassen.

Bij de nabehandelingen kom en w arm tebe­ handelingen, m echanisch bew erken en het beitsen ter sprake. V oor dit laatste zijn di­ verse recepten gegeven. Als slot w ordt de co n tro le besproken. A an deze voorlichting is zoals gebruikelijk een uitvoerige literatuurlijst toegevoegd. VM 21 - 3 4 bladen Prijs per blad ƒ 0,90. A bonnees en leden F M E genieten een aanm erkelijke korting (tot 33% % ). F.en abonnem ent h o u d t in dat m en zich verbindt alle in de betrokken groep verschenen of nog te verschijnen b la­ den af te nem en. V aste kosten zijn er niet aan verbonden. Prospectussen, inlichtingen en bestellingen bij : Technische U itgeverij H. Stam N .V ., Postbus 48, Culem borg. Tel. 03450 - 31 43. Inventarisatie van de ruim te in N ed erland se zeehavens

Van het M inisterie van V erkeer en W aterstaat te ’s-G ravenltage ontvingen wij onderstaande m ededeling : D e noordelijke zeehavens, m et nam e D elf­ zijl, beschikken over m eer dan de helft van het to taal aan bouw rijpe terreinen. D it to ­ taal bedroeg op l januari 1969 1.154 ha. A ldus een conclusie uit het eerste rap p o rt over de inventarisatie van de bestaande zeehavengebieden in N ederland, d a t enige tijd geleden do o r een, voor dit doel ingestelde subcom m issie, van de Com m issie Zeehavenoverleg w erd uitgebracht aan m inister drs. J. A. B akker (V erkeer en W aterstaat). D e havenbeheerders hebben aan dit rap p o rt m eegew erkt en gingen akkoord m et de c o n ­ clusies. D e inventarisatie w erd opgem aakt zonder d aarin de plannen van de verschillende zee­ havens te betrekken. In de toekom st zal over deze plannen een tw eede rapport w orden op­ gesteld. Als peildatum voor het inventarisatie-onderzoek werd 1 jan u ari 1969 aangehouden. O p deze datum bleek het totaal in huur, erf­ pacht o f koop uitgegeven zeehaventerrein 6.572 ha groot te zijn. O m streeks driekw art o f 4.950 ha was daadw erkelijk bebouw d of in gebruik’ genom en. D e relatief grootste terreinreserve als be­ standdeel van het uitgegeven terrein vindt m en in het Scheldebekken (58 procent), d aaro p volgt het N ieuw e W aterw eggebied m et ongeveer 22 procent en vervolgens het N oordzeekanaalgebied m et 10 procent. In de noordelijke zeehavens, aldus h e t ra p ­ port, is deze terreinreserve relatief gezien ook wel aanzienlijk, m aar in absolute zin v an geen grote betekenis. B ovenstaande conclusies vorm en slechts een greep u it de grote hoeveelheid feitenm ateri­ aal d at de subcom m issie in dit eerste rapport heeft verzam eld en ten dele heeft w eergege­ ven in een aantal tabellen. In dit ra p p o rt vindt men eveneens het feit terug, d a t de olie- en chem ische industrie zetelt op m eer dan de helft van het beschikbare landelijke haventerrein, d at voor industrie werd gere­ serveerd. D e subcom m issie wijst erop d at de resu lta­ ten van deze inventarisering m et voorzich­ tigheid m oeten w orden gehanteerd, om d at het h ier gaat om een m om entopnam e. M en overlegt thans om deze gegevens perio­ diek aan te passen. D egene die interesse heeft voor een volledig overzicht van het areaal in d e N ederlandse zeehavengebieden, kan dit rap p o rt bestellen bij het secretariaat van d e C om m issie Zeehavenoverleg, K oningskade 4 in D en H aag. T elefoon 0 7 0 -2 6 40 11.

TIJD SC H R IFTEN R EV U E U ittre k s e ls v an en ig e b e la n g rijk e a r tik e le n u it b u ite n la n d s e tijd s c h rifte n , z o a ls d e z e w o rd e n v e rw e rk t in D o c u m e n ta tie -R e v u c en d e k a a r tz e n d in g e n , w e lk e h e t „ N a tio n a a l I n s titu u t v o o r S c h e e p v a a rt e n S c h e e p s­ b o u w " m a a n d e lijk s a a n de d a a r o p g e a b o n n e e rd e n d o e t to e k o m e n . D e a a n w in s te n d e r b ib lio th e e k , zo w el o p n a u tis c h a ls te c h n isc h g e b ie d , w o rd e n e v e n e e n s a a n b .g . a b o n n e e s to e g e z o n d e n . In lic h tin g e n w o rd e n g a a rn e v e rs tre k t d o o r d e a fd . D o c u m e n ta tie v a n h e t I n s titu u t, B u rg . s’J a c o b p le in 10, R o tte r d a m (tel. 1 3 2 0 4 0 , to e st. 7). G run dsätzlich e Ü berlegun gen zur K ü hlun g von K olb en . D r. Ing.

E b erh ard K ohl. G esteld w ordt d a t afhankelijk van gebruik en eisen die aan een ver­ b ran dingsm o to r gesteld w orden, e r m axim u m tem p eraturen zijn die, indien ze overschreden zouden w orden, het goed functioneren van de zuiger in g evaar brengen. D o o r een doelbew uste koeling van de zuiger zal h et verm ogen van de m o to r oplopen, zonder d at daarbij dan de tem p eratu ren te hoog w orden. D e w aarschijnlijkheidstheorie van de w arm teo v erd rach t m a a k t het m ogelijk een schatting te m a ­ ken vo o r h et zuigerkoelsysteem , hetgeen in d it artikel w ordt aange­ toond. D eze m ogelijkheid tezam en m et de verschillende koelolietoevoerm ethoden leiden to t zuigerconstructies, die echter, zonder toepassing v an de nieuw ste produk tiem eth o d en , niet m ogelijk zouden zijn. M T Z jrg. 31, nr. 2, febr. 1970, blz. 53-57, 11 afb., 8 ref. Z eise-S K F D riickülvcrbancl für S ch iffsschraub en . D r. Ing. K. Mcijne. Z eer uitvoerig, m et theo retisch e bew ijsvoering, w orden de vo o r­ delen n a a r voren g ebracht van het opbrengen en afnem en van scheepsschroeven op h et conisch uiteinde van de schroefas, w a a r­ bij een beschrijving w o rd t gegeven van de d o o r Zeise en SK F o n t­ w ikkelde z.g. D riicköl-verbinding. D it systeem krijgt vooral grote w aarde vo o r toepassing bij g ro tere scheepsschroeven. H et principe berust op het v ergroten van de sch ro efn aaf m iddels een h y d rau ­ lisch oliesysteem en het dan opschuiven van de schroef op een b epaalde van te voren berekende lengte. D eze lengte is afh an k e­ lijk van een aan tal factoren, t.w. m ateriaalso o rt, de conisiteit van het aseinde, de tem p eratu u r en de vereiste zekerheid tegen het z.g. rutsen van de sch ro ef op de as. In een tweetal aanhangsels w ordt de sterkte d er verbinding berekend en de b eproevingen om de wrijving tussen as en n aaf vast te stellen, om schreven, toegelicht m et een a a n ta l tabellen. Hansa jrg. 106, S ondernr. STG ., nov. 1969, blz. 1971-1983, 24 afb., 9 tab., 12 ref. S onic sp ecial ap p lication s o f cop p cr a llo y tubing purticularly in o il tankers and hulk carriers. P. T. G ilb ert and B. J. Jenner.

N a a r de m ening van de schrijvers w ordt nog niet voldoende aa n ­ dacht besteed aan het gebruik van kop er en koperlegeringen voor bepaalde doeleinden aan boord van tankers en bu lk carriers, dit in tegenstelling to t an d ere schepen w aar op grote schaal toepassing plaats vindt t.w. leidingen v oor hoofd- en hulpw erktuigen, ap pen­ dages, verdam pers, aircond itio n in g , koelinstallaties en brand-, zee­ w ater- en san itaire system en. U itg aan d e van een v iertal koperlege­ ringen w orden de m ogelijkheden besproken w elke aanw ezig zijn voor toepassing ervan op tankers en b u lk carriers, n.1. voor verw arm ingsspiralen in de tanken, lading- en stripperleidingen, verseen afgew erkte stoom lcidingen van de dekw erktuigen en de hy­ d raulische leidingen in de afstandsbediening. Een tw eetal tabellen geven aanbevelingen v oor de te kiezen w anddikten van hydraulische pijpleidingen en een an d ere tabel geeft de invreting do o r corrosie aan op leidingen die zich bevinden in die gedeelten van de tankers w aar gas aanw ezig is. Im a s 1969, sect. 11, blz. 31-36, 7 fig., 3 tab., 2 ref. U ntersu ch un g der Strüniungsvorgüiige im Z ilinder von V erbren­ n un gsm otoren. D r. Ing. A. U rlau b .

H et verloop van de therm ische m engselstru ctu u r en verbranding w ordt in hoge m ate beïnvloed d o o r de rotatiesnelheid van de lu ch t in de v erbrandingsruim te. D o o r schrijver w o rdt uiteengezet op w elke wijze m en g ep robeerd heeft deze draaisn elheid te m eten in een cilin d er van een m o to r m et beh u lp van een elektrische stuwd rukopnem er, w aarv an een duidelijke schets de constructie aa n ­ geeft. D e gevolgde m eetm ethode w o rd t u itvoerig uiteengezet en de verkregen resu ltaten verm eld, verduid elijk t m et enige schem a’s en grafische v o orstellingen van een a an tal factoren. D a a rn a w o r­ den de verkregen w aard en van de theoretische berekeningen van de snelheden vergeleken m et de gem eten w aard en en in een conclusie sam engevat. M A N F orsch u n g sh eft nr. 14, 1969, blz. 53-60, 13 afb., 3 ref.

T iefgangs- uiid T rim m korrekturen zur B estim m ung der N utzlast bei durch geb ogen em und vertrim m tem S ch iff. G. R ichter.

H et bepalen van het draagverm ogen m et behulp van de diepgang g aat problem en opleveren als een schip niet alleen voor- o f a ch te r­ over ligt, m a a r ook doorgebogen is. O m de juiste w aarde van het draagverm ogen te verkrijgen m oet m en de diepgang behalve op de loodlijnen en in de m idscheeps ook nog op een a an tal daartussen gelegen punten aflezen. M en kan m et de aldus verkregen gegevens het volum e van de w aterverplaatsing zeer nauw keurig berekenen. D a a r de m eeste schepen slechts v o o ruit, in de m idscheeps en ac h ­ ter, diepgangsm erken hebben, geeft de a u te u r een verklaring van dc m ethode ter bepaling van h e t draagverm ogen, die d o o r het N atio n al C argo B ureau in d e V er. Staten w o rd t toegepast. Hij b ehandelt de w erkw ijze bij voor- en achteroverliggend schip, en bij op- en doorbuigen. D e a u teu r m erk t op d at de beschreven m ethode slechts in geval van nood kan w orden gebruikt; vooral bij grote bulkcarriers en tankers zijn exactere m ethoden nodig. Hij geeft d a arto e een aantal w enken. Hansa jrg. 107, nr. 4, febr. 1970, blz. 316-319, 3 afb. Ein neues A bgassystem zur V erbesserung des G a sw ech sels freisaugend en V iertaktm otoren. Dipl. Ing. H. K ern.

bei

B eschreven w o rd t een nieuw systeem voor h e t afvoeren van gas­ sen, w aarbij gebruik w ordt gem aakt van een im pulsie convector, dat m et een nauw keurig afgestem de zuigleiding een zeer goede spoeling van de com pressieruim te en een hoog luchtm engsel ver­ schaft bij 4-lakt m o to ren m et natu u rlijk e aanzuig. H e t systeem berust uitsluitend o p h et benutten van de dynam ica van gassen w a a rd o o r geen bew egende delen nodig zijn. Bij proeven bleek dat een gem iddelde nuttige dru k van 10 k p /c m 2 w erd verkregen in de m otor, terw ijl bij volledige inschakeling van alle bijbehorende delen (incl. filter en geluiddem pingsapparatuur) een gem iddelde dru k van 9 k g /c m 2 w erd gem eten. A an de hand van voorbeelden w orden toepassingsm ogelijkheden op andere m o to ren uiteengezet en verduidelijkt. M A N Forschungsheft n r 14, 1969, blz. 36-44, 11 afb., 9 ref. D ie B eurteilung der S feuereigen sch aft eines S ch iffes. G. R ichter. In een tabel zijn de uitkom sten verw erkt van 29 m anoeuvreerproeven van 19 schepen van alle bestaande typen en verschil­ lende w aterverplaatsingen (ballast en geheel of gedeeltelijk ge­ laden), so o rt van lading en trim . T ijdens de experim enten, die w erden uitgevoerd bij rustig w eer en kalm e zee, w erd van 10° stu u rb o o rd en d aa rn a 10° over bak b o o rd van koers veranderd (slang- of Z. m anoeuvre). D e tabel verm eldt de diepgang vo o r en achter, w aterverplaatsing, soort lading, de snelheid t.o.v. lengte o.a. en 1.1. in tijd uitgedrukt, de tijd voor een volle koerswijziging, de tijd voor stutten, do o rlo p en buiten de gestelde koers en de tijd vo o rd at het schip reageert op het „geven van ro e r” . D e re su l­ taten tonen o.m . aan, d a t een b ak b o o rd sm anoeuvre m oeilijker is te stutten dan een stu u rb o o rd sd raaiin g en dat een geladen b u lk carrier 40 °/o m eer tijd nodig heeft om koers te veran d eren dan in ballast. Hansa jrg. 106, nr. 19, okt. 1969, blz. 1741-1743, 2 afb., 1 tab. Strengtli o f large tankers. W . J. R oberts. E en beschouw ing w ordt gegeven over de evolutie in de grootte van tankschepen en de ontw ikkeling van m ethoden vo o r h et b e­ palen van prim aire verbanddelen. D e to enem ende belangrijkheid van criteria vo o r dw arsscheepse sterkte w ordt besproken. L loyd’s R egister heeft th an s een p ro c ed u re g eïn tro d u ceerd vo o r de bepa­ ling van de afm etingen d er dw arsspanten van tan k ers d.m.v. di­ recte berekening. D aarbij w o rd t h et „ST R E SS” analyseprogram m a van het M assachusetts In stitu te of T echnology gebruikt. D e au te u r geeft een gedetailleerde beschrijving van de m ethoden die L lo y d ’s toepast bij het berekenen p er co m p u ter van het structureel gedrag van dw arsscheepse verbanddelen. O ok bespreekt hij to e ­ kom stige researchactiviteiten en de ontw ikkeling van analystische system en. Tanker & B u lk Carrier vol. 16, nr. 11, m a a rt 1970, blz. 532-546, 4 fig.