Your Sensational Brain

www.ggze.nl

jaargang 7 • nummer 4 • 2012

‘Your Sensational Brain’

Nieuw dorpsplein voor landgoed

Creatieve ideeën door belevingsgerichte zorg

Colofon

Dit magazine verschijnt vier keer per jaar. Zevende jaargang nr. 4 – 2012.

Dorpsplein op Landgoed De Grote Beek

Oplage: 2250 exemplaren.

Het volgende nummer verschijnt in december 2012.

3

Vormgeving/dtp

Roland Heeren, huisdrukkerij GGzE Drukwerk

GrafiPrint BV Beeldmateriaal

Zelfs de stoerste vent laat zich masseren

Discovery Center Continium Karin Quint

Afdeling Communicatie GGzE

14

Tekst

Karin Quint, José van der Waerden, Afdeling Communicatie GGzE

De werkzaamheden midden op Landgoed De Grote Beek zijn klaar. Het

eindresultaat: een fraai dorpsplein met mooie bestrating en een kiosk. In het

oog springt ook de vijver die zorgt voor duurzaam waterbeheer.

Een stoelmassage, voetverzorging,

gezichtsmasker, handmassage of makeup laten doen; dat klinkt goed! Cliënten van centrum psychotische stoornissen kunnen zich laten verwennen tijdens een wellness-middag.

Redactiesecretariaat

GGzE, afdeling Communicatie

Postbus 909, 5600 AX Eindhoven

GGzE werkte mee aan ‘Your Sensational Brain’

tel. (040) 297 05 06

e-mail: [email protected]

20 – 21

De zintuigen en het brein zijn fantastisch als ze goed werken, maar een

kleine afwijking zorgt al voor proble-

men. Bezoekers van ‘Your Sensational Brain’ ondervinden hoe dat voelt. GGzE werkte hieraan mee.

Foto voorpagina: wellness-middag voor cliënten

GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie.

Verder in dit nummer

Mooi weer trekt veel deelnemers en publiek naar 52e Beekloop............... 4

Nieuwe website De Woenselse Poort.................................................................... 4 Kom op visite en hop on/off door Eindhoven!.................................................... 4

GGzE centrum volwassenenpsychiatrie volop in beweging.........................5 Het magazine wordt met zorg samen-

Nieuwe aanpak GGzE centrum diagnostiek en advies................................... 8

gesteld. Toch kan het voorkomen dat er

Succesvolle aanpak van agressieproblemen . .................................................. 10

van dit magazine kunnen geen rechten

PillBox: nooit meer je medicijnen vergeten....................................................... 12

onjuistheden in staan. Aan de inhoud worden ontleend.

Zelf koken in plaats van kant-en-klaar...................................................................11 Pilot ‘Wij Samen’ met Combinatie Jeugdzorg.................................................... 15 Nieuwe uitdagingen voor GGzE en zorgverzekeraar CZ................................16

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd

Changes laat zwerfjongeren niet los....................................................................18

schriftelijke toestemming van afdeling

Steeds meer cliënten van Woonbegeleiding doen mee............................... 22

en/of openbaar gemaakt worden zonder Communicatie van GGzE.

2

De Boei in voormalig parochiehuis Sancta Maria . .......................................... 6

GGzE Magazine

Belevingsgerichte zorg leidt tot creatieve ideeën............................................19

Column Raad van Bestuur......................................................................................... 23

Gezellig dorpsplein en duurzaam waterbeheer

Twee vliegen in een klap Wie de afgelopen maanden op Landgoed

Ingrijpendten

feld de werkzaamheden midden op het

de wetgeving rondom duurzaam water-

De Grote Beek is geweest, heeft ongetwijlandgoed gezien, bij restaurant De Trefhove. Nu is het eindresultaat te bewonderen: een nieuwe vijver met kademuur en trapjes en

een dorpsplein met mooie bestrating en een opvallende kiosk. Maar de werkzaamheden hadden ook een wat minder in het oog

springend doel: duurzaam waterbeheer. De nieuwe vijver is niet zomaar een vijver.

Het is een zogeheten retentievijver waarin regenwater dat op de daken van de omliggende gebouwen valt, wordt opgevangen.

Via de andere nieuwe vijver, die ligt tussen

de gebouwen Grote Beekstraat 14 en Grote Beekstraat 24, wordt het water vervolgens

afgevoerd naar sloten, om uiteindelijk in de

Het werk dat nodig was om te voldoen aan

Bergmans. “We hebben eerst de hele infra-

structuur van het gebied in kaart gebracht. Want voordat je gaat graven, wil je natuurlijk weten wat er in de grond ligt. Dus wat

loopt er aan leidingen voor stadverwarming, drinkwater, gas, bronwater, verlichting en

gasvezel? Om daarachter te komen hebben

we een grondscan laten maken. Daarna zijn

er proefsleuven gegraven om te controleren of het klopte wat er op de scan te zien was. bezig geweest. Uiteindelijk hebben we een paar leidingen verlegd en de plannen iets moeten aanpassen.”

afgevoerd. Maar dit geeft een enorme druk

kiosk. Het heeft een pagodedak, afkomstig

water. “Door het apart afvoeren van regen-

water kan het terug in het oppervlaktewater en tot slot weer opgepompt worden als

drinkwater”, legt Frans Bergmans uit. Als

kiosk, die er anders uitziet dan een gewone van het tuinpaviljoen dat tot voor kort

achter het gebouw op Grote Beekstraat 6

stond. “Het tuinpaviljoen is in de jaren zestig gebouwd en als ik me het goed herinner, is prijs gewonnen. We vonden het zonde om

Duurzaam omgaan met regenwater is wet-

hergebruiken.” Het is de bedoeling dat de

telijk verplicht en GGzE voldoet hier nu aan. Bovendien gaf het de mogelijkheid om het

hart van Landgoed De Grote Beek eens goed

15 augustus 2012

er met het dak zelfs ooit een architectuur-

medewerker huisvesting/installatie is hij nauw betrokken geweest bij het project.

2 augustus 2012

Daar zijn we wel een aantal weken mee

Een in het oog springend bouwwerk is de

op het riool en is verspilling van ‘schoon’

28 juni 2012

beheer was behoorlijk ingrijpend, vertelt

Dommel terecht te komen.

Eerder werd regenwater via het rioolsysteem

20 juni 2012

dat weg te doen en hebben besloten het te kiosk, net als in een dorp, gebruikt wordt voor activiteiten.

onderhanden te nemen, om het een gezelliger en dorps karakter te geven.

6 september 2012 GGzE Magazine

3

Publieksdag: Kom op visite en hop on/off door Eindhoven! Op maar liefst zeven plekken in Eindhoven kan het publiek op zaterdag 6 oktober kennis-maken met GGzE. Met gratis ‘hop on/hop off’ busjes reist iedereen gemakkelijk van de ene naar de andere locatie. Het thema van de publieksdag luidt: ‘Kom op visite bij GGzE’. Bezoekers worden gastvrij ontvangen en kunnen zoveel mogelijk zien en ervaren wat de geestelijke gezondheidszorg inhoudt. De volgende locaties zijn deze dag

tussen 10.00 en 17.00 uur geopend: Landgoed De Grote Beek (o.a. feestelijke opening van het ‘dorpsplein’), De Grijze Generaal, De Boei en Kunst, De Halte en Huize Ignatius, Idiomes. GGzE centrum spoedeisende psychiatrie (op terrein Catharina-ziekenhuis) is open van 13.00 tot 16.00 uur.

In theater De Schalm in Veldhoven is ’s middags ook van alles te doen, waaronder een cabaretvoorstelling over borderline (kaarten vooraf reserveren).

Lees alles over het boordevolle programma van de publieksdag op www.ggze.nl/publieksdag.

Nieuwe website De Woenselse Poort De Woenselse Poort heeft een nieuwe website. Overzichtelijk ingedeeld, met veel

informatie en helemaal toegespitst op de informatiebehoefte van cliënten, naasten en professionals.

Er is veel aandacht besteed aan helder en begrijpelijk taalgebruik.

‘Behandelen in veiligheid’, het motto van De Woenselse Poort, komt nadrukkelijk terug

op de website. Aan de ene kant aandacht voor het belang van veiligheid, aan de andere kant een duidelijk beeld van de mensgerichte zorg in de instelling.

Projectleider Marcel van Sprang geeft aan dat ook cliënten betrokken zijn geweest bij

het maken van de site. “Via de Cliëntenraad hebben zij aangegeven waar behoefte aan was. Voor ons was die input sturend.” Nieuw zijn de cliëntverhalen en -foto’s.

Ook nieuw is de ‘Wat zoek je’-functie, waarmee de bezoeker via een aantal vragen

snel bij de juiste informatie terechtkomt. Onder het kopje ‘Afdelingen’ staan meteen de pagina’s over bijvoorbeeld De omslag, De ponder en de Long-Care. Omslachtig zoeken via ingewikkelde organisatiebeschrijvingen is daarmee verleden tijd.

Mooi weer trekt veel deelnemers en publiek naar 52e Beekloop Een recordaantal deelnemers en publiek. Die inschatting maakt wedstrijdleider Joop Broeders als hij terugkijkt op de 52e Hypotheker-Beekloop van woensdagavond 22 augustus.

Rond zeven uur gingen circa 1500 recreatieve lopers van start op diverse afstanden: 4, 8, 12 of 16 kilometer. De Beekloop gaat – twee keer per jaar – over het terrein van Landgoed De Grote Beek en is geheel verkeersvrij. “In april hadden we wel meer inschrijvingen, maar toen was het zo’n slecht weer dat veel mensen niet ge-

start zijn”, licht Broeders toe. “Nu hadden we uitstekend weer. Dat zag je ook aan de publieke belangstelling. Ik heb nog nooit zoveel mensen langs de kant van de weg zien staan.”

Ook bij deze editie werd onder de deelnemers geld ingezameld voor een goed doel. Dat leverde een kleine

duizend euro op voor het Jeugdsportfonds Eindhoven, een organisatie die ervoor zorgt dat ook kinderen van minder draagkrachtige ouders lid kunnen worden van een sportvereniging.

4

GGzE Magazine

GGzE centrum volwassenenpsychiatrie volop in beweging

‘Niet meer in hokjes denken’ Nieuwe zorgmodules en ‘overwegingsgroe-

Albert Dijkhuizen. “Medewerkers van de drie

weten of ze behandeld willen worden en,

team en een andere, overkoepelende naam.

We hebben drie ‘algemene’ teams, bedoeld

“Sowieso zetten we meer in op behandeling

pen’, de introductie van een reïntegratieGGzE centrum volwassenenpsychiatrie is

volop in beweging. En dat zal nog wel even zo blijven.

Vorig jaar stonden de drie centra voor angsten stemmingsstoornissen, psychotrauma en persoonlijkheidsstoornissen organisatorisch nog los van elkaar. Eind 2011 werd

besloten er één eenheid van te maken en

oude centra zitten nu samen in één team. voor alle volwassenen die binnenkomen

met complexe meervoudige zaken met vaak ook middelengebruik. Een vierde team richt zich specifiek op mensen met een bipolaire stoornis.” Dit laatste team opereert als

FACT-team, wat wil zeggen dat cliënten met

name in hun eigen woonomgeving begeleid worden.

dit voorjaar werd de naam van het nieuwe

Voor sommige medewerkers is de nieuwe

psychiatrie. Ondertussen is hard gewerkt om

moeten leren om niet meer in hokjes te

cluster bekend: GGzE centrum volwassenenhet zorgaanbod goed te integreren en uit te breiden.

GGzE centrum volwassenenpsychiatrie is

verdeeld over drie locaties. Deeltijdbehan-

deling en ambulante zorgverlening vinden plaats in De Grijze Generaal, behalve het

onderdeel clinical casemanagement; dat is

gevestigd aan de Stratumsedijk. De klinische poot (De wende) heeft een bovenregionale functie en zit op Landgoed De Grote Beek.

aanpak wennen, aldus Dijkhuizen. “We

denken. Veel cliënten kampen met meerdere psychiatrische problemen. Bijvoorbeeld

een angststoornis én een persoonlijkheids-

stoornis. Het is daarom beter om in fases en

dimensies te denken.” Om goed in te kunnen spelen op combinaties van stoornissen

worden er nieuwe zorgmodules ontwikkeld, vult centrummanager Peter Geelen aan. “In wisselende samenstellingen kunnen ze per cliënt een zorgpad op maat vormen. Dat

zorgpad wordt samen met de cliënt samen-

zo ja, welke behandeling hun voorkeur heeft. in groepen”, zegt Albert Dijkhuizen. “Hiervoor hebben we een nieuwe coördinator

aangesteld. Zij heeft het bestaande aanbod in kaart gebracht, geïnventariseerd waar

cliënten behoefte aan hebben en bekeken

wat mogelijk is. Hieruit is onder andere de overwegingsgroep ontstaan.”

Een andere noviteit is het RIT-team, gaat

Peter Geelen verder. “Dit team richt zich op cliënten die al heel lang in zorg zijn, maar eigenlijk uitbehandeld zijn. GGzE blijkt

veel van deze cliënten te hebben. Om een

tweetal redenen wordt geen afscheid van ze genomen. Óf cliënt en hulpverlener vinden het erg moeilijk los te laten. Óf de cliënt

worstelt zó met het zelfstandig omgaan met zijn beperking, dat in zorg blijven nood-

zakelijk lijkt.” In beide situaties bekijkt het

RIT-team hoe cliënten voor passende nazorg ‘warm’ overgedragen kunnen worden aan ketenpartners.

gesteld.”

GGzE centrum volwassenenpsychiatrie is

De clustering heeft de meeste impact op

Oriëntatie

zitten midden in een proces, dit gaat stap

Generaal, vertelt programmamanager

groepen’ voor mensen die nog niet goed

Nieuwe teams

de ambulante hulpverlening in De Grijze

Nieuw bij het centrum zijn ‘overwegings-

nog lang niet af, benadrukt Dijkhuizen. “We voor stap en dat zal zo blijven.”

GGzE Magazine

5

De Boei in voormalig parochiehuis Sancta Maria

‘We hebben alle vooroordelen weg moeten pellen’ Sancta Maria, een voormalig parochiehuis

breken om er winkels en appartementen te

tijd op de nominatie voor sloop. De econo-

dende economie bleek dat twee jaar geleden

juni is het enorme pand het nieuwe onder-

Hans Marechal aan. “Verschillende functies

aan de Kruisstraat in Eindhoven, stond lange mische crisis stak daar een stokje voor. Sinds komen van onder andere De Boei Kunst. Een lot uit de loterij.

Het is er licht en ruim: ideaal voor kunste-

naars. Aan verschillende tafels in de grote

zaal van Sancta Maria wordt hard gewerkt

niet meer haalbaar. Op dat moment klopte van De Boei waren over verschillende loca-

ties verspreid. Ik wilde ze bij elkaar brengen in één pand en legde de vraag bij Domein

neer; zij zaten omhoog met Sancta Maria.” De oplossing was snel gevonden.

aan nieuwe kunstwerken. Tussen de tafels

Dat betekende niet dat De Boei er zomaar

leend te worden. Achterin, op een verhoging,

gepast worden aan de eisen van deze tijd.

staan schilderijen opgesteld, klaar om uitgeis de fotoclub bezig met het bekijken van

materiaal. Hans Marechal, directeur van De Boei, loopt vol trots door het gebouw. “We hebben zoveel mogelijk authentieke elementen behouden”, vertelt hij, terwijl hij

in kon trekken. Het hele gebouw moest aanHet pand werd na zes maanden verbouwing stuc-klaar opgeleverd. Medewerkers van

De Boei SchildersBus schilderden vervolgens alle ruimtes.

naar de geel met rode tegels op de muur

In juni trokken de gebruikers in het pand.

lelijk, ik vind het prachtig. Origineel uit de

met de kunstuitleen, de fotoclub en

wijst. “Sommige mensen vinden ze spuugjaren dertig.” Bij elkaar

Enkele jaren geleden had de eigenaar van het pand, woningcorporatie Domein, het

plan om Sancta Maria tot de grond toe af te

6

bouwen. Maar met de steeds slechter wor-

GGzE Magazine

Sancta Maria is nu thuis voor De Boei Kunst De Boei Contact. Op de zolder is een yoga-

studio gevestigd. Een winkelpand naast het voormalige parochiehuis is bij het gebouw

getrokken. Daar worden de kunstwerken die deelnemers maken verkocht.

Kritisch

Voor veel deelnemers van De Boei betekent

tegenover de nieuwkomers. “Een van de

dat op de eerste verdieping zit, is de afgelo-

De buurt stond in eerste instantie kritisch redenen was dat mensen bang zijn voor

psychiatrie”, legt Marechal uit. “We hebben, zoals je dat met de schil van een sinaasap-

pel doet, een voor een alle vooroordelen weg moeten pellen. Nu is iedereen heel erg blij met ons, we zijn goede buren.”

Om de buurt kennis te laten maken met

De Boei, organiseerde activiteitenbegeleidster Inge Scheepers een kunstfestival voor

Sancta Maria eindelijk rust. De Boei Contact, pen jaren al zo vaak verhuisd dat het nu

echt genoeg was. “Deelnemers hebben een bepaalde structuur nodig”, zegt contact-

coach Alice de Backere. “Anders blijven ze weg. Dit is wel echt een toplocatie, zeker voor ons. Het ligt heel centraal en we

kunnen er gemakkelijk allerlei activiteiten organiseren.”

Oud-Woensel. De reacties waren hartverwar-

Veilig

om te vragen of ze kunstwerken wilden

omgeving, maar verkleint ook de afstand

mend. “We zijn alle winkeliers langsgegaan

ophangen om zo een kunstroute te maken”, vertelt ze. “De meesten hadden geen idee

wat wij hier doen en waren heel erg verrast door het niveau van de kunstwerken.” Met die actie heeft De Boei heel wat zieltjes

gewonnen. De winkeliers zien De Boei nu als

een volwaardige partner in de straat, die met koopzondag ook gevraagd wordt om open

te gaan. “Je moet laten zien wat je doet, pas dan begrijpen mensen het”, zegt Marechal. Fotoproject

Activiteitenbegeleidster Tineke van Wegberg komt net binnenlopen bij Sancta Maria. Ze heeft met de deelnemers van de fotoclub

een rondje door de wijk gemaakt. “Samen met Welzijn Eindhoven en het buurthuis

Sancta Maria biedt deelnemers een veilige naar de ‘maatschappij’. Vrijwilligster en

deelneemster José heeft de deur van het winkeltje naast Sancta Maria wijd open

staan en zit binnen te schilderen. “Ik heb

vandaag al twee mensen in de winkel gehad die geïnteresseerd waren in het kopen van een kunstwerk”, vertelt ze opgetogen. Dat was op de vorige locatie, aan de Witte de Withstraat, wel anders. “Dat vond ik echt

een verschrikkelijke plek, net een bunker. We

zagen er nooit klanten. Hier lopen tenminste veel mensen voorbij. Hopelijk zorgt dat voor

meer klandizie, want het is toch leuk om iets te verkopen waar iemand zijn best op heeft gedaan.”

gaan we een project uitvoeren waarbij onze

Sancta Maria is één van de zeven locaties

ners”, zegt ze vol enthousiasme. “Uiteindelijk

publieksdag. Zie pagina 4.

deelnemers foto’s maken van wijkbewo-

wordt er een boek van gemaakt.” Eerder zat

die op 6 oktober geopend is tijdens de

de fotoclub op Landgoed De Grote Beek,

boven de boekbinderij. Het contrast met de vorige locatie is groot. “Daar zou een

dergelijk project niet ontstaan zijn”, denkt

Van Wegberg. “En nu we hier zitten, heb ik

nog nooit zoveel aanmeldingen gehad voor de fotoclub.”

GGzE Magazine

7

Uitnodigend en klantvriendelijker Nieuwe aanpak GGzE centrum diagnostiek en advies Meer consultatiemogelijkheden, een nieuw

behandeling zelf kan voortzetten.

dan het formulier.” GGzE speelt daarop in

vlottere intakeprocedure. GGzE centrum

huisartsen afspraken gemaakt, in het kader

telefonisch kunnen bespreken. “Een formu-

telefonisch aanmeldspreekuur en een

diagnostiek en advies werkt hard aan het verbeteren van de samenwerking met

verwijzers. De nieuwe aanpak leidt ook tot kortere wachtlijsten.

Opereerden GGZ-instellingen vroeger nogal solistisch, vandaag de dag is er toenemend contact met huisartsen, praktijkonder-

steuners GGZ, eerstelijns psychologen en tweedelijns GGZ-aanbieders (waaronder PAAZ-afdelingen van ziekenhuizen). Het overheidsbeleid is er immers op gericht

zoveel mogelijk geestelijke gezondheids-

zorg in de buurt van de cliënt te organiseren.

van de Basis GGZ”, vertelt centrummanager Peter Geelen. “Uitgangspunt is dat zoveel

mogelijk mensen met psychische problemen in de eerste lijn behandeld worden of – na een behandeling bij GGzE – daar zo snel

mogelijk terugkomen. Om dat voor elkaar te

doordat verwijzers hun aanmelding nu direct lier invullen blijft nodig voor de zorgverzekering, maar dat kan dan heel summier”,

vult Carien aan. Het telefonisch spreekuur voor verwijzers is elke dag tussen 13.30 en 15.00 uur.

krijgen, ondersteunen we de huisartsen.

In de praktijk maken vooral huisartsen en

de dag al een telefonische consultatie met

het spreekuur, weet Jeanne van de Ven,

Bijvoorbeeld door op een vraag vaak dezelfeen psychiater te regelen. In heel dringende situaties is het zelfs mogelijk dat de psy-

chiater de cliënt meteen al even ziet en zijn advies terugkoppelt naar de huisarts.”

eerstelijns GGZ-hulpverleners gebruik van coördinator behandelzaken bij GGzE cen-

trum diagnostiek en advies. “Je merkt dat zij behoefte hebben aan overleg, onder andere omdat er binnen de GGZ zoveel verandert. Hulpverleners weten soms niet goed wat

Dat is goedkoper en voorkomt dat mensen

Telefonisch spreekuur

komen.

kunnen verwijzers gebruikmaken van een

De reacties op het aanmeldspreekuur zijn

deskundig aanmeldteam. Deze service is

zers maken er graag gebruik van. Ze vinden

te snel in zware behandeltrajecten terecht-

Als de huisarts, psycholoog of psycho-

therapeut de inbreng van GGzE wenselijk

vindt, is het belangrijk dat alle partijen elkaar gemakkelijk vinden. Met als doel de cliënt zo snel mogelijk de juiste behandeling te

geven. Soms is een doorverwijzing de beste oplossing, maar het kan ook zijn dat met deskundig advies de hulpverlener de

8

“Dit voorjaar hebben we hierover met de

GGzE Magazine

Als een verwijzing naar GGzE nodig is, dan telefonisch spreekuur, bemenst door een in januari gestart, vertelt Carien Theijs,

aanmeld- en logistiek coördinator. “Vroe-

ger werden alle aanmeldingen schriftelijk

gedaan. Omdat die informatie vaak beperkt en globaal was, moesten wij nabellen om

een goed beeld te krijgen. Zulke gesprekken leverden meestal zinvollere informatie op

we als GGzE wel en niet kunnen bieden.”

wisselend, vertelt Carien. “Sommige verwijhet fijn dat er op een vast moment iemand beschikbaar is voor advies en informatie. Anderen houden liever vast aan de oude

werkwijze. Dat kan. Het uitgangspunt is dat we ons uitnodigend, servicegericht en flexibel opstellen.”

Intakeprocedure

Gelukkig zijn ook daar de wachttijden al wat

Andere houding

vies bij een aanmelding is flink toegenomen,

trum proberen we in ieder geval de wachttij-

centrum diagnostiek en advies, maar het

De rol van GGzE centrum diagnostiek en ad-

geven Peter, Carien en Jeanne aan. “Voortaan nemen wij de screening én intake voor onze rekening, dus het hele traject van aanmel-

korter dan voorheen. Binnen ons eigen cen-

den zo kort mogelijk te houden, onder meer door het aantal intakes te verhogen.”

ding tot behandeling. Bij de oude werkwijze

Overbrugging

van een gesprek. De intakeprocedure ge-

hebben altijd te maken met een bepaalde

deden wij alleen de screening, in de vorm

beurde bij het centrum waar de cliënt onder

behandeling zou komen. Die route leidde tot lange wachtlijsten van soms wel een jaar.”

Nu zorgt het aanmeldteam voor een snelle schriftelijke screening, onder meer aan de

hand van een vragenlijst die de potentiële

cliënt thuis invult. Als hieruit blijkt dat een behandeling bij GGzE wenselijk is, organi-

seert het aanmeldteam de intakeprocedure.

Hoe je het ook went of keert, cliënten

wachttijd: tussen de aanmelding en de

screening, tussen de screening en de intake,

opgesteld worden. “Bij veel centra begint

de behandeling dan heel snel”, aldus Carien

ten aanzien van verwijzers. Flexibel en meer naar buiten gericht zijn, een open houding

aannemen; over dat soort zaken hebben we het met elkaar.”

legt Jeanne van de Ven uit. “Je wilde cliënten

beeld niet mogelijk omdat dit alleen over

beveiligde lijnen mag, wat erg lastig blijkt te zijn. “Alles moet nog via de post of fax,

en dat kost veel tijd”, zegt Jeanne van de Ven.

zijn. Mogelijkheden zijn psycho-educatie

kan samen met de cliënt het behandelplan

vraagt onder andere om een andere attitude

Digitaal contact met verwijzers is bijvoor-

komt dit door technische belemmeringen.

pleegkundige of psycholoog en een gesprek en eventueel nader diagnostisch onderzoek

willen nóg klantvriendelijker worden. Dat

Jarenlang moesten de ‘medewerkers triage’

GGzE bekijkt momenteel of bij langere

met een psychiater. Na een intakeoverleg

kan zeker nog beter, zegt Peter Geelen. “We

tussen de intake en de behandeling. Soms

Die bestaat uit twee vragenlijsten, een

interview met een sociaal psychiatrisch ver-

Er is dit jaar al veel gebeurd bij GGzE

wachttijden er overbruggingsoplossingen (bijvoorbeeld een cursus bij Binnen), het

verbeteren van wachtlijstcontact en meer tussentijdse informatie via de website en/of een folder.

zich erg kritisch opstellen richting verwijzers, bij wijze van spreken bijna buiten de deur houden uit angst dat alles op ons bordje

terechtkwam. Nu veel mensen via de Basis GGZ in de eerste- en tweedelijn geholpen

kunnen worden, is de situatie anders. Maar dat betekent ook dat het nieuwe aanmeld-

team zich heel dienstverlenend moet opstellen ten opzichte van verwijzers en meer tijd

moet steken in informatieverzameling. Voor sommigen is dat wennen, maar werkende weg gaat het steeds beter.”

Theijs. “Bij de centra waar we nog niet zover zijn, hopen we die afspraken ook te maken.

GGzE Magazine

9

Succesvolle aanpak van agressieproblemen

‘Voor weggaan heb je meer lef nodig’

Toen Peter wist dat hij vader zou worden,

“En lichamelijke klachten. Ik was dan heel

“Ik realiseerde me dat ik niet wilde dat mijn

kwam, kwam ook de spijt.” Dat laatste wordt

zocht hij hulp voor zijn agressieproblemen. kind mijn gedrag zou zien. Of erger nog:

over zou nemen.” De huisarts stuurde hem

door naar GGzE. Naast individuele therapie deed hij mee aan de training ‘Niet meer door het lint’. “Agressie is voor mij geen optie meer.”

‘Niet meer door het lint’ is een methode

waarmee de cliënt meer grip krijgt op zijn eigen gedrag en waardoor hij agressieve

uitbarstingen en geweld kan voorkomen.

GGzE heeft er al enkele jaren ervaring mee. Met veel succes, zegt Wim van Hal, sociaal

in de agressiecirkel, waarin alle fases van een agressieve uitbarsting beschreven staan, de ‘kater’ genoemd.

De cirkel begint bij de ‘triggers’, de zaken

die ervoor zorgen dat iemand zich op gaat winden. Vervolgens komt de opbouwfase: snel onrecht zien, denkfouten maken en

lichamelijke reacties zoals trillende handen of buikpijn. Via het ‘point of no return’ gaat het naar de agressie-uitbarsting en de kater.

psychiatrisch verpleegkundig specialist.

Alternatieven

voltooid het geweld is gestopt.”

tieven er zijn voor geweld. Van Hal: “Ze leren

“We zien dat bij iedereen die de cursus heeft De training is een samenwerking tussen

GGzE centrum volwassenenpsychiatrie en De omslag. Dertien weken lang komen

mannen met agressieproblemen bij elkaar

om gezamenlijk om te leren gaan met hun

In de training leren mannen welke alternainzien dat het probleem niet bij de ander

ligt, maar bij zichzelf en dat ze er iets aan kunnen doen. Voor weggaan heb je vaak

meer lef nodig dan voor geweld gebruiken.”

emoties. “De consequenties van hun agres-

Met Peter gaat het sinds het volgen van de

“Voor zichzelf, hun gezin, hun werk. Er zit

leden dat hij zijn laatste agressie-uitbarsting

sief gedrag zijn vaak groot”, zegt Van Hal.

meestal veel onvermogen in. Hier leren ze over hun onvrede te praten en die zonder agressie op te lossen.” Spijt

Peter leerde dat kwaad worden geen zin heeft en dat weggaan een beter gevoel

geeft dan iemand slaan. “Terwijl dat eerder

niet in me opgekomen zou zijn.” Wel was er na agressie en geweld altijd veel berouw.

10

moe, had alle energie verloren. Als ik tot rust

GGzE Magazine

training erg goed. Het is al ruim een jaar ge-

heeft gehad. “Ik heb geleerd vooruit te kijken en mijn kop erbij te houden. Mijn relatie is

ook veranderd, mijn vriendin durft veel meer

te zeggen zonder dat ze bang is dat ik kwaad

word. Maar ik denk dat er wel jaren overheen gaan voordat ik haar vertrouwen helemaal terug heb.”

De naam van Peter is om privacyredenen gefingeerd.

Zelf koken in plaats van kant-en-klaar

De maaltijd als ‘wauw!’ ervaring Cliënten die zelf op de afdeling hun warm

deldoelen en geef je extra bagage mee voor

verde kant-en-klaar maaltijden te nuttigen.

moet zorgen. Daarnaast is zelf koken een

eten klaarmaken, in plaats van aangele-

Deze nieuwe koers zet GGzE stap voor stap in gang. Een flinke omslag, maar de boodschap is helder: we doen het hier zoveel mogelijk als thuis.

Directeur behandelzaken Roelof Kleppe

liep al een tijdje rond met het gevoel dat

de maaltijdvoorziening voor opgenomen cliënten niet meer van deze tijd is. “Met

de kwaliteit van het kant-en-klare eten is

niets mis – ik heb het zelf geproefd en vond het verrassend lekker – maar qua beleving

vind ik dat voorgekookte eten uit die stalen

het moment dat iemand weer voor zichzelf stuk gezonder dan een vette hap halen.” GGzE heeft inmiddels de knoop doorge-

hakt: iedereen gaat op de afdeling koken,

individueel of in groepen en begeleid door medewerkers. Hier en daar wordt al wel

op afdelingen gekookt, maar nu wordt het

Kleppe zich heel goed. “Mensen reageren enthousiast maar ik verwacht ook weer-

stand. Medewerkers én cliënten zullen eraan moeten wennen.” Hij wil graag familieleden bij de nieuwe aanpak betrekken. “Bijvoor-

beeld door ze te vragen om een keer voor de afdeling te koken.” Aanbesteding

‘Life and Cooking’ valt samen met een nieuw aanbestedingstraject voor de maaltijdvoor-

ziening. Die aanbesteding staat in het teken van flexibiliteit. “We willen heel verschil-

lende producten kunnen afnemen, variërend

van verse boontjes om te doppen tot voorgekookte aardappeltjes die je alleen nog hoeft te bakken. Maar ook gekookte maaltijden,

omdat niet iedereen tegelijk overgaat op de nieuwe methode.” Afdelingen die meer tijd

nodig hebben, krijgen die ook. “We gaan het heel goed begeleiden.”

officieel GGzE-beleid. Het plan is geschreven

Wat Roelof Kleppe betreft is de nieuwe koers

heet ‘Life and Cooking’, naar het voorma-

“GGzE gaat dit gewoon doen! En ik kom

door beleidsmedewerker Tomas Göbbels en lige tv-programma. Het wordt fasegewijs

ingevoerd. Het is ambitieus, dat realiseert

vooral een kwestie van gezond verstand. graag meekoken als ze me vragen.”

kasten helemaal niks. Terwijl juist voor deze

cliënten de warme maaltijd een hoogtepunt van de dag is.”

Kleppe vergelijkt het graag met een studentenhuis, waar mensen individueel op een kamer wonen maar wel samen koken en

eten. “Een gezamenlijk moment op de dag

waar naar uitgekeken wordt. Het is een gezellige activiteit. En door het eten zelf klaar te maken, zie en voel je waar het vandaan

komt. Al gaat het maar om de aardappels die je geschild hebt. Ik zou het geweldig vinden als de warme maaltijd voor cliënten een ‘wauw!’ ervaring wordt.” Bagage

Roelof Kleppe verwondert zich regelmatig

over het feit dat in de psychiatrie veel zaken van cliënten worden overgenomen. “De

meeste mensen die bij ons opgenomen

worden, komen uit een thuissituatie waarin gekookt wordt. Waarom moet het dan bij

ons opeens zo anders? Het zal vast efficiënt zijn, maar als cliënten het zelf doen, dan

behouden of leren ze allerlei vaardigheden.

Daarmee kun je mooi aansluiten op behanGGzE Magazine

11

brein

PillBox: nooit meer je Mensen met psychiatrische problemen

Pilot

dicijnen. Ook liepen de medicijnzakjes niet

dicijnen in te nemen. In Huize Ignatius, een

Archipel enkele maanden meegedaan aan

bedrijf dat het apparaat ontwikkelt, neemt

vergeten nog wel eens om op tijd hun me-

locatie van GGzE centrum woonbegeleiding, is daarom een proef gedaan met de PillBox. Dit medicijnuitgifteapparaat geeft cliënten

een seintje als het tijd is om medicijnen in te nemen. Het verstrekt de juiste medicatie en zorgt ervoor dat het begeleidend team ge-

makkelijk een oogje in het zeil kan houden. De PillBox is een afgesloten kunststof ‘doos’ waarin een cartridge met een medicatierol zit. Als het tijd is om de medicijnen in te

nemen, geeft het apparaat licht. Na een druk op de knop rolt er via een uitgiftemond een zakje met de juiste pillen uit. Is er een half-

uur na het lichtsignaal nog niet op de knop gedrukt, dan volgt er een geluidsignaal.

Iedere PillBox staat in contact met een data-

GGzE heeft samen met zorginstelling

een pilot om te onderzoeken of de PillBox

een oplossing kan zijn voor cliënten die hun

medicatie vergeten. Bij drie cliënten werd de

PillBox in hun kamer geïnstalleerd. De eerste

ervaringen zijn positief, al waren er wat technische problemen. “Het onderzoek onder de eerste drie gebruikers laat zien dat het de

moeite waard is om hiermee door te gaan”,

zegt programmamanager woonbegeleiding Eric van Daele-Klaassen. “We hebben veel

leuke geluiden gehoord. Het grote voordeel van de PillBox is dat de cliënten minder

afhankelijk zijn van het begeleidend team. Ze krijgen meer autonomie en dat kan op

andere gebieden ook weer een groei geven. Bovendien levert het voor het begeleidend team een enorme tijdsbesparing op.”

center waar medewerkers snel kunnen zien

Verpleegkundig begeleider Yori van de Ven

uit de PillBox hebben ontvangen. De kans

cliënten wil heel graag op zichzelf gaan

welke cliënten wel of niet hun medicijnen

op fouten is minimaal: iedere medicatierol bevat een streepjescode, waardoor de rol

alleen gebruikt kan worden in de PillBox van de cliënt voor wie hij is bedoeld.

vindt het een mooi systeem. “Eén van onze wonen, maar kan dat niet omdat ze haar medicatie vergeet. Daarvoor moet ze nu

iedere keer naar ons kantoor komen.” Met de Pillbox kunnen Van de Ven en haar collega’s in de toekomst op afstand, via een speciale website, zien of de cliënt de medicijnen uit

de PillBox heeft laten rollen. Dit is geen ga-

rantie dat de medicijnen ook daadwerkelijk zijn ingenomen. De PillBox is dan ook niet

voor iedereen geschikt, benadrukt Yori. “Het gaat echt om cliënten die wat ondersteu-

ning nodig hebben bij het op tijd innemen van de medicatie.”

volgende versie.

“Nu de Pillboxen weer terug zijn naar

PillBox4U, missen de cliënten het apparaat”, zegt Van Daele-Klaassen. Als de vernieuwde

versie klaar is, proberen eerst de drie cliënten die aan de pilot meededen het apparaat

opnieuw uit. Wanneer alles naar behoren

werkt, komt het apparaat voor meer mensen beschikbaar, mits dit financieel haalbaar is. “Ik kan me goed voorstellen dat de PillBox

ook voor andere GGzE-centra heel bruikbaar kan zijn. Vooral nu er steeds meer ambulantisering van zorg is.” Face-to-face

Er schuilt volgens Van Daele-Klaassen één

nadeel in de PillBox. “Cliënten krijgen meer

eigen bevoegdheden, maar hebben daardoor minder face-to-face contacten met de hulpverleners. Het zou mooi zijn als dit onder-

vangen wordt door bijvoorbeeld beeldbellen. Misschien kunnen beide apparaten ooit geïntegreerd worden.”

Een andere wens van de programmama-

nager is dat apotheken flexibeler omgaan

met het aanpassen van de medicatierol. “De cliënt krijgt meestal een medicatierol voor een week. Wanneer een arts per direct de

medicatie aanpast, moet het begeleidend team met de hand de medicatie wijzigen.

Dat is tijdsintensief en vergroot de kans op fouten. Dat zou gebruiksvriendelijker moeten kunnen.”

De nieuwe versie van de PillBox is waar-

de eerste proeven bij GGzE bleek dat de

de tweede pilot van start.

uitgiftemond te klein was voor bepaalde me-

GGzE Magazine

deze ervaringen mee bij het maken van een

Volgende versie

De PillBox is nog volop in ontwikkeling. Uit

12

altijd even soepel van de rol. PillBox4U, het

schijnlijk in oktober beschikbaar. Dan gaat

poort Artikel voor pagina: 11

medicijnen vergeten Aantal woorden: 503

Te gebruiken beeldmateriaal: stockfoto van spelende kinderen van 1,5/2 jaar (met lego/ klei/potloden ofzo)

Gewenste opmaak: geen specifieke eisen

GGzE Magazine

13

Zelfs de stoerste vent laat zich masseren

geur. De helpenden worden ondersteund door een activiteitenbegeleidster van

De Boei die gespecialiseerd is in het vijlen, polijsten en lakken van nagels. “Vooral de dames vinden dat prachtig!”

In totaal melden zich per keer gemiddeld

twintig cliënten voor de wellness-middag. Dat is meer dan Geertje Vonk en Adriana

Yates, allebei helpende, verwacht hadden.

“Het was heel spannend”, vertelt Adriana.

“We hadden geen idee hoe de mensen het zouden vinden, zeker omdat ze vaak niet meer gewend zijn om zo aangeraakt te

worden. Maar het werkte meteen, je zag ze

ontspannen. Nu kijken mensen er echt naar

uit.” Geertje vult aan: “Zelfs de stoerste mannen, van wie wij nooit hadden gedacht dat

ze zouden komen, laten zich lekker scheren

en masseren.” Ze is verrast door de effecten. “Een hele onrustige cliënt die bijna niet kan

stoppen met praten, is zomaar stil als hij gemasseerd wordt of in een voetenbadje zit.” Het doel van de wellness-middag is drieledig, vindt Coen van Dijk. “We kunnen

mensen persoonlijke aandacht geven, wat helemaal Planetree is. De behandelingen

stimuleren de zelfverzorging van cliënten,

iets wat niet alleen GGzE maar ook familie erg belangrijk vindt. En tot slot hopen we de drempel te verlagen om ook buiten de

afdeling iets op te zoeken, bijvoorbeeld de kapsalon op het terrein.”

Wekelijkse wellness-middag voor cliënten Een stoelmassage, voetverzorging,

De Grote Beek, waaraan ik deelnam, kwa-

En wat vinden de cliënten zelf?

verzorging en make-up laten doen; dat

lemaal makkelijk of snel uitvoerbaar. Toen

Edith (58): De stoelmassage is geweldig.

nen, op de afdeling zelf. Rond diezelfde tijd

rustig van.

gezichtsmasker, handmassage, nagel-

klinkt goed! Een aantal cliënten van GGzE

centrum psychotische stoornissen kan zich wekelijks laten verwennen tijdens een wellness-middag.

hebben we gezegd: laten we klein begin-

startte GGzE met een pilot stoelmassages.

Goed voor lichaam én geest, want ik word er

Wij hebben beide initiatieven samenge-

Stan (56): Ik vind het voetbad lekker. Je mag

op Landgoed De Grote Beek. Door hun psy-

Van Dijk liet enkele helpenden van de

Fenna (50): Het is super allemaal. Af en toe moet

den ernstig beperkt en is de drempel naar

en zorgde voor budget om ‘verwenspullen’

eigenlijk niet, maar ik moet wel lachen.

Het gaat vooral om zeer kwetsbare cliënten chotische ziektebeeld zijn ze op veel gebieactiviteiten buiten de deur bijzonder hoog. Met dat in het achterhoofd ontstond de

verwenmiddag, vertelt assistent-centrummanager Coen van Dijk. “Uit de werkgroep wellness van GGzE medisch centrum

14

men leuke ideeën, maar ze waren niet al-

GGzE Magazine

voegd tot één laagdrempelige activiteit.”

afdeling en de stoelmasseur meedenken,

te kunnen kopen. Sinds januari wordt elke

dan een geurtje kiezen. Ik neem altijd rozengeur.

ik erom lachen als ik daar ben. Waarom weet ik

donderdagmiddag de huiskamer van twee

Han (54): Ik dacht meteen: dát is iets voor mij.

Koffie met koekjes staan klaar en etheri-

Mijn spieren ontspannen erdoor. En mooi dat

afdelingen ingericht als een beautysalon. sche oliën zorgen voor een aangename

Die mevrouw van de stoelmassage is heel goed. het allemaal gratis is!

Pilot ‘Wij Samen’ met Combinatie Jeugdzorg

‘Samen bekijken wat het kind nodig heeft’ Kinderen sneller terug laten keren naar

len, hopen we dat ze zo snel mogelijk weer

Inmiddels nemen acht cliënten deel aan de

doel van intensieve samenwerking tussen

Samen-coördinator Karen Geerts.

is heel mooi om samen, met verschillende

hun (vervangende) thuissituatie. Dat is het GGzE centrum kinder- en jeugdpsychiatrie

een gewoon leven kunnen leiden”, vertelt Wij

en Combinatie Jeugdzorg bij de behande-

Ingewikkeld

hechtings- en/of traumaproblematiek en

het verleden al vaker contact met elkaar

ling van kinderen met ernstige en complexe hun familie. In een pilot van een jaar, met de werknaam Wij Samen, bekijken beide instellingen hoe ze elkaars werk kunnen versterken.

De samenwerking richt zich grotendeels

op kinderen die uit huis geplaatst zijn en verblijven in De Widdonck in het dorp

Heibloem. Op deze locatie ondersteunt

Combinatie Jeugdzorg kinderen en jeugdi-

gen met een (dreigende) ernstige beschadi-

ging in hun ontwikkeling en/of een verstoorde relatie met ouders of omgeving. “Vaak

zijn daar kinderen die getraumatiseerd zijn.

Door ze samen met hun familie te behande-

GGzE en Combinatie Jeugdzorg hadden in over deze doelgroep. Maar nog niet eerder

kwam het tot een intensieve samenwerking, hoewel die wens er wel was. “Het is inge-

wikkeld om een goede weg te vinden”, legt Geerts uit. “We hebben te maken met ver-

schillende indicaties, financieringsstromen en dossiers en dat maakt het moeilijk.”

Eerder hielden die obstakels de samenwerking tegen. “Maar nu hebben we besloten het avontuur gewoon aan te gaan en

pilot. De eerste resultaten zijn positief. “Het disciplines, om één tafel te zitten en met

elkaar te kijken wat een kind nodig heeft. Samen kom je sneller tot creatieve oplos-

singen. Zo hebben we bijvoorbeeld psychoeducatie gegeven aan de groepsleiding van

een leefgroep in De Widdonck, voorafgaand aan de plaatsing van een cliënt. Zo kunnen we veel meer maatwerk leveren.”

Bovendien is het voor de medewerkers

van beide instellingen prettig werken. “We

kunnen kiezen uit een hoop deskundigheid. Ook verrijken we onze eigen kennis en dat is leuk.”

gaandeweg de zaken die we tegenkomen

Op inhoud is Geerts overtuigd van het

zien wat de resultaten zijn, zowel voor

of het ook financieel haalbaar is. Dat is een

op te lossen. Zodat we na een jaar kunnen de kinderen als voor het financiële plaatje.”

belang van Wij Samen. “De grote vraag is

belangrijk aspect van deze pilot.” De pilot loopt tot maart 2013.

GGzE Magazine

15

Nieuwe uitdagingen voor GGzE en zorgverzekeraar CZ

‘We hebben elkaar nodig’ De één ‘verkoopt’ behandelingen ten

en de minister van VWS een bestuurlijk

cialistische GGZ terechtkomen. GGzE moet

een kritische blik zorg in voor aangesloten

GGZ-sector voor 2013 en 2014 uit. Belangrijke

rol de organisatie straks wil innemen.

behoeve van cliënten, de ander koopt met klanten. Toch staan GGzE en zorgver-

zekeraar CZ veelal op één lijn als het gaat over de uitdagingen voor de toekomst.

Doel is immers de beste zorg voor de cliënt en de klant; uiteindelijk één en dezelfde persoon.

CZ en GGzE delen een lange historie met

speerpunten zijn onder andere het vervangen van opnameplekken door ambulante zorg, een grotere rol voor de huisartsen-

praktijk en het vergroten van transparantie en kwaliteit. Maar bijvoorbeeld ook doel-

matigheid en het scherper afbakenen van curatieve (geneeskundige) GGZ.

elkaar, zegt Harm Draad. “Waar we nu staan,

Veel punten uit het bestuurlijk akkoord

gelopen vier jaar zijn er in een sneltreinvaart

Ingrid Buuron. “Ons gaat het er vooral om:

hebben we samen opgebouwd. Vooral de afveel veranderingen geweest.” De manager

Verkoop en marketing van GGzE doelt op de

omslag in 2008 waarbij vrijwel alle GGZ-behandelingen van de AWBZ overgingen naar de Zorgverzekeringswet.

Ook de marktwerking en politieke besluiten drukken een stempel op de relatie tussen

staan al jaren in het inkoopplan van CZ, stelt wat levert elke euro die wij in de GGZ stop-

pen op voor onze klant? Dat is lastig vast te stellen, want we weten wel ongeveer wat

een behandeling kost, maar het effect is voor ons niet duidelijk. Daar willen we meer zicht op krijgen, al gaat dat niet van vandaag op morgen.”

zich daarop voorbereiden en bepalen welke Waar CZ sterk op stuurt, is de positie van

cliënten. Dit loopt als een rode draad door het inkoopbeleid. “Wij willen de rol van

onze klanten versterken en hun eigen regie bevorderen”, licht Ingrid Buuron toe. “Het

contact met een organisatie als Zorgbelang geeft ons zinvolle informatie voor ons in-

koopbeleid. We vinden bijvoorbeeld de inzet van ervaringsdeskundigheid steeds belangrijker. Een behandeling alleen is niet altijd

voldoende. Ervaringsdeskundigheid kan een grote meerwaarde hebben omdat daarmee

het herstelproces van de klant meer centraal komt te staan. Instellingen die daar veel

aandacht aan besteden, komen hoger op ons inkooplijstje.” Wat dat betreft zit GGzE wel

goed, vult ze aan. “Jullie zijn landelijk gezien een koploper.”

zorgaanbieders en zorgverzekeraars. “Niet

Ook GGzE streeft inzicht in effecten na. So-

Dit soort feedback is belangrijk voor GGzE,

de vraag van de klant. Ook GGzE moet hier-

wel met elkaar eens, zegt Harm Draad. “Als

ten behoefte aan hebben. Bovendien heeft

langer het zorgaanbod staat centraal, maar voor een inhaalslag maken”, vertelt Ingrid Buuron, zorginkoper curatieve GGZ bij CZ. “Verder krijgen onze klanten met steeds

meer verschillende zorgfinanciers te maken: zorgkantoor, gemeente, de verzekeraar

en de zorgaanbieders. Een goede afstem-

ming wordt steeds belangrijker.” En niet te

vergeten: meer doen met minder geld. Want terwijl de zorgvraag blijft groeien, moet er

wieso zijn beide partijen het op hoofdlijnen we van mening verschillen, gaat het meestal om de invulling van zaken en het effect van veranderingen.” Twee keer per jaar zit CZ

met de Raad van Bestuur van GGzE aan tafel om ontwikkelingen te bespreken, visies uit

te wisselen en eventuele fricties vast te stellen. Over lopende zaken hebben Draad en Buuron vaker contact.

stelt Harm Draad. “CZ weet waar hun klaneen zorgverzekeraar beter in beeld waar

bepaalde zorg al wel of nog niet beschikbaar is.” Dat cliënten het zorgaanbod meer en meer beïnvloeden, vindt hij een logische zaak. “Zeker de jonge generatie wil meer

betrokken worden bij een behandeling. Dat

zal steeds vaker leiden tot co-creatie van het behandelpakket.”

ook stevig bezuinigd worden.

Verschuiving

Kritische blik

Bestuurlijk akkoord

ving van tweedelijns naar eerstelijns zorg.

kritische blik vragen over de inhoud van de

Afgelopen juni tekenden vertegenwoordigers van diverse koepelorganisaties (zorg-

aanbieders, beroepsverenigingen, zorgver-

zekeraars, cliënten- en familieorganisaties)

16

akkoord. Hierin stippelen ze de koers van de

GGzE Magazine

Een belangrijke verandering is de verschuiEen uitdaging die CZ en GGzE gezamenlijk

oppakken. De toekomstige basis GGZ moet ervoor zorgen dat steeds minder mensen

met lichte psychische problemen in de spe-

Veel meer dan voorheen stelt CZ met een

zorg die GGzE levert. “Worden er voldoende

alternatieve ambulante zorgvormen ontwikkeld, is er genoeg aandacht voor vernieu-

wing – bijvoorbeeld via e-health – en zijn de

behandelingen bewezen effectief?”, somt

badwater weggooit.” Een voorbeeld hiervan

wat zij voor hun klanten belangrijk vinden.

wel eens tot discussie, want bewezen effect

mogen volgend jaar niet meer apart door

beaamt dat. “De huisartsen kunnen het

Buuron op. Met name dit laatste punt leidt is voor CZ een belangrijk criterium bij het wel of niet vergoeden van zorg.

Een winstpunt van deze ontwikkeling is dat

zijn de preventie-activiteiten van GGzE. Die

CZ gefinancierd worden. De bedoeling is dat gemeenten op dit vlak meer gaan betalen, maar garanties zijn er niet.

CZ en GGzE meer dan voorheen op inhoud

Macht

nóg beter. Ik zou graag zien dat de medisch

die bepaalt’ zou je kunnen concluderen dat

met elkaar praten, stelt Draad. “Maar het kan adviseur van CZ en behandelaars van GGzE elkaar vaker spreken. Het tempo van de

veranderingen gaat soms zo snel dat je

moet oppassen dat je het kind niet met het

We moeten het toch samen doen.” Buuron straks ook niet alleen. Voor onze klanten is

het belangrijk dat alle schakels in de keten

goed samenwerken. We hebben elkaar hard nodig.”

Uitgaande van het gezegde ‘Wie betaalt,

zorgverzekeraars wel erg veel macht hebben gekregen. “Als je macht goed gebruikt, is

daar niets mis mee”, vindt Draad. “Boven-

dien horen wij graag van de zorgverzekeraar GGzE Magazine

17

Changes laat zwerfjongeren niet los

Fases

Changes - de naam is bedacht door de

zwerfjongeren zelf - kent verschillende fases. Eerst melden jongeren zich aan bij Vraagpunt, de ‘voordeur’ van het project. Of ze

worden daar door bijvoorbeeld politie, maatschappelijk werk of een huisarts aangemeld.

Wie geschikt blijkt voor het traject, krijgt een persoonlijk begeleider toegewezen. Samen stellen zij een plan op om op alle levensgebieden de zaken op orde te krijgen. GGzE bekijkt of er sprake is van psychiatrische

problematiek en biedt wanneer nodig een behandeling aan.

Het plan wordt stap voor stap doorlopen.

Jongeren gaan weer naar school of worden geholpen bij het vinden van een baan.

Wanneer het ze zelf niet lukt onderdak te regelen, kunnen ze daarvoor terecht bij

Odulpha (Neos) of Vast en Verder (Leger des Heils). In een latere fase krijgen ze onder-

steuning bij het zoeken naar woonruimte en zelfstandig wonen. Juiste toon

Olthuis, die al meer dan tien jaar werkt met deze doelgroep, weet hoe belangrijk het is om de juiste toon te treffen. “Als je ze het

gevoel geeft dat jij wel even gaat vertellen hoe het zit, dan ben je ze zo kwijt. Ze hebben een allergie voor hulpverleningstaal

en meestal hebben ze totaal geen vertrouwen in hulpverleners. Daarom bepalen de

jongeren de agenda. Als ze in de kroeg willen De gemeente Eindhoven wil dat in 2014

begeleid. En dat is nodig, zegt Mathijs

regio een dak boven hun hoofd hebben. Om

ge en namens GGzE lid van het projectteam.

Het grote verschil met hulpverlening in het

in de maatschappij, ze hebben het gevoel

karakter. Twee jaar lang worden de jongeren

zestig procent van alle zwerfjongeren in de

dit doel te bereiken, hebben Neos, Het Leger des Heils en GGzE de krachten gebundeld in het project Changes. Twee jaar lang worden zo’n 170 zwerfjongeren begeleid naar een ‘normaal’ leven. “Wij laten niet los, ook al wordt het moeilijk.”

In maart ging Changes van start. Inmiddels

hebben ruim zestig zwerfjongeren zich aangemeld. Zij zijn of worden intensief

18

afspreken, dan doen we dat. En bij mij is er

GGzE Magazine

Olthuis, sociaalpsychiatrisch verpleegkundi“Deze jongeren hebben weinig vertrouwen dat ze er niet thuis horen. Het zijn beschadigde jongeren die vaak een verleden van

internaten hebben en ouders met psychi-

sche problemen of verslavingsproblematiek.” Een groot deel van de jongeren heeft zelf psychische problemen, loopt het risico in

de criminaliteit terecht te komen of krijgt problemen door drugsgebruik.

geen wachtlijst.”

verleden voor deze groep is het langdurige

begeleid, terwijl dit in het verleden vaak na een aantal maanden al ophield. “Een heel

belangrijk element van dit project is dat wij vasthouden”, zegt Olthuis. “Eén van onze

cliënten zit nu in de gevangenis, maar wij

blijven contact houden. We zijn ervan overtuigd dat die inspanning zich uiteindelijk terugbetaalt.”

Belevingsgerichte zorg leidt tot creatieve ideeën

Uitgaan van wensen, niet van problemen Ieder mens heeft wensen, ook cliënten die

wat hij tijdens een vakantie leuk vindt om te

nemen. In grote lijnen doorloopt een team

slag gaan met zulke wensen is de kern van

eten, kijken we of er op dat punt aankno-

in beeld krijgen (levensloop, wensen, ambi-

langdurig opgenomen zijn. Serieus aan de belevingsgerichte zorg. Bij GGzE centrum ouderenpsychiatrie doen ze dat al een

tijdje. Het resultaat: creatieve ideeën en tevreden cliënten.

doen. Als iemand het dan heeft over een ijsje pingspunten zijn om iets leuks te organiseren. Nadrukkelijk stilstaan bij wensen, daar

gaat het om. In de dagelijkse sleur vergeet je dat snel.”

Werken vanuit belevingsgerichte zorg is

Monique heeft een mooi voorbeeld. “Wij

nator Maria Polman en verpleegkundig

planning te werken. Zó laat de mensen uit

best een omslag, vertellen teamcoördi-

begeleider Monique Mentink, allebei actief op een klinische afdeling waar ouderen verblijven. “Eerst keken we vooral naar

iemands problemen en beperkingen. Nu

richten we ons juist met een positieve blik

op de kracht van een cliënt. Met als doel de kwaliteit van leven en zorg naar een hoger plan te tillen. De cliënt en zijn wensen staan centraal.” Uit eten

Belevingsgerichte zorg hoeft niet groot en

waren gewend met een strakke ochtendbed, zó laat eten, enzovoorts. Eén cliënte

wilde liever later opstaan, met eerst een kop koffie op bed om rustig op gang te komen.

Ook liet ze duidelijk merken door wie ze het

diverse stappen: profiel van een cliënt goed ties, eigen krachten), een brainstormsessie

om ideeën te verzamelen en vervolgens een

keuze maken. Dat kiezen doet de persoonlijk begeleider, alleen of samen met de cliënt. De bedoeling is dat er twee à drie ideeën

uitgepikt worden die snel en praktisch opgepakt kunnen worden. Alles wordt vastgelegd in een belevingsgericht plan. Soms wordt bij het uitvoeren van wensen een beroep

gedaan op mantelzorgers, vrijwilligers of (als de cliënt dit kan betalen) ZZP’ers.

liefst geholpen wilde worden. Klikte het niet,

Bij de klinische afdelingen ouderenpsychia-

ben haar wensen serieus genomen. Nu staat

dit traject. Het achterhalen van de wensen

dan ging ze soms slaan en krabben. We heb-

ze later op en zo vaak mogelijk met hulp van een ‘favoriete’ medewerker. Voor iedereen

pakt dat goed uit, want alles gaat een stuk ontspannender.”

trie doorloopt elke cliënt twee keer per jaar gebeurt op verschillende manieren. “Met

sommige cliënten kun je daar een ‘officieel’

gesprek over voeren, bij andere is dat lastig”, aldus Monique. “Dan probeer ik het spelen-

derwijs of haal ik informatie bij familieleden

spraakmakend te zijn, benadrukt Maria.

Stappenplan

vakantie wil, is dat vaak lastig uitvoerbaar.

via een stappenplan. Zes medewerkers zijn

Inmiddels zijn ook andere centra van GGzE

collega’s in deze nieuwe aanpak mee te

richte zorg.

“Als iemand aangeeft dat hij graag op Toch gaan we hierover in gesprek. We

vragen de cliënt hoe hij dat voor zich ziet,

Belevingsgerichte zorg toepassen gebeurt speciaal geschoold om al coachend hun

en m’n collega’s.”

bezig met het invoeren van belevingsge-

GGzE Magazine

19

GGzE werkte mee aan ‘Your Sensational Brain’

Hersenen die je voor de Alsof ik dronken ben loop ik tegen een

Lichte paniek

te hangen. Als ik mijn ogen mag vertrou-

binnen te stappen en dingen te ervaren.

bokszak aan. Die hoort daar helemaal niet wen, hangt ie een halve meter verderop. Maar de bril die ik draag, vervormt de

werkelijkheid en ook de volgende bokszak kan ik niet ontwijken. De zintuigen en het brein zijn fantastisch als ze goed werken,

maar een kleine afwijking zorgt al voor problemen. Bezoekers van de tentoonstelling

‘Your Sensational Brain’ in het Continium in Kerkrade ondervinden hoe dat voelt. GGzE werkte aan deze expositie mee.

Onder de noemer ‘Project Brain’ staat 2012

bij Discovery Center Continium in het teken

van het brein. In dit museum kunnen bezoe-

kers ontdekken wat wetenschap en techniek voor hun dagelijkse leven betekenen. In de

eerste helft van 2012 was er de tentoonstelling ‘Get Smart, Entertain your Brain’ over

het fit houden en maken van je brein. In de nieuwe tentoonstelling ‘Your Sensational

Brain’ laat het Continium zien hoe bijzonder het eigenlijk is wat er allemaal in onze her-

In de expositie nodigt iedere ruimte uit om

Als je door Your Sensational Brain loopt,

Bij één van de ruimtes staat ‘Wat voel jij?’.

gek houden. In de Vortex Tunnel draaien de

Nieuwsgierig ga ik naar binnen. Het is misschien niet het doel van de ruimte, maar

ik voel meteen een lichte paniek opkomen. Ik zie geen hand voor ogen. Naast mij gaat een harde toeter af en voel ik een flinke

windstoot. Mijn hart zit in mijn keel. Het lijkt alsof ik door mijn knieën zak. Maar nee, mijn knieën doen het prima, het is letterlijk de

grond die wegzakt. Ik draai me om en vind met moeite de ingang weer terug, ook al heb ik maar een paar stappen gezet.

Aan de andere kant van de ruimte - een

houten doos, zie ik nu - is de echte uitgang. Daar staat een beeldscherm waar duidelijk

op te zien is wat ik in het donker deed. Ik zie dat mijn ogen wijd opengesperd zijn, ook al

zag ik niets, en ik zie hoe ik voelend met mijn handen zwetend op zoek ga naar de kortste weg naar buiten. Een paar meisjes kijken giechelend mee.

senen gebeurt en hoe gemakkelijk we dat

Nu ik weet wat ik kan verwachten, dwing

Het Continium heeft voor deze tentoonstel-

gaan en de echte uitgang te vinden. Nu voel

als vanzelfsprekend aannemen.

ling samengewerkt met verschillende partners. De rol van GGzE is met name te zien in het laatste deel van de expositie, waar

mensen met een psychische aandoening ervaringsverhalen vertellen.

ik mezelf om nogmaals de duisternis in te

valt het op hoe vaak je hersenen je voor de ‘muren’ om mij heen en ik merk dat mijn

lichaam niet vooruit, maar opzij wil. Mijn

hersenen denken dat ik beweeg, terwijl het mijn omgeving is die om mij heen draait.

Het is leuk om het zo eens te ervaren. Maar wanneer je hersenen een permanente

storing hebben, heeft dit grote gevolgen.

Ook daar besteedt Your Sensational Brain

aandacht aan. Door de tentoonstelling heen staan luisterpalen opgesteld waar je kunt luisteren naar de ervaringsverhalen van

mensen met een psychische aandoening.

Barbara vertelt bijvoorbeeld over hoe leeg

ze zich voelt. “Als ik denk aan de toekomst, breekt het angstzweet me uit”, zegt ze

treurig in mijn linkeroor. Bart heeft het idee

dat de wereld zich tegen hem heeft gekeerd en denkt dat ze iets in zijn koffie hebben

gedaan. “Het is gewoon een groot spel en ze denken dat ik het niet doorheb.” Jelle heeft

moeite met het herkennen van emoties bij

anderen. Hij ziet gewoonweg niet of iemand boos is. “Emoties zeggen me niet zoveel.”

ik wat ik had moeten voelen. De grond die

Kamer

kussen. Binnen een paar seconden heb ik

ik op een andere manier kennis met Barbara,

onder me leek weg te zakken, is gewoon een het parcours doorlopen en sta weer buiten, opgelucht.

Aan het einde van de tentoonstelling maak Jelle en Bart. Alle drie hebben ze een eigen

kamer, waarin ze op een beeldscherm te zien zijn. Jelle vertelt in een interview over zijn

autisme. Naast de deur van de ruimte hangt uitleg over wat dat precies is. Barts ruimte

roept verwarring op, door het verspringende beeld met veel kleur en geluid. Het laat een klein beetje zien hoe het voelt om net als Bart een psychose te hebben.

In de kamer van Barbara staat een groot

hemelbed, waar ik op ga liggen. In de ‘hemel’ zie ik een filmpje over Barbara. Ze is depressief. De hele dag zit ze op de bank, laat de

post ongeopend op de grond liggen en wijst Alle suggesties van haar dochter af. Totdat die vraagt: “Zal ik de dokter bellen?”

20

GGzE Magazine

gek houden

Your Sensational Brain is tot en met

6 januari 2013 te bezoeken in Discovery Center Continium in Kerkrade. Voor

meer informatie, bezoek de website www.continium.nl.

GGzE Magazine

21

Steeds meer cliënten van woonbegeleiding doen mee

Sporten is gezond en gezellig Cliënten van GGzE centrum woonbegelei-

ding sporten wekelijks onder begeleiding in

een gymzaal in Eindhoven. Dat is al jaren zo,

wensen inbrengen.”

maar de laatste tijd is het aantal deelnemers

Na het sporten is het mogelijk om samen

ervaren dat sporten gezond én gezellig is.

en na te praten. “Dat is erg gezellig en het

enorm toegenomen. Steeds meer cliënten

Eric Smets, verpleegkundig begeleider senior, is blij met de groeiende belangstelling voor de sportactiviteit. “Echt heel leuk. We doen dit al zo’n vijf jaar, maar er kwam hooguit

een handvol cliënten op af. Sinds kort zijn we soms met wel vijftien mensen! Dat hebben we vooral te danken aan een collega van

casemanagement. Zij is de sportactiviteit flink gaan promoten.”

bij woonbegeleiding nog wat te drinken

gaat over van alles. Cliënten krijgen daar

vaak tips en ideeën mee. Dat maakt deze

activiteit méér dan alleen een sportuurtje.” Eric illustreert dit met een voorbeeld. “Een

cliënt kwam heel stil binnen. Hij zei niets uit zichzelf en vond het erg spannend allemaal. Nu, anderhalf jaar later, praat hij wél uit

zichzelf. En je merkt dat hij het fijn vindt om bij een groep te horen.”

De gratis gymles voor ambulante en

Gezond leven

woonbegeleiding vindt elke maandag van

het is een belangrijke pijler van de Plane-

opgenomen cliënten van GGzE centrum

17.30 tot 19.00 uur plaats. “In basisschool de Trinoom aan de Don Boscostraat, die een

eigen sporthal heeft”, vertelt Eric. “Om kwart over vijf verzamelen we bij het kantoor van

woonbegeleiding, waar de school vlakbij ligt. Samen lopen we er dan naartoe. Iedereen is welkom. Er komen zelfs cliënten uit Best en Dommelen op de fiets hierheen!” Eigen stijl

Vier verpleegkundig begeleiders staan afwisselend voor de sportende cliënten. Twee van hen volgden ooit een CIOS-sportopleiding,

onder wie Eric. “Omdat elke begeleider een

andere stijl heeft, is elke les anders. Maar er is wel een beetje een vast programma.” Hij

somt op: eerst een warming-up, dan ieder op z’n eigen niveau basisoefeningen, bijvoor-

beeld voor de buikspieren of voor een goede balans. Soms doe ik een circuitje. Tot slot

een halfuur spel, zoals basketbal, handbal

of bankvoetbal. Zelf eindig ik altijd met een

ademhalingsoefening om tot rust te komen.

22

Verder kunnen cliënten altijd hun eigen

GGzE Magazine

GGzE zet steeds meer in op gezond leven;

tree-visie. Bewegen hoort daarbij. “Fysieke

inspanning zorgt voor ontspanning van het

lichaam”, weet Eric. Tegelijkertijd stimuleert GGzE cliënten om zoveel mogelijk aansluiting te zoeken bij ‘gewone’ verenigingen.

“Sommigen lukt dat, maar het blijft lastig.

Bij ons sporten mensen in een vertrouwde

en veilige omgeving waar ze zichzelf kunnen zijn. Ik voel snel aan of iemand wat extra

aandacht nodig heeft, of juist even met rust gelaten wil worden. Ook financiën spelen een rol, want een sportschool kost geld.”

De inzet van de deelnemers is in ieder geval

hartverwarmend, aldus Eric. “Sommigen zijn echt superfanatiek en kennen hun eigen

grenzen niet goed. Die moet je afremmen.” Meer informatie: [email protected]

Column Raad van Bestuur

Toekomst van de langdurige zorg Een paar weken geleden was ik uitgenodigd

Dat dit voor een groot aantal cliënten te

Welzijn en Sport (VWS) om met hen mee te

aantal suïcides dat nog steeds jaarlijks

door het ministerie van Volksgezondheid,

denken over de toekomst van de langdurige zorg. In de voorbereiding van deze mee-

ting stond ik stil bij de terminologie die we

gebruiken: ‘langdurige zorg’. Deze term vind

ik achterhaald. Het is aanbodgericht, creëert

afhankelijkheid en gaat uit van beperkingen in plaats van mogelijkheden. In de jaren ‘90 spraken we in de psychiatrie al over LZA,

langdurig zorgafhankelijken, en blijkbaar

geldt dit nog steeds. Je zult het maar zijn, een LZA-cliënt!

Mijn boodschap bij VWS was dan ook:

voer een fundamentele discussie, ga niet

meer uit van het aanbod, maar spreek over

burgers met bepaalde kwetsbaarheden die gedurende een bepaalde periode in hun le-

ven ondersteuning en/of begeleiding nodig

hebben om terug in hun eigen kracht te ko-

men. Zorg dat iedere burger regie krijgt over zijn leven en dus ook over ziek zijn. Zorg ook dat we de ethische discussie mogen voeren over leven en dood, over menswaardigheid,

lang duurt, wordt duidelijk uit het groot plaatsvindt. Deze mensen vinden hun

situatie zo uitzichtloos dat ze zich, veelal op een heel eenzame wijze, van het leven

beroven. Iedere suïcide is er één teveel en ik word verdrietig van de individuele tragiek

die er altijd achter zit. Ook verdrietig is het om de familie te zien die blijft zitten met

onbeantwoorde vragen en soms ook boos-

heid richting de hulpverlening: ‘We hebben onze zoon aan jullie overgedragen in de

veronderstelling dat jullie goed voor hem

zorgen en jullie hebben verzaakt’. Ook laat iedere suïcide een litteken achter op het

professionele hart van de hulpverlener. Ik

kan me nog iedere cliënt herinneren die zich, in de tijd dat ik nog als verpleegkundige

werkte, van het leven beroofde. Bij sommigen was ik opgelucht dat ze zelf de moed

hadden genomen om het te doen vanwege de uitzichtloosheid en de enorm grote

lijdensdruk, maar ook verdrietig omdat ze er wel helemaal alleen voor stonden.

respect voor ieders keuze en het herkennen

Mensen kiezen er over het algemeen niet

nitie subjectief is en dus niet in protocollen

zijn. Het is moedig om vanuit politiek en het

en erkennen dat kwaliteit van leven per defivast te leggen is.

In de geestelijke gezondheidszorg wordt het debat over leven en dood ook gevoerd en

wordt serieus ingegaan op termen als ‘zelfbeschikking’ en ‘eigen regie’. Mensen met

een persistente doodswens kunnen, samen met hun naasten, een traject opstarten.

Na gedegen onderzoek en vele gesprekken,

waarmee wordt getoetst of deze wens écht

voor om langdurig van zorg afhankelijk te veld het debat te voeren over ethiek, zelf-

beschikking, empowerment en grenzen van zorg. Ik hoop dat de tijd rijp is en dat we

ons niet blijven verschuilen achter systeemwijzigingen en harde bezuinigingsopdrachten.

Ik doe een oproep aan iedereen om het lef te hebben deze discussie te voeren!

persistent is en geen schreeuw om aan-

dacht, worden ze uiteindelijk begeleid naar gene zijde.

Marie-Louise Vossen Raad van Bestuur GGzE GGzE Magazine

23

Haar zelfvertrouwen, haar toekomst! Opstandig en boos, soms zelfs agressief. Maar ook gevoelig en lief. Jouw kind. Ze is onvoorspelbaar. Juf weet er geen raad mee. Klasgenootjes willen na school niet met haar afspreken. Ze trekt zich terug. Vraagt steeds vaker: waarom ben ik anders? Laat GGzE helpen. Met deskundig onderzoek, een heldere diagnose en een goede behandeling. Ze leert zichzelf kennen, krijgt zelfvertrouwen. Kijk, ze lacht weer!Wij zijn er als je ons nodig hebt. Kijk op www.ggze.nl naar wat wij je kunnen bieden.