Yin-Yang in de Chinese gezondheidszorg. Dienst met kerst in verre vreemde landen Zwevende kikker Overwerk is not-done en levert hoge boetes op

4 Jaargang 22 - december 2011

Het tijdschrift van de LVAG

Yin-Yang in de Chinese gezondheidszorg Dienst met kerst in verre vreemde landen Zwevende kikker Overwerk is not-done en levert hoge boetes op

Is iemand u voor geweest?

Stuur dan een e-mail naar [email protected]

Vraag de USB-dokter van Sibbing & Wateler aan door een e-mail te sturen naar [email protected] o.v.v. uw naam, adres, telefoonnummer, e-mailadres, specialisme, einddatum opleiding en huidige werksituatie. Vermeld als onderwerp: consult USB-dokter.

consulteer de usb-dokter van sibbing & wateler Heeft u uw opleiding tot specialist bijna afgerond? Consulteer dan de USB-dokter van Sibbing & Wateler. Deze verwijst u door naar nuttige informatie over tal van financiële vraagstukken die tijdens uw opleiding niet of nauwelijks aan de orde komen. Sibbing & Wateler is een onafhankelijk financieel adviesbureau, gespecialiseerd in de praktijkbegeleiding van vrije medische beroepsbeoefenaren, waaronder medisch specialisten. vraag direct aan: Wilt u de USB-dokter consulteren? Stuur dan direct de antwoordkaart in!

Praktijkvestigingen MaatschaPscontracten Praktijkfinancieringen financiële Planning verzekeringen Pensioenen hyPotheken

telefoon: (0318) 544 044 - www.sibbing.nl

SiBBing & Wateler iS HoofDSponSor van De lvag.

VOORWOORD

Colofon Redactie Daniël Dresden, hoofdredacteur Lisette Kunz, hoofdredacteur Heidi Wals, eindredacteur Carina Bethlehem Saskia Bulk Anika Dam Janine Nuver Anna Roukens Ralph Hartman, adviseur Redactieadres Postbus 20058, 3502 LB Utrecht T (030) 670 27 05, F (030) 670 27 00 E [email protected] Dagelijks bestuur LVAG Ingrid Desar, voorzitter Suzanne Booij, vicevoorzitter Gabie de Jong, secretaris Ernst Schoenmaekers, penningmeester Charlotte de Bruin, lid Laurien Daniels, lid Inge de Jong, lid Wout van der Meij, lid Niene Peek, lid Secretariaat LVAG Postbus 20058, 3502 LB Utrecht T (030) 670 27 05, F (030) 670 27 00 E [email protected] I lvag.nl Uitgever LVAG, Utrecht Pre-press en drukwerk Drukkerij Het Centrum Utrecht BV Fotografie omslag Jeroen van den Boer Ontwerp Foto: Andy List Advertentie-exploitatie Cross Advertising Westerkade 2 3116 GJ Schiedam T: 010 – 7421023 E: [email protected] W: www.crossmedianederland.com Abonnementen AIOS is het tijdschrift van de Landelijke Vereniging voor Medisch Specialisten in opleiding (LVAG). Het tijdschrift wordt vier keer per jaar uitgegeven en is gratis voor alle aios in Nederland. Als u AIOS niet ontvangt, neem dan contact op per email [email protected]. Abonnementen: Nederland € 20,- incl. btw. Overig buitenland € 30,-. Losse nummers € 6,- incl. btw, excl. verzendkosten. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. De eerste abonnementsperiode loopt tot het eind van het kalenderjaar. Daarna wordt het abonnement telkens stilzwijgend met een jaar verlengd. Opzeggingen dienen ten minste twee maanden voor de aanvang van een nieuwe abonnementsperiode te worden gericht aan het redactie-adres. Oplage: 5.600 ISSN: 0928-611X Jaargang 22 © 2011 LVAG. Alle rechten voorbehouden. Artikelen geven de mening weer van auteurs en niet noodzakelijkerwijs van LVAG c.q. AIOS. Niets uit dit tijdschrift mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of welke wijze dan ook, zonder toestemming van de uitgever.

Voor deze buitenlandspecial van de AIOS schrijf ik heel toepasselijk mijn laatste voorwoord als voorzitter van de LVAG vanuit New York City. Voor een maand kijk ik mee bij de afdeling oncologie van het Mount Sinai Hospital in NYC en in het Beth Israel Deaconess Medical Center in Boston. Een spectaculaire ervaring, kan ik jullie vertellen. Na 4,5 jaar LVAG was ik misschien wel een beetje een notoire mopperaar geworden. Het is immers de taak van de LVAG om zich altijd in te zetten voor beter, bijvoorbeeld een betere opleidingskwaliteit, beter opleidingsklimaat, betere arbeidstijden en arbeidsomstandigheden. ’Beter’ betekent ook dat je vanuit een bepaalde negatieve insteek komt. En dan blijkt zo’n buitenlandstage opeens heel heilzaam. Want de Amerikaanse collega’s in opleiding werken 80 uur per week. Dan is onze 48 uur toch echt beter, zelfs met alle overtredingen. De efficiëntie in het Amerikaanse systeem is voor mij ver te zoeken. Een patiënt onderzoeken is gevaarlijke business: een mannelijke dokter waagt zich hier niet alleen aan borstonderzoek bij een vrouw met een ulcererende mammatumor. Hier moet alles door iedereen verklaard worden. Bijvoorbeeld een informed consent van de patiënt om een CT-scan te mogen maken, de supervisor die elke dag in de status moet verklaren dat hij/zij het eens is met de aantekeningen van de aios, de vooraf gekregen bevestiging van de verzekeraar dat de behandeling vergoed zal worden, etc. En nog iets essentieels: koffiekamers bestaan hier niet; je kop koffie moet je zelf bij de Starbucks kopen. Hier in Amerika wordt ik zowaar trots op de Nederlandse zorg met zijn efficiëntie, toegankelijkheid en hoge niveau. Trots op de volwaardige rol die de aios in dat zorgsysteem hebben. Trots op de mooie opleidingen die wij hebben/volgen. En ook trots op de LVAG, die hier al 50 jaar aan bijdraagt. Kan ik mij nog een betere afsluiting van mijn voorzitterschap wensen? Vanuit New York wens ik de LVAG en alle aios het allerbeste toe. Ingrid Desar

Inhoud LVAG-nieuws Even voorstellen: Charlotte de Bruin en Wout van der Meij Prof. dr. Didi Braat is de beste opleider in 2011 De leerling & De meester Wat kunnen we leren in het buitenland? Buitenlandse aios in opleiding in Nederland Yin-Yang in de Chinese gezondheidszorg Nuttige adviezen voor een kijkje buiten de grenzen LAD: Aios over de grens Dienst met kerst Verhalen voor de donkere dagen Column: Buitenlandse reizen

pag. 2 5 6 8 10 16 18 19 20 21 22 24

december 2011

1

VERENIGINGSNIEUWS

LVAG-nieuws In deze rubriek brengt het LVAG-bestuur je op de hoogte van alle nieuwtjes: zo is er en verslag van de Lustrumavond, nieuws over bestuurswisselingen binnen de LVAG en informatie over opleidingskosten. Alles wat voor aios Gabie de Jong, secretaris LVAG van belang kan zijn.

Nieuwe website: www.lvag.nl!

Wissel bestuursleden Het dagelijks bestuur van de LVAG heeft onlangs afscheid genomen van twee van haar bestuursleden: Monika Lens-Kerckhoffs en Annemarie van den Berg. Wij willen hen beide graag nogmaals bedanken voor hun inzet voor de LVAG en de aios in de afgelopen jaren. Met trots stellen wij meteen twee nieuwe bestuursleden voor: Charlotte de Bruin en Wout van der Meij. Elders in dit nummer worden zij voorgesteld.

Nieuwe LVAG-folder De LVAG heeft een vernieuwde en verbeterde website; www.lvag.nl! Hierop vind je onder andere handige antwoorden op veel gestelde vragen aan de LVAG, onze twitterberichten, het laatste nieuws en links naar relevante websites. Nieuw is ook het ‘aios ALARM’ waarmee je met een druk op de knop al je vragen kunt stellen aan de LVAG. Wij zijn erg benieuwd naar jullie reacties!

De LVAG wordt in 2011/2012 in een nieuw jasje gestoken. Naast een geheel vernieuwde website zijn er nieuwe folders waarop voor iedere a(n)ios te lezen is wie de LVAG is en wat de LVAG doet. De achterzijde van deze folder zal gevuld worden met nieuws of nuttige informatie of actuele ontwikkelingen op opleidingsgebied.

LVAG en De Jonge Orde tegen het profijtbeginsel

Het profijtbeginsel: het principe dat iemand die van openbare voorzieningen profijt trekt daarvoor betalen moet, staat wederom hoog op de agenda van de LVAG en De Jonge Orde (DJO). Een eigen bijdrage door aios aan de opleiding heeft volgens de twee besturen grote negatieve gevolgen voor aios. De LVAG en DJO schreven daarom een visiedocument over dit onderwerp dat is aangeboden aan het ministerie van VWS. Een brief met daarin het belangrijkste standpunt wordt inmiddels verspreid onder de betrokken partijen zoals de VWS, STZ, NFU, OMS/opleiders. Volg de laatste ontwikkelingen op de website www.lvag.nl en in de volgende uitgave van AIOS.

2

december 2011

VERENIGINGSNIEUWS

Lustrumavond De LVAG bestaat vijfig jaar! Om dat te vieren, werd in maart 2011 al de ‘Maand van de AIOS’ gehouden, met onder andere een ’LVAG on tour’, een speciale lustrumuitgave van AIOS en aanbiedingen voor aios op onze website. Op 27 oktober 2011 vond de afsluitende lustrumavond plaats. Hiermee bedankte de LVAG haar gesprekspartners, medewerkers en sponsoren voor de prettige samenwerking. We hopen hier nog vele jaren mee door te gaan. Voorzitter Ingrid Desar hield een korte introductie, waarna professor Nieuwenhuijzen Kruseman, Gezellige afsluiting van de lustrumavond voorzitter van de KNMG en oud-voorzitter van de LVAG een presentatie hield over de LVAG in begin jaren tachtig. Ter gelegenheid van deze avond zocht hij het aantal vermeldingen over de LVAG in Medisch Contact na, vanaf de jaren zestig tot nu. Hieruit bleek dat er in de afgelopen vijftig jaar twee hoogtepunten zijn geweest: in 1980 en in 2010-2011. Wellicht dat deze bevinding een indicatie geeft voor twee actieve bestuursjaren en daarmee complimenteerde hij het huidige bestuur. Een analyse van de gepubliceerde artikelen in 1980 maakte duidelijk dat het onderwerp ‘werktijden’ ook toen al op de LVAG-agenda stond. Echter, de aanleiding verschilt nogal van nu. Destijds werden de werktijden van aios (en specialisten) door de LVAG onder de loep genomen, om zo een eerste aanzet te geven voor de discussie rondom werkeloosheid onder medisch specialisten. Een verlaging van het aantal werkuren leidde volgens een simpele berekening tot een tekort aan medisch specialisten en was daarmee een oproep voor uitbreiding van de opleidingscapaciteit. Aansluitend liet Ingrid Desar zien dat de huidige agenda van de LVAG duidelijk wat andere accenten kent. Opleidingskwaliteit en competentiegericht opleiden waren dertig jaar geleden geen issue, maar zijn nu een van de belangrijkste aandachtspunten van de LVAG. Als laatste werd door mevrouw Erna Charbon, kunsthistorica, een lezing gegeven over Ziekte en Kunst. Aan de hand van een reis door de tijd liet mevrouw Charbon met een reeks schilderijen zien hoe op de gedetailleerde en natuurgetrouwe schilderijen uit de 15e en 16e eeuw ziektebeelden te herkennen zijn. Daarnaast zijn in latere periodes veel schilderijen gemaakt over doktoren aan het werk, bijvoorbeeld bij patiënten met liefdesverdriet. Andere schilders laten ons met name zien hoe zij zelf tegen de wereld aan keken en waaruit soms ook blijkt dat deze schilders eigenlijk patiënten waren met bijvoorbeeld een geestesziekte, Leonardo da Vinci’s Mona Lisa heeft zoals Vincent van Gogh. xanthelasmata bij haar linker ooghoek en een lipoom op haar rechter De avond werd afgesloten met een gezellige borrel in het Rasatheater te hand, duidend op hyperlipidemie Utrecht.

december 2011

3

VERENIGINGSNIEUWS

Nieuwe praktische app voor aios Praktische, werkondersteunende en specialisme-overstijgende informatie direct bij de hand op je werkplek. Dat biedt de nieuwe gratis app voor aios. De app kent drie soorten informatie: • naslaginformatie in pdf-formaat over bijvoorbeeld het arbeidstijdenbesluit, detachering of het digitaal portfolio; • adressen van nuttige websites, zoals LVAG, PubMed, CBOG, CCMS, De Jonge Orde (DJO) en Project Modernisering Medische Vervolgopleidingen; • contactadressen. Bij wie moet je zijn als je een vraag hebt die niet over de inhoud van je werk gaat? Bijvoorbeeld voor registratie of voor erkenning van een buitenlands diploma. De app is te vinden in de App Store en de Android Market. Zoeken op ‘aios’. De aios-app is een initiatief van het netwerk Arts Assistenten van project Idealoog van SoFoKleS, in samenwerking met De Jonge Orde, LVAG, OMS en KNMG. De app is ontwikkeld door Pieter Kubben, aios neurochirurgie in MUMC+, bekend van de app NeuroMind. Meer informatie: www.aiosapp.nl Joop K. de Vries

4

december 2011

AIOSdag 5 november

Op 5 november 2011 organiseerden de LVAG, De Jonge Orde en de Orde van Medisch Specialisten voor de 19e maal de landelijke AIOSdag in de Domus Medica te Utrecht. Op deze dag kan je in één klap op de hoogte worden gehouden van alles wat je moet weten als aankomend medisch specialist. Kortom, de perfecte voorbereiding op je volgende stap als medisch specialist! Met 120 inschrijvingen was de dag volledig volgeboekt. Diverse workshops, zoals ‘Werken als medisch specialist in dienstverband’, ‘Werken als medisch specialist in vrij beroep: contracten & goodwill’, ’Oriënteren op een differentiatie in de opleiding’ en ‘Psychiater in vrije vestiging en dienstverband’, werden druk bezocht. Klap op de vuurpijl was de uitreiking van de opleidingsprijs aan prof. dr. Didi Braat, gynaecoloog en opleider in het UMC St Radboud te Nijmegen (zie pagina 6 en 7 van dit nummer voor meer informatie).

Vergoeding Opleidingskosten Het antwoord op de vraag ‘Welke opleidingskosten dienen te worden vergoed?’ lijkt weer een stapje dichterbij te komen. Op de AIOSdag werd door dr. P. Joep Dörr (gyneacoloog, opleider MC Haaglanden, voorzitter Raad Opleiding van OMS) de notitie ‘Vergoedingen van Opleidingsactiviteiten’ uitgereikt aan de voorzitters van de LVAG en de DJO. In deze notitie is het gezamenlijke standpunt van alle wetenschappelijke verenigingen opgenomen. De kernpunten zijn: 1. Transparantie over de besteding van opleidingsgelden uit het Opleidingsfonds is essentieel. 2. Om de opleiding professioneel vorm te geven dienen opleiders gecompenseerd te worden voor de opleidingsinrichtingen. 3. Verplichte opleidingsactiviteiten dienen altijd 100% vergoed te worden door de opleidingsinrichtingen aan aios. De notitie, met daarin de details en de criteria die worden gehanteerd, is in te zien op de website van de LVAG (www.lvag.nl). Mocht heb je vragen over deze notitie, mail dan naar [email protected].

VERENIGINGSNIEUWS

Even voorstellen Nieuwe bestuursleden

Charlotte de Bruin (1985) studeerde tussen

Wout van der Meij (1981) is momenteel twee-

2003 en 2009 geneeskunde aan het UMC St Radboud te Nijmegen. Na haar studie is zij direct in opleiding gegaan tot internist en op dit moment werkt zij in het Slingeland Ziekenhuis te Doetinchem. Naast haar studie zong Charlotte in een studentenkoor en was actief in meerdere commissies van het koor en een studentenvereniging. Daarnaast had zij twee jaar zitting in de Nijmeegse co-raad. Ook zat zij in het dagelijks bestuur van het LOCA Congres 2009, waarbij zij verantwoordelijk was voor de PR van het tweede landelijke congres voor coassistenten. De LVAG is daarom voor haar een logische stap; ze kan zich nu inzetten voor alle aios. Als specialisten in opleiding hebben we allen te maken met de MSRC. Om de samenwerking tussen aios en de MSRC zo prettig mogelijk te laten verlopen, zal Charlotte maandelijks actief meepraten bij de MSRC. Vanwege haar achtergrond met PR zal zij vanuit het LVAG-bestuur de AIOS-redactie ondersteunen, om elk kwartaal weer een AIOS met veel nieuws en wetenswaardigheden te laten verschijnen.

dejaars aios heelkunde in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis te Nijmegen. In het verleden heeft Wout al menige vergadering bezocht. Als student was hij bestuurslid van de IFMSA-Nijmegen en IFMSA-nationaal (International Federation of Medical Students’ Associations) en heeft hij ‘Het Voorspel’ ontwikkeld; een programma seksuele voorlichting door medisch studenten voor middelbare scholieren. Verder heeft hij bij de GGD-Nijmegen afdeling Jeugdgezondheidszorg gewerkt en als universiteitsdelegatielid de UN World Summit on Sustainable Development bezocht. Tijdens zijn opleiding tot tropenarts was Wout de penningmeester van TROIE (Nederlandse Vereniging voor Tropische Geneeskunde – werkgroep voor Tropenartsen in Opleiding). Bovendien was hij als TROIE-afgevaardigde in het Concilium Opleiding Tropische Gezondheidszorg betrokken bij positief ingrijpende veranderingen in de opleiding tot tropenarts. Tijdens zijn werk als tropenarts in India en de eerste jaren van de opleiding is het stil geweest aan het bestuurlijke front. Echter, het kriebelt weer om de bestuurlijke draad op te nemen. Wout zal per november 2011 het LVAG bestuur versterken door onder andere de PR en de website op zich nemen. Hierin zal hij zich inspannen om met hulp van de traditionele én de nieuwe media de dialoog met de juniorverenigingen te verintensiveren en in deze roerige tijden de stem van de aios nog duidelijker te laten spreken. Wout zal ook de LVAG vertegenwoordigen in de Adviesraad van het College Geneeskundige Specialismen en daar actief meedenken in het belang van de aios.

december 2011

5

VERENIGINGSNIEUWS

Prof. dr. Didi Braat is de beste Sinds 2009 reiken de LVAG en De Jonge Orde samen de Opleidingprijs uit aan de beste opleider van Nederland. De prijs is in het leven geroepen om waardering uit te spreken voor de opleiders, en voor hun stimulerende en motiverende werk. Met het moderniseren van de medische vervolgopleidingen komt er immers steeds meer kijken bij het opleiden van goede medisch specialisten. Prof. dr. Didi Braat is gynaecoloog en opleider in het UMC St Radboud te Nijmegen en wordt bejubeld door haar aios.

Competentiegericht opleiden, nieuwe opleidingsplannen, feedback geven, het verzorgen van een kwalitatief goed en uitdagend onderwijsprogramma. Het is er voor opleiders in de afgelopen jaren niet makkelijker op geworden. Gelukkig zijn er in Nederland genoeg opleiders die het leuk vinden om energie te steken in de verbetering van de opleiding tot medisch specialist.

een symbolisch beeldje krijgt de winnende opleider ook een geldbedrag, dat geheel geïnvesteerd mag worden in het nog verder verbeteren van de opleiding. De afgelopen twee jaar kregen dr. Robert Pierik (in 2009), chirurg in de Isala Klinieken in Zwolle, en dr. Paetrick Netten (in 2010), internist in het Jeroen Bosch ziekenhuis in Den Bosch, deze prijs uitgereikt.

Het uitreiken van de prijs gaat gepaard met veel publiciteit en levert niet alleen de opleider, maar ook het ziekenhuis veel positieve reacties op. Naast de uitreiking van

Genomineerden Ook dit jaar zijn er weer veel enthousiaste, goed gemotiveerde aanmeldingen binnengekomen. Uit de aanmeldingen is door een vakju-

ry, bestaande uit verschillende belangrijke spelers uit het veld, een selectie gemaakt. Dit jaar is er specifiek gekeken naar hoe de opleiders ‘het nieuwe opleiden’ hebben geïmplementeerd. Hierbij heeft de jury onder andere gelet op goed gestructureerd onderwijs, aanwezigheid van een digitaal portfolio, vergoeding van congressen en studiemateriaal en een veilig opleidingsklimaat. Het was een lastige opgave, maar de jury heeft uiteindelijk drie opleiders kunnen nomineren: dr. C. Keijzer (anesthesiologie, AMC te Amsterdam), prof. dr. D.D.M. Braat (gynaecologie en obstetrie, UMC St Radboud te Nijmegen) en dr. C.F. van Dijke (radiologie, MCA te Alkmaar).

Minister Edith Schippers overhandigt de Opleidingsprijs 2011 aan opleider Didi Braat

© Theo Captein 6

Vind je dat ook jouw opleider het verdient in het zonnetje gezet te worden? Houd dan onze website en het blad AIOS goed in de gaten! Want volgend jaar: nieuwe ronde, nieuwe kansen...

december 2011

VERENIGINGSNIEUWS

opleider van Nederland 2011 Advertentie

Mednet

© Theo Captein Blijdschap en enthousiasme bij de aios en Didi Braat

Bij dit nummer van AIOS is het nieuwste nummer van Mednet Magazine bijgevoegd, een special voor jonge artsen. De redactie van Mednet brengt in deze special interviews, achtergrondverhalen en nieuws voor a(n)ios. Zo is er een artikel over de sociale mores in de artsenwereld en worden twee jonge hoogleraren geïnterviewd. Ook is er een verhaal over de opleidingseisen en wordt er aandacht besteed aan promoties van jonge artsen. Mednet Magazine vormt samen met de website www.mednet.nl en Mednet TV een onafhankelijk medium voor artsen. De redactie schrijft over de arts als clinicus, wetenschapper, collega, ondernemer, maar ook als partner en ouder. Aios kunnen een gratis abonnement nemen op Mednet Magazine: www.mednet.nl.

© Theo Captein

De eerste trainees van BKV zijn succesvol gestart! pen. Dr. Christiaan Keijzer ontving de tweede prijs en dr. Kees van Dijke mocht de 3e prijs in ontvangst nemen.

Als trainee staat, naast werken en ervaren, ook het leren en ontwikkelen van jezelf centraal. Dit traject kun je optimaliseren door te leren van elkaar tijdens intervisiebijeenkomsten.

Laurien Daniels en Inge de Jong, bestuur LVAG

Wil je hier meer over weten? Onze consultants staan je graag te woord.

Genomineerden dr. C.F. van Dijke, prof dr. D.D.M. Braat en dr. C. Keijzer Tijdens de AIOSdag, gehouden op 5 november in de Domus Medica, hebben de drie genomineerden een overtuigend pleidooi gehouden waarom juist zij deze prijs zouden verdienen. De aanwezige aios hadden uiteindelijk de beslissende stem en kozen Didi Braat tot definitieve winnaar. Edith Schippers De prijs is dit jaar uitgereikt door niemand minder dan onze minister van Volksgezondheid, Edith Schippers. Zij heeft Didi Braat tot de gelukkige winnaar mogen uitroe-

Neem contact op

+31 (0)888 - 22 55 88 www.werkvoorartsen.nl

vacatures - loopbaanadvies - werving & selectie - job alert > www.werkvoorartsen.nl

december 2011

7

In deze buitenlandspecial een aangepaste Meester en Leerling. Corneel Honingh doet zijn opleiding in het Duitse Wesel. Om praktische redenen heeft Corneel zelf zijn opleider geïnterviewd en de antwoorden in het Nederlands vertaald.

De leerling & De meester PERSONALIA Corneel Honingh, 34 jaar, ongehuwd, geen kinderen STUDIE 1996-2004 medische biologie & 1998 -2004 geneeskunde, beide Universiteit van Amsterdam (UvA) OPLEIDING 2008-heden, algemene heelkunde, Marien Hospital Wesel

PROEFSCHRIFT Geen

LOOPBAAN 2007 anios Kinderheelkunde, Erasmus MC, Sophia 2008 begin opleiding algemene heelkunde, Marien Hospital Wesel 2009 Oprichting: www.inopleiding.de

BEWONDERT Mensen met doorzettingsvermogen, aandacht en tijd voor anderen

1991-1997 geneeskunde Ruhr-Universität Bochum

1997- 2002 algemene heelkunde, Bochum, Krefeld & Herten 2002 -2006 traumachirurgie & orthopedie, Bochum 2000 twee- tot vierjaars resultaten cementvrije Pressfit-Kom met Digitale Migratieanalyse met DiagnostiX 2048 1997 –2000 Chirurgische Universitätsklinik BG-Klinik, Bergmannsheil Bochum 2000 –2000 Chirurgische Abteilung, St. Josefshospital Krefeld 2000 –2002 Chirurgische Klinik, St. Elisabeth-Hospital Herten 2003 –2011 Chirurgische Universitätsklinik BG-Klinik, Bergmannsheil Bochum Prof. Gert Muhr, orthopedisch chirurg, mijn opleider

ERGERT ZICH AAN Kortzichtigheid en onnadenkend gedrag

Onrecht, zelfoverschatting en inefficifintie

KLEINE GENOEGENS Windsurfen, golf, voetbal & snowboarden

Familie, met mijn drie dochters, voetbal & reizen

ZOU IN TWEEDE LEVEN Hopelijk wel in één keer worden ingeloot en meer windsurfen tijdens mijn studententijd

8

Levent Özokyay, 40 jaar, gehuwd, 3 dochters

december 2011

Precies hetzelfde doen of voetbaltrainer worden

Bent u in uw huidige functie nog direct betrokken bij klinische zorg en de opleiding van aios? Özokyay: Gelukkig wel, want mijn belangrijkste doel is de opleiding van artsen te ondersteunen en vorm te geven. Dat zie ik als mijn opdracht voor de toekomst. Dit omvat zowel de overdracht van klinisch denken en operatief handelen, als persoonlijke vorming. Want ‘het weten’ is vandaag de dag niet meer voldoende als je jonge artsen voor leidinggevende posities wilt opleiden. Als basis voor de opleiding is het belangrijk dat er gezamenlijk met plezier gewerkt wordt. Dat stimuleert de leervaardigheid en de motivatie om te leren. Hoe omschrijft u Corneel Honingh als arts en als mens? Özokyay: Corneel is een zeer consciëntieuze en geïnteresseerde arts die veel waarde hecht aan een gefundeerde opleiding en zich daarbij bovengemiddeld engageert. Hij weet heel goed wat hij kan en kent daarmee ook zijn grenzen. Corneel probeert zichzelf steeds te verbeteren. Als mens is hij zeer beleefd en aangenaam in de omgang. Hij is bij de patiënten en medewerkers zeer geliefd, omdat hij authentiek is. Bovendien heeft hij altijd een goed humeur en verstaat hij de kunst dat aan anderen over te brengen. Hoe omschrijft u dr. L. Özokyay en welke rol speelt hij voor u? Honingh: Dr. Özokyay is in de eerste plaats een zeer prettig mens, zeer direct en open in de omgang en dat alles met een uitermate positieve ondertoon. Bij hem merk je echt dat hij een goede dokter voor zijn patiënten wil zijn, een goede leidinggevende voor zijn collega’s en buitengewoon goede opleider. Daarnaast is hij operatief en behandelingsstrategisch erg sterk. Dat alles samen maakt het zeer aangenaam om met hem te werken en door hem opgeleid te worden. Hoe omschrijft u de ideale meester/leerling verhouding? Özokyay: De ideale verhouding tussen meester en leerling dient in de eerste plaats doordrenkt te zijn van wederzijds respect en begrip voor de rol van de ander. Er moet een geven en nemen zijn, waarin afwisselend de leerling of de meester het initiatief neemt. De leerling moet leergierig en bereid zijn de vaardigheden en kennis van de meester aan te nemen en deze toe te passen. Dat is inclusief additionele vaardigheden die niet per se met de opleiding te maken hebben. De meester moet over het opleidingsniveau van zijn leerling waken en de individuele kwaliteiten van de leerling daarbij in acht nemen. Het mag in geen geval tot uitbuiten van de leerling komen. In het ideale geval is er een win-win-situatie voor de leerling en de meester.

Honingh: De ideale meester-leerling verhouding wordt gekenmerkt door een open verhouding tussen beiden en in beide richtingen. De leerling moet zich vrij voelen alles te vragen. Daarbij is vertrouwen erg belangrijk. Zowel de meester als de leerling moet weten wat je aan elkaar hebt. De leerling moet bijvoorbeeld het vertrouwen krijgen om zoveel mogelijk zelfstandig te werken, waarbij hij tijdig ruggespraak dient te houden met de meester. En de meester dient het vertrouwen te hebben dat de leerling dit ook daadwerkelijk zal doen en niet in de behandeling gaat ‘experimenteren’.

&

Hoe omschrijft u uw assistententijd, en hoe is deze verschillend van de opleiding zoals aios die nu ervaren en invullen? Özokyay: In mijn assistententijd was het beduidend moeilijker om een opleidingsplek te krijgen. Dat leidde er toe dat men zich er ten zeerste voor moest inspannen om vooruit te komen. Discussies over werktijden en compensaties bestonden niet. Je was blij een plek te hebben. Iedereen investeerde het grootste deel van zijn werk- en vrije tijd in de opleiding met de hoop door een goede opleiding later een leidinggevende positie te krijgen. Tegenwoordig komen de jonge artsen vaak met hoge verwachtingen en eisen van de universiteit. Dit wordt in Duitsland aangewakkerd door het gebrek aan artsen. De balans work-life is in de richting van life verschoven. Met zo’n instelling is het echter moeilijk in de voorgeschreven tijd een goed gefundeerde opleiding te krijgen. Honingh: Mijn assistententijd ervaar ik van tijd tot tijd verschillend. Er zijn periodes waarin ik ronduit geniet van de vooruitgang die ik boek en van de dingen die ik geleerd heb. Maar er zijn ook momenten dat ik me afvraag waar ik aan begonnen ben. Ik heb er als mens nog steeds moeite mee dat er limieten zitten aan menselijk en medisch kunnen. In het algemeen ben ik zeer tevreden dat ik dit mag doen en dat ik er voor mijn medemens mag zijn. Kun je iets vertellen over de verschillen tussen de opleiding in Nederland en Duitsland? Honingh: Tja, dat kan ik niet goed vergelijken. Ik was in Nederland nog niet in opleiding. Het was in Duitsland in het begin erg wennen. Nu zit ik hier prima in mijn vel. De opleiding zit een beetje anders in elkaar, maar ik mag best veel doen en leer ook nog steeds ontzettend veel. Om andere aios te helpen met de overgang Nederland-Duitsland, ben ik met www.inopleiding.de begonnen. Corneel Honingh

december 2011

9

THEMA BUITENLAND

Wat kunnen we leren in het bui Veel aios vinden een stage in het buitenland aantrekkelijk, maar laten zich afschrikken door het regelwerk. In dit artikel lees je de ervaringen van Monique, Thomas, Arjan en Davey. Zij durfden de uitdaging aan te gaan en kijken met veel plezier op hun buitenlandse stages terug. Geniet van hun verhalen en doe je Carina Bethlehem en Anna Roukens voordeel met de nuttige tips.

Interview met Arjan Bredenoord AIOS sprak met Arjan Bredenoord, laatstejaars aios maag-darm-leverziekten in het AMC. Hij verbleef zes maanden in Londen.

mee te maken had gehad. Uit praktisch oogpunt zocht ik een land binnen de Europese Unie en zo kwam ik op Londen uit. Ik kwam bij dit ziekenhuis terecht, omdat ik iemand kende die hier werkt. Waar kijk je met het meeste plezier op terug? Het was ontzettend leuk om in een andere kliniek te kijken met andere gebruiken. De Engelsen zijn erg op onderwijs gericht en hierdoor heb ik veel geleerd. Daarnaast vond ik het bijzonder om mijn poliklinische werk in pak te doen. Dat is in Engeland heel gebruikelijk. Het dragen van een witte jas is niet toegestaan.

“Polikliniek doen in pak is een bijzondere ervaring”

Arjan in de Londense wijk waar hij woonde Wat heb je hier precies gedaan? Ik heb gewerkt in Barts and the London. Een ziekenhuis waar je in de ene vestiging vooral te maken krijgt met het welgestelde deel van de bevolking, terwijl je even verderop vlakbij een achterstandswijk zit. Dit levert de nodige taalproblemen en cultuurverschillen op, maar ook een grote diversiteit aan pathologie. Wat was de reden om voor deze stage en dit land te kiezen? Omdat ik naast mijn klinische werk een carrière in de wetenschap nastreef, wilde ik graag naar een Engelstalig land om mijn taalvaardigheid te verbeteren. Daarnaast wilde ik meer ervaring opdoen met de behandeling van IBD en leverziekten, omdat ik daar nog weinig

10

december 2011

Het imponerende aanzicht van The Royal London hospital

THEMA BUITENLAND

tenland? Welke ervaringen heb je tijdens je stage opgedaan die je anders gemist zou hebben? Doordat de aanpak anders is, heb ik veel nieuwe benaderingen geleerd. Ik heb vooral mijn endoscopische vaardigheden kunnen verbeteren. De ziektebeelden zijn anders dan in Nederland. In The Royal London heb ik bijvoorbeeld veel ervaring op kunnen doen met het behandelen van hepatitis. Het was indrukwekkend om binnen de setting van de National Health Services (NHS) te werken. Er wordt hier heel strikt aan de arbeidstijdenwet vastgehouden. Overwerk is not done en levert hoge boetes op. Verder zijn de ziekenhuizen oud en soms wat vervallen, je kon bijvoorbeeld geen foto’s maken met de endoscoop. Veel artsen werken zowel in de privéklinieken als binnen de NHS. Ik vond mijn kijkje achter de schermen in een privékliniek ook een bijzondere ervaring.

“Overwerk is not done en levert hoge boetes op” Zijn er dingen tegengevallen aan de stage? Bij aankomst was er minder voor me geregeld dan afgesproken. Natuurlijk moet je zelf iets moois maken van je stage, maar dit kostte me wel wat tijd. Iedereen is druk met de dagelijkse werkzaamheden en je moet je eerst bewijzen voordat ze tijd in je willen investeren. Heb je veel problemen ondervonden bij het regelwerk vooraf? Ik heb niet veel problemen gehad bij het regelen van de stage. Er is met wat zoekwerk veel op internet te vinden en iedereen was behulpzaam. Het is erg belangrijk om op tijd te beginnen. Een jaar van tevoren is geen overbodige luxe.

Hoe heb je de financiering geregeld? Mijn salaris werd doorbetaald vanuit het UMC Utrecht en mijn beide opleidingsinstellingen hebben een bijdrage aan de kosten geleverd. Verder heb ik Een wegwijzer van ‘The Barts’ gebruik gemaakt van de 30%-regeling van de belastingdienst (zie kader). Hoe reageerde je opleider op je plannen? Mijn opleider in het UMC Utrecht was zelf ook in Londen geweest en heeft me zoveel mogelijk geholpen. Ik had het geluk dat we royaal in de ouderejaarsassistenten zaten en dat het in de planning goed uitkwam. Op dat gebied heb ik dus geen problemen ondervonden. Heb je goede tips voor aios die naar het buitenland willen voor een stage? Het is belangrijk je goed voor te bereiden. Bedenk goed waar je heen wilt, wat je wilt leren en maak duidelijke afspraken over de werkzaamheden die je gaat verrichten. Een stage in het buitenland is altijd leerzaam door de verschillen, zowel op medisch en cultureel gebied als in de logistiek. Je bent in het buitenland nog meer op je eigen zelfredzaamheid aangewezen!

“Je bent in het buitenland op je eigen zelfredzaamheid aangewezen” 30% regeling Als je als aios in een universitair centrum werkt, wordt je gezien als overheidsmedewerker. Aios die naar het buitenland vertrekken voor het geven van onderwijs of bedrijven van wetenschap kunnen gebruik maken van een bijzondere kostenvergoeding, de 30%-regeling. Binnen deze regeling kan 30% van het loon (inclusief de vergoeding voor reis- en verblijfskosten) of 30/70 van het loon (exclusief eerder genoemde vergoeding) worden verstrekt als vrije vergoeding voor de extraterritoriale kosten. Dit zijn bijvoorbeeld kosten voor levensonderhoud bij een hoger prijspeil in het werkland, dubbele huisvestingskosten en reiskosten naar het land van herkomst. Als de kosten hoger liggen dan 30% van het loon dan kunnen deze alleen vrij worden vergoed door de werkgever als dit aannemelijk wordt gemaakt. Zie voor meer informatie www.belastingdienst.nl.

december 2011

11

THEMA BUITENLAND

Interview met Davey Poelma-Tap De 34-jarige Davey Poelma-Tap is bezig aan zijn vijfde jaar van de opleiding tot radiotherapeut in het UMC Utrecht. Van januari tot juni 2011 verbleef hij in Zwitserland om ervaring op te doen met protonentherapie, een wijze van bestralen waarmee tumoren gerichter kunnen worden bestraald en er minder gezond weefsel beschadigd wordt.

Waar kijk je met het meeste plezier op terug? Dat zijn zonder twijfel de grote collegialiteit in Zwitserland en de enorme hoeveelheid ervaringen die ik daar opgedaan heb. Ik heb een internationaal netwerk opgebouwd, waardoor er veel mogelijkheden ontstaan voor de toekomst. In een onderzoeksinstituut is er bovendien veel meer tijd om stil te staan bij zaken die in Nederland vaak onderbelicht blijven door de hogere druk van de patiëntenzorg. Welke ervaringen heb je tijdens je stage opgedaan die je anders gemist zou hebben? Ik heb de mogelijkheid gekregen in de keuken te kijken bij een ander instituut. En dat heb ik ook nog eens kunnen doen in een ander land met een andere cultuur! Elk land en ieder instituut heeft zijn eigen speerpunten en dat is zeer leerzaam. Er leiden uiteindelijk veel wegen naar Rome.

“Het viel tegen gescheiden te zijn van mijn vrouw en kinderen” Zijn er dingen tegengevallen aan de stage? Het viel me tegen gescheiden te zijn van mijn vrouw en kinderen. Er ging veel geld op aan regelmatig naar huis reizen en daarnaast is wonen in het buitenland erg kostbaar.

Davey op zijn werkplek in Zwitserland Wat heb je hier precies gedaan? Ik heb in Zwitserland klinische ervaring opgedaan met protonentherapie. Ik werkte daar op dezelfde manier als een aios in Nederland. Het patiëntcontact vond plaats onder supervisie van een radiotherapeut-oncoloog.

“Een tandartsbezoek in Zwitserland was een kostbare zaak” Wat was de reden om voor deze stage en dit land te kiezen? In de opleiding radiotherapie mag een periode van 6 maanden vrij ingevuld worden ter verdieping. Sommige aios gebruiken deze periode voor onderzoek, anderen voor extra ervaring binnen een specifiek aandachtsgebied. De keus viel op Zwitserland, omdat in dit land binnen Europa de langst bestaande ervaring met deze specifieke techniek aanwezig is.

12

december 2011

Heb je veel problemen ondervonden bij het regelwerk vooraf? Ik heb geen directe problemen ondervonden, maar het was een lange weg om alles te regelen. In eerste instantie moesten er enkele hobbels genomen worden ten aanzien van de geldigheid van het opleidingsbudget, met name binnen mijn eigen instituut. Uiteindelijk is er via het KWF sponsoring gevonden voor een deel van de verblijfskosten en de reis. Helaas is het levensonderhoud in Zwitserland vele malen duurder dan in Nederland. Mijn eigen opleidingsinstituut heeft ook een bijdrage geleverd aan deze kosten. Hoe reageerde je opleider op je plannen? Mijn opleider was erg positief en enthousiast. Hij heeft mij op alle mogelijke manieren gesteund en geholpen bij het zoeken naar oplossingen. Heb je goede tips voor aios die naar het buitenland willen voor een stage? Het is belangrijk helder voor ogen te hebben welk doel een buitenlandse stage moet dienen. Bezoek meerdere instituten en zoek naar een instituut dat bij je past. Zelf

THEMA BUITENLAND

ben ik in Duitsland bij een aantal instituten geweest waar ook met protonen gewerkt wordt. Daar voelde ik me minder op mijn gemak. Zorg voor een stage bij een internationaal bekend en hoog aangeschreven instituut en probeer vooral mee te werken aan een onderzoek ter plaatse. Uiteraard is het van belang de taal te beheersen. Juist het patiëntcontact maakt een buitenlandse stage tot een uitermate leerzame ervaring!

Als laatste tip: verzekeringen zijn een belangrijke zaak. Ga goed na of en hoe je ziektekostenverzekering de ziektekosten vergoedt in het betreffende land. Een tandartsbezoek in Zwitserland was een kostbare zaak. Zorg ook voor een doorlopende reisverzekering die gedurende de hele periode geldig is.

Interview met Monique Slee-Valentijn en Thomas Slee Thomas Slee en zijn vrouw Monique Slee-Valentijn waren van september 2008 tot januari 2010 voor een IC-stage in Adelaide, Australië. Hun destijds 10 weken oude dochtertje ging mee. Ze deden deze stage voor hun opleiding tot internist. Thomas heeft de opleiding recent afgerond en Monique zit nu in haar 5e jaar. Wat heb jullie hier precies gedaan? Een (verlengde) buitenlandse IC-stage van 16 maanden. Deze gold voor 8 maanden als opleidingstijd en als de verplichte IC-stage binnen de opleiding tot internist. De overige 8 maanden waren een onderbreking van de opleiding. We werkten als Junior Registrar op de Inten-

Thomas en Monique Slee in scrubs sive Care Unit van het Royal Adelaide Hospital. Dit ziekenhuis telt 700 bedden en de ICU bestaat uit 34 bedden waar jaarlijks 1500 IC en 1900 high dependency patiënten worden opgenomen. Het ziekenhuis heeft ook een brandwondencentrum en was het enige spinal cord centre in een affiliatiegebied van 3000 km. We kregen patiënten uit de afgelegen gebieden voorbij Alice Springs ingevlogen! Naast ons werk op de ICU droegen we ook de consulten en reanimatiepieper voor

het huis, waardoor we veel met (trauma)opvang op de Emergency room te maken hadden. Wat was de reden om voor deze stage te kiezen? En waarom in dit land? Het moest een Engelstalig land zijn met een beter klimaat zonder Medical Board Exam. Het is net iets makkelijker aan te tonen hoe je op een IC de bijbehorende competenties gaat halen in het buitenland in vergelijking met een zaalstage op een willekeurige interne afdeling. Waar kijken jullie met het meeste plezier op terug? De informele werksfeer en omgang met collega’s. De oprechte openheid van de Australische collega’s om iets van ons Europeanen te willen leren: “What’s the Dutch opinion on selective bowel decontamination?” Dat het mogelijk is elkaar, in bijzijn van collega’s, te overhoren aan het bed zonder dat dit bedreigend is: “What’s your workup for a metabolic alkalosis, Monique?” Dat de baas na de overdracht tegen de nachtdienst zegt: “Thanks for your hard work, Thomas.” Met vier dokters nachtdienst doen, kunnen overleggen en samen films kijken en eten bestellen. Op je fiets (met helm!) tussen de eucalyptusbomen door naar je werk fietsen. Het werkrooster met de riante compensatie, het salaris, het verkennen van het land in onze 4x4 met de tent, het buitenleven, de natuur. Welke ervaringen hebben jullie tijdens je stage opgedaan die jullie anders gemist zou hebben? Je ziet daar de zieksten der zieken. Door de enorme afstand - letterlijk en cultureel - voordat een Aborigi-

december 2011

13

THEMA BUITENLAND

nal van zijn community naar een local doctor en vervolgens naar een local hospital en dan via de retrieval naar de IC gevlogen wordt, is er zoveel tijd gepasseerd dat je nog geperforeerde galblazen en andere vergevorderde pathologie ziet. Verder natuurlijk snakebites. Een andere indrukwekkende ervaring is dat wij de H1N1epidemie totaal anders beleeft hebben: want de ’Swine Flu’ trof op een geven moment een groot deel van onze (jonge) geïntubeerde patiëntenpopulatie. We hebben hier mensen keihard en heel rap op onderuit zien gaan. Ook werd bij één geval van Swine Flu de ECMO zelfs uit de kast getrokken met een resultaat wat krant en journaal heeft gehaald.

“Je ziet daar de zieksten der zieken” Zijn er dingen tegengevallen aan de stage? Het begin was zwaar, omdat de kinderopvang niet aansloot op onze werktijden, waardoor we steeds omstebeurt werkten en de ander voor ons dochtertje van vier maanden zorgde. Hierdoor zagen we elkaar de eerste vier maanden nauwelijks. Het accent van de Ozzies en het kunnen volgen van de overdracht viel ook tegen de eerste weken. En die helm natuurlijk!

De tip top tien We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: Begin op tijd! Zorg dat je officiële toestemming van de betreffende instanties hebt 3. Regel de financiering goed 4. Verdiep je grondig in verzekeringskwesties 5. Ga niet over één nacht ijs en bezoek meerdere locaties 6. Kies een internationaal goed aangeschreven centrum 7. Lees de laatste vijf wetenschappelijke publicaties van je nieuwe supervisor 8. Werk mee aan onderzoek tijdens je stage 9. Contact met andere expats kan je verblijf gezelliger maken 10. Zorg dat je de taal spreekt 1. 2.

14

december 2011

Hebben jullie veel problemen ondervonden bij het regelwerk vooraf? Heel eerlijk: JA. Het heeft bijna 2 jaar in beslag genomen. Maar wees gerust, het wiel is inmiddels uitgevonden en we hebben net een collegaatje binnen een paar maanden hier naar toe geholpen. De procedure via MSRC en Concilium van de beroepsvereniging is eigenlijk heel eenduidig. Vaak krijg je hulp met visa, etc. van het ziekenhuis waar je naar toe gaat. Hoe hebben jullie de financiering geregeld? Door een 0-uren contract aan te gaan met het LUMC, het opleidingsfonds staat dan stil. De reis hebben we uiteraard zelf betaald. Het contract met de werkgever daar voorzag in een ruim genoeg salaris voor huisvesting, studiekosten en een mooi leven. Hoe reageerden de opleiders op jullie plannen? Hij heeft, heel sportief, achteraf toegegeven dat hij ons wilde tegenhouden, omdat het voor een opleider logistiek lastig is om twee aios tegelijk te missen. Maar als je iets tijdig plant is het voor de individuele ontwikkeling een kans die je niemand wil onthouden. Uiteindelijk heeft hij ons goed gesteund en hij heeft ons zelfs bij terugkomst een presentatie laten houden om andere aios te inspireren, met succes!

“Op je fiets (met helm!) tussen de eucalyptusbomen door naar je werk fietsen” Hebben jullie goede tips voor collega aios die naar het buitenland willen voor een stage? Deze stage is perfect voor elke aios die een verplichte IC stage moet doen. Waar je ook naar toe gaat; het is een fantastische ervaring als dokter en als persoon. Start tijdig, laat je niet ontmoedigen door het regelwerk, opleidingsschema’s, taaltoetsen of kinderen. GO FOR IT! En bij vragen: [email protected]

In de rubriek Vraag & Antwoord stelt de LVAG een vraag aan haar hoofdsponsor Sibbing & Wateler over een onderwerp waarmee aios zich bezighouden.

VRAAG: HOE ZIT HET NOU MET DE DOT EN HET PRODUCTIEPLAFOND IN 2012? Voor wie de term DOT (DBC’s op weg naar transparantie) nog niet ge-

Samen met het gekozen verdeelmodel en de afspraak over de kosten-

heel helder op het netvlies heeft staan, volgt in vogelvlucht een uitleg.

verdeling kan worden berekend wat een specialist of maatschap maxi-

Per 1 januari 2012 wordt er met een andere productcatalogus, ofwel

maal aan honorarium mag declareren. Dit bepaalt echter nog niet per

productstructuur, gewerkt. De producten uit deze productcatalogus

definitie het inkomen van de medisch specialist, want er moeten na-

worden geen DBC’s meer genoemd, maar DBC-zorgproducten.

tuurlijk wel voldoende zorgproducten (DOT-tarieven) zijn gedeclareerd. Dit laatste bepaalt uiteindelijk de honorariumomzet van de medisch

In tegenstelling tot DBC’s zijn DBC-zorgproducten specialisme-over-

specialist. Alleen mag en kan dit niet méér worden dan het toegekende

stijgend. Dit betekent dat het DBC-proces verandert en er geen DBC’s

plafond. Dat kan dus gaan knellen aan het einde van het jaar ...

meer worden gevalideerd. In DOT wordt uit de diagnose en het zorgprofiel (ofwel: de geregistreerde zorgactiviteiten) een DBC-zorgproduct afgeleid. Er wordt geregistreerd volgens nieuwe registratieregels die algemeen voor alle specialismen gelden. Voor het afleiden van DBCzorgproducten wordt gebruikgemaakt van de grouper (een landelijke centrale computer) die uit de aangeleverde diagnose en zorgprofiel DBC-zorgproducten afleidt. Tot zover de DOT als declaratiemiddel. Best eenvoudig dus ... Net als bij de DBC bevat het DBC-zorgproduct een honorariumcomponent voor de medisch specialist en een kostenvergoeding voor het ziekenhuis. Het declareren van DBC-zorgproducten (DOT-tarieven) bepaalt dan ook de hoogte van de omzet voor het ziekenhuis en die van de betrokken specialist(en). Vanwege de te snel stijgende zorgkosten en de behoefte aan beheersbaarheid hiervan heeft de overheid voor de komende drie jaar een landelijk maximumtotaal aan honorarium vastgesteld: een zogenaamd macrobudget. Voor 2012 bedraagt dit budget € 2.029 miljoen. Ook specialisten die werkzaam zijn in ZBC’s vallen onder dit budget.

Omdat de DOT-tarieven nog niet alom bekend zijn, is een goede berekening voor het komend jaar nu nog niet mogelijk. Het inkomen kan meer,

Zo’n twee maanden geleden heeft de Nederlandse Zorgautoriteit

maar voor sommigen ook duidelijk veel minder worden dan de afgelo-

(NZa) dit bedrag verdeeld onder alle ziekenhuizen in Nederland. Dit

pen jaren. Voor met name de zittende specialisten is het dan ook een

wordt het initiële productieplafond genoemd. Tevens is aan de zie-

spannende en onrustige tijd. Voor de aios van nu geldt dat wat minder.

kenhuizen en medisch specialisten gezamenlijk (de medische staf) de

Die gaan er wanneer ze klaar zijn financieel sowieso flink op vooruit!

opdracht gegeven dit initiële productieplafond onderling te verdelen. Hiervoor moet onderling worden gediscussieerd over productie, FTE’s

Klaas-Jan van Laar FFP

en inzet: een heel lastige opdracht! Het afgelopen jaar zijn hiertoe

Financieel adviseur Sibbing & Wateler c.s.

diverse verdeelmodellen ontworpen en momenteel is ieder ziekenhuis bezig hierin een keuze te maken. Enkele ziekenhuizen zijn het gekozen model al aan het implementeren. Uiteindelijk zal elk specialisme binnen het ziekenhuis te maken krijgen met een toegewezen productieplafond. Naast het toegewezen productieplafond zal ook binnen de medische staf een afspraak moeten worden gemaakt over de verdeling van de aan de medisch specialist in vrije vestiging door te berekenen gezamenlijke kosten voor onder meer secretariaat, anios en administratie. Ook dit is een lastige opdracht.

Kijk voor meer informatie op www.sibbing.nl

THEMA BUITENLAND

Buitenlandse aios in opleiding in Nederland Niet alleen Nederlandse aios verspreiden zich over de hele wereld voor (een deel van) hun opleiding ook veel buitenlandse aios komen naar Nederland. Enkele van hen wilden graag antwoorden op onze vragen over cultuurschok, misverstanden en Anna Roukens en Anika Dam Kerstmis vieren...

Elisabeth VandenDriessche Izegem, West-Vlaanderen, België Waar heb je je geneeskundeopleiding gedaan? In 2003 ben ik aan de Universiteit Gent met mijn studie geneeskunde begonnen. Waar ben je nu in opleiding en in welke richting? Per 1 augustus 2010 ben ik begonnen in Antwerpen als assistent gynaecologie. Nu ben ik voor een jaar in het Catharina-ziekenhuis in Eindhoven. Wat zorgde voor de grootste cultuurschok in Nederland? De Nederlanders drinken melk bij het middagmaal en thee op elk ander moment! Op professioneel vlak heb ik moeten wennen aan de directe communicatie. Het hart ligt op de tong bij de Nederlanders en dat is waarschijnlijk gezond, maar af en toe even schrikken. Wat vind je het meest opvallend op je huidige Nederlandse werkvloer? De tijd en ruimte die in Nederland bewust aan de opleiding wordt gespendeerd, vind ik opvallend. Heeft het niet-van-Nederlandse-afkomst-zijn voor misverstanden gezorgd? Ik was gewaarschuwd voor de recht-voor-zijn-raap Nederlanders, maar als gesloten en bescheiden West-Vlaming was het toch even schrikken om ieders mening altijd en overal te horen te krijgen. Zo had ik een kleine aanvaring met een verpleegkundige die het helemaal niet eens was met een bepaalde beslissing die ik had genomen. Ik bleef de voorbije weken achterdochtig in haar bijzijn, maar na één dag was zij het voorval al vergeten. Wat zou jouw advies zijn voor de Nederlandse aios? Ik vind dat de aios in Nederland heel goed georganiseerd zijn. Geniet van de rechten die jullie verworven hebben! De assistenten in België hebben op dat vlak nog een lange weg af te leggen. Ik ben ook van mening dat jullie systeem van anios en aios goed is. Dat geeft je de tijd om je vak te leren. In België zijn we op dat vlak nogal gehaast en dat komt de opleiding niet altijd ten goede. Wat mis je het meeste van thuis? Het West-Vlaamse dialect en natuurlijk mijn familie en vrienden. Waar en met wie ga je kerstmis vieren? Met mijn familie (vriend, zussen, ouders, neven en nichten) bij een tante rond de kerstboom met heel veel pakjes en gevulde kalkoen op het menu.

16

december 2011

THEMA BUITENLAND

Cristina Mitea Roemenië Waar heb je je geneeskundeopleiding gedaan? Roemenië Waar ben je nu in opleiding en in welke richting? Ik ben in opleiding in het LUMC voor de nucleaire geneeskunde. Mijn vooropleiding interne geneeskunde (1 jaar) heb ik in het Bronovo ziekenhuis in Den Haag gedaan. Wat zorgde voor de grootste (professionele en nietprofessionele) cultuurschok in Nederland? Het verschil in opleidingstijl. Ik was ook verrast hoeveel spullen op een fiets passen. Wat vind je het meest opvallend op je huidige Nederlandse werkvloer?

Karien Lombard Adelaide, Oost Kaap, Zuid Afrika

De ontspannen sfeer en dat je direct jouw baas kan benaderen om iets te bespreken. Heeft het niet-van-Nederlandse-afkomst-zijn voor misverstanden gezorgd? Ik weet het niet of het echt voor misverstanden heeft gezorgd, maar wel voor grappige dingen. Ik heb ooit tijdens een overdracht aanvullend onderzoek gevraagd voor een kweek uit ‘poes’ in plaats van pus. Dit vonden mijn collega’s wel grappig en ik begreep niet wat er zo grappig was. Wat zou jouw advies zijn voor de Nederlandse aios? Geduld met ons hebben, wij moeten extra hard werken voor hetzelfde resultaat. Wat mis je het meeste van thuis? Nu niet zo veel meer, ik heb een substituut gevonden voor de dingen die ik thuis leuk vond. Die zouden nu toch waarschijnlijk anders zijn dan hoe ik ze me herinner. Waar en met wie ga je kerstmis vieren? In Nederland met familie. Ik woon in Leiden met mijn man (in opleiding tot radioloog, ook in het LUMC) en dochter.

Wat vind je het meest opvallend op je huidige Nederlandse werkvloer? In vergelijking met Zuid-Afrika: • Goede supervisie • Minder hiërarchie tussen opleiders/specialisten en aios, ook tussen aios en verpleegkundigen en andere disciplines • Weinig trauma en HIV (ook in de geriatrie!) Heeft het niet-van-Nederlandse-afkomst-zijn voor misverstanden gezorgd? Ha! Er zijn meerdere anekdotes te vertellen! (Sommige erg gênant en dus niet publiceerbaar.) Een voorbeeld: In Zuid-Afrika wordt alleen de jarige gefeliciteerd. Bij de eerste verjaardag die ik bijwoonde werd ik dus tot mijn verbazing meerdere malen gefeliciteerd, en legde vervolgens bij herhaling uit dat ik NIET jarig ben…

Waar heb je je geneeskundeopleiding gedaan? Universiteit van de Oranje Vrystaat Waar ben je nu in opleiding en in welke richting? Klinisch Geriater, Medisch Centrum Leeuwarden Wat zorgde voor de grootste (professionele en nietprofessionele) cultuurschok in Nederland? • Veel overleg, over alles!! Het poldermodel. • Nederlanders zijn heel direct… Mijn cultuur lijkt meer op de Engelse. ’The English are too polite to be honest, but the Dutch are too honest to be polite…’

Wat zou jouw advies zijn voor de Nederlandse aios? Meer barbecueën…!! Even serieus: Hetzelfde als voor mezelf: laat je niet gek maken… Wat mis je het meeste van thuis? Braaivleis, rugby, golven op zee, en natuurlijk vrienden en familie! Waar en met wie ga je kerstmis vieren? Samen met mijn ouders, broers, schoonzus en nichtjes in Port Elizabeth, Zuid-Afrika.

december 2011

17

THEMA BUITENLAND

Yin-Yang in de Chinese gezondheidszorg Wat is er leuker dan tijdens de coschappen een kijkje te nemen in andermans medische keuken? Zo kom je op plaatsen waar je anders nooit komt. Nu afstanden geen rol meer spelen, hebben sommigen ook de kans om in het buitenland een kijkje te nemen. Emma Bruns, 24 jaar, coassistent in het AMC, is afgelopen zomer één maand in China geweest. Naast familiebezoek heeft zij rondgereisd en enkele klinieken bezocht.

geïncorporeerd in de gezondheidszorg. Net als in de Verenigde Staten zijn artsen bang om aangeklaagd te worden als je niet alles hebt uitgesloten. Dit levert een moeilijke balans op tussen westerse en alternatieve geneeswijzen.”

© Merlin Daleman

“Een ziek persoon leidt tot een zieke samenleving”

Emma Bruns Emma startte haar reis in Shanghai, waar 22 miljoen mensen wonen. Desondanks zijn publieke voorzieningen, zoals de gezondheidszorg, goed geregeld. Samen met haar oom, die last had van zijn knie, proefde Emma de medische sfeer. Emma vertelt: “In een privékliniek kon hij al snel terecht bij een huisarts, na het betalen van 50 euro. De arts stelde hem maar twee vragen en liet daarna een röntgenfoto van de knie maken, uiteraard tegen betaling. Ook gaf de arts hem een laboratoriumformulier en hij mocht zelf wat kruisjes zetten. Zo kostte een Hb-bepaling 8 euro.”

Evenwicht: yin en yang In Azië bloeit ook het medisch toerisme op, waarbij Europese patiënten voor een operatie of medische check-up naar Azië gaan. De wachtlijsten zijn korter dan in het westen. “Bij een privékliniek kan je ‘shoppen’ voor een check-up. Je kan kiezen uit menu A, B of C, waarbij zelfs een gastroscopie en een CT-scan met contrast kan worden gedaan. Verder viel het Emma op dat er ondanks de toenemende vergrijzing in China een collectieve cultuur heerst. “Alles is erop gericht om het land en de economie vooruit te helpen. Dit vind je ook terug in de gezondheidszorg: een ziek persoon leidt tenslotte ook tot een zieke samenleving. Dit evenwicht van yin en yang is erg belangrijk, bij alles.” Lisette Kunz

“Hb-bepaling voor slechts 8 euro” McDonald’s De afgelopen jaren zijn Starbucks en McDonald’s ook in Chinese steden tot het straatbeeld gaan behoren. De westerse geneeskunst heeft eveneens enorm in populariteit gewonnen. Toch verwacht je dat in China alternatieve geneeswijzen, zoals acupunctuur en grootmoeders kruidenmengsels, nog steeds een belangrijke rol spelen in de gezondheidszorg. Emma legt de situatie uit: “Ondanks dat jongeren vaker teruggrijpen naar de Chinese cultuur en traditionele geneeswijzen dan oudere Chinezen, zijn alternatieve therapieën niet echt

18

december 2011

Oudere Chinezen ontmoeten elkaar in een park in Yuangsho

THEMA BUITENLAND

Nuttige adviezen voor een kijkje buiten de grenzen

Gabie de Jong, secretaris LVAG

ee m g n i n e d k n e a r l e n j e t t ui oe b m t r e a h a ar W a ? n g e n j i s d l i a n ple e o d e u j o r h oo v t a a g Een stage in het buitenland tijdens je opleiding kan je op twee manieren invullen: 1.

Je onderbreekt je opleiding. Elke onderbreking voor langer dan twee weken, met uitzondering van vakantie binnen het aantal per CAO vastgestelde vakantiedagen, wordt gezien als een onderbreking van je opleiding en moet worden gemeld aan de MSRC. Je opleiding wordt verlengd met de duur van deze onderbreking.

2.

Je kijkt of je stage in het buitenland op te nemen is in je opleidingsplan. Dit moet worden aangevraagd bij de MSRC voor 31 oktober (de peildatum) voor het daarop volgende jaar. De MSRC vaart hierbij op het advies van je wetenschappelijke vereniging ten aanzien van de door jou gekozen locatie. Als de MSRC instemt met je buitenlandstage betekent dit dat ook voor deze periode geld van het Opleidingsfonds wordt uitgekeerd en je salaris blijft ontvangen. Het Opleidingsfonds betaalt overigens geen opleidingsgelden aan een instelling buiten

Nederland. Indien je tijdens je buitenlandstage in dienst blijft van de opleidingsinstelling in Nederland, ontvangt deze opleidingsinstelling ook voor de periode van de buitenlandstage de opleidingsgelden. Indien de je tijdens de buitenlandstage daarentegen niet in dienst blijft van de Nederlandse opleidingsinrichting, krijgt deze geen opleidingsgelden voor de betreffende aios (bovenstaande is tevens een rectificatie van het vermelde op pagina 15 in AIOS 3). Overigens is er geen reguliere onkostenvergoeding voor bijvoorbeeld reis en verblijf. Hiervoor zal je dus zelf een financiering moeten vinden. Naast de financiële voorbereidingen kunnen onder andere een werkvergunning, visum, eventuele inentingen en gezondheidsverklaring van belang zijn voor je stage. Wat nodig is, wisselt per land en vraagt een gedegen voorbereiding.

december 2011

19

LAD: positie van aios ook buiten Nederland van belang

Aios over de grens Arbeidstijden en opleiding zijn onderwerpen die niet alleen voor Nederlandse aios belangrijk zijn. Ook op Europees niveau discussiëren de aios hierover. Zij streven naar eenheid en een gelijke rechtspositie van de aios in Europa. In eigen land zetten organisaties als LVAG en LAD zich in voor de positie van de aios. Maar wie doet dat buiten Nederland? Hoe zijn de aios dan vertegenwoordigd?

In Europa zijn verschillende belangenorganisaties actief voor de aios. Zij signaleren problemen waar de aios mee te maken krijgen, zoals overtredingen van de arbeidstijden of verschil in salariëring. Deze organisaties voeren een actieve lobby bij het Europees Parlement en de Europese Commissie. EJD, CPME en StAZ/Europa Vanuit Nederland vertegenwoordigt de LAD de aios op Europees niveau in de European Junior Doctors Permanent Working Group (EJD), het Comité Permanent des Médecins Européens (CPME) en de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ)/Europa. •

•

20

december 2011

De EJD vertegenwoordigt meer dan 250.000 aios in 25 landen. Samen met de LVAG vormt de LAD de Nederlandse delegatie. Belangrijke onderwerpen voor de EJD zijn kwaliteitseisen voor medische zorg en onderwijs, Europese examens en mobiliteit (emigratie en immigratie). Bij het CPME zijn alle Europese artsenorganisaties aangesloten. De LAD participeert via de KNMGdelegatie in het CPME. Het CPME bespreekt onder meer het functioneren van de arts, e-health, organisatie van de gezondheidszorg en medisch ethiek. Omdat het CPME alle artsen vertegenwoordigt, onderzoekt de EJD de mogelijkheden om te komen tot verdergaande samenwerking met het CPME, om gezamenlijk op te trekken in een belangrijk onderwerp voor de aios: de Europese Werktijdenregeling (European Working Time Directive, EWTD). Samen optrekken hierbij heeft zeer zeker zin gehad en ertoe bijgedragen dat de 48-urige werkweek voor de aios een feit is geworden.

•

De Europese Werktijdenregeling staat ook op de agenda van de StAZ/Europa. De StAZ is een samenwerkingsverband van sociale partners in de ziekenhuizenbranche, waaronder de LAD als artsen-werknemersorganisatie. De StAZ analyseert nieuwe wet- en regelgeving en volgt relevante Europese subsidieprogramma’s, om ervoor te zorgen dat Europese subsidies aan ziekenhuizen goed terechtkomen. De StAZ/Europa anticipeert ook op ontwikkelingen op het gebied van de dienstenrichtlijn in de zorg of werken in het buitenland. Hiervoor werkt de StAZ/Europa op haar beurt weer samen met EJD en CPME, om samen te sterk te staan bij de Europese besluitvorming in Brussel.

Resultaat Door de participatie in deze belangenorganisaties kijkt de LAD voor de aios dus ook ‘over de grenzen’. Een gelijke positie in Europa geeft meer mogelijkheden voor de aios. Wil je meer weten over de rechtspositie van aios, neem dan contact op met de LAD: [email protected] of bel (030) 670 2702. Info over de LAD vind je op artsennet.nl/lad. Meer weten over EJD, CPME en StAZ/Europa? Kijk op juniordoctors.eu, cpme.be en staz.nl/europa. Nadja Vromen, LAD

European Junior Doctors Permanent Working Group

THEMA BUITENLAND

Dienst met kerst Beperkt het kerstgevoel bij jou op de afdeling zich ook tot een paar verlepte kerststukjes en een kunstboom die kleiner is dan de allerkleinste supervisor? Als je last krijgt van het ‘is dit alles’gevoel, lees dan deze ervaringen van collega’s die met kerst dienst hadden in verre vreemde buitenlanden. Ach, die kunstkerstboom valt soms nog best mee… Saskia Bulk

Evelien Zonneveld Aios kindergeneeskunde Evelien Zonneveld liep tijdens de kerstdagen stage in Debrecen, Hongarije. “Ik liep mee op de afdeling kinderoncologie. Het was ontzettend koud (-17 graden!). Ik zie me nog met mijn cocktailjurkje over straat naar het kerstfeest gaan, mijn benen vroren er zo’n beetje af! Kerstfeest was bijzonder, bijna alleen buitenlanders waren natuurlijk nog in de stad; alle Hongaren waren thuis.”

Mieke van Haelst Klinisch geneticus Mieke van Haelst deed als aios het laatste jaar van haar opleiding in Londen, en werkte daar vervolgens een aantal jaar. “Vanaf september verschijnen de kerstbomen in etalages. In de High Streets worden officiële kerstverlichting-events georganiseerd met celebrities die de lampjes komen aansteken. Mensen staan bij Harrods uren in de rij om met Father X-mas op de foto te mogen voor de jaarlijkse kerstkaart. De kerstfeesten lijken in de verste verte niet op de kerstlunch of -ontbijt zoals die binnen Nederlandse ziekenhuizen georganiseerd wordt. In het Great Ormond Street Hospital wordt voor dit jaarlijkse event een heel feestcomplex gebouwd, waar ieder personeelslid een kaartje voor kan kopen, om vervolgens in gala met een liquid diner te starten en zo de hele avond het diner dansend voort te zetten. De oh zo keurige British doctor verandert in een ware party-animal waarvan je er meedere na afloop - op het pad naar de uitgang - in alle staten aantreft (vrolijk, zoenend, lallend, brakend of slapend). De weken erna gonst het op werkvloer van de gossips. Secret Santa is een bekend kerstspel dat met name in de onderzoekswereld standaard gepeeld wordt. Opdracht is een 5 pond cadeau te kopen voor degene van wie je het lootje trekt. Vrolijk gekleurde coffeemug lijkt aardig om te krijgen maar niets is minder waar. De sexshop in Soho is the place to be om een geschikt ‘Secret Santa grapje’ te kopen.”

Robbert Crusio Robbert Crusio is in opleiding tot infectioloog in Washington en New York, USA. Daar heb je toch een optimaal kerstgevoel? “Ik werkte in een Joods ziekenhuis, dus daar werd niets voor de kerst gedaan. Wel werd Chanukkah gevierd: overal in het ziekenhuis werden dan de bekende 9-armige kandelaars geplaatst en elke dag werd een kaarsje meer aangedaan. Sommige mensen gaven kleinigheidjes weg zoals brownies of andere gebakjes. Kerst zelf leefde het meest onder de niet-Joodse werknemers en er werd altijd uitgekeken naar het grote kerstfeest wat krampachtig (en diplomatiek?) Holidayparty werd genoemd om niemand op de tenen te trappen. Tijdens mijn enige jaar in een niet-Joods ziekenhuis werd met kerst voor en door degenen die dienst hadden een groot internationaal feestmaal gemaakt. Ieder bracht een typisch gerecht van zijn of haar eigen land mee, wat erg interessant was: Indisch, Filipijns, Chinees, Mexicaans, Latijns-Amerikaans, Russisch en dus (jaja...) hutspot... Dat kon omdat het hele ziekenhuis leegliep en er vrijwel alleen noodopnames waren.”

december 2011

21

Verhalen voor de donkere dagen Het zijn de donkere dagen van het jaar: lange avonden die zich bij uitstek lenen voor het vertellen van verhalen. Voor de aios die hiervan houden en tijdens het kerstdiner hun tafelgenoten willen vermaken met sterke verhalen volgen drie mooie voorbeelden Janine Nuver met als thema de Ig Nobelprijs, de Nobelprijs voor dummies.

Inferieure of creatieve wetenschap? Afgelopen september werden de Nobelprijzen weer uitgereikt. In het spoor daarvan volgde in oktober de bekendmaking van de zogenaamde Ig Nobelprijzen. Deze prijzen zijn een Amerikaanse parodie op de echte Nobelprijzen en worden sinds 1991 toegekend. Aanvankelijk werd gekozen voor ontdekkingen die ’cannot, or should not, be reproduced’. Tegenwoordig is het doel van de prijs ietwat serieuzer, namelijk er wordt gekozen voor onderzoek dat ’mensen eerst doet lachen, daarna tot denken aanzet’. prijs hebt gewonnen- maar vooral als je er wel een hebt gewonnenvolgend jaar meer geluk gewenst!”

De Ig Nobelprijzen worden uitgereikt door ‘echte’ Nobelprijswinnaars. Tijdens de ceremonie zijn er enkele vaste grappen, zoals Miss Sweetie Poo, een meisje dat met hoge stem ”Stop alsjeblieft, ik verveel me!” roept als de spreker te lang doorpraat (zou ook handig kunnen zijn op het gemiddelde normale congres). De laatste woorden van de sessie zijn altijd: ”Als je geen

22

december 2011

Zwevende kikker Wie denkt dat alleen minder goede wetenschappers met de Ig Nobelprijzen aan de haal gaan, heeft het mis. In 2010 won Andre Geim, een Nederlands-Russische natuurkundige, de Nobelprijs voor Natuurkunde met Konstantin Novoselov voor hun ontdekking van grafeen, een enkellaagsvlak van koolstofatomen. Tien jaar daarvoor had Geim al een Ig Nobelprijs op zak voor zijn onderzoek naar magnetische velden. Magnetische velden kunnen zo sterk zijn dat ze de zwaartekracht opheffen en voorwerpen erin kunnen zweven, zo leest men in zijn artikel in de European Journal of Physics. De toekenning-

commissie van Ig Nobel was vooral onder de indruk van het feit dat Geim in een dergelijk veld een levende kikker had laten rondzweven! Geim is tot nu toe wel de enige persoon die beide Nobelprijzen heeft gewonnen. Zweetvoeten en Limburgse kaas Ook triviaal klinkend, Ig Nobel waardig, onderzoek leidt soms tot belangrijke doorbraken. In 2006 wonnen de Nederlanders Bart Knols en Ruurd de Jong van de Universiteit van Wageningen de Ig Nobelprijs voor Biologie voor het aantonen dat de vrouwelijke malariamug even sterk door de lucht van zweetvoeten als die van Limburgse kaas wordt aangetrokken. Hierna zijn vallen voor de malariamug opgezet met deze kaas als lokmiddel die in Afrika daadwerkelijk zijn gebruikt om malaria te bestrijden. Kortom, heb je een creatief onderzoeksresultaat, schroom niet dit te publiceren, want dan wacht mogelijk Ig Nobel roem. Referenties • Wikipedia • www.improbable.com • M.V. Berry, A.K. Geim. Of flying frogs and levitrons. Eur. J. Phys. 1997; 18: 307-13

Hoge nood schadelijk voor ons brein? Mijn poli is weer aardig volgeboekt (lees: dubbelgeboekt), ik loop alweer een halfuurtje uit en de patiënten kijken me vanuit de wachtkamer ongedurig aan (althans, zo interpreteer ik hun blikken). Tegelijkertijd begint mijn blaas voller en voller te worden door de koppen thee die ik ’s ochtends bij het ontbijt wegwerk in anticipatie op weinig vochtinname tijdens het spreekuur. Om niet nog meer tijd te verliezen, besluit ik nogal eens toiletbezoek uit te stellen tot na mijn poli. Aandrang om te plassen Herkenbaar? Misschien, maar mogelijk niet efficiënt als ik het onderzoek van Lewis et al. in Neurourology and Urodynamics mag geloven. Dit onderzoek werd dit jaar ‘bekroond’ met de Ig Nobelprijs voor Geneeskunde. De onderzoekers waren geïnteresseerd in de effecten van het bewust onderdrukken van de aandrang om te plassen op cognitie. Er deden acht gezonde volwassenen tussen 23 en 45 jaar mee met het onderzoek. Zij

moesten elke 15 minuten 250ml water drinken, totdat ze de aandrang om te plassen niet meer konden weerstaan (dit was na gemiddeld 140 minuten). Elk uur werden er cognitieve testen uitgevoerd bij de deelnemers. Het gevoel zeer nodig te moeten plassen, leidde tot een lagere snelheid in de uitvoering van de cognitieve taken. Dit effect zou vergelijkbaar zijn met dat van vermoeidheid en milde alcoholintoxicatie op de snelheid van informatieverwerking. Gelukkig leidde

De 5-seconden regel Voor wie wel eens eten uit zijn handen laat vallen, dit snel opraapt en alsnog opeet, is het goed te weten, dat hier een heuse ‘regel’ voor bestaat. De jongste winnares van de Ig Nobelprijzen (2004) heeft zich hier ooit in verdiept. Jillian Clarke, een middelbare scholiere uit Chicago, onderzocht de geldigheid van de zogenaamde 5-seconden regel: ‘als je voedsel dat op de grond is gevallen binnen 5 seconden weer opraapt, is het veilig dit alsnog te eten’. Grey’s anatomy Regels voor het nog veilig kunnen eten van op de grond gevallen voedsel zouden al zijn opgesteld in de tijd van Genghis Khan, de keizer van het Mongoolse Rijk; hij constateerde dat dit nog wel kon tot 12 uur nadien. Ook voor andere zaken dan eten wordt de regel wel gebruikt, zoals in seizoen 5 van Grey´s Anatomy wanneer Meredith een nier op de grond laat vallen tijdens een transplantatieprocedure. Supervisor Bailey roept ‘Five second rule!’. De nier wordt daarna zonder enig probleem getransplanteerd.

Gladde of ruwe vloer? Clarke vond in haar onderzoek dat vrouwen vaker eten van de grond rapen dan mannen en dat, hoe verrassend, snoep vaker wordt opgeraapt dan bloemkool of broccoli! Clarke toonde echter ook aan dat Escherichia coli wel degelijk binnen 5 seconden kan worden teruggevonden op voedsel dat op tegels is gevallen. Bacteriën op gladde tegels worden bovendien sneller overgedragen dan bacteriën op ruwe tegels. Het belang van het soort oppervlak waarop de etenswaren vallen, werd bevestigd door

hoge nood niet tot het maken van meer fouten in de cognitieve tests. Niettemin, vanaf nu verkies ik vaker uitplassen en vlot denken boven doorgaan met een volle blaas en een trager brein. Referentie • M.S. Lewis et al. The effect of acute increase in urge to void on cognitive function in healthy adults. Neurourology and Urodynamics 2011; 30: 183-7

Dawson et al. in de Journal of Applied Microbiology in 2007. Salmonella typhimurium werd binnen 5 seconden voor 99% overgebracht van een tegelvloer op bolognesesaus, terwijl de overdracht vanaf tapijt zeer laag was (<0,5%). Tenslotte werd de regel getest in het populair wetenschappelijke programma Mythbusters op Discovery. Adam Savage en Jamie Hyneman vonden geen significant verschil in het aantal bacteriën in voedsel 2 of 6 seconden nadat het op de grond was gevallen. Het aantal opgenomen bacteriën hing wederom af van het soort oppervlak waarop het voedsel was terecht gekomen. Kortom, hoe snel je ook bent, eten oprapen van een gladde keukenvloer is misschien niet zo´n goed idee. Referenties • Wikipedia • www.improbable.com • Dawson P. et al. Journal of Applied Microbiology 2007; 102 : 945-953. Residence time and food contact time effects on transfer of Salmonella Typhimurium from tile, wood and carpet: testing the five-second rule.

december 2011

23

COLUMN

Buitenlandse reizen Saskia Bulk is in opleiding tot klinisch geneticus. In deze column en op twitter als @doktersaskia houdt ze ons op de hoogte haar frustraties en genoegens als aios.

Ik word altijd erg moe van managers. Dat is een hele makkelijke uitspraak, want iedereen op de werkvloer wordt altijd erg moe van managers. Ze hebben briljante plannen, waarvan je je op meer uitvoerend niveau alleen maar kan afvragen hoe iemand zoiets ontzettends doms heeft kunnen bedenken. Een collega van mij had zoiets meegemaakt. De manager van haar zorginstelling had namelijk bedacht dat patiënten voor wie teveel wcpapier gebruikt wordt zelf een bijdrage aan de velletjes moesten betalen. Dat betekende in de praktijk dat ze bij iedereen en bij elk toiletbezoek moesten noteren hoeveel wc-papiertjes er gebruikt werden… Nou ben ik ervan overtuigd dat die managers dat niet zelf bedenken (iemand met een beetje opleiding kan toch zelf echt zo dom niet zijn…), en dat doen ze ook niet. Ze kijken het trucje gewoon af van een ander. Zo praten ze elkaar na als het over veiligheid gaat (ik zeg ‘luchtvaart’ en ‘Zwitserse gatenkaas’-theorie, als je die nog niet kent dan moet die piloot nog langskomen in jouw ziekenhuis). Als het over gastvrijheid en klantvriendelijkheid gaat beginnen managers altijd over Disneyland te mekkeren. Nou vind ik dat Zwitserse gatenkaas stinkt, en waarom moet ik in een stripfiguur-ziekenhuis werken als we een sprookjesbospretpark heel veel dichterbij huis hebben? Weinig moeite en veel aardiger Ik was afgelopen weekend in de Efteling. Daar realiseerde ik mij enerzijds hoe slecht wij in onze ziekenhuizen voor patiënten zorgen, anderzijds zag ik hoe makkelijk het is om het leven voor een patiënt aangenamer te maken. En dat kun je inkleden door over cliënten in plaats van patiënten te praten (bah, als ze klant waren, kwamen ze heus niet vrijwillig in een ziekenhuis), maar doen is veel belangrijker dan lullen. In de Efteling kwam al het personeel even een kort praatje met mijn kinderen maken, en iedereen zei ‘hallo’ als we ergens binnenkwamen, en ‘tot ziens’ als we weer weggingen. Nou hoef je als rechtgeaard chirurg i.o. niet per se met de

24

december 2011

kinderen van je patiënten te praten (een beetje aios chirurgie krijgt ze dan gelijk aan het huilen), maar de basisbeleefdheid om je te excuseren als je uitloopt met je spreekuur… Als ik patiënt ben, dan gebeurt mij dat niet. Ik irriteer me ook altijd mateloos aan het gebrek aan erkenning dat het voor mij extreem vervelend is om te moeten rondhangen in een duffe wachtkamer met jengelende kinderen. En een patiënt zelf uit de wachtkamer ophalen, in plaats van de coassistent de loze ruimte in te laten brullen? Weinig moeite en veel aardiger. De zorg wordt er niet noodzakelijk beter van, maar het werkt voor alle partijen veel prettiger. Dienstreisje? Het gaat eigenlijk om een basale vriendelijkheid, die niet via hogerhand opgelegd kan worden, en die niet via management-gestuurde veranderingsprocessen van bovenaf naar beneden toe verwateren tot ‘de afdeling mag x onderleggers per week gebruiken want anders korten we jullie op het afdelingsbudget`. Ik probeer mijn gedrag tegenwoordig aan te passen, in ieder geval voor dingen die ik zelf irritant vind. Ik bied excuses aan als ik meer dan 5-10 minuten uitloop (ook al kan ik er zelf niets aan doen, maar dát weet een patiënt niet), en als ik tegenwoordig patiënten voor onze balie zie staan wachten, wanneer ik langsren, leg ik uit dat ‘mijn collega er zo aan komt’. Ennuh, als er nou toch nog dienstreisjes gemaakt moeten worden om de Disney gastvrijheid te ervaren, dan ga ik gewoon mee. Ik ben dol op dienstreisjes als ik naar een pretpark mag. Maar de Efteling vind ik eigenlijk veel leuker. Een retourtje Kaatsheuvel kan er toch wel vanaf?

Kies zélf uw medisch team Als zorgprofessional wilt u de beste zorg leveren. Vanuit die kennis en ervaring bepaalt u zelf hoe goede zorg er voor u uitziet. Daarom biedt de VvAA zorgverzekering u optimale kwaliteit en keuzevrijheid. ‘ik stel zelf mijn medisch team samen’

Vv AA 8,2 op scoort een l .n kies beter

Zo zit u niet vast aan een beperkt aantal zorgverleners en medicijnmerken en hebt u een zeer ruime keuze in aanvullende pakketten. En dat tegen een aantrek­ kelijk tarief door de hoge collectieve korting. Op ‘KiesBeter.nl’, de onafhankelijke vergelijkingssite voor zorgverzekeringen, heeft de VvAA zorgverzekering een plek in de hoogste regionen met een score van 8,2.

De keuze is aan u! Goed te weten: ruim 40.000 van uw collega­VvAA leden en hun gezin maken al gebruik van de VvAA zorgverzekering. Vergelijk zelf en kies de zorgverzekering die bij u past op www.vvaa.nl/zorgverzekering. Of neemt u contact op met VvAA ledenservice op 030 247 41 24.

VvAA biedt haar leden o.a. verzekeringen, fiscaal en juridisch advies, bancaire diensten, rechtsbijstand, financiële planning, praktijkfinanciering, advies bij vestiging of bij een inkoop in een maatschap, mediation, echtscheidingsbegeleiding, opleidingen en reisbemiddeling. Kijk voor alle informatie en contactgegevens op www.vvaa.nl.

17 JANUARI 2012 13:30 TOT 20:00 UUR Sprekers, debat & workshops

“KWALITEIT EN MOBILITEIT IN DE MEDISCH SPECIALISTISCHE VERVOLGOPLEIDING” In de Domus Medica te Utrecht

Voor meer informatie en inschrijving zie www.opleidingsetalage.nl

WORKSHOPS HOE VERKOOP IK MIJN OPLEIDING?

DIFFERENTIATIESTAGE, KEUZE VOOR NU OF LATER? ROL VAN HET ZIEKENHUIS BIJ DIFFERENTIATIESTAGES DIFFERENTIATIESTAGE IN EEN ANDER ZIEKENHUIS DISCUSSIE: OPLEIDINGSETALAGE, ZINVOL OF ZINLOOS? DE (ON)MOGELIJKHEDEN VAN MARKTWERKING BIJ DE MEDISCH SPECIALISTISCHE VERVOLGOPLEIDINGEN ONDERHANDELEN MET JE OPLEIDER HET ONTWIKKELEN VAN EEN Dit congres is door de ABAN met 4 punten geaccrediteerd. KWALITEITSCOREKAART KM_adv180x130_vdef.indd 1

15-11-11 14:24

Kor ti

nge

Alles over anatomie

n!

ThiemeMeulenhoff biedt u de driedelige serie over het menselijk lichaam, welke al 30 jaar geprezen wordt om haar kwaliteit. Met een duidelijke structuur, overzichtelijke vormgeving en perfecte afbeeldingen in kleur vormt de SESAM reeks Atlas van de anatomie uitstekend en praktisch materiaal voor professionals. Samen met Anatomie en fysiologie van de mens van Ludo Grégoire en de aanvullende website www.anatomieenfysiologievandemens.nl heeft u met deze titels onmisbare naslagwerken over anatomie in handen.

1

9 789055 744978

1

• De macroscopische en microscopische anatomie van de inwendige organen worden aan de hand van duidelijke illustraties kort en helder beschreven. • Een beschrijving van de topografie en de functie van het orgaan maakt het beeld compleet. • Nieuw hoofdstuk over zwangerschap en ontwikkeling bij de mens. • Tekst en beeld zijn compleet herzien en geactualiseerd. • Naast nieuwe terminologie en de gebruikelijke begrippen worden ook de Nederlandse namen genoemd. • Nog meer klinische aanwijzingen leggen de verbinding met de praktijk. • De duidelijke structuur van de inhoud en de overzichtelijke vormgeving maken een snelle oriëntatie mogelijk. ISBN 90-5574-498-0 • Het gekleurde duimenregister vergemakkelijkt het opzoeken.

36,90

2

nu 33,20

SESAM Atlas van de anatomie Deel 1: Bewegingsapparaat Isbn 978 90 55 74497 8

9 789055 744985

2

Unieke driedelige uitgave over de menselijke anatomie met duidelijke afbeeldingen in kleur en heldere teksten. Doordat de tekst naast de illustratie staat, is het verband tussen beide moeiteloos te zien.

SESAM

2

Atlas van de anatomie is in de eerste plaats bestemd voor allen die voor hun studie de anatomie van het menselijk lichaam moeten kennen, zoals medische studenten en studenten van paramedische en bewegingsopleidingen. Voor beroepsbeoefenaren is de Atlas van de anatomie een praktisch naslagwerk. De atlas kan ook aan anderen kennis verschaffen over de bouw van het lichaam.

Deel 3: Zenuwstelsel en zintuigen • Deze atlas biedt een systematisch overzicht van de ontwikkeling, bouw en functionele organisatie van de verschillende delen van het zenuwstelsel en de zintuigen. • Nieuwe technieken op het gebied van neuroanatomisch onderzoek en daardoor nieuwe ontdekte zenuwverbindingen worden beschreven. • De beeldvormende technieken (PET,CT,MRI) worden beknopt beschreven. • Een inleiding in de moleculaire grondbeginselen van de prikkeloverdracht, het samenspel van ionenkanalen en neurotransmitterreceptoren, is aan het boek toegevoegd.

36,90

• Tekst en beeld zijn compleet herzien en geactualiseerd. • Naast nieuwe terminologie en de gebruikelijke begrippen worden ook de Nederlandse namen genoemd. • Nog meer klinische aanwijzingen leggen de verbinding met de praktijk. • De duidelijke structuur van de inhoud en de ISBN 90-5574-499-9 overzichtelijke vormgeving maken een snelle oriëntatie mogelijk. • Het gekleurde duimenregister vergemakkelijkt het opzoeken.

3

nu 33,20

SESAM Atlas van de anatomie Deel 2: Inwendige organen Isbn 978 90 55 74498 5

9 789055 744992

3

Atlas van de anatomie Zenuwstelsel en zintuigen

Dit boek bespreekt de bouw van het menselijk lichaam waarbij direct de functie betrokken wordt. De informatie die wordt gegeven is erop gericht om meer inzicht te krijgen in de mens als totaliteit. De tien te onderscheiden orgaanstelsels van de mens vinden in deze totaliteit een logische

SESAM

3

plaats; in deel 1 worden ze geïntroduceerd, in deel 2 worden ze één voor één uitvoerig besproken en in deel 3 staat de ontwikkeling centraal. Tekst en illustraties in dit boek gaan hand in hand; deze samenhang bevordert het leerproces. Anatomie en fysiologie geven fundamentele informatie over de mens. En dus ook over jezelf.

36,90

nu 33,20

SESAM Atlas van de anatomie Deel 3: Zenuwstelsel en zintuigen Isbn 978 90 55 74499 2

89,50

Anatomie en fysiologie van de mens

• Tekst en beeld zijn compleet herzien en geactualiseerd. • Naast nieuwe terminologie en de gebruikelijke begrippen worden ook de Nederlandse namen genoemd. • Nog meer klinische aanwijzingen leggen de verbinding met de praktijk. • De duidelijke structuur van de inhoud en de overzichtelijke vormgeving maken een snelle oriëntatie mogelijk. • Het gekleurde duimenregister vergemakkelijkt ISBN 90-5574-497-2 het opzoeken.

Deel 2: Inwendige organen

Atlas van de anatomie: herzien én uitgebreid

Atlas van de anatomie Zenuwstelsel en zintuigen

• De systematische anatomie van het bewegingsapparaat stelt de opbouw, de functie en het samenspel van skelet en musculatuur aanschouwelijk voor. • De topografie van de perifere geleidingsbanen, voor zover deze het bewegingsapparaat betreffen, wordt uitvoerig behandeld.

1

Atlas van de anatomie is in de eerste plaats bestemd voor allen die voor hun studie de anatomie van het menselijk lichaam moeten kennen, zoals medische studenten en studenten van paramedische en bewegingsopleidingen. Voor beroepsbeoefenaren is de Atlas van de anatomie een praktisch naslagwerk. De atlas kan ook aan anderen kennis verschaffen over de bouw van het lichaam.

SESAM Atlas van de anatomie

Inwendige organen

SESAM

• De algemene anatomie geeft een overzicht van de cel-, weefsel-, skelet- en spierleer.

Unieke driedelige uitgave over de menselijke anatomie met duidelijke afbeeldingen in kleur en heldere teksten. Doordat de tekst naast de illustratie staat, verband S Eis het SA M tussen beide moeiteloos te zien.

Atlas van de anatomie Inwendige organen

Deel 1: Bewegingsapparaat

Atlas van de anatomie: herzien én uitgebreid

SESAM

Atlas van de anatomie is in de eerste plaats bestemd voor allen die voor hun studie de anatomie van het menselijk lichaam moeten kennen, zoals medische studenten en studenten van paramedische en bewegingsopleidingen. Voor beroepsbeoefenaren is de Atlas van de anatomie een praktisch naslagwerk. De atlas kan ook aan anderen kennis verschaffen over de bouw van het lichaam.

SESAM Atlas van de anatomie

Bewegingsapparaat

Atlas van de anatomie Bewegingsapparaat

Unieke driedelige uitgave over de menselijke anatomie met duidelijke afbeeldingen in kleur en heldere teksten. Doordat de tekst naast de illustratie staat, is het verband tussen beide moeiteloos te zien.

SESAM

SESAM

Atlas van de anatomie: herzien én uitgebreid

Anatomie en fysiologie van de mens

89,90

Ludo Grégoire Agnes van Straaten-Huygen Rogier Trompert

met website

nu 80,50 SESAM Atlas van de anatomie 1, 2, 3 in cassette Isbn 978 90 55 74557 9

Anatomie en fysiologie van de mens Isbn 978 90 06 95095 3

Meer weten? Wilt u meer informatie over deze titels of bent u geïnteresseerd in het overige aanbod van ThiemeMeulenhoff? Neem dan contact op met onze Klantenservice. T 088 800 20 16 of E [email protected] of kijk op onze website: www.thiememeulenhoff.nl