WZC St-Jozef. Gasthuisstraat Wuustwezel. tel fax Afdeling Ter Linden tel

WZC St-Jozef Gasthuisstraat 11 2990 Wuustwezel tel fax

03 633 52 20 03 663 45 04

Afdeling Ter Linden tel 03 633 52 23

2

Inhoud Welkom op Ter Linden ............................................................................................................. 5 Voorstelling Ter Linden ............................................................................................................. 7 Ligging en uitrusting .............................................................................................................. 7 Missie & Visie........................................................................................................................ 8 Werking Ter Linden ............................................................................................................. 10 Dagindeling ..................................................................................................................... 10 Multidisciplinair aanbod ................................................................................................... 12 Algemene Informatie ....................................................................................................... 15 Omgaan met dementie ........................................................................................................... 17 Wat is dementie ? ............................................................................................................... 17 Wat is de oorzaak van dementie ? ...................................................................................... 17 Hoe herken je dementie? .................................................................................................... 18 Kan dementie behandeld worden? ..................................................................................... 20 Beleving bij de dementerende............................................................................................. 21 Omgaan met dementerende mensen, enkele tips .............................................................. 22 Verdriet en emoties bij familieleden van dementerenden ................................................... 23 Infokanalen ......................................................................................................................... 25 Tot slot .................................................................................................................................... 27

3

Welkom op Ter Linden

Beste bewoner, familieleden,

Welkom dat je hier in dit huis de geest van liefde en vriendschap mag vinden de geest van geduld en hoop van warme aandacht en tedere zorg de geest die heelt en beschermt en die gemeenschap sticht de geest waarbij elkeen zichzelf kan zijn welkom in dit huis mag je er vrede en veiligheid vinden (Naar Marinus Van Den Berg)

We hopen dat u zich met behulp van deze wegwijzer sneller thuis zult voelen in ons woonzorgcentrum. De wegwijzer bestaat uit twee delen. In het eerste deel hebben we het over de organisatie en de werking van de afdeling Ter Linden. In het tweede deel geven we meer uitleg over dementie, met inbegrip van enkele belangrijke tips over hoe hiermee om te gaan. Weet dat u welkom bent. Indien u nog vragen hebt, aarzel niet ze te stellen, we zijn er voor U! Het team van Ter Linden

Voorstelling Ter Linden

Ligging en uitrusting Ter Linden is een gesloten afdeling op het gelijkvloers van het woonzorgcentrum. Je komt er via de hoofdingang of via de zij-ingang aan de polyvalente zaal. Op onze afdeling verblijven zo‟n 30-tal meestal dementerende bewoners. Onze afdeling bestaat uit drie blokken: de A blok is de lange gang met 14 kamers, blok D en G beschikken elk over 8 grote kamers. Centraal tussen deze blokken ligt de leefruimte bestaande uit twee zit- en eethoeken. Eén van de twee zithoeken is ingericht als rustige ruimte. In deze ruimte, met zijn relaxzetels, een aquarium, muziek en aroma-mogelijkheden, kunnen wij de bewoners rust, relaxatie en afzondering aanbieden. Hier is het tv-toestel vervangen door een vloeistofprojector. Midden in de leefruimte bevindt zich het verpleeglokaal en het bureau van de afdelingsverantwoordelijke. Dit bureau doet ook dienst als onderzoekslokaal voor de huisartsen. Naast de leefruimte is een dienkeuken voorzien. Deze is enkel toegankelijk voor het personeel. Zowel in blok A als blok D is een badkamer voorzien. Beide badkamers beschikken over een hoog-laagbad met bijhorende badlift. Eén van de baden beschikt over hydromassage om relaxatiebaden te kunnen aanbieden. In blok G is het bureau van ergo- en animatie voorzien. In de grote bijhorende ruimte, ‟t Hofke, worden individuele en groepsactiviteiten georganiseerd. Wij beschikken ook over een afgesloten tuin met een groot terras. In de rolwagenparking aan de toiletten van de residenten staan er steeds rolwagens ter uwer beschikking.

Missie & Visie

Missie We zijn mensen die voor mensen zorgen: We zorgen voor onze klanten en bewoners voor elkaar als collega‟s voor onze vrijwilligers

Zorgen voor is mensen mens laten zijn: uniek en gelijkwaardig feilbaar en waardevol is voorzien in ieders basisbehoeften is mensen waardigheid verschaffen is mensen kansen geven

Om deze missie waar te maken vallen we terug op een 5 tal basis waarden: -

Respect Integriteit Dynamiek Deskundigheid Verantwoordelijkheidszin

Deze waarden gelden zowel voor de organisatie als voor de individuele medewerkers en vormen samen een rode draad in onze werking.


8

Visie We engageren ons om het de bewoners zo aangenaam mogelijk te maken binnen het kader van een professionele, kwaliteitsvolle dienstverlening.

In onze visie staat de bewoner centraal. We willen:    

een thuis bieden respect en aandacht hebben voor het unieke in iedere mens zorg op maat aanbieden oog hebben voor de noden van familieleden en hen betrekken bij het welzijn van onze bewoners

Ervaring heeft ons geleerd dat begeleiding en zorg voor dementerende ouderen extra aandacht vraagt. We kiezen voor een “warme” zorg, wat onder meer inhoudt:   

aanvoelen van de innerlijke wereld van de dementerende en er gepast op reageren een begeleiding die aansluit bij het levensverhaal van de bewoner geborgenheid, veiligheid en structuur aanbieden

Er komen steeds meer terminale bewoners in ons woonzorgcentrum. Hierdoor ontwikkelen wij een palliatieve zorgcultuur waarmee we een menswaardig levenseinde trachten te garanderen. Onder palliatieve zorg verstaan we een totaalzorg voor mensen bij wie geen genezende behandeling meer mogelijk is. Ze omvat de behandeling van alle fysieke klachten, waaronder pijnbestrijding, met aandacht voor psychologische en emotionele ondersteuning en voor sociale en spirituele begeleiding. Meer uitleg over onze palliatieve visie en werkwijze is ter beschikking in een specifieke folder.


9

Werking Ter Linden Dagindeling Voor de dagindeling van de bewoners proberen wij een evenwicht te zoeken tussen het leefritme van de bewoners, hun wensen en noden én een goede organisatie van de zorg. Zo proberen wij bijvoorbeeld in de mate van het mogelijke rekening te houden met het gewenste tijdstip van ontwaken van de bewoner en wordt het ochtendtoilet aangepast aan zijn/haar ritme. De bewoners worden ten vroegste om 07.10 uur gewekt. We starten met het dagelijks toilet en toiletbezoek. Wekelijks (meestal op vaste dagen) is er voor elke bewoner een baddag voorzien. Op de baddag wordt er propere kleding aangedaan. Tegen 08.00 uur wordt het ontbijt, dat aangepast is aan de smaak en de mogelijkheden van de bewoners, op de kamer bedeeld. Het logistieke personeel begeleidt de bewoners hiermee. We proberen de maaltijden op een zo rustig mogelijke manier aan te bieden. De ochtendmedicatie wordt door de verpleegkundige toegediend. kunnen de bewoners, indien wenselijk, verblijven in de leefruimte.

Na het ontbijt

Vanaf 09.30 uur vindt er tijdens de weekdagen meestal een individuele of groepsactiviteit plaats, waaraan de bewoners vrij kunnen deelnemen. Om 10.15 uur vindt er voor het personeel een multidisciplinaire bewonersbespreking plaats. Vanaf 10.45 uur starten we met het begeleid toiletbezoek. Bewoners die niet meer zelfstandig naar het toilet kunnen gaan en / of incontinent zijn worden dan geholpen en verschoond. Ondertussen worden de bedden verder opgemaakt. Om 11.30 uur start in de leefruimte het middagmaal dat gevolgd wordt door een middagdutje in de leefruimte of op de kamer. Indien nodig wordt er bedrust voorzien. Om 13.00 uur wordt er een drankje, een stuk fruit of een koekje aangeboden. In de loop van de namiddag wordt er meestal een activiteitenaanbod voorzien. Bewoners kunnen ook opteren om samen met de familie een bezoek aan de cafetaria te brengen. Af en toe wordt er ook een aangepaste uitstap georganiseerd. Vanaf 14.00 uur worden de bewoners met bedrust tijdens de middag terug uit bed geholpen en vindt er terug een begeleid toiletbezoek plaats. Om 16.30 start in de leefruimte het avondmaal, dat gevolgd wordt door wat rust in de leefruimte of op de kamer. Bewoners kunnen dan TV kijken, luisteren naar muziek,… Vanaf 18.00 wordt er gestart met de avondverzorging. Voorstelling Ter Linden

Samen met de 10

avondmedicatie wordt er nog een yoghurt, een glas botermelk,… aangeboden. Rond 21.45 uur is meestal iedereen verzorgd en zijn de meeste bewoners al aan hun nachtrust begonnen. Ook tijdens de nacht worden de verpleegkundige en verzorgende taken verder gezet (bv. vervangen incontinentieverbanden, begeleiding bij toiletbezoek, andere houding geven). Er vinden geregeld nachtrondes plaats en de telefonische permanentie blijft verzekerd. Bewoners met intensievere zorgen worden bijzonder opgevolgd. Familieleden van bewoners die zich in de laatste levensfase bevinden, kunnen ook ‟s nachts waken.

Welkom Twee handen om Helpen aan en uit kleden De tafel te dekken Te wassen Eten te geven Verzorgen De woning netjes te houden met onze twee handen en een groot hart zorgen wij voor al wie ons is toevertrouwd


11

Multidisciplinair aanbod Coördinerend hoofdverpleegkundige: Martin Vissers Martin ondersteunt de dienstverantwoordelijke en het overige personeel . Hij bewaakt de kwaliteit, coördineert het werk en stelt de dienstroosters op. Het welzijn van de bewoners is zijn grote bezorgdheid. Hij staat steeds ter beschikking van de bewoners en hun familie. Hij heeft zijn bureau schuin tegenover het onthaal.

Dienstverantwoordelijke: Ann Jacobs Ze is verantwoordelijke voor de dagelijkse werking. Zij staat in voor de werkorganisatie, begeleiding van het personeel, een goede samenwerking met de verschillende diensten (keuken, onderhoud, administratie) en het opvolgen van de zorgplannen voor de bewoners. Zij is tevens de schakel tussen huisarts en bewoners. Daarnaast is zij voor de familie een belangrijk ankerpunt. Bij vragen over het verblijf kan je steeds bij haar terecht. Zij werkt meestal van 08.00 tot 17.00 uur. Ann is A1-verpleegkundige, heeft een bijkomende opleiding referentiepersoon dementie gevolgd (expertise centra dementie Vlaanderen) en een verdiepingsmodule palliatieve zorg (NPZN).

Het verplegend en verzorgend personeel Zowel overdag als ‟s nachts staan zij ter beschikking van de bewoners. Buiten het louter verzorgend en verplegend werk bestaat hun job nog uit veel andere taken. De verpleegkundigen houden het zorgdossier in orde, staan in voor het medicatiebeheer en begeleiden de huisartsen. Het verzorgend personeel geeft de wekelijkse baden, ondersteunt mee het maaltijdgebeuren en begeleidt de continentietrainingen. Samen bewaken zij ook de veiligheid van onze bewoners. Valpreventie, lig -en zitcomfort, het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen, vraagt veel overleg. Hef -en til coördinatoren zoeken naar de juiste hulpmiddelen en technieken om bewoners comfortabel en rugvriendelijk te transfereren. Binnen het verzorgend en verplegend personeel zijn er mensen die zich, door hun bijzondere interesse en engagement én door continue bijscholing, gespecialiseerd hebben. Zo kunnen wij de bewoners onder andere een goede en deskundige palliatieve zorgverlening aanbieden, zodat zij hun laatste levensdagen in familiekring en temidden van hun geliefden kunnen doorbrengen.

Het logistiek personeel De logistieke personeelsleden zijn de “huismoeders” van onze afdeling. Zij staan hoofdzakelijk in voor de organisatie van het maaltijdgebeuren. Zij maken de bedden op, schikken de kamers op en begeleiden de bewoners naar de leefruimtes. In de namiddag organiseren zij een koffieronde, vullen de kasten aan, reinigen materialen en ondersteunen de ergo en animatie bij de activiteiten. Tussendoor houden zij toezicht in de leefruimte.


12

Kinésitherapie: Els Leenaerts Els is onze vaste kinesist. Haar doel is bewoners zo lang mogelijk mobiel te houden en hun zelfredzaamheid te bewaren. Naast individuele therapie, geeft zij ook groepslessen. Daarnaast houdt zij ook een oogje in het zeil om het lig- en zitcomfort te optimaliseren. Zij geeft onze bewoners extra aandacht en zorg door het aanbieden van massages, relaxatietherapie, aromatherapie,… Op deze manier draagt zij bij tot een goede en aangename verzorging van onze bejaarden.

Animatie: Mieke De Winter Mieke past het activiteitenaanbod aan de noden en behoeften van elke bewoner aan. Haar taakinhoud is heel omvangrijk: foto‟s bekijken, een wandeling maken, een handmassage met geurige olie, iemand bijstaan die verdrietig of angstig is,… een zangactiviteit, gezelschapspelen, samen de krant lezen, een optreden organiseren, een babbeltje… We opteren voor een visie waarin de animatie gericht is op het zich thuis voelen van de bewoner, het totale welzijn van de bewoner en een zinvolle invulling van de “leef-tijd”.

Ergotherapie: Chris Boden Bij Chris kan u terecht voor het aanvragen van bijvoorbeeld een rolstoel, een rollator, of andere hulpmiddelen. Zij houdt ook een oogje in het zeil om het lig-en zitcomfort en het maaltijdgebeuren te optimaliseren; met slechts één doel voor ogen: het bevorderen van de zelfredzaamheid én het comfort van de bewoner. Verder begeleidt zij groepsactiviteiten waarin gesprek en gezellig samen zijn centraal staan, en waarin taal en denken gestimuleerd worden. Zij maakt ook tijd voor troostende nabijheid en relaxerende massage bij onrustige en in zichzelf verzonken bewoners.

Sociale Dienst: Ingrid Willaert Ingrid is in ons woonzorgcentrum verantwoordelijk voor de opname en begeleiding van nieuwe bewoners. Zij verzorgt de inschrijvingen op de wachtlijsten en biedt informatie en ondersteuning bij administratieve, financiële en psycho-sociale problemen.

Vrijwilligers Ons team bestaat ook uit enkele vrijwillig geëngageerde medewerkers. Zij ondersteunen de activiteiten van de animatie. Zo bieden zij hulp bij handenmassage, kook-activiteiten, uitstappen, aankleden en decoreren van het interieur, en sfeerschepping . Wij zijn deze mensen heel dankbaar voor hun kosteloze inzet en creatieve bijdrage. Ongetwijfeld geven zij een meerwaarde aan deze aktiviteiten. Indien U ook graag een handje wenst toe te steken, dan neemt U best contact op met de directeur.


13

Kapsalon: Miranda Simons Het kapsalon is voor alle bewoners toegankelijk. Miranda is elke week aanwezig op maandag, dinsdag, donderdag van 8:30 tot 12:00 en van 13:00 tot 17:00u. Op vrijdag van 8:30 tot 12:00 en van 13:00 tot 15:30u . Afspraken worden bij voorkeur gemaakt in samenspraak met het verplegend personeel. De familie kan ook zelf instaan voor de haartooi. De nodige materialen zijn hiervoor beschikbaar in de badkamer van de D-blok op de afdeling Ter Eiken ( 2de verdiep).

Pedicure: Koenraad Van Gastel Koen doet maandelijks zijn ronde op de afdelingen. Hij zorgt ervoor dat de voeten van onze bewoners in goede conditie zijn en blijven. De prijs voor een volledige voetverzorging bedraagt 5 euro. Naast de 6-wekelijkse voetverzorging kan de pedicure extra worden opgeroepen voor kleine verzorgingen. Deze kleine behandelingen worden niet aangerekend. Wenst u echter uw eigen, vertrouwde pedicure te laten komen, dan kan dat ook.

Onderhoudspersoneel Een schone werkomgeving is een voortdurende bekommernis. Elke kamer krijgt dagelijks een schoonmaakbeurt. Bewoner moet dan even de kamer verlaten. Zij verzorgen ook de bloemen en de planten op de kamers. Er wordt getracht zoveel mogelijk dezelfde personen op onze afdeling te laten poetsen. Lydia Arnouts coördineert het werk. Een leuke babbel, een luisterend oor, zij zijn graag gezien bij onze bewoners. Huisarts – coördinerend en raadgevend arts: Dr Preud’Homme De keuze van de huisarts is vrij. Meestal behouden bewoners hun eigen vertrouwde huisarts. Tevens is er een coördinerend en raadgevend arts aan de instelling verbonden, die de medische activiteiten coördineert en bijscholing geeft aan het personeel.

Stagiaires In het kader van hun opleiding werken er tijdens het schooljaar regelmatig voor een bepaalde periode stagiaires mee in de verzorging. Ook zij kunnen een belangrijke meerwaarde betekenen voor de bewoners.


14

Algemene Informatie Bezoek In ons woonzorgcentrum zijn er geen bezoekuren, bezoek is dus vrij. Toch zijn er voor de goede gang van zaken afspraken nodig. Uit veiligheidsoverwegingen zijn van 22.00 tot 7.30 u de deuren van het woonzorgcentrum gesloten. Tijdens deze uren kan men aan de parlofoon bij de hoofdingang bellen. Iemand van het nachtpersoneel zal u binnenlaten. Een bezoek van uw familielid bij u thuis behoort tot de mogelijkheden, ook voor een overnachting. Bewoners die het woonzorgcentrum verlaten spreken dit goed (uur van vertrek en aankomst) van tevoren af met de dienstverantwoordelijke zodat zij het nodige kan voorbereiden.

Cijferslot & kamersleutel Op onze afdeling zijn de deuren gesloten. Dit komt omdat sommigen van onze bewoners een dwaal -of vluchtgedrag vertonen en onbewust op elkaars kamer schade kunnen veroorzaken… Dit gesloten karakter moet de veiligheid van de bewoners garanderen. Om onze afdeling te verlaten is er een cijferslot voorzien om de uitgangen te ontgrendelen. De code hangt duidelijk zichtbaar in de nabijheid van het slot. De kamerdeuren kunnen geopend worden met een dopsleutel. Sommige bewoners beschikken zelf over zo‟n sleutel. Voor de bezoekers zijn enkele sleutels voorzien in een sleutelkastje in de leefruimte. Het is belangrijk deze sleutel na gebruik zo vlug mogelijk terug in het kastje te hangen zodat andere bezoekers hier ook gebruik van kunnen maken. Indien u merkt dat een bewoner ongemerkt naar buiten is gegaan, is het belangrijk dat u dit zo snel mogelijk signaleert. Ook bij twijfel mag u niet aarzelen.

Kleding Wij besteden veel aandacht aan de opsmuk van de bewoners. Verzorgde en aangepaste kledij is daarbij van groot belang. Bij opname kan de familie opteren om de kleding zelf te wassen of deze aan Friswit uit te besteden. Deze keuze kan nadien nog altijd gewijzigd worden. Indien men kiest om zelf te wassen is het zeer belangrijk om alle kledingstukken te markeren om te voorkomen dat kleding verloren gaat. Als kleding sterk bevuild is, wassen wij dit zelf uit om o.a. geurhinder te voorkomen. Indien men voor Friswit kiest, wordt de kleding automatisch gemarkeerd. De facturatie van de was gebeurt via de maandelijkse verblijfsnota. Met vragen en problemen kan u zich wenden tot de dienstverantwoordelijke.

Waardevolle voorwerpen De meeste bewoners op onze afdeling zijn in de war en spelen vaak voorwerpen kwijt, ook waardevolle zaken zoals juwelen. Daarom is het raadzaam voorzichtig om te springen met juwelen of sierraden. Best is deze thuis te bewaren of eventueel zorgen voor vervangjuwelen. Brilmonturen en tandprothesen proberen wij te graveren.


15

Pastoraal Elke vrijdag wordt er om 16.00 u een misviering opgedragen. Onze bewoners worden begeleid tijdens deze viering. Indien wenselijk kan men voor de ziekenzalving en een luisterend oor beroep doen op de pastoor. Elk jaar wordt er rond Allerheiligen een herdenkingsviering georganiseerd. De familie van de overleden bewoners wordt hierop uitgenodigd. Ziekenzorg Gooreind organiseert hier elk jaar, de vrijdag voor Palmzondag, een eucharistieviering met ziekenzalving.

Rolstoelen en andere hulpmiddelen Verschillende bewoners beschikken over een eigen rolstoel. Voor een aanvraag, aanpassing of vernieuwing kan u steeds terecht bij de ergoterapeute of de afdelingsverantwoordelijke. In de rolwagenparking op de afdeling staan steeds enkele rolstoelen ter uwer beschikking. Gelieve deze na gebruik terug op hun plaats te zetten.

Brievenbus Aan elke kamer is een brievenbus voorzien, waarin belangrijke post voor familie wordt gedeponeerd. De sleutel wordt bij de opname aan de familie overhandigd. Post, bestemd voor de bewoner, wordt door personeel van het onthaal op de kamer aan de bewoner afgegeven. Indien de bewoner niet meer in staat is om met deze post om te gaan, wordt deze ook in de brievenbus voor de familie gedeponeerd.

Medisch beroepsgeheim Al onze medewerkers zijn gebonden aan het beroepsgeheim. Al de informatie met betrekking tot de opname en ziekte wordt strikt vertrouwelijk behandeld. Wij vinden het belangrijk dat u ons in vertrouwen kunt nemen.

Prikborden Op de prikborden op de afdeling worden allerlei berichten, zoals de weekmenu, de geplande weekactiviteiten, overlijdensberichten, e.d. weergegeven.


16

Omgaan met dementie In onze dagelijkse werking merken we dat veel familieleden met heel wat vragen zitten over dementie. In dit hoofdstuk willen we u hierover iets meer informatie geven.

Wat is dementie ? Dementie is geen normaal ouderdomsverschijnsel. Het is een ziekte die vooral oudere mensen treft. De kans op dementie neemt immers toe met de leeftijd. Het meest opvallende kenmerk aan dementie is dat het geestelijke functioneren van de persoon steeds verder achteruitgaat zodat activiteiten van het dagelijkse leven niet meer mogelijk zijn. Wil dat zeggen dat iedere vergeetachtige bejaarde dement aan het worden is? Uiteraard niet! Ouderdomsvergeetachtigheid komt voor bij de helft van de mensen boven de 50 jaar. Het is vaak een lastig verschijnsel, maar het maakt niet hulpbehoevend. Dementie maakt wél hulpbehoevend. Dementie is namelijk meer dan alleen vergeten. Personen met dementie verliezen de oriëntatie in tijd en ruimte en krijgen moeite met spreken of met begrijpen wat anderen zeggen. Zowel het gedrag als het karakter kunnen na verloop van tijd ingrijpend veranderen. Door al deze veranderingen worden de getroffen personen meer en meer afhankelijk van de hulp van anderen.

Wat is de oorzaak van dementie ? Er is niet één bepaalde oorzaak … Dementie is een syndroom. Dat wil zeggen dat het voor een groep van ziektes staat die allemaal gelijkaardige symptomen hebben, maar niet dezelfde oorzaak. Alle vormen van dementie hebben echter als gemeenschappelijk kenmerk dat het functioneren van de hersenen achteruitgaat. Ziekte van Alzheimer Bij deze vorm van dementie vallen de mogelijkheden van de dementerende één voor één weg door het afsterven van hersenweefsel. In ongeveer 40% van de gevallen speelt erfelijkheid een rol. Dementie van het Alzheimertype treedt meestal op tussen 40 en 90 jaar. Ongeveer 50 tot 60% van de dementerenden heeft deze vorm.

Multi-infarctdementie Multi-infarct dementie is het gevolg van verstopping van de slagaders, bloedingen in de hersenen of een gebrekkige zuurstoftoevoer waardoor er infarcten ontstaan; De hersencellen worden afgestoten en sterven af. Multi-infarct dementie verslecht sprongsgewijs, telkens wanneer er infarcten ontstaan. Deze vorm van dementie begint gewoonlijk tussen 60 en 90 jaar.

Omgaan met dementie

Hoe herken je dementie? Het belangrijkste kenmerk van dementie is de stoornis van het geheugen. Er bestaat een lange termijn- en korte termijngeheugen. Het lange termijngeheugen kan je zien als een groot archief van alles wat je in je leven geleerd hebt: taal, gedragsregels, schoolse kennis, vaardigheden, belangrijke gebeurtenissen uit het verleden… Het korte termijngeheugen noemt men ook wel het “werkgeheugen”. Hier houd je eventjes vast wat zich aanmeldt of zich aan de aandacht opdringt: woorden van een gesprek, het bedrag dat je aan de kassa moet betalen, een telefoonnummer dat je net hebt opgezocht,… Je houdt deze dingen ongeveer 30 seconden vast. Dingen die je mogelijk later nog kan gebruiken, vinden hun weg naar het lange termijngeheugen via herhaling, instuderen enz. Bij een persoon met dementie raakt eerst het korte termijngeheugen verstoord. Men houdt de recente gebeurtenissen of nieuwe indrukken niet meer vast. Men vertelt of vraagt bijvoorbeeld steeds opnieuw hetzelfde omdat men vergeten is dat men het al verteld of gevraagd heeft. Men vergeet wat men aan het doen is en men laat daarom steeds vaker onafgewerkte karweitjes achter. Sommige personen met dementie gaan verscheidene keren per dag naar de winkel om dezelfde boodschappen te halen. Men moet moeite doen om een gesprek te volgen en men raakt sneller de draad kwijt omdat de gesproken woorden niet lang genoeg worden vastgehouden. Wisselgeld berekenen wordt moeilijk omdat men geen begin-of tussencijfers kan onthouden. Afspraken worden vergeten en men heeft ongewoon veel moeite om iets nieuws te leren. In een latere fase zal ook het lange termijngeheugen van een persoon met dementie worden aangetast. Men zal hinder ondervinden bij het zich herinneren van gebeurtenissen uit een relatief recent verleden, zoals bijvoorbeeld een verjaardag die nog maar net voorbij is. Gaten in het levensgeheugen maken dat er stelselmatig herinneringen verdwijnen. Nieuwe informatie gaat het snelst verloren. Informatie die al langer in het geheugen is opgeslagen – zoals herinneringen met een grote emotionele waarde blijven langer intact, maar zullen na verloop van tijd ook verdwijnen. Uiteindelijk wordt bijna de hele persoonlijke levensgeschiedenis uitgewist en kan het gebeuren dat de persoon met dementie bijvoorbeeld niet meer weet wie zijn/haar kinderen zijn. Door geheugenstoornissen ontstaat verwardheid. Door stoornissen in het geheugen gaan feiten en aanknopingspunten verloren. De persoon met dementie weet bijvoorbeeld niet meer welke dag, welk jaar of welk seizoen het is. Hierdoor kan het voorkomen dat hij/zij met dementie in het putje van de winter in zomerkledij in de tuin wil gaan werken. Het tijdstip van de dag herkennen (ochtend, middag, avond) wordt eveneens moeilijk. Men trekt er bijvoorbeeld ‟s nachts op uit om boodschappen te doen of gaat ‟s middags reeds slapen. Deze verwardheid noemt men gedesoriënteerd zijn in tijd. De persoon met dementie kan ook moeilijkheden ondervinden bij het bepalen van plaats en ruimte. Hij/zij vindt de vertrouwde weg naar huis niet meer, weet niet waar hij/zij nu is, vergeet de plaats van het toilet of wordt achterstevoren in het bed aangetroffen. Vaak doolt de persoon met dementie door het huis. Dit noemt men gedesoriënteerd zijn in plaats en ruimte. 18

Omgaan met dementie

In een latere fase gebeurt het dat bekende mensen niet meer herkend worden. Dit verschijnsel noemt men gedesoriënteerd zijn in persoon. De persoon met dementie weet bijvoorbeeld niet of de vrouw die voor hem staat zijn buurvrouw of echtgenote is. Hij/zij geeft de dochter een andere naam en herinnert zich de kleinkinderen of vrienden niet meer en benadert hen als volslagen vreemden. Sommigen herkennen hun eigen spiegelbeeld niet meer en kunnen dan bang worden voor degene die in de spiegel naar hen kijkt en daar zelfs agressief op reageren. Ondanks het verlies aan feiten en herinneringen, merken we in de praktijk dat personen met dementie nog wel lang weten wie voor hen zorgt. Ze weten bij wie ze zich veilig voelen. Het maakt niet uit hoe die persoon heet of wat de band is met de zorgende figuur, wat voor hen telt is dat die persoon aanwezig is. Taalproblemen Een ander gevolg van de geheugenproblemen is dat men problemen krijgt met de taal: hij/zij begrijpt steeds minder en kan zich minder goed uitdrukken. Vaak wordt dan een omschrijving of een leeg begrip gebruikt zoals “iets, iemand, ding, dinges” om het bedoelde woord mee aan te duiden. Soms worden woorden verkeerd gevormd of verkeerd gekozen. Hij/zij zegt bijvoorbeeld: “De koffie is te hard” i.p.v. “te heet” of “klok” i.p.v. “uur”. Uiteindelijk zijn de taalproblemen zo ver gevorderd dat de persoon met dementie een onverstaanbaar taaltje hanteert of enkel nog klanken herhaalt. Verdwijnen van doelgericht handelen Na verloop van tijd kan de persoon met dementie niet meer doelgericht handelen. Men verliest geleidelijk aan het vermogen om te koken, te poetsen, zich aan en uit te kleden, de haren te kammen, te eten, … Daarbij komt dat men vergeet waarvoor bepaalde voorwerpen dienen en wordt bijvoorbeeld een vork gebruikt om de haren te kammen. Stemmingswisselingen De persoon met dementie zal ook erg vaak stemmingswisselingen vertonen. Hij/zij kan plots beginnen huilen en een half uur later erg vrolijk zijn. Dementie kan ook iemands gedrag veranderen. Soms kan je vaststellen dat vroegere karaktereigenschappen versterkt worden of dat de persoonlijkheid verandert. Zo kan een persoon met dementie een hele dag rustig en stil in een hoekje zitten of kan hij/zij achterdochtig, abnormaal nerveus, paniekerig of opvliegend zijn. Lichamelijke achteruitgang De geheugenstoornissen hebben ook hun invloed op het lichaam. De persoon met dementie vermagert sterk of verdikt (omdat men vergeet dat men al gegeten heeft), kan zich minder gemakkelijk bewegen, wordt incontinent…

Omgaan met dementie

19

Kan dementie behandeld worden? Een persoon met dementie kan niet genezen, wel kwaliteitsvol leven! Dementie is onomkeerbaar en dus niet te genezen. Wel kan men in de beginfase, dankzij nieuwe medicatie de klok in zekere zin een tijdlang stilzetten. In werkelijkheid loopt het ziekteproces in de hersenen verder, maar het samenspel van de zenuwcellen wordt zodanig gestimuleerd dat er gedurende maanden tot tegenwoordig wel ruim een jaar geen functieverlies te merken valt. Hierdoor kunnen symptomen van ziekte uitgesteld worden en wordt de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeterd. Zeer belangrijk is de psychosociale begeleiding van personen met dementie. Deze begeleiding probeert de overgebleven mogelijkheden zoveel mogelijk te stimuleren: stimuleren van lichaamsbeweging, oefenen van verstandelijke vermogens, oog hebben voor uiterlijke verzorging, aanmoedigen van sociale contacten, overzichtelijk houden van de omgeving, zorgen voor een vaste tijdsindeling en regelmaat, aangepaste hulpmiddelen voorzien voor maaltijd en verzorging,… Maar niet alleen psychosociale begeleiding is heel belangrijk. In het algemeen moet men bij personen met dementie blijven zoeken naar wegen tot contact en communicatie, zodat het dreigende isolement op afstand gehouden wordt.

De persoon met dementie Ik ben een mens Ik ben een volledig mens Ik leef op een eigen-geaarde manier Dat kan soms eigen-aardig zijn Maar….ik wil mezelf blijven Me veilig voelen Mijn waardigheid behouden Waar ik ook woon Met wie ik ook samenleef Krijg ik mijn kans van U?

20

Omgaan met dementie

Beleving bij de dementerende Elke dementerende beleeft zijn ziekte anders. Globaal zijn er drie fasen te onderscheiden.

Bedreigde ik “ Het begin van de ziekte vind ik het moeilijkst. Ik had geen flauw benul wat er aan de hand was. Ik moet bekennen dat ik vaak dacht dat mijn man mij voor de gek hield, mij opzettelijk in moeilijkheden wilde brengen.” In het begin voelt de dementerende zich onzeker en bedreigd. Hij kan zich moeilijk concentreren en is vergeetachtig. Hij heeft het gevoel dat hij tekortschiet of is achterdochtig omdat hij zijn eigen tekortkomingen toeschrijft aan anderen. Dit kan conflicten en boosheid met zich meebrengen. Op andere ogenblikken camoufleert hij zijn eigen falen door hiaten in zijn geheugen op te vullen met fantasie. Hij legt nog moeilijk contact met nieuwe mensen en voelt zich makkelijk in de steek gelaten. De verwerking van dit alles is voor de beginnend dementerende als een rouwproces waarin ontkenning, opstandigheid, verzet, verdriet, schuldgevoelens, zelfverwijt en verwijten aan de omgeving elkaar afwisselen. Hij reageert daardoor vaak nerveus en prikkelbaar. Hij heeft veel behoefte aan steun en bevestiging.

Verdwaalde ik “ Midden in de nacht staat hij plots op, doet de rolluiken naar omhoog en begint koffie te zetten, alsof dit doodgewoon is.” Zijn geheugen lijkt wel een zeef! Ook het geheugen van de laatste jaren lijkt weggeveegd te zijn en de dementerende keert stilaan terug naar het verdere verleden. Hij wordt onrustig; hij wil naar huis, naar zijn ouders; Het heden begrijpt hij niet meer en hij verliest de zelfstandigheid in de dagelijkse bezigheden. Hij heeft geen houvast meer aan de herkenbare plaatsen en verliest alle besef van tijd. De matig demente bejaarde loopt vaak rond met een verloren, verdwaald gevoel: Waar ben ik? Wie zal voor mij zorgen? Hij klampt vaak mensen aan, in een poging om veiligheid en steun te vinden.

Verzonken ik “ Mijn moeder lijkt me de laatste tijd niet echt meer te herkennen. Ze kan die lege blik in haar ogen hebben terwijl ze aan de zoom van haar rok zit te friemelen. ” De dementerende raakt meer en meer hulpbehoevend en in zichzelf gekeerd. Hij leeft op de duur volledig in het verleden en heeft ernstige geheugenstoornissen. Vertrouwde personen worden vreemden voor hem, wat pijnlijk is voor nabije familieleden. Hij verliest ook alle besef van normen en kan ontremd reageren. Hij wordt steeds passiever en begrijpt nog moeilijk gesproken taal. Wel reageert hij op non-verbale communicatie zoals mimiek, intonatie, aanraking,… Omgaan met dementie

21

Omgaan met dementerende mensen, enkele tips

22



Het is goed dat hij actief blijft. Neem hem niet uit handen wat hij zelf nog kan. Doe de activiteiten samen, hoeveel geduld en tijd men daarvoor ook moet opbrengen.

 -

Overvraag hem niet: blijf niet doorvragen als hij het niet meer weet blijf niet stimuleren wat hij niet meer kan stel niet meer dan één vraag tegelijk, twee vragen onthouden, lukt niet meer. geef niet meer dan één advies of taak tegelijk



Vermijd te veel drukte. De dementerende persoon is sneller vermoeid en sneller overbelast. Het is allemaal sneller teveel, te veel vreemde gezichten, te veel TV.



Ga met de dementerende persoon niet in een „wel waar/niet waar‟ –discussie. Het leidt meestal tot spanningen, onrust en irritatie.



Een dementerende persoon kan soms heel eenzaam zijn. Soms is hij eindeloos met iets bezig, dat hij niet kan los laten. Probeer hem dan te helpen, door hem af te leiden naar iets anders.



Voorkom dat hij in een isolement komt. Soms heeft hij zelf de neiging om zich terug te trekken, omdat hij zich onzeker voelt. Soms dreigen wij hem te isoleren, omdat we ons schamen of omdat we risico‟s zoveel mogelijk willen voorkomen, zoals weglopen.



Neem de gevoelens van een dementerende persoon serieus. Als hij verdrietig is over zijn (overleden) moeder, die almaar niet thuiskomt, is hij echt verdrietig. Ga dat verdriet niet uit de weg. Ga erop in. Probeer er samen achter te komen dat moeder overleden is (fotoboek). Of leid na enige tijd de aandacht af naar iets anders.



De dementerende persoon is een volwassen mens die, helaas in toenemende mate, onze aanvullende hulp nodig heeft. Benader hem met respect. Wanneer we hem als kind benaderen, lokt dat terecht al gauw boosheid uit.



Ook wanneer de dementerende persoon ons niet meer herkent en onze lichaamstaal niet meer verstaat, blijft het mogelijk en belangrijk contact met hem te onderhouden. De taal van het lichaam – een hand, een zoen, een arm om de schouder – zal hij nog lang verstaan.



Het zijn vaak onze eigen gevoelens van schaamte, schuld, angst of het niet accepteren, die ons gedrag ten opzichte van de dementerende persoon bepalen. Het zijn heel begrijpelijke en menselijke gevoelens. Tegelijk ook gevaarlijke raadgevers. Ze dreigen de wereld van de dementerende persoon nog eens extra te verkleinen.

Omgaan met dementie



Vaste structuren zijn belangrijk. Het helpt dat zijn oriëntatie als zijn dagelijkse leefwereld zoveel mogelijk onveranderd blijft. Hou alles op zijn vaste plaats (meubels) en herkenbaar.



Help de dementerende persoon met tijdsoriëntatie door regelmatig op te merken: het is nu half elf, botermelktijd, het is vandaag woensdag.



Vermijd „test‟ –situaties: we maken de dementerende persoon nog onzekerder als we hem telkens vragen stellen als: - Hoe oud bent u? - Hoeveel kinderen heeft u? - Weet u nog hoe ik heet?

* Let erop „hoe‟ je iets zegt. Je houding, toon en gelaatsuitdrukking zijn erg belangrijk. Gebruik bij je woorden gebaren en aanrakingen. Lichamelijk contact en aanwezig zijn worden belangrijker dan praten. De gevoelswereld is voor een dementerende erg belangrijk. Probeer de gevoelens te ontdekken die achter zijn woorden liggen en ga daar op in. * Afscheid nemen na het bezoek is niet altijd even gemakkelijk. Het is wenselijk omzo eerlijk en duidelijk mogelijk te blijven . Als het voor u haalbaar is, is het beter om niet al te emotioneel te zeggen: “ ik vind het lief van je dat je met me mee wil, maar het kan echt niet. Ik ga nu weg en kom dan en dan terug. Het kan soms helpen om de bewoner voor het vertrek aandacht te vragen voor diens eigen spulletjes: bv de familiefoto‟s op zijn kamer; Zo wordt hem of haar duidelijk gemaakt dat men daar een “ eigen thuis” heeft. De scheiding is ook minder pijnlijk als de bewoner beseft tussen vertrouwde personen achter te blijven. Het helpt soms om de bewoner vooraf intensief in contact te brengen met een vertrouwd personeelslid of medebewoner.

Verdriet en emoties bij familieleden van dementerenden Een proces van dementie kan een mens emotioneel heel diep raken. Dat geldt ook voor de naaste familie en in het bijzonder voor de partner en de kinderen. Het dementeren van een familielid betekent voor de directe omgeving steeds een verliessituatie: het verlies van een „gezonde‟ partner, van een „gezonde‟ ouder. Het dementeringsproces is eigenlijk een aanhoudende opeenstapeling van verschillende soorten verliezen: het verlies van het vertrouwde gedragspatroon van de naaste, verlies van decorum bij de dementerende, verlies van het vertrouwde rolpatroon, verlies van wederkerigheid, van onderlinge steun, verstoring van het evenwicht binnen een familie, verlies van sociale contacten, verlies van een gezamenlijke thuissituatie bij opname van de dementerende, en uiteindelijk verlies van de persoon bij overlijden. Verlies aanvaarden gebeurt niet meteen. Daar is meestal veel tijd voor nodig. Het proces van afscheid nemen waar partner en kinderen doorheen moeten, is te vergelijken met een rouwproces. Hier gaat het enerzijds om een rouwen over het verlies van de gezondheid van de partner of ouder, anderzijds om een rouwen over Omgaan met dementie

23

de dood die in het vooruitzicht wordt gesteld. Iedereen beleeft het verlies op een andere manier. Wanneer men te horen krijgt dat vader of moeder dementerend is, wordt men overvallen met emoties, onbegrip en een onduidelijke toekomst. Deze gevoelens en emoties moeten zoveel mogelijk besproken worden. Men moet proberen deze te begrijpen door er met andere „lotgenoten‟ over te praten. De gevoelens en emoties kunnen zeer uiteenlopend ervaren worden. Niet elk familielid ervaart dezelfde gevoelens. In de beginfase van dementie treden er vaak gevoelens van onzekerheid op: Je weet niet wat er aan de hand is, je weet niet hoe te reageren op de eerste tekenen. Je bent ongerust en bezorgd, je weet niet hoe de ziekte gaat verlopen. Men vraagt zich af wat er aan het gebeuren is. Omdat de diagnose zo moeilijk te stellen is, twijfelt men voortdurend aan deze diagnose. Men wil niet geloven dat een geliefd familielid getroffen wordt door de dementie. Na de vaststelling van de diagnose volgt meestal een toestand van verwarring die zich dikwijls uit in kwaadheid. Er treedt dan vooral de „waarom‟- vraag op: waarom moet mij dit nu overkomen, waarom heeft niemand mij iets gezegd ? Je bent ook om verschillende redenen bang. Je voelt je verantwoordelijk voor de veiligheid. Je bent bang voor de toekomst: is de ziekte erfelijk, zal ik ook zo eindigen? Het is logisch dat er schuldgevoelens gaan optreden. Voordat de diagnose gesteld werd, heb je waarschijnlijk verkeerd gereageerd, je geduld verloren, de zaken foutief ingeschat. De communicatie met de dementerende valt langzaam weg. Je krijgt geen „respons‟ meer, zodat je het gevoel krijgt geïsoleerd te geraken. De omgeving neemt ook minder initiatief omdat ze niet goed weten hoe ze met de dementerende moeten omgaan. Alhoewel het veel beter is om met de vroegere vrienden in contact te blijven, om zo samen oudere herinneringen op te halen. Dementie zorgt ook voor de nodige verwarring. De ouder-kindrelatie wordt omgekeerd: het kind dat vroeger steeds op zijn ouders kon rekenen en raad kon vragen, ziet nu dat de ouder van hem afhankelijk wordt. De ontluistering die met de ziekte gepaard gaat, is moeilijk te verwerken. De dementerende kleedt zich uit, is verbaal brutaal en soms agressief. Heel wat familieleden hebben het er moeilijk mee dat als een onderdeel van het ziekteproces te aanvaarden. Wij kunnen jullie helpen met het bespreekbaar stellen van je gevoelens rond een dementerend familielid, maar het verwerken en het aanvaarden moet je zelf doen. Als we naar elkaar luisteren en ons proberen in te leven in de gevoelens van anderen, kunnen er meestal heel wat problemen vermeden worden. Wij zijn ervan overtuigd dat de draagkracht voor zorgende familieleden versterkt wordt door ontmoetingen met mensen die weten wat dementie betekent, die oog hebben voor de dementerende persoon als individu en die ook blijven stilstaan bij moeilijkheden.

24

Omgaan met dementie

Infokanalen Indien u meer informatie wenst kan u zich wenden tot Ann Jacobs, verantwoordelijke van de afdeling en referentiepersoon dementie in het woonzorgcentrum. Met vragen over dementie kan u tevens terecht bij: Het expertisecentrum dementie: zij zijn er voor iedereen die in zijn omgeving geconfronteerd wordt met mensen bij wie al dan niet de diagnose dementie werd gesteld. Zij trachten op uw vragen een antwoord te geven of u correct door te verwijzen. Zij organiseren eveneens praatcafé‟s. Expertisecentrum Turnhout tel: 014/47. 83.71 e-mail: tandem-dementie.be Expertisecentrum dementie Vlaanderen tel: 070 22 77 77 www.dementie.be Dwaallicht, het regionaal praatcafé dementie, organiseert driemaandelijkse bijeenkomsten in Malle. Het praatcafé is vooral een plaats waar mensen die te maken hebben met dementie elkaar kunnen ontmoeten op een informele manier. Folders met het jaarprogramma zijn beschikbaar aan het onthaal van ons woonzorgcentrum. De Vlaamse Alzheimer Liga is een vereniging die familieleden wil bereiken die personen met dementie verzorgen. Zo kunnen deze elkaar ontmoeten om elkaars ervaringen te delen. Familieleden kunnen met al hun vragen terecht op hun gratis hulp- en infolijn 0800 15 225. Zij zijn ook te bereiken per e-mail: [email protected] of via de website www.info-alzheimer.be Indien u meer info wil vergaren kan dat ook via beschikbare boeken en brochures. Enkele voorstellen: Boeken: o.a. - Ha, ge zijt daar: portret van een vader (getuigenis): Baet M. - Altijd opnieuw afscheid nemen : Eric Stroobants - Dementie: Een boek voor partners : Eric Stroobants - Thuis in het rusthuis: Verhaest P. (Kluwer) Bestaande brochures: o.a. - dementie: Je staat er niet alleen voor (Provincie Antwerpen) - dementie: Als je niet meer weet dat je vergeet (Christelijke Mutualiteit) - Omgaan met dementerenden (Vlaamse Alzheimerliga) - Communiceren met dementerenden (Vlaamse Alzheimerliga) - De mantelzorgers (Vlaamse Alzheimerliga) - Sociale, juridische en ethische aspecten bij dementie (Vlaamse Alzheimerliga) Omgaan met dementie

25

Tot slot Wij hopen dat U met deze wegwijzer een beter zicht hebt op de werking van onze afdeling en de ziekte dementie. Het is u hopelijk ook duidelijk geworden dat de familie voor ons een belangrijke partner is in de goede behandeling en verzorging van een dementerende bewoner. Het is ons bekend dat elke familie en elk familielid afzonderlijk een heel eigen proces doormaakt. Iedereen verwerkt verlies op zijn manier. Dementeren is in feite verliezen, tot men het niet meer weet. Voor de omstanders is het dubbel zwaar om zo afscheid te nemen, langzaam en zeker. Tot vandaag is de echte dementie niet omkeerbaar. Wij trachten samen met u, de dementerende medemens zo respectvol mogelijk te ontmoeten en zorgzaam nabij te blijven. Mogen wij op uw hulp blijven rekenen?

Het team van Ter Linden

WZC St-Jozef. Gasthuisstraat Wuustwezel. tel fax Afdeling Ter Linden tel

Recommend Documents