Workshop Cradle to Cradle rondom gebiedsontwikkeling Maastricht Noord Oost Basisinfodocument t.b.v. workshop d.d. 29 en 30 januari 2008
INHOUDSOPGAVE 1. 2. 3. 4.
Aanleiding Doel, opgave en resultaat Deelnemers en afspraken De geplande projecten
1. Aanleiding Ontwikkelingen Er staan diverse projecten gepland rondom Maastricht Noord - Oost. De volgende 4 ruimtelijke ontwikkelingen gaan er op termijn spelen: - Traverse A2, met ondertunneling en stedelijke randzone, met nieuwe verknoping van A79 en nieuwe ontsluiting naar Beatrixhaven; - Prachtwijken, met name de stadsvernieuwing/revitalisering van de naoorlogse wijken Limmel, Nazareth, Wittevrouweveld en Wijckerpoort; - Geusseltpark, met name ontwikkeling van exclusief wonen, hotel, zwembad e.d.; - Landschapspark landgoederenzone Maastricht - Meerssen, met name ontwikkeling tot een kwalitatief hoogstaand en duurzaam landschapspark met water, groen en cultuurhistorie. Het Cradle to Cradle- concept Recent is het Cradle to Cradle - concept gelanceerd door Braungart en McDonough. Hierbij wordt uitgegaan dat alle producten zo kunnen worden ontworpen dat ze op het ogenblik dat ze afval worden weer kunnen worden gebruikt: - om te worden omgezet in grondstof om er nieuwe producten van te maken in de technosfeer of - om voedsel te vormen voor de biosfeer omdat ze volledig afbreekbaar zijn. Kort gezegd afval wordt voedsel. Door ook te streven naar een volledig ecologisch intelligent ontwerp, ook bij gebiedsontwikkeling, is er sprake van duurzaamheid en hoeft consumeren en economische groei geen probleem meer te zijn. Zodoende is er sprake van milieuneutrale economie. C2C-beleid Limburg De Provincie Limburg omarmt dit Cradle to Cradle - concept en heeft het ingevoerd in haar beleid. Als haar C2C-doelstelling wordt gesteld: “Limburg streeft naar een prettige, gevarieerde, veilige, gezonde en rechtvaardige samenleving met schone lucht, bodem, water en schone energie, waarbij economie, ecologie en sociale aspecten elegant en plezierig met elkaar in samenhang zijn, zowel voor huidige als toekomstige generaties.”
Dit wil de Provincie realiseren door het hanteren van 5 basisprincipes: - Wij zijn verbonden met onze omgeving. - Ons afval is voedsel, met name wij gaan voor een sluitende ecologische en technologische kringloop. - De zon is onze energieleverancier. - Wij ontwerpen ten behoeve van het welzijn van alle generaties. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de bijgevoegde losse brochure C2C. De Provincie heeft daarom een tiental plekken aangewezen als C2C-ontwikkelplek; waarvan er 1 is deze bij Maastricht Noord - Oost. Vanuit haar bovenstaand C2Cbeleid wil zij Maastricht Noord - Oost aanschouwen als één gebiedsontwikkeling, waar C2C-principes moeten worden toegepast. Daarom heeft de provincie Limburg gezamenlijk met de gemeente Maastricht, besloten om een workshop te houden met alle betrokkenen op dinsdag 29 januari en 30 januari 2008 in Kasteel Vaeshartelt te Maastricht.
2. Doel, opgave en resultaat. Het doel van deze workshop is om bij alle betrokkenen, die bezig zijn met de ontwikkelingsprojecten Maastricht Noord - Oost, het Cradle to Cradle – concept voor gebiedsontwikkeling onder de aandacht te brengen en om bottum-up samen te zoeken op welke manier het C2C- concept zou kunnen worden toegepast bij deze gebiedsontwikkeling. Deze betrokkenen zullen tijdens de workshop worden ondersteund door enkele C2Cervaringskundigen. Al deze deelnemers gaan zeer innovatief samenwerken. Zij krijgen de volgende opgave mee: Zoek met elkaar op een interactieve en uitdagende wijze naar inspirerende ideeën voor C2C-ontwerpprincipes die door slimme combinaties van maatregelen, materiaalgebruik, ruimtelijke ordenings-principes en fasering zouden kunnen worden toegepast bij de gebiedsontwikkeling van Maastricht Noord - Oost. Het is dus duidelijk NIET de bedoeling om de projecten – de deelgebieden in te richten en vorm te geven. Als resultaat van de workshop wordt verwacht dat er een beeldende presentatie aan ideeën voor C2C-ontwerpprincipes uitkomt. Deze wordt aan het einde van de workshop gepresenteerd aan genodigden / bestuurders. Deze ideeën kunnen worden verwerkt in een ”inspiratieflyer”. Deze inspiratieflyer wordt daarna verspreid aan zowel ambtenaren en bestuurders als ontwerpers, ondernemers, projectontwikkelaars en overigen. Om zodoende het C2C-concept verder te inspireren bij de planvorming van de projecten bij Maastricht Noord - Oost.
3. Deelnemers en afspraken
Het betreft hier een innovatieve workshop met heldere verbeeldingen, dus er wordt verwacht dat de deelnemers visionair zijn ingesteld. De deelnemers van de workshop kunnen meedenken over de werk- en leefomgeving van de gebiedsontwikkeling Maastricht Noord – Oost binnen een interactieve open planvorming. Hiervoor zullen alle deelnemers goed moeten samenwerken en hun krachten bundelen. Dit vergt een aantal voorwaarden om deel te nemen aan de 2 daagse workshop: - zij zullen actief meedenken; - zij zullen begrip voor elkaars standpunten opbrengen; - zij zullen via wisselwerking waar mogelijk elkaars kansen benutten om te komen tot een duurzame win-win-inrichting binnen het C2C-concept. De deelnemers bestaan uit alle betrokkenen, die bezig zijn met de ontwikkelingsprojecten Maastricht Noord-oost. Zij worden aangevuld met enkele C2C-ervaringskundigen. De deelnemers worden in groepjes begeleid door trekkers / ruimtelijk ontwerpers van DLG. De procesbegeleiding komt ook vanuit DLG. Zodoende kan men samen aan zet!
4. De geplande projecten Hieronder wordt een korte beschrijving gegeven van de 4 geplande projecten, die deel uitmaken van de gebiedsontwikkeling Maastricht Noord-oost. Zie ook bijgevoegd kaartje
4.1 Prachtwijken In Maastricht liggen 11 buurten die planmatig worden herontwikkeld in het kader van het Grote Stedenbeleid. Daartoe behoren de buurten Limmel, Nazareth, Wittevrouwenveld en Wyckerpoort. In Maastricht werken corporaties, buurtkaders en gemeente constructief samen aan de buurtontwikkeling. In deze traditie hebben deze partijen afgesproken om een integraal buurtontwikkelingsplan (BOP) op te stellen voor Limmel/ Nazareth en Wittevrouwenveld / Wyckerpoort. Maastricht Noord-oost ligt ingesloten door industrie (Beatrixhaven, glasfabrieken, Mosa, Trega), hoofdverkeerswegen en de Maas. De buurten Nazareth en Limmel zijn van elkaar gescheiden door een drukke spoorweg, hoofdverkeersweg (Meerssenerweg) en ontsierende ruimtevragende hoogspanningsleidingen. Tussen Wittevrouwenveld en Wyckerpoort ligt de barrière van de A2. De geïsoleerde ligging en barrières hebben een negatieve invloed op het leefklimaat. De aanwezige kansen voor dit gebied zijn: de ruimtelijke kwaliteit in de directe omgeving zoals; de Maas, de landgoederenzone/ Geusseltpark en de Maastrichtse binnenstad. Ten tweede is de (in voorbereiding zijnde) ondertunneling van de A2. Ten derde het lopende uitvoering van het centrumplan Wittevrouwenveld. Als vierde is er een hechte sociale structuur aanwezig. Het doel van het reeds opgestelde wijkactieplan is om in 10 jaar van Maastricht Noord-oost weer vitale, woon- werk- en leefgemeenschap te maken. Inspanningen die zijn gericht op de verbetering van de fysieke kwaliteit en de veiligheid van de wijk,
worden gecombineerd met inspanningen die het kwaliteitsniveau van de burgers verhogen. Maastricht Noord-oost geniet prioriteit in het kader van de stedelijke woningbouwprogrammering. Momenteel telt de woningvoorraad in dit gebied op 7.170 woningen waarvan 5.4200? huur en a.750? koop. Bij de transformatie maken incourante huurwoningen plaats voor nieuwe (levensloopbestendige) huurwoningen. Samen met het te verkopen bestaand bezit en nieuwbouw van koopwoningen (sociale koop en vrije sector), wordt de verhouding huur-koop 60% - 40%. De wijkbrede herontwikkeling gebeurt op een duurzame manier. Energieprestatie op locatie (EPL), duurzaam bouwen en afkoppeling van regenwater worden, waar mogelijk volgens de principes van Cradle 2 Cradle, ingezet. Binnen de wijk liggen enkele (delen van) wegen waar de grenswaarden van NO2 en fijn stof worden overschreden. In het kader van het stedelijk luchtkwaliteitsplan en het A2-project zijn maatregelen in voorbereiding / in uitvoering om deze problemen aan te pakken. Naast herontwikkeling, gaat bijzondere aandacht uit naar verbetering van de bestaande voorraad. Prioriteit gaat uit naar energiebesparing in combinatie met (onderhouds-) maatregelen aan de binnen en buitenkant van de woningen en upgrading van de directe woon- en leefomgeving. Op deze manier worden de komende 10 jaar in totaal 1.000 woningen aangepakt, met als resultaat tenminste 20% minder energieverbruik.
4.2 Geusseltpark De opgave voor het Geusseltgebied bestaat uit het maken van een park aan de Noord-oostzijde van de stad in combinatie met nieuwe bebouwing. De nieuwe bebouwing heeft zowel een woon-, werk-, als leisurefunctie. In de opgave staat het samenspel tussen landschappelijke kwaliteiten en (nieuwe) bouwvolumes centraal. Er zijn een aantal hoofdkeuzes vastgelegd ten aanzien van het landschap; deze keuzes hebben betrekking op het watersysteem en de vormgeving van het maaiveld. Binnen het programma voor het Geusseltterrein zijn er elementen: - die nadrukkelijk de grote schaal vertegenwoordigen: stadsentree, stadion, grootschalige leisure, kantoren, grootschalige parkeervoorzieningen en een stedelijk plein met touringcars; - die de kleine schaal refereren: een verblijfsgebied met een menselijke maat en een nieuwe woonmilieu dat een zekere geborgenheid moet uitstralen. Het doel is om van het Geusseltpark een geliefd en levendig park te maken, met water als beeldbepalend element. In de toekomst zal het Geusseltpark zijn identiteit niet zo zeer meteen ontlenen aan de zeer verfijnde inrichting maar aan contrasten in het gebruik, bijzondere natuurbeelden en het samenspel met de omringende bebouwing. In ruimtelijke zin zal het Geusseltpark op verschillende schaalniveaus van betekenis moeten zijn:
- Op het hoogste schaalniveau als een park dat het beeld van de noordelijke stadentree bepaalt en dat een schakel vormt in de recreatieve netwerken van het terraspark Oost /Middenterras en de landgoederenzone. - Op stadsdeelniveau als een park dat ontspanningsmogelijkheden biedt voor de bewoners van de wijken Wittevrouwenveld en Scharn, - Op lokaalniveau als een park dat een aantrekkelijke setting biedt voor een woon en werkmilieu. In ecologische zin zal het Geusseltpark de waterstructuur moeten versterken. In potentie is het Geusseltterrein een waterrijk gebied dat veel meer in het terrein tot expressie kan komen. Ook zal het park bij moeten dragen aan de ecologische verbindingen van zowel land- als watergebonden organismen, tussen het gebied rond de Ambyvijver en de landgoederenzone. In functionele zin gaat het om een mix van parkfuncties. Het Geusseltpark is groot genoeg om door grote groepen mensen met verschillende achtergronden te worden gebruikt. Zowel rustige vormen van recreatie als vissen en wandelen, als outdoorsports zoals skeeleren en skaten moeten aan hun trekken komen. Een belangrijk onderdeel van het nieuwe Geusseltpark wordt gevormd door de aanleg van het meest duurzame zwembad van Nederland. Inzet is dat het nieuwe zwembad minimaal in de eigen energiebehoefte moet kunnen voorzien. Het bepalen van de duurzaamheidsambitie geschiedt via de invalshoek van Cradle 2 Cradle; het nieuwe zwembad dient de mensen die er willen verblijven en die er omheen wonen, werken en recreëren, een verantwoord, elegant en plezierig met elkaar in samenhangend resultaat op te leveren waarbij het milieu wordt ontzien. 4.3 Traverse A2 Maastricht
De projectorganisatie A2 Maastricht wil komen tot één integraal en duurzaam plan voor stad en snelweg, waar ook volgende generaties nog profijt van hebben. De aanpak van dit veelzijdige en omvangrijke project is anders dan anders. U treft hieronder meer informatie over: • De doelen van het project A2 Maastricht • De vernieuwende aanpak • Planvoorbereiding met marktpartijen en burgers • De onderdelen van het project • Het plangebied • Belangrijke mijlpalen
De doelen van het project A2 Maastricht Het project A2 Maastricht werkt mee aan: - betere bereikbaarheid van Maastricht en doorstroom op de A2; - bevordering van verkeersveiligheid en leefbaarheid in omliggende buurten; - nieuwe kansen voor A2-buurten door stedelijke vernieuwing en opheffing barrières.
De Projectorganisatie A2 Maastricht bestaat uit Rijkswaterstaat, Provincie Limburg, gemeente Maastricht en gemeente Meerssen. De projectorganisatie is partner in de campagne ‘Maastricht Bereikbaar’. De vernieuwende aanpak Het project A2 Maastricht wordt gekenmerkt door een vernieuwende aanpak. Deze bestaat uit: - gezamenlijke aanpak van gebiedsontwikkeling en verkeersinfrastructuur; - ‘aanbestedingswedstrijd’ voor beste plan binnen randvoorwaarden en budget; - gecombineerde aanpak van tracéwet, bestemmingsplan- en aanbestedingsprocedure; - grensverleggende samenwerking tussen ministeries van V&W en VROM, gemeenten Maastricht en Meerssen en Provincie Limburg. De projectorganisatie A2 Maastricht wil komen tot één kwalitatief hoogwaardig totaalproduct via een snelle en efficiënte realisatie dankzij een slagvaardige overheid. Planvoorbereiding met marktpartijen en burgers - Het gaat via een ‘Aanbestedingswedstrijd’ tussen consortia voor het beste totaalplan binnen randvoorwaarden en budget. - Eind 2008 presenteren 3 consortia hun totaalplannen voor verkeersinfrastructuur en gebiedsontwikkeling. - Belanghebbenden en geïnteresseerden kunnen inspreken op deze plannen. - Het ‘winnende plan’ komt in tracé- en bestemmingsplanprocedure; hierop is nogmaals inspraak mogelijk. De onderdelen van het project A2 Maastricht werkt aan: - volledige verknoping van A2 en A79; - nieuwe verbindingsweg tussen A2/A79 en Beatrixhaven; - meer groen en recreatie in Landgoederenzone; - verbetering verkeersfunctie Viaductweg; - tunnel tussen Geusselt en Europaplein; - nieuwe stadsboulevard bovenop tunnel; - nieuwe stadsentrees bij Geusselt en Europaplein; - vastgoedontwikkeling en stedelijke vernieuwing in Maastricht-Oost: ruim 1.100 woningen voor nieuwbouw/herbouw en 30.000 m2 bruto vloeroppervlak commerciële ruimte.
Belangrijke mijlpalen Trechteringsbesluit tracé/MER-procedure Samenwerkingsovereenkomst Voorkeursalternatief ontsluiting bedrijventerrein Beatrixhaven vanaf A2 Start Europese aanbesteding
Juni 2006 Juni 2006 2e helft 2006
V V V
Eind 2006
V
Vrijwillige consultatie voorlopige marktplannen Keuze beste plan (definitieve biedingen/gunning) voor stad en snelweg Start uitvoering voorbereidende werkzaamheden Ontwerptracébesluit/ontwerp bestemmingsplan Inspraak ontwerptracébesluit/ontwerp bestemmingsplan Tracébesluit/vaststelling bestemmingsplan en start bouw verkeerskundige onderdelen Oplevering verkeersinfrastructuur Oplevering laatste vastgoed
2e helft 2008 2e helft 2009 2e helft 2009 1ste helft 2010 1ste helft 2010 2e helft 2010 2016* 2e helft 2025*
* of zoveel sneller als het definitieve marktplan mogelijk maakt.
4.4 Landschapspark Landgoederenzone Maastricht/Meerssen. De komende jaren zullen er grootschalige ingrepen plaatsvinden in het landschap aan de noordkant van de stad. De dynamiek die dit met zich meebrengt, biedt kansen voor het omringend gebied dat bijzondere natuur en cultuurhistorische waarden herbergt: de Landgoederenzone van Maastricht. Op dit moment wordt het gebied van de landgoederen doorsneden door de A2 en de de A79, tevens lopen er 2 spoorlijnen door het gebied. De landgoederenzone is gelegen aan de noordkant van de stad Maastricht. Het totale plangebied in beschouwing genomen omvat zo’n 100 ha, inclusief Beatrixhaven, Rothem en Amby . Het omvat een 16 tal cultuurhistorische parels en het beneden Geuldal. Nieuwe technische, ruimtelijke en ecologische randvoorwaarden kunnen de bestaande fysieke barrières opheffen en een nieuw groen/blauw/recreatief netwerk creëren op zowel (inter)nationaal, regionaal als lokaal niveau. Het onderhavig plan voorziet in: 1. het realiseren van de EHS: het opheffen van de plaatselijke bottleneck en daarmee verbeteren van de Europese Ecologische Hoofdstructuur, door het realiseren van een natuurpark met robuuste natuur als ecologische verbinding vanuit de Belgische Ardennen, via het Nationaal Landschap Heuvelland en het Geuldal naar de Grensmaas en de Belgische Hoge Kempen; 2. het duurzaam inrichten van de rijksbufferzone: het open maken en houden van de rijksbufferzone, in casu het herstellen van de unieke natuur- en landschapswaarden tussen Meerssen en Maastricht; 3. het verbeteren van het watersysteem: het verbeteren van de waterkwaliteit, de waterhuishouding en het stroomstelsel van de Geul, Kanjel en Gelei o.a. aandacht voor afwatering Heuvelland, herstel kwelgebied,vergroten van het bufferend vermogenen verbetering landgoedvijvers. 4. het verbeteren van het groen in en om de stad: enerzijds het versterken van de groene verbindingen en anderzijds het verbeteren van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het Groen In en Om de Stad (GIOS) door het ontwikkelen van een doorgaand wandel-, fiets- en waterrecreatienetwerk vanuit het centrum van Maastricht, rondom de stad en vanuit het nationaal landschap Heuvelland tot in het Grensmaasgebied en de Belgische Hoge Kempen. Dit gebeurt door het realiseren van één groot
stadspark met mengericht groen en natuur, stadslandbouw en landgoederen (oude en nieuwe parels). Dit project wordt ontwikkeld in het groene hart van het internationaal stedelijk netwerk van de zgn. MHHAL steden (Maastricht, Heerlen, Hasselt, Aken en Luik). Het levert een bijdrage aan de aansluiting van de Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur en de Europese Ecologische Hoofdstructuur. De waarde van dit project is vooral gelegen in het feit dat het als integrale gebiedsontwikkeling is opgepakt met een duidelijk graduele samenhang tussen stadsrand, parklandschap en natuurlandschap. Daarbinnen levert het meerwaarde op voor het milieu (fijnstof -en geluidsreductie), de ecologie ( verbetering EHS en waterkwaliteit), enlandschap (behoud en ontwikkeling cultuurhistorische waarden Daarbinnen liggen er ook kansen om economische dragers aan te wenden in de oude landgoederen of in nieuwe landgoederen.
