Wmo beleidsplan Gemeente Vaals Sector Maatschappij Versie 24 oktober 2007

Wmo beleidsplan 2008-2011

Gemeente Vaals Sector Maatschappij Versie 24 oktober 2007

Pagina 1 van 57

INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING......................................................................................................................................................... 4 2. LOKALE KADERS ........................................................................................................................................... 6 2.1. BELEIDSKADERS.................................................................................................................................................6 2.2. BLIK OP VAALS................................................................................................................................................ 7 2.3. CLIËNT- EN BURGERPARTICIPATIE.........................................................................................................................9 2.4. BENCHMARK EN TEVREDENHEIDSONDERZOEK .......................................................................................................10 2.5. EVALUATIE..................................................................................................................................................... 11 2.6. ONZEKERHEDEN EN RISICO’S............................................................................................................................. 11 3. REGIONALE SAMENWERKING................................................................................................................. 13 3.1. REGIONALE SAMENWERKING AWBZ-SUBSIDIEREGELINGEN................................................................................... 13 3.2. REGIONALE SAMENWERKING JEUGD....................................................................................................................14 3.3. REGIONALE SAMENWERKING VRIJWILLIGERSONDERSTEUNING..................................................................................14 4. DE PRESTATIEVELDEN............................................................................................................................... 16 4.1 PRESTATIEVELD 1: LEEFBAARHEID EN SOCIALE SAMENHANG..........................................................................16 4.1.1Aandachtspunten van Vaals.................................................................................................................. 16 4.1.2Ons huidige aanbod.............................................................................................................................. 16 4.1.3Op weg naar 2011.................................................................................................................................17 4.1.4Samenhang met andere prestatievelden................................................................................................18 4.2 PRESTATIEVELD 2: PREVENTIEVE ONDERSTEUNING JEUGD .............................................................................19 4.2.1Aandachtspunten van Vaals.................................................................................................................. 19 4.2.2Ons huidige aanbod.............................................................................................................................. 19 4.2.3Op weg naar 2011.................................................................................................................................20 4.2.4Samenhang met andere prestatievelden................................................................................................21 4.3 PRESTATIEVELD 3: INFORMATIE, ADVIES & CLIËNTONDERSTEUNING ............................................................... 22 4.3.1Aandachtspunten van Vaals.................................................................................................................. 22 4.3.2Ons huidige aanbod.............................................................................................................................. 22 4.3.3Op weg naar 2011.................................................................................................................................23 4.3.4Samenhang met andere prestatievelden................................................................................................23 4.4 PRESTATIEVELD 4: ONDERSTEUNING VAN MANTELZORGERS EN VRIJWILLIGERS ...............................................24 4.4.1.Aandachtspunten van Vaals................................................................................................................. 24 4.4.2Ons huidige aanbod ............................................................................................................................. 25 4.4.3Op weg naar 2011.................................................................................................................................26 4.4.4Samenhang met andere prestatievelden................................................................................................27 4.5 PRESTATIEVELD 5: BEVORDEREN DEELNAME ..............................................................................................28 4.5.1Aandachtspunten van Vaals.................................................................................................................. 28 4.5.2Ons huidige aanbod.............................................................................................................................. 28 4.5.3 Op weg naar 2011................................................................................................................................29 4.5.4Samenhang met andere prestatievelden................................................................................................29 4.6 PRESTATIEVELD 6: VERLENEN INDIVIDUELE VOORZIENINGEN .........................................................................31 4.6.1 Aandachtspunten van Vaals................................................................................................................. 31 4.6.2 Ons huidige aanbod............................................................................................................................. 32 4.6.3 Op weg naar 2011................................................................................................................................32 4.6.4Samenhang met andere prestatievelden................................................................................................33 4.7 PRESTATIEVELD 7, 8 EN 9: MAATSCHAPPELIJKE OPVANG, OPENBARE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG & VERSLAVINGSZORG .................................................................................................................................................34 4.7.1Aandachtspunten van Vaals.................................................................................................................. 34 4.7.2Ons huidige aanbod.............................................................................................................................. 35 4.7.3Op weg naar 2011.................................................................................................................................36 4.7.4Samenhang met andere prestatievelden................................................................................................36 BIJLAGE 1: NEGEN PRESTATIEVELDEN....................................................................................................38 BIJLAGE 2: VAALS WMO WOORDENBOEK ............................................................................................. 39 BIJLAGE 3: LIJST VAN AFKORTINGEN ..................................................................................................... 45

Pagina 2 van 57

BIJLAGE 4: OVERZICHT BESLUITVORMING........................................................................................... 47 BIJLAGE 5: ONZE HUIDIGE SAMENLEVING EN PROGNOSES ............................................................ 48 3.1.1. Wonen en werk.................................................................................................................................... 48 3.1.2. Gezondheid..........................................................................................................................................49 3.1.3. Vrijwilligerwerk en Mantelzorg.......................................................................................................... 49 BIJLAGE 6: PRODUCTENOVERZICHT PER PRESTATIEVELD............................................................. 52 BIJLAGE 7: UITVOERINGSPROGRAMMA WWZ...................................................................................... 54 BIJLAGE 8: VERVOLG OP AWBZ SUBSIDIEREGELINGEN....................................................................55 BIJLAGE 9: OPVANG- EN ZORGAANBOD MAATSCHAPPELIJKE OPVANG/VROUWENOPVANG / OGGZ / AMBULANTE VERSLAVINGSZORG ..................................57 ................................................................................................................................................................................57

Pagina 3 van 57

1.

INLEIDING

Sinds 1 januari 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van kracht. De Wmo is een nieuwe wet, bestaande uit de voormalige Wet voorzieningen gehandicapten, voormalige Welzijnswet, delen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten - te weten huishoudelijke zorg en een aantal subsidieregelingen - en de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg uit de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid. De Wmo beoogt dat iedereen in de samenleving zo lang mogelijk mee kan doen in de maatschappij. Dit betekent zo lang mogelijk in de eigen omgeving kunnen wonen en zo lang mogelijk kunnen deelnemen aan het sociaal-maatschappelijke verkeer. Enerzijds moeten mensen de verantwoordelijkheid nemen om voor zichzelf en anderen te zorgen. Anderzijds, als dit niet lukt, moeten ze een beroep kunnen doen op de gemeente. Hiervoor is het noodzakelijk dat de gemeente Vaals hierop beleid formuleert met een zorgzame samenleving als het uiteindelijke resultaat. De kern van de Wmo is: -

-

Meedoen Compensatieplicht o Gemeenten moeten burgers met een beperking in staat stellen om: a. een huishouden te voeren; b. zich te verplaatsen in en om de woning; c. zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel; d. medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan. Doelgroep (iedereen) Lokaal maatwerk en … … in breed overleg tot stand gebracht

“Meedoen” is het devies van de Wmo. Meedoen over de volle breedte van de Nederlandse bevolking: jong en oud, ongeacht iemands maatschappelijke of economische positie, ongeacht beperkingen. Voor veel mensen is deelnemen aan de samenleving en zich inzetten voor anderen een vanzelfsprekendheid. Soms lukt dat meedoen niet op eigen kracht. Dat kan zijn omdat burgers de weg niet weten, de regie kwijt zijn, problemen hebben met het opgroeien of opvoeden van hun kinderen. Soms gaat het om mensen die zelf de hulpverlening niet weten te vinden: ouderen in een isolement, mensen die zich schamen om zorg te vragen of mensen die geen zorg willen vragen, terwijl ze dat eigenlijk wel nodig hebben. Anderen hebben enige mate van ondersteuning nodig, omdat ze sommige dingen vanwege een beperking niet zelf kunnen. Dit vraagt van de gemeente om het beleid (en de uitvoering) op verschillende gebieden op elkaar af te stemmen en meer integraal, inclusief en vraaggericht te werken. In het Wmo- beleid moet een balans worden gezocht tussen de individuele verstrekkingen enerzijds (het sociale vangnet) en de collectieve voorzieningen (de actieve samenleving) anderzijds. Beiden werken als communicerende vaten. Als er meer geld aan individuele voorzieningen wordt uitgegeven, dan kan dit gevolgen hebben voor de bestaande welzijnsvoorzieningen en omgekeerd. De uitdaging voor de komende jaren is dan ook om de actieve samenleving zo goed mogelijk te faciliteren zodat het beroep op het sociale vangnet beperkt blijft. Handvat hiertoe zijn de 9 prestatievelden die de Wmo definieert. De gemeente Vaals voert op dit moment op de 9 verschillende prestatievelden al behoorlijk wat beleid uit (zie o.a. kadernota Wmo, vastgesteld door de raad d.d. 06.02.06). Nieuw is het verstrekken van hulp bij het huishouden. Tijdens de voorbereidingen op de invoering van de Wmo is dan ook accent gelegd op de wettelijk verplichte taken binnen de prestatievelden 3 & 6; informatie en advies resp. de individuele voorzieningen. Om aan de doelstellingen van de Wmo tegemoet te komen is de gemeente verplicht een beleidsplan Wmo, met een maximum duur van vier jaar, voor 1 januari 2008 vast te stellen. Dit beleidsplan is zowel lokaal als regionaal voorbereid. Regionaal, in Maastricht-Mergelland (M&M) verband en lokaal in de diverse gremia, waaronder de lokale Wmo-raad.

Pagina 4 van 57

In artikel 3 lid 3 en 4 van de Wmo is aangegeven dat het plan minimaal dient in te gaan op: • De hoofdzaken betreffende het beleid maatschappelijke ondersteuning. • Doelstellingen op de verschillende onderdelen van maatschappelijke ondersteuning. • Hoe het samenhangende beleid wordt uitgevoerd en welke acties er worden ondernomen in de planperiode. • De te behalen resultaten in de planperiode. • Maatregelen ter borging van de kwaliteit van de wijze van uitvoering van maatschappelijke ondersteuning. • Het bevorderen van keuzevrijheid met betrekking tot activiteiten van maatschappelijke ondersteuning. • De wijze waarop de behoeften van kleine doelgroepen zijn geïnventariseerd. Naast deze inhoudelijke opdrachten kent de Wmo de volgende procesverplichtingen: • De vierjaarlijkse beleidsnota. • Participatie van de burger bij de totstandkoming van beleid. • Formeel adviesrecht over het conceptplan. • Het opstellen van een Wmo-verordening. • De horizontale verantwoordingsverplichting (dus aan de burger in plaats van aan het Rijk). • Jaarlijkse rapportage omtrent de klanttevredenheid. • De verplichting informatie aan te leveren aan het Rijk. Aan voorliggend beleidsplan geven we jaarlijks door middel van een uitvoeringsprogramma inhoud opdat we stapsgewijs toewerken naar de gewenste situatie voor 2011, waarin de inwoners van Vaals prettiger samen wonen in sterke buurten, opdat alle burgers kunnen participeren op het voor hem/ haar en diens omgeving gewenste en meest haalbare niveau. Leeswijzer In deze nota formuleren wij ons Wmo beleid voor de periode 2008 tot en met 2011. Alvorens op de prestatievelden in te gaan schetsten wij in hoofdstuk 2 de kaders voor het beleid alsmede de keuzes die we als gemeente maken in deze periode. Vervolgens richten wij in dit hoofdstuk onze blik op de huidige Vaalser samenleving en de invloed die die heeft op de mogelijkheden om het Wmo beleid uit te voeren. In hoofdstuk 3 gaan we in op de regionale samenwerking. In hoofdstuk 4 tenslotte gaan wij in op de negen prestatievelden. Voor meer informatie over de Wmo en de landelijke invoering kunt u kijken op www.invoeringwmo.nl.

Pagina 5 van 57

2.

LOKALE KADERS

Dit hoofdstuk vormt de basis van het beleidsplan Wmo. Enerzijds gaan we in op reeds vastgesteld beleid, dat invloed heeft op hoe de Wmo ingevuld kan en moet worden, zoals de diverse beleidskeuzes die in de regionale contourennota ‘Are you being Served?’ en de kadernota Wmo zijn vastgelegd. Anderzijds hebben we te maken met de inspraak van burgers en de advisering van Wmo raad, waarmee de gemeente rekening dient te houden. Er zijn twee informele bijeenkomsten geweest met de Commissie Mens & Voorzieningen en hebben diverse bijeenkomsten met de Wmo raad plaatsgevonden, waarin de speerpunten voor de komende jaren zijn vastgelegd. Deze worden in de volgende hoofdstukken per prestatieveld uitgewerkt.

2.1.

Beleidskaders

Het Coalitieprogramma 2006-2010 geeft de eerste politieke beleidskaders die gebruikt zijn bij het opstellen van deze nota. Onderstaande wensen worden in het kader van de lokale volksgezondheidsnota, de nieuwe subsidieverordening, de nota armoedebeleid, de nota uitstroombeleid en deze Wmo nota verder uitgewerkt en opgepakt . Zorg voor jong en oud Stimuleren van de participatie van met name jongeren en ouderen in de samenleving, met aandacht voor de zorgbehoefte om die participatie te vergemakkelijken. - Ouderen zo lang mogelijk actief in de samenleving laten participeren via ontmoetingsprojecten en activiteiten. - Actualiseren ouderenbeleid / omzetten in actieplan. - Voorzieningen voor Wmo-geïndiceerden op kwalitatief hoger niveau brengen. Inzet vrijwilligers Mogelijk maken en ondersteunen van de inzet van vrijwilligers ten behoeve van het bevorderen van de participatie van diverse groepen in de samenleving evenals zorg voor hulpbehoevenden. - Ontwikkelen van faciliteiten waardoor vrijwilligers hun werk (zorg) beter kunnen leveren, opheffen van barrières vanuit gemeentelijke regelgeving, faciliteren bij bestuursondersteuning en deskundigheidsbevordering, onderzoeken mogelijke inzet van jongeren bij maatschappelijke stages. Cultureel verenigingsleven (cultuur en sport) Ondersteunen van bestuur en leden van verenigingen. - In subsidiebeleid nadruk leggen op stimuleren activiteiten ten bate van de hele gemeenschap. Sociale activering minima Bevorderen uitstroom en sociale activering. - Stille armoede gerichter opsporen en aanpakken, waar nodig hulp organiseren via serviceloket en dienstverlening aan huis. - Bijstandsgerechtigden intensief begeleiden richting sociale activering en vrijwilligerswerk, aanpak van misbruik van sociale voorzieningen en ontduiken verplichtingen. Hieronder staan de reeds vastgestelde beleidskaders, zoals deze in vier verschillende nota’s zijn vastgelegd, die mede input zijn geweest voor het beleidsplan Wmo. 1. Strategische visie ‘Vernieuwend Besturen’ 2002-2012 Vaals aantrekkelijk voor alle inwoners en bezoekers door het creëren van goede voorzieningen voor zorg, wonen, werken, onderwijs en ruimtelijke kwaliteit. 2. Begroting 2008 Bestuurlijke prioriteiten Programma Mens & Voorzieningen:

Pagina 6 van 57

-

Stimuleren participatie in samenleving door creëren ontmoetingsplekken voor jong en oud. Afname van gezondheidsproblemen, waaronder psychische en psychosociale problemen. Stimuleren participatie van alle inwoners aan het sociaal-maatschappelijke verkeer. Actualiseren Subsidieverordening Welzijn.

3. Uitvoeringsprogramma Wonen – Welzijn - Zorg (2006 – 2010) WWZ wordt gepositioneerd binnen het kader van de leefbaarheid van wijken en kernen op basis van inclusief en integraal beleid, voor alle burgers: fysiek, sociaal en economisch. Binnen dit integrale kader vormt WWZ een belangrijk speerpunt voor de specifieke doelgroepen hulpbehoevende ouderen, (lichamelijk en verstandelijk) gehandicapten, (ex-) psychiatrische patiënten en hun naaste omgeving, waaronder mantelzorgers. Zij tellen mee. Zij doen mee als volwaardige burgers. De integrale aanpak, waarin WWZ een belangrijke plaats inneemt, krijgt vorm en inhoud op lokaal niveau. Dit project richt zich op de brede doelgroep van mensen die om volwaardig maatschappelijk te kunnen participeren een steuntje in de rug nodig hebben. Het doel is om sociaal isolement en eenzaamheid te doorbreken of liever nog te voorkomen. Bij het organiseren van activiteiten wordt de gemeenschap van de kern intensief betrokken. Intergenerationele contacten worden daarbij gestimuleerd. 4. ’Are you being served? Contouren van de WMO‘ De volgende beleidskeuzes zijn 13 december 2005 gemaakt: - Regie en markt; uitgangspunt hierbij is dat een deel van het voorzieningenaanbod op lokaal niveau aan de markt wordt overgelaten, en dat de overheid zich vooral richt op de ondersteuning van kwetsbare groepen. - Groeimodel; wenselijk is een herijking van alle beleidsvelden betreffende de Wmo. De tijdsdruk noopt de gemeente echter om prioriteit te geven aan nieuwe taken die naar de gemeente komen. Daar waar mogelijk beginnen we wel zo vroeg mogelijk met de herijking van beleidsvelden op het gebied van wonen, welzijn en zorg. - Overheid zorgt voor kwetsbare groepen: uitgangspunt is de eigen verantwoordelijkheid, maar tegelijkertijd wordt erkend dat een deel van de burgers die een beroep doen op voorzieningen en diensten van de Wmo ondersteuning nodig heeft bij het organiseren van zorg. De gemeente zorgt dan ook voor de aanwezigheid van basisvoorzieningen. - Adviseren; (vertegenwoordigers van) de doelgroepen (burgers, jeugdigen, ouders, cliënten, mantelzorgers, vrijwilligers, dak- en thuislozen, vrouwen en anderen betrokken bij huiselijk geweld, verslaafden en risicogroepen uit de OGGZ) worden geconsulteerd over beleidsvoorstellen. - Regionaal beleid en lokale uitvoering; uitgangspunt hierbij is dat randvoorwaarden en beleidskaders op regionaal niveau worden vastgesteld en dat daarbinnen nog voldoende ruimte is om in te spelen op verschillen tussen bijvoorbeeld de meer landelijke en stedelijke gemeenten.

2.2.

Blik op Vaals

Vaals is een gemeente in Zuid Limburg die met een sterke vergrijzing en ontgroening te maken heeft. De verwachting is dat de daling van het aantal 0-14-jarigen en de groei van het aantal 65-plussers zal doorzetten.1 In Vaals zal in 2015 het aantal huishoudens en het aantal inwoners 10% zijn gedaald ten opzichte van 2005.2 Doordat steeds meer mensen alleen blijven wonen, zal het aantal alleenstaande huishoudens stijgen. Dit heeft gevolgen voor de uitvoering van de Wmo, waar men in eerste instantie uitgaat van steun door gezinsleden, vrienden en buren, voordat individuele of collectieve voorzieningen aangeboden worden. Iemand die alleen woont, heeft echter geen partner die de gebruikelijke zorg, als koken, wassen en poetsen, kan overnemen. En hoe meer mensen alleen wonen hoe minder tijd zij zullen hebben om deze taken bij anderen over te nemen. Dit leidt tot een 1 2

Provincie Limburg, ‘Sociaal Rapport Limburg, 2007’. Ruimtelijk planbureau CBS, ‘Regionale Huishoudenprognose 2005-2015’.

Pagina 7 van 57

stijgende vraag naar professionele huishoudelijke hulp, (vervoers)voorzieningen en woningaanpassingen. Er zal een moment komen dat dit niet meer te betalen is door de gemeente en doordat een grote groep inwoners van Vaals onder de minima grens leven hebben ook zij geen middelen om eigen aanpassingen te financieren of te verhuizen. Daarom is het van belang om nu te anticiperen op de stijgende vraag naar professionele ondersteuning en deze te temperen. Dit kan door de woningvoorraad nu al geschikt te maken voor thuiswonende zorgbehoevende, in iedere wijk collectieve voorzieningen voor de basisbehoeften te realiseren zoals een boodschappendienst, klusjes in en om het huis en het invullen van formulieren. Mensen in de wijk moeten elkaar leren kennen om daarmee de bereidheid om elkaar te helpen te vergroten. Dit vraagt om een gevarieerde inwonerssamenstelling (jong en oud) van de wijken, maar ook om het op elkaar afstemmen van de activiteiten van diverse instellingen en het afstemmen op basis van de inwonerssamenstelling. Vaals wil een gemeente zijn waar burgers betrokken zijn bij elkaar en verantwoordelijkheid willen nemen voor hun eigen en andermans leven. Burgers zijn betrokken bij de beleidsvorming van de gemeente zodat dit beleid aansluit bij hun behoeften, maar dragen ook bij aan de uitvoering van dit geformuleerde beleid. Verder faciliteert de gemeente daar waar mogelijk burgers om hen in staat te stellen zelfstandig te blijven wonen en deel te nemen in de samenleving aan de door hem gewenste wijk. De gezondheid van inwoners van de gemeente heeft invloed op de manier waarop Vaals de Wmo kan en moet uitvoeren. Uit gegevens van de GGD (Gezondheidsprofiel Oostelijk Zuid-Limburg 2003) blijkt dat in de gemeente Vaals de gezondheidssituatie op een aantal aspecten minder goed is dan in de andere kleinere gemeenten in de regio Oostelijk Zuid-Limburg. Een tweetal chronische aandoeningen komt in Vaals relatief veel voor COPD3 of astma4 en hart- en vaatziekten5. Voor de psychische gezondheid is het beeld wisselend: diverse psychosociale problemen komen minder vaak voor maar ernstige depressieve klachten6 en eenzaamheid7 komen vaker voor dan gemiddeld in de regio. Ook het gebruik van cannabis8, het percentage mensen dat weinig beweegt9 en het percentage mensen met overgewicht10 verhoudt zich ongunstig tot het gemiddelde van de regio. Het alcoholgebruik is vooral onder de jongeren11 hoog. Door de vergrijzing en net genoemde redenen zal de vraag naar zorg stijgen, waarnaast er tevens een toenemende behoefte is aan nieuwe combinaties van wonen, zelfdiagnose, zelfmedicatie en vroegtijdige diagnose. Vaals zal hier niet alleen in haar gezondheidsbeleid, maar ook in ondersteuningsaanbod en individuele en collectieve voorzieningen in het kader van de Wmo op moeten inspelen. Om jongeren maatschappelijk te laten participeren in de Vaalser samenleving is het van belang om voor jongeren ruimte te creëren en hen ontplooiingsmogelijkheden te bieden. Provinciaal onderzoek heeft uitgewezen dat de helft van de jongeren Limburg aantrekkelijk genoeg vindt om zich te vestigen. De woonomgeving wordt als goed ervaren, men voelt zich betrokken bij de wijk en een grote groep is actief in een vereniging. Door initiatieven van de jongeren zelf kan niet alleen een impuls gegeven 3

COPD is een afkorting van de Engelse term 'Chronic Obstructive Pulmonary Disease', dit betekent chronisch (langdurig) obstructieve longziekte (er is dus een obstructie in de longen). Het is een verzamelnaam voor de longaandoeningen chronische bronchitis en longemfyseem. Deze term is een specificatie van de oude term CARA, wat 'Chronische A-specifieke Respiratoire Aandoening' betekent. CARA omvat behalve de bovengenoemde aandoeningen ook astma. Aangezien deze ziekte een andere oorzaak heeft, valt ze buiten de COPDgroep. 4 14% van de volwassenen (20 t/m 75 jaar) 5 4,2% van de volwassenen (20 t/m 75 jaar) 6 13% van de volwassenen (20 t/m 75 jaar) is depressief en 10% van de jongeren (4 t/m 19 jaar) heeft een zwaar psychosociaal probleem 7 10% van de volwassenen (20 t/m 75 jaar) 8 4,3% van de volwassenen (20 t/m 75 jaar) geeft op het moment van het onderzoek aan de afgelopen 4 weken cannabis te hebben gebruikt. 9 34% van de volwassenen (20 t/m 75 jaar) beweegt minder dan eenmaal per week en 41% beweegt wekelijks maar onder de norm. Van de jongeren voldoet van de leeftijdscategorie 13/14 jaar 71% en van de leeftijdscategorie 15/16 jaar 81% niet aan de beweegnorm. 10 53% van de volwassenen (20 t/m 75 jaar) en 18% van de jongeren (4 t/m 19 jaar) 11 71% van de jongeren in de leeftijdscategorie 15/16 jaar geeft op het moment van het onderzoek aan de afgelopen 4 weken alcohol te hebben gedronken. Aangeschoten of dronken was 37% en 12% dronk 20 glazen per week. (bron: jongerenonderzoek 2005, GGD Zuid-Limburg)

Pagina 8 van 57

worden aan de jongerencultuur, maar kan ook ervaring opgedaan worden met verantwoordelijkheid nemen en krijgen, bestuurservaring, organisatorische ervaring, financieel beheer enz. Door het bieden van ruimte aan jongereninitiatieven werkt Vaals aan een toekomstig kader dat maatschappelijke activiteiten initieert en vorm geeft en laten we jongeren warm lopen voor het vrijwilligerswerk. Op het gebied van woningbouw wordt er in Vaals gebouwd aan een mix van woningen voor starters, jonge gezinnen en senioren. De winkelvoorzieningen in de kleine kernen c.q. buurtschappen zijn echter minimaal. Bewoners moeten voor boodschappen uitwijken naar Vaals of Vijlen. De gemeente Vaals heeft verder een bloeiend verenigingsleven, maar uit het recent uitgevoerde Burgeronderzoek blijkt dat de inwoners van Vaals minder tevreden zijn over de binnen- en buitensport voorzieningen ten opzichte van 2004. Wat betreft culturele voorzieningen is een grote toename van de ontevredenheid te zien. Dit kan invloed hebben op de bereidheid van mensen om actief te zijn als vrijwilliger, terwijl het al zo moeilijk is om vrijwilligers te vinden en vervolgens te binden aan een vereniging vanwege het stijgende aanbod van andere activiteiten, en verplichtingen van mensen. Het is dan ook noodzakelijk dat het vrijetijdsvoorzieningenniveau van Vaals opgewaardeerd wordt om de betrokkenheid van burgers te behouden en zo de leefbaarheid te vergroten. Dit wordt niet opgepakt via de WMO-nota, maar middels een separaat actieplan Burgeronderzoek. Hierbij is het ook van belang dat de 57 nationaliteiten in Vaals, waarvan de grootste groep Duitser is, in grotere mate betrokken raken bij de samenleving van Vaals dan nu het geval is. De gemeente zal burgers meer bij het dorp en hun wijk betrekken door middel van overleg met vertegenwoordigers uit de wijken, om zo een goede afstemming te krijgen, tussen wat het gemeentebestuur wil realiseren in de kernen, en de behoefte van de bewoners van deze kernen en wijken.12 Het buurtgericht werken zal in het gemeentelijk handelen verankerd worden. De gemeente zal samen werken met de wijkplatforms en andere partners zoals de woningstichting, politie en welzijnsinstelling. Burgers moeten in hun eigen dorp, waar de sociale binding, en dus de bereidheid om elkaar te helpen, het sterkst is, kunnen blijven wonen. In Vaals zijn op basis van landelijke cijfers rond de 1500 inwoners mantelzorger, waarvan er rond de 500 een risicogroep is, doordat zij 8 uur per week en langer dan 3 maanden zorg geven. Hiervan is nog eens een kwart zwaar overbelast doordat zij 24 uur per dag zorg verlenen. Deze mensen moeten we koesteren en ondersteunen waar kan. Dit kan onder andere door de woningvoorraad meer toe te snijden op bewoning door oudere, hulpbehoevende inwoners. Dit verlicht de belasting van de mantelzorger, omdat de hulpbehoevende meer zelfstandig kan doen in zijn eigen woning. Deze woningen moeten niet alleen in Vaals beschikbaar zijn, maar ook in Vijlen en Lemiers, opdat afstanden kort blijven voor de mantelzorger en reistijd geen extra belemmering vormt. Ook het aanbieden van respijtzorg in de vorm van bijvoorbeeld dagopvang en lotgenotencontact aan kan de mantelzorg de ondersteuning geven die hij nodig heeft. Voor het oplossen van maatschappelijke problemen zijn we afhankelijk van derden. De rol van het maatschappelijk middenveld is het bieden en organiseren van activiteiten, het signaleren van ontwikkelingen, het bieden van werkgelegenheid en stagemogelijkheden, het organiseren en faciliteren van (buurt)ontmoetingsmogelijkheden, en het samenwerken met andere organisaties in ketens en netwerken. Hiervoor zal de gemeente Vaals partijen bij elkaar brengen door ontwikkelingen te faciliteren, te investeren en te stimuleren (subsidiebeleid) en door als ketenregisseur en netwerkpartner ontwikkelingen te verbinden. Daarbij zoeken we steeds de schaal die past: we doen regionaal of lokaal wat kan of moet en laten aan de buurt datgene over wat de buurt op eigen kracht zelf kan doen.

2.3.

Cliënt- en Burgerparticipatie

Cliëntparticipatie en medezeggenschap zijn stevig verankerd in de wet. Er is vastgelegd dat de gemeente verplicht is om belanghebbenden bij de Wmo te betrekken, om belanghebbenden vroegtijdig in de gelegenheid te stellen om zelfstandig voorstellen met betrekking tot de Wmo te doen en om aan belanghebbenden informatie te verschaffen die nodig is ter uitvoering van een en ander 12

De beleidsvisie op dit onderwerp is uitgewerkt in de “notitie dorpen wijkplatforms” welke op 4 juni 2007 vast is gesteld door de gemeenteraad.

Pagina 9 van 57

(artikel 11 Wmo). Een grote rol is daarnaast weggelegd voor de gezamenlijke vertegenwoordigers van representatieve organisaties van de kant van vragers op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Cliëntenparticipatie levert tevreden burgers en betrokken professionals op. In Vaals is de mogelijkheid van burgerparticipatie vormgegeven via een Wmo raad. Deze bestaat momenteel uit vragers en aanbieders. De aanbieders die deelnemen zijn: Woningstichting Vaals, Stichting RADAR, Trajekt, Sevagram, RIAGG, RIBW Heuvelland en Maasvallei, Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis ZZL, Pentasz Mergelland, MEE ZL, Wmo loket. Enkele aanbieders vertegenwoordigen tevens ook de vragers. Mantelzorgers, zorgvrijwilligers en uitkeringsgerechtigden, verslaafden en geestelijk beperkten zullen zich immers moeilijk zelf formeren in een belangengroepering. De vragers die actief zijn in de Wmo raad zijn: de Vrijwillige Hulpdienst Vaals, Stichting Gehandicaptenplatform Vaals, Seniorenraad Vaals, Cliëntenraad Mergelland, Zij Actief Vijlen en enkele burgers op persoonlijke titel. De dorps- en wijkplatforms die in de toekomst worden ingesteld zullen door middel van een vertegenwoordiger deelnemen aan de WMO-raad. Tabel 1: Huidige participatiegroepen in Vaals doelgroepen Participatievorm in Vaals jongeren geen ouderen seniorenraad / KBO gehandicapten gehandicaptenplatform lager opgeleiden geen minima cliëntenraad Pentasz allochtonen geen* chronisch zieken regionale cliënten platforms bewonersplatforms wijkplatforms in oprichting mantelzorgers / vrijwilligers regionale platforms Verslaafden geen Psychiatrische patiënten geen vrouwen Vrouwenvereniging Zij-Actief

prestatieveld 1, 2 1, 5, 6 1, 5, 6 alle velden alle velden alle velden alle velden 1 4 9 8 alle velden

* Vluchtelingenwerk Vaals heeft zichzelf opgeheven, waardoor allochtonen geen aparte belangenbehartigers meer hebben.

Cliënt/burgerparticipatie heeft de volgende functies: 1. Beïnvloeding van beleid en uitvoering. De mogelijkheid van belanghebbenden om op een collectief niveau meningen, inzichten en ervaringen kenbaar te maken over de praktijk van maatschappelijke ondersteuning. Immers een van de uitgangspunten van de Wet maatschappelijke ondersteuning is de eigen verantwoordelijkheid en de verantwoordelijkheid voor de (sociale) omgeving. Juist vanuit die verantwoordelijkheid moet de burger ook invloed op het gemeentelijke beleid kunnen uitoefenen. 2. Kwaliteitsinstrument, waar het gaat om voortdurende verbetering van dienstverlening. Burgers en cliënten worden erkend als ervaringsdeskundigen en dus is hun mening en de mate van tevredenheid over beleid en uitvoering graadmeter. 3. Legitimering van beleid en uitvoering. Hierbij gaat het om meting van het draagvlak voor het beleid en de uitvoering. Maatschappelijke ondersteuning betreft immers aanwending van publieke middelen en is als zodanig een politiek onderwerp. Cliënt/burgerparticipatie betreft de beleidsvoorbereiding, waarbij inwoners van de gemeente de gelegenheid hebben om vroegtijdig ideeën aan te dragen, tijdens de besluitvorming gedurende welke wordt aangegeven hoe belangen van diverse partijen worden meegewogen, en tijdens de uitvoering hebben cliënten de mogelijkheid om invloed uit te oefenen via inspraak- en klachtenrecht.

2.4.

Benchmark en tevredenheidsonderzoek

De Wmo stelt monitoring van beleid als eis aan de gemeente. Dit betekent dat de gemeente verantwoording aflegt aan de burgers en belanghebbenden door de bereikte resultaten inzichtelijk te maken. Omdat de gemeente jaarlijks bepaalde gegevens openbaar moet maken, kunnen gemeenten

Pagina 10 van 57

onderling met elkaar worden vergeleken. Op deze manier krijgen burgers en cliënten inzicht in het beleid van hun gemeenten en kunnen de gemeenteraad ter verantwoording roepen. Dit wordt ook wel benchmarken genoemd. De gemeente Vaals doet samen met de regio mee aan de basisbenchmark en het klanttevredenheidsonderzoek van SGBO. Hierdoor is het mogelijk om met de Zuid Limburgse gemeenten een kring te vormen waardoor de gemeenten onderling te vergelijken zijn. De resultaten zullen in een afzonderlijk rapport worden gepubliceerd. Dit onderzoek zal in de winter van 2007/2008 worden uitgevoerd. Het is belangrijk dat burgers en vertegenwoordigende organisaties vaker dan eens in de vier jaar hun mening kunnen geven over het Wmo beleidsplan. Zij moeten hun tevredenheid, knelpunten of wensen over wonen, welzijn en zorgvoorzieningen thuis, in hun wijk of buurt regelmatig kunnen uiten. De gemeente Vaals meet reeds de tevredenheid van burgers door middel van een huis aan huis verspreid burgeronderzoek, dat de tevredenheid op de vijf thema’s woon- en leefklimaat, dienstverlening van de gemeente, informatie en communicatie, relatie burger – bestuur en openbaar vervoer meet. Beleidsmakers bij de gemeente en uitvoeringsorganisaties en politici kunnen vervolgens bepalen waar het aanbod bijgestuurd moet worden. In overeenstemming met de wet zullen we jaarlijks voor 1 juli de uitkomsten van het klanttevredenheidsonderzoek over het voorgaande kalenderjaar publiceren. Over de invulling van het tevredenheidsonderzoek overleggen we met de Wmo raad. De eerste publicatie verschijnt op uiterlijk 30 juni 2008. Vanzelfsprekend zullen de resultaten van de benchmark input zijn voor het nieuwe op te stellen jaarprogramma. Daarnaast zal ook bezien worden of het mogelijk is op basis van de resultaten uit de benchmark concrete doelen en effecten te formuleren. Dit proces zal zich jaarlijks herhalen.

2.5. • • • • • •

Evaluatie Benchmark WMO (SGBO). Burgeronderzoek. In het kader van de Wmo-pilot Vrijwilligersondersteuning en de daarin opgenomen activiteiten worden de nodige gegevens in kaart gebracht. De GGD-ZL voert in opdracht van de gemeenten in Zuid Limburg vierjaarlijks de gezondheidsmonitor uit. Er zal worden bekeken of het mogelijk en wenselijk is om in deze monitor ook vragen met betrekking tot mantelzorg op te nemen. Lokaal uitvoeringsprogramma WWZ: jaarlijkse monitoring onder verantwoordelijkheid van Regionale Overlegtafel WWZ Koploperspilot: jaarlijkse monitoring onder verantwoordelijkheid van Regionale Overlegtafel WWZ.

Er worden voor de prestatievelden 7, 8, 9 (via Maastricht) verschillende meetinstrumenten gebruikt, namelijk: 1. Zuid Limburgse cliëntvolgsysteem is het algemene instrument dat de in- en doorstroom in de regio voor de verschillende prestatievelden meet – o.a. gemiddelde verblijfsduur; 2. Cijfers over stand van zaken Huiselijk Geweld worden geregistreerd door adviespunt Huiselijk Geweld + Vrouwenopvang (via ZL-cliëntvolgsysteem), GGD (gezondheidsenquête) en politie; 3. Uitgebreide enquête(s) onder de verschillende doelgroepen op het gebied van: verbetering kwaliteit van leven (verschillende leefgebieden), deelname aan participatieactiviteiten; 4. Bereik ambulante verslavingszorg wordt gemeten via het landelijke registratiesysteem LADIS; 5. Conform de subsidiebeschikking van 2008 worden cliënten van de Mondriaan Zorggroep, het Leger des Heils en de Stichting Zwerfjongeren Limburg geconsulteerd via de cliëntenraad, het klanttevredenheidsonderzoek/ klachtenregeling.

2.6.

Onzekerheden en Risico’s

Er is een aantal ontwikkelingen waarvan we de uitkomsten nog niet kunnen overzien. Dit zijn:

Pagina 11 van 57

• • •

De WMO is een open einde regeling.Een stijging van de vraag naar ondersteunende diensten door demografische ontwikkelingen (vergrijzing) en extramuralisering (meer zorgbehoevende ouderen en mensen met beperkingen en zwaardere problematiek blijven thuis wonen). Dure woningaanpassingen (€ 23,300 - € 45.000) komen met ingang van 1 januari 2007 volledig voor rekening van de gemeente. Vaals zet in principe in op regionale samenwerking en invulling, waardoor afstemmingsproblematiek kan ontstaan.

Pagina 12 van 57

3.

REGIONALE SAMENWERKING

De gemeente Vaals werkt op diverse terreinen samen met de gemeenten Eijsden, Gulpen-Wittem, Maastricht, Margraten, Meerssen en Valkenburg aan de Geul. In 2006 heeft voor wat betreft de samenwerking de aanbesteding van de hulp bij het huishouden centraal gestaan. Maastricht heeft als aanbestedende dienst het aanbestedingstraject voor 19 gemeenten samen met Sittard-Geleen en Heerlen vormgegeven. Jaarlijks wordt bepaald of het lopende contract met de zorgaanbieders kan worden verlengd of dat opnieuw moet worden aanbesteed. Financiële kaders, kwaliteit en klanttevredenheid zijn daarbij richtinggevend. Het lopende contract kan maximaal 3 jaar worden verlengd (= tot en met 2010). Op Tripoolniveau en op de schaal van M&M is ook bestuurlijk en ambtelijk samengewerkt en kennis gedeeld ten aanzien van het opstellen van de Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning. Voor de samenwerking met de regiogemeenten worden zoveel mogelijk de bestaande overlegstructuren gebruikt zoals de overlegtafel WWZ waar naast gemeenten en provincie ook de aanbieders op het terrein van wonen, welzijn en zorg participeren. De regionale samenwerking met betrekking tot cliëntparticipatie blijkt niet eenvoudig. Tot op heden is hiervoor geen draagvlak te vinden bij de cliëntorganisaties en klankbordgroepen. Dit standpunt is nauw verweven met het gegeven dat er in alle gemeenten qua beleid lokale afwijkingen zijn ten opzichte van de omliggende gemeenten.

3.1.

Regionale Samenwerking AWBZ-subsidieregelingen

Bij de komst van de Wmo zijn een 6-tal regelingen vanuit de AWBZ overgeheveld naar de Wmo: Het betreft: • Coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg (CVTM) • Collectieve preventie geestelijke gezondheidszorg (CPGGZ) • Diensten bij wonen met zorg (DbWmZ) • Zorgvernieuwingsprojecten geestelijke gezondheidszorg (ZVP) • Besluit bijdrage Awbz-gemeenten (BBAG) • Vorming, training en advies (VTA) In 2006 / 2007 heeft het veel tijd gekost om de aansluiting te vinden tussen de overgehevelde budgetten, de instellingen die uit de regelingen werden gefinancierd en de schaal waarop de organisaties werken: provinciaal, Zuid Limburg, regionaal, stedelijk. Gemeenten mogen de middelen naar eigen inzicht inzetten, maar indien gemeenten dit daadwerkelijk doen kan de geboden dienstverlening niet overeind blijven vanwege versnippering. Aan de hand van de dienstverlening in 2007 en de organisaties die de dienstverlening leveren hebben we inzichtelijk gekregen aan de oplossing van welke maatschappelijke problemen de Awbz-regelingen een bijdrage leverden (zie bijlage 8). Om de dienstverlening te behouden die geleverd wordt binnen de regelingen CVTM en ZVP is al in een vroeg stadium met de portefeuillehouders van Maastricht en de regiogemeenten afgesproken de volgende uitgangspunten ter besluitvorming aan de gemeenteraden voor te leggen: • Voor de looptijd van deze Wmo-periode 2008-2011 (4 jaar) samen te werken met de gemeenten in de regio M&M. • Maastricht als centrumgemeente te mandateren om bepaalde besluiten te nemen, welke nader gespecificeerd zullen worden in een mandaatbesluit. • Het budget dat beschikbaar komt ten gevolge van de overheveling van de subsidieregeling naar gemeenten voor datzelfde doel te reserveren en daarmee structureel toe te voegen aan de middelen voor betreffende prestatievelden. • Deze middelen naar Maastricht over te maken en daarmee de administratieve afhandeling van de subsidiëring te delegeren aan Maastricht.

Pagina 13 van 57

3.2.

Regionale Samenwerking Jeugd

De regio M&M heeft besloten een aantal beleidsopdrachten in het kader van Jeugdbeleid gezamenlijk op te pakken. Het te behalen doel hiervoor in 2008 kan als volgt geformuleerd worden: Het komen tot een regionale visie binnen Onderwijs, Welzijn en Jeugdgezondheidszorg op de volgende onderdelen: • Inzicht krijgen en houden op vragen van ouders en jeugdigen. • Zorgteams Primair Onderwijs, Voortgezet Onderwijs en Voorschoolse voorzieningen • Wet Kinderopvang • Sociale kaart • Coördinatie van zorg/Centrum voor Jeugd en Gezin • Vroegsignalering 0-6 jarigen Eind 2008 dienen de beleidsopdrachten afgerond te zijn. Samenwerkingspartners zijn: Gemeenten, Scholen, Peuterspeelzaalwerk en Kinderopvang, Provincie Limburg, Trajekt, Jeugdgezondheidszorg 0-23 jaar en Bureau Jeugdzorg.

3.3.

Regionale Samenwerking Vrijwilligersondersteuning

In het kader van de ontwikkel pilot Wmo Zuid Limburg is Trajekt in opdracht van de regio Mergelland (exclusief Maastricht) begonnen met het project ‘vrijwilligersondersteuning in het kader van de WMO’. Dit project omvat de volgende doelstellingen: • Het creëren van draagvlak onder de vrijwilligersorganisaties en sleutelfiguren en het leggen van een fundament voor een netwerk of samenwerkingsverband. • Het verder uitwerken van een functionerend netwerk van vrijwilligersorganisaties met name in de zorg en welzijn en het profileren van deze vrijwilligersorganisaties. • Het verbreden van deskundigheid van vrijwilligersorganisaties en het versterken van vrijwilligerswerk en mantelzorg. • Een functionerend netwerk dat duurzame samenwerking beoogt en gezamenlijk activiteiten ontplooit. De gewenste resultaten vormen de basis voor een koppeling van de steunstructuur op het gebied van de zorg met de structuur die reeds aanwezig is op het terrein van ontmoeting, vrije tijd en sport, die samen met de in kaart gebrachte vrijwilligersinitiatieven verder ontwikkeld en verdiept moet worden. In de projectdoelstelling is sprake van koppelingen tussen vrijwilligersorganisaties op alle welzijnsterreinen. In het eerste jaar van het project is echter een keuze gemaakt om te starten vanuit de vrijwilligersorganisaties op het terrein van de informele zorg. Op deze wijze wordt een beeld verkregen van de in het Heuvelland noodzakelijke steunstructuur in het kader van de Wmo; prestatieveld 4. Deze steunstructuur speelt een essentiële rol in de ‘civil society’ waar de Wmo vanuit gaat. In de basis is de opzet van het pilotproject in alle zes Heuvelland gemeenten gelijk. Het proces laat echter in de praktijk al veel verschillen zien die leiden tot maatwerk. In het eerste jaar (2006/2007) is Trajekt gestart met het opzetten/ vormgeven van een sociale kaart/ netwerk informele zorg/ mantelzorg. Hiervoor heeft zij in Vaals sleutelfiguren zoals, KBO Lemiers, KBO Vaals, Zonnebloem Vaals, Vrijwillige Hulpdienst Vaals, Bejaardensoos Lemiers, KBO Vijlen en parochie Vijlen en Vaals, bij elkaar gebracht voor een eerste kennismaking en het creëren van draagvlak. Inmiddels is men diverse vrijwilligersorganisaties, informatie en input vanuit diverse kanalen uit bestaand netwerk in kaart aan het brengen.

Pagina 14 van 57

Door de regionale samenwerking zijn zaken bewerkstelligd die anders niet zouden zijn gerealiseerd. Middelen zijn gebundeld ingezet, waardoor een grotere effectiviteit is verkregen. De subsidie van de provincie valt medio 2008 weg, maar omdat de structuren dan zijn opgezet denkt men met de lokaal gebundelde middelen uit te komen. De regionale Wmo pilot vrijwilligersondersteuning wordt geëvalueerd en, indien positief, dan ook regionaal gecontinueerd.

Pagina 15 van 57

4

.

4.1

DE PRESTATIEVELDEN

PRESTATIEVELD 1: LEEFBAARHEID EN SOCIALE SAMENHANG

“Leefbaarheid laat zich definiëren als: het wonen in een prettige en veilige omgeving, met de mogelijkheid om (thuis of in de buurt) gebruik te kunnen maken van (eenvoudige) zorg-, welzijns- en gemaksdiensten. Het klinkt misschien simpel, maar het vereist een omslag in de aanpak: van aanbod naar vraag en van categoraal naar gebiedsgericht. Daarbij moet een andere organisatie van de zorg, welzijn en dienstverlening, van categoraal naar gebiedsgericht, zich richten op 3 componenten: • Huis • Diensten/ voorzieningen • Omgeving”13 Buurtgericht werken is de aanpak om in dit prestatieveld succesvol te zijn. Gepassioneerde professionals op het vlak van welzijn, zorg, politie, woningbouw, etc., werken op buurtniveau integraal samen aan de sociale samenhang en leefbaarheid. Het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid raakt andere sectoren als wonen, zorg en gezondheidszorg, diversiteitbeleid, beheer van de openbare ruimte, ruimtelijke ordening, verkeer, veiligheid en (buurt)economie. Al deze sectoren gaan we in dit prestatieveld niet beschrijven.

4.1.1

Aandachtspunten van Vaals

•

De gemeente Vaals heeft te maken met een dalend aantal inwoners, een sterk vergrijzende bevolking en een kleiner wordende groep jonge mensen, hetgeen invloed heeft op de uitvoeringsmogelijkheden van alle Wmo wensen.

•

De samenleving van Vaals kent steeds meer een individualistische inslag. Buurtverenigingen houden op te bestaan, burenhulp en mantelzorg zijn begrippen die nauwelijks bekend zijn, waardoor er geen gebruik gemaakt wordt van de ondersteuning die geboden wordt.

•

Vanuit de verschillende beleidsvelden is er voldoende aandacht voor de verschillende doelgroepen. Het in samenhang bekijken van de thema’s en het realiseren van synergie-effecten wordt de komende jaren belangrijk.

4.1.2

Ons huidige aanbod

In Vaals hebben we reeds een groot scala aan voorzieningen die onder dit prestatieveld zijn te vatten. Vanuit de oude Welzijnswet was de gemeente o.a. reeds verantwoordelijk voor sociaal-cultureel werk, sport en welzijn ouderen. Een groot deel van Subsidieverordening Welzijn is erop gericht om de doelstellingen van dit prestatieveld te realiseren. In onderstaande tabel geven we aan hoe ons aanbod er op dit moment uitziet.

Pagina 16 van 57

Accommodaties voor sociaal culturele verenigingen

Obelisk, Auw Sjoeël, uitvoeringszaal Vijlen, BMA, De Kopermolen, Bibliotheek, Spuugh.

Accommodaties voor sportverenigingen

Sportvelden Rood-Groen, Sportvelden RKVV Vijlen, tennisbanen Mixed, Tennishal, Sporthal Grenslandhal, gymzaal Vijlen, gymzaal Vaals.

Woningaanbod

In het kader van de WWZ nota wordt gewerkt aan een levensbestendig bouwen en zorgwoningen in de diverse wijken.

Subsidieverordening “welzijn”

Financiële ondersteuning harmonieën, schutterijen, zangkoren, carnavalsverenigingen, dansvereniging, toneelvereniging, bibliotheek, Kopermolen, sportverenigingen en diverse belangengroeperingen.

Evenementenverordening

Financiële ondersteuning incidentele evenementen/ activiteiten op cultureel, toeristisch en economisch gebied.

Speel en ontmoetingsterreinen

Diverse speel- en ontmoetingsplekken in Vaals, Vijlen en Lemiers.

Leefbaarheidagenda’s

Overleg met Stichting Dorpscommissie Vijlen over diverse thema’s in het dorp. Het opstarten van dergelijke overlegplatforms in Lemiers en 4x in Vaals.

Woonkernschouwen

Tweejaarlijkse analyse van de wijken en kernen op het gebied van sociale en fysieke veiligheid samen met buurtbewoners.

4.1.3

Op weg naar 2011

Vaals wil een toename van een gelijkwaardige en evenredige (maatschappelijke) participatie van alle burgers (gevestigd of nieuwkomer) in Vaals. Wij willen dat een toename van de sociale zelfredzaamheid, de leefbaarheid in buurten, de veiligheid op straat, in de buurt, stad en op school en het behoud van sociale samenhang, tolerantie, trots en identiteit verwezenlijk wordt. In deze beleidsperiode streven wij er dan ook naar om onderstaande doelstellingen te verwezenlijken.

•

Burgers meer bij het dorp en hun wijk betrekken door middel van overleg met vertegenwoordigers uit de kleine kernen en wijken om een goede afstemming te krijgen, tussen wat het gemeentebestuur wil realiseren in de kernen, en de behoefte van de bewoners van deze kernen en wijken.14 Het bestuur scoort in 2010 een hoger punt in het burgertervredenheidonderzoek dan in het laatste onderzoek uit 2007.

•

Het bevorderen van sociale samenhang en het realiseren van ontmoetingsmogelijkheden binnen en buiten voor jong en oud, waarbij gestreefd wordt naar bevordering van sociale contacten tussen de verschillende doelgroepen.

•

Een toename van de maatschappelijke participatie van kwetsbare groepen in 2011.

14

De beleidsvisie op dit onderwerp is uitgewerkt in de “notitie dorpen wijkplatforms” welke 4 juni 2007 is vastgesteld door de gemeenteraad.

Pagina 17 van 57

•

Een toename van de individuele en collectieve verantwoordelijkheid voor de leef-, werken woonomgeving in de eigen buurt.

•

In iedere kern is er een zo gevarieerd mogelijk woningbestand, een goed winkelaanbod of een boodschappendienst en is het beheer op orde.

•

Verbeteren van de veiligheid en de leefbaarheid in de woonkernen.

4.1.4

Samenhang met andere prestatievelden

Dit prestatieveld raakt alle diensten en producten van het gemeentelijke beleid (zie hierboven).

Pagina 18 van 57

4.2

PRESTATIEVELD 2: PREVENTIEVE ONDERSTEUNING JEUGD

“Het prestatieveld 'op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden' heeft betrekking op de in een gemeente wonende jeugdigen – en in voorkomende gevallen hun ouders – bij wie sprake is van een verhoogd risico als het gaat om ontwikkelingsachterstand of uitval zoals schooluitval of criminaliteit, maar voor wie zorg op grond van de Wet op de jeugdzorg niet nodig is dan wel voorkomen kan worden. Dit beleidsterrein geldt als aanvulling op in andere wetgeving, zoals de Wcpv en de Leerplichtwet, vastgelegde taken.”15 Onderdeel van het integraal jeugdbeleid is de jeugdgezondheidszorg 0-19. Sinds 2003 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het realiseren van een integrale jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar. Voorheen was de gemeente alleen verantwoordelijk voor de 4-19 jaar. In de regio M&M wordt de jeugdgezondheidszorg 0-19 uitgevoerd door twee organisaties te weten GroeneKruisDomicura voor 04 jaar en GGD Zuid Limburg voor 4-19 jaar. Maastricht was de afgelopen periode door de regiogemeenten aangewezen als centrumgemeente en daarmee verantwoordelijk voor de coördinatie en afstemming met de uitvoeringsinstellingen. De gemeente Vaals beschikt over een lokale nota jeugdbeleid (“de Jeugd van Vaals op weg naar volwassenheid”) Deze is nog steeds actueel, en voor veel zaken binnen dit prestatieveld kan worden verwezen naar de nota.

4.2.1


•

Vaals kent een groot aantal sociaal-culturele verenigingen waarin een groot deel van de Vaalser jeugd een plek weet te vinden. Er wordt een steeds groter beroep gedaan op het vrijwilligerskader van deze verenigingen. Het vinden en behouden van deze vrijwilligers wordt steeds lastiger.

•

In de kern Vaals is er een beperkte mogelijkheid voor jongeren om deel te nemen aan specifieke activiteiten (12- 25 jaar). Er is een behoefte aan een uitgaansgelegenheid in Vaals.

•

De Stichting Spuugh is gestopt met de exploitatie van het gebouw aan de Sneeuwberglaan. Met een nieuwe groep vrijwilligers wordt er een doorstart gemaakt ten behoeve van de exploitatie van het jongerencentrum.

•

De bestaande speel- en ontmoetingsplekken voldoen niet voor alle leeftijdsgroepen. Er is behoefte aan een of meerdere Jongerenontmoetingsplekken.

•

Het aantal jongeren met overgewicht is hoog (leeftijd 9-14: 17%) t.o.v. de overige gemeenten in de regio.

•

In het kader van het Jeugd Preventie Plan is de afstemming tussen de welzijnspartners en de politie nog niet optimaal.

•

Het is nog onvoldoende duidelijk of de activiteiten van het BOS project (buurt, Onderwijs en Sport) na beïndiging van het project in de samenleving ingebed zullen zijn en vanzelf door zullen blijven lopen.

•

Ruim 2% van de jongeren in Vaals in het voortgezet onderwijs stopt voortijdig met de opleiding. De kansen op de arbeidsmarkt worden daarmee zeer klein.

4.2.2

Ons huidige aanbod

Pagina 19 van 57

Centrale doelstelling van het jeugdbeleid is het vergroten van ontwikkelingskansen van alle jeugdigen. Om hier daadwerkelijk invulling aan te geven, wil de gemeente Vaals inzetten op het ondersteunen en stimuleren van concrete projecten en activiteiten waarin eigen inzet en participatie van de jeugd centraal staan. • • • •

•

Jongerenwerk en tienerwerk Vaals zijn actief op diverse fronten en worden gecoördineerd vanuit Spuugh en de Auw Sjoeël. Ook jongerenwerk en tienerwerk Vijlen en Lemiers zijn actief op diverse fronten. Er is sprake van actieve participatie door diverse instellingen gericht op de jeugd in de Brede School Vaals. Er is sprake van actieve participatie door diverse instellingen gericht op de jeugd in de zorgteams. BOS-project is volop in gang; De centrale doelstelling van dit project is jongeren door sport sociaal te laten participeren, alsmede overgewicht bij jeugdigen (9-14 jaar) terug te dringen van 17 naar 15%. Bijkomende doelstelling is bij deze projecten zo veel mogelijk bestaande sporten buurtverenigingen een rol te laten spelen. Uitbreiding buitenschoolse activiteiten. De scholen hebben in het kader van de wet Buitenschoolse Opvang de verantwoordelijkheid gekregen voor de organisatie van buitenschoolse opvang en activiteiten. In het project stimuleert de gemeente Vaals dat er een breed aanbod aan buitenschoolse activiteiten wordt ontwikkeld, die in principe voor alle kinderen toegankelijk zijn.

De gemeente voert diverse wettelijke taken op het gebied van onderwijs uit zoals, leerlingenvervoer, leerplicht / voortijdig schoolverlaten, volwasseneneducatie, toezicht op het openbaar onderwijs, huisvesting onderwijs. Verder vindt er regelmatig overleg plaats met het management en de directeuren van scholen plaats om gemeentelijk beleid en het beleid van de scholen op diverse terreinen (zorg, veiligheid, cultuureducatie, onderwijs, samenwerking peuterspeelzalen, VVE enz.) op elkaar af te stemmen.

4.2.3

Op weg naar 2011

De algemene doelstelling van het gemeentelijke jeugdbeleid is als volgt te omschrijven: “Het creëren van randvoorwaarden waardoor een bijdrage kan worden geleverd aan een goede ontwikkeling en het vergroten van ontplooiingsmogelijkheden van jeugdigen.” Hierbij gaat de gemeente Vaals voor de toename van de maatschappelijke zelfredzaamheid van jongeren en gezinnen en de toename van het welzijn van jongeren en gezinnen. Hierbij richten we ons op de volgende zaken: • Doorontwikkelen Voor- en Vroegtijdig schoolverlaten, ten behoeve van het terugdringen voortijdig schoolverlaten (16-17 jarigen) met 5-10%. • Actieve deelname door jeugd in overleg over speel- en ontmoetingsterreinen. • Verbeteren afstemming aanbod ketenpartners. • Verbeteren doorgaande (medische) ontwikkelingslijn bij kinderen. • Het signaleren, toeleiden naar en wegwijs maken in het hulpaanbod. • Het bieden van pedagogische hulp en het coördineren van de zorg. • Het bieden van gezinsondersteuning (opvoedingsondersteuning). • Stimulering van ontwikkelingen “centrum” voor Jeugd en Gezin16 vanuit de brede school Vaals. • Terugdringen van overgewicht onder jongeren in Vaals door bewegingsactiviteiten te stimuleren vanuit het BOS-project, waarbij sporten en bewegen een vanzelfsprekend onderdeel geworden zijn van de vrijetijdsbesteding bij jongeren van 8-18 jaar.

16

Het betreft hier geen nieuw gebouw of instelling, maar een logisch dienstenpatroon (netwerk) van bestaande instellingen.

Pagina 20 van 57

4.2.4


Jeugdbeleid is meer dan het uitvoeren van taken gericht op preventie. Feitelijk sijpelt het jeugdbeleid door alle prestatievelden heen en overstijgt het de WMO. Het jeugdbeleid wordt in Vaals integraal vormgegeven en er bestaat een duidelijke samenhang met thema’s zoals jongerenparticipatie, jeugdgezondheidszorg (JGZ), onderwijs en educatie, jeugd en veiligheid, maar is ook gericht op sport, cultuur en sociale zekerheid.

Pagina 21 van 57

4.3

PRESTATIEVELD 3: INFORMATIE, ADVIES & CLIËNTONDERSTEUNING

“Met 'geven van informatie en advies' wordt gedoeld op activiteiten die de burger de weg wijzen in het veld van maatschappelijke ondersteuning. Het kan hierbij zowel gaan om algemene voorzieningen zoals (voldoende) informatiepunten, als om meer specifieke voorzieningen zoals een individueel advies, of hulp bij de verheldering van een ondersteuningsvraag.” “Onder ‘cliëntondersteuning’ wordt verstaan de ondersteuning van een cliënt bij het maken van een keuze of het oplossen van een probleem. Cliëntondersteuning heeft de regieversterking van de cliënt (en zijn omgeving) tot doel ten einde de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te bevorderen.”17 Als regievoerder heeft de gemeente expliciet de taak ervoor te zorgen dat er binnen de gemeentelijke organisatie een plaats is waar de burger met zijn individuele zorgvragen terecht kan. Deze plaats is niet altijd een fysieke plek, maar betekent tevens dat de gemeente ervoor zorgt dat de burger zijn vraag ook telefonisch en/of digitaal kan stellen. Het gaat erom dat burgers via de kortst en snelst mogelijke weg antwoord krijgen op hun vraag. Ze kunnen zelf kiezen of ze zich bij het gemeentelijk Wmo loket melden, of bij één van de specifieke voorzieningen voor cliëntondersteuning. De keuzevrijheid voor de burgers blijft daarmee behouden. De gemeente zorgt binnen dit organisatie onderdeel voor een adequate indicatiestelling en tijdige levering van de geïndiceerde hulp.

4.3.1


•

Mede vanwege het toenemende aantal ouderen en vermindering van het aantal jongeren zal er een toenemende vraag ontstaan naar producten die deelname aan maatschappelijke voorzieningen en zelfredzaamheid, waaronder langer zelfstandig kunnen wonen, veilig stellen. De aanwezigheid en de beschikbaarheid van deze diensten zijn onbekend en divers, waardoor burgers ondersteund dienen te worden bij het vinden en ontvangen van deze diensten.

•

Informele en formele zorg zijn vaak niet op de hoogte van ieders ondersteuning, waardoor zaken meermaal worden gedaan en onbegrip ontstaat bij met name de informele verzorger. De relatie tussen formele en informele zorg kan derhalve verbeterd worden.

•

Zowel in personele zin als vanuit een financieel oogpunt worden, als gevolg van de snelle toename van de vraag naar zorg, de grenzen van de hoeveelheid zorg die nog door professionele hulpverleners kan worden geleverd, bereikt. Ook mantelzorgers dreigen hierdoor in de knel te komen. Steun aan hen is aldus een voorwaarde voor de instandhouding van het zorgveld.

4.3.2

Ons huidige aanbod

Sinds 1 januari 2007 functioneert het zogeheten Wmo-loket. Burgers kunnen bij dit loket terecht voor informatie en advies op het terrein van zorg, welzijn en (zorggerelateerd) wonen. Tevens kunnen burgers worden ondersteund (hulpvraaganalyse, informatie en advies, aanmelding GBA, check inkomensgegevens) bij het aanvragen van een Wmo-voorziening. De telefonische contacten lopen via één algemeen nummer van het Gemeenteloket. Naast de gemeentelijke informatie en advies voorziening zijn er ook andere (lokaal/regionaal/landelijk) gesubsidieerde instellingen waar inwoners uit Vaals terecht kunnen voor informatie en advies. Denk hierbij aan de GGD, maatschappelijk werk, MEE, Steunpunt Mantelzorg, Bureau Jeugdzorg, et cetera.

Pagina 22 van 57

4.3.3

Op weg naar 2011

Vaals wil een toename van maatschappelijke participatie van met name mensen uit kwetsbare groepen en daarmee ook van de sociale vitaliteit en leefbaarheid van wijken. Minder burgers raken in sociaal isolement of vereenzamen en de gezondheid van burgers is verbeterd. Wij willen een toename van de sociale zelfredzaamheid, opdat burgers zo lang mogelijk zelfstandig (blijven) functioneren. In deze beleidsperiode zetten wij daarom in op onderstaande doelstellingen. •

In 2011 is onder regie van de gemeente de Wmo loketstructuur volledig operationeel voor alle inwoners die vragen hebben op het gebied van wonen, welzijn, zorg en inkomen. De structuur bestaat uit één centraal punt voor de Wmo die burgers via de kortst en snelst mogelijke weg (hetzij digitaal of telefonisch, thuis of aan het loket, per post of email) antwoord geeft op de vraag die men heeft.

•

In de front office van het Wmo loket zijn deskundige medewerkers werkzaam die beschikken over adequate basiskennis op het gebied van wonen, welzijn, zorg en inkomen. Het gaat dan over de verschillende doelgroepen, de specifieke problemen en de voor handen zijnde voorzieningen. Ze maken de juiste afwegingen voor de inzet van de ondersteuning voor de mensen en de bijdrage aan een duurzame oplossing met zo min mogelijk bureaucratie. Zo kan een medewerker na aanleiding van een huisbezoek, de woningcorporatie inlichten dat men beter een gepaste woning kan aanbieden dan dat de gemeente een beschikking voor woningaanpassing afgeeft. Medewerkers kennen verder de weg op gebieden als werk, burgerzaken en buurtgericht werken, zodat de burger snel wordt doorverwezen.

•

Een professionele dienstverlening, waarin de klant centraal staat en waarin de klant kan rekenen op een integrale en centrale dienstverlening van kwalitatief hoog niveau, welke leidt tot een hogere tevredenheid van de klant18 maximaal één doorwijzing, minder en kortere wachttijden en meer diensten aan één balie.

•

Landelijk is gebleken dat het Wmo-loket, mits goed uitgerust, 70% van de vragen van mantelzorgers en zorgvrijwilligers kan beantwoorden, daarom zal (zullen) de medewerker(s) van het Wmo loket worden toegerust met voldoende kennis betreffende mantelzorg ondersteuning, waardoor doorverwijzing niet altijd meer nodig is. Samenwerking en ondersteuning door andere organisaties zoals: MEE en Rode Kruis Zuid Zuid Limburg, kan hierin een belangrijke bijdrage leveren.

•

Informele en formele zorg worden met elkaar verbonden om er voor te zorgen dat men van elkaar op de hoogte is welke zorg en ondersteuning aan de cliënt wordt geboden ter voorkoming van doublures en onbegrip bij de cliënt en zijn of haar verzorger.

4.3.4


Prestatieveld 2 : De samenhang met de doorontwikkeling van de opvoedpunten en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Prestatieveld 3: Ondersteunt in feite de te bereiken doelstellingen van alle andere prestatievelden. Prestatieveld 5: Voor wat betreft het ontwikkelen van de sociale kaart, die een belangrijke bijdrage kan leveren aan het feit dat burgers gaan participeren. Prestatieveld 6: Waarbij prestatieveld 3 als toegangspoort functioneert voor het verlenen van de individuele voorzieningen.

18

paald.

Op basis van de uitkomst van het klanttevredenheidsonderzoek SGBO wordt dit nader be-

Pagina 23 van 57

4.4 PRESTATIEVELD 4: ONDERSTEUNING VAN MANTELZORGERS EN VRIJWILLIGERS Vrijwilligerswerk is onbetaald werk in enig georganiseerd verband vanuit een vrije keuze (“onverplicht”) ten behoeve van anderen en/of de samenleving ter behartiging van belangen van ideële en/of materiële aard. Vrijwilligerswerk is gelegen in het maatschappelijk middenveld, waar een gemeente als overheidsinstelling geen deel van uitmaakt. Ondersteuning van vrijwilligers(organisaties) is gericht op het naar eigen wens en tevredenheid in kunnen (blijven) vullen van hun activiteiten. Mantelzorg betreft langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende door personen uit diens omgeving, waarbij zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt. Daarbij wordt uitgegaan van een zorgperiode van ten minste 3 maanden en/of een intensiteit van ten minste 8 uur per week. Ondersteuning van mantelzorg is gericht op: • Informatieve mantelzorgondersteuning: informatie, voorlichting en deskundigheidsbevordering. • Emotionele mantelzorgondersteuning: begrip, erkenning en begeleiding. • Vervangende mantelzorg geboden door vrijwilligers aan 1) mantelzorgers, en 2) lichamelijk zeer behoeftige patiënten met en zonder mantelzorger.

4.4.1. Aandachtspunten van Vaals •

Verenigingen hebben steeds vaker te maken met een gebrek aan (voldoende) vrijwilligers en zullen in de toekomst te maken krijgen met een dalend aantal (actieve) leden en moeite hebben met het vinden van vrijwilligers voor kader - en bestuurswerkzaamheden.

•

Steeds meer mensen werken en mensen hebben een voortdurend groeiende keus in hun vrijetijdsbesteding, hierdoor zijn er alsmaar minder mensen bereid om op vaste dagen en tijden vrijwilligerswerk te verrichten.

•

Er is sprake van toenemende bezuinigingen binnen instellingen zoals zorginstellingen en basisscholen, waardoor meer interesse ontstaat naar vrijwilligers, waarbij het gevaar ontstaat dat zij werkzaamheden uitvoeren die tot de taken van een beroepskracht behoren.

•

De toenemende interesse van scholen voor maatschappelijke stages, waarbij jongeren studiepunten of een andere beloning verwerven als zij vrijwilligerswerk verrichten.

•

De demografische ontwikkeling van dit moment laat zien dat tot 2040 met een nog sterker ontgroende en vergrijzende bevolking rekening gehouden moet worden en met een daling van het aantal medeburgers van Duitse oorsprong. Vooral de ontgroening kan leiden tot een structurele afname van het aantal vrijwilligers en mantelzorgers.

•

Mantelzorgers herkennen zich niet in de term en denken dat de taak die ze op zich genomen hebben een vanzelfsprekendheid is, waardoor zij ondersteuning en kennis over regelingen mislopen en onnodig overbelast raken.

•

Veel mantelzorgers weten niet waar ze aan beginnen op het moment dat zij mantelzorger worden, het begint bij boodschappen doen en het eindigt bij het wassen van de zieke, waardoor overbelasting binnen sluipt.

•

De gemeente Vaals kent haar mantelzorgers niet en biedt hierdoor ook niet actief de door hun gewenste voorzieningen aan.

•

Er is een gebrek aan zorgvrijwilligers, hetgeen de mantelzorger bemoeilijkt om afleiding te zoeken in werk en sociale en culturele activiteiten.

Pagina 24 van 57

•

Zorgvrijwilligers mogen geen AWBZ taken overnemen, terwijl mantelzorgers deze vaak wel verrichten, hierdoor wordt het tijdelijk overnemen van taken door de zorgvrijwilliger bemoeilijkt als er gelijktijdig geen formele zorg beschikbaar is.

•

Er is sprake van een toenemende belangstelling voor vrijwilligerswerk via doorverwijzingen van de sociale dienst (in het kader van wet Werk en Bijstand).

•

Instellingen zijn bereid gebruik te maken van bijstandsgerechtigden die via reïntegratie / verplicht vrijwilligerswerk ingezet kunnen worden om maatschappelijk actief te zijn, maar ondervinden hierbij een passieve houding van sociale zaken en dienen bovendien zelf goed te screenen. Instellingen kunnen dit zelf, maar voor stichtingen en verenigingen is het voeren van een sollicitatiegesprek, het opstellen van een profiel, etc. onbekend en is ondersteuning noodzakelijk.

4.4.2

Ons huidige aanbod

Vrijwilligersdag

Jaarlijks worden alle vrijwilligers uit de gemeente bedankt voor hun inzet voor de gemeenschap.

Subsidies aan vrijwilligersorganisaties

Seniorenraad Vaals, Stichting Vrijwillige Hulpdienst Vaals, Zij Actief. Gehandicapten Platform, Zonnebloem en Rode Kruis.

Steunpunt Vrijwilligerswerk (SPV) Steunpunt Vrijwilligerswerk (SPV)

Pilot “Vrijwilligers ondersteuning in het kader van de Wmo”

Bemiddeld vrijwilligersvacatures voor de regio M&M. Verder wordt er ondersteuning en advies geboden onder andere op de gebieden van subsidies, fondsen, arbo regelwetgeving en verzekeringen, PR-werkzaamheden en werving van vrijwilligers. Ook voor een ‘korte- tijdelijke- klus’, in de trant van burenhulp kan een beroep gedaan worden op vrijwilligers die iemand even kunnen uithelpen voor klusjes in huis als een kast versjouwen en een tuintje doen of even bij iemand langs gaan om te kijken of alles nog in orde is. Regionaal is begonnen met het opzetten / vormgeven van een sociale kaart/netwerk informele zorg/mantelzorg. Hiervoor zijn sleutelfiguren zoals, KBO Lemiers, KBO Vaals, Zonnebloem Vaals, Vrijwillige Hulpdienst Vaals, Bejaardensoos Lemiers, KBO Vijlen en parochie Vijlen en Vaals, bij elkaar gebracht voor een eerste kennismaking en het creëren van draagvlak. Inmiddels is men informatie en input vanuit diverse kanalen uit bestaand netwerk in kaart aan het brengen.

Voor de ondersteuning van mantelzorg is door Expertisecentrum Informele Zorg een Vliegwiel Mantelzorgondersteuning ontwikkeld. Per vorm benoemen wij hier het huidige aanbod:

Inspraak

Is verankerd via de Wmo raad.

Arbeid en zorg

Via het eigen personeelsbeleid geeft de gemeente haar eigen werknemers de mogelijkheid om arbeid en zorg te combineren via op te nemen zorgverlof of het flexibel indelen van werkdagen.

Materiele steun

Is gewaarborgd via collectieve en individuele voorzieningen in de Wmo verordening, waarvoor eigen bijdrages gelden conform de oude Wvg voorzieningen.

Pagina 25 van 57

Praktische hulp

Maaltijdvoorziening en alarmering.

Financiële ondersteuning

Geen

Respijtzorg

Via Steunpunt Mantelzorg en de zonnebloem wordt respijtzorg regionaal aangeboden. Ook de landelijk gesubsidieerde organisatie MEE is actief in deze regio.

(h)erkenning, samenhang en samenwerking

De gemeente Vaals is wel nauw betrokken bij de regionale besteding van Wmo regelingen en daarmee ook de regionale sociale kaart. Verder is er minimaal aandacht op dit onderdeel.

Informatie en advies

Mantelzorgers uit Vaals kunnen terecht bij het Steunpunt Mantelzorg in Maastricht.

Emotionele steun en educatieve steun

Wordt door het Steunpunt Mantelzorg via deskundigheidsbevordering en lotgenotencontact aangeboden, maar ook via de regionaal uitbestede CVTM regeling (zie bijlage 8).

4.4.3

Op weg naar 2011

Vaals wil een toename van maatschappelijke participatie en participatie als vrijwilliger bewerkstelligen, waarvoor wij een gezonde vrijwilligers- en verenigingsinfrastructuur willen stimuleren. Wat betreft de mantelzorgers streven wij naar een toename van het percentage waarbij draagkracht en draaglast in evenwicht is, maar ook naar een toename van de sociale zelfredzaamheid van zorgbehoevenden. In deze beleidsperiode streven wij er dan ook naar om onderstaande doelstellingen te verwezenlijken. •

De bestaande vraag (behoeften / problemen) van en het aanbod voor vrijwilligerswerk op buurtniveau wordt in kaart gebracht en op elkaar afgestemd.

•

De bestaande vraag (behoeften / problemen) van en het aanbod van de mantelzorger op buurtniveau wordt in kaart gebracht en op elkaar afgestemd.

•

Ondersteunen van bestuur en leden van (buurt-, sport- muziek- en overige) verenigingen en stichtingen door middel van: o Het wegnemen van wettelijke (gemeentelijke regelgeving) en financiële belemmeringen die deelname en inzet voor verenigingen en stichtingen beperken en het creëren van wettelijke en financiële randvoorwaarden om deelname te bevorderen. o Bieden van deskundigheidsbevordering aan bestuur en overige vrijwilligers op gebieden als PR, vinden en binden van vrijwilligers, wetkennis, et cetera. o Mogelijkheid onderzoeken van de inzet van jongeren bij maatschappelijke stages o Verenigingen en stichtingen ondersteunen bij het werven van vrijwilligers in nieuwe doelgroepen zoals jongeren, ouderen, allochtonen en werknemers. o Verenigingen en stichtingen ondersteunen bij het komen tot het flexibeler inzetten van vrijwilligers.

•

De bekendheid en mogelijkheden en herkenbaarheid van de term mantelzorg, en daarbij het ondersteuningsaanbod, vergroten.

•

Om de mantelzorgers in beeld te krijgen en hen tijdig te ondersteunen ter voorkoming van overbelasting wordt de afstemming tussen formele en informele zorg versterkt.

Pagina 26 van 57

•

De positie van en aandacht voor mantelzorgers in het indicatieproces wordt versterkt.

•

Bijstandsgerechtigden moeten via reïntegratie / verplicht vrijwilligerswerk geactiveerd worden om bij te dragen aan de sociale cohesie in Vaals en zij zullen door sociale zaken actief gematcht worden met de vraag.

4.4.4


Het vrijwilligerswerk en mantelzorg zijn geen op zich zelf staande beleidsonderwerpen. Ze maken onderdeel uit van zorg, wonen, welzijn, arbeid en inkomen, emancipatie en onderwijs. Voor een volledig dekkend aanbod voor deze groep mensen is het dan ook noodzakelijk dat in al deze beleidsvelden hierop beleid wordt geformuleerd. Dit prestatieveld raakt met name: Prestatieveld 1: Wat betreft het verenigingsleven en de vrijwilligersinfrastructuur. Prestatieveld 3: Met betrekking tot informatie en advies aan de zorgbehoevende en zijn mantelzorger. Prestatieveld 5: Om kwetsbaren langer zelfstandig te kunnen laten wonen en te participeren. Prestatieveld 6: Op het vlak van afstemming en samenhang informele en professionele zorgverlening.

Pagina 27 van 57

4.5

PRESTATIEVELD 5: BEVORDEREN DEELNAME

“Voluit gaat het hier om het 'bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer en over het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch of psychosociaal probleem. In dit het prestatieveld wordt gedoeld op algemene maatregelen die, zonder dat men zich tot de gemeente behoeft te wenden, ten goede kunnen komen aan een ieder die daaraan behoefte heeft. In die zin behoeft de maatregel dus niet bij uitsluiting gericht te zijn op mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem.”19 Veel individuele voorzieningen (zie prestatieveld 6) worden verstrekt voor relatief lichte beperkingen, die vaak samen komen met het ouder worden. Juist bij deze lichtere beperkingen, waar bijna iedere senior mee geconfronteerd zal worden, moet meer gekeken worden naar een oplossing in de vorm van algemene voorzieningen, zoals levensloopbestendig bouwen, gericht bouwen voor senioren, toegankelijkheid regulier openbaar vervoer, toegankelijkheid openbare ruimte inclusief infrastructuur (zorgsteunpunt, bushaltes, supermarkt, geldautomaat en andere elementaire voorzieningen), et cetera. Om te voorkomen dat achteraf ‘gerepareerd’ moet worden in de vorm van het bieden van een individuele voorziening, moet meer dan voorheen gekeken worden naar inclusief beleid, onder het motto “algemeen waar kan, individueel waar nodig”. Participatie en het voorkomen van sociaal isolement/eenzaamheid zijn kernbegrippen. Om dit te realiseren moet een breed scala van algemene maatregelen en specifieke maatregelen worden getroffen; niet alleen op het terrein van Wonen Welzijn en Zorg (WWZ) maar ook op dat van inrichting en beheer van de openbare ruimte, mobiliteit, ruimtelijke ordening, economie. Een gezamenlijke aanpak en onderlinge afstemming zijn essentieel om daadwerkelijk bevordering van participatie en zelfstandigheid van kwetsbare burgers te realiseren.

4.5.1


•

Het voorzieningenniveau is goed afgestemd op de bevolking zoals ze er nu uit ziet. Bij een toenemende vraag aan zorg en hulpdiensten zal er mogelijk een verschuiving in het voorzieningenniveau moeten plaats vinden van meer op vrije tijd gerichte voorzieningen naar hulp- en zorgverlenende en ondersteunende voorzieningen.

•

Uit de, naar aanleiding van resultaten van de Dorpsontwikkelingsplannen, gevoerde woonbehoefte-onderzoeken voor Vijlen en Lemiers, is gebleken dat er sprake is van onvoldoende doorstroming op de woningmarkt doordat er te weinig senioren- en starterwoningen zijn.

•

De openbare ruimte (binnen & buiten) is niet overal toegankelijkheid voor gehandicapten.

4.5.2

Ons huidige aanbod

De gemeente Vaals beschikt ter bevordering van de deelname in het kader van ontmoeting over het Huiskamerproject d’r Mitter, WoonZorgComplexen, Brede School De Tamboerijn, Brede Maatschappelijke Accommodatie Lemiers en de dagopvang voor ouderen in Vijlen (Sevagram). In de in voorbereiding zijnde bestemmingsplannen voor Vijlen en Lemiers is rekening gehouden met de geplande bouw van senioren- en starterswoningen. Momenteel worden er enkele schetsen uitgewerkt voor een aantal mogelijke woningbouwlocaties. Ook sociale activering en schuldhulpverlening zijn twee beleidslijnen door middel waarvan de gemeente Vaals haar burgers kan betrekken bij de samenleving.

Pagina 28 van 57

4.5.3 Op weg naar 2011 Met betrekking tot het bevorderen van deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren, zet Vaals in op de vermindering van sociaal isolement en vereenzaming, het vergroten van zelfredzaamheid en de participatie van kwetsbare personen en het benutten van kwaliteiten van kwetsbare personen. Hiertoe zijn onderstaande doelstellingen geformuleerd. •

In stand houden en, indien wenselijk, versterken van een toegankelijk en vraaggericht aanbod van activiteiten op het gebied van educatie, beweging/sport, ontmoeting voor mensen met een beperking en kwetsbare oudere.

•

Mensen met een beperking en kwetsbare ouderen worden ondersteund in hun streven tot het behoud van de regie over hun eigen leven (zelfredzaamheid).

•

Toename van bekendheid en gebruik van inkomensafhankelijke regelingen bij mensen met een beperking en kwetsbare ouderen.

•

Realisatie van voldoende geschikte woningen ten behoeve van mensen met een beperking en (kwetsbare) ouderen.

•

Gepaste woningen voor alle inwoners door middel van het in woningbouwprogramma’s opnemen van levensloopbestendige woningen, een en ander zoals regionaal in het kader van de Woonvisie en de prestatieafspraken met de woningcorporaties wordt afgesproken.

•

Geschikt maken van de woningvoorraad middels woningverbetering en nieuwbouw voor mensen met een beperking en/of een zorgbehoefte.

•

Het bevorderen van de mobiliteit van mensen met een beperking en kwetsbare ouderen teneinde de participatie te bevorderen.

•

Toename van de toegankelijkheid van de openbare ruimte voor mensen met een beperking.

•

Burgers mogelijkheden bieden om zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen omgeving te kunnen wonen en deel te nemen aan activiteiten in de samenleving.

•

De toegankelijkheid van welzijnsdiensten wordt afgestemd op de wensen van de burger.

•

Hoogwaardige producten worden tegen een betaalbare en redelijke vergoeding aangeboden, waardoor burgers kunnen blijven participeren in het maatschappelijke leven van onze gemeente.

4.5.4


Prestatieveld 1: Sterke buurten, sociale samenhang en leefbaarheid zich uitstrekken tot álle inwoners van een buurt. Extramuralisering en vermaatschappelijking van de zorg zijn processen die inspanningen vergen van verschillende kanten. Het betekent meer dan enkel de huisvesting van kwetsbare groepen in een buurt, het betekent ook het toegankelijk maken van een buurt: zowel in fysiek als in sociaal opzicht. De buurt, haar bewoners en de aanwezige voorzieningen zullen mee moeten veranderen om ruimte te bieden aan “mensen met beperkingen”. Die dienen op hun beurt zelf stappen te ondernemen, eventueel met ondersteuning van mantelzorgers, vrijwilligers en professionele instellingen. Prestatieveld 3: Eén-loket functie ten behoeve van informatie en advies over WWZ-voorzieningen.

Pagina 29 van 57

Prestatieveld 4: Het feit dat mensen steeds langer thuis willen wonen én het gegeven dat het overheidsbeleid hier ook op gericht is, betekent een groter beroep op de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers. Prestatieveld 6: Voor zaken die via prestatieveld 5 niet gerealiseerd kunnen worden, zijn “mensen met beperkingen’ veelal aangewezen op individuele verstrekkingen en voorzieningen op het gebied van woningaanpassing en vervoer. Prestatieveld 8: Met het in kaart brengen van de WWZ-positie van mensen met een beperking (waaronder mensen met een psychische stoornis, opdracht Task Force) ontstaat de samenhang.

Pagina 30 van 57

4.6

PRESTATIEVELD 6: VERLENEN INDIVIDUELE VOORZIENINGEN

“Dit prestatieveld beschrijft het onderdeel van maatschappelijke ondersteuning dat zich richt op individuele mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem. Het gaat hier om individueel te verlenen voorzieningen, die aan de behoefte van het individu zijn aangepast. Dat individuele gebruikskarakter van de voorziening betekent niet dat de gemeente het verlenen van die voorziening niet op collectieve wijze kan vorm geven.”20 De gemeente dient vast te leggen hoe zij tegemoet wil komen aan de compensatieplicht. Welke mogelijkheden biedt zij haar burgers aan om hen in staat te stellen een eigen huishouden te voeren, en welke keuzes heeft de burger hierbij? Welke opties (middelen) voor woning aanpassing krijgen burgers om zich te verplaatsen in en om de woning en wanneer komt het moment dat iemand moet verhuizen naar een andere woning? Welke collectieve en individuele voorzieningen - en tot welk bedrag biedt de gemeente aan mensen om zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel? Tot hoever gaat de gemeente in het aanbieden/faciliteren van activiteiten die alle burgers de mogelijkheid bieden om medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan? De te verlenen voorziening moet altijd gericht zijn op het bieden van hulp en ondersteuning ten behoeve van het behouden en het bevorderen van het zelfstandig functioneren of deelname aan het maatschappelijke verkeer. De zelfredzaamheid van de burger staat voorop. Daarnaast moeten mensen met beperkingen ook in staat worden gesteld om zo lang mogelijk zelfstandig te (blijven) wonen, zodat er minder snel en minder vaak een beroep moet worden gedaan op intramurale voorzieningen. Veel individuele voorzieningen hebben betrekking op het verlenen van zeer specifieke voorzieningen, zoals rolstoelen, scootmobielen of ingrijpende woningaanpassingen ten behoeve van bijv. rolstoelgebruik. Alleen het regelen van verstrekkingen, individueel of collectief, binnen dit prestatieveld, is niet voldoende. Van de burger mag worden verwacht dat deze anticipeert op zijn eigen levensloop. Daarnaast gaan we er vanuit dat burgers zo lang mogelijk zelfstandig functioneren en daarbij een beroep doen op de eigen directe omgeving voor ondersteuning. Mantelzorgers, burenhulp en allerlei vrijwilligersdiensten kunnen daarin een belangrijke rol spelen. Het ‘vangnet van de individuele verstrekkingen’ treedt pas in werking op het moment dat de eigen mogelijkheden en de mogelijkheden binnen “de actieve samenleving” onvoldoende oplossing bieden. Het is zaak om de druk op “het vangnet” zo laag mogelijk houden. Wanneer geen beroep kan worden gedaan op de hiervoor genoemde voorliggende voorzieningen, kan een individuele voorziening aangewezen zijn. Het gemeentebestuur biedt dan een verantwoorde voorziening aan, welke doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht zal worden verstrekt. Het uitgangspunt ‘goedkoopst-adequaat’ zal hierbij leidend blijven, zoals dit ook ten tijde van de Wvg het geval was.

4.6.1 Aandachtspunten van Vaals

20

•

Als gemeente is het nauwelijks mogelijk invloed uit te oefenen op de demografische samenstelling van de bevolking. De demografische ontwikkeling van dit moment laat zien dat tot 2040 met een nog sterker ontgroende en vergrijzende bevolking rekening gehouden moet worden. Vooral de ontgroening kan leiden tot een structurele afname van het aantal vrijwilligers en mantelzorgers, waardoor de vraag naar professionele individuele hulp zal stijgen.

•

Nieuwbouwprogramma’s zullen slechts in beperkte mate een verandering in de samenstelling van de bevolking teweegbrengen, zij kunnen wel bijdragen aan een geschikte openbare ruimte en infrastructuur voor de vergrijzende bevolking in Vaals.

www.invoeringwmo.nl

Pagina 31 van 57

•

Intramurale zorgplaatsen zijn geconcentreerd in de kern Vaals, waardoor mensen uit Vijlen en Lemiers uit hun dorp, hun vertrouwde omgeving, weg moeten op het moment dat extramurale verzorging niet meer toereikend is.

•

Het aanbod van collectieve welzijnsvoorzieningen, zoals een boodschappendienst, is in de gemeente Vaals niet volledig, hierdoor hebben meer mensen een CIZ indicatie nodig voor professionele hulp, wat leidt tot een kostenstijging.

4.6.2 Ons huidige aanbod Ten behoeve van de uitbesteding van diensten rondom hulp bij het huishouden is in 2006 een Europese openbare aanbestedingsprocedure doorlopen, nadat hiertoe de uitgangspunten in de raad waren vastgesteld. In het perceel Maastricht – Heuvelland zijn drie partijen gegund. Eveneens is in 2006 geparticipeerd in de Europese openbare aanbestedingsprocedure voor Openbaar Vervoer (trein, bus) en Regiotaxi OV & Wvg, welke door de Provincie Limburg is gevoerd ten behoeve van Noord, Midden en Zuid Limburg. Resultaat hiervan is dat per 1 januari 2008 het Vervoer Op Maat (Regiotaxi Wmo) in handen komt van Veolia Transport. In de kern Vaals bestaat het intramurale aanbod uit het Zorgcentrum Langedael. Er wordt in de kern von Clermontpark een WOZOCO-complex gerealiseerd (61 zorgwoningen). Met betrekking tot de kern Vijlen zal de woningstichting Vaals gefaseerd een 9-tal huurwoningen zodanig aanpassen dat deze geschikt worden voor CIZ-geïndiceerden met een lichamelijke beperking. Verder kunnen de inwoners van Vaals beschikken over een maaltijdvoorziening en sociale alarmering.

4.6.3 Op weg naar 2011 In het kader van dit prestatieveld zet de gemeente Vaals in op het verminderen van sociaal isolement en vereenzaming en vergroten maatschappelijke participatie, zelfredzaamheid en zelfstandigheid van mensen met beperkingen of een chronisch psychisch/psychosociaal probleem. •

Mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem voldoende hulpmiddelen en voorzieningen op een maatschappelijk aanvaardbaar kwalitatief niveau aanbieden, opdat deze zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en sociaal-maatschappelijk kunnen participeren.

•

Hoogwaardige producten worden tegen een betaalbare en redelijke vergoeding aangeboden, waardoor burgers kunnen blijven participeren in het maatschappelijke leven van onze gemeente.

•

De collectieve welzijnsvoorzieningen worden in kaart gebracht en daar waar nodig uitgebreid, met onder andere een boodschappendienst, en worden meer toegankelijk gemaakt voor diverse (sub)doelgroepen.

•

Mensen met beperkingen of een chronisch psychisch/psychosociaal probleem maken in toenemende mate gebruik van algemene/collectieve voorzieningen en maken steeds minder gebruik van individueel te verlenen voorzieningen (in relatieve zin).

•

Individuele voorzieningen in de voorwaardenscheppende sfeer worden ingezet ten behoeve van mantelzorgers, zodat de druk op hen wordt verlicht.

•

Bij de indicatie wordt rekening gehouden met de mantelzorg die iemand krijgt en is het alleen aan de mantelzorger zelf om aan te geven of dit wordt gecontinueerd of dat er voor dit gedeelte zorg ook indicering dient plaats te vinden.

Pagina 32 van 57

4.6.4


Prestatieveld 3: Voor de invulling van prestatieveld 6 is het van groot belang dat de één loket functie verder zijn beslag krijgt. Prestatieveld 4: Met name de ondersteuning aan mantelzorgers, teneinde overbelasting te voorkomen, is van belang. Deze ondersteuning kan resulteren in het aanbieden van voorzieningen zodat de mantelzorger zijn zorgtaken langer en verantwoord kan blijven uitvoeren. Prestatieveld 5: Een deel van deze groep doet of zal in de toekomst een beroep gaan doen op het vangnet van de individuele verstrekkingen. Hoe langer burgers kunnen deelnemen aan de algemene voorzieningen in de stad, buurt en wijk, des te langer kan een beroep op individuele voorzieningen worden beperkt of uitgesteld. Er is een relatie met thema’s/beleidsterreinen als wonen, vervoer, openbare ruimte, gehandicaptenparkeerbeleid, buurtgericht werken, armoedebeleid en werk/reïntegratie.

Pagina 33 van 57

4.7 PRESTATIEVELD 7, 8 EN 9: MAATSCHAPPELIJKE OPVANG, OPENBARE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG & VERSLAVINGSZORG “Maatschappelijke opvang omvat activiteiten bestaande uit het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen die, door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving.” Onder OGGZ wordt verstaan: “het signaleren en bestrijden van risicofactoren op het gebied van de openbare geestelijke gezondheidszorg, het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen, het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen en het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering van de openbare geestelijke gezondheidszorg.” “Ambulante verslavingszorg doelt op activiteiten bestaande uit ambulante hulpverlening, gericht op verslavingsproblemen, en preventie van verslavingsproblemen, inclusief activiteiten in het kader van overlastbestrijding van overlast door verslaving.”21 Het betreft vooral mensen met een indirecte zorgen hulpvraag. De prestatievelden 7 t/m 9 hebben nauwe raakvlakken met de openbare orde en veiligheid. Beleidsmaatregelen die betrekking hebben op zorg voor kwetsbare groepen in de samenleving, hebben in veel gevallen effect op de mate van overlast. Denk hierbij o.a. aan opvangvoorzieningen voor dak- en thuislozen en outreachende zorg voor mensen die zelf niet in staat zijn om een zorgvraag te formuleren. Mensen uit de bijzondere groepen hebben meervoudige problemen. Vaak gaan geestelijke, sociale en materiële problemen samen. De hulpverlening moet aan al deze gebieden aandacht besteden. Dat vraagt een integrale benadering, bij het opstellen van beleid maar ook in de uitvoering. Wanneer problemen niet tijdig worden gesignaleerd of in samenhang worden opgepakt dreigen de problemen van mensen onopgemerkt te blijven of stapelen deze zich alleen maar verder op.

4.7.1


•

In het “Sociaal Rapport Limburg, 2007” van de Provincie Limburg is te lezen dat ongeveer 3% van de Limburgers tussen 20 en 75 jaar in 2004 te maken heeft gehad met huiselijk geweld, van zichzelf of iemand in hun directe omgeving. Ongeveer 1,3% wordt jaarlijks zelf slachtoffer, hiervan is driekwart vrouw. Huiselijk geweld komt in grotere gemeenten vaker voor dan in kleinere gemeenten.

•

Vanwege de problemen op meerdere leefgebieden komt de cliënt bij een of meerdere zorgaanbieders in beeld. Mede daarom is het zeer moeilijk om de omvang van de groep in beeld te brengen. Dit is een landelijk probleem waarvoor nog geen kant en klare oplossing is. Voor het ontwikkelen van beleid is inzicht in de omvang en kenmerken van de doelgroep noodzakelijk. Daarom is in 2005 een onderzoek gestart, de Quick Scan “Gemarginaliseerde (verslaafde) dak- en thuislozen” (Universiteit Maastricht/IVO, 2005). De uitslagen geven met behulp van een beredeneerde schatting een eerste indruk van de omvang. De Quick Scan laat zien dat in de regio M&M ongeveer 800 personen behoren tot de doelgroep (inclusief verslaafden en Vangnet-klanten, slachtoffers Huiselijk Geweld.). De cijfers zijn gebaseerd op het cijfermateriaal van diverse organisaties en hun inschattingen met betrekking tot de mate waarin overlap optreedt met andere instellingen.

•

De analyse van de gegevens uit het Zuid Limburgse cliëntvolgsysteem eind 2007 zal aangeven welke instellingen zich bezighouden met dezelfde cliënten. De schatting uit de Quick Scan betekent dat ongeveer 0,8 % van de bevolking in de regio M&M ondersteuning nodig

Pagina 34 van 57

heeft bij het volwaardig participeren in de maatschappij. Deze schatting komt overeen met de resultaten van eerder landelijk en regionaal onderzoek.

•

4.7.2

Er is in de gemeente Vaals te weinig kennis aanwezig op de terreinen van maatschappelijke opvang, OGGZ en ambulante verslavingszorg om hier actief lokaalbeleid op te formuleren en uit te voeren.

Ons huidige aanbod

Voor het ondersteuningsaanbod voor bijzondere groepen is de gemeente Maastricht als centrumgemeente verantwoordelijk op het gebied van verslavingszorg, maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, en openbare geestelijke gezondheidszorg. De inspanningen waren de afgelopen jaren onder andere gericht op: • Verbeteren van de doorstroom vanuit de opvanginstellingen naar RIBW, ambulant wonen (project Housing accomodations OGGZ). • Realiseren van een sluitende ketenzorg van opvangvoorzieningen in de winterperiode. • Kwantitatieve/kwalitatieve uitbreiding van het opvangaanbod (Pension Jekerzicht voor jongerenopvang, nieuwe locatie Opvangcentrum Impuls, realisatie DOMUS-voorziening in 2007). • Casuïstiekoverleg Veelplegers onder de regie van Vangnet GGD. • Realiseren van een Zuid Limburgs cliëntvolgsysteem OGGZ. • Voorbereiding project “Activering en Dagactiviteitencentrum” voor (verslaafde dak- en thuislozen. Vrouwenopvang: • De vrouwenopvang werd de afgelopen jaren uitgebreid met 4 extra bedden, waarvan 2 specifiek gereserveerd voor crisisopvang slachtoffers Huiselijk Geweld. • De in- en doorstroom in de vrouwenopvang werd verbeterd door een verbeterde (landelijke) poortfunctie en door een uitbreiding van het aantal ambulante opvangmogelijkheden waardoor meer vrouwen en kinderen konden worden opgevangen. • De vrouwenopvang Maastricht heeft specifieke hulpverlening en begeleiding ten aanzien van kwetsbare, jonge moeders. Huiselijk Geweld: • Er is een convenant afgesloten tussen alle lokale en regionale partijen betrokken bij de aanpak huiselijk geweld. • In 2007 is huiselijk geweld prioriteit bij de aanpak van het veiligheidshuis. Opgemerkt moet worden dat het hier om de daders van huiselijk geweld gaat. Slachtoffers en getuigen (kinderen) van huiselijk geweld zullen zich blijven melden via politie, advies en steunpunten bij de diverse opvangvoorzieningen. • Per regio wordt gewerkt met een fronten backoffice. Deelnemers zijn hulpverleningsinstellingen, politie, justitie, et cetera. Doel hiervan is het komen tot een gezamenlijke methodiekontwikkeling (systeemgerichte aanpak) en doelgerichte éénduidige casuïstiekbespreking. • De gemeente Maastricht en de regio Zuid Limburg heeft beleid ontwikkeld ter bestrijding en voorkoming van huiselijk geweld. De hulpverlening ten behoeve van slachtoffers, daders en getuigen van huiselijk geweld is adequaat en van een voldoende volume. Het aantal herhaalde meldingen huiselijk geweld is afgenomen t.o.v. voorgaande jaren. • De drie centrumgemeenten Heerlen, Sittard-Geleen, Maastricht werken nauw samen ten aanzien van ontwikkelen en uitvoeren van het beleid huiselijk geweld.

Ambulante verslavingszorg • Intensiveren van de samenwerking met ketenpartners in het kader van de Persoonsgerichte aanpak.

Pagina 35 van 57

•

•

4.7.3

Medische heroïneverstrekking start in het najaar 2007. Het betreft medische heroïneverstrekking aan 25 verslaafden met een tweeledige doelstelling: o Het verbeteren van de gezondheidssituatie van de verslaafde. o Het verminderen van de overlast. Plan van aanpak voor de personen die deelnemen aan de medische heroïneverstrekking.

Op weg naar 2011

De gemeente Vaals voert zelf nog geen actief beleid uit op dit prestatieveld, maar streeft in het kader van de Wmo wel naar een betere kwaliteit van leven van kwetsbare personen in haar gemeente. Verder streeft zij er naar dat OGGZ-doelgroepen zo zelfstandig mogelijk functioneren en naar vermogen weer deelnemen aan de samenleving zonder dat zij als gevolg van hun situatie overlast voor hun omgeving veroorzaken. Op regionaal niveau willen we adequate hulp bieden aan: • Slachtoffers, plegers en omstanders (vooral kinderen) van huiselijk geweld. • Personen die door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. • Personen met een verslaving. Hierbij weten de partners op het gebied van maatschappelijke opvang, openbare geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg elkaar naadloos te vinden en in samenwerking in te spelen op ontwikkelingen en uitdagingen. De prestatievelden 7, 8 en 9 zijn, gezien de taakvelden, geschikt om voornamelijk regionaal op te pakken, zowel qua beleid als ook qua uitvoering. Toch is het ook een taak van de gemeente om op alle velden: • In beeld te brengen wat de vraag / oorzaak is en het aanbod / gebruik is op wijkniveau. • In beeld te brengen welke interventies ten behoeve van het voorkomen/aanpakken van oorzaken mogelijk zijn. • Deze interventies uit te zetten.

4.7.4


De reikwijdte van de prestatievelden 7, 8 en 9 is breed. Van belang zijn ook de lokale netwerken op het terrein van bijv. gezondheid, maatschappelijk werk, sociale activering, sociaal cultureel werk, wonen, inkomen, onderwijs en veiligheid. Er zijn linken met alle andere prestatievelden. Prestatieveld 1: Het welzijnswerk kan een belangrijke rol spelen bij het ondersteunen van het participatieproces van bijvoorbeeld verslaafde dak- en thuislozen die eindelijk weer de kans krijgen om te wonen. Mensen wegwijs maken in de buurt en ondersteunen bij de participatie kan zowel door professionals, als door vrijwilligers worden georganiseerd. Een maatjesproject, waarbij een of meerdere vrijwilligers uit de buurt een nieuwe bewoner wegwijs maken of ondersteunen bij het zelfstandig wonen, is een wenselijke ontwikkeling. Prestatieveld 4: Participatie van kwetsbare groepen/individuen aan de samenleving heeft enkel kans van slagen indien er sprake is van tweerichtingsverkeer. Participeren, meedoen lukt enkel indien je mee mag doen, indien je welkom bent in de buurt, club, werkplek. Prestatieveld 5: Het betreft bij prestatieveld 7, 8 en 9 vaak personen die vanwege een diversiteit aan handicaps niet aan de samenleving meedoen. Screening van de diverse beleidsterreinen met betrekking tot deze doelgroepen is een van de Wmo-opdrachten. Denk hierbij o.a. aan de toegankelijkheid van de maaltijdvoorzieningen, medische zorg, culturele en sociale activiteiten, sportclubs, sociale activering.

Pagina 36 van 57

Aansluiting Wonen, Welzijn en Zorg: aandacht voor de specifieke noden van mensen met meervoudige problematiek: mensen met een psychische handicap én tevens verslaafd. De afstemming met de bestaande programma’s WWZ ligt er vooral in om de specifieke, maar ook zeer uiteenlopende behoeften van mensen met een handicap te matchen met de voorzieningen op het gebied van de wijkinfrastructuur (fysiek, maar ook aanbod mantelzorg en vrijwilligerswerk). Consultatie van en samenwerking met diverse cliëntenorganisaties van (ex)psychiatrische cliënten/verslaafden is een belangrijke voorwaarde voor het slagen van de integratie in de buurt. Ook de betrokken zorginstellingen en Buurtgericht werken spelen een grote rol bij de ondersteuning van de participatieprocessen. Aansluiting bij gemeentelijk armoedebeleid: de meeste maatregelen die in het kader van het armoedebeleid worden genomen hebben betrekking op (een deel van) de doelgroepen van prestatieveld 7, 8 en 9.

Pagina 37 van 57

BIJLAGE 1: NEGEN PRESTATIEVELDEN Het wetsvoorstel Wet maatschappelijke ondersteuning kent negen prestatievelden, namelijk:

1. 2. 3. 4. 5.

6.

7. 8. 9.

Het bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten. Op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden. Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning. Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. Het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem. Het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer. Het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang. Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen. Het bevorderen van verslavingsbeleid.

Pagina 38 van 57

BIJLAGE 2: VAALS WMO WOORDENBOEK Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)

Basispakket collectieve voorzieningen Beleidsplan maatschappelijke ondersteuning (wettekst)

Bijzondere doelgroepen Centraal Administratie Kantoor (CAK) Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) Civil society

Cliëntondersteuning Compensatiebeginsel (wettekst)

Met de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten was iedere Nederlander tot 1 januari 2007 verzekerd voor ondersteuning en zorg in geval van langdurige ziekte, handicap of ouderdom. Na 1 januari 2007 dekt de AWBZ alleen nog de kosten van zorg aan chronisch zieken, intramuraal en extramuraal. Met algemene basisvoorzieningen in de gemeente op de terreinen van welzijn, openbaar vervoer en zorg worden mensen in staat gesteld zelfstandig te functioneren en aan de samenleving deel te nemen. De gemeenteraad stelt telkens voor een periode van ten hoogste vier jaren een of meer plannen vast, die richting geven aan de door het gemeentebestuur te nemen beslissingen betreffende maatschappelijke ondersteuning. Het plan bevat de hoofdzaken van het door de gemeente te voeren beleid, de gemeentelijke doelstellingen, de wijze van uitvoering van het samenhangend beleid, de resultaten die de gemeente wil behalen, de maatregelen die zich richten op de keuzevrijheid en de wijze van onderzoek naar de behoeften van kleine doelgroepen. Met de naam bijzondere doelgroepen duiden we op alle cliënten die zorg nodig hebben binnen prestatieveld 7,8,9 Het CAK verzorgt de vaststelling, oplegging en inning van de eigen bijdragen in het kader van de AWBZ. De minister wijst een rechtspersoon aan die een eigenbijdrage in het kader van de Wmo vaststelt en int. Bij het CIZ kan een indicatie worden aangevraagd voor de gewenste zorg in natura of voor een persoonsgebonden budget (PGB). Zie ook: Indicatiestelling. Civil Society betekent eigenlijk de “zorgzame samenleving”. In een zorgzame samenleving hebben burgers nog iets voor elkaar over. Gaat men bij de buurvrouw op bezoek om een praatje te maken, helpt men de buurman in de tuin, organiseert men activiteiten samen met buurtbewoners. Maar het zijn ook de vrijwilligers die zich inzetten voor de voetbalclub, die ervoor zorgen dat het kappelletje op de hoek er pico bello uitziet en de mantelzorgers die zorgen voor een zieke man of vrouw, buurvrouw etc. In een Civil Society onderzoeken mensen eerst wat ze voor elkaar kunnen betekenen, voordat ze bij de overheid aankloppen. Wat is de rol van de gemeente in deze Civil Society? De gemeente moet mensen stimuleren tot betrokkenheid. Cliëntondersteuning is individuele ondersteuning en begeleiding van een cliënt. Veelal betreft het ondersteuning van mensen die zonder deze hulp van voorzieningen verstoken zouden blijven. Ter compensatie van de beperking die een persoon ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie, treft de gemeente voorzieningen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, die hem in staat stellen: een huishouden te voeren; zich te verplaatsen in en om de woning; zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel; medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan.

Pagina 39 van 57

Eigen bijdrage (wettekst)

Eigen verantwoordelijkheid.

Extramurale zorg Gebruikelijke zorg

Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) Hulp bij het huishouden (wettekst)

De gemeenteraad kan bij verordening bepalen dat een persoon van 18 jaar of ouder aan wie maatschappelijke ondersteuning is verleend, voor zover die ondersteuning bestaat uit het verlenen van een individuele voorziening of een persoonsgebonden budget en niet bestaat uit een aan hem verleende financiële tegemoetkoming, een eigen bijdrage is verschuldigd. De hoogte van de eigen bijdrage kan voor de verschillende soorten van maatschappelijke ondersteuning verschillend worden vastgesteld en mede afhankelijk gesteld worden van het inkomen van degene aan wie maatschappelijke ondersteuning is verleend en van zijn echtgenoot. In principe gaan we ervan uit dat ieder mens zelfstandig en onafhankelijk wil functioneren en leven. Uiteraard samen met anderen. Mensen nemen met andere woorden hun eigen verantwoordelijkheid. Die eigen verantwoordelijkheid wordt door de overheid gestimuleerd, gefaciliteerd en ondersteund. Stimuleren vindt plaats door de burger voldoende uit te dagen en in ieder geval niet voor de voeten te lopen. Faciliteren biedt de mogelijkheid aan burgers de basiscompetenties te kunnen verwerven om de eigen verantwoordelijkheid te kunnen dragen. Onderwijs, welzijnsorganisaties, gezondheidszorg, culturele en sportvoorzieningen zijn daar voorbeelden van. Ondersteuning vindt plaats door het instandhouden van de reeds genoemde sociale en culturele infrastructuur. Deze overheidsopvatting heeft met andere woorden een preventieve werking. Deze redenering geeft geen garantie voor het feit dat er geen hulpvragen door de burgers gesteld worden. Daar waar mensen niet meer kunnen meedoen zal de overheid voor (professionele) maatschappelijke ondersteuning zorgen. Uit de hierboven geschetste denkwijze volgt logischerwijze dat de overheid dit niet alleen doet, maar maximaal gebruik maakt van de sociale omgeving (sociale en culturele infrastructuur) van de individuele hulpvrager. Doel blijft steeds het opbouwen van, het kunnen blijven in of het terugkeren naar (de oorspronkelijke) maatschappelijke verbanden. Bijzonder aandachtpunt wordt gevormd door de mensen die niet met hun eigen hulpvraag komen. Daarin zijn drie aspecten te onderscheiden: iemand is (nog) niet in staat de eigen vraag te formuleren; iemand moet tegen zichzelf beschermd worden; iemand kan overlast veroorzaken voor zijn omgeving. De overheid zal hier altijd een rol in moeten vervullen. Zorg die wordt verleend buiten de muren van het ziekenhuis of zorginstelling. Deze zorg omvat zorg van huisartsen, verloskundigen, fysiotherapeuten, thuiszorg en ambulancevervoer. Dat is de zorg die mensen in een huishouding redelijkerwijs aan elkaar kunnen geven (CIZ Protocol Gebruikelijke Zorg). Mantelzorg wordt in beleid en bij de indicatiestelling voor AWBZ-zorg onderscheiden van de zogenaamde ‘gebruikelijke zorg’ Geestelijke gezondheidszorg is een deelgebied binnen de gezondheidszorg dat preventie, behandeling, begeleiding en verzorging biedt aan mensen met psychische problemen, zowel met psychosociale problemen als met psychische stoornissen. Het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van het verzorgen van het huishouden van een persoon dan wel van een leefeenheid waartoe een persoon behoort.

Pagina 40 van 57

Inclusief Beleid.

Individuele voorzieningen

Informele zorg

Indicatiestelling Informatievoorziening Inspraak en participatie (wettekst)

Intramurale zorg Keuzevrijheid

Kwetsbare burger

Loket Maatschappelijk middenveld

Beleid om alle burgers volwaardig onder dezelfde voorwaarden te laten deelnemen aan de samenleving. De wet gaat uit van het principe van “inclusief beleid”. Dat wil zeggen dat de wet ervan uitgaat dat beleidsmakers bij nieuw beleid integraal en van het begin af aan rekening houden met de effecten voor en belangen van mensen met een beperking vanuit de constatering dat burgers met beperkingen nu te weinig mogelijkheden hebben of in staat zijn om gebruik te maken van de gewone, reguliere voorzieningen voor iedereen. Betrokkenen zijn te snel aangewezen op specifieke voorzieningen. Met het organiseren van algemene collectieve voorzieningen kan mogelijk een beroep op de (vaak duurdere) individuele voorzieningen worden voorkomen. Deze collectieve voorzieningen zijn dan voorliggend ten opzichte van individuele voorzieningen. Voorzieningen om mensen met een beperking in staat te stellen zelfstandig te kunnen blijven wonen en te kunnen blijven deelnemen aan het maatschappelijk leven. De voorzieningen uit de Verordening Maatschappelijke ondersteuning kunnen hiertoe gerekend worden. Onder informele zorg wordt de zorg en ondersteuning verstaan van een vrijwilliger of van een mantelzorger. Tegenover informele zorg staat professionele zorg. Vaststelling of en in welke mate een cliënt in aanmerking komt voor zorg. Het indicatiebesluit vormt de formele machtiging om hulpmiddelen, ondersteuning of zorg te ontvangen. De wijze waarop de gemeente de informatie- en adviesverstrekking aan haar inwoners organiseert. De gemeente betrekt de ingezetenen van de gemeente en in de gemeente belanghebbende natuurlijke en rechtspersonen bij de voorbereiding van het beleid betreffende maatschappelijke ondersteuning. Alvorens een voordracht tot vaststelling door de gemeenteraad te doen, vraagt het college van burgemeester en wethouders over het ontwerpplan advies aan de gezamenlijke vertegenwoordigers van representatieve organisaties van de kant van vragers op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Zorg die wordt verleend wanneer een cliënt langer dan 24 uur in een zorginstelling verblijft zoals ziekenhuis, verpleeghuis of psychiatrische inrichting. De gemeente biedt personen die aanspraak hebben op een individuele voorziening de keuze tussen het ontvangen van een voorziening in natura of het ontvangen van een persoonsgebonden budget, tenzij hiertegen overwegende bezwaren bestaan. Inwoners met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of beperking, een verstandelijke lichamelijke of zintuiglijke beperking of een psychosociaal probleem waardoor het zelfstandig functioneren en deelname aan onze samenleving belemmerd wordt. Daarnaast heeft het begrip kwetsbare burgers ook betrekking op inwoners die over een laag inkomen beschikken, dan wel een combinatie van de hierboven genoemde aspecten. Een lokaal loket is een voorziening die informatie, vraagverheldering, advies, bemiddeling en vaak ondersteuning en toegang tot individuele voorzieningen biedt op de terreinen van wonen, zorg en welzijn. Het maatschappelijk middenveld is het netwerk van private instellingen, zoals de welzijnsinstellingen, kerkelijke instanties, woningbouwcorporaties en zorgaanbieders.

Pagina 41 van 57

Maatschappelijke ondersteuning (de negen prestatievelden) (wettekst)

Maatschappelijke opvang (wettekst) Mantelzorg (wettekst)

Mensen met een beperking

Openbare geestelijke gezondheidszorg (wettekst)

Persoonsgebonden budget (PGB) Professionele dienstverlening Regie

De gemeente bevordert de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten; op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden; het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning; het ondersteunen van mantelzorgers daaronder begrepen steun bij het vinden van adequate oplossingen, indien zij hun taken niet kunnen waarnemen, alsmede het ondersteunen van vrijwilligers; deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem; het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behouden en het bevorderen van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijk verkeer; het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang en beleid ter bestrijding van geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer is gepleegd; het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg, met uitzondering van het bieden van psychosociale hulp bij rampen; het verslavingsbeleid. Het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen die door een of meer problemen, al dan niet gedwongen, de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende door personen uit diens omgeving, waarbij zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg van huisgenoten voor elkaar overstijgt. Een persoon die door een lichamelijke of verstandelijke stoornis wordt beperkt in zijn functioneren. Die beperking is langdurig of blijvend, waardoor mensen met een beperking worden bedreigd in hun persoonlijke ontplooiing. Het signaleren en bestrijden van risicofactoren op het gebied van de openbare geestelijke gezondheidszorg, het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen, het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen en het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering van de openbare geestelijke gezondheidszorg. Een geldbedrag waarmee zelf zorg, hulp en begeleiding kan worden ingekocht bij erkende en niet-erkende aanbieders. De dienstverlening die wordt geleverd door de non-profit sector of de commerciële sector. Regiefunctie te omschrijven als een bijzondere vorm van sturen die is gericht op het afstemmen van doelen en het verbinden van het handelen van actoren in het veld van wonen, welzijn, werk en inkomen, onderwijs, sport en zorg. De regie wordt op drie niveau’s ingericht: • Het faciliteren en stimuleren van samenwerking tussen lokale/ regionale professionele organisaties. • Het samenbrengen van professionele en informele ondersteuningsactiviteiten. • Het mobiliseren van lokale collectieve vormen van solidariteit. Samenwerking met de regio is logisch omdat de omliggende gemeenten veelal met dezelfde partners werken.

Pagina 42 van 57

Respijtzorg

Respijtzorg aan huis Respijtzorg Buitenshuis

Vangnetfunctie

Verordening maatschappelijke ondersteuning (wettekst)

Verslavingsbeleid (wettekst) Vrouwenopvang (wettekst) Vraagsturing

Vrijwillige thuiszorg Vrijwilliger

Vervangende zorg door een vrijwilliger, zodat de mantelzorger even vrijaf heeft; de mantelzorger kan er zo enkele uren, een dag, een weekeind of langer op uit; Respijtzorgvoorzieningen zijn er voor alle doelgroepen: • Verstandelijk en/of lichamelijk gehandicapte kinderen. • Mensen met psychiatrische stoornissen. • Mensen met chronische lichamelijke aandoeningen. Oppas thuis, gastgezin, ondersteunende begeleiding, (alle voorbeelden kunnen zowel door beroepskrachten als door vrijwilligers verzorgd worden). Logeeropvang, zorghotel, tijdelijk verblijf, dagverzorging, weekendopvang, vakantievoorziening, zorgboerderij, (alle voorbeelden kunnen zowel door beroepskrachten als door vrijwilligers verzorgd worden). Uitgangspunt in de Wmo is de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Soms kunnen mensen zichzelf niet redden, bijvoorbeeld als gevolg van een beperking en/of laag inkomen. In deze situaties biedt de gemeente een vangnet waardoor deze burgers weer aan de samenleving kunnen meedoen. De gemeenteraad stelt met inachtneming van de Wmo bij verordening regels vast over de door het college van burgemeester en wethouders te verlenen individuele voorzieningen en de voorwaarden waaronder personen die aanspraak hebben op dergelijke voorzieningen recht hebben op het ontvangen van die voorzieningen in natura, het ontvangen van een financiële tegemoetkoming of een persoonsgebonden budget. Maatschappelijke zorg gericht op verslaafden, alle individuele geneeskundige verslavingszorg daaronder niet begrepen, en preventie van verslavingsproblemen, met inbegrip van activiteiten in het kader van de bestrijding van overlast door verslaving. Tijdelijk bieden van onderdak en begeleiding aan vrouwen die, al dan niet gedwongen, de thuissituatie hebben verlaten in verband met problemen van relationele aard of geweld. De cliënt/ burger moet meer te zeggen hebben. Dat is de leus die overal opduikt. Vraagsturing wordt veelal vertaald in: “Mensen moeten met een zak geld in hun hand hun eigen zorg kunnen regelen”. In Vaals gaan we ervan uit dat vraagsturing vooral gericht moet zijn op het centraal stellen van de cliënt. Daarbij zullen we ook rekening houden met het feit dat het zelforganiserend vermogen per individu en per situatie kan variëren. Niet elke cliënt beschikt altijd over kennis en oordeelkundigheid om als inkoper en/ of werkgever te fungeren Onder het bieden van keuzevrijheid verstaan wij het bieden van een continuüm van vrijwilligerswerk, mantelzorg, hulp in natura, keuzevrijheid binnen een beperkte selectie van producten en / of leveranciers, persoonsgebonden budgetten en een financiële tegemoetkoming bij een materiële verstrekking. Daarbij onderzoeken we de financiële beheersbaarheid en risico’s en de effecten op de omvang van de uitvoeringslasten. Vraagsturing start bij het bieden van helderheid opdat de individuele burger weet waar hij / zij op mag rekenen. Zeer zorgbehoeftige cliënten met of zonder mantelzorger krijgen hulp van een vrijwilliger zoals gezelschap houden samen iets ondernemen, begeleiding naar een ziekenhuis. Een vrijwilliger is iemand die onbetaald onverplicht in enig georganiseerd verband werk verricht ten behoeve van anderen en/of de samenleving Het georganiseerd verband heeft geen winstoogmerk en het vrijwilligerswerk verdringt geen betaald werk.

Pagina 43 van 57

Vrijwilligersorganisatie

Vrijwilligerswerk Vrijwilligersinitiatief Vrijwilligersinfrastructuur

Wet collectieve preventie volksgezondheid

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) Zelfredzaamheid Zorg in Natura (ZIN) Zorgaanbieder Zorgkantoor

Een privaatrechtelijk rechtspersoon met beperkte dan wel volledige rechtsbevoegdheid, die activiteiten uitvoert met vrijwilligers, eventueel ondersteund door een beroepskracht, ter behartiging van belangen van ideële en/of materiële aard. Werk waarvoor iemand zelf kiest, dat niet betaald wordt, plaatsvindt in georganiseerd verband en dat ten goede komt aan (mensen/groepen in) de samenleving. Een activiteit c.q. initiatief uitgevoerd door en/of met vrijwilligers ter behartiging van belangen van ideële en/of materiële aard. Het geheel van organisaties, diensten, voorzieningen en betrekkingen op vrijwillige basis die het mogelijk maken dat mensen in redelijkheid in zelf gekozen en gevormde sociale verbanden kunnen leven, dat mensen kunnen participeren in de samenleving en dat die samenleving een eigen krachtige identiteit op basis van kwaliteit in stand houdt en continue vernieuwt. De Wet collectieve preventie volksgezondheid geeft gemeenten de taak preventief beleid op het terrein van de volksgezondheid te voeren. De gemeente is verantwoordelijk voor het (laten) uitvoeren van collectieve preventietaken. De gemeente zorgt ook voor continuïteit, samenhang en afstemming binnen de collectieve preventie en de curatieve zorg. Gemeenten leggen hun preventieve gezondheidsbeleid eens in de vier jaar vast in een beleidsnota. In deze wet zijn de Welzijnswet, de Wet voorzieningen gehandicapten en onderdelen van de AWBZ, zoals de huishoudelijke verzorging, ondergebracht. De Wet voorzieningen gehandicapten regelde de verstrekking door gemeenten van rolstoelen, woon- en vervoersvoorzieningen aan mensen met een beperking. Het vermogen om op eigen kracht het eigen bestaan vorm te geven. De klant krijgt de geïndiceerde zorg geleverd door een zorgaanbieder. Deze zorgaanbieder regelt dat er een zorgverlener aanwezig is en regelt de administratie rond de zorgverlening. Zorgaanbieders zijn professionele organisaties die ondersteuning en/ of zorg leveren aan een cliënt. Onder de AWBZ zijn zorgkantoren verantwoordelijk voor inkoop van zorg en levering van zorg. Het zorgkantoor sluit daartoe overeenkomsten met zorgaanbieders en bewaakt zo de omvang, variatie, kwaliteit en kosten van het zorgaanbod. Het zorgkantoor beheert de wachtlijsten in een regio. Er zijn 32 zorgkantoren die de administratieve taken voor de AWBZ verzorgen. Ieder zorgkantoor is ondergebracht bij een zorgverzekeraar. Deze zorgverzekeraars zijn door de overheid aangewezen om de AWBZ-gelden te verdelen over de zorgaanbieders.

Pagina 44 van 57

BIJLAGE 3: LIJST VAN AFKORTINGEN ADL

Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen

A.V.

Ambulante Verslavingszorg

AWB

Algemene Wet Bestuursrecht

AWBZ

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Bbag

Besluit bijdrage AWBZ gemeenten

CAD

Centrum Alcohol en Drugs

CAK

Centraal Administratiekantoor

CAK-BZ

Centraal Administratiekantoor Bijzondere Zorgkosten

CBS

Centraal Bureau voor de Statistiek

CIZ

Centrum Indicatiestelling Zorg

CJG

Centrum voor Jeugd en Gezin

COPD CPGGZ

'Chronic Obstructive Pulmonary Disease', dit betekent chronisch (langdurig) obstructieve longziekte (er is dus een obstructie in de longen). Collectieve Preventie Geestelijke Gezondheidszorg

CTG

College Tarieven Gezondheidszorg

CVTM

Coördinatie Vrijwillige Thuiszorg en Mantelzorg

DbWmZ

Diensten bij Wonen met Zorg

GGZ

Geestelijke Gezondheidszorg

HH

Hulp bij het Huishouden

HV

Huishoudelijke Verzorging

ICT

Informatie en Communicatie Technologie

IOAW

IV

Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkeloze werknemers Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen Individuele verstrekkingen

JGZ

Jeugd Gezondheids Zorg

MEE

M&M

MEE is er voor iedereen met een handicap, beperking of chronische ziekte. MEE is er voor mensen die door hun beperking problemen ervaren in hun dagelijkse leven waardoor zij niet volledig aan het maatschappelijk leven kunnen deelnemen. Deze bedrijfsnaam drukt uit waar MEE voor staat: een ondersteuner naast de cliënt die MEEleeft, MEEdenkt, ook MEElacht , zonodig MEEgaat en altijd MEEwerkt. Maastricht en Mergelland

M.O.

Maatschappelijke Opvang

OGGZ

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg

IOAZ

Pagina 45 van 57

PGB

Persoonsgebonden Budget

RPB

Ruimtelijk Plan Bureau

SGBO SVB

Sociaal Geografisch Bestuurskundig Onderzoeksbureau (zelfstandig onderzoeksbureau sinds 2001 afkomstig van VNG) Sociale Verzekerings Bank

(T)BU

(Tegemoetkoming) Buitengewone Uitgaven

TSV

Tijdelijke Stimuleringsregeling Vijwilligerswerk

VIP

Vrijwilligers Informatie Punt

VNG

Vereniging Nederlandse Gemeenten

V.O.

Vrouwen Opvang

VTA

Vorming Training en Advies

VVE

Voor- en Vroegschoolse Educatie

VWS

Volksgezondheid Welzijn en Sport

WKCZ

Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector

WMCZ

Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen

WSW

Wet Sociale Werkvoorziening

WCPV

Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid

WVG

Wet Voorzieningen Gehandicapten

WMO

Wet Maatschappelijke Ondersteuning

WWB

Wet Werk en Bijstand

WWIK

Wet Werk en Inkomen Kunstenaars

WWIZ

Wonen Welzijn Inkomensondersteuning en Zorg

WWZ

Wonen Welzijn Zorg

ZAT

Zorg Advies Team

ZVP

Zorg Vernieuwings Projecten

ZZL

Zuidelijk Zuid Limburg

Pagina 46 van 57

BIJLAGE 4: OVERZICHT BESLUITVORMING • • • •

06 februari 2006: vaststelling door de gemeenteraad van de regionale contourennota ’Are you being served? Contouren van de WMO‘ 19 juni 2006: gemeenteraad stemt in met gezamenlijke aanbesteding Hulp in de Huishouding 18 september 2006: de kadernota WMO, verordening WMO en de aanpassing van de algemene subsidieverordening 2002 worden door de gemeenteraad vastgesteld. Op 18 december 2006 is het uitvoeringsprogramma wonen, welzijn, zorg vastgesteld (als voorloper op WMO)

Informele bijeenkomsten Commissie Mens en Voorzieningen: • Op 22 maart 2007 heeft de eerste informele bijeenkomst plaatsgevonden, waarin de commissie heeft gereageerd op de eerste doelstellingen die ambtelijk en door de Wmo raad waren opgesteld. • Op 8 mei 2007 is de commissie voor de tweedemaal bijeengekomen om te reageren op de concept Wmo nota. Bijeenkomsten Wmo raad: • 23 februari 2007: een eerste inventarisatie over welke elementen in de Wmo nota opgenomen dienen te worden. • 30 maart 2007: reactie op de gekozen thema’s en aandachtspunten. • 20 april 2007: advies met betrekking tot de hoofdlijnen van de Wmo. • 13 juli 2007: inspraak Wmo nota 2008-2011 • 19 oktober 2007: bespreken van de concept Wmo nota en het uitvoeringsplan 2008.

Pagina 47 van 57

BIJLAGE 5: ONZE HUIDIGE SAMENLEVING EN PROGNOSES In de nota “Sociaal Rapport Limburg, 2007” van de Provincie Limburg is te lezen dat ruim de helft van de jongeren (53%) Limburg aantrekkelijk genoeg vindt om zich te vestigen, daar tegenover staat dat 38% het hier niet mee eens is. De tevredenheid van de woonomgeving wordt door 93% van de Limburgers als goed ervaren. Er is bereidheid om elkaar te helpen (80%) en men voelt zich betrokken bij wat gebeurt in de buurt (69%). Van de Limburgers is ongeveer 66% lid van een of meer verenigingen en het aantal sportaccommodaties per 100.000 inwoners ligt in Limburg boven het landelijke gemiddelde. Het merendeel van de Limburgers (68%) vindt dat in hun buurt voldoende voorzieningen aanwezig zijn om prettig te kunnen wonen. Uit het recent uitgevoerde Burgeronderzoek blijkt dat de inwoners van Vaals minder tevreden zijn over de binnen- en buitensport voorzieningen ten opzichte van 2004. De waardering van het muziekonderwijs blijft laag en wat betreft culturele voorzieningen is een grote toename van de ontevredenheid te zien. Ruim de helft van de jongeren (55%) in Limburg vindt dat jonge mensen te weinig inbreng hebben bij het vormgeven van de samenleving, terwijl 23% vindt dat er zij dit wel hebben. Uit het Burgeronderzoek blijkt dat de eenderde van de inwoners van Vaals betrokken wenst te worden bij het bestuur, met name door middel van informatie- en inspraakavonden. 3.1.1. Wonen en werk Verder wordt uit het Sociaal Rapport Limburg, 2007 duidelijk dat de bevolking in Limburg daalt en dat deze daling nagenoeg volledig is toe te schrijven aan de regio Zuid Limburg (tripool). Ook in Vaals blijft het bevolkingsaantal dalen en de verwachting is dat de daling van het aantal 0-14-jarigen (ontvolking) en de groei van het aantal 65-plussers (vergrijzing) zal doorzetten. Dit is ook op te maken uit de “Regionale Huishoudenprognose 2005-2015” (ruimtelijk planbureau CBS). Hierin wordt voorspeld dat het aantal huishoudens in de provincie Limburg in 2015 ongeveer gelijk zal blijven aan de 0,5 miljoen van nu, terwijl het aantal inwoners van de provincie wel krimpt. Dit komt door het aantal eenpersoonshuishoudens. Voor de gemeente Vaals geldt dat het aantal huishoudens en het aantal inwoners in 2015 met meer dan 10% zal zijn gekrompen ten opzichte van 2005. Op dit moment is in Limburg 30% van de bevolking alleenstaand. In 2015 zal dit 40% of meer zijn. In Vaals was in 2005 6 tot 7% van het aantal huishoudens een eenoudergezin, in 2015 zal dit zijn gedaald naar 5 tot 6%. Het percentage jonge huishoudens (25-39 jaar) in Vaals zal met 25% de komende jaren gelijk blijven. Het percentage middelbare huishoudens (40-60 jaar) zal echter drastisch dalen van 50% en meer tot 3842%. Het percentage oudere huishoudens (65 plus) zal echter drastisch stijgen van minder dan 24% tot 32-36%. In Limburg zijn relatief veel (oudere) koopwoningen en eengezinswoningen en zijn deze relatief groot en het dalende bevolkingsaantal zorgt er voor dat de woningvoorraad meer toegesneden dient te worden op bewoning door oudere, hulpbehoevende inwoners. Het aantal bedden bij Limburgse gehandicapteninstellingen ligt met 10,7 (2006) per 1.000 inwoners van 75 jaar en ouder hoger dan het landelijke gemiddelde van 9,2. Het aantal bedden in verzorgingstehuizen, verpleegtehuizen en serviceflats is echter met 185,5 per 1.000 inwoner lager dan het gemiddeld van 209,6. De regio M&M kent als enige een toename ten opzichte van 2002. Het aantal aanleunwoningen is ook flink toegenomen maar is met 2.645 in 2006 laag ten opzichte van het landelijke gemiddelde. De regio Maastricht - Mergelland heeft een kleine relatieve achterstand in het aantal nultredenwoningen (45,6 per 1.000 inw. 75+ t.o.v. 55,4 landelijk). Om in 2015 aan de vraag te kunnen voldoen moeten er in Limburg 29.000 woningen met verzorgd wonen en nultredenwoningen bijgebouwd moeten worden (zie bijlage 7 voor het woningbouwprogramma Vaals). Ruim de helft van het aantal arbeidsplaatsen bevindt zich in Zuid Limburg. De regio M&M steunt voornamelijk op de sector zakelijke en niet-zakelijke dienstverlening. Het gemiddelde opleidingsniveau in Limburg stijgt. Van de bevolking tussen de 25-65 jaar heeft 19% een hogere opleiding gevolgd (landelijk 24%) en 41% lager onderwijs (landelijk 35%). Limburg heeft relatief meer havo/vwoleerlingen (resp. 37-43% 2005) en minder vmbo-leerlingen (resp. 49-48% 2005). Van de 3.425 leerlingen die voortijdig hun school verlieten kwam maar 3%, oftewel 103 leerlingen, uit M&M. Van de 15-24-jarigen in Limburg heeft 59% betaald werk, waarvan 55% meer dan 20 uur per week werkt en 30% minder dan 12. In deze leeftijdsgroep heeft in Limburg 3,1% een werkloosheids- of arbeidsongeschiktheidsuitkering, behalve in M&M ligt men onder het landelijke gemiddelde van 2,4%.

Pagina 48 van 57

Jongeren tot 35 jaar zijn in de Limburgse beroepsbevolking ondervertegenwoordigd. De afname van de Limburgse beroepsbevolking (1,3%, landelijk 0,8%) komt volledig voor rekening van de mannelijke beroepsbevolking en doet zich het sterkst voor in Zuid Limburg. De grootste daling van het aantal arbeidsongeschikten komt echter ook voor rekening van Zuid Limburg. Een kwart (27%) van de allochtonen in Limburg is van niet westerse afkomt, tegen ruim de helft (55%) op landelijke schaal. In Vaals zijn 57 verschillende nationaliteiten woonachtig, waarvan de grootste groep afkomstig is uit Duitsland. De aanwezigheid van westerse en niet westerse allochtonen zal in de gemeente Vaals ongeveer gelijk blijven met 12,5% resp. minder dan 5%. De arbeidsparticipatie van allochtonen is lager dan autochtonen en van de niet-werkende werkzoekende in Limburg is 15% allochtoon (landelijk 26%). Het gemiddeld besteedbaar inkomen in Limburg blijft in 2003 met € 28.100,- onder het landelijk gemiddelde van € 29.000,-. Een grote groep inwoners van de gemeente Vaals leeft op de minima grens. In de nota ‘Armoede heeft een gezicht gekregen, de armoedesituatie in Limburg’ (2006) is te lezen dat in 2005 15,1% huishoudens zijn met een laag inkomen (< € 9.249,-). Er zijn 11,5% huishoudens met een inkomen tot 105% van het sociaal minimum (< € 9.800 – € 14.500,-)22, 4,9% moet langdurig rondkomen met een inkomen tot 105% van het sociaal minimum. Van de huishoudens met een laag inkomen is maar 30% werkloos, ook pensioenontvangers vormen eenderde van de doelgroep. 16% van de huishoudens zijn zelfstandigen of werknemers. Alleen beleid voeren op bijstandgerechtigden zal het armoedeprobleem dus niet oplossen. 3.1.2. Gezondheid Het Sociaal Rapport Limburg, 2007 laat ook zien dat in Zuid Limburg de cijfers van de meest voorkomende ziekten als, migraine, hoge bloeddruk, gewrichtsslijtage aan heupen of knieën, ernstige rug-, nek en schouderaandoening hoger liggen dan gemiddeld in Limburg. Meer dan de helft van de Limburgers (56% van de 20-75-jarigen) heeft een of meer psychosociale problemen en een op vijf inwoners heeft last van depressiviteit. In Vaals liggen de percentages ongeveer gelijk. De gezondheid in Zuid Limburg wordt het minst vaak als goed omschreven. In Zuid Limburg stijgt de vraag naar zorg de komende jaren met 10 naar 30%, waarbij er tevens een toenemende behoefte is aan nieuwe combinaties van wonen, zelfdiagnose, zelfmedicatie en vroegtijdige diagnose. Verder heeft de helft van deze bevolkingsgroep last van over- of ondergewicht en beweegt 68% te weinig. In Vaals beweegt tussen de 69 en 78% te weinig. (55-75 jr. resp. 25-55 jr.) Ongeveer 28% rookt en 15% van de Limburgers drinkt wekelijks (minstens 6 glazen alcohol op een dag per week). In Vaals geeft 11% (500 pers.) van de volwassenen aan een drankprobleem te hebben en 33% van de 65-plussers (545 pers) drinkt te veel. In Limburg is het gebruik van sigaretten en softdrugs onder jongeren gedaald, maar nog steeds rookt 14,7% van de jongens en 17,1% van de meisjes en 7% van de jongeren zegt 20 of meer glazen alcohol per week te drinken. 22% (45 pers.) van de 15/16 jarige Vaalsenaren drinkt drie keer per maand te veel alcohol. Het aantal jongeren dat onveilig vrijt, is toegenomen met 2% naar 8%. Jongeren zijn relatief vaak slachtoffer in het verkeer, maar Maastricht-Mergelland blijft met 1,8 per 1000 jongeren ruim onder het landelijk en Limburgs gemiddelde (resp. 2,3 en 2,1). Verder is gebleken dat het aantal aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg Limburg in 2006 ten opzichte van 2005 met 12% is gedaald. De daling komt vrijwel geheel voor rekening van de regio Zuid Limburg. Het aantal eerste indicatiebesluiten voor jeugdhulpverlening (exclusief Jeugdreclassering en jeugdbescherming) is echter gestegen met 29%. 3.1.3. Vrijwilligerwerk en Mantelzorg Ongeveer 63% (2004) van de Limburgers van 16 jaar en ouder verricht vrijwilligerswerk in vooral de sector sport (19%) of cultuur (15%). In de regio Zuid Limburg is ligt het percentage op 59%. Op dit moment zijn er geen specifieke gegevens van Vaals, maar er zijn geen aanwijzingen die aangeven dat de situatie hier anders is.

22

Bedrag is afhankelijk van de situatie alleenstaand, kinderen, echtpaar en leeftijd.

Pagina 49 van 57

Een veel gebruikte indeling van taken van mantelzorgers is huishoudelijke zorg (boodschappen, was), persoonlijke zorg (wassen, aankleden), verpleegkundige hulp (wondverzorging) en psychosociale begeleiding (begeleiden naar arts, emotionele steun door luisteren).

Als we uitgaan van de groep mantelzorgers die langer dan drie maanden of meer dan acht uur per week zorg of hulp geven, bestaat deze groep uit 19% van de bevolking van 18 jaar en ouder. Dit komt voor de gemeente Vaals neer op 1556 personen. Hierbij gaat het over de hele groep in een jaar, maar er vinden natuurlijk regelmatig wisselingen plaats. Per maand is zo’n 13% van de bevolking actief als mantelzorger. Dit zijn 1064 inwoners van de gemeente Vaals van 18 jaar en ouder. De grootste risico groep voor sociale, fysieke of emotionele problemen bestaat uit 6% van de bevolking van 18 jaar en ouder en zij verrichten acht uur per week en langer dan drie maanden zorg. In de gemeente Vaals geldt dit voor 491 personen, waarvan nog eens naar schatting 20 tot 27% 24 uur per dag zorg geven en zwaar overbelast zijn Tabel: schatting van het aantal mantelzorgers (bron SCP) Totaal aantal personen Man Vrouw per leeftijdsgroep 18-34 jaar 1347 6% - 81 10% - 135 35-44 jaar 1566 6% - 94 15% - 235 45-54 jaar 1733 12% - 208 20% - 347 55-64 jaar 1582 8% - 127 9% -142 65-74 jaar 1053 6% - 63 3% - 32 75 plus 906 3% - 32 1% - 9 Totaal* 8187 605 900

Totaal 216 329 555 269 95 41 1505

*kleine afwijking van circa 1% door afronding

De zorg van mantelzorgers wordt vaak verdeeld over twee groepen. De mantelzorgers die zorgen voor iemand met een chronische aandoening, een beperking of terminale ziekte of voor iemand die psychische of psychiatrische beperking. Knelpunten bij de laatste groep zijn dat: het vaak onzichtbaar is voor de buitenwereld, het een taboe is, de stoornis onvoorspelbaar is en er vaak een scala aan hulpverleners bij betrokken zijn. Bij de eerste groep zijn de knelpunten vooral de grote fysieke en geestelijke belasting, moeite hebben met hulp vragen, ambivalente gevoelens, 24-uurszorg, de emotionele betrokkenheid en de psychische en lichamelijke veranderingen bij de patiënt. Over het aantal jonge mantelzorger (tussen 12 en 25 jaar) ontbreken specifieke aantallen. In de gemeente Vaals gaat het ongeveer om de volgende aantallen: 1251 kinderen en jongeren in Vaals* Een ouder met een lichamelijke chronische aandoening of 200 kinderen en jongeren beperking (16%) Een ouder met psychiatrische diagnose (25%) 313 kinderen en jongeren Een ouder met chronisch alcohol- of drugsafhankelijkheid 94 kinderen en jongeren (7,5%) Een chronisch zieke of gehandicapte broer of zus jonger dan 63 – 100 kinderen en jongeren 25 jaar (5 tot 8%) * hiervan is niet bekend of ze wel of niet thuis wonen

In de meeste publicaties gaat men er van uit dat ten minste 10% van alle thuiswonende kinderen op een of andere manier zorg draagt voor een langdurig ziek familielid. Probleem hiervan is dat het de

Pagina 50 van 57

ontwikkeling van de kinderen belemmerd en het psychosociale problemen kan veroorzaken en kan leiden tot schooluitval en sociaal isolement.

Pagina 51 van 57

BIJLAGE 6: PRODUCTENOVERZICHT PER PRESTATIEVELD In onderstaande tabel wordt kort ingegaan op de bestaande producten/diensten per prestatieveld, inclusief de sterke en zwakke punten. Tevens wordt aangegeven welke prestatievelden lokale aandacht behoeven in de beleidsnota Wmo. Prestatieveld

Bestaande producten/ diensten

Sterkte

Zwakte

1 Leefbaarheid & sociale samenhang

- Speel- & ontmoetingsruimten - Multifunctionele accommodaties - Culturele en sportverenigingen - Sportaccommodaties

- Sociale verbanden Vaals - Dubbele vergrijzing

2 Preventieve ondersteuning jeugd

- Samen Starten - Samen Spelen - Home Start - Tiener- & jongerenwerk - BOS-project - Jongerenontmoetingsplekken (Spuugh & Tiva) - Checkpoint Sophianum - Voor- en Vroegschoolse educatie - Peuterspeelzaalwerk - Jeugd Preventie Programma - Jeugdverenigingen

- Sociale verbanden Vijlen & Lemiers - Toenemende mondigheid burgers - Vele ketenpartners - Groot en divers aanbod jeugd

- Afstemming ketenzorg doorgaande ontwikkelingslijn - Verharding samenleving, problematiek jeugd

++

3 Informatie, advies & cliëntonderste uning

- Wmo-loket Vaals - Algemeen maatschappelijk werk - Schuldhulpverlening - Klapperproject

- Afstemming ketenpartners

+

4 Vrijwilligers & Mantelzorgers

- Servicepunt Vrijwilligers Vaals - Mantelzorgondersteuning - Mantelzorg - Vrijwilligerswerk (Stg. VHD, Zonnebloem, Zij-Actief) - Vrijwilligers (Seniorenraad, Gehandicaptenplatform, Jong Nederland)

- Vele en diverse ketenpartners in Wmo-loket - Ervaringen Serviceloket - Digitalisering loket - Nieuwe generatie ouderen (baby-boom): hoger opgeleid

++

5 Bevorderen deelname

- Huiskamerproject d’r Mitter; − WoonZorgComplexen; − Brede School, De Tamboerijn; − Brede Maatschappelijke Accommodatie Lemiers.

- Aantal vrijwilligers - Toenemende vraag aan vrijwilligers - Toenemende vraag aan mantelzorgers - Afstemming vraag-aanbod vrijwilligers en mantelzorgers Toegankelijkheid openbare ruimte (binnen & buiten) gehandicapten

- Toenemende mondigheid burgers

Pagina 52 van 57

Benodigde mate van aandacht +

++

++

6 Verlenen individuele voorzieningen

- Hulp bij het huishouden - ex Wvg voorzieningen - CVV - Maaltijdvoorziening - Sociale alarmering

7 Maatschappelij ke opvang

- Crisisopvang - Acute opvang - Thuislozenopvang - Fiom - Vangnet - Verslavingszorg

8 OGGZ

9 Huiselijk geweld

Verzakelijking/ marktwerking publieke sector

+

+/-

- Aanwezig netwerk

- Regionale stg. Huiselijk Geweld

- Aanwezig netwerk

*: ++

- Beperkte inkomsten Wmo - Toename zorggebruik - Verzakelijking/ marktwerking publieke sector

Veel aandacht

+

Aandacht

+/-

Weinig aandacht

Pagina 53 van 57

- Veel voorkomende ziektebeelden OGGZ

++

+/-

BIJLAGE 7: UITVOERINGSPROGRAMMA WWZ Het Uitvoeringsprogramma WWZ Maastricht en Mergelland 2006-2010 (versie mei 2006) laat ten overstaande van Vaals de navolgende gegevens zien: 2004 2010 Bevolking Totale groep WWZ Bevolking Totale groep WWZ Vaals 7.712 2.922 7.264 3.210 Vijlen 1.009 351 942 390 Lemiers 1.509 490 1.408 550 Totaal 10.231 3.763 9.614 4.150 De behoefte voor Vaals voor 2006 tot 2010 (rekening houdend met een bandbreedte) bedraagt tussen 95 en 153 woningen (verzorgd wonen vast 42 en verspreid zelfstandig wonen tussen 53 en 111 woningen). Het woningbouwprogramma van Vaals ziet er als volgt uit: 1. Bouw zorgwoningen door de woningstichting Vaals: • •

Von Clermontpark: Von Clermontpark:

61 zorgwoningen 11 zorgwoningen

(in het kader van het Koplopersproject) (idem)

2. Bouw woningen geschikt voor ouderen (appartementen incl. lift): Locatie Aantal woningen 2007 t/m 2009 Von Clermontpark 128 Brede School fase 1 34 Eschberg-Noord 17 2010 t/m 2014 Von Clermontpark 34 Brede School fase 2 40 3.

Aanpassing binnenzijde bestaande huurwoningen om deze geschikt te maken voor CIZ-geïndiceerden door Woningstichting Vaals (gefaseerde aanpak): •

Vaals/Vijlen

105 woningen

Pagina 54 van 57

BIJLAGE 8: VERVOLG OP AWBZ SUBSIDIEREGELINGEN Aan de hand van de dienstverlening in 2007 en de organisaties die de dienstverlening leveren hebben we inzichtelijk gekregen aan welke maatschappelijke problemen de Awbz-regelingen een bijdrage leverden aan de oplossing ervan. In het kort is dat hieronder weergegeven: Regeling Organisatie Functionaliteit CVTM Steunpunt Ondersteuning mantelzorg mantelzorg en vrijwillige thuiszorg, Rode Kruis respijtzorg ZZL

Werkgebied Eijsden, GulpenWittem, Maastricht, Margraten, Meerssen, Valkenburg, Vaals (M&M) Zuid Limburg

Toelichting/ prestatieveld Nieuwe wettelijke taak (prestatieveld 4) Professionaliseringsslag in 2007 (CAO-beloning conform landelijke richtlijnen MEZZO) Voorstel: continueren, Maastricht regierol als centrumgemeente Prestatieveld 4 Ontvangt reeds ook reguliere financiering van Maastricht naast middelen uit voorheen ZVP. Voorstel: continueren, Maastricht regierol als centrumgemeente Voorwaarde: Sittard-Geleen en Heerlen ook rol als centrumgemeente Prestatieveld 4 Kleine, kwetsbare organisatie Op deze schaalgrootte moeilijk afspraken te maken. Voorstel: besluitvorming in 4e kwartaal 2007 op ZuidLimburgse schaal met rol voor 3 centrumgemeenten in Zuid Limburg Prestatieveld 4 Voorstel: met organisaties onderzoeken of dienstverlening kan worden gebundeld met Steunpunt. Maastricht regierol als centrumgemeente

CVTM

St. Horizon

Maatjesproject expsychiatrische patiënten/ voorkomen sociaal isolement

CVTM

STAT buddyzorg

Buddyproject voor chronisch zieken

Limburg

CVTM

St. Radar

Vrijwillige thuiszorg tbv gezinnen met kind met verstandelijke beperking

M&M

CP GGZ

GGD/RIAGG

M&M

Prestatieveld 8 Voorstel: continueren

DbWmZ

RIBW

Hulpverlening, betreft financiële bijdrage aan Vangnet OGGZ Bijdrage aan maaltijdvoorziening = eetpunten, sociaalculturele activiteiten, individuele cliëntzorg Alarmering

Heuvelland en Maasvallei

Prestatieveld 5 Voorstel: in 2008 producten in kader WWZ afstemmen op overige welzijnsproducten.

Vaals

Idem.

Sevagram

Pagina 55 van 57

ZVP (niet ter beschikking in Vaals, In M&M krijgt alleen Maastricht hiervoor middelen van het Rijk)

St Horizon

Zie hierboven

Vrouwengezondheidscentrum

Signalering, preventie, hulpverlening, nazorg en zelfredzaamheid m.n. wat betreft gezondheidsvraagstukken

M&M

Time-Out

Weerbaarheid, lotgenoten contact, zelfhulp, sociaal isolement

Zuid Limburg

Cliëntencentrum Limburg

Zelfhulpgroepen GGZ (autisme, borderline, stemmen horen, angst)

Limburg

Cliëntenbond GGZ

Omgaan met angst)

Limburg

Nederlandse vereniging voor autisme

Autistisch informatiecentrum, lotgenotencontact tbv ouders, gezinnen, partners

Limburg, onderdeel van landelijk netwerk

BBAG

Gemeente Vaals

Werd ingezet in relatie tot WVG

Maastricht

VTA

6 VTA instellingen in het land

Miv 2007 is doel het vrijwilligersbeleid op lokaal niveau te bevorderen

Vaals

Pagina 56 van 57

Voorstel: continueren, zie verder hierboven

Prestatieveld 5 Voorstel: doelgroepenbereik analyseren in relatie tot Time-out, GGD. Maastricht regierol als centrumgemeente Prestatieveld 5 Kleine, kwetsbare organisatie Voorstel: doelgroepenbereik analyseren in relatie tot Vrouwengezondheidscentru m. Maastricht regierol als centrumgemeente Prestatieveld 5 Kleine, kwetsbare organisatie Op deze schaalgrootte moeilijk afspraken te maken Voorstel: besluitvorming in 4e kwartaal 2007 op Zuid Limburgse schaal met rol voor 3 centrumgemeenten Prestatieveld 5 Op deze schaalgrootte moeilijk afspraken te maken Werkt samen met Vijverdal Voorstel: besluitvorming in 4e kwartaal 2007 op ZuidLimburgse schaal met rol voor 3 centrumgemeenten Prestatieveld 5 Bijdrage via gemeente Heerlen Voorstel: besluitvorming in 4e kwartaal 2007 op ZuidLimburgse schaal met rol voor Heerlen als centrumgemeente Prestatieveld 6 Voorstel: budget toevoegen aan ex-wvg-middelen Prestatieveld 3 Voorstel: budget toevoegen tbv knelpunten

Bijlage 9: Opvang- en zorgaanbod Maatschappelijke Opvang/Vrouwenopvang / OGGZ / Ambulante Verslavingszorg Wordt door/via de gemeente Maastricht gefinancierd. Prestatieveld

Subprestatieveld

Doelgroep

7. Maatschappelijke opvang

Opvang dak- en thuislozen

Personen die (tijdelijk) dak- of thuisloos zijn

(Voorzieningen)aanbod

-

24 uurs voorziening Leger des Heils (55 plekken) Sociaal pension/RIBW: 30 plekken Stichting Impuls 32 plekken Ambulante woonbegeleiding Aanbod sociale activering DOMUS-voorziening

-

Pension Jekerzicht: 14 plekken Straathoekwerk jongeren

-

Xonar Vrouwenopvang en Hulpverlening 62 plaatsen, waarvan 24 intramuraal en 38 begeleid wonen (inclusief 2 crisisbedden) Wieckerhoes 16 vrouwen en kinderen, laagdrempelig;

-

Vrouwenopvang

Opvang dakloze jongeren

Jongeren met problemen op meerdere leefgebieden in de leeftijd van 18-23 jaar zonder vaste woon- en verblijfplaats

Vrouwenopvang

Vrouwen en kinderen die slachtoffer zijn van Huiselijk geweld en die tijdelijk een onderdak zoeken -

Huiselijk geweld 8. OGGZ

OGGZ

9. Ambulante Verslavingszorg

Preventie

Slachtoffers, plegers, omstanders, samenleving

-

Sociaal kwetsbare inwoners in ernstige (zorgmijdende) overlastsituaties Risicogroepen, vooral kwetsbare jongeren -

Dienst- en hulpverlening

Inwoners die verslaafd zijn aan alcohol, drugs, gokken of medicijnen

Pagina 57 van 57

Advies- en steunpunt Huiselijk Geweld (Zuid-Limburg) deelname ZL cliëntvolgsysteem OGGZ Meldpunt moeilijk plaatsbaren (4 woonunits) Outreachend Vangnetteam Coördinatie casuïstiekoverleg Sociale kaart Cliëntvolgsysteem OGGZ Preventie t.b.v. groepen met een verhoogd risico op verslaving Straathoekwerk kwetsbare jongeren Sociaal-medische zorg Medische heroïneverstrekking gebruikersruimte

Wmo beleidsplan Gemeente Vaals Sector Maatschappij Versie 24 oktober 2007

Recommend Documents