Wij doen mee aan de Antwerp Ten Miles ten voordele van Congodorpen! Wil je meedoen? Kijk op de laatste pagina!

www.hfr.be

N IEUWSBRIEF AZ Heilige Familie Rumst

december 2013

2 3 4 6 8 Wij doen mee aan de Antwerp

Ten Miles ten voordele van Congodorpen ! Wil je meedoen? Kijk op de laatste pagina!

10 12

Editoriaal - NIEUW OPERATIEKWARTIER Een nieuwe borst uit eigen weefsel. Interview. De rol van de diëtiste in het ziekenhuis Multidisciplinair Oncologisch Consult: 10 jaar MOC Obesitasbehandeling in het AZ Heilige Familie Vitrificatie en social freezing Nieuwe gezichten in ons ziekenhuis Agenda

ONZE ZORG EN TALENT VOOR IEDERE PATIËNT

10406_AZHF_externe newsletter dec2013_v3.indd 1

20/12/13 15:32

2

NIEUWSBRIEF DECEMBER 2013

Editoriaal Dr Elke Haest Hoofdgeneesheer AZ HFR

Beste Collega’s, Ons ziekenhuis blijft niet stilstaan en we blijven gericht werken aan continue renovatie en innovatie. Na de renovatie van onze interne dienst en de dienst geriatrie was het de beurt aan het operatiekwartier en de centrale sterilisatie, om zo te voldoen aan de strengste internationale normen op vlak van veiligheid en steriliteit. Daarenboven kunnen we zo ook meer patiëntgericht werken.

’s Herenbaan 172 2840 Rumst

Met de laatste verbouwingen zijn we van 7 operatiezalen naar 9 gegaan om een antwoord te kunnen bieden aan de toegenomen chirurgische activiteit.

Verantwoordelijke uitgever Ludwig Marchal

Redactiecomité Michel Craninx Stefan De Groof Elke Haest Philippe Lebrun Ludwig Marchal Erika Saenen Jan Van Beirendonck

T 03 880 90 11 F 03 880 95 95 03 844 50 50


Er is een aparte recoveryruimte om de inkomende patiënt te scheiden van de postoperatieve patiënten. Ook de kinderen kregen een aparte ruimte. Deze maatregelingen werden genomen om geen negatieve of traumatische ervaringen op te doen tijdens de operatiecyclus van de patiënt in het OK. In de operatiezalen wordt gestreefd naar de strengste internationale normen op vlak van steriliteit door: • de installatie van een super performante HVAC (Heating, Ventilation and Air Conditioning) installatie volgens IOS5 klasse en controle door de DIN standaard (enige ziekenhuis in België) in alle zalen die de ruimte 25 maal per uur volledig verversen. • het creëren van een goed afgebakende laminaire flow zodat de stroom van steriele lucht zo min mogelijk wordt verstoord • geen gesloten kasten meer maar open karren waar er zich geen stof of andere organismen meer kunnen in opstapelen

• een algemeen controle paneel met een antibacteriële coating voor de bediening van verschillende technieken, alarmering gassen, CA oproepen, OK verlichting, telefonie, verduistering, … • automatisch sluitende deuren met alarmen die afgaan wanneer deze te lang openstaan, om zo de luchtcirculatie en de overdruk naar omliggende lokalen zo min mogelijk te verstoren. Verder werken we nog aan een doorgedreven digitalisering van ons OK, zodat ons ziekenhuis up-to-date blijft met de moderne standaarden. Op 12 december werd ons nieuw OK ingehuldigd samen met de huisartsen van onze streek! We kijken er naar uit om ook in 2014 met u optimaal te blijven samenwerken en u en uw patiënten de hoogste kwaliteit te bieden, dit steeds in een familiale sfeer. We wensen u het allerbeste voor het komende jaar toe, namens directie, artsen en medewerkers van HFR. Dr. Elke Haest

20/12/13 15:32


3

Een nieuwe borst uit eigen weefsel. Interview. Dr. T. Tondu

Dr. F. Thiessen

Vrouwen die wegens borstkanker een borstamputatie ondergingen, kiezen steeds vaker voor een borstreconstructie met eigen weefsel. Die operatie is zwaarder – en helaas duurder – dan een reconstructie met een siliconeprothese, maar geeft betere resultaten, zeker op lange termijn. ‘Het aantal borstreconstructies met eigen lichaamsweefsel stijgt’, zegt plastisch chirurg Dr. Thierry Tondu. ‘Dat is een goede evolutie. Een reconstructie met eigen weefsel is een zwaardere operatie, maar biedt op termijn de beste resultaten. Bij een siliconeprothese bestaat immers het gevaar dat littekenweefsel een kapsel vormt rond de prothese en zo de prothese vervormt. Die vrouwen moeten dan ook vaker opnieuw onder het mes. Buik wordt borst ‘Een reconstructie met eigen weefsel geeft ook een natuurlijker resultaat’, vult Dr. Filip Thiessen aan, eveneens plastisch chirurg. ‘Een borst van eigen weefsel beweegt en evolueert mee met het lichaam van de vrouw en voelt natuurlijker en warmer aan. Nadeel is wel dat de patiënte er een extra litteken aan overhoudt, op de plaats waar we het weefsel wegnemen. Meestal is dat op de


buik, soms op de rug, de bil of het bovenbeen.’ Uit de buik haalt de chirurg een zogenaamde ‘diep-flap’ van huid, vetweefsel en bloedvaten. De ader en slagader van de flap maakt hij vast aan een ader en slagader van de borst. De bloedvaten van amper twee tot drie mm doorsnede worden onder de microscoop minutieus gehecht. ‘Een uiterst complexe ingreep’, zegt Dr. Tondu. ‘Maar we voeren ze zo vaak uit dat het risico op complicaties erg klein is. Het grootste risico is dat er een bloedklonter in de bloedvaten ontstaat. Daarom volgen we de patiënte na de operatie nauw op: elk half uur controleren we of de bloedvaten nog doorgankelijk zijn.’ Natuurlijk decolleté Drie tot vier maanden later kan de chirurg onder lokale verdoving een tepel maken door op de borst zelf weefsel te verschuiven. Daarna kan de patiënte een tepelhof laten tatoeëren. ‘Het resultaat is een natuurlijk decolleté. Een uitgesneden jurk, een badpak, een bikini: vrouwen kunnen weer alles dragen zonder dat iemand iets merkt. Het blijft wel een nabootsing: er zijn littekens en het gevoel in de borst is niet hetzelfde als voordien. Vrouwen voelen wel de aanraking van hun partner, maar het erotische gevoel is weg’, zegt Dr. Thiessen.

De vrije DIEAP-flap

Het kostenplaatje van een reconstructie met eigen weefsel is niet min. Het grootste deel van een reconstructie wordt terugbetaald door het ziekenfonds. Na tussenkomst van het ziekenfonds en eventueel de hospitalisatieverzekering valt er momenteel nog een deel ten laste van de patiënte. Dr. Tondu: ‘Dat komt omdat een borstreconstructie lang duurt, wel zes tot acht uur. Ook andere ziekenhuizen vragen een supplement van die orde. Vorige zomer gingen stemmen op om de terugbetaling op te trekken. Terecht, want een borstreconstructie onderga je natuurlijk niet voor je plezier.’ bronvermelding “artikel MagUZA, juni 2013”

20/12/13 15:32

4


De rol van de diëtiste in het ziekenhuis L. Ongena, dietiste

Het beroep van diëtiste kent zijn oorsprong in enerzijds de geneeskunde – waarin de relatie voeding, gezondheid en ziekte wordt bestudeerd – en anderzijds de voedingsmiddelenleer en het hygiënisch en correct bereiden van maaltijden. De rol en de positie van de diëtiste in het ziekenhuis is de laatste jaren sterk geëvolueerd. De eenzijdige taak van het voorzien van dieetmaaltijden voor de gehospitaliseerde patiënt is geëvolueerd naar één waarbij de diëtiste actief wordt ingezet voor de voedingszorg van de patiënt. Een belangrijk deel van de geleverde zorg bestaat eruit de patiënt dagelijks te voorzien van evenwichtige en gezonde maaltijden, met als doel het bevorderen, het behoud of het herstel van de gezondheid. In het A.Z. H. Familie te Rumst staat het aanbieden van nutritioneel verantwoorde maaltijden voor de gehospitaliseerde patiënt centraal. De diëtiste is de eindverantwoordelijke en voert de controle uit over de maaltijden. De meeste patiënten volgen een dieet of drukken hun voorkeur uit voor een bepaalde voeding. Om dit in goede banen te leiden wordt er gewerkt met het maaltijdbeheersysteem ‘Magister’, wat volledige automatisering van de voedingsdienst mogelijk gemaakt. Het dient tevens ook als communicatiemiddel tussen de diëtiste en de verpleegafdelingen, wanneer een wijziging van voeding / dieet of


een bepaalde wens van de patiënt dient te worden doorgegeven. De diëtiste verstrekt dieetadvies aan gehospitaliseerde patiënten met overgewicht, diabetes, aandoeningen van het spijsverteringsstelsel, hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, verhoogd cholesterolgehalte, … Er bestaat verder ook de mogelijkheid om ambulant op consultatie te komen. Dit gebeurt enkel op afspraak. Patiënten kunnen bij de diëtiste terecht voor persoonlijk advies en begeleiding naar een gezond gewicht. Zij kan een antwoord geven op alle vragen omtrent product- en etiketinformatie, voedingsclaims, het samenstellen van een voedingspatroon, … Niet alleen voor advies over gezonde voeding, maar ook voor dieetadvies ten gevolge van een ziekte of aandoening is de diëtiste de zorgverstrekker bij wie de patiënt betrouwbare raadgevingen kan verwachten. De diëtiste probeert zich frequent bij te scholen over de laatste normen en richtlijnen binnen de voedings- en dieetleer. De diëtiste speelt ook een centrale rol in verschillende multidisciplinaire werkgroepen: Oncologie (Oncologisch Support Team) Veel oncologische patiënten krijgen te maken met een verminderde voedselinname. Dit kan verschillende oorzaken hebben: slikproblemen, verminderde eetlust, smaak-

verlies, misselijkheid, … Na overleg met het Oncologisch Support Team gaat de diëtiste langs bij de patiënt en kan er een gepersonaliseerd voedingsadvies worden gegeven met de nodige tips voor thuis. Bij problemen kan er steeds telefonisch contact gehouden worden of kunnen er tijdens een volgende opname vragen worden gesteld. Obesitascentrum Bij het behandelen van extreem overgewicht zijn voedingsaanpassingen, beweging en gedragsverandering noodzakelijk. Bariatrische heelkunde kan hier aan toegevoegd worden in het kader van een weloverwogen behandelstrategie. De diëtiste kan de patiënt ondersteunen bij het nemen van de juiste voedingskeuzes onmiddellijk na de operatie. Daarnaast kan zij ook verder helpen bij het optimaliseren van het voedingspatroon om op een gezonde manier zo veel mogelijk gewicht te verliezen. Interne Liaison Interne liaison bestaat uit het aanbieden van een aanvullende zorgverlening aan elke gehospitaliseerde patiënt van 75 jaar of ouder. Een groot aantal van de opgenomen geriatrische patiënten zijn ondervoed of vertonen een risico op ondervoeding. Multidisciplinair proberen we aan de hand van screening dit tijdig te herkennen en te behandelen. De diëtiste voorziet een optimale maaltijdzorg op maat van de patiënt door het aanreiken van voldoende voeding, aangepast

20/12/13 15:32


5

Voedingsdriehoek

Diabetesconventie De diabetesconventie van het A.Z. H. Familie vormt één team, werkzaam in een multidisciplinair kader, om de diabetespatiënt zo adequaat mogelijk te begeleiden.

enkel als de patiënt op de hoogte is van de behandelingsmogelijkheden en de invloed die hij zelf heeft op het verloop van de ziekte, kan hij voldoende zelfvertrouwen verwerven en gemotiveerd raken om de juiste beslissingen te nemen. Er wordt een voedingsanamnese afgenomen en een dagschema uitgewerkt, rekening houdend met de koolhydraatporties. Er wordt informatie verstrekt over de werking van zoetstoffen, tussendoortjes, speciale gelegenheden zoals uit eten, extra fysieke activiteit, …

Dit team speelt een centrale rol bij het educeren en begeleiden van de diabetespatiënt en zijn familie. De patiënt wordt gemotiveerd om deze chronische ziekte volledig te integreren in het dagelijks leven:

De diëtiste voorziet een voedingsadvies op maat van de patiënt, met het bereiken van een aanvaardbaar lichaamsgewicht als doel en tevens ter preventie van complicaties op latere leeftijd.

aan de individuele wensen en behoeften. Dit kan gaan van het veranderen van maaltijdconsistenties (bijvoorbeeld bij slikproblemen) tot het introduceren van bijvoedingen (bijvoorbeeld wanneer de huidige voedingsinname niet voldoende is).


De taken van de diëtisten in ons ziekenhuis zijn, zoals hierboven beschreven, zeer divers. De diëtiste is al lang niet meer de persoon die u voedingsmiddelen verbiedt, integendeel, zij leert u op een aangename manier gezonde voedings- en leefgewoonten aan.

Algemene voedingstips: • • • • •

Eet gevarieerd Drink dagelijks min. 1,5l water Kauw goed en eet rustig Eet dagelijks fruit en groenten Doe dagelijks aan lichaamsbeweging

20/12/13 15:32

6


Multidisciplinair Oncologisch Consult: 10 jaar MOC Dr. M. Craninx

Intussen “mokken” we reeds ruim 10 jaar !

Het Multidisciplinair Oncologisch Consult, kortweg MOC, is in voege sinds februari 2003. Op zich toch een revolutie … er is een tijdperk vóór 2003 – alwaar de oncologie wat stiefmoederlijk behandeld werd, door iedereen, los van elkaar – en het tijdperk ná 2003! Het MOC wordt (schriftelijk) aangevraagd door de behandelend huisarts of orgaanspecialist en wordt besproken tijdens een multidisciplinaire vergadering met (sinds 2010) minstens 4 geneesheren: de coördinator (in HFR is dit in casu de medisch oncoloog), de radiotherapeut, de orgaanspecialist, de patholoog-anatoom, de chirurg en – zo mogelijk – de huisarts.

euro over 4 jaar!). Via dit plan zijn o.a. de oncologisch verpleegkundige (‘oncocoach’), het Oncologisch Support Team (OST) en het Palliatief Support Team (PST), de datamanager e.a. geofficialiseerd en gerenummereerd. Het is steeds moeilijk om een gepast tijdstip te vinden waarbij een maximaal aantal artsen aanwezig kunnen zijn, inclusief de huisarts: sinds een tiental jaar houden we onze MOC’s telkens op donderdagmiddag om 12.15u in vergaderzaal 1 en worden de huisartsen telkens vooraf door de datamanager verwittigd. Helaas is er nog steeds een FYSIEKE aanwe-

zigheid van de artsen verplicht … Bij aanwezigheid van de huisarts kan wel degelijk een meerwaarde gecreëerd worden: niet alleen is de huisarts dan volledig ingelicht over diagnose, beleidsplan en prognose, doch kan het beleid ook beïnvloed worden door zijn kennis van de thuissituatie, de psychosociale situatie, de compliance en de familiale omkadering van de patiënt! Sinds 2010 is er een differentiatie van de MOC’s: • een eerste MOC ter bespreking van een nieuwe kankerdiagnose

Niet alleen werd (eerst) het MOC gecreëerd, aansluitend werden ook in het Belgisch Staatsblad de Normen voor Zorgprogramma Oncologie en Oncologische Basiszorg gepubliceerd. Het A.Z. Heilige Familie beschikt over zo’n Zorgprogramma voor Oncologische Basiszorg. Er zijn uiteraard verschillen, waarbij de Basiszorg o.m. geen fulltime medisch oncoloog en geen radiotherapieafdeling dient te hebben. De Basiszorg dient wel een officieel én functioneel samenwerkingsverband te hebben met een Zorgprogramma Oncologie; hiervoor heeft het AZ Heilige Familie een geprivilegieerd samenwerkingsverband met A.Z. Sint Maarten Mechelen-Duffel. Sinds 2008 kadert het MOC in een nog veel bredere organisatie van de oncologie, via het Nationaal kankerplan van Mevr. Laurette Onkelinx, waarin 32 initiatieven staan opgesomd en waarvoor noodzakelijke budgettering werd voorzien (380 miljoen


10 jaar MOC: de hele historiek… MOC gecreëerd einde 2002 en geïnstalleerd vanaf 2/2003: 25 NOVEMBER 2002. - Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 14 september 1984 tot vaststelling van de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen inzake verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen ALBERT II, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. Gelet op de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, inzonderheid op artikel 35, §§ 1 en 2, gewijzigd bij de wetten van 20 december 1995, 22 februari 1998, 25 januari 1999 en 10 augustus 2001 en de koninklijke besluiten van 23 december 1996 en 25 april 1997; Gelet op de bijlage bij het koninklijk besluit van 14 september 1984 tot vaststelling van de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen inzake verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, inzonderheid op het artikel 11, § 1, gewijzigd bij de koninklijke besluiten van 30 januari 1986, 7 januari 1987, 22 juli 1988, 22 januari 1991, 12 augustus 1994, 31 augustus 1998, 9 oktober 1998 en 29 april 1999; …

20/12/13 15:32


7

Aantal MOC 500 400 • een bijkomend MOC, welke uitgevoerd kan worden bij verwijzing vanuit een ander ziekenhuis alwaar patiënt reeds gemoct werd • een follow-up MOC indien het beleid van de patiënt aangepast dient te worden. Ook is er een bijkomend nomenclatuurnummer gecreëerd voor de langdurige consultatie van de behandelende huisarts met zijn patiënt (althans na een eerste MOC) waarbij diagnose en beleid aan de patiënt worden meegedeeld (350232, K50).

300 200 100 0

Het MOC heeft wel degelijk een impact op het beleid van de patiënt, waarbij er een Multidisciplinair Oncologisch Handboek met kwaliteitsbevordering en uniformisering werd opgesteld en beschikbaar is. Het multidisciplinair denken, samenwerken, coördineren, communiceren en opvolgen is niet meer weg te denken bij de behandeling van kankerpatiënten. Uiteraard is de betrokkenheid van de eerstelijn ook erkend en opgewaardeerd.

400

Ten slotte is er ook de meerwaarde van de verplichte kankerregistratie, welke via een online platform naar het Kankerregister wordt doorgestuurd: “meten is weten”, waarbij we uit deze registratie ook weer nieuwe kennis en ervaring kunnen realiseren.

100

In kader van MOC is steeds sprake van een aantal geneesheren, doch mede dank zij het Nationaal Kankerplan is de omkadering van de oncologische patiënt ook enorm uitgebreid, verbeterd en geoptimaliseerd. Ook deze professionele omkadering is aanwezig op het MOC en heeft zijn substantiële bijdrage bij de behandeling en hulp van de patiënt. In het


2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

350 300 250 200 150

50 0

eerste MOC opvolgings MOC 2010

2011

bijzonder spreken we dan van de oncologisch verpleegkundigen (“oncocoach”), de oncopsychologen, de maatschappelijk medewerker in kader van het Oncologisch Support Team, de oncodiëtiste, … Ook zij zijn steeds beschikbaar voor de oncologische patiënt, zijn familie en de huisarts.

2012

10 jaar MOC: dank aan alle collega’s en medewerkers voor jullie bijdrage om het MOC tot een kwalitatief en aangenaam multidisciplinair forum uit te bouwen en de kwaliteit van de oncologische zorg te helpen optimaliseren!

20/12/13 15:32

8


Obesitasbehandeling in het AZ Heilige Familie Dr. M. De Coninck

In het AZ Heilige Familie te Rumst ging het Obesitascentrum van start. We willen u dit graag even voorstellen. De obese patiënt wordt in zo een multidisciplinaire setting gescreend, strikt begeleid en opgevolgd, voor en na de eventuele chirurgische interventie.

Contact Obesitascentrum Tel.: 03/880.90.11 of 03/293.34.76 Mail [email protected] [email protected]

Obesitasbehandeling in het AZ Heilige Familie Overgewicht wordt gedefinieerd door middel van de body mass index (BMI: gewicht /m2) gelegen tussen 25 en 30 kg/m2. Men spreekt van obesitas bij een BMI hoger dan 30 kg/m². De prevalentie van overgewicht en obesitas neemt ook in België zorgwekkende proporties aan. Volgens de meest recente gezondheidsenquête heeft 44 % van de Belgen overgewicht (BMI > = 25), terwijl 12 % klinisch obees (BMI > = 30) en 0,9 % morbide obees is. Deze obesitasepidemie is ook geen geïsoleerd probleem: er is duidelijk aangetoond dat obesitas een onafhankelijke risicofactor vormt voor een hele reeks aandoeningen, evenals multipele subjectieve bezwaren. De WGO erkende obesitas als een chronische ziekte die een top 10-plaats bekleedt bij de doodsoorzaken. Het staat onomstotelijk vast dat de verhoogde prevalentie tijdens de laatste decennia uitsluitend het gevolg is van verkeerde leef- en voedingsgewoonten. Een medische behandeling is hierop een mogelijk antwoord. Hoewel een verandering van levensstijl de belangrijkste behandeling


Ons team bestaat uit (van links naar rechts): een endocrinologe (Dr. Sandra Demuynck), een diëtiste (Liesbet Onghena), een chirurg (Dr. Marc De Coninck) en een psycholoog (Gregory Ysebaert).

van obesitas is en blijft, worden chirurgische behandelingen terecht steeds meer toegepast. In eerst instantie wordt de verandering van voedingspatroon en beweging grondig geadviseerd. Bij de obesen met BMI vanaf 35 wordt een chirurgische oplossing onderzocht. De anderen worden in een niet-chirurgisch plan begeleid en opgevolgd via onze diëtiste, daarboven wordt er ook bewegingsadvies gegeven. Voor de chirurgische ingreep moet steeds een preoperatieve evaluatie worden uitgevoerd om psychologische en organische contraindicaties op te sporen (suiker- of alcoholafhankelijkheid, psychiatrische problematiek, hoog gastro-intestinale of cardiovasculaire pathologie). Dit gebeurt in ons ziekenhuis in een multidisciplinaire setting. Met een snelle instroom via de chirurg, de endocrinologische investigatie, de diëtiste en psycholoog kan, na kennisgeving aan de mutualiteit, eventueel binnen een maand chirurgie uitgevoerd worden. Dieet en obesitas in AZ Heilige Familie (L. Onghena) In de behandeling van morbide obesitas zijn dieet, fysieke activiteit en gedragsverandering

noodzakelijk. Bariatrische heelkunde kan hieraan toegevoegd worden in het kader van een weloverwogen behandelstrategie. Nadat de patiënt zijn eerste gesprek heeft gehad met de chirurg, komt hij bij de diëtiste voor een preoperatieve evaluatie van zijn eetgedrag. Hierna beoordeelt de diëtiste mee of de patiënt al dan niet baat zal hebben met chirurgie. Wanneer dit niet het geval is, kan de patiënt verder opgevolgd worden door de diëtiste. Samen met de patiënt worden er persoonlijke eet- en levensstijlaanpassingen opgesteld. De patiënt wordt hierbij ook gestimuleerd om meer fysieke activiteiten te doen. Ook de psychologische follow-up wordt hierbij voorgesteld. Indien de patiënt wel een Gastric Bypass of Banding zal ondergaan, wordt hij gecoacht na de operatie en wordt postoperatieve opvolging gepland. We gebruiken de voedingsrichtlijnen uitgegeven door de “American Society for Metabolic and Bariatric Surgery” (ASMBS). De voedingsaanpassing na een Gastric Bypass bestaat doorgaans uit verscheidene

20/12/13 15:32


voedingsfasen. Er wordt gestart met vloeibare voeding. Na enkele dagen kan de patiënt geleidelijk overschakelen op een gezonde, eiwitrijke, energiebeperkte en vastere voeding. Er moet ook aandacht worden besteed aan de keuze van voedingsmiddelen. Doordat de 12-vingerige darm is overbrugd, worden in dit stuk darm geen voedingsstoffen en calorieën meer geabsorbeerd. Hierdoor kunnen tekorten van bepaalde voedingsstoffen optreden. Suiker- en vetrijke maaltijden worden slecht verdragen. Vers brood, vlees en rauwkost geven ook soms problemen. Opvolgconsultaties zijn belangrijk om voedingsproblemen tijdig aan te pakken en voedingsdeficiënties op te sporen. Na een Gastric Bypass blijven eet- en levensstijlaanpassingen levenslang noodzakelijk. De ingreep is immers een hulpmiddel en slechts 1 van de stappen in de behandeling van zwaarlijvigheid. Opvolging via diëtiste en eventueel psycholoog zijn noodzakelijk voor een langdurig goed resultaat.

Welk type chirurgie In ons ziekenhuis worden drie types van bariatrische chirurgie toegepast. Er zijn twee restrictieve procedures: de laparoscopische “Gastric Banding” en de “Sleeve-gastrectomie”. De derde en meest invasieve ingreep is de “Roux-en-Y Gastric Bypass” − een combinatie van restrictie en malabsorptie. Deze wordt ook het meest uitgevoerd en is dan ook de “golden standard” geworden. Restrictieve chirurgie Deze ingrepen zijn bij uitstek geschikt voor zogenaamde volume-eters. Vloeistoffen en snoepgoed die zeer veel calorieën bevatten in een klein volume, worden niet door de maagband of sleeve belemmerd. Van groot belang is de discipline en de wilskracht van de patiënt. De maagband of sleeve moet dan ook gezien worden als een hulpmiddel. Een laagcalorisch dieet is noodzakelijk, zoniet zal er geen vermagering optreden.

9

• Sleeve gastrectomie: Bij de “Sleeve-gastrectomie” wordt de maag verkleind tot een ‘mouw’. Deze ingreep zorgt er eveneens voor dat er minder voedsel kan passeren door de maag. Deze ingreep is volledig laparoscopisch uitvoerbaar. Doordat een deel van de maag wordt verwijderd is ze niet omkeerbaar. Het volume van de maag wordt behoorlijk verkleind, echter niet zo veel als bij de Gastric Bypass operatie. Patiënten worden hierbij 2 nachten gehospitaliseerd. Bij te weinig resultaat met de Sleeve kan deze in een tweede tijd geconverteerd worden in de Gastric Bypass − dit in het kader van extreme morbide obesitas waarbij de operatieve risico’s verkleind worden door chirurgie in etappes. Gecombineerd restrictief-malabsorptie • Gastric bypass: Deze laparoscopische ingreep wordt voorgesteld aan patiënten met uitgesproken ‘snoepgedrag’ of gemengd gedrag. Er wordt ook hier een klein maagreservoir gecreëerd (restrictief) en bijkomend wordt een deel van de dunne darm uitgesloten (ge-bypassed) − hier werkt het malabsorptie fenomeen. Het leidende principe is hier het beperken van de opname van voedingsstoffen. Bij hoogcalorische voeding wordt de patiënt ‘afgestraft’ door misselijkheid en zweten, het zogeheten Dumping syndroom.

Langetermijnopvolging, die essentieel is, wordt beoogd, teneinde recidief overgewicht te voorkomen.

• Laparoscopic adjustable Gastric Banding: Het principe berust op het operatief verkleinen van het volume van de functionele maaginhoud. Zo wordt de voedselinname in hoeveelheid beperkt, doch het normale verteringsproces blijft ongewijzigd. Door middel van een siliconen band wordt een pouch gecreëerd bovenaan de maag. Zo ontstaat een nauwere doorgang waardoor de patiënt sneller een volheidsgevoel ervaart. Het bijspuiten gebeurt wanneer het gewichtsverlies stagneert. Het betreft hier in principe een volledig reversiebele ingreep met de kleinste perioperatieve risico’s. Patiënten worden hierbij 1 nacht gehospitaliseerd. Het excessief gewichtsverlies bedraagt in dit geval 35-40 % na drie jaar. Follow-up van de positie van de band is essentieel.

Tijdens de operatie wordt eerst een klein maagje geconstrueerd dat volledig gescheiden wordt van de rest van de maag. Bij het eten geraakt deze kleine maag snel gevuld waardoor er snel een verzadigingsgevoel optreedt en de honger verdwijnt. Vervolgens

Gastric Sleeve

Sleeve Band

Treatment Bypass

Chirurgie in het obesitascentrum Chirurgische terugbetaling is op dit moment nog voorbehouden aan patiënten met morbide obesitas (BMI > 40 kg/m2) of met een BMI hoger dan 35 kg/m2 met 1 of meer comorbiditeiten (therapieresistente hypertensie, diabetes mellitus, slaapapnoesyndroom). Alleen voor deze mensen is er momenteel een terugbetaling via het RIZIV. Pre- en postoperatief worden deze patiënten opgevolgd door de chirurg en diëtiste, soms in combinatie met de psycholoog.


20/12/13 15:32

10


wordt de dunne darm 50 cm voorbij de maag doorgenomen. Het onderste gedeelte van de dunne darm wordt bevestigd aan het nieuwe kleine maagje. Het bovenste gedeelte van de dunne darm, dat nog vast zit aan de “oude maag”, wordt aan de dunne darm die van de kleine maag komt na 1m 50 weer ingehecht. Door de ingreep komen voeding en spijsverteringssappen pas in een later stadium bij elkaar waardoor een verminderde voedselopname ontstaat. Bij deze ingreep wordt niets van maag of darm weggenomen. Het ganse spijsverteringssysteem blijft functioneren zoals voordien, ook de stoelgang wordt door deze ingreep niet negatief beïnvloed. Deze ingreep is echter onomkeerbaar. Patiënten worden hierbij 3 nachten gehospitaliseerd.

Het te verwachten excessief gewichtsverlies bedraagt 55 tot 60 % na drie jaar. Besluit De obesitasepidemie waarmee we vandaag geconfronteerd worden, vormt een grote uitdaging, niet alleen voor onze professionals uit de gezondheidszorg maar voor alle betrokken partijen die tegen deze ziekte vechten. Alleen een gezamenlijke aanpak kan deze obesitascurve omkeren. Deze grote uitdaging dient gestructureerd te worden aangegaan. Terugbetalingscriteria zoals de BMI-marges dienen hiervoor naar beneden gebracht te worden, zeker bij diabetes.

technieken wordt het gehele oeuvre van obesitaschirurgie aangeboden. In een multidisciplinaire setting is dit het sterkste wapen tegen de morbide obesitas. Echter niet alleen de chirurgische kant maar ook de langdurige follow-up met begeleiding in dieetadvies is essentieel in het bekampen van dit belangrijke probleem: zonder aanpassing van het voedingspatroon en evenwichtige voeding in combinatie met beweging, komt statistisch na een aantal jaren ook de geopereerde patiënt in gewicht opnieuw bij. Daarom wordt ook de niet-geopereerde patiënt zolang hij wenst begeleid in zijn beweeg- en eetgewoonten .

Ook in het A.Z. Heilige Familie leveren we voluit onze bijdrage. Met deze drie chirurgische

Vitrificatie en social freezing “Kunnen we de tikkende klok even bevriezen?”

Dr. M. Kerremans

Vitrificatie is afgeleid van het Latijnse woord ‘vitreum’: het is de complete verglazing van een oplossing zonder ijskristal bij snel afkoelen tot -196°C. Hierdoor wordt een uiterst hoge afkoelingssnelheid bereikt. Vitrificatie is een snelle procedure van ongeveer 20 minuten, in vergelijking met de slow freezing die 3 uur in beslag neemt.

zwangerschap na vitrificatie van een blastocyst vond plaats in 2000 en vitrificatie van eicellen werd voor het eerst toegepast in 2006.

Overzicht vitrificatie-devitrificatie evolutieve blastocyst

vitrificatie

Het centrum voor reproductieve geneeskunde van het ZNA Middelheim – waar ik mee samenwerk – is gestart met deze techniek op 10.05.2012. Sindsdien tonen de cijfers een implantatiekans van 23,10 % ten opzichte van 5,80 % bij de vroegere slow freezing-techniek; de kansen op een doorgaande zwangerschap zijn dus significant verhoogd!

in 1937 uitgevoerd door Luyet in St.-Louis en voor het eerst daadwerkelijk toegepast in diermodellen in 1997 door Vajta et al.. De eerste

Dag 5 blastocyst met evolutieve holte

Dag 5 blastocyst plaatse op houder

Dag 5 blastocyst in 1 µl cryoprotectant

Dag 5 blastocyst onmiddelijk na dooi (0 uur)

Dag 5 blastocyst herstel van de holte (+4 uur)

Dag 6 blastocyst klaar voor innesteling (+24 uur)

devitrificatie

Als gynaecoloog heb ik mij naast de algemene verloskunde en gynaecologie ook verder gespecialiseerd in de fertiliteit. Daarom zou ik graag een hot topic in de reproductieve geneeskunde voorstellen, namelijk de vitrificatie.

De eerste testen hieromtrent werden reeds


20/12/13 15:32


Bij behandeling met radio-en/of chemotherapie kan de ovariële reserve beschadigd of zelfs uitgeput geraken. Indien iemand op jonge leeftijd te maken krijgt met kanker en dan ook zo de latere kinderwens ziet verdwijnen, is dit een enigszins hoopvolle oplossing. Belangrijk is ook dat er met deze techniek niet meer chromosomale afwijkingen zijn gerapporteerd.

Vitrification process

Before freezing

Equilibration solution

Vitrification solution

Totaal aantal zwangerschappen 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

16

38

143

138 cryo (176)

De social freezing is momenteel een hot topic op vlak van reproductieve geneeskunde. Vele professionals in dit domein zijn er van overtuigd dat oöcyte cryopreservatie een enorme impact zal hebben op het (reproductieve) leven van vele vrouwen, zoals de anticonceptiepil in de jaren 60. Het geeft vrouwen eveneens de mogelijkheid om enige controle te hebben over hun fertiliteit. Oöcyten na vitrificatie hebben dezelfde kwaliteit als verse eicellen. Leeftijd en fertiliteit zijn zeer nauw met elkaar gecorreleerd. Met toenemende leeftijd daalt het aantal en de kwaliteit van de oöcyten. En dit gaat zeer snel na de leeftijd van 35 jaar, alsook het toenemen van het aantal chromosoomafwijkingen.

vers (159) 2011

2012

The Age Factor As you can see by the graph below, by age 35 a woman’s chances of conseiving per month is decreased by half. The downward slope continues until by age 45, the natural fertility rate per month is approximately 1 %. 30 % 25 % 20 % 15 % 10 % 5% 0%

11

22

24

26

28

30

32

34

36

38

40

42

44

46

48

Age in years Men kan van deze techniek gebruik maken voor het invriezen van embryo’s (overgebleven na de klassieke pick up-procedure), maar ook voor het invriezen van eicellen. Dit kunnen we dan zien in de strikte medische sfeer – namelijk op oncologisch vlak. Jonge vrouwen die geconfronteerd worden met een tumor en hiervoor chemotherapeutica dienen te krijgen,


kunnen hun eicellen vóór deze behandeling laten invriezen om ze op een later tijdstip te bevruchten en een embryo terug te plaatsen. Een andere reden is het invriezen van eicellen om leeftijdsgebonden fertiliteitsverlies te voorkomen. Verder opent het in de toekomst mogelijks deuren in het kader van het aanleggen van een bank van eiceldonoren.

Onderzoek toont aan dat 28.4 % van de vrouwen zou overwegen om eicellen om preventieve redenen te laten invriezen. De nadelen zijn natuurlijk dat het een vals gevoel van zekerheid geeft en geen garantie op succes is, er steeds oudere ouders zullen komen en uiteraard zijn er de verhoogde kosten. Het biedt echter wel een optie aan vrouwen die eerst een carrière wensen op te bouwen of niet direct de juiste partner vinden. De motivatie van de social freezers is de biologische klok te kunnen stoppen en zo de druk wegnemen. Zo wordt er extra tijd gekocht voor partnerkeuze en om zelf uit te zoeken wat ze willen, zonder spijt te hebben dat ze niet alles geprobeerd zouden hebben. Het profiel van de social freezer is gemiddeld 36 jaar, hoog opgeleid, worstelt met relaties en zien hun eicellen als kostbare goederen Om te besluiten zou ik graag de stand van zake in dit domein toelichten in ons centrum: het labo beheerst de techniek optimaal, er zijn intakegesprekken van de eerste patiënten, er is een open discussie intern en het dossier om er daadwerkelijk mee op te starten is lopende bij het ethisch comité. Dit laatste betreft enkel de social freezing, omdat dit toch een ethisch iets meer beladen onderwerp betreft. De vitrificatie van embryo’s alsook de cryopreservatie van eicellen in het oncologisch kader worden reeds toegepast.

20/12/13 15:32

Nieuwe gezichten in ons ziekenhuis

Agenda KIND OP KOMST Informatieavonden m.m.v. Kind & Gezin voor aanstaande ouders. 5 en 12 februari • 2 en 9 april • 4 en 11 juni • 6 en 13 augustus • 1 en 8 oktober • 3 en 10 december • Telkens op woensdagavond om 19.30 in de vergaderzaal van het ziekenhuis. Voorinschrijving is niet nodig.

Dr. D. Bongaerts anaesthesist

Dr D. Bongaerts genoot zijn opleiding geneeskunde aan de universiteit Antwerpen, waar hij in 2007 afstudeerde als arts. Hij specialiseerde zich daarna in de anesthesie in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en in het Pitié-Salpetrière ziekenhuis te Parijs. Vervolgens werkte hij een jaar op de dienst intensieve zorgen in het Middelheim ziekenhuis voor het behalen van een bijzondere beroepstitel in de intensieve zorgen. Hij zal binnen het ziekenhuis vanaf oktober 2013 het team van anesthesisten vervoegen en ook werkzaam zijn op de dienst intensieve zorgen.

PRENATALE INFO OVER BORSTVOEDING DOOR ONZE LACATIEDESKUNDIGE. Elke eerste vrijdag van de maand van 13.30 tot 15.30. Info en inschrijvingen op Materniteit (tel. 03/880.93.99). MOC MULTIDISCIPLINAIR ONCOLOGISCH CONSULT. Elke donderdag van 12.00 uur tot 13.00 uur. ANTWERP TEN MILES 29 APRIL 2014. Een delegatie van artsen en ziekenhuispersoneel zal deelnemen ten voordele van Congodorpen.

Wij doen mee aan de Antwerp Ten Miles ten voordele van Congodorpen. www.congodorpen.org Wil je meedoen? Contacteer dan ons secretariaat en schrijf je mee in: [email protected]


20/12/13 15:32

Wij doen mee aan de Antwerp Ten Miles ten voordele van Congodorpen! Wil je meedoen? Kijk op de laatste pagina!

Recommend Documents