Werkblaadjes bij de museumvleugel ‘Ensor en Spilliaert. Twee grootmeesters van Oostende’ in Mu.ZEE te Oostende - voor de tweede en derde graad lager onderwijs en de eerste graad secundair Welkom in Mu.ZEE! Vandaag gaan we op ontdekking in de nieuwe museumvleugel met de kunstwerken van James Ensor en Léon Spilliaert. Volg de cijfers van het plattegrondje om de weg te vinden! 5
6
4
1 3 2
↑ → EERSTE RUIMTE
In deze ruimte zien we de twee grote foto’s van James en Léon. Mag ik je even voorstellen? James Ensor Dit is James Ensor. Hij is een kunstenaar. Een hele gekende zelfs. Zijn schilderijen en tekeningen hangen over de hele wereld in de meest beroemde musea. Hij houdt van licht en kleur. En van grapjes maken… Hij krabbelt gekke figuren en maskers in felle kleuren in en rond zijn schilderijen en tekeningen. Zijn hele leven woont hij in Oostende.
Léon Spilliaert Ook Léon Spilliaert woont in Oostende. Hij voelt zich vaak een beetje somber. Omdat hij dikwijls buikpijn heeft, slaapt hij slecht. Soms staat hij op midden in de nacht en maakt hij een wandeling door de lege straten van zijn stad. De schaduwen, de zwarte zee, het licht van de maan, de straatverlichting… hij vindt het zo bijzonder om naar te kijken! Wanneer hij thuis komt, schildert en tekent hij wat hij gezien heeft: de zee, de dijk, de vissersboten in de haven onder de brede vleugels van de donkere nacht. 1
→ TWEEDE RUIMTE Hier zien we de kunstwerken van James toen hij nog jong was. James is nog maar vijftien jaar wanneer hij deze twee vissers bij het water schildert. Hij snijdt kartonnen dozen in stukken, hij neemt ook enkele tubes verf en penselen mee en hij trekt in de duinen en naar het strand om de vissers, de boten en de zee te schilderen. Schilderen doet hij het liefst in de openlucht. Dan ziet hij de kleuren en het licht veel beter. Hij wil het licht schilderen. Niet de vormen of de lijnen, nee, dat vindt hij niet zo boeiend. Het licht zorgt voor leven en kleur! Welke verftoetsen in dit schilderijtje zorgen voor licht? ………………………………………………………………………………………………… Hoe zou jij een zonnige dag schilderen zonder de zon af te beelden? …………………………………………………………………………………. Heb jij een idee over wat deze twee vissers aan elkaar vertellen? Vul de tekstballonnetjes in!
James Ensor schildert met licht. Hoezo? Schilderen doe je toch met verf en een penseel? Vormen en lijnen vindt hij echt niet zo belangrijk. Het liefst schildert hij de zee met kleur en licht en met brede en losse penseelstreken. Maak een beweging met je handen en armen alsof je een penseel in je handen hebt: op welke manier zou je dit schilderij schilderen, met veel beweging of blijf je muisstijl staan? ……………………………………………………………………………………………… Schilderen met licht betekent dat je de kleuren aanpast aan het licht. Welke kleuren gebruik je als het een donkere dag is? …………………………………………………………………………. Welke kleuren gebruik je bij een zonnige dag? ……………………………………………………………………………………. Wat heb je nodig om in de openlucht te schilderen? …………………………………………………………………………..
James ziet dit schilderij van de kunstenaar William Turner tijdens een reis naar Engeland. Hij vindt het een schitterend werk. Welk schilderij in deze vleugel lijkt er wat op? ………………………… Wat zijn de gelijkenissen? ………………………………………………………………………………………………… 2
→ DERDE RUIMTE Ga nu de trapjes op. Hier zien we de kunstwerken van Léon Spilliaert toen hij jong was.
Het is stikdonker in de nacht. Gelukkig is er nog de maan… en de straatverlichting. Zo is de nacht toch niet gitzwart, hier en daar is nog een beetje kleur. Léon gebruikt weinig verf. Meestal werkt hij met
verschillende materialen samen. Hij kiest voor zwarte inkt die hij verdunt met water. Zo wordt de kleur wat grijzer. Als hij veel water gebruikt, heeft hij lichtgrijs. Als hij weinig water gebruikt, krijgt hij donkergrijs. Perfecte kleuren voor de schaduwen! Om zijn kunstwerken kleur te geven, gebruikt hij ook krijt, kleurpotloden, waterverf en plakkaatverf. Vind je zijn pasteldoos terug? Is dit donker genoeg? Of zal ik nog wat zwarte inkt toevoegen?
De kunstwerken van James en Léon tonen veel gelijkenissen, maar toch ook wat verschillen! Dat zie je heel goed bij deze twee werken hieronder. Welke woorden horen passen bij welk werk? Bekijk de kunstwerken in het echt zodat je de kleuren goed kan zien! Veel kleuren Olieverf Verschillende materialen
Waterverf en inkt 1 materiaal Weinig kleuren
Léon Spilliaert
James Ensor
3
Wat scheelt er met dit meisje? Wat zou ze denken of doen? Vul haar tekstballonnetje in! Welke stukjes van het schilderij springen het meest in het oog? ………………………………………………………………………………………………..
Léon is het liefst helemaal alleen. Vaak kijkt hij in de spiegel, om zichzelf beter te begrijpen. Hij tekent en schildert zich wel meer dan dertig keer. Tja, een selfie maken met je smartphone, dat kon toen nog niet… Wat maakt dit schilderij zo griezelig? ………………………………………………………………………………………………… Tijdens de nacht is alles donker. Toch is er net genoeg licht om enkele schaduwen te zien. Schrijf een griezelgedicht over dit kunstwerk van Léon. Begin het eerst woord van je zin met een letter uit het woord NACHT. Het hoeft niet te rijmen! N …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. A …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. C …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. H …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. T ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
→ VIERDE RUIMTE We zijn terug bij James Ensor aanbeland… De ouders van James hebben een eigen winkel in Oostende. Ze verkopen kleurrijke en bijzondere schelpen, Chinese vazen, opgezette dieren en juwelen. Met carnaval verkopen ze ook maskers. Tijdens de drukke zomermaanden helpt James mee in de winkel van zijn ouders.
4
James heeft de voorwerpen uit de winkel vaak getekend en geschilderd. Vind je enkele van die voorwerpen terug in zijn tekeningen en schilderijen? En aan de muur? Maskers en zotte figuren, James is er gek op! Ga even zoeken in deze ruimte naar al dat geks. Wat is je favoriete werkje en waarom? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Mmmm, zou ik hier nog een masker bijschilderen? Of een skelet?
Wist je dat James zot is van skeletten? Zijn goeie vriend studeert voor dokter. Hij heeft een echt skelet in huis om te leren over de beenderen. Ze maken er samen graag grapjes over. Het skelet hebben ze zelfs een naam gegeven: het heet Aglaé. Zie je de foto’s van James en zijn vriend in de duinen? Zoek eens naar alle kunstwerken van James Ensor met een skelet op. En weet je, hij beeldt ook zichzelf af als een skelet! Vind je zo’n werkje terug? Schrijf hier de titel van dat werkje: ……………………………………………………………………………………………………..
Trek het gekste gezicht dat je maar kan bedenken. Of vraag aan je klasgenootje om een gek gezicht te trekken. Teken het na in één lijn zonder je potlood op te heffen.
5
Hou een wedstrijd met je klasgenoten. Trek de gekste bek die je kan bedenken. Of ga straks naar de prikkelkamer met de klas (verdieping 2b met de lift) en neem een foto met de maskers van Ensor.
Dit kunstwerkje vind je in een vitrinekast. Ensor maakt graag een wandeling op de zeedijk. Hij kijkt graag naar de mensen die op het strand baden en spelen. Hij heeft er een heel grappig kunstwerkje bij gemaakt! Ik zie wat jij niet ziet: Een winderig bootje Een lachende zon Een lange verrekijker Een paard Een kussend koppeltje Zoek het grappigste deeltje en schrijf er een kort verhaaltje over. Fantaseer er op los!
6
→ VIJFDE RUIMTE Ga de trapjes naar beneden. We zijn terug bij Léon Spilliaert aangekomen. Léon voelt zich nu veel beter. Hij is wat ouder geworden, hij is getrouwd en hij heeft een dochtertje. Hij is blij met zijn gezinnetje. Dat kan je wel zien in zijn kunstwerken. Hoe zie je dat Léon nu gelukkiger is? (denk aan de kleuren en de afbeeldingen) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Hij schildert en tekent graag de haven van Oostende, de vissers en de boten. Er is zoveel te zien in de haven! Hij kijkt er uren naar… Hij maakt een venstertje met zijn vingers en zoekt het leukste stukje om te schilderen. Hij kiest voor een deeltje van een boot of een mast, een deeltje van een huisje of een aanlegsteiger. Nooit staat het er helemaal op. Het lijkt wel een raadseltje: rarara, wat heb ik geschilderd?
Maak ook eens een venstertje met je handen en zoek naar een deeltje uit je omgeving. Kies je venstertje zodanig dat je bijna niet meer kan zien over welke voorwerp het gaat. Teken het hier.
7
Kijk ook eens naar de film over Oostende, gemaakt door een vriend van James en Léon….
Kijk Léon, deze film toont ook beelden uit Oostende, net als in onze kunstwerken!
Ja, grappig dat deze beelden bewegen!
→ ZESDE RUIMTE De zesde en de zevende ruimte lopen eigenlijk in elkaar over. We zijn op het einde van de tentoonstelling aanbeland en komen zo weer terecht in de eerste ruimte. Oeps, deze vrouw valt bijna naar beneden! Hoe kan je haar redden? Bied haar een hulpmiddel aan! …………..……………………………………………………………………………………………… Welke woorden passen best bij dit schilderij? Omcirkel ze. Zacht speels kleur angstig grappig wind diep lief hoog griezelig warm koud donker vallen pijn schaduw duizelig evenwicht gezellig schitterend lekker spannend mooi super Wat een kleurrijke stoet doorheen de straten van Brussel! Of is het een betoging? Dit tapijt is gemaakt naar een heel gekend kunstwerk van James Ensor. James heeft zelf het ontwerp voor het tapijt getekend. Ik zie wat jij niet ziet!
Een zoenend koppeltje Een man met een trommel Een ezel Iemand met een punthoed Een skelet
Bravo, je hebt de tocht goed volbracht! Bezoek ook nog eens onze prikkelkamer op verdieping 2b. Kom je nog eens terug naar Mu.ZEE met je mama, papa, oma, opa, broers of zussen?
Mu.ZEE – Romestraat 11- 8400 Oostende - www.muzee.be –
[email protected] 8
