Wel of geen dienstbetrekking? Duidelijkheid voor opdrachtgever en opdrachtnemer gewenst
De VAR verdwijnt, wat nu…?
Inleiding • • • • •
Wel of geen dienstbetrekking blijft vaak lastig te beantwoorden Mogelijkheid van aanvragen VAR biedt een oplossing Maar de VAR vervalt per 2016 Er komt geen ‘Beschikking geen loonheffingen’ Wel een systeem met voorbeeldovereenkomsten
• Maar laten we bij het begin beginnen…
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Wanneer is er sprake van een dienstbetrekking?
• Privaatrechtelijke dienstbetrekking • Publiekrechtelijke dienstbetrekking • Fictieve dienstbetrekking • Vroegere dienstbetrekking
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
De privaatrechtelijke dienstbetrekking • Artikel 7:610 Burgerlijk Wetboek • 3 elementen • Werknemer moet verplicht zijn gedurende zekere tijd persoonlijk arbeid te verrichten • Werkgever is verplicht loon te betalen • Er is een gezagsverhouding tussen beide partijen
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Persoonlijk arbeid verrichten gedurende zekere tijd
• Persoonlijk:
Eigenlijk alleen niet als willekeurige vervanging zonder toestemming
• Arbeid:
Kan van alles zijn: slapen, aanwezig zijn
• Zekere tijd:
Enige tijd, kan een uur zijn of mogelijk korter
• Geen arbeid bijvoorbeeld: volgen van onderwijs
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Verplichting tot loonbetaling • Loon = vergoeding voor verrichte arbeid • Vast bedrag in geld, provisie, bonussen Gratis wonen, eten, auto ter beschikking • Vergoeding gemaakte kosten is geen loon
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Gezagsverhouding • Ondergeschiktheid • Oorzaak er van ligt in de dienstbetrekking (niet bijvoorbeeld familieverhoudingen, gevangenis) • Recht van de werkgever, of hij dat doet of moeilijk kan doen doet niet terzake • Essentieel onderdeel van de bedrijfsvoering?
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Fictieve dienstbetrekkingen o.a. • • • •
Aanneming van werk Tussenpersonen Thuiswerkers en hun hulpen Gelijkgestelden
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Gezagsverhouding: moeilijk
• Onderscheid tussen dienstbetrekking en overeenkomst van opdracht Vaak niet essentieel voor bedrijfsvoering Betrekkelijk eenvoudig Ervaring opdrachtnemer Gericht op bepaalde prestatie (niet zozeer arbeid leveren) • Kader rechtspraak: Gouden Kooi arrest Inhoud overeenkomst Alle omstandigheden in samenhang Wijze uitvoering overeenkomst
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Wel of geen echte dienstbetrekking? • Gouden Kooi Arrest • Notarissen Arrest, maar ook de studentenvereniging • De overblijfmoeders versus de huishoudelijke hulp • Modelovereenkomsten zorg • Het postconvenant • …
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Duidelijkheid door VAR
• Vraag wel of geen echte dienstbetrekking lastig te beantwoorden • En dus risico voor opdrachtgevers • •
Achteraf alsnog een dienstbetrekking Naheffing van loonheffingen
• Daarom de VAR
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Maar de VAR gaat dus verdwijnen…
• Eerst per 2015 • Nu per 2016
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Wat komt daarvoor in de plaats?
Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Centrale rol voor voorbeeldovereenkomsten!
Belastingdienst beoordeelt, op verzoek: • Overeenkomsten voorgelegd door belangenorganisaties • Overeenkomsten voorgelegd door individuele opdrachtgevers/opdrachtnemers • Beoordeelde overeenkomsten op basis waarvan dienstbetrekking ontbreekt worden gepubliceerd » voorbeeldovereenkomsten • Belastingdienst zal ook zelf voorbeeldovereenkomsten opstellen en publiceren • • •
Algemene overeenkomsten Zonder sectorspecifieke elementen Maar wees voorzichtig met toevoegen of weglaten van bepalingen
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Dus in de praktijk:
• Of voorbeeldovereenkomsten gebruiken • •
Sectoraal Algemeen
• Of zelf een overeenkomst opstellen (en voorleggen aan de belastingdienst)
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
En wanneer vrijwaring?
• Bij werken met voorbeeldovereenkomsten bestaat zekerheid » geen inhoudingsplicht • Ook bij een zelf gemaakte en voorgelegde overeenkomst waarvan belastingdienst zegt: geen dienstbetrekking • Tenzij manier van werken in praktijk anders is of verandert •
Anders bij tijdelijke afwijking of incident
• Constateert de belastingdienst dit: correctieverplichting of naheffing
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Alleen: wel of geen dienstbetrekking
• Belastingdienst beoordeelt overeenkomst alleen op wel of geen dienstbetrekking/inhoudingsplicht voor opdrachtgever • Ook geen fictieve dienstbetrekking gelijkgestelde / thuiswerker • Niet: fiscale kwalificatie voor inkomstenbelasting (row of wuo)
• Ook geen uitkeringen, tenzij….
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Hoe lang zekerheid?
• Waarschijnlijk blijven voorbeeldovereenkomsten gedurende 5 jaar ‘geldig’ • Tenzij wet- en regelgeving wijzigen • Ook rechtspraak kan eea veranderen…
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Voordelen
• Meer ruimte voor sectorspecifieke afspraken • • •
Rekening houden met in sector gangbare termen, afspraken Sectorale wetgeving Maar ook algemene overeenkomsten kunnen worden voorgelegd
• Meer ruimte voor maatwerk • Minder administratie rompslomp • Zekerheid vooraf voor opdrachtgevers, voor alle zzp-ers (die hetzelfde werk doen)
• Maar wel medeverantwoordelijkheid (en risico) voor opdrachtgever
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Beoordelen van overeenkomsten
• ‘alle omstandigheden in onderlinge samenhang bezien’ • ‘intentie van partijen én feitelijke uitvoering’
• En waar moeten partijen dus ook zelf rekening mee houden bij het opstellen van overeenkomsten:
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
En wat zijn dan die omstandigheden? Persoonlijk arbeid verrichten • De opdrachtnemer mag zich niet of alleen met toestemming van zijn opdrachtgever laten vervangen. • De opdrachtnemer mag zich alleen laten vervangen door iemand uit een vaste groep van personen, • die de opdrachtgever zelf ook inschakelt en die de opdrachtgever uit dien hoofde kent.
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
En wat zijn dan die omstandigheden? Loon, beloning, voorzieningen • Er is een verplichting tot het betalen van loon. • De opdrachtnemer krijgt doorbetaald bij ziekte of vakantie. • De opdrachtnemer hoeft het werk niet gratis opnieuw te doen of gratis aan te passen als het niet voldoet aan de overeenkomst. • De opdrachtgever bepaalt de hoogte van de beloning voor de werkzaamheden. • De opdrachtgever is aansprakelijk voor de schade die een opdrachtnemer veroorzaakt in de uitoefening van zijn werkzaamheden. • De opdrachtnemer heeft geen beroepsaansprakelijkheidsverzekering. • De opdrachtgever zorgt voor gereedschappen, hulpmiddelen en materialen.
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
En wat zijn dan die omstandigheden? Gezag • De opdrachtgever geeft leiding en houdt toezicht op het werk van de opdrachtnemer. • De opdrachtgever geeft aanwijzingen aan de opdrachtnemer over bijvoorbeeld representativiteit, omgang met klanten, werktijden, kenbaarheid door middel van bedrijfskleding, logo’s op vervoermiddelen en visitekaartjes. • De opdrachtgever neemt klachten in behandeling over (het werk van) de opdrachtnemer. • De werkzaamheden die de opdrachtnemer verricht vormen een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering van de opdrachtgever. • De opdrachtnemer mag niet voor verschillende opdrachtgevers tegelijk werken.
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
En hoe lang gaat het beoordelen duren?
• 6 weken • Misschien korter • Misschien langer (als overleg ivm aanpassingen nodig is bijvoorbeeld)
• Medio oktober 2015 wil belastingdienst circa 40 voorbeeldovereenkomsten hebben gepubliceerd (vooral sectoraal, paar algemeen)
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
En tot die tijd? • Voorbeeldovereenkomst voor zzp-ers in de thuiszorg • Beoordeeld en goedgekeurd (geen dienstbetrekking) door Financiën • Wat is hier bijvoorbeeld in vastgelegd (en vormt dus een indicatie):
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Persoonlijk arbeid verrichten
• Bij verhindering moet opdrachtnemer zelf voor vervanging zorgen • Opdrachtnemer blijft dan tegenover opdrachtgever en klant verantwoordelijk • Opdrachtnemer mag ook voor derden werken • Maar niet werken voor klanten (in de huidige overeenkomst)
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Loon, beloning, voorzieningen • Opdrachtnemer factureert aan opdrachtgever obv het aantal gewerkte uren • Opdrachtgever faciliteert eventueel aanvullende diensten (vergaderruimte, cursussen, facturering) • Opdrachtnemer is verantwoordelijk en aansprakelijk voor kwaliteit werk/ zorg • En moet zorgen voor een beroepsaansprakelijkheidsverzekering • Opdrachtgever is niet aansprakelijk voor schade die opdrachtnemer heeft door een klant of derde
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Gezag
• Opdrachtnemer kan aanbod van opdracht weigeren • Opdrachtnemer is vrij te bepalen op welke wijze opdracht wordt uitgevoerd; maar • Opdrachtgever kan aanwijzingen geven in het kader van een overeenkomst van opdracht • Opdrachtgever blijft eindverantwoordelijke; maar • Opdrachtnemer heeft eigen verantwoordelijkheid richting klant en verleent de zorg in praktische zin zelfstandig En wat nog meer: • Duur overeenkomst bedraagt 1 jaar en wordt normaliter telkens stilzwijgend 1 jaar verlengd vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Hoe nu verder?
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Aanvraag en geldigheid VAR in 2015
• Verklaringen voor 2014 • Blijven geldig tot inwerkingtreding nieuwe wetgeving (2016) • Mits werkzaamheden in die periode gelijk blijven en onder gelijke omstandigheden worden uitgevoerd • Anders toch nog een nieuwe VAR (laten) aanvragen
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
Met het oog op 2016 • • • •
Inventariseren arbeidsverhoudingen en contracten Inhoud, duur, einddatum Contracten opzeggen? Aanpassen? Voorbeeldovereenkomst kiezen en/of aanpassen
• Is dat wat op papier staat ook de werkelijkheid? • Kan het de werkelijkheid zijn? • Bij werken via derden: Wat doen zij? Welke contracten? Onder welke condities wordt gewerkt? Welke betalingen?
vrijdag 25 september 15
© 2015 BDO
VRAGEN?
vrijdag 25 september 15
Pagina 32
© 2015 BDO
