DE WEEK VAN DE INTERN BEGELEIDER 2012 Maandag 5 november 2012: Hogeschool Windesheim Zwolle Dinsdag 6 november 2012: Fontys Hogeschool Tilburg
Woensdag 7 november 2012: Hogeschool Utrecht
Regiocongres Midden:
Utrecht
K E E W
Woensdag 7 november 2012
E D N A V N INTER IDER BEGELE
ER
MB 5-9 NOVE
2012
Hogeschool Utrecht locatie Domstad Koningsbergerstraat 9 3531 AJ Utrecht
Dit congres wordt mede mogelijk gemaakt door:
TIJDSCHRIFT INTERN BEGELEIDERS
REGIO MIDDEN: Hogeschool Utrecht, woensdag 7 november 2012 TIJD
ONDERDEEL
LOCATIE
SPREKER
ONDERWERP
09.00 - 09.30 uur
Ontvangst
Domstad
09.30 - 09.35 uur
Welkom
09.35 - 09.40 uur
Welkom
Zaal 0.51
Ton Smulders
Dagvoorzitter
Zaal 0.51
Spreker
Namens Hogeschool Utrecht
09.40 - 10.25 uur
Plenair 1
Zaal 0.51
Wim Meijer
Leraren begeleiden bij Passend onderwijs
10.25 - 11.00 uur
Plenair 2
Zaal 0.51
Kees van Overveld
Werken met een groepsplan gedrag
11.00 - 11.05 uur
Plenair 2
Zaal 0.51
Ursie Lambrechts
Uitreiking eerste exemplaar boek Groepsplan Gedrag
11.05 - 11.40 uur
Break
Domstad
11.40 - 12.25 uur
Parallel 1
Zaal 0.51
Monique Baard
SWPBS: een schoolbrede benadering voor gedrag
1.32
Jacques vd Born
Wat je moet weten over de meldcode
1.49
Ron Benjamins
Omgaan met weerstand
1.34-1.36
Pauline van Vliet
Krachtig rekenonderwijs creëren met ERWD
12.25 - 13.15 uur
Netwerklunch
Domstad
Guus Beenhakker
Twitter: een nieuwe informatiebron
13.15 - 14.00 uur
Parallel 2
Zaal 0.51
Peter Laros
Oplossingsgericht begeleiden
1.49
Sandra Koot
Hoe betrek ik ouders constructief als gedrag lastig wordt
1.34-1.36
Ilja Hoogenberg
Succesvol verrijken - hoogbegaafdheid
1.32
Mieke Urff
Passende compenserende hulpmiddelen bij dyslexie
Zaal 0.51
Bert Groeneweg
Begeleiden van effectief leerkrachtgedrag
1.32
Erna Broekman
Intervisie, daarmee help je je team vooruit
1.34-1.36
Sander Hurkmans
Coöperatief leren
1.49
Sonja de Lange
Handelingsgericht begeleiden
14.05 - 14.50 uur
Parallel 3
14.50 - 15.15 uur
Break
Domstad
15.15 - 16.00 uur
Plenair 3
Zaal 0.51
David Kranenburg
Ouderbetrokkenheid
16.00 uur
Afsluiting
Zaal 0.51
Ton Smulders
Dagvoorzitter
16.00 uur
Uitreiking boek
Domstad
Ron Benjamins
Omgaan met weerstand
SPREKERS Woensdag 7 november 2012 Ton Smulders - Dagvoorzitter Ton Smulders werkt als leerkracht en ICC’er in het basisonderwijs, maar is ook al jaren actief als professioneel muzikant, presentator en theatermaker. Sinds een aantal jaren organiseert hij de jaarlijkse onderwijsdag in Breda.
Wim Meijer Wim Meijer werkte aan de opleiding Pedagogiek en Onderwijskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij promoveerde op ‘diagnostiek en onderwijsinnovatie’, een onderzoek naar werkwijzen in de leerlingbegeleiding. In samenwerking met verschillende instellingen heeft hij het concept van consultatieve leerlingbegeleiding tot ontwikkeling gebracht. Ook na zijn pensionering participeert hij actief in praktijkprojecten op het terrein van passend onderwijs. Hij publiceert regelmatig; met name over de bijdrage van begeleiders aan professionalisering van leraren.
Leraren begeleiden bij Passend onderwijs Veel IB’ers vervullen de dubbelrol van leerkracht én IB’er. Op dit congres zullen we het expliciet hebben over de begeleiderrol van IB’er. Hoe kun je groepsleerkrachten zo goed mogelijk ondersteunen bij het passend maken van hun onderwijs? Eerst gaan we kort in op het brede takenpakket van veel IB’ers, op aantrekkelijke kanten van het vak en op de grote betrokkenheid van IB’ers met hun werk. Samen stellen we vast welke (soorten) taken de deelnemers vervullen binnen hun school. Zelf zal ik iets vertellen over mijn ervaringen als leerling, als begeleider en opleider / onderzoeker. Ik heb de indruk dat IBtaken grotendeels voortkomen uit tijdelijke onderwijsmodes. Dat roept de vraag op: wat zijn taken die nu eenmaal vervuld moeten worden in deze tijd en wat zijn taken die er echt toe doen als je passend onderwijs wilt realiseren. Daarmee belanden we bij de kern van de inleiding.
Kees van Overveld Kees van Overveld werkt ruim 28 jaar in het onderwijs. Hij is zijn carrière gestart als leraar en intern begeleider in het PO en SO. Sinds 1994 is hij werkzaam bij het Seminarium voor Orthopedagogiek. In die hoedanigheid is hij als coördinator van het Expertisecentrum Gedrag verantwoordelijk voor de inhoudelijke kwaliteit van de Masteropleiding Special Educational Needs.
Werken met een groepsplan gedrag Binnen passend onderwijs moet, net als bij de leervakken, planmatig worden gewerkt aan gedrag en sociaal emotioneel leren. Via het werken met een groepsplan gedrag kan aan deze eis worden voldaan. In deze lezing zal worden ingegaan op het groepsplan dat Van Overveld heeft ontwikkeld. Het groepsplan gedrag kent een gelaagde structuur: de aanpak voor alle leerlingen uit de groep, een specifieke, kortdurende interventie voor kwetsbare leerlingen en een langdurige interventie voor de leerlingen met ernstige gedragsproblematiek. Binnen het groepsplan gedrag is ruim aandacht voor ondersteuningsbehoeften van leraren en onderwijsbehoeften van leerlingen. Het groepsplan gedrag is een concrete uitwerking van het schoolondersteuningsprofiel: het geeft richting aan de basisondersteuning en de extra ondersteuning die scholen moeten bieden.
SPREKERS Woensdag 7 november 2012 Monique Baard Monique Baard werkte als leraar, AB’er cluster-4 en bovenschools gedragsspecialist in het sbo. Momenteel is zij werkzaam als trainer en coach bij PicaPedia. Zij is vanaf het eerste uur betrokken bij het ontwikkelen van SWPBS vanuit het landelijk kenniscentrum SWPBS. Zij begeleidt scholen bij het verbeteren van het pedagogisch klimaat en de professionalisering van het team, zodat scholen een Passend onderwijsaanbod kunnen bieden voor álle leerlingen. De oplossingsgerichte visie is hierbij een rode draad.
SWPBS: een schoolbrede benadering voor gedrag Schoolwide Positive Behavior Support oftewel SWPBS is een schoolbreed systeem voor het stimuleren van gewenst gedrag op school en het creëren van een positief schoolklimaat. De vaste onderdelen van het programma richten zich steeds op drie niveaus: de hele school, de afzonderlijke groepen en de individuele leerlingen. Het verbeteren van de samenwerking met ouders en (jeugd)hulpverlening is een belangrijke pijler van SWPBS. Deze workshop geeft een goed beeld van wat SWPBS precies inhoudt en hoe het implementatieproces binnen een school verloopt.
Jaques van den Born Na het VWO studeerde Jacques van den Born aan de pedagogische academie en rondde hij zijn opleiding orthopedagogiek leerstoornissen af aan de Rijksuniversiteit te Utrecht met als hoofdvakken diagnostiek en onderwijskunde. Vervolgens volgde hij een postdoctorale opleiding bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit te Groningen.Hij werkt als senior adviseur bij Edux Onderwijsadvies en is tevens directeur van het samenwerkingsverband WSNS en bestuurlijk adviseur Passend Onderwijs.
Alles over de Meldcode In een korte inleiding wordt aandacht besteed aan de redenen van invoering van een meldcode. De stappen die tijdens de procedure moeten worden gezet worden toegelicht en er wordt aandacht besteed aan de invoeringsprocedure van de meldcode op school. Met behulp van interactieve werkvormen gaan de deelnemers aan de slag met zaken als het signaleren door de leerkracht, communiceren met ouders en melden bij het AMK. De workshop biedt u voldoende informatie om daarna op school de invoering zelf ter hand te nemen.
Ron Benjamins is adviseur organisatieontwikkeling, communicatie en passend onderwijs en leidt IB’ers op aan de Inschool Academie.
Weerstand, nieuwe manieren van werken Als IB’er ben je vaak de kartrekker van vernieuwingen op school. Soms zien je collega’s veranderingen helemaal niet zitten. Ze reageren onverschillig, beginnen te keten, worden verontwaardigd of zelfs boos. Kortom: ze vertonen weerstand is. Hoe moet je daarmee omgaan? Ron Benjamins presenteert zeven manieren waarop je kunt reageren op weerstand van collega’s: wat je kunt doen, waarom het zou kunnen werken en je krijgt praktisch voorbeelden. En als toegift krijg je ook nog drie reacties op weerstand die bijna iedereen heeft, maar die meestal niet goed werken. Weerstand is niet te voorkomen en helemaal niet erg. Accepteer dat weerstand bestaat, blijf je collega’s serieus nemen en onderzoek wat je collega’s denken, voelen en willen. Dat maakt de kans het grootst dat je teamleden zich openstellen voor nieuwe manieren van werken.
SPREKERS Woensdag 7 november 2012 Pauline van Vliet Pauline van Vliet studeerde Orthopedagogiek in Leiden met als afstudeerrichting leerstoornissen. Ze heeft bijna 12 jaar ervaring als onderwijsadviseur (leerlingenzorg en schoolontwikkeling). Sinds 2009 werkt ze bij Edux Onderwijsadvies als rekenexpert. Daarnaast levert Pauline een bijdrage aan diverse landelijke rekeninitiatieven vanuit de PO-raad, SLO en FIsme (Freudenthal Instituut).
Krachtig rekenonderwijs creëren met ERWD (Ernstige Reken-/Wiskundeproblemen en Dyscalculie) Het protocol ERWD is op elke basisschool aanwezig,… maar dan? Welke kansen biedt het protocol om de leerkracht in de klas verder te helpen met het creëren van krachtige reken-wiskundelessen, zodat minder leerlingen (ernstige) rekenproblemen ontwikkelen? Deze lezing geeft antwoord op deze vragen, brengt u op de hoogte van achtergronden en nieuwtjes op dit vlak én zorgt ervoor dat u meer grip krijgt op de kansen die het drieslagmodel biedt.
Guus Beenhakker Guus is journalist. In de TIB-redactie is hij verantwoordelijk voor de pagina’s ‘Digitaal’ en ‘Nieuws Gemist’. Geheel in die lijn verzorgt hij ook de updates voor @redactieTIB, het twitteraccount van het blad. Tijdens de Week van de IB’er zal hij zich vooral richten tot mensen die meer over ‘Social Media’ willen weten. Naast TIB is Guus ook actief op redacties van Omroep Brabant en de LSVb.
Twitter: een nieuwe informatiebron. Guus twittert namens de redactie van TIB. Hij laat zien hoe dat in zijn werk gaat en wat jij voor informatie van Twitter kan krijgen. Door slim te Selecteren en te kiezen, komt er veel pasklare informatie vanzelf naar je toe.
Peter Laros Drs. PCM (Peter) Laros is werkzaam bij Fontys hogescholen. Hij verzorgt colleges, presentaties en geeft trainingen binnen de opleiding Master Special Educational Needs. In de afgelopen jaren heeft hij vooral geparticipeerd in de leerroute Interne Begeleiding. Peter is bijzonder geïnteresseerd in de kracht van interventies binnen gesprekken die vanuit een oplossingsgerichte houding worden vormgegeven. In zijn onderzoek staat deze thematiek centraal.
Wat maakt een oplossingsgericht gesprek krachtig Wat maakt een oplossingsgericht gesprek krachtig? Oplossingsgericht werken legt de focus op vier kernen die een rol spelen bij het voeren van een oplossingsgericht gesprek. De gespreksinterventies richten zich op: de toekomst en het zoeken naar handelingsalternatieven die passend zijn bij de ander, de verdere concretisering van situaties die helpen om deze mogelijkheden te zien / te ontdekken, het perspectief van de ander (leerkracht, kind, ouder) staat daarbij altijd centraal, het zoeken naar de positieve elementen in het huidige gedrag/de persoon, in de huidie omgeving of bij belangrijke anderen. In het gesprek ‘metselen’ de IB’er en de docent samen het muurtje dat voor stabiliteit zorgt en leidt tot vertrouwen en geplande acties die verandering in zich hebben. Samen ‘stenen leggen’ en stabiliteit creëren staat voor co-constructie. Je bouwt samen in het gesprek verder. Waarbij de IB’er afstemt en de passende vragen stelt en de docent de expertrol krijgt ten aanzien van zijn eigen mogelijkheden. Op welke wijze geef je co-constructie vorm? Zijn de vier kernen allemaal even belangrijk of zijn er preferente gebieden? Wat maakt een oplossingsgericht gesprek krachtig?
SPREKERS Woensdag 7 november 2012 Sandra Koot Sandra Koot werkte als leraar, RT’er, IB’er en AB’er binnen BaO, SBO en SO cluster 2-3-4. Van 2004 tot 2010 was zij voorzitter van de Landelijke Beroepsgroep voor intern begeleiders (LBib) en de Landelijke Beroepsgroepvoor ambulant begeleiders (LBab). Sandra Koot is eigenaar van Educote en voorzitter van de Stuurgroep Passend Onderwijs binnen CNV Onderwijs.
Hoe betrek ik ouders constructief als gedrag lastig wordt Meteen na een korte oriëntatie op ouderbetrokkenheid in het kader van handelingsgericht werken gaan we concreet aan de gang. Hoe zet u uw kwaliteiten effectief in om de ouderbetrokkenheid te optimaliseren en met de ouders een goede samenwerking realiseren op het gebied van het gedrag van hun kind? De workshop geeft de deelnemers inzicht hoe zij hun kwaliteiten effectiefkunnen inzetten om gedrag van de leerlingen te verbeteren en gedetailleerd uit te werken in actieplannen en nieuwe aanpakken, we zetten concrete stappen om ouderbetrokkenheid een structurele plaats te geven binnen uw werkzaamheden.
Ilja Hoogenberg Drs. Ilja Hoogenberg-Engbers is werkzaam als Specialist Begaafdheid in de praktijk Zicht op Onderwijs. Ook haar praktijk is gericht op het verzorgen van nascholing over begaafdheid voor leraren Primair Onderwijs. Zij schreef samen met Eleonoor van Gerven ‘Begaafd begeleiden’. Samen met haar is zij verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van de eenjarige opleiding Specialist Begaafdheid SE/ZOO®.
Succesvol verrijken - Hoogbegaafdheid Elke leerkracht die met begaafde leerlingen werkt, maakt het wel eens mee. Je kiest met veel zorg een volgens jou uitdagende en leuke taak uit voor je leerling en dan blijkt dat ‘het’ toch niet werkt. De leerling lijkt niet geboeid door de taak, het uiteindelijke product valt tegen, de leerling komt niet aan de taak toe en zo voorts. Aan jouw inspanning kan het niet liggen? Of toch wel? Heb je de goede dingen goed gedaan? Tijdens deze interactieve lezing gaan we in op drie aspecten: het uitdagend gehalte van de verrijkingstaak, het niveau van zelfstandigheid van de leerling en de manier waarop de leerling leert.
Mieke Urff Mieke Urff is themamanager Dyslexie bij de afdeling Onderzoek & Ontwikkeling van Dedicon. Was VO-docent, remedial teacher en dyslexiespecialist. Bij Fontys OSO is ze docent binnen de Master Special Educational Needs en begeleidt ze als consultant scholen bij de ontwikkeling en implementatie van Dyslexie- en Taalbeleid. Gespecialiseerd in de implementatie van het Protocol Dyslexie op klassenniveau.
Passende compenserende hulpmiddelen bij dyslexie U krijgt handvatten om zelfstandig en weloverwogen keuzes te maken en het duurzaam gebruik van het hulpmiddel te evalueren. Door middel van de demonstratie van de functies krijgt u een duidelijk beeld van de mogelijkheden om dyslectische leerlingen te ondersteunen bij verschillende leertaken. Kennis van de werking van deze functies stelt u in staat een middel te kiezen dat aansluit bij de ondersteuningsbehoefte van de leerling. Als IB-er bent u uiteraard nauw betrokken bij de keuze van hulpmiddelen. Ook krijgt u een korte uitleg over de diensten en producten van Dedicon, de leverancier van onder andere DAISY- Kurzweil- en Sprintbestanden. Tenslotte is er aandacht voor de wijze waarop u het gebruik van compenserende hulpmiddelen kunt opnemen in het dyslexieprotocol van uw school.
SPREKERS Woensdag 7 november 2012 Bert Groeneweg Bert Groeneweg studeerde onderwijskunde aan de Universiteit van Utrecht. Hij is momenteel onderwijsadviseur bij het Seminarium voor Orthopedagogiek FE Hogeschool te Utrecht. Hij is betrokken bij veel (onderwijs)initiatieven en is spreker op vele congressen en seminars.
Begeleiden van effectief leerkrachtgedrag De eisen aan onderwijs zijn steeds meer “opbrengstgericht” er is een afrekencultuur en scholen worden steeds meer aangesproken op wat werkt en op resultaat. Prestaties moeten omhoog en de druk op leerkrachten neemt toe. Wat kan een IB-er doen en adviseren aan de collega’s om te helpen een juiste keuze te maken voor die interventies die helpen.
Erna Broekman Erna Broekman is zelfstandig adviseur. Ze coacht en begeleidt medewerkers in het onderwijs. Haar expertise ligt bij het begeleiden van IB’ers. Verder ondersteunt ze MT’s en teams bij het realiseren van planmatig werken en coacht ze individuele medewerkers en teams. Erna ziet intervisie als een krachtig middel om binnen school te werken aan een professionele cultuur.
Intervisie, daarmee help je je team vooruit Om een antwoord te kunnen geven op passend onderwijs hebben veel scholen reeds de omslag gemaakt naar het werken met groepsplannen. Er is geleerd om te kijken naar onderwijsbehoeften van leerlingen. Heb jij als IB’er ook wel eens een teamplan gemaakt? Heb je wel eens gekeken op welke manier jouw teamleden ‘tot leren komen’? Ook leerkrachten hebben er behoefte aan dat zij zich gezien en gehoord voelen, met terughouding van oordeel. Waar lopen zij tegenaan bij de invoering van alle onderwijskundige ontwikkelingen en hoe ga je daar binnen je team mee om. Intervisie kan een bijdrage leveren aan teamleren. Middels intervisie kun je bereiken dat leerkrachten de veranderingen gaan zien als een kans om beter te worden in hun vak. Met je team werken aan een professionele cultuur vraagt ‘een houding van en met elkaar willen leren’. We kennen allemaal wel een bepaalde intervisiemethodiek. Binnen de workshop wil ik met de groep verkennen op welke manieren intervisie binnen je eigen team nog meer is in te zetten en welke rol jij als IB’er hierbij kunt vervullen.
Sander Hurkmans Sander Hurkmans werkt als trainer / adviseur bij Bazalt. Hij is als procesbegeleider en coach betrokken bij schoolontwikkeling, maar ook als trainer opgeleid in coöperatief leren volgens de methode van Dr Kagan. Daarnaast past hij Kagans inzichten toe in zijn trainingen en is hij als docent verbonden aan de Bazalt Academie voor trainingen coöperatief vergaderen en leiderschap. Eerder werkte Sander in het speciaal onderwijs en VMBO als leerkracht en ambulant begeleider.
Driedubbele opbrengst met Coöperatieve Leerstrategieën Met coöperatieve Leerstrategieën bereikt u een driedubbele leeropbrengst: 1. hogere leeropbrengsten - 2. meer sociale verbondenheid - 3. een goed georganiseerde klas. Coöperatieve leerstrategieën zijn een manier om uw onderwijs vorm te geven, die u in staat stellen echt invulling te geven aan opbrengstgericht werken. Het stelt leerkrachten in staat om verschillen tussen leerlingen te gebruiken om de leerervaring te versterken. In deze workshop maakt u kort kennis en ervaart ook zelf, wat coöperatief leren zo sterk maakt en hoe het zich onderscheidt van samenwerkend leren. Coöperatieve leerstrategieën zijn gebaseerd op de uitgangspunten van Dr. Kagan.
SPREKERS Woensdag 7 november 2012 Sonja de Lange Sonja de Lange heeft een brede ervaring binnen het primair onderwijs. Zij was werkzaam in het regulier en speciaal basisonderwijs als leerkracht, intern begeleider, directeur en onderwijsadviseur. Haar kracht ligt in het realiseren van werkbare onderwijsverbeteringen in scholen en samenwerkingsverbanden. Zij is projectleider van het project Afstemming waarin een integraal ontwikkelingsproces rond leerlingenbegeleiding binnen een SWV wordt gerealiseerd. Tevens is zij betrokken bij de ontwikkeling van de 1-zorgroute in opdracht van WSNS+.
Handelingsgericht werken Over het algemeen worden allerlei goedbedoelde interventies toegepast. De IB voelt zich competent wanneer de toegepaste technieken tot het gewenste resultaat leiden. Echter wanneer de IB als reactie krijgt “Geef me nu gewoon maar wat goede tips, in plaats van al die vragen” of “Ik heb dat allemaal al geprobeerd en gedaan, maar dat schiet niet echt op hoor, weet jij nou hoe het verder moet?” reageert de IB teleurgesteld of zelfs wanhopig. Je manier van begeleiden kan bij de één effectief zijn en bij de ander totaal niet werken, hoe komt dat? Het antwoord is simpel: “Omdat mensen verschillen”. De ene leerkracht is de andere niet, er zijn verschillen in competentie, motivatie en zelfvertrouwen. Je krijgt handvatten om meer inzicht te krijgen in de verschillende ondersteuningsbehoeften van je collega’s zodat je daar ‘handelingsgerichter’ mee om kunt gaan.
David Kranenburg David Kranenburg is actief in de Stichting Actief Ouderschap, omdat kinderen het beter doen op school als hun ouders betrokken zijn. En als onderwijsgevende kun je ervoor zorgen dat ouders betrokken blijven. Met 21 jaar ervaring als schoolleider wil hij de mindset van het onderwijs veranderen, inspireren en “awareness” kweken. Bewustwording dat kinderen het beter doen als de ouders betrokken zijn en dat wij daarin het verschil kunnen maken!
100% ouderbetrokkenheid, tips en tools om op school aan de slag te gaan! Scholen kunnen op allerlei manieren werken aan het vergroten van ouderbetrokkenheid. In het Almeerse project “Samenwerken aan leren, didactisch partnerschap” hebben verschillende basisscholen kunnen experimenteren met zeer uiteenlopende activiteiten om ouders te betrekken. Met de succesvolle voorbeelden van de Almeerse scholen is uiteindelijk een tool ontwikkeld waarmee een school op planmatige en gestructureerde wijze de ouderbetrokkenheid kan benaderen. De Stichting Actief Ouderschap hanteert deze werkwijze inmiddels op PO en VO scholen in het hele land. In deze workshop krijgt u veel praktisch toepasbare voorbeelden uit de dagelijkse onderwijspraktijk en een tool om uw eigen situatie met betrekking tot de ouderbetrokkenheid onder de loep te nemen.
