Wanneer bent u aan zet? Cruciale beslismomenten voor pensioenfondsbesturen
versie 2, december 2013
02/12
Inhoudsopgave
1
Beslismomenten op een rij
1.1
Lijst met afkortingen
2
Stap 1: pensioenleeftijd naar 67 jaar
2.1
Planning besluiten in derde kwartaal 2013
2.2
Planning voor het vierde kwartaal 2013
3
Maatwerk op weg naar nieuw pensioencontract
2013
Voorbereidingen nieuw contract 8
3.1
Maatwerksessies in het derde en vierde kwartaal 2013 8
3.2
Laatste maatwerksessie in het vierde kwartaal 2013 en in het eerste kwartaal 2014
2014
Besluiten nieuw contract 9
3.3
Duidelijkheid in eerste kwartaal 2014
3.4
Uitwerking in tweede kwartaal 2014
3.5
Details in derde & vierde kwartaal 2014 9
4
Schematisch stappenplan voor overgang naar nieuw pensioencontract
Wanneer bent u aan zet?
5
5 6
7
7 8
8
9
9
10
03/12
04/12
1. B eslismomenten op een rij
Mouwen opstropen Stroopt u de mouwen op in het kader van het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK)? In samenwerking met de werkgroep Pensioenakkoord van de Raad van Advies van Syntrus Achmea bieden wij u daarvoor deze gids aan. In november 2013 gaf staatssecretaris Klijnsma aan dat zij het wetsvoorstel uiterlijk 31 januari 2014 aan de Tweede Kamer stuurt. De ingangsdatum blijft wel 1 januari 2015. U heeft daardoor minder tijd om de nieuwe regels te verwerken voor uw fonds. Er komt veel in korte tijd op u af. In deze gids staan daarom de beslismomenten per kwartaal tot 2015 op een rij. Wij ondersteunen u hiermee in deze complexe periode. Verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen Het aanpassen van de verplichtstelling in verband met de verhoging van de pensioenleeftijd kost veel tijd. Om de verplichtstelling te behouden, moet het wijzigingsverzoek zo snel mogelijk bij het ministerie liggen. Fondsen die voor 2014 nog uitgaan van een een pensioendatum op 65 jaar, moeten dit traject uiterlijk medio 2014 opstarten. In deze gids zien we een besluit over de hoogte van de pensioenrichtleeftijd daarom als eerste stap.
Samen optrekken De effecten van de keuze voor een nieuw pensioencontract zijn verstrekkend. Dat realiseert u zich terdege. De werkgroep van de Raad van Advies raadt aan dat sociale partners en besturen samen optrekken in het proces naar een nieuw contract. Een deel van de fondsen heeft hier inmiddels voor gekozen. Tot nu toe hebben zij hier positieve ervaringen mee. Opzet van deze gids Deze versie van de gids bestaat uit twee delen: in het eerste deel bespreken we de pensioenleeftijd (hoofdstuk 2). U heeft namelijk enige keuzevrijheid. Daarna volgen de aanpassingen van de pensioenregeling bij de opmaat naar een nieuw pensioencontract. In het derde hoofdstuk staan ook richtdata voor sociale partners en besturen: welke partij moet beslissen en waarover precies? We zetten het per onderwerp en per kwartaal voor u op een rij. Het tweede deel omhelst een schematisch stappenplan voor de overgang naar een nieuw pensioencontract (hoofdstuk 4). Hier omschrijven we de regeling voor 2014, de gerelateerde governance aspecten en de mogelijke risico’s bij overgang naar een nieuw pensioencontract.
1.1 Lijst van afkortingen AFM: Autoriteit Financiële Markten AFS: Aanpassingsmechanisme Financiële Schokken ANW: Algemene Nabestaande Wet AOW: Algemene Ouderdoms Wet a.o.: Arbeids Ongeschiktheid a.o.p.: Arbeids Ongeschiktheid Pensioen CDC: Collectief Defined Contribution DC: Defined Contribution DNB: De Nederlandsche Bank FTK: Financieel Toetsingskader
Wanneer bent u aan zet?
LAM: Leeftijds Aanpassings Mechanisme ML: Middelloon OP: Ouderdomspensioen pj: Per jaar PP: Partnerpensioen PW: Pensioenwet SZW: Sociale Zaken en Werkgelegenheid U.O.: Uitvoerings Overeenkomst U.R.: Uitvoerings Reglement WAO: Wet Arbeids Ongeschiktheid WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen WvB: Wet verplichte beroepspensioenregeling
05/12
2. S tap 1: pensioenleeftijd naar 67 jaar
Q1
2014 2013 • Vastlegging • Implementatie • Communicatie
Q4
• Uitgangs- en beslispunten
2015 2013
• Verzoek aan
Sociale Partners vaststellen regeling
Q2
• Wijzigen verplichtstelling (aanvraag) • Pensioenleeftijd vaststellen
Q3
Ondernemingspensioenfondsen en bedrijfstak pensioenfondsen krijgen in 2014 te maken met een versobering van het fiscale kader. Beroepspensioenfondsen krijgen daarmee in 2015 te maken. Sociale partners, en bij beroepspensioenregelingen de pensioenverenigingen, nemen het formele besluit hoe hiermee om te gaan. Maar de tijd die er is om te beslissen is heel kort. Per 2014 verhoogt de overheid namelijk de fiscale pensioenrichtleeftijd naar 67 jaar en verlaagt de maximumopbouw naar 2,15% voor middelloonregelingen en 1,9% voor eindloon regelingen. Gaat u de pensioenleeftijd verhogen en de opbouw verlagen? Er is wat ruimte om ervoor te kiezen de pensioenleeftijd op 65 jaar te handhaven. Het opbouwpercentage is dan 1,84%. Als er in uw regeling fiscale ruimte is in het partnerpensioen, dan is een opbouwpercentage van 1,9% mogelijk. U gebruikt daarvoor het verschil van 0,22% tussen de benutte fiscale ruimte voor partnerpensioen (70% van 1,84% = 1,29%) en de nieuwe fiscale ruimte voor partnerpensioen (1,51%). Dit is alleen een alternatief als sprake is van een nabestaandenpensioen op opbouwbasis. Maar per 1 januari 2015 versobert de ruimte voor pensioenopbouw verder. Al met al staat u aan de vooravond van een ingrijpend wijzigingstraject.
06/12
• Vastlegging • Implementatie • Communicatie
• Opleiding • Opstarten onderzoeken
• Besluitvorming • Wet- en regelgeving nominaal - reëel • Fondssituatie in kaart
Deel 3
Deel 2
2014
Pensioenregeling 2014 - aanpassing aan de versobering van het fiscale kader • pensioenrichtleeftijd • opbouwpercentage
Pensioenregeling 2015 - keuze voor een nieuw pensioencontract - aanpassing aan de verdere versobering van het fiscale kader • opbouwpercentage • pensioengevend loon Voor bedrijfstakpensioenfondsen geldt dat sociale partners in de bedrijfstak formeel het besluit nemen over de pensioenleeftijd en het opbouwpercentage. Na deze voorwaarde kunnen besturen een besluit nemen over het vervolgtraject. Voor ondernemingspensioenfondsen geldt dat de werkgever samen met vakbonden of de ondernemingsraad een besluit neemt. Voor beroepspensioenfondsen besluit de beroepspensioenvereniging. In de praktijk trekken sociale partners en pensioenfondsbesturen vaak samen op bij het nemen van dit belangrijke besluit.
P e n s i o e n b o x
2.1 Planning besluiten in derde kwartaal 2013
2.2 Planning voor het vierde kwartaal 2013
Mocht de besluitvorming uit het derde kwartaal in 2013 nog niet voltooid zijn, dan wijzen we u nogmaals op de te nemen besluiten. Besluitvorming bestuur over uitvoerbaarheid van de regeling (premie) vaststellen fondsdocumenten plus (eventueel) ALM plus informeren belanghebbenden (bestuur). Nadere besluiten moeten onder andere genomen worden over: Omzetten OP65 naar OP67 (bestuur).
Vaststellen fondsdocumenten plus (eventueel) een Asset Liability Management studie laten uitvoeren en het informeren van belanghebbenden (bestuur). DNB heeft aangegeven dat in principe (als er geen structurele wijziging is van het bestaande beleid) voor 2013 en 2014 geen Continuïteits Analyse meer hoeft te worden uitgevoerd 1
• Vervroegen van de pensioensingangsdatum (bestuur) • Uitstellen van de pensioensingangsdatum (bestuur)
Beroepspensioenfondsen kunnen in één stap aanpassen De begrenzing van het Witteveenkader geldt voor beroepspensioenfondsen vanaf 2015. De opbouw per jaar mag dan niet hoger zijn dan het fiscaal maximale opbouwpercentage. De pensioenrichtleeftijd moet in beginsel 67 jaar zijn. Dit betekent dat de beroepspensioenvereniging de pensioenregeling in een stap kan aanpassen per 2015. Het is niet nodig dat in twee stappen te doen. Wel belangrijk is om in de gaten te houden dat als de regeling per 2015 niet voldoet aan het fiscale kader, de premie niet meer aftrekbaar is. Ook de verplichtstelling komt te vervallen als de regeling niet voldoet aan het fiscale kader.
Advies: wijzig verplichtstelling snel Voor verplichtgestelde bedrijfstakpensioenfondsen en beroepspensioenfondsen is tijdige wijziging van de verplichtstelling van groot belang. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) kan de verplichtstelling wijzigen op aanvraag van sociale partners in de bedrijfstak of op verzoek van de beroepspensioenvereniging. De aanvragers moeten dan aantonen voldoende representatief te zijn. Dat is veelal een bewerkelijk traject dat standaard een half jaar duurt. Maar de termijn van een half jaar kan gemakkelijk uitlopen tot een jaar als SZW om nadere informatie vraagt en als er zienswijzen worden ingediend. Als de verplichtstelling niet tijdig wijzigt, loopt het fonds een risico dat werkgevers weigeren de premie na 65 jaar te betalen. Onwenselijk, want werknemers bouwen wel pensioen op als ze doorwerken. Bedrijfstakpensioenfondsen adviseren we dan ook dringend de aanvraag tot wijziging van de verplichtstelling zo snel mogelijk in te dienen. Beroepspensioenfondsen hebben nog iets langer de tijd, maar ons advies aan hen is om uiterlijk in mei 2014 het verzoek in te dienen. Syntrus Achmea kan zo nodig ondersteunen bij de aanvraag tot wijziging van de verplichtstelling.
1
Wanneer bent u aan zet?
DNB Factsheet Overgangsjaar 2014 - pensioenfondsen 8 juli 2013
07/12
3. Maatwerk op weg naar nieuw pensioencontract
2013 voorbereidingen nieuw contract 3.1 Maatwerksessies in het derde en vierde kwartaal 2013 Om u te helpen bij het nemen van beslissingen, kan Syntrus Achmea voor u een aantal maatwerksessies organiseren. Samen met de andere leden van uw bestuur kunt u zo de juiste beslissingen nemen voor uw fonds. Allereerst onderzoekt u de mogelijkheden voor uw fonds binnen de wet- en regelgeving, daarna geven wij u inzicht op basis van een analyse van uw deelnemersbestand. Vervolgens bepaalt u uw visie. Daarna laat u de risicobereidheid van uw deelnemers onderzoeken. Tot slot kijkt u naar uw eigen risicohouding. We werken het hieronder voor u uit.
• Mogelijkheden binnen wet- en regelgeving
(bestuur) U verkent de mogelijkheden van een nieuwe pensioenregeling tijdens een Syntrus Achmea maatwerksessie voor de leden van uw fondsbestuur. In deze sessie bespreken we met u de dan bekende nieuwe wet- en regelgeving. Wij bespreken dan ook met u wat het schrappen van het plan tot invoering van het reële contract voor dit proces betekent (zie hiervoor hoofdstuk 2, bladzijde 6).
• Analyse van het deelnemersbestand (bestuur)
Daarna analyseert Syntrus Achmea op uw verzoek snel en effectief uw deelnemersbestand. U heeft ongetwijfeld een beeld bij de deelnemers van uw fonds. Toch is het is essentieel dat u voor het vaststellen van een nieuwe pensioenregeling een update van deze analyse uitvoert. U heeft immers actuele informatie nodig om de juiste besluiten te nemen voor een nieuwe pensioenregeling. Wat is bijvoorbeeld de beste hoogte van een eventuele franchise? Is het wenselijk om uw regeling te maximeren? En op welke wijze geeft u het nabestaandenpensioen vorm? De analyse van het
08/12
deelnemersbestand geeft u snel informatie over de actuele samenstelling van uw deelnemersbestand. U krijgt inzicht in en uitleg over onder andere de ontwikkeling van het aantal actieven, gepensioneerden en slapers in uw bestand, de verdeling naar inkomensklassen en naar fulltimers en parttimers.
• Visie en oriëntatie (bestuur)
Tijdens een of meer maatwerksessies behandelen we alle voorgaande onderdelen uit de voorbereidingsfase van onze Pensioenbox 2013.
• Uitkomsten onderzoek risicobereidheid
deelnemers (bestuur) U beschikt na afloop van een onderzoek naar de risicobereidheid van uw deelnemers over een breed gedragen risicohouding voor uw pensioenfonds. U heeft zicht op belangrijke afwegingen tussen ambities, risico’s en kosten. Maar ook op factoren als beleggingsovertuigingen en de complexiteit van het pensioenbeleid. De risico houding geeft richting en houvast bij het maken van beleidskeuzes en dient als uitgangspunt voor uw nieuwe pensioenregeling en uw ALM-studie.
3.2 Laatste maatwerksessie in het vierde kwartaal 2013 en in het eerste kwartaal 2014 • Beslissingsmodel risicohouding fonds (bestuur)
Syntrus Achmea heeft een nieuwe aanpak ontwikkeld voor het vaststellen van uw risicohouding als fondsbestuur. De aanpak maakt gebruik van individuele vragenlijsten en een workshop met een interactief beslissingsmodel.
2015 2013
ek aan e Partners ellen ng
Q2
gen ichtstelling raag) oenjd tellen
• Vastlegging • Implementatie • Communicatie
• Opleiding • Opstarten onderzoeken
• Besluitvorming • Wet- en regelgeving nominaal - reëel • Fondssituatie in kaart
2014
2014 besluiten nieuw contract Al vroeg in 2014 moeten sociale partners of de beroepspensioenvereniging of de werkgever samen met vakbonden of ondernemingsraad een besluit nemen over de toekomst van de pensioenregeling. Nadat daar duidelijkheid over is, kan het bestuur met de invulling hiervan aan de slag. We zetten de timing van de besluiten voor u op een rij.
3.3 Duidelijkheid in eerste kwartaal 2014 • duidelijkheid vanuit sociale partners of beroepspen-
sioenvereniging of werkgever en Ondernemingsraad over de regeling in 2015 (sociale partners) • dit betekent dat er op dat moment zicht moet zijn op de contouren van de nieuwe contractsmogelijkheid die het kabinet wil invoeren: de tussenvariant (zie hiervoor onder 2, bladzijde 6).
Deel 3
Deel 2
P e n s i o e n b o x
P e n s i o e n b o x
Deel 1
3.4 Uitwerking in tweede kwartaal 2014 • besluitvorming bestuur over uitvoerbaarheid van de regeling (bestuur) • premie • communicatiebeleid
3.5 Details in derde & vierde kwartaal 2014 • uitwerken nieuwe regeling op detailniveau
(bestuur) • voorbereiden implementatie nieuwe regeling (bestuur) • vaststellen fondsdocumenten plus ALM plus informeren belanghebbenden (bestuur)
Advies: vorm een werkgroep In 2013 en 2014 is er veel te doen. U heeft als pensioenfondsbestuurder de expertise, maar sociale partners of de beroepspensioenvereniging zijn om formele redenen op een aantal momenten aan zet. U staat voor de uitdaging goede, maar ook tijdige besluiten te nemen. Het is daarom van belang dat pensioenfondsbesturen en sociale partners effectief en efficiënt samenwerken. We adviseren daarvoor een werkgroep in te stellen met daarin vertegenwoordigers van sociale partners, pensioenfondsbestuur en deskundigen van de uitvoeringsorganisatie. De werkgroep kan een eerste oriënterende vergadering houden om vervolgens aan de slag te gaan met de dan bekende wettelijke mogelijkheden en de daarbij horende regelgeving. De werkgroep kan dan gezamenlijk komen tot een voorlopige voorkeur voor het nieuwe contract.
Wanneer bent u aan zet?
09/12
4. Schematisch stappenplan voor overgang naar nieuw pensioencontract
Stappenplan voor overgang naar nieuw pensioencontract Regeling 2014
Governance
I. Informatiefase:
I. Vaststellen pensioendatum 2014
I. Vaststellen wetgevend kader
Uitwerken rekenmodel en invulling overige besliselementen
Vóór 1-7-2013: vaststellen wel of geen pensioenrichtleeftijd 67 jaar voor 2014 Beroepspensioenfondsen kunnen deze keuze een jaar later maken.
Besluitvorming wetsvoorstel 2e Kamer afgerond.
Overleg Breed Beraad (Cao-partijen, bestuur en Pensioenraad) informeren over resultaten beslismodel
Als gekozen wordt voor pensioenrichtleeftijd 67, dan vóór 1-7-2013 traject voor wijziging verplichtstelling inregelen. Voor beroepspensioenregelingen kan het een jaar later vóór 1-7-2014.
9 juli: besluitvorming wetsvoorstel 1e Kamer afgerond.
II. V oorlopige besluitvorming: juni 2013 - januari 2014
II. M ogelijke wijziging verplichtstelling en vaststellen parameters 2014
II. Implementatie juli 2013 - juni 2014
Cao-partijen kiezen mogelijk op basis van risicobereidheid uit 1 van de 4 varianten
1-7-2013: indien van toepassing verzoek tot wijziging verplichtstelling ingediend. Beroepspensioenfondsen op 1-7-2014.
juli-augustus: notitie met informatie over bestuursmodellen beschikbaar voor besturen en Cao-partijen.
Bestuur bespreekt input hootskoolschets (elementen/ onderdelen) binnen de nieuwe regeling
Vóór 1-11-2013: Cao-partijen stellen parameters 2014 vast (opbouwpercentage; doorsneepremie franchise; maximum salaris). Ook deze deadline ligt voor beroepspensioenfondsen een jaar later.
Eind augustus: brochure over nieuwe bestuursmodellen vanuit Syntrus Achmea beschikbaar voor besturen en Cao-partijen.
Aan de hand van houtskoolschets kiezen Cao-partijen voor de contouren van de regeling 2015
Nov - dec 2013: bestuur stelt Regeling 2014 vast (incl. adviestraject deelnemersraad).
sept-nov 2013: discussies binnen bestuur en Cao-partijen over voorkeur nieuwe governance.
III. Toetsfase: december 2013 - april 2014
III. Regeling 2014 operationeel
Terugkoppeling voorlopige keuzevariant uit beslismodel en ingevulde houtskoolschets vertaald naar 2e peiling risicobereidheid deelnemers
1-1-2014: regeling 2014 operationeel.
Cao-partijen of beroepsvereniging stellen ambitieniveau en financiële middelen voor de nieuwe regeling vast (2015)
Q4 2013: besluitvorming nieuwe Governance binnen bestuur en Cao-partijen afgerond. Q1 2014: voorstellen uitwerken voor inrichting nieuwe Governance structuur voor eind maart 2014 en ter toetsing aanbieden aan DNB.
IV. Definitieve keuze: mei 2014 - juli 2014 Cao-partijen stellen definitieve keuze voor nieuwe pensioenregeling vast Bestuur stelt vast of nieuwe regeling uitvoerbaar is en of voldaan is aan evenwichtige belangenafweging Deelnemersraad brengt advies uit over nieuwe regeling
10/12
Q2 2014: effecten besluitvorming Governance geimplementeerd.
Regeling 2014
Governance
Bestuur stelt communicatieplan voor invoering nieuwe regeling vast
V. Implementatiefase: augustus 2014 - december 2014
III. Nieuwe Governance operationeel
Bestuur bepaalt risicoprofiel, stelt Investment Policy Statements op en richt strategische beleggingsmix in
1-7-2014: nieuwe Governance volledig operationeel.
Bestuur stelt nieuwe pensioenreglement vast (eventueel inclusief adviestraject). Als besluiten na 1 juli 2014 worden genomen heeft het nieuwe Verantwoordingsorgaan geen adviesrecht, tenzij dat als bovenwettelijk adviesrecht aan het Verantwoordingsorgaan is toegekend. Bestuur initieert nieuw pensioencontract met Cao-partijen via uitvoeringsovereenkomst Communicatieplan voor invoering nieuwe regeling wordt uitgevoerd Administratie wordt aangepast voor nieuwe pensioenregeling
Mogelijke risico’s bij overgang naar nieuwe pensioencontract Onderkend risico
Mogelijke oplossing
Onzekerheid over effecten economische toekomst
In beslismodel meerdere economische scenario’s doorrekenen om daarmee de gevoeligheid van de varianten voor verschillende economische ontwikkelingen inzichtelijk te maken.
Niet aan verwachtingen deelnemers kunnen voldoen: onvoldoende matchen met wensen deelnemers
Deelnemers opnieuw enquêteren op basis van conclusies 1e enquête, voorlopige keuze en houtskoolschets.
Door uitstel oplevering wet- en regelgeving nemen de risico’s voor de implentatie toe: tijdig duidelijkheid hebben over wetgeving rond grote vraagstukken zoals discontovoet / toetsingsparameters (incl. afwikkeling herstelpad) / onzekerheden regeerakkoord, etc.
Uiterlijk 31 maart 2014 complete besluitvorming (inclusief Eerste Kamer) afgerond, omdat anders het traject voor de invoering van een nieuwe regeling per 1 januari 2015 niet realiseerbaar is.
Communicatierisico
Is de nieuwe regeling echt transparant en uitlegbaar aan deelnemers? Dit is voortdurend een aandachtspunt dat zich bij alle contractvormen voordoet.
Consistent en consequent extern toezicht en regelgeving (SZW/DNB/AFM)
Toetsingskader vaststellen en alleen achteraf (marginaal) toetsen of hieraan voldaan is. Dus geen tussentijdse rapportages. Daarnaast niet “tijdens de rit de spelregels aanpassen”, zoals onlangs bij de introductie van het “septemberpakket”.
Wanneer bent u aan zet?
11/12
Redactie Leden van de Werkgroep Pensioenakkoord, bestaande uit: Pensioenfondsen Jan van den Brink Bart Doets Elly Kwakkelstein Thérèse Schets Dick Slob Pieter Verhoog Jan Wevers Robert van der Weerd Syntrus Achmea Leo Blom Twan van Erp Jac Goetstouwers Jos Huisman Bert Jonker Guido Montulet Henk Prinssen Vragen over deze brochure kunt u stellen aan de secretaris van de werkgroep Pensioenakkoord van de Raad van Advies:
[email protected].
www.syntrusachmea.nl
