VROEGE VOGELS Handleiding kinderdagverblijven en consultatiebureaus
Vroege Vogels?
Deze handleiding hoort bij de campagne Vroege Vogels. Die campagne wil ouders bewustmaken van het belang van de kleuterschool voor hun kind en hen aanmoedigen om hun kind op tijd in te schrijven in de kleuterschool. Ook jij kunt een rol spelen in deze Vroege Vogels-campagne. Deze handleiding helpt je daarbij. De Vroege Vogels inspireren en zetten aan tot actie en dialoog. Vanaf september 2015 vliegen ze ook overal rond: in het kinderdagverblijf, in het consultatiebureau, thuis en in de kleuter - en lagere school. Ouders en kinderen zullen er dus snel vertrouwd mee zijn.
IN Deze handleiding vind je acties die jij kunt doen met de ouders en de kinderen: acties
die het belang van school en op tijd inschrijven benadrukken. Je vindt hier ook een overzicht van het campagnemateriaal en de timing om dat materiaal te gebruiken. Verderop lees je een woordje uitleg over de kleuterschool en over inschrijven in Nederlandstalige kleuterscholen in Brussel. Zo kan jij de ouders daarover ook informeren.
Voor wie?
Het voorschoolse luik van de campagne Vroege Vogels richt zich naar alle gezinnen met jonge kinderen tussen 1 en 2,5 jaar. Er is bijzondere aandacht voor kwetsbare gezinnen. Uit onderzoek blijkt dat kleuteronderwijs een belangrijke invloed heeft op de verdere schoolcarrière van kinderen. Kleuteronderwijs biedt positieve ontwikkelingskansen. Door zeer vroeg actie te ondernemen, voorkomen we schoolachterstand.
Acties met ouders
Het campagnemateriaal biedt mogelijkheden om met ouders een gesprek aan te knopen over de kleuterschool. De belangrijkste boodschap voor de ouders is: de kleuterschool is belangrijk voor de ontwikkeling van je kind. Daarnaast kan je de ouders ook informeren over: n n n
het belang om regelmatig naar de kleuterschool te gaan het inschrijvingsbeleid en de voorrangsregels het reilen en zeilen in een kleuterklas (belangrijk voor die ouders bij wie in het land van herkomst de kleuterschool niet bestaat)
Acties met KINDEREN
Vroege Vogels wil ook kinderen prikkelen. Op bladzijde 7 en 8 van deze handleiding staan spelletjes die jij of de ouders kunnen doen met de kinderen. We hopen dat je het materiaal en de ideeën uit deze handleiding zo veel mogelijk in je werking kunt integreren.
De timing In je communicatie naar de ouders zijn er 4 belangrijke momenten, acties en doelen: Moment
Actie
Doel
December (voor de kerstvakantie)
Geef sticker 2 mee.
• Boodschap van sticker 2 toelichten: kinderen ontwikkelen op de kleuterschool hun sociale vaardigheden. • Ouders herinneren aan de aanmelding voor een kleuterschool in januari. • Benadrukken dat de aanmeldingen moeten gebeuren voor alle kinderen van een bepaald geboortejaar (zie tabel blz. 5).
Februari (voor de krokusvakantie)
Geef sticker 3 mee.
• Boodschap van sticker 3 toelichten: de structuur en de praktische organisatie in een kleuterklas leren kennen. • Inschrijfopdracht herhalen voor de ouders: schrijf aangemelde kinderen in en/of haal weigeringsdocumenten in scholen waar het kind is aangemeld maar geen plek krijgt. Zo kom je wel op de wachtlijst van die school terecht. • Polsen bij de ouders hoe de inschrijving verloopt.
April (voor de paasvakantie)
Geef sticker 4 mee.
• Boodschap van sticker 4 toelichten: alle schooldagen op tijd naar de kleuterschool. • Inschrijfopdracht herhalen voor de ouders: de inschrijvingsperiode voor aangemelde kinderen is op dit moment afgelopen. Het is nu belangrijk om ouders zonder een plek te verwijzen naar de periode van ‘vrije inschrijvingen’ in mei. • Verwijzen naar de open inschrijvingen in scholen vanaf mei.
Begin oktober
02
• Geef de Vroege Vogels-tas (met slabbetje, vouwposter, sticker 1 en folders) aan ouders met kinderen geboren tussen 1 januari 20xx en 31 december 20xx (zie tabel blz. 5). • Geef uitleg over de vouwposter en de stickers. • Stel voor om de poster thuis op te hangen. • Vertel dat er nog 3 stickers volgen.
• De aandacht trekken van ouders met kinderen die zich in januari moeten aanmelden voor een inschrijving in de kleuterschool. • Ouders aanmoedigen om hun kind in te schrijven in een kleuterschool. • Ouders doen nadenken over welke kleuterschool ze voor hun kinderen willen. • Informeren over de inschrijvingsprocedure voor kinderen die broers of zussen hebben die al ingeschreven zijn in de kleuterschool: ouders eraan herinneren dat ze hun kinderen vroeger moeten aanmelden dan tijdens de gebruikelijke periode in januari, ook al zijn de ingeschreven broers of zussen nog niet gestart in de kleuterschool. • Het kind warm maken om naar de kleuterschool te gaan.
HET CAMPAGNEMATERIAAL 1. De vouwposter IK KOM ELKE DAG NAAR SCHOOL
VROEGE VOGELS MAKEN ZICH KLAAR OM NAAR SCHOOL TE GAAN
VROEGE VOGELS
Tekst op de achterkant: Je kind wordt groter. De kleuterschool is een belangrijke stap. Kinderen leren veel op de kleuterschool: samen spelen, zelfstandig werken, vriendjes maken en ruzie oplossen. Ze ontdekken de wereld en ze leren nieuwe woorden. Zoek je informatie over scholen en inschrijven? Kijk op www.inschrijveninbrussel.be. Hulp nodig? Praat met de begeleider in je kinderdagverblijf of de verpleegkundige in je consultatiebureau.
MAKEN ZICH KL AAR OM NAAR SCHOOL TE GAAN
VROEGE VOGELS VLIEGEN VROLIJK NAAR SCHOOL
VROEGE VOGELS VLIEGEN VROLIJK NAAR SCHOOL Op deze posters komen de vier stickers die je in vier fases meegeeft aan de ouders. Op de achterzijde van elke sticker staat een zinnetje dat kan dienen als ‘gespreksstarter’ tussen de ouder en het kind en tussen de ouder en jou. Wijs de ouders hierop. Ga eventueel in gesprek over het onderwerp.
OP SCHOOL MAAK IK VRIENDJES
MIJN BOEKENTAS STAAT AL KLAAR ELKE DAG LEER IK IETS NIEUWS
2. De stickers bij de poster voor ouders 1 ELKE DAG LEER IK IETS NIEUWs
Tekst op de achterkant van de sticker: Je gaat naar de kleuterschool! Je leert er elke dag nieuwe woorden. Of je doet een leuk spelletje. Of je hoort een mooi verhaal. Of je maakt een prachtig knutselwerkje.
Praat daarover met ouders van de toekomstige kleuters: Ken je kinderen die al naar school gaan? Hoe ervaren zij de school? Praat hier ook over met andere ouders.
2 OP SCHOOL SPEEL IK MET VRIENDJES
Tekst op de achterkant van de sticker: Je speelt met de andere kinderen in je klas. De juf of meester helpt je om lief te zijn voor hen. Zo maak je nieuwe vriendjes. Praat daarover met ouders van de toekomstige kleuters: Ken je kinderen die al naar school gaan? Hoe ervaren zij de school? Praat hier ook over met andere ouders.
03
3 MIJN BOEKENTAS STAAT AL KLAAR
Tekst op de achterkant van de sticker: Wat doet je kind op de kleuterschool? Vertel erover. Ga samen een boekentasje kopen! Praat daarover met de ouders van de toekomstige kleuters: Wat heb je allemaal nodig voor school/voor in de boekentas?
4 IK KOM ELKE DAG NAAR SCHOOL
Tekst op de achterkant van de sticker: Elke schooldag is belangrijk. Ook de dagen voor en na de vakantie. Breng je kind elke dag naar school. Dan mist het nooit de start of het einde van een thema of project.
Praat daarover met de ouders van de toekomstige kleuters: Tel samen met ouders en kind af tot de eerste schooldag: hoeveel dagen nog?
3. De poster om op te hangen in het kinderdagverblijf en het consultatiebureau Dit is dezelfde poster als de vouwposter voor de kinderen en de ouders. Plak de stickers van de vogels op deze poster, op het moment dat je de stickers meegeeft aan de ouders.
4. De CD met het campagnelied van Kapitein Winokio
IK WIL SCHONOA AR L 5. Het slabbetje Het slabbetje herinnert de ouders eraan dat ze hun kind binnenkort kunnen inschrijven in de kleuterschool.
04
Het Vroege Vogel-lied draagt bij tot een leuke en aangename sfeer in het kinderdagverblijf en in de wachtruimte van het consultatiebureau. Kinderen houden van muziek. Het lied is dan ook een prettige manier om kinderen te laten kennis maken met het thema ‘school’.
KAPITEIN WINOKIO ZINGT
HET VROEGE VOGEL LIED
DE OUDERS SENSIBILISEREN: ACHTERGROND EN DUIDING Kleuterschool = verplicht?
Kleuters moeten niet naar school van de overheid. Daarom vinden ouders misschien dat een poosje thuisblijven geen probleem is. Maar de kleuterschool is heel goed voor de ontwikkeling van je kind. Kleuters leren in de klas samen en zelfstandig spelen, ze leren vriendjes maken en ruzie oplossen, ze ontdekken de wereld en pikken heel wat nieuwe woorden op. Enige voorwaarde om naar de kleuterschool te gaan is de leeftijd (2,5 jaar). Zindelijkheid is geen voorwaarde. Je kunt de ouders wel informeren over de waarde van een goede en tijdige zindelijkheidstraining.
Belangrijk én fijn
Het kinderdagverblijf biedt kinderen een hoop prikkels om zich te ontwikkelen. Ouders horen van jou als professional wat hun kind allemaal al kan, waar het goed in is en dat de volgende stap de kleuterschool is. Spreek over de overstap. Benadruk dat de kleuterklas niet alleen belangrijk is voor de verdere ontwikkeling van hun kind, maar ook gewoon fijn is voor hun kind.
Voorwaarde overstap naar lagere school
De kleuterschool is dus niet verplicht vanuit de overheid. Maar een kind kan wel pas worden ingeschreven in het eerste leerjaar van het Nederlandstalig lager onderwijs als het minstens een jaar Nederlandstalig kleuteronderwijs heeft gehad. Bovendien zijn de plaatsen beperkt. Wie niet van in het begin naar de kleuterschool gaat, riskeert nadien geen plaats te hebben. Vroeg inschrijven in een kleuterschool is dus de boodschap.
Inschrijven in een kleuterschool
Op www.inschrijveninbrussel.be vind je: n informatie over de aanmeldings- en inschrijvingsprocedure n online tool om kinderen aan te melden n informatie over schoolkeuze n ondersteuningsmogelijkheden voor ouders • infomomenten • activiteiten om scholen te leren kennen • hulp om kinderen aan te melden
Belangrijke aandachtspunten:
GEBOOORTEJAAR AANMELDEN/ INSCHRIJVEN IN 2014 2016 2015 2017 2016 2018 2017 2019 2018 2020
1 Het geboortejaar is van belang voor de aanmelding/inschrijving in een kleuterschool, zie de tabel hierboven. Ook als het kind bijvoorbeeld geboren is eind 2014, en pas vanaf het schooljaar 2017-2018 naar school zal gaan, moeten de ouders het kind toch al aanmelden/ inschrijven begin 2016.
2 Als er al broertjes of zusjes zijn ingeschreven in een school, dan hebben ouders voorrang
in die school. De inschrijving moet dan wel al sneller gebeuren, namelijk in het najaar. Raadpleeg daarvoor de tijdslijn op de website www.inschrijveninbrussel.be en in de aparte folder over ‘Inschrijven in Brussel’.
3 Hulp nodig bij de inschrijvingen? Op www.inschrijveninbrussel.be vind je verschillende organisaties die helpen met aanmelden en inschrijven.
Naar een Nederlandstalige kleuterschool
‘Ouderbetrokkenheid’ en ‘taal’ zijn twee actiepunten in de Nederlandstalige kinderdagverblijven en consultatiebureaus. Veel kinderen hebben een andere thuistaal. De taalondersteuners van de Entiteit Gezin van de VGC en de taaladviseurs van het Huis van het Nederlands Brussel (‘Groeien in taal’) helpen bij de taalontwikkeling van kinderen in de kinderdagverblijven en de consultatiebureaus. Het is belangrijk dat de keuze voor een Nederlandstalige kleuterschool een weloverwogen beslissing is van de ouders. Daarnaast is het ook nuttig dat ouders zelf Nederlands kennen. Zo kunnen ouders maximaal aansluiten bij de schoolloopbaan van hun kinderen. Kinderen van Nederlandstalige ouders kunnen ook voorrang krijgen op school. Moedig ouders daarom aan om op tijd Nederlands te leren.
05
WAT GEBEURT ER IN EEN KLEUTERKLAS? Er bestaan al heel wat initiatieven en materialen die tonen wat kinderen in de kleuterklas allemaal doen en wat er allemaal gebeurt. Die kan je gebruiken om ouders verder te informeren en om voorbeelden te geven. Ù Zo kan je aan de ouders een vertelboek meegeven, zodat ze samen met hun kind kunnen ontdekken hoe het er in de kleuterklas aan toe gaat. Benadruk het belang van spelen en voorlezen voor de ontwikkeling van hun kind. Of moedig hen aan om in de bibliotheek enkele van de volgende boekjes uit te lenen:
• • • • • • • • • • •
De eerste schooldag van Milan – Kathleen Amant Anna in de klas – Kathleen Amant Wannes gaat naar school - Kathleen Amant Karel gaat naar school – Liesbeth Slegers Kiekeboe: hoe gaat het eraan toe in de kleuterklas – Liesbeth Slegers Pietepeuterklas – Betty Sluyzer Jules gaat naar school – Annemie Berebrouckx Mila wil naar school – Judith Koppens Pien en de juf – Judith Koppens Eerste schooldag! – Nick Turpin De school – Dick Bruna
Ù Bezoek samen met ouders en/of kinderen een school. Zo kunnen ze met eigen ogen zien dat de kleuters veel bijleren, gestimuleerd worden en veel kunnen spelen. Alle informatie over hoe en wanneer je scholen kunt bezoeken vind je op www.inschrijveninbrussel.be Ù Ouders kunnen met andere ouders over school praten in de Baboes, de ontmoetingsplaatsen in Brussel voor jonge kinderen (0-4 jaar) en hun ouders. Ù Op www.onderwijsinbrussel.be/vroegevogels vind je:
06
• de brochure ‘Naar een Nederlandstalige school in Brussel’ • het ‘Starterspakket: naar de kleuterklas’ • de reeks filmpjes ‘Een vlieg in de kleuterklas’
SAMEN DOEN MET KINDEREN
Enkele suggesties voor activiteiten:
1 Bewegen
Deze turnoefeningen zijn plezierig en kunnen aangepast worden aan ieders niveau. Je kunt ze ook ritmisch uitvoeren op muziek, als opwarming of relaxatie.
Doe het eitje Ga op je rug liggen en rol jezelf tot een bolletje.
Doe de vogel Strek je armen zijwaarts en fladder met je vleugeltjes.
Doe de flamingo Trek een been op en probeer je evenwicht te houden.
Doe de natte kip Schud je veren droog. Schud je hele lijf.
Doe de pinguin Zet je hielen tegen elkaar, kleef je armen tegen je zij. Wiebel rond in de leefruimte.
Doe de duif Beweeg je hoofd van voor naar achter.
2 Voorlezen
Zie suggesties boekjes blz. 6.
07
HET VROEGE Opstaan VOGEL opstaan LIED VAN KAPITEIN WINOKIO
Intro
& 44 ..
Strofe
&
B bm
C
œ œ œbœ œœœœ œ œ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ
∑
œ
1. Op -staan op- staan ik wil naar school gaan 2. Op -staan op- staan ik wil naar school gaan
F
∑
&
B b7
œ
an - ders kom we spe - len en
œ œ œ œ œ
G
op - staan
Cm
ma - ma pa - pa
A b7 2.
niet zing
op -
‰. r œ
tijd en
we we
A b7
-
n
F
bœ œ œ œ œ œ œ. œ bœ œ œ œ œ Ma - ma pa - pa
1.
F
op - staa
ik we
Cm
Ó.
œ
& œ b œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ . œ b œ ‰ . œr œ œ G
Ó.
Refrein
kun - nen vroe - ger op - staan ve - ters kno - pen jas aan kun - nen vroe - ger op - staan en al - le da - gen school - gaan
A b7
C
œ œ œ œ œ œ œ
A b7
œ
œ œ œbœ œ œ bœ œ œ
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
œ
Tan - den poet - sen ont - bijt We le - ren wij - ze ding - en
& bœ œ œ œ œ
œ œ œbœ œœœœ œ œ œ œ
C
Bad - je pak - ken ha - ren kam - men daar - na dik - ke bo - ter - ham - men wij - zer per se - con - de wij - zer we wor - den er
œ œ œ œ œ
F
B bm
C
œ œ œbœ œ œ bœ œ œ
C
W. Seresia
G7
op - staa
Cm
œ œ œ bœ œ œ Œ
-
ma - ma pa - pa
A b7 G 7 C m
we gaan naar school in een ka - ra - vaan
A b7
n
œ œ œ œ œbœ œ
œ
..
Œ
& œ œ œ œ œ b œ œ œ œ œ œ œ œ œ . œ b œ œ œ œ œ œ b œ Œ Œ œ œ œ œ œ œ œ . œ b œ ‰ . œr œ G
Cm
F
gaan naar school in een ca-ra-van ma-ma pa-pa op-staa
A b7
&œ œ
G7
Cm
œ œ œ bœ œ œ Œ
gaan naar school in een ka - ra - vaan
& 08
œ œ œbœ œœœœ œ œ œ œ
-
n ma-ma pa- pa op - staan
œ œ œ œ œbœ œ C
œ œ œbœ œ œ bœ œ œ
Cm
ma - ma pa - pa
œ
..
Œ
C
œ œ œbœ
..
v.u.: Eric Verrept, leidend ambtenaar, Emile Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel © 2015 – België
© 2015 Kapitein Winokio Bvba
œ œ
œœœœ
œ œ
F
op - staa
Outro
A b7 G 7 C m
B bm
G
œ œ œbœ
-
n
we
B bm C
œ œ bœ œ œ
Schrijf je eigen versie van het refrein of voeg een strofe toe. Film je groepje terwijl ze jouw versie van het nummer zingen of dansen. Upload je filmpje op sociale media. Voeg #vroegevogels #kapiteinwinokio toe.
