Vrijwilligers en herstelbemiddeling De vrijwilliger-bemiddelaaR
ERIK CLAES
ELKE EMMERS
EMILIE VAN DAELE - 2013
praktijkboek over de rol van de vrijwilliger-bemiddelaar ERIK CLAES
ELKE EMMERS EMILIE VAN DAELE - 2013 ONDERZOEKERS HUB
gefinancierd met PWO-middelen van de HUB in samenwerking met
ALBA, BEMIDDELINGSDIENST ARRONDISSEMENT LEUVEN (BAL) EN SUGGNOMÈ VZW. FORUM VOOR HERSTELRECHT EN BEMIDDELING
wetenschappelijk ondersteund door
LINC (LEUVENS INSTITUUT VOOR CRIMINOLOGIE), KULEUVEN
SITUERING
1 Dit vierde praktijkboekje richt zich tot bemiddelaarsteams, bemiddelingsdiensten en organisaties die een vrijwilligerswerking met vrijwilligers-bemiddelaars willen opstarten (of verder verfijnen). Het boekje gaat terug op de vrijwilligerspraktijk van de Bemiddelingsdienst van het Arrondissement Leuven (BAL). Het team dat bemiddelt in dossiers met minderjarige plegers heeft zijn vrijwilligerswerking ingebouwd in de bemiddelingsdienst en kiest ervoor kandidaat vrijwilligersbemiddelaars breed te werven, te selecteren, op te leiden, te trainen, te coachen en te ondersteunen. Zij kiest voor dit brede model. Recent heeft BAL ook geëxperimenteerd met het stage-model. Voor de invulling van de rol van de vrijwilliger-bemiddelaar kiezen we, in navolging van BAL, voor de brede versie, maar we hebben ook aandacht voor het stage-model. Voorliggend boekje situeert zich in een reeks van acht praktijkboeken. Tesamen vormen ze een handleiding in het opstarten en verder uitwerken van een vrijwilligerswerking. De inhouden van de boekjes zijn met elkaar verweven en bouwen op elkaar voort.
zicht op visie
Het eerste praktijkboek verankert de opstart en uitbouw van een vrijwilligerswerking in een brede visie op herstelrecht. Je ontdekt hoe je, als team of organisatie, je vrijwilligerswerking op verschillende manieren kan positioneren in het werkveld. Dit boek helpt je enkele doelstellingen voor een vrijwilligerswerking te formuleren, en dit vanuit een breed herstelrechtelijk verhaal. Je krijgt ook zicht op de meerwaarde van vrijwilligers.
2
kiezen voor vrijwilligers: troeven en tips
Dit tweede praktijkboekje geeft een overzicht van de kansen en meerwaarde, maar ook van de knelpunten en uitdagingen die de keuze voor een vrijwilligerswerking met zich meebrengt. Om als team, dienst of organisatie hier een weloverwogen keuze te maken, biedt dit boekje een houvast voor een evenwichtige afweging.
3
samen VERDER BOUWEN
4
DE VRIJWILLIGER-BEMIDDELAAR
Dit praktijkboekje focust op de rol van de vrijwilliger-bemiddelaar, zijn profiel, taken en verantwoordelijkheden en verhouding tot de professionele bemiddelaar.
5
de vrijwilliger - ondersteuner
Dit praktijkboekje biedt houvast voor het verder uitwerken van de rol van een vrijwilliger-ondersteuner. We hebben de rol van deze vrijwilliger toegespitst op de context van herstelgericht groepsoverleg.
6
DE vrijwilliger - agoog
Dit praktijkboekje legt de eerste contouren vast van vrijwilligers die acties ondernemen en vormingswerk opnemen in de context van herstelrecht en bemiddeling. We bieden ook een werktool aan om verder vorm te geven aan deze rol.
7
DE beleidsvrijwilliger
Dit praktijkboekje focust op de vrijwilliger die bestuurstaken opneemt, of die een beleidsbeïnvloedende rol wil opnemen. We staan stil bij de positionering en taken van de beleidsvrijwilliger. We hebben oog voor de verhouding van de beleidsvrijwilliger tot beroepskrachten. We onderzoeken hoe beleidsvrijwilligers kunnen bijdragen tot de doelstellingen van een vrijwilligerswerking
8
ETHISCH KOMPAS
Vrijwilligerswerk in de context van herstelrecht is niet ethisch neutraal. In dit boekje staan we stil bij een aantal richtlijnen die voortvloeien uit de grondslag van een gematigde visie op herstelrecht: het recht op een menswaardig bestaan.
Het derde praktijkboekje is bestemd voor teams, bemiddelingsdiensten, organisaties die een netwerk rond vrijwilligers willen opzetten. In een aantal stappen leer je hoe het werken met vrijwilligers ook een hefboom kan zijn om de krachten van organisaties te bundelen. Erik Claes, Elke Emmers en Emilie Van Daele - HUB
InhoudsopgavE
Positionering en doelstellingen
9
De opdracht en taken van de vrijwilliger-bemiddelaar
12
14
De verhouding tot de beroepskracht
16
Het profiel van de vrijwilliger-bemiddelaar
20
Van werving tot waardering
22
Enkele kanttekeningen
29
8
9
De vrijwilliger-bemiddelaar: concrete invulling
In dit praktijkboekje geven we een invulling van de rol van de vrijwilliger-bemiddelaar aan de hand van :
1 de positionering van zijn rol en de gekozen doelstellingen van de vrijwilligerswerking 2 de opdracht en taken van de vrijwilliger-bemiddelaar 3 de verhouding tot de beroepskracht 4 het profiel van de vrijwilliger-bemiddelaar 5 het proces van werving tot waardering 6 enkele kanttekeningen
10
11
positionering
POSITIONERING EN DOELSTELLINGEN
Denk eerst goed na over de vraag hoe je je vrijwilligerswerking met de rol van de vrijwilliger-bemiddelaar wenst te positioneren in het speelveld van conflictpartijen, burgers en gerechtelijke actoren. Stem de invulling van je vrijwilligersrol ook af op de doelstellingen waarop je je vrijwilligerswerking richt. Inspireer je hierbij op praktijkboek 1. Wees realistisch in je keuzes. Weeg hierbij meerwaarde en aandachtspunten af. (zie praktijkboekje 2)
12
De vrijwilliger-bemiddelaar past geheel in het kader van een gematigde visie op herstelrecht. Die rol is geknipt om de conflictpartijen te ondersteunen en van daaruit het perspectief van burgers en gerechtelijke overheden binnen te brengen. Met de vrijwilliger-bemiddelaar positioneer je je vrijwilligers als reisgezellen (zie praktijkboek 1). Je kan er ook voor kiezen om een vrijwilliger-bemiddelaar te laten getuigen over zijn ervaringen in de media, in scholen.
Dan schuift je vrijwilligerswerking op in de richting van een missiepost (zie praktijkboek 1). In dat geval krijg je een overlap met de rol van een vrijwilliger-agoog die burgers sensibilseert, of vormingswerk op zich neemt. Let er dan op dat je die rol helder krijgt, omdat die een ander profiel in het vooruitzicht stelt (zie praktijkboek 6).
doelstellingen Reflecteer bij de invulling en verfijning van deze vrijwilligersrol steeds op de doelstellingen die je met je vrijwilligerswerking beoogt. In een gematigde visie op herstelrecht kan de rol van de vrijwilliger-bemiddelaar bijdragen tot minstens zes doelstellingen.
· Een veerkrachtige samenleving zichtbaar maken. · De afhandeling van het conflict/delict terug in de samenleving plaatsen. · Bijdragen tot herstel van vertrouwen tussen samenleving en conflictpartijen. · De conflictpartijen aanmoedigen in participatief burgerschap. · De conflictpartijen begeleiden in hun verhouding tot justitie. · Het maatschappelijk draagvlak voor herstelrecht verbreden.
Vraag je bij elke doelstelling die je als team, dienst, organisatie hebt gekozen, hoe je vrijwilliger-bemiddelaar tot de realisatie van deze doelstelling kan bijdragen. Schaaf de taken, verantwoordelijkheden en het profiel van je vrijwilliger, indien nodig, telkens bij. 13
OPDRACHT EN TAKEN VAN DE VRIJWILLIGER
De kernopdracht van deze vrijwilliger bestaat erin kwaliteitsvol te bemiddelen tussen dader en slachtoffer van een delict. Dit impliceert dat de vrijwilliger op deskundige wijze de bemiddelingsmethodieken hanteert en dat hij daarin de nodige opleiding, training en coaching krijgt. Ook al is hij vrijwilliger, toch is zijn identiteit als bemiddelaar professioneel van aard. Die identiteit wordt gevormd door drie beginselen:
De kernopdracht van de vrijwilliger-bemiddelaar loopt gelijk met die van de professionele bemiddelaar. Hij heeft dezelfde beroepsidentiteit en draagt dezelfde deontologische verplichtingen.
· meerzijdige partijdigheid · vrijwilligheid van het bemiddelingsproces · vertrouwelijkheid van de bemiddeling
Concreet impliceert dit dat de vrijwilliger:
· een bemiddelingsdossier zelfstandig opneemt · afzonderlijke gesprekken met de partijen voert · de nodige telefoongesprekken voert · het bemiddelingsgesprek begeleidt bemiddelingsgesprek afrondt en een bemiddelings· het overeenkomst opstelt · deontologische afspraken ondertekent. Om kwaliteitsvol te kunnen bemiddelen dient de vrijwilliger m.a.w. te beschikken over een (beroeps)ethisch kompas. Het volgen van de deontologische code is daar een onderdeel van (zie praktijkboek 8). Daarnaast kunnen vrijwilliger-bemiddelaars ook ingezet worden om te modereren in HERGO’s. De methodische vaardigheden zijn hier immers gelijklopend met die van een bemiddeling.
14
15
VERHOUDING TOT DE BEROEPSKRACHT
In hun opdracht en taken, dat is reeds gezegd, delen vrijwilliger en professionele bemiddelaar dezelfde verantwoordelijkheden. Hun rollen overlappen elkaar in belangrijke mate. Toch hebben vrijwilliger en beroepskrachten hier ook specifieke verantwoordelijkheden. Ze vullen daarin elkaar aan.
gedeelde verantwoordelijkheid Het bemiddelingsaanbod door een vrijwilliger dient even kwaliteitsvol te zijn dan dat van een professional. Beiden beschikken over dezelfde basishoudingen en methodische vaardigheden. Zij dienen dezelfde deontologische verplichtingen (deontologische code, beroepsgeheim) na te leven.
specifieke verantwoordelijkheid van de vrijwilliger VERTREKPUNT De specifieke verantwoordelijkheden van de vrijwilliger vloeien voort uit de positie van de vrijwilliger: zijn inzet is vrijwillig en getuigt van maatschappelijk engagement. De vrijwilliger bemiddelt hier als medeburger, vanuit de samenleving en hij stelt hiervoor zijn vrije tijd ter beschikking. Die specifieke positie is een troef die de vrijwilliger in handen heeft om:
· Een veerkrachtige samenleving zichtbaar maken · De afhandeling van het conflict/delict terug in de samenleving plaatsen
· Bijdragen tot herstel van vertrouwen tussen samenleving en conflictpartijen
16
Ze ondertekenen daarvoor een afsprakennota. Zij dragen hier dezelfde verantwoordelijkheden. Het spreekt dan voor zich dat het bemiddelingswerk van vrijwilligers en beroepskrachten evenwaardig zijn. Als team dien je die boodschap goed en helder naar buiten communiceren.
· · ·
De conflictpartijen aanmoedigen in participatief burgerschap De conflictpartijen begeleiden in hun verhouding tot justitie Het maatschappelijk draagvlak voor herstelrecht verbreden.
De beoogde doelstellingen en de meerwaarde van de vrijwilliger in de realisatie van die doelstellingen brengen ook specifieke verwachtingen met zich mee. Ga als team, dienst of organisatie voor elke doelstelling na welke specifieke verwachtingen en verantwoordelijkheden deze doelstelling mogelijks met zich mee brengen voor de vrijwilliger-bemiddelaar. 17
Concrete verantwoordelijkhedeN · De vrijwilliger communiceert duidelijk aan de conflictpartijen zijn positie als vrijwilliger. Voor alle doelstellingen is het belangrijk dat hij zijn opstelling als gelijkwaardig medeburger in zijn houding zichtbaar maakt. Of je nu aan de vrijwilliger-bemiddelaar ook specifieke verantwoordelijkheden geeft in het vormgeven van het vrijwilligersbeleid hangt af van het soort van vrijwilligerswerking dat je kiest (over verschillende scenario’s van vrijwilligerswerkingen, zie praktijkboek 1).
· De vrijwillige inzet van de bemiddelaar brengt met zich
mee dat de verwachtingen naar dossierlast niet gelijk kunnen zijn met die van de professional. De vrijwilliger-be-
middelaar moet zijn tijd kunnen nemen. De vrijwilliger-bemiddelaar moet uit volle zin en in volle vrijheid bemiddelingsdossiers kunnen opnemen. De minimaal te behandelen dossiers kunnen niet gelijk lopen met die van de professional. Anders verliest de vrijwilliger zijn troef: zijn vrijwillige inzet uit engagement. Waar de ondergrens nu precies ligt, hangt af van context tot context. Het is belangrijk daar als team een consensus rond te vinden. Stel hier als team een realistische doelstelling in te behandelen dossiers door vrijwilligers. Stel een minimum vast per vrijwilliger en per vrijwilligersgroep. Betrek in dit beleid actief vrijwilligers.
specifieke verantwoordelijkheid van de professionele bemiddelaar VERTREKPUNT Professionals dragen een ruimere verantwoordelijkheid. Zij zijn verantwoordelijk voor de continuïteiten kwaliteit van de dienstverlening en zij garanderen dat alle doorverwezen dossiers worden opgenomen. 18
Concrete verantwoordelijkhedeN · Het team professionele bemiddelaars is verantwoordelijk voor de opleiding, voor het aansturen van training, coaching en verdere ondersteuning. · Eén professionele bemiddelaar is verantwoordelijk voor de training en coaching van één vrijwilliger-bemiddelaar. Hij staat mee borg voor de kwaliteit van het vrijwillige bemiddelingswerk · Verder dragen professionele bemiddelaars ook de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van meer algemene, administratieve en organisatorische taken.
· Professionals zijn open en transparant naar de vrijwilligers.
Zij zijn flexibel en maken ruimte voor bedenkingen en reflecties van de vrijwilliger over diens taken en opdrachten. Ze zijn daarbij bereid kritisch naar zichzelf te kijken. Toets deze concrete verantwoordelijkheden steeds af aan de draagkracht van je team, dienst of organisatie. Doe deze toets vanuit de achterliggende visie op je vrijwilligerswerking.
compementariteit tussen verantwoordelijkheden van vrijwilliger en beroepskracht De beroepskracht heeft vanwege zijn coachende rol en verantwoordelijkheid in de training een belangrijke ondersteunende verantwoordelijkheid ten aanzien van de vrijwilliger. Hij maakt het mogelijk dat de vrijwilliger-bemiddelaar zelfstandig kan bemiddelen en daarin voortdurend kan bijleren. Tegenover die complementaire verantwoordelijkheid van de beroepskracht staat respect vanwege de vrijwilliger. Een deel van dit respect bestaat erin in het vrijwilligersengagement een minimaal aantal dossiers op te nemen.
De vrijwilliger heeft vanwege zijn positie als geëngageerde medeburger ook een complementaire rol te spelen ten aanzien van de beroepskracht. Door zijn engagement en overtuigingen als burger wordt het bemiddelingsaanbod sterker verankerd in de samenleving. Om die reden is het belangrijk dat de vrijwilliger zijn engagement zichtbaar maakt. Hoe je als team die complementaire rol invult en in welke mate je daaraan verantwoordelijkheden koppelt, hangt af van je achterliggende visie op vrijwilligers, en de daarbij horende doelstellingen (zie praktijkboek 1). 19
profiel van de vrijwilligerbemiddelaar
De doelstelling van je vrijwilligerswerking en de troeven van vrijwillig engagement zijn hier richtinggevend. Om die reden bepalen de motivatie, persoonlijkheid en maatschappelijke betrokkenheid in belangrijke mate of de kandidaat-vrijwilliger in aanmerking komt voor het opnemen van een bemiddelaarsrol. Daarnaast zijn er ook nog praktische overwegingen die het profiel van de vrijwilliger-bemiddelaar inkleuren.
20
Motivatie
Persoonlijkheidskenmerken
Wil een vrijwilliger-bemiddelaar een belangrijke rol spelen in de realisatie van de bovenstaande doelstellingen dan zal zijn motivatie van doorslaggevend belang zijn. · de motivatie van de kandidaat mag de realisatie van de doelstellingen niet in de weg staan · hij moet bewust als vrijwilliger aan de slag willen gaan; deze intentie blijkt uit zijn engagement · hij maakt dit vrijwillig engagement steeds ‘zichtbaar’, door dit open te communiceren.
De kandidaat-vrijwilliger dient over een aantal basis vaardigheden, -houding en -kennis te beschikken die vereist zijn om zich verder te trainen tot een goede bemiddelaar. Deze vaardigheden en houding maken deel uit van de persoonlijkheid van de kandidaat en van zijn levenservaring. Zo dient een kandidaat:
Daarnaast kan men van kandidaat-vrijwilligers verwachten dat ze geboeid zijn door de methodiek van bemiddeling, door het in dialoog treden van partijen naar aanleiding van een conflict of strafbaar feit.
· enige luisterbereidheid voor de dag te leggen · over bepaalde communicatieve vaardigheden te beschikken · in staat zijn om zowel dader, slachtoffer als hun omgeving · ·
respectvol te benaderen los van de feiten bereid te zijn om het conflict terug te geven aan de partijen en niet zelf oplossingen aan te reiken open te staan voor feedback en kritische reflectie.
Praktische voorwaarden De praktijk toont dat het werk als vrijwilliger-bemiddelaar veel tijd en mentale energie vraagt van de bemiddelaar. De vrijwilliger dient dus voldoende tijd vrij te kunnen maken. Engagement van 8 uur per week. Ook vraagt het bemiddelingswerk voldoende flexibiliteit. Een vrijwilliger dient bereid te zijn zich al eens ’s avonds en in het weekend in te zetten. Inzetbaarheid ‘buiten de kantooruren’.
Vrijwilligers krijgen ook een intensieve training en opleiding die veel tijd en investering vraagt. Langdurig engagement (bijvoorbeeld gedurende 2 jaar). Tot slot kan het om praktische redenen goed zijn vrijwilligers te zoeken uit het gerechtelijke arrondissement van de dienst aangezien dat het werkingsgebied is. Lokale vrijwilligers aantrekken. 21
V A N WER V ING NAAR WAARDERING
werving
Stijl van werving
· Stem je stijl van werving af op je publiek dat je beoogt. · Maak je maatschappelijk project (visie op herstelrecht en rol van bemiddeling daarin) duidelijk zichtbaar en aantrekkelijk. Inspireer je daarbij op praktijkboek 1.
Werf en selecteer als team op een zorgvuldige wijze. Je hebt immers een duurzaam en kwaliteitsvol vrijwilligersbestand nodig. Bied de vrijwilliger een degelijke basisopleiding, coaching en ondersteuning gedurende zijn traject als bemiddelaar. Kom daarbij tegemoet aan de betrokkenheid van elke individuele vrijwilliger.
Wervingskanalen Er zijn diverse manieren waarop je vrijwilligers kan recruteren:
° ° ° ° ° ° ° °
bekendmaking op websites strooibriefjes verspreiden advertenties plaatsen affiches artikels in tijdschriften gemeenteblaadjes regiokranten sociale media, facebook
Maak ook gebruik van: en contactgegevens die de dienst zelf ter ° mailinglisten beschikking heeft ° de website van de eigen dienst ° de website van de verschillende steunpunten het vrijwilligersnet Toch blijft mond-aan-mond reclame nog een van de meest efficiënte en belangrijke kanalen. Heel veel mensen doen immers aan vrijwilligerswerk omdat ze persoonlijk gevraagd werden.
Je kan ook overwegen om het aanbod actief toe te lichten in organisaties, bedrijven, sportverenigingen, scholen.
22
23
Selectie Je selecteert kandidaat-vrijwilligers op basis van het hierboven omschreven profiel. Centrale bakens zijn:
· de zorg voor een kwaliteitsvolle aanpak van de be· ·
middeling (basishouding en vaardigheden) de doelstellingen van de vrijwilligerswerking (motivatie) het zorgzaam omgaan met de kandidaten zelf.
Niemand is er bij gebaat een engagement aan te gaan dat niet haalbaar is of hem niet ligt. Daarom is het belangrijk voldoende streng te zijn bij de selectie. Voer grondige gesprekken en maak duidelijk dat het om een veeleisend engagement gaat. Bespreek dus uitvoerig de verschillende voorwaarden. Je organiseert een infoavond voor alle geïnteresseerde vrijwilligers waar je de bemiddelingsprocedure en het
Opleiding en vorming vrijwilligersproject (visie, doelstellingen, manier van werken, etc.) zorgvuldig toelicht. Van in het begin maak je duidelijk wat er van een vrijwilliger verwacht wordt en wat de vrijwilliger van de dienst mag verwachten. Vervolgens stellen de vrijwilligers zich kandidaat per brief. Op die manier neem je kennis van de motivatie en schriftelijke vaardigheden van de kandidaat. De kandidaat reflecteert op deze manier ook meteen over zijn eigen motivatie, interesse en engagement. Na de brief volgt een kennismakingsgesprek waar je, in samenspraak met de vrijwilliger, nagaat of hij aan het profiel beantwoordt. Na dit kennismakingsgesprek beslis je over de toelating tot het volgen van de opleiding. Hou echter voor ogen dat de selectieprocedure hiermee nog niet is afgerond en communiceer dit duidelijk naar de vrijwilligers. Na de observatieperiode en de opleiding kunnen kandidaten nog steeds geweigerd worden. Beide zijn dus een leermoment en een filter om geschikte kandidaten te selecteren.
Ook de basisopleiding en training staan in het teken van de zorg voor: · een kwaliteitsvolle bemiddeling · de vrijwilliger · de doelstellingen van de vrijwilligerswerking Naast deze methodische training blijft de levenservaring, OBSERVATIEPERIODE Aan de basisopleiding gaat een observatieperiode vooraf. Elke vrijwilliger krijgt een coach toegewezen waarbij hij gedurende twee maanden bemiddelingsgesprekken volgt. Op deze wijze geraakt hij vertrouwd met de bemiddelingsOPLEIDING Na twee maanden observatie volgt een opleidingsweekend in een groep van 5 à 6 personen. Tijdens dit weekend maken de vrijwilligers kennis met de methodiek van bemiddeling. De focus ligt op praktijkoefeningen met bijzondere aandacht voor de houding en vaardigheden van een bemiddelaar.
24
Na dit weekend zullen enkele opleidingsavonden plaatsvinden waar bepaalde thema’s zoals jeugdrecht, slachtofferschap, daderschap, vereffeningsfonds, rapportage etc. aan bod
het karakter of de persoonlijkheid van elke vrijwilliger zeker zo belangrijk. Gelet op de doelstellingen van de vrijwilligerswerking dient men deskundige bemiddelaars op te leiden die tegelijk hun persoonlijkheid als vrijwillige medeburger in de bemiddelingspraktijk kunnen leggen. Of anders uitgedrukt, je vormt bemiddelingsvaardige vrijwillige medeburgers, geen onbetaalde professionele bemiddelaars.
praktijk en wordt de latere opleiding concreter en meer herkenbaar. Belangrijk hierbij is als team en als coach na te denken over hoe je dit communiceert aan de partijen. Geef ook aandacht aan een goede match tussen vrijwilliger en coach. kunnen komen. De focus ligt hier vooral op kennisoverdracht. Ook het vrijwilligerswerk op zich dient een belangrijke plaats te krijgen. Binnen de opleiding is dus ook plaats voor een bespreking van de visie, doelstellingen en meerwaarde van de vrijwilligerswerking en voor hoe men zich als vrijwilliger transparant kan presenteren Het is belangrijk dat dit gedeelte van de opleiding ook terugkeert tijdens intervisiemomenten met de vrijwilligers. 25
COACHING
TRAINING Na het opleidingsweekend start de individuele training met de persoonlijke coach. Indien de dienst het toestaat, is het goed te kiezen voor het principe: één vrijwilliger - één coach. Dat maakt de trainingsfase intensiever en korter. De vrijwilliger neemt samen met zijn coach dossiers op. Vanuit een observerende rol zal de vrijwilliger geleidelijk aan meer
en meer zelf aspecten van het bemiddelingsgebeuren opnemen om uiteindelijk volledig zelfstandig een bemiddeling te doen, in aanwezigheid van de coach. De vrijwilliger krijgt de kans om op zijn eigen tempo te leren.
VERKORT STAGEMODEL?
Verdere ondersteuning
Het is duidelijk dat het traject, zoals het hierboven is uitgeschreven, een tijdsintensief en langdurig proces is. Een dergelijk langdurig traject kan ook mogelijks de werkdruk van beroepskrachten extra verhogen.
De verdere ondersteuning van de vrijwilliger na diens opleiding is een belangrijk aspect van de vrijwilligerswerking.
In dit stagemodel loopt de vrijwilliger mee met zijn coach-bemiddelaar en leert aldus de methodiek van het bemiddelen aan. De coach-bemiddelaar staat dan ook in voor het overbrengen van alle vaardigheden en informatie die normaal gezien tijdens een opleidingsweekend zouden worden aangeleerd. Geleidelijk aan zal de vrijwilliger-bemiddelaar de taken van de professionele bemiddelaar overnemen tot hij uiteindelijk zelfstandig aan de slag gaat. Het stagemodel moet aangevuld worden met intervisiemomenten waar vrijwilligers samenzitten en leren hoe zij zich als vrijwilliger kunnen presenteren.
26
Kies voor: permanente coaching van de vrijwilliger door een · een professional · het organiseren van terugkomavonden · permanente vorming · materiële ondersteuning · een jaarlijks uitwisselingsgesprek tussen de vrijwilliger en de coördinator (leidinggevende van het bemiddelingsteam) Die keuze vloeit voort uit een permanente zorg voor een kwaliteitsvol aanbod, en voor de vrijwilligers zelf die respect, erkenning en waardering voor hun engagement verdienen.
De vrijwilliger-bemiddelaar krijgt tijdens zijn opleiding een coach toegewezen. Hij overlegt op regelmatige basis met zijn coach over het verloop van de bemiddeling. De rol van de coach is vooral ondersteunend en volgt het dossier op. De vrijwilliger kan voor niet dossier gebonden reflecties of problemen over zijn vrijwilligersengagement terecht bij zijn coach. Men beoogt best een coachingsbeleid uit te stippelen en haar beroepskrachten te trainen in coachingsvaardigheden.
Kies voor het principe één vrijwilliger - één coach. Dit betekent dat er voldoende coaches binnen het professionele team beschikbaar moeten zijn. De flexibiliteit van de vrijwilliger nodigt beroepskrachten uit om zich eveneens flexibel op te stellen in de coaching. Vanwege de professionele positie kent deze beschikbaarheid echter grenzen vanuit enkele belangrijke organisatieprincipes: TRANSPARANTIE De afspraken rond flexibiliteit van de professional dienen duidelijk te zijn voor alle vrijwilligers.
Coaching is geen louter eenrichtingsverkeer. De meerwaarde van vrijwilligerswerk ligt in de uitwisseling van perspectieven en ervaringen tussen professionals en vrijwilligers. De beroepskracht put inspiratie uit de interactie met de vrijwilligers. De reflecties stellen zowel de methodiek als het beleid veelvuldig in vraag. De verschillende posities die de vrijwilligers en de professionals bekleden in hun contacten met de partijen, werken confronterend en inspirerend.
GELIJKHEID Elke vrijwilliger heeft recht op dezelfde inspanningen van zijn coach. De afspraken hierover worden eenvormig gehanteerd.
27
TERUGKOMAVONDEN EN PERMANENTE VORMING Een aantal keer per jaar vindt er een terugkomavond plaats voor de vrijwilligers. De beroepskrachten staan in voor de organisatie en begeleiding van die avonden. De bijdrage van vrijwilligers in de voorbereiding ervan wordt gewaardeerd, maar is niet verplicht. De avonden beogen de capaciteiten van de vrijwilliger-bemiddelaar blijvend te stimuleren vanuit een groepsdynamiek. Tijdens deze avonden wisselen de vrijwilligers hun ervaringen uit in de vorm van intervisie. Bijkomend aan intervisie is er ruimte voor sprekers rond een bepaald thema, de terugkomavond verandert in een filosofisch café, etc. Deze terugkomavonden omvatten ook vrijwilligers die andere rollen bekleden. (bijvoorbeeld vrijwilligerMATERIËLE ONDERSTEUNING Kostenvergoeding en gsm Kies ervoor dat vrijwilligers geen eigen kosten maken voor hun vrijwilligersengagement. Dat laatste vloeit voort uit de erkenning voor hun uitgebreid engagement. Concreet betekent dit dat vrijwilligers hun verplaatsingskosten krijgen vergoed. Het is aan te bevelen vrijwilligers een gsm te geven. Op die wijze dragen ze geen eigen telefoonkosten en wordt hun privacy ten aanzien van de partijen behouden. Verzekering Sluit conform de regelgeving een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid en een verzekering tegen ongevallen af voor de vrijwillige medewerkers. 28
ondersteuners) die in dezelfde herstelrechtelijke context aan de slag gaan. Twee maal per jaar omvat de terugkomavond een ontspanningsmoment. Gezellig samenzijn en een gezamenlijke activiteit staan centraal. Waardering en erkenning van het vrijwilligerswerk krijgen er een plaats. Stel naast terugkomdagen alle relevante opleidingen, vormingsmomenten, studiedagen, etc. open voor de vrijwilligers. Afhankelijk van de relevantie voor hun vrijwilligerswerk komt het vormingsbudget van de organisatie hier in tussen. UITWISSELINGSGESPREK Een maal per jaar heeft de coördinator van de vrijwilligerswerking een uitwisselingsgesprek met elke vrijwilliger. Tijdens dit gesprek bespreekt men hoe de vrijwilliger zijn engagement ervaart. Wat zijn de uitdagingen? Waar liggen zijn noden en behoeften? Wat zijn aandachtspunten voor de bemiddelingsdienst en professionele team?
KANTTEKENINGEN 1. De vrijwilliger-bemiddelaar is geen betuttelende schoonmoeder Als actieve, geëngageerde burgers zijn vrijwilligers mogelijks geneigd om hun overtuigingen op te dringen aan de conflictpartijen. Het is niet omdat herstelrecht streeft naar het stimuleren van participatief burgerschap bij dader en slachtoffer, dat partijen daartoe verplicht zijn. Het is ook niet aan de vrijwilliger-bemiddelaar om zelf in te vullen wat concreet van die participerende burger verwacht wordt. Dat is aan de partijen om daar invulling aan te geven. Net als een professional dient de vrijwilliger-bemiddelaar het vrijwillige karakter van bemiddeling bewaken. Wel heeft de vrijwilliger hier een drempelverlagende opdracht
2. De vrijwilliger-bemiddelaar is geen hercules De vrijwilliger-bemiddelaar mag niet overladen worden met verantwoordelijkheden en verwachtingen. Zijn opdracht moet bewegingsvrijheid kunnen uitademen, want het is en blijft vrijwilligerswerk. Het realiseren van de doelstellingen van de vrijwilligerswerking rust dus niet op de schouders van elke vrijwilliger, maar is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het gehele team, dienst of organisatie.
3. De vrijwilliger-bemiddelaar dient gewoon zichzelf te zijn Hoe speelt een vrijwilliger het best zijn troeven uit? Los van het zichtbaar maken van zijn engagement, dient de vrijwilliger vooral trouw aan zichzelf te zijn.
29
30
31
