Vrijwillige bescherming steenuil en kerkuil

Jaarverslag

’ 11

Vrijwillige bescherming steenuil en kerkuil in Noord-Brabant

Voorwoord

Colofon

’ 11

Samenstelling en eindredactie

Coördinatiepunt Landschapsbeheer Foto’s

Harry Fiolet, Marco Renes, Anita van Dooren en Jochem Sloothaak

Dankzij de gegevens die de uilenwerkgroepen aanleverden, konden we weer een goed overzicht

maken van de ontwikkeling van de steen- en kerkuilenstand in Noord-Brabant. Met niet minder dan

Ontwerp en opmaak

Linda van Eijndhoven, Hans van Loon x-hoogte, Tilburg Drukwerk

Drukkerij Gianotten Uitgavedatum

april 2012 Uitgave

Stichting Het Noordbrabants Landschap Coördinatiepunt Landschapsbeheer

Deze pdf is interactief. Op pagina 4 bij de inhoudsopgave kunt u doorklikken naar

631 broedgevallen zet de opwaartse trend van de steenuil door. Ook de kerkuilen lieten een lichte toename zien, maar zijn de sterke terugval van 2009 niet te boven.

Door het werk van alle uilenbeschermers krijgen deze prachtige vogels van het landelijk gebied een

kans, maar krijgen we ook een beeld van de kwaliteit van de leefomgeving. Want zonder insecten geen

het desbetreffende hoofdstuk.

steenuilen en zonder veldmuizen geen kerkuilen.

Wij wensen u veel leesplezier!!!

Uilenbeschermers en gastgevers zijn zo op een heel bijzondere manier betrokken bij het wel en

wee van de uilen, maar ook bij de kwaliteit van hun eigen leefomgeving. Juist die betrokkenheid is

essentieel in een tijd waarin de natuurbescherming in Nederland weer onder druk lijkt te staan. Ik zeg nadrukkelijk “lijkt”, want uit de elk jaar weer opnieuw getoonde inzet van natuurvrijwilligers ontstaat een ander beeld.

Postbus 80, 5076 ZH Haaren Telefoon: 0411 66 40 10 E-mail: [email protected] Internet: www.brabantslandschap.nl

Jan Baan

Directeur Brabants Landschap

Bescherming Steenuil en Kerkuil in Noord-Brabant

Klik op de paginacijfers en ga naar het desbetreffende hoofdstuk

Inleiding

Inhoud

’ 11

Inleiding

33

>>>

Coördinatie en ondersteuning

44

>>>

om kasten voor de steen- en kerkuil te plaatsen, te

Omstandigheden seizoen

66

>>>

vrijwillige beschermers de ‘gastgevers’ van voorlichting-

De steenuil

88

>>>

medewerkers van het Coördinatiepunt Landschapsbeheer bij om te

De kerkuil

1616

>>>

Bijlagen

2323

>>>

In 2011 gingen ruim 250 uilenbeschermers op pad

controleren en te onderhouden. Daarnaast voorzien de

en informatiemateriaal. Waar mogelijk sprongen de veld

adviseren over erfbeplantingen of andere biotoopverbeterende maatregelen.

Zo kon wederom een compleet pakket aan hulpmiddelen aangeboden worden ten gunste van de steen- en kerkuil.

Het aanleveren van de gegevens is voor échte buitenmensen geen favoriete bezigheid. Toch waren eind 2011, nagenoeg alle resultaten van de kastcontroles binnen. Iedereen bedankt voor die bijdrage! Wij hebben er weer voor gezorgd dat al die

gegevens zijn verwerkt in dit jaarverslag. Zo draagt iedereen zijn steentje bij aan de Brabantse uilenbescherming.

Hoe dit allemaal georganiseerd wordt kunt u lezen in hoofdstuk 1. Het seizoen van vorig jaar was een

seizoen met extremen; Een record droog voorjaar,

gevolgd door een record natte zomer. Een uitgebreidere beschrijving van de weersomstandigheden is

te vinden in hoofdstuk 2. Welk beeld de verzamelde gegevens laten zien is te lezen in hoofdstuk 3 en 4. Per regio zijn van iedere uilenwerkgroep de resul-

taten weergegeven. Eerst gaan we in op het aantal broedgevallen en het broedsucces bij de steenuil

en vervolgens bij de kerkuil. De zogenaamde ‘olie-

vlekmethode’ die Brabantse groepen hanteren is we-

derom succesvol gebleken. In de bijlagen zijn tenslotte

de contactgegevens van de provinciale overleggroep en

de uilenwerkgroepen te vinden. Heeft u vragen of wilt u

bijdragen aan de bescherming van uilen, twijfel dan niet om contact met ons op te nemen!

3


Jaarverslag

Coördinatie en ondersteuning Organisatie netwerk In Brabant is een provinciedekkend netwerk van 68

uilenwerkgroepen actief dat zich inzet voor het behoud

van de steen- en de kerkuil. Het Brabantse uilennetwerk kwam in 2003 tot stand dankzij de grote inzet van een

aantal fanatieke uilenbeschermers. Deze ‘regiocoördinatoren’ (3 voor de kerkuil en 3 voor de steenuil) brachten

bestaande groepen samen en richtten nieuwe uilenwerkgroepen op. De algehele aansturing en coördinatie vindt plaats door het Coördinatiepunt Landschapsbeheer bij

het Brabants Landschap, (verder in dit verslag genoemd

Tot 2010 werd de provinciale jaaravond uilenbescher-

aanwezig zijn op de planlocatie

Echter vanwege het toegenomen aantal bezoe-

kelingen. Als blijkt dat er uilen

moet er gecompenseerd worden als

voorwaarde voor een bouwvergunning. Het Coördinatiepunt en de regiocoördinatoren adviseren en begeleiden de werkgroepen bij de invulling van deze compensatie.

Activiteiten groepen De combinatie tussen voldoende nestgelegenheid en

een goede leefomgeving zijn essentieel voor het behoud

takenpakket. Per regio (west, midden en oost) zijn regio-

vrijwillige uilenbeschermers een centrale rol. Zij onder-

coördinatoren vrijwillig actief die zorgen dat ze op de

hoogte zijn van de stand van zaken binnen ‘hun’ groepen. Daarnaast stimuleren zij de aanlevering van plaatsings-

en broedgegevens en ondersteunen de groepen daarin. In iedere regio is tevens een veldmedewerker van het Coör-

dinatiepunt werkzaam die contacten met groepen onderhoudt, voorlichting geeft en de verspreiding van materiaal (o.a. nestkasten) in goede banen leidt. De bovenge-

noemde personen komen circa twee keer per jaar bijeen in de Provinciale overleggroep steenuil en kerkuil (zie bijlage 1). Deze overleggroep draagt ideeën aan voor een

betere uilenbescherming en brengt zaken ter discussie die spelen in het veld. Hierdoor vormt de overleggroep

een belangrijk klankbord bij het bepalen van toekomstige activiteiten met betrekking tot uilenbescherming.

Ondersteuning groepen Het Coördinatiepunt stelt nestkasten voor beide ui-

lensoorten kosteloos beschikbaar aan de aangesloten

groepen. Voorwaarde is dat deze op geschikte locaties

worden gehangen, en worden onderhouden en gecontroleerd door de werkgroep. De locaties van alle nestkasten worden geregistreerd in een database. Voor groepen die nestkasten op lastig bereikbare plaatsen controleren,

worden valbeveiligingssets in bruikleen gegeven. Aangezien groepen ook onkosten maken voor zaken als houtsnippers, ladders, vergaderingen, nieuwsbrief, etc., ont-

vangen zij hiervoor een jaarlijkse bijdrage. Tenslotte wor-

den er heel het jaar door op verzoek, ‘gastgever-avonden’, lezingen of cursussen verzorgd.

Steeds vaker worden uilenwerkgroepen gevraagd om

Een vernieuwde avond op een nieuwe locatie

band met ruimtelijke ontwik-

als ‘Coördinatiepunt’). Coördinator Soortenbescherming, Jochem Sloothaak, heeft de uilenbescherming in zijn

4

gegevens aan te leveren in ver-

van de steen- en kerkuil. Hierin speelt het netwerk van zoeken bijvoorbeeld waar de uilen zich bevinden en of

nestlocaties ontbreken. Ten behoeve van de verspreiding worden inventarisaties gedaan. Om vast te stellen of

geplaatste kasten gebruikt worden, worden kastcontroles uitgevoerd. Uilenbeschermers geven ook adviezen en tips aan de ‘gastgevers’ met betrekking tot biotoopverbeterende maatregelen. In veel gevallen zal een veldmede-

werker van het Coördinatiepunt tijdens een keukentafelgesprek nadere uitleg geven over de beste maatregelen en of er subsidiemogelijkheden zijn.

Door deze activiteiten worden belangrijke gegevens ver-

zameld die onder andere dit jaarverslag tot stand hebben

ming gehouden in De Druiventros in Berkel-Enschot. kers waren we toe aan iets groters. Het afgelopen seizoen werd daarom de jaaravond in

theater ‘De Speeldoos’ in Vught gehouden. Nadat de avond was geopend door Jan Baan,

directeur Brabants Landschap, nam Jochem Sloothaak het woord om de mooie resultaten van het

seizoen 2010 te bespreken. Vervolgens nodigde vogelicoon Nico de Haan iedereen uit voor een vogelquiz.

Afgewisseld met verhalen werden vragen en antwoor-

den doorlopen. Het gaf een leuke, interactieve invulling

aan de avond. Dim Stoop gaf op de avond uitleg over zijn nieuwste uitvinding: uitloopstokken van druivenranken.

enthousiaste beschermers spelen een prominente rol in

mogelijkheden voor de jongen ontbreken. Voor iedere

het vergroten van draagvlak onder het publiek heeft de

Een handig hulpmiddel voor nestkasten, waarbij uitloop-

maakt. Graag horen wij hoe de ervaringen zijn. Jochem

Sloothaak beëindigde de avond met een reeks foto’s van geschikte en ongeschikte nestkasten. De foto’s toonden aan welke factoren van invloed zijn op de bezetting van nestkasten.

‘Uilenbeschermers van het jaar’ waren Maaike Riemslag

broedgegevens’. Na afloop van ieder seizoen worden

van Nico de Haan ontvingen zij een Oorkonde en de

de ingevulde formulieren opgestuurd naar het Coördi-

natiepunt, waar alles wordt ingevoerd in de provinciale

de werkgroep ‘Biodiversiteit’ van hun gemeente. Naast werkgroep ook concrete projecten uitgevoerd. Met het

uilenwerkgroep had hij twee uitloopstokken klaarge-

gebracht. Territoria, vrije broedgevallen, en broedgevallen in kasten worden geregistreerd in het ‘Invulformulier

’ 11

project ‘Erven in het groen’, werden ondermeer houtsin-

gels, hoogstamfruitbomen en knotbomen aangeplant in het leefgebied van de steenuil. De uilenwerkgroep orga-

niseerde informatieavonden voor gastgevers en verzorgde lessen op 3 basisscholen. Binnen de gemeentegren-

zen staat overigens niet alleen de steenuil, maar ook de kerkuil letterlijk op de kaart en is dankzij de uilenwerk-

en Jos Dilven van de Uilenwerkgroep Gilze. Uit handen

groep een succesvolle samenwerking ontstaan met de

Uilenbal, een cheque ter waarde van 250 euro. Deze

Brabantse werkgroepen!

gemeente. Hierdoor zijn zij een voorbeeld voor andere

database. Bruikbare gegevens worden vervolgens aan-

geleverd voor de landelijke database. Deze gegevens zijn van belang omdat ze aantonen dat de huidige wijze van bescherming werkt!

Tevens organiseren groepen streekbijeenkomsten

waarop gastgevers, uilenbeschermers en andere geïnteresseerden geïnformeerd worden over de bescherming van de steen- en kerkuil in het bijzonder en de overige

Nederlandse uilensoorten in het algemeen. De bescher-

ming van de kerk- en de steenuil heeft zich ook verbreed.

Zoals u in de vorige paragraaf heeft kunnen lezen komen groepen steeds vaker in actie wanneer door ruimtelijke ontwikkelingen de nestplaats of het foerageerbiotoop van de vogels wordt bedreigd.

terug naar Inhoudsopgave

>>>

5


Jaarverslag

Omstandigheden 2011

Figuur 1 ˘ Verloop temperatuur (lijnen) en neerslag (kolommen) in de eerste helft van 2011 160

In de uilenbescherming is nauwelijks sprake van een

duidelijk beschermingsseizoen, zoals je dat bij weidevo-

Jan

Feb

Mrt Apr Mei Jun

Kasten Inventaribijplaatsen seren

Kasten schoonmaken

Temperatuur: koude wintermaanden, een gemiddeld voorjaar en een warme zomer

geschikte locaties nog kasten worden bijgeplaatst en even-

December maakte de winter van 2010/2011 vrij koud.

tueel de laatste bestaande kasten worden schoongemaakt. In maart en april worden door uilengroepen de roepende steenuilen geïnventariseerd. Dit om met name een

beeld te krijgen van de bezetting in hun gebied. Steenuilen zijn dan duidelijk hoorbaar als ze met hun roep hun territoriumgrenzen bepalen.

In de maanden april en mei worden de eerste eieren

gelegd, mits er voldoende voedselaanbod is. Het bebroeden van de eieren begint zowel bij de steenuil als bij de kerkuil al bij het eerste of tweede ei en duurt zo’n 26

(steenuil) tot 32 (kerkuil) dagen. In deze periode zijn de uilen erg storingsgevoelig.

Begin juni zijn er de jonge uilskuikens die 4 (steenuil)

tot 8 weken (kerkuil) nodig hebben om groot te worden.

Deze periode is het meest geschikt voor controles van de

dan gemiddeld. Op 16 januari werd in Woensdrecht de

landelijk hoogste temperatuur gemeten: 13,4 °C. Maart week qua temperatuur nauwelijks af van het gemid-

delde, maar april was daarentegen uitzonderlijk zacht. April belandde daardoor in de top drie van zachtste

aprilmaanden sinds 1706. Ook mei en juni verliepen

warm. De zomermaanden juli en augustus waren juist

In oktober en november worden de nestkasten schoongemaakt, zodat deze weer klaar zijn voor het volgende seizoen.

4

20

2

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

0

verloop, waardoor lastig te zeggen is wat dit voor een

cord aan tekort aan neerslag in het voorjaar werd daar-

maand maart, die iets was

effect heeft gehad op het broedseizoen.

Neerslag: een witte winter en een droog voorjaar De winter van 2010/2011 was de derde winter op rij

werd het flink warmer en viel een gemiddelde hoeveel-

tember uitvliegen.

6

40

de Takkeling bleek een

In juli zijn de meeste uiltjes uitgevlogen. Als de omstantweede broedsel, waarvan de jongen soms pas in sep-

8

Temp (2011)

woonlijk pas drie maanden later, eind juli, begin augus-

warme septembermaand. Al met al een zeer wisselvallig

met flinke sneeuwval. Bijna de hele maand december

digheden goed zijn, starten de sterkste broedparen een

Temp (normaal)

weer koeler dan gemiddeld, opgevolgd door een zeer

kasten. Bij uilen met jongen is de verstoring veel kleiner dan bij uilen met eieren.

10

60

0

Neerslag (2011)

12

80

De eerste maanden van 2011 begonnen echter warmer

Neerslag (normaal)

14

100

Maandsom neerslag (mm)

Het begint eigenlijk al in januari en februari wanneer op

16

120

gelbescherming wel duidelijk hebt. Jaarrond is er werk aan de winkel voor uilenbeschermers.

18

140

Jul Aug Sep Okt Nov Dec

Kastcontroles

20

Maandgemiddelde temperatuur (ºC)

Hoe ziet een beschermingsseizoen eruit?

’ 11

lag er enkele centimeters sneeuw. In januari en februari heid regen. Een droge aprilmaand volgde op een eveneens zeer droge maand maart. In combinatie met een

hoge temperatuur en veel zonneschijn heeft dit geleid tot een groot neerslagtekort van ca. 100 mm. Een dergelijk neerslagtekort is uitzonderlijk zo vroeg in het jaar. Zulke waarden worden vaker bereikt, maar ge-

tus. In mei, juni en juli viel juist veel neerslag. Het remee opgevolgd door een record aan teveel aan neer-

opvallend lage stand in de

aangetrokken in augustus en in januari al veel beter was.

slag in de zomer.

Door de aanhoudende droogte in het vroege voorjaar

was het voedselaanbod voor de uilen slecht. Alleen de

Op de zandgronden lijkt de muizen-

voldoende voedsel vinden om in broedconditie te ko-

geweest te zijn, maar aan het eind van het jaar flink

sterkste vogels met de beste jachttechnieken konden

stand dus vroeg in het seizoen zeer slecht

men. Een groot deel van de vogels lukte dat niet en begonnen in 2011 veel later dan normaal met broeden.

verbeterd. In hoofdstuk 4 kunt u lezen welke gevolgen

dit had op de kerkuilen in Midden en Oost-Brabant. Hoe

het op de kleigronden gesteld was is moeilijk te zeggen,

Voedsel: In het voorjaar weinig muizen en weinig insecten

maar daar is de situatie vaak minder slecht gesteld. Wij

De belangrijkste voedselbron voor de kerkuil is de

gen, op meer plaatsen, dat is wat we nodig hebben!”

sluiten ons aan bij de oproep van Bijlsma: “Meer tellin-

veldmuis. Er zijn maar weinig mensen die op een ge-

standaardiseerde methode muizenholletjes tellen, maar Rob Bijlsma is er één van! Hij telt al tientallen jaren de

actieve holletjes in West-Drenthe (zie figuur 2). Dat gebeurt in 35 plots op grasland in de maand maart en

augustus. Uit de resultaten die werden gepubliceerd in

Wat verder in het veld opviel, was het lage aantal in-

secten dat op de percelen aanwezig was. Zo hadden de weidevogels, met in het bijzonder de kievit, hier zwaar onder te lijden. Het gebrek aan neerslag en de hoge

temperatuur zorgde ervoor dat de bodem uitdroogde en

het aantal insecten en bodemdieren drastisch afnam. Of dit zijn uitwerking heeft gehad op het broedsucces van de steenuil is te lezen in hoofdstuk 3.

Figuur 2 ˘ Ontwikkeling aantal actieve holletjes van de veldmuis voor West-Drenthe (Rob Bijlsma, 2012)

6


>>>

7


Jaarverslag

’ 11

De steenuil Gegevens zijn voor de volle 100% aangeleverd! In 2011 werden door alle 58 steenuilenwerkgroepen

totaal) en territoria van de steenuil in Brabant weergegeven. Het hoogtepunt lijkt nog niet te zijn bereikt.

gegevens aangeleverd van de kastcontroles. Met ge-

paste trots kunnen wij u mededelen dat dit al voor het heid werk die hiermee gemoeid is, kunnen we behaalde successen laten zien. En dat is belangrijk in tijden dat iedere financiële uitgave ter discussie wordt gesteld.

Het totaal aantal geregistreerde broedgevallen van

Deze groep heeft tevens de hoogste bezettingsgraad

gevallen namelijk met 29 broedsels naar 166, waarvan 151 kast broedgevallen en 15 vrije broedgevallen. Het 73%

78%

Leeg

Bewoond Bebroed

40

Flinke toename ten opzichte van 2010

Hoewel in alle regio’s een flinke toename is geregis-

West-Brabant het kleinst. In 2011 steeg het aantal broed-

80 60

De groep met de meeste broedgevallen (30) is de Uilen-

treerd in het aantal broedgevallen, is deze toename in

100

derde jaar op rij het geval is. Door de enorme hoeveel-

Grootste toename in Oost-Brabant, kleinste toename in West-Brabant

aantal vrije broedsels is daarmee 9% van het totaal en het laagste aandeel van de drie Brabantse regio’s.

20

de steenuil in 2011 eindigde op 631. Ten opzichte van

2010 betreft dit een toename van 18%! Waarschijnlijk

heeft het hoge broedsucces in 2010 hieraan bijgedragen. Aangezien het aantal vrije broedgevallen (in knotbo-

men, onder de pannen of in schuurtjes) licht afnam (van 107 naar 86), is de toename vooral te danken aan meer

0

Uilenwerkgroep 2010

de jaren 2010 en 2011

broedgevallen in nestkasten. Daarmee wordt aangecesvolle beschermingsmaatregel is.

Bezettingsgraad verbeterd Hoewel er ruim 150 nestkasten werden bijgeplaatst

Het aantal plaatsen waar tijdens de kastcontroles wel

in 2011, raakte een groter aandeel van alle nestkasten

steenuilen op de nestplaats zijn waargenomen zonder

bewoond. Dit wordt veroorzaakt door de grote toename

dat die gebroed hebben, is ook flink toegenomen (van

in aantallen broedsels en uilenactiviteiten dat geregis-

98 naar 141). Dit is opvallend, omdat dit toch iets zegt

treerd werd in 2011. In figuur 4 is te zien dat het aandeel

over de conditie van de oudervogels of het aandeel in-

lege nestkasten ten opzichte van 2010 daardoor afnam

dividuele mannetjes. Het inventariseren van roepende

met 5% tot 73%. Het plaatsen van nestkasten nabij be-

mannetjes voorafgaand aan het broedseizoen leverde 35 territoria op. In figuur 3 is de ontwikkeling van het

aantal geregistreerde broedgevallen (in nestkast, vrij en

1

VWG Bergen op Zoom

5

3

6

9

10

toond dat het plaatsen van nieuwe nestkasten een suc-

(52%) van de nestkasten, afgezet tegen een gemiddelde van 26% in de hele regio. Verder is het opvallend dat de UWG Breda op maar liefst 10 locaties wel uilen heeft

aangetroffen op de nestplaats, maar dat deze niet tot

broeden zijn gekomen. Waar dit door komt is onduidelijk.

Kast broedgeval Vrij broedgeval

Activiteit

Territorium

Bezettingsgraad

District West

2011

Figuur 4 ˘ Bezetting nestkasten voor de steenuil in

werkgroep Drimmelen en Den Hout van Harry Fiolet.

11

12

14

16

17

18

19

21

22

3

0

0

0

UWG Breda

21

2

10

0

UWG Drimmelen & Den Hout

28

2

5

VWG Ken en Geniet (Dongen)

12

3

VWG Etten-Leur

Mark en Leij (Alphen)

VWG IVN Mark & Donge VWG Altenatuur

Mark en Leij (Baarle-Nassau) IVN De Waerdman (West) IVN De Waerdman (Oost) UWG Raamsdonk

Uilenwerkgroep Gilze en Rijen

UWG Klundert en Zevenbergen

UWG Roosendaal, Rucphen en Sprundel Subtotaal

11

6

3

1

1

4

0

1

0

29

0

8

8

0

0

0

1

5

13

2

5

0

1

3

1

0

3

4

4

0

1

151

15

1

1

2

39

0

0

17%

25%

27%

12%

0

52%

0

33%

0

19%

0

28%

0

16%

0

21%

0

23%

0

20%

0

31%

0

0

0

75%

14%

26%

staande broedlocaties (de olievlekmethode) is hierin een succesvolle aanpak gebleken.

700

Figuur 3 ˘ Ontwikkeling aantal geregistreerde broedgevallen (in

600

nestkast, vrij en totaal) en

activiteit van de steenuil in

500

Brabant

400 300

Aantal kast broedgevallen

200

Aantal vrije broedgevallen

100

Totaal aantal broedgevallen

0

2004

8

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Aantal activiteit


>>>

9

Jaarverslag

’ 11

De regio Oost-Brabant komt in meerdere opzichten ‘het

regio aangetroffen. Vogelwerkgroep De Maasheggen

len geregistreerd (257), de sterkste toename (+35) en de

dan 10 nestkasten onder beheer hebben, springen er

beste uit de kast’. Er zijn in 2011 de meeste broedgevalregio heeft veruit de hoogste bezettingsgraad (34%). In totaal werden 223 kast broedgevallen en 34 vrije

broedgevallen door de uilenwerkgroepen doorgegeven. De meeste broedgevallen van Brabant werden in deze Uilenwerkgroep

registreerde 41 broedgevallen. Van de groepen die meer twee groepen qua bezettingsgraad uit; Vogelwerkgroep Uden (werkgebied Uden) en Vogelwerkgroep ’s-Hertogenbosch eo.


Activiteit

Territorium

Bezettingsgraad

District Oost 101

VWG IVN Grave

16

0

1

0

52%

103

SMS/NMC Schijndel

22

1

3

0

32%

VWG De Maasheggen

38

0

40%

0

43%

0

25%

102

104

106

108

109

110

111

112

113

In de regio Midden-Brabant nam het aantal broedgevallen toe met 32 broedsels tot 208, waarvan 171 kast

broedgevallen en 37 vrije broedgevallen. In deze regio

werden wel beduidend minder vrije broedgevallen aangetroffen dan in 2010, maar nog altijd het hoogste aantal binnen Brabant.

Uilenwerkgroep

De werkgroep met de meeste broedsels is ook dit jaar VWG De Kempen met 35 broedgevallen. De hoogste

bezettingsgraad (36%) wordt gehaald door de Natuur-

werkgroep Liempde. In de regio Midden-Brabant zijn gemiddeld 22% van de nestkasten bezet door steenuilen.

52

53

54

55

57

61

62

63

64

65

66

68

69

71

72

73

VWG Midden-Brabant

WNL Oost-, West- & Middelbeers Natuurwerkgroep Liempde


Activiteit

14

4

8

0

Territorium

17

2

0

Kerk- en Steenuilgroep Vught

10

0

8

VWG IVN Oirschot

13

VWG Geldrop

0

VWG IVN Valkenswaard VWG De Kempen

VWG De Pailjaart (Best) UWG Heeze

IVN Son en Breugel

7

4

0

32

Bezettingsgraad

3

12

27%

1

22%

0

14%

0

3

23

0

0

0

7

0

0

6

0

9

2

171

0

0

1

SWG Hilvarenbeek

1

1

2

0

2

0

0

0

17%

8%

118

122

105

0

37

53

24

0

IVN Cranendonck

VWG Heemk. Gemonde SWG De Peel

VWG Vinkel e.o.

VWG Maasdonk IVN Bernheze

18

0

0

0

2

0

0

0

3

17

0

1

5

8

2

20

0

2

0

8

3

1

4

0

1

0

0

9

0

VWG De Kulert (Deurne)

VWG Uden (werkgebied Uden)

Uilengroep IVN Veghel

131

11

1

VWG Geffen

125

128

0

3

0

123

130

0

4

Nestkastenwerkgroep Budel

0

7

VWG Boekel

VWG Uden (werkgebied Keldonk-ErpBoerdonk) VWG Uden (werkgebied MariaheideVeghel-Vorstenbosch) VWG Oss

124

1

4

8

8

5

11

0

37%

55%

27%

0

44%

0

38%

0

17%

0

48%

0

13%

0

0

31%

12%

0

38%

12

0

4

3

0

0

29%

1

0

0

0

100%

2

2

0

0

VWG Ravenstein e.o.

6

0

VWG Cuijk

3

1

1

0

0

Subtotaal

223

34

49

11

34%

Totaal

545

86

141

35

27%

UWG Rosmalen

1

3

2

0

0

52%

3

5

2

0

VWG 's-Hertogenbosch eo

UWG IVN ’s Hertogenbosch

1

2

0

37%

0

71%

8%

43%

0

28%

0

17%

0

21%

4%

4%

14%

23%

4

VWG Gemert

1

32%

22%

3

VWG 't Vuggelke

14

-

3

4

3

17%

36%

0

9

1

1

13%

0

0

0

16

SWG Oisterwijk

0

14

Vogelasiel Second Chance

SWG Hei, Heg en Hoogeind

5

0

6

0

Subtotaal

10

15

0

WNL Boxtel

117

127

9

Heemnatuurgroep Sint-Oedenrode

115

116

107

District Midden 51

114

VWG De Ortolaan (Laarbeek)

33%

16%

22%

11

Jaarverslag

Broedsucces in 2011 toegenomen Hoewel uilenbeschermers het aantal

kascontroles per kast zo veel mogelijk te beperken, kan aan de hand van de eind-

conclusies toch iets gezegd worden over

’ 11

aantal eieren per broedsel, met 3,7 niet veel verschilt

van andere jaren. Bij de geslaagde broedsels (broedsels waarvan de eieren daadwerkelijk werden uitgebroed) werd gemiddeld 3,3 jong in de kast aangetroffen.

het broedsucces. Een vergelijking tussen

verschillende seizoenen geeft in ieder geval

Wat wel verschilt tussen de jaren is het aantal uitgevlo-

gen jongen per broedsel. In figuur 6 is te zien dat in 2011 een recordhoogte van 3,1 uitgevlogen jong per broedsel

werd bereikt. Volgens de aangeleverde gegevens verlieten minimaal 1.146 jongen de nestkast. Blijkbaar waren

de opgroeiomstandigheden voor de steenuilen goed. In 2010 verlieten gemiddeld 3 jongen de kast en dit vormde, zoals verwacht, een goede basis voor het volgende broedseizoen. Verder is te zien dat het gemiddelde

2011

2010

2008

2011

1,5

2009

broedpaartje, dan van het voedselaanbod.

2,0

2010

centage meer afhankelijk is van de ervarenheid van het

2,5

2008

jaren. Dit zou erop kunnen duiden dat het slagingsper-

2009

van de broedsels verschilt sowieso amper tussen de

3,0

2011

welijks hoger dan in 2010. Het slagingspercentage

3,5

2010

met 91,4% goed te noemen. Dit is met 0,2% nau-

4,0

2008

Het aandeel geslaagde broedgevallen in 2011 is

2009

een goed beeld van de omstandigheden.

1,0 0,5 0,0 eieren per broedsel

jongen per succesvol broedsel

uitgevlogen jongen per succesvol broedsel

Figuur 6 ˘ Aantal geregistreerde eieren per broedsel en jongen of uitgevlogen jongen per succesvol broedsel in de jaren 2008-2011

Figuur 5 ˘ S preiding van nestkasten, broedgevallen, uilenactiviteit en territoria van de steenuil in 2011

Lith

Woudrichem

Aalburg

Drimmelen

's-Hertogenbosch Geertruidenberg

Steenbergen

Halderberge

Dongen Loon op Zand

Bergen op Zoom

Uden

Schijndel Veghel

Etten-Leur

Breda

Tilburg

Boxtel

Gilze en Rijen

Roosendaal

Mill en Sint Hubert

Vught Sint Michielsgestel Haaren

Boekel

Best

Goirle Oirschot

Baarle-Nassau

Eindhoven

Eersel Reusel-De Mierden

Waalre

Bladel

Deurne

Someren

Asten

Heeze-Leende

vrij broedgeval

activiteit in nestkast maar geen broedgeval

Mierlo Geldrop

Veldhoven

Baarle-Nassau

broedgeval in nestkast

Son en Breugel

Nuenen Gerwen en Nederwetten Helmond

Hilvarenbeek Baarle-NassauBaarle-Nassau

Woensdrecht

Boxmeer

Gemert-Bakel

Laarbeek

Rucphen Alphen-Chaam

Sint Anthonis

Sint-Oedenrode

Oisterwijk

Zundert

Cuijk

Landerd Bernheze

Moerdijk Oosterhout

Grave

Maasdonk

Heusden

Waalwijk

Ravenstein

Oss

Werkendam

Valkenswaard Bergeijk

Cranendonck

vastgesteld territorium

12

onbewoonde nestkast

13


Jaarverslag

’ 11

Compensatie voor een uil? Iedere uilenbeschermer heeft wel eens te maken gehad

waarover de aanvrager van een ontheffing informatie

heden in een kerk of de uitbreiding van koeienstallen.

schermers, gastgevers, gemeentes, waterschappen en

met de afbraak van een vervallen schuurtje, werkzaam-

Meestal wordt in goed overleg naar een passende oplossing gezocht om de aanwezige uiltjes te behouden. Dan zijn gastgever en beschermer tevreden en kunnen de uiltjes blijven.

Toch komen er steeds vaker situaties voor waarin een

oplossing niet zo eenvoudig gevonden is. Plots hebben initiatiefnemer, gemeente, adviesbureau en de uilen-

moet verstrekken. Wij proberen samen met uilenbe-

adviesbureaus de beste invulling te vinden voor de uilen. In Brabant zijn gelukkig voldoende voorbeelden waarin dit is gebeurd. Onder andere in Breda, Bladel, Haaren,

Herpt, Heusden, Deurne, Middelbeers, Gilze-Rijen, Valkenswaard en Udenhout zijn compensatieprojecten opgestart of uitgewerkt.

werkgroep verschillende belangen bij een geplande ontwikkeling.

Naast het aanbieden van geschikte broedplaatsen

(nestkasten) en het verbeteren van het biotoop (erfbeplantingen) worden uilen ook op een andere manier beschermd. Namelijk door de wet. De broeden/of

verblijfplaats plus het leefgebied van de steenuil en

de kerkuil worden door de Flora- en Faunawet (FF-wet) jaarrond beschermd. Toch is het niet zo dat bouwpro-

jecten geen doorgang kunnen krijgen als er steenuilen huisvesten. Als er tijdig en voldoende gecompenseerd wordt kan een ontheffing verkregen worden. In 2012

wordt hiervoor een ‘soortenstandaard’ voor de steen- en

kerkuil opgesteld. Daarin worden de punten aangegeven

14

15


Jaarverslag

De kerkuil

’ 11

600

Kerkuil weet zich te handhaven

Landelijk meer broedsels op de kleigronden

Zestig van de 68 kerkuilenwerkgroepen levereden in

De landelijke resultaten weken in 2011 niet veel af

500

van de Brabantse. Met in totaal 2.222 broedsels was er

eindigde in op 294, waarvan 280 in een nestkast en 14

natuurlijk het ontbreken van broedgevallen in Zeeland.

300

verslag nog niet beschikbaar. Als we dit aantal voorzich-

200

ten. Het totaal aantal geregistreerde broedgevallen

een stijging van 1% ten opzichte van 2010. Opvallend is

Deze gegevens waren tijdens het opstellen van het jaar-

het niveau van de topjaren 2007 en 2008.

Figuur 7 ˘ Ontwikkeling aantal broedgevallen kerkuil in Noord-Brabant

bur g Lim

nt rab a N-B

Zee lan d

llan d Z-H o

nd olla N-H

Utr ech t

nd Flev ola

lan d Gel der

sel

redelijk op niveau.

0

rijs

zenstand hier, ondanks het extreem droge voorjaar, nog

Ove

zich goed te handhaven, maar zitten helaas nog niet op

name zien in het aantal broedsels. Mogelijk was de mui-

100

nth e

daan van kerkuilen op een nestplaats zonder dat ze tot

Holland, Flevoland en Zeeland) lieten duidelijk een toe-

Dre

Wederom werden een flink aantal waarnemingen ge-

7%. Provincies op kleigrond (Groningen, Friesland, Zuid-

lan d

extreme droogte pas laat op gang kwam.

tig inschatten op 100 broedsels, is de landelijke stijging

Frie s

broedsels. Een teken dat het broedseizoen vanwege de

gen

het aandeel zeer late broedsels en verschillende tweede

nin

lichte toename ten opzichte van 2010. Opvallend was

broeden kwamen (51). De Brabantse kerkuilen weten

2011

Gro

op een vrije broedplaats zijn aangetroffen. Dit is een

2010

400

2011 hun gegevens aan van de beschermingsactivitei-

Figuur 8 ˘ Aantal broedgevallen kerkuil per provincie

Eén op de zes kasten bezet In 2011 stond de teller van het totaal aantal kerkui-

500

waarnemingen van uilenactiviteit in de nestkast, is de

400

totale bezetting 17%. Dit betekent dat één op de zes

350

3%

de bezetting van nestkasten voor de steenuil (27%). In

250

figuur 9 is weergegeven dat 3% van de nestkasten be-

200

woond was en 14% bebroed.

150 100

Bebroed

Bewoond

Leeg

Figuur 9 ˘ Bezetting nestkasten voor de

50

16

14%

nestkasten in 2011 bezet was. Dit is beduidend lager dan

300

0

83%

lenkasten op 2.037. Met 280 kast-broedgevallen en 61

450

kerkuil in 2011

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

2011


>>>

17


Jaarverslag

Toename in West-Brabant, afname in Oost-Brabant

van Altenatuur in hun gebied met 18 broedsels het

Evenals in 2010 werden in de regio Midden-Brabant de

dan 10 nestkasten onder beheer hebben, bleek de Uilen-

De uilenwerkgroepen in regio West-Brabant regis-

Uilenwerkgroep Bergen op Zoom en de Vogelwerkgroep

naar 74, dankzij 3 nieuwe vrije broedgevallen. In deze

de hoogste bezetting (44%) te hebben. Maar liefst 12 van

treerden een behoorlijke toename van 31 broedgevallen. Met 115 broedsels in de nestkasten en 6 vrije broedsels

heeft deze regio het hoogste aantal broedsels van Bra-

bant. Van de uilenwerkgroepen heeft de vogelwerkgroep Uilenwerkgroep

grootste aandeel broedsels. Kort daarachter volgen de

Zundert (17 en 16 broedsels). De hoogste bezettingsgraad

van de nestkasten met 59% heeft Vogelwerkgroep EttenLeur, afgezet tegen een gemiddelde bezettingsgraad van

minste broedsels aangetroffen. Het totale aantal steeg regio vond Vogelwerkgroep de Kempen wederom het

hoogste aantal broedsels (15). Van de groepen die meer

6

13

20

27

41

44

45

51

52

54

58

59

60

73

74

80

81

82

IVN De Waerdman


Activiteit

0

0

UWG Bergen op Zoom

15

2

2

VWG Zundert

16

0

0

3

0

0

VWG Etten-Leur

VWG Altenatuur

UWG Oud Gastel (Roosendaal) UWG Drimmelen & Den Hout Mark & Leij (Chaam)


9

9

18

5

11

0

1

0

2

1

2

0

UWG Ulvenhout

0

0

VWG Altenatuur (Biesbosch)

0

IVN VWG Valkenswaard

0

Raamsdonk

UWG Baarle (Mark en Leij) UWG Gilze en Rijen UWG Breda


UWG Roosendaal, Rucphen en Sprundel Subtotaal

de 27 nestkasten waren in 2011 bezet. Gemiddeld was de bezetting van de nestkasten in regio Midden 17%.

Bezettingsgraad

Uilenwerkgroep


Activiteit

Bezettingsgraad

Regio Midden 7


werkgroep Hilvarenbeek onder leiding van Peer Busink

alle kerkuilenkasten in West-Brabant van 20%.

Regio West 2

18

’ 11

1

4

3

3

7

2 115

0

0

3

1

6

7

KWG Oisterwijk-Haaren

2

47%

17

0

10%

0

11%

34

0%

37

0

0

0

19%

23

19%

33

9%

24%

8

46%

0

0

14

9%

4

1

0

8

0

0

0

36%


5

10

0

0

24%

4

59%

0

0

9%

32

35

43

0%

46

33%

66

5%

19%

3

23%

22

20%

57

68

71

88

KNNV VWG Eindhoven

Natuurwerkgroep Liempde VWG De Kempen

VWG De Pailjaart (Best) VWG Geldrop

0

7

14

2

1

5

21%

21%

16%

0

0

0

3

3

5

4

VWG De Kempen

6

Subtotaal

1

1

4%

0


UWG Son en Breugel

14%

1

0

3

SWG Helvoirt eo

0

6

VWG Midden-Brabant

UWG Hilvarenbeek

0

0

20%

0

VWG IVN Oirschot

19%

0

IVN Riethoven

JNW Zijtaart

15%

0

0

0

WNL Boxtel

0

1

VWG IVN Valkenswaard

WNL Oost-, West- & Middelbeers

1

3

-

0

0

0

0

0

0

2

0

67%

0%

0%

0

100%

5

30%

0

7

23%

44%

0

6

3

3

10%

17%

-

-

1

0

0

68

6

30

21%

-

10%

19


Jaarverslag

’ 11

Figuur 10 ˘ Spreiding van nestkasten, broedgevallen, uilenactiviteit van de kerkuil in 2011

Lith

Woudrichem

Aalburg

Drimmelen

Geertruidenberg

Oosterhout

Halderberge

Heusden

Waalwijk

Dongen Loon op Zand

De broedresultaten in regio Oost-Brabant vielen het

afgelopen seizoen tegen. Het totaal aantal broedgeval-

len zakte van 121 in 2010 naar 99 in 2011. Mogelijk was de muizenstand op de hoge zandgronden niet optimaal. De meeste broedgevallen werden aangetroffen door Vo-

gelwerkgroep De Maasheggen (15). Van de groepen die

Roosendaal

Etten-Leur

Tilburg

Boxtel

Best

Goirle Oirschot

Eindhoven

Baarle-NassauBaarle-Nassau

Eersel

hebben. Gemiddeld genomen was de bezetting van de

Reusel-De Mierden


Activiteit

1

11

12

15

16

18

19

21

IVN Cranendonck

VWG IVN De Groene Overlaat (Cuijk) VW De Maasheggen

VWG De Torenvalk (Zeeland) VWG De Kulert (Deurne)

0

0

15

0

0

1

0

7

VNW 's Hertogenbosch e.o.

9

VWG KNNV Helmond

2

1

0

0

0

100%

0

0%

1

0

0

1

0

0

0

23%

11%

10%

3%

18%

VWG IVN Waalre

0

0

28

VWG Oss

0

0

0

1

11%

30

UWG Heeze

0

0

1

25%

48

UWG De Peel

7

0

0

9%

25

29

40

49

50

56

61

63

64

65

67

69

70

78

Vogelwacht Uden (Werkgebied Mariaheide - Veghel - Vorstenbosch) Vogelwacht Uden (Werkgebied Odiliapeel - Volkel - Zeeland) VWG Heemk. Gemonde

2

4

3

UWG Schijndel

12

VWG IVN Bakel ('ut Vuggelke')

0

VWG Bernheze (Vinkel e.o.)

1

Vogelwacht Uden (Werkgebied Keldonk - Erp - Boerdonk) IVN Bernheze

5

Valkenswaard Bergeijk

0%

0

0

0

0

0

0

1

12%

8%

0%

worden over het broedsucces. Een vergelijking tussen verschillende seizoenen geeft in ieder geval een goed

beeld van de omstandigheden. Van de 294 geregistreer-

de broedgevallen slaagden er 281 en mislukten 13 broed-

94%

21%

93%

29%

92%

9%

91%

0%

90%

1

36%

89%

0

64%

88%

0

0

7%

97

2

9

14%

280

14

61

17%

4

0

1

0

0

0

0

2

3

0

7

0

1

0

0%

38%

broedsels (96%) dan in 2010. In figuur 11 is te zien dat de afgelopen 10 jaar het slagingspercentage van de broed-

sels licht is toegenomen. Als we de slagingspercentages vergelijken met het aantal broedsels, valt op dat jaren met veel broedgevallen niet per definitie de jaren zijn met hoge slagingspercentages.

95%

9%

0%

sels. Daarmee slaagde een aanzienlijk groter deel van de

96%

50%

Vogelwacht Uden (Werkgebied Venhorst - Boekel)

Totaal

0

0

0

Toch kan aan de hand van de eindconclusies iets gezegd

2

0

Subtotaal

0

10%

verstoring, de frequentie van de kastcontroles beperkt.

0

1

VWG Ravenstein

VWG De Peel

0

0

Ook bij de kerkuilkasten wordt, vanwege eventuele

0

0

VWG Maasdonk

Cranendonck

Broedsucces redelijk

0

VWG IVN Grave eo VWG Geffen

Asten

40%

0

0

24

Someren Heeze-Leende

activiteit in nestkast maar geen broedgeval

Bezettingsgraad

6

22

20

2

4

VWG Gemert

Deurne

onbewoonde nestkast

VWG De Ortolaan (Laarbeek) UWG De Peel

Waalre

Bladel

vrij broedgeval

Regio Oost 9

Mierlo Geldrop

Veldhoven

Baarle-Nassau

Woensdrecht

Son en Breugel

Nuenen Gerwen en Nederwetten Helmond

Hilvarenbeek

meer dan 10 nestkasten onder beheer hebben, bleek Vo-

Boxmeer

Gemert-Bakel

Laarbeek Alphen-Chaam

Sint Anthonis

Sint-Oedenrode

Rucphen

broedgeval in nestkast Uilenwerkgroep

Boekel

Oisterwijk

Baarle-Nassau

nestkasten in regio Oost het laagste van Brabant (14%).

Uden

Schijndel Veghel

Breda

Zundert

gelwerkgroep Maasdonk de hoogste bezetting (64%) te

Mill en Sint Hubert

Bernheze

Haaren

Cuijk

Landerd

Vught Sint Michielsgestel

Gilze en Rijen

Bergen op Zoom

Grave

Maasdonk 's-Hertogenbosch

Moerdijk

Steenbergen

Ravenstein

Oss

Werkendam

87%

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Figuur 11 ˘ Percentage succesvol uitgebroede legsels van de kerkuil

21


’ 11

Jaarverslag

Het broedsucces in 2011 was iets lager dan in 2010. Een

2010 (3,2). Volgens de aangeleverde gegevens verlieten

Het aantal jongen per broedsel zakte van 3,7 in 2010

hoe de grootte van de broedsels varieert in de periode

broedsel van de kerkuil bestond uit gemiddeld 4,1 eieren. naar 3,4 in 2011 en het aantal jongen wat daadwerkelijk de nestplaats verliet was met 3,0 jong ook lager dan

minimaal 565 jongen de nestkast. In figuur 12 is te zien 2008 – 2011.

Bijlagen Bijlage 1 ˘ Provinciale overleggroep Steenuil en Kerkuil Provinciale overleggroep Steen- en Kerkuil

Figuur 12 ˘ B roedsucces van de kerkuil in de jaren 2008-2011

4,5 4,0 3,5 3,0

Naam

Functie

Telefoon

Jochem Sloothaak

provinciaal coördinator Brabants Landschap

0411-664011

Henk Cleutjens

regiocoördinator kerkuil Oost-Brabant

0493-317159

Harry Fiolet

regiocoördinator kerkuil West-Brabant

0168-483865

John Hermans

regiocoördinator steenuil Oost-Brabant

0413-272777

Martin van Leest

regiocoördinator steenuil West-Brabant

076-5656713

Joost Nijkamp

regiocoördinator steenuil/kerkuil Midden-Brabant

073-6423947

Marco Renes

gebiedsmedewerker Brabants Landschap Oost-Brabant

0499-327345

Arjen Stoop

gebiedsmedewerker Brabants Landschap West-Brabant

076-5024517

Karel Voets

gebiedsmedewerker Brabants Landschap Midden-Brabant

0411-632663

2011

2010

2009

2008

2011

2010

2009

2011

2010

1,5

2009

2,0

2008

2,5

1,0

Groep (West-Brabant)

0,5 0,0 eieren per broedsel

22

Bijlage 2 ˘ Uilenwerkgroepen in Brabant

jongen per succesvol broedsel

uitgevlogen jongen per succesvol broedsel

Groepsnr. SU

Groepsnr. KU

Contactpersoon

Email

Telefoon

UWG Bergen op Zoom

Ton Bakker

[email protected]

0164 68 71 84

1

13

IVN De Waerdman (Oost)

Harrie Smits

[email protected]

0416 37 36 28

17

2

IVN De Waerdman (West)

Kees Kraneveld

[email protected]

0416 33 64 99

16

2

Mark & Leij (Chaam)

Wim Cornelissen

[email protected]

076 56 41 354

7

51


Will Woestenberg

[email protected]

013 50 82 128

6

52

UWG Ulvenhout

Bert Feskens

[email protected]

06 531 741 38

-

58

Raamsdonk

Gert-Jan Fens

[email protected]

0162 51 97 86

18

54

UWG Baarle (Mark en Leij)

Johan Versmissen

[email protected]

003214 69 91 36

14

59

UWG Breda

Martin van Leest

[email protected]

076 56 56 713

5

80

UWG Drimmelen & Den Hout

Harry Fiolet

[email protected]

0168 48 38 65

9

45

UWG Gilze en Rijen

Jos Dilven

[email protected]

0161 45 13 38

19

73


Wim de Vries

[email protected]

0168 33 56 51

21

81

UWG Oud Gastel (Roosendaal)

Johan Godschalk

[email protected]

0165 51 32 89

-

44

UWG Roosendaal, Rucphen en Sprundel

Leon Testers

[email protected]

0165 55 06 58

22

82

VWG VRC Zundert

Charles Brosens

[email protected]

076 59 74 165

4

-

VWG Altenatuur

Arie van de Herik

[email protected]

0183 30 41 93

12

-

VWG Altenatuur

Rinus Punt

[email protected]

0416 35 23 01

-

41

VWG Altenatuur (Biesbosch)

Peter Leeuwis

[email protected]

0183 30 37 40

-

60

VWG Etten-Leur

Harry Bode

[email protected]

0168 325429

3

20

VWG Etten-Leur

Mark van der Zijden

[email protected]

0165 30 45 64

-

VWG IVN Mark & Donge

Bart Jaspers

[email protected]

06 484 055 84

10

-


Thieu Verharen

[email protected]

0162 315480

11

6

VWG Rucphen

Jan Kiewit

[email protected]

076 50 33 630

-

53

VWG Zundert

Ad van Gastel

[email protected]

076 59 85 332

-

27


>>>

23


Groepsnr. SU

Groepsnr. KU

-

4

Groep (Midden-Brabant)

Contactpersoon

Email

Telefoon


Hein de Koning

[email protected]

0413 47 60 29


Mari de Wit

[email protected]

0413 47 58 40

54

-

IVN Riethoven

Dirk Timmermans

[email protected]

0497 51 48 88

58

-

IVN Riethoven

Jan Das

[email protected]

040 20 16 075

-

34

Groep (Oost-Brabant)

Contactpersoon

Email

Telefoon

Groepsnr. SU

Groepsnr. KU 61

IVN Bernheze

Berry Setton

[email protected]

0412 45 33 63

114

IVN Boxmeer

Marius Grutters

[email protected]

0478 63 20 67

126

IVN Cranendonck

Piet van den Eijnde

[email protected]

0495 59 32 42

109

1

UWG Son en Breugel

Bert van Oosten

[email protected]

0499 471319

68

63

Nestkastenwerkgroep Budel

Wil Beeren

[email protected]

0495 49 34 37

116

-

JNW Zijtaart

Jan Timmers

[email protected]

0413 36 27 10

59

43

SWG `s-Hertogenbosch

Jan Timmers

[email protected]

073 61 03 910

128

-


Ben Selten

[email protected]

073 657 04 31

55

66

UWG Schijndel

Addy van der Heijden

[email protected]

073 54 78 360

103

39, 49

G. Tielemans

[email protected]

040 21 20 794

56

5

UWG De Peel

Jo van Zanten

[email protected]

0493 49 28 27

111

18, 48

[email protected]

073 59 42 796

53

8, 10

71

74

KNNV VWG Eindhoven Natuurwerkgroep Liempde

Toon Ondersteijn

SWG Hei, Heg en Hoogeind (Leende)

Adri Staals

[email protected]

SWG Helvoirt eo

Ad van Opstal

[email protected]

0411 64 25 65

-

68

SWG Hilvarenbeek eo

Peer Busink

[email protected]

013 505 03 25

72

-

SWG Oisterwijk

Anita van Dooren

[email protected]

013 52 16 829

73

-

KWG Oisterwijk-Haaren

Gijs van der Weerden

[email protected]

0411 68 38 01

-

7

SWG Tilburg eo

Jan van Rijsewijk

[email protected]

0416 36 15 03

51

37

Vogelasiel Second Chance (Lage Mierde)

Kees van Limpt

[email protected]

013 50 91 846

69

-

VWG De Kempen

Mark Sloendrecht

[email protected]

040 25 43 287

-

14, 71

VWG De Kempen

Wil de Veer

[email protected]

06 559 883 28

64

-

VWG De Pailjaart (Best)

Marco Renes

[email protected]

0499 32 73 45

65

17

VWG Geldrop

Jac Klomp

[email protected]

040 28 57 404

63

23

VWG IVN Oirschot

Rinus Sterken

[email protected]

0499 57 53 84

61

46

WNL Boxtel

Hen Maas

[email protected]

0411 67 48 86

57

35

UWG Heeze

Rien Swinkels

[email protected]

040 226 28 57

66

30

WNL Oost-, West- & Middelbeers

Rinus van den Boomen

[email protected]

013 51 41 940

52

33

UWG IVN Veghel

Peter van der Heyden

[email protected]

06 532 353 89

125

-

UWG Maas en Peel

Leo Janssen

geen email

0478 58 21 75

129

-

Vogelwacht Uden eo

John Opdam

[email protected]

0413 25 51 79

- Werkgebied Uden

122

29

- Werkgebied Keldonk - Erp Boerdonk

105

50

- Werkgebied Mariaheide Veghel - Vorstenbosch

107

25

-

29

-

70

124

19

- Werkgebied Odiliapeel - Volkel - Zeeland - Werkgebied Venhorst - Boekel VNW 's Hertogenbosch e.o.

Joost Nijkamp

[email protected]

073 64 23 947

VW De Maasheggen

Maria van Amstel

[email protected]

0485 36 20 20

106

11, 36

VW De Maasheggen

Leo Daanen

[email protected]

0485 36 21 61

106

11, 36

[email protected]

0492 32 20 77

115

-

[email protected]

0493 31 71 59

-

15

VWG Boekel - Venhorst

Martien Janssen


Henk Cleutjens


Rob Boesten

[email protected]

0493 69 44 01

118

-

VWG De Ortolaan (Laarbeek)

Marc Verbeten

[email protected]

0492 38 37 87

102

16

VWG De Torenvalk (Zeeland)

Rien de Louw

[email protected]

0486 45 22 40

-

12

VWG Gemert

Martin Vink

[email protected]

0492 36 57 26

108

21

VWG Heemk. Gemonde

Bert Schellekens

[email protected]

073 55 12 786

110

40


Koen Hillekens

[email protected]

0492 34 31 61

-

56


Leo van Gerwen

[email protected]

0492 34 27 39

104

-

VWG IVN De Groene Overlaat (Cuijk)

Koos Elbers

[email protected]

0485 32 12 70

130

9

131

89

Lia Stevens

[email protected]

0486 41 14 04

101

64

UWG Rosmalen VWG IVN Grave eo

24

’ 11

Jaarverslag

VWG Oss

Henk van Grunsven

[email protected]

0412 40 21 57

123

28

VWG Geffen

Rien van den Hurk

[email protected]

073 53 21 673

117

65

VWG Lithoijen

Clemens Theunisse

[email protected]

0412 48 23 06

119

-

VWG Maasdonk

Otto Kwak

[email protected]

073 52 18 279

113

69

VWG Bernheze (Vinkel e.o.)

Martien van Niftrik

[email protected]

073 53 21 182

112

63

VWG Ravenstein

Phillip van der Linden

[email protected]

0486 41 41 95

127

67

VWG Ravenstein

Pierre de Kleijn

[email protected]

0486 41 39 67

127

67

VWG KNNV Helmond

Toon van Rijt

[email protected]

0492 54 57 01

-

22

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de Provincie Noord-Brabant en de Nationale Postcode Loterij

ADRES

Postbus 80, 5076 ZH Haaren Telefoon: 0411 66 40 10 Website: www.brabantslandschap.nl E-mail: [email protected] BEZOEKADRES

Kasteelboerderij van Nemelaer Kasteellaan 4 in Haaren.

Vrijwillige bescherming steenuil en kerkuil

Recommend Documents