Vraagstelling De roerige tijden van bezuinigingen op lokaal en Rijksniveau zorgen ervoor dat geldstromen kritisch onder de loep worden genomen. Zowel door de uitvoerende organisaties, als door de subsidieverstrekkers, de gemeenten, Provincies en Ministeries. Organisaties moeten hun bestaande maar ook nieuwe projecten / trajecten / diensten veel scherper beoordelen op de vraag ”wat is de waarde / rendement van het project” zowel voor de klant, als voor de organisatie én de samenleving. Afwegingsbeslissingen worden gemaakt, waarbij fundamentele vragen aan de orde komen:
1. Wat is het maatschappelijk en economisch rendement van een project / traject op korte en lange termijn. 2. Is het uit maatschappelijk en bedrijfseconomisch perspectief verantwoord om in dit project / dienst en daarmee in de klanten (bijv. jongeren) te (blijven) investeren. 3. Wat is het effect als bestaande projecten /diensten de deuren zouden sluiten. Uit eerder onderzoek o.a. voor de Provincie Utrecht naar Leerwerktrajecten is gebleken dat veel organisaties niet goed weten waar bijvoorbeeld “hun” jongeren uiteindelijk terecht komen. Er is wel (fors) geïnvesteerd in de jongeren, maar als ze de trajectbegeleidingssleutels inleveren en de voordeur slaat dicht; dan houdt het op. Het van start tot finish model waarbij de finish voor de contractpartners letterlijk de afronding van hun traject betekent.
RendementScope ©
05 2011
1
Bijvoorbeeld de Startkwalificatie is gehaald en daarmee resultaat (doel) bereikt. Maar is dit ook de finish voor de deelnemer, of slechts een tussenstop ? De deelnemer moet meestal op eigen kracht zelf verder, of gaat door / over naar een andere organisatie; het doorgeefmodel. En wat is dan uiteindelijk het maatschappelijk rendement van een parcours met verschillende maatschappelijke investeringen, die we de tussenstops noemen ? We zien dit ook in andere onderzoeken gericht op ROI (Return on Investments). Uiteindelijk gaat het om de vraag: Leveren de maatschappelijke investeringen ook op langere termijn datgene op wat ze op zouden moeten leveren ? 1
Verder kijken Om het rendement van projecten / trajecten te kunnen meten en een betrouwbaar en objectief beeld te kunnen schetsen betrekken wij nadrukkelijk ook het lange termijn aspect bij het onderzoek. We gebruiken bij het onderzoek een aantal onderliggende vragen. De beantwoording levert, wat wij noemen, een RendementScope© op. Een kwestie van verder kijken.
Wat zijn de specifieke kenmerken van het project / traject / dienst en doelstelling. Welke jongeren (doelgroep voorbeeld) doen er aan mee. Wat gebeurt er met de niet- mee doeners. Wat is de maatschappelijke investering in de jongeren (traject / middelen) uitgesplitst naar: Pre-fase > TRAJECT > Na-traject > En dan Traject. Wat is het rendement van het traject voor de partners -/ de subsidieverstrekker(s) in relatie tot: de jongeren, de samenleving; zoals naaste familie / kennissen/ vrienden, de werkgevers, fiscus, maatschappelijke organisaties, e.d. Hoe verhouden de investeringen via het traject in jongeren zich t.o.v. andere trajecten. Waar / bij welke organisatie(s) ontstaan de besparingen en waar / bij welke organisatie(s) eventueel de lastenverhogingen. De kosten en baten: wat levert een investering op. Hoe blijven jongeren in beeld na het afronden / verlaten van het traject. De kracht van de keten.
Meer dan het traject Op basis van onze ervaringen constateren we, dat de Prefase en Na-traject vaak onderbelicht worden in de diverse onderzoeken. Zeker het “Na-traject” en het “En dan Traject” heeft het gevaar van afbreukrisico of desinvestering als het misgaat met de jongeren en het traject weer opnieuw gestart wordt. De kosten worden wel in kaart gebracht, maar de opbrengsten - de werkelijke effecten in positieve maar ook negatieve zin – zijn onvoldoende in beeld.
1
Onderzoek RendementScope kosten en baten Lokale Traject Begeleiding Amsterdam - Spirit – Streetcornerwork 05 2011
RendementScope ©
05 2011
2
Wij kiezen er voor om als onderdeel van de RendementScope© nadrukkelijk ook de input van zowel de gebruikers (jongeren, ouders) als belanghebbenden (maatschappelijk veld / ondernemingen e.d.) te gebruiken. Het draait om méér dan cijfers alleen. Ons onderzoek en de conclusies zullen dus niet alleen steunen op secundaire analyses en deskundigen visies.
We kijken naar:
RendementScope ©
05 2011
3
Stappen / aanpak
/ voorbeeld
1. Vaststelling van de doelstelling van onderzoek Beschrijving: opdracht; wat wil opdrachtgever weten. Hoe is project / traject / dienst ingericht: aanleiding / doelstelling, projectpartners, selectie deelnemers, begeleidingstraject, kosten, e.d. Wat verwachten de opdrachtgever en de Stakeholders. 2. Informatieverzameling Deskresearch: vaststellen / verzamelen van benodigde documentatie Interviews met: o de jongeren ; en met ouders / verzorgers o in gesprek / korte interviews met externe partners / professionals. 3. Het model RendementScope©. Beoordeling: maatschappelijke investeringen en rendement. Inhoudelijk: vergelijking: Pre-fase > TRAJECT > Na-traject > En dan Traject. o De kracht van de Rendementscope zit in het betrekken van de Pre-fase en het zogenoemde En-dan-traject. De Pre-fase: in kaart brengen waar jongere vandaan komt (historie), welke instanties zich (al) hebben beziggehouden met de jongere (tijdsinvestering, kosten), wat de complexiteit is van de situatie. Hiermee bepalen we het zogenoemde “gewicht” waarmee de jongere het traject ingaat. Daarmee wordt een reëel beeld gegeven waar het traject aan bij kan dragen / iets kan betekenen. Cruciaal om te bepalen met welke riemen (investeringen) de instantie kan en moet roeien. En-dan-traject: veel instanties hebben geen zicht op waar de jongere op de langere termijn naar toe is gegaan. Het brengt in beeld wat het (mogelijke) lange-termijn-effect is van het traject. Welke transities de jongere heeft doorgemaakt. Wat zijn of haar bijdrage is aan de maatschappij, zowel in sociaal-maatschappelijke als monetariseerbare effecten. De opbrengsten en de lasten in beeld m.b.t. TRAJECT: o Referentiecijfers van andere trajecten. Schaduwmodel: als TRAJECT er niet zou zijn. Model invullen, herleiden naar kosten en baten, en visualiseren Opstellen rapportage “ RendementScope - compact – ‘to the point’.
Kortom: de RendementScope verbindt alle schakels, de keten, binnen het huidige “doorgeefmodel” en brengt deze in kaart. Er wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van bestaande onderzoeken /data. Daarmee is de context van een eventueel rendement van een traject te bepalen.
RendementScope ©
05 2011
4
1 Uit: presentatie Spirit en Streetcornerwork Amsterdam 2011
RendementScope ©
05 2011
5
Partners en voor meer informatie: De RendementScope© is een coproductie van:
Ondiep Zuidzijde 6 3551 BW UTRECHT T: (030) 2627191 E:
[email protected] W: www.labyrinthonderzoek.nl
Rijnsburgerweg 83 2334 BJ Leiden T 071-5190494 E:
[email protected] W: www.ics-advies.nl
Labyrinth Onderzoek & Advies Labyrinth Onderzoek & Advies is actief in vele wijken op het gebied van wijkontwikkeling, maatschappelijk en economisch rendement, wijkeconomie en participatie en daarom bekend met de sector en ontwikkelingen op het gebied van Wonen, Leren en Werken. Labyrinth heeft in de loop der jaren veel deskundigheid opgebouwd in maatschappelijke en multiculturele vraagstukken in aandachtswijken en mist bij veel analyses de input van degenen waar beleid juist voor bedoeld is: de jongere zelf, of de doelgroep zelf. Vandaar dat Labyrinth informatie zoveel mogelijk bij de bron probeert te halen. Labyrinth werkt samen met specialisten die werken op het snijvlak van wetenschap en praktijk. Voor deze vraag werkt Labyrinth samen met de volgende partners op dit thema: Erasmus University /Ardensgroep en CPI.
Frank Köster ICS-Advies Innovatie, Communicatie Strategie. Frank Köster werkt voor de sectoren Wonen – Onderwijs – Zorg – Arbeidsmarkt. Als innovator en proces- /projectmanager voor publieke en private partijen (woningcorporaties, gemeenten, Ministeries, SEV, Onderwijsinstellingen, Zorgsector e.o.) Hij ontwikkelt vaak vanuit het wonen innovatieve concepten met en voor deze sectoren. Oplossingen liggen in het verbinden van maatschappelijke vraagstukken. Vanuit diverse functies (directie /interim management / Toezicht /Onderzoek) bij overheden en woningcorporaties in Nederland en Engeland heeft ICS-Advies ruime expertise opgebouwd als het gaat om Strategische Samenwerkingsverbanden, positionering van organisaties, WoonMarketing concepten, Aanbodmodellen, Consumentenmarkt en concepten zoals WerkHotel /Talent voor Zorg. © Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag - door iemand anders dan de opdrachtgever - worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. mei 2011
RendementScope ©
05 2011
6
