Voordracht Onno Bakker, Cultuurwerf 26-11-15 Vissingen, stadhuis
Geachte aanwezigen, raadsleden, inwoners van Vlissingen, Souburg en Ritthem en alle andere geïnteresseerden. Graag wil ik u in een kleine tien minuten meenemen, waar wij voor staan en wat wij belangrijk vinden, niet voor onszelf, maar voor de inwoners, bedrijven en bezoekers van Vlissingen. Met de titel van onze bijdrage ‘Geen Stad Zonder Cultuur Geen Stad: de onmeetbare waarde van kunst & cultuur’, willen wij aangeven dat de waarde van kunst en cultuur zich niet laat vangen in geld, in financieel gewin/resultaten, maar een hoger doel nastreeft: de manier waarop wij betekenis geven aan ons leven.
Ik sta hier met dubbel gevoel. Heel graag zou ik hier als Cultuurwerf een opgetogen verhaal vertellen over wat wij met ons culturele aanbod bij de inwoners en bezoekers van deze mooie stad teweeg brengen. Maar de realiteit is dat ik niet weet hoe lang we dat nog kunnen doen. Immers in de plannen wordt Cultuurwerf de komende jaren koud weggesaneerd en komt daarmee een einde een lange traditie van Vlissingen als beeldende kunststad, aan 45 jaar poppodium De Piek en ook aan de spraakmakende festivals die wij organiseren. Want laat ik meteen duidelijk zijn: het is een illusie te denken dat dit bezuinigingsbeleid ZONDER consequenties blijft. Maar erger is eigenlijk de illusie dat inwoners van Vlissingen bijna zouden denken dat bezuinigingen op cultuur de problemen van Vlissingen oplost. Dat dit niet zo is weet u, geachte aanwezigen, natuurlijk al lang. Sterker nog wij denken zelfs dat de ingrijpende bezuinigingen op cultuur op de korte en lange termijn ook geen echte bezuinigingen zijn. Gebouwen komen leeg te staan, toeristen zullen de stad minder aantrekkelijk vinden, festivals gaan minder bezoekers trekken, inwoners en toekomstige inwoners zullen zich afvragen wat Vlissingen nog te bieden heeft en jonge mensen krijgen geen handvatten om deze complexe wereld te bevatten.
Laat er geen misverstand over bestaan dat wij als Cultuurwerf ons steentje willen bijdragen aan de moeilijke financiële positie waarin Vlissingen zich bevindt. Bezuinigingen veroorzaken hoe dan ook dynamiek en daar kan niemand op tegen zijn. Maar, wij kunnen toch niet aan de indruk ontkomen dat voor deze gemeente kunst & cultuur, slechts gezien wordt als vervelende en onnodige kostenpost. Het lijkt erop dat degene die ZONDER subsidie iets organiseert de nieuwe held is en wij de paria’s. En zonder blikken of blozen worden allerlei initiatieven, activiteiten en festivals op de hoop van kunst & cultuur gegooid. Kunst & cultuur is niet iets uit een catalogusgidsje. Als wij iets doen, dan doen we dat omdat we iets te weeg willen brengen, iets willen creëren, iets een kans geven om gezien of gehoord te worden. Dan 1
denken wij niet meteen aan de hoogste bezoekersaantallen, meeste bieromzet of iets dat van iedereen op Facebook een duim krijgt. U kent ons natuurlijk van de spektakelstukken, het straattheater en grote optredens, maar er is meer, veel meer: Afgelopen jaar stond bij Festival Onderstroom de voorstelling Toxic: een voorstelling gemaakt door professionele acteurs samen met gehandicapten hier uit Vlissingen. Om te laten zien dat mensen met een handicap er ook gewoon bijhoren. We noemen dat inclusie, iets wat door de overheid met haar nieuwe participatiewet gestimuleerd wordt.
Of de voorstelling De Vlucht, over het verhaal van een neergestorte piloot, gespeeld op Uncle Beach als historische plek; Of Gluren: een museale wandeling langs de huiskamers van gewone inwoners van Vlissingen, waardoor je beseft dat de belangrijkste kunstschatten van emotionele waarde gewoon bij je thuis staan; Of talenten de kans geven om uit te groeien tot de nieuwe Blofs of Racoons, hier de jonge honden van de groep Peer in De Piek; Dit is voor vele het bekende beeld van Bevrijdingsfestival Zeeland, maar er is veel meer: bijvoorbeeld een 4 mei programma, colleges en de dialoog wat vrijheid voor ons betekent, hier bijvoorbeeld ‘speeddaten’ tussen jongeren en een veteraan uit Bosnië; En dit jongetje dat vraagt aan de veteraan waarom hij zo’n raar petje draagt. En tenslotte de exposities in deWillem3 waarbij veel schoolkinderen voor een eerste keer in aanraking komen met de soms betoverende wereld van beeldende kunst.
De rode draad tussen deze voorbeelden is dat ze niet kant en klaar op de plank liggen, dat wij daar soms maanden mee bezig zijn, dat wij mensen de kans geven hun ideeën vorm te geven en steeds opnieuw de verhalen van deze stad te vertellen in een nieuwe ervaring. Wij willen de ziel en kleur van het leven van deze stad laten zien. Wij willen dat mensen zich verrijken, zich vermaken, verrast worden, zich verbonden voelen met elkaar en met de identiteit van deze stad. Voor iedereen: arm en rijk, jong of oud, voor hoog of laag opgeleid, gelovig of niet en van hier of ergens ver vandaan. Wij willen graag dat Vlissingen een broedplaats blijft, dat past bij een eigenwijze stad zonder gevestigde orde, een stad vol verhalen over haar rijke geschiedenis en een mooie toekomst.
Is dat een luxe? Nee, degene die alle recente gebeurtenissen in Europa en daarbuiten volgt, weet hoe ongelofelijk belangrijk een open samenleving is, met mensen die stevige wortels hebben, je geschiedenis te kennen en de ruimte te bieden voor anders zijn en anders denken. Aan alle mensen die met hun eigen karakter meedoen in de samenleving en er een bijdrage aan leveren.
2
Vlissingen heeft gelukkig ambities. Vlissingen wil graag een stad zijn dat nieuwe inwoners aantrekt om zo onder andere het Scheldekwartier te kunnen bebouwen; mariniers een thuis geven, een studentenstad zijn met een voor studenten aantrekkelijke leefomgeving; een stad zijn dat nieuwe bedrijvigheid aantrekt, zoals innovatieve bedrijven op de kenniswerf. Vlissingen wil ook meer toeristen trekken. En -niet onbelangrijk- een fijne stad zijn voor haar eigen inwoners om te wonen en leven. Zonder een kwalitatief kunst & cultuuraanbod is dat een kansloze missie. Wij zijn als Cultuurwerf, en dat klinkt gek in deze tijden, super trots dat wij subsidie mogen ontvangen. Trots omdat wij als cultureel ondernemer elke euro subsidie in de stad steken en de stad daarmee beter maken, leefbaarder en de mensen rijker. Wij zien subsidie niet als een kostenpost, maar als een investering in datgene wat je als samenleving belangrijk vindt. Een filosofie die in Frankrijk al eeuwen geldt. Wij hebben –zoals u weet- bepaald niet stilgezeten in de afgelopen jaren: -
Wij hebben aanzienlijk op onze kosten bespaard: op kantoorkosten, op kosten voor huisvesting door in te trekken bij het muZEEum, door personeel te delen of te minderen
-
Wij hebben van de Piek, zoals de opdracht was van de raad, een frisse tent gemaakt met steeds meer gebruikers en een steeds betere exploitatie
-
Wij realiseren steeds meer eigen inkomsten: uit meer betaalde voorstellingen, uit sponsorinkomsten, uit inkomsten van drank & eten, uit verhuur van De Piek aan nieuwe culturele initiatieven.
-
Wij zoeken samenwerking met andere culturele instellingen: met onder andere het muZEEum, met collega poppodium uit Middelburg De Spot, met Kunsteducatie Walcheren en wellicht in de toekomst de Muziekschool.
Allemaal erop gericht om het programma op peil te houden, tegen zo laag mogelijke kosten.
Is dat genoeg om de bezuinigingen op te vangen? Nee, bij lange na niet. U verwacht misschien dat wij als Cultuurwerf weer een Houdini act zullen uitvoeren, maar ik kan u verzekeren, met 0 euro komt ook Houdini niet meer boven water. Een aantal ingrijpende gevolgen: -
Per 1 januari sluit de Willem3: een landelijk en lokaal gewaardeerde expositieruimte voor hedendaagse kunst met een historie van 35 jaar.
-
Poppodium De Piek zal -na 45 jaar- in 2017 haar deuren sluiten, omdat een gebouw met 0 euro subsidie niet te exploiteren is. Dat lukt geen enkel poppodium in Nederland;
-
Fondsen zullen ons geen geld meer geven als de gemeente er zelf geen cent in wil steken en bedrijven zijn -merken wij- terughoudend om het gat van de gemeente te compenseren;
3
-
Festival Onderstroom zal in een paar jaar verworden tot een mini versie, waar wij van verwachten dat we grote bezoekersstromen kwijt zullen raken, omdat wij geen onderscheidend programma meer kunnen bieden; en
-
Wij zullen een groot deel van vooral het inhoudelijke programma van Bevrijdingsfestival Zeeland moeten schrappen, want dat kost tijd en inspanning, dus geen scholentour meer, geen Vrijheidscolleges, Van Randwijklezing, Plein van de Vrijheid of talentenpodia, maar een plat volksfeest zonder ziel en verdieping.
In 2019, als wij als Cultuurwerf allang zijn overleden, is er een festivalfonds waaruit drie festivals een aanvraag mogen doen. Maar hoe en door wie dat dan georganiseerd moet worden staat er niet bij. Het gaat niet alleen om programmering, maar ook om professionaliteit op gebied van veiligheid, financiën en continuïteit.
Ik schets een somber beeld, maar ik kan het helaas niet mooier maken dan het is. Is er dan geen enkel perspectief? Jazeker is dat er wel. Nieuwe initiatieven zullen altijd blijven ontstaan, maar waarom iets weggooien dat jaar in-jaar uit kwaliteit heeft, onderdeel is van het collectieve erfgoed van Vlissingen en veel meer beidt dan een éénmalig feestje. Wij zijn bereid tot het uiterste te gaan en dat doen we al. De keuze aan de gemeente is: bezuinigen tot het bittere eind of de stad toekomst perspectief geven. Wat vragen wij de gemeente: -
Neem de-misschien soms- onmeetbare waarde van kunst & cultuur serieus; en
-
Neem dan de culturele kwaliteit en continuïteit als uitgangspunt voor cultuurbeleid
-
Geef culturele festivals de armslag om niet alleen op enkele dagen betekenis te hebben, maar het hele jaar rond actief te kunnen zijn en zo als springplank of podium te kunnen dienen.
-
Geef ons de ruimte om een kleine maar professionele organisatie te behouden, die de beste festivals van Zeeland kan blijven organiseren.
-
Denk met ons mee hoe een uniek podium als De Piek, een rol kan spelen in muziekonderwijs, talentontwikkeling en plek voor iets anders dan mainstream.
Wij hebben op alle punten constructieve voorstellen, maar dat kan niet als de gemeente star blijft vasthouden aan de nullijn voor Cultuurwerf.
Voor de Willem3 is het te laat en dat is jammer. De expositie van de Zeeuws Vlaamse kunstenaar Johnny Beerens trok pas nog in krap 5 weken tijd 2.500 bezoekers. Laat Vlissingen niet verworden tot een mistroostig, grijs en ongezellig provinciestadje, waar nog alleen de mooie herinneringen aan vroeger leven. 4
Dank voor uw aandacht en graag hoor ik of er nog vragen zijn.
5
