Creatieve processen Je kunt creatieve processen in een vijftal fasen weergeven: Voorbereiding Heeft te maken met analyseren, gegevens verzamelen, patronen herkennen, ideeën uitproberen en veronderstellingen kritisch bekijken. Frustratie Dient zich aan wanneer we niet in staat zijn het probleem op te lossen, wanneer we ons verveeld, geïrriteerd of wanhopig voelen en aan onszelf twijfelen. Incubatie Wil zeggen dat we onze pogingen staken en de zaak voorlopig overlaten aan ons onbewuste. Inzicht Is de inspiratie, de ‘Aha-Erlebnis’, het moment dat we doorgaans associëren met creativiteit. Uitwerking Behelst het toetsen en in de praktijk brengen van de verkregen inzichten. 1.
Voorbereiding
‘Geniaal zijn,’ zei Edison, ‘is één procent inspiratie en negenennegentig procent transpiratie.’ Diep in ons hart weten we echter dat wanneer we iets tot stand hebben gebracht waarop we trots zijn, de kwaliteit het resultaat is van de tijd en de energie die we er hebben ingestoken, en niet alleen van een onverwachte ingeving. En we weten ook dat dit voorbereidende werk ons veel plezier en voldoening kan geven. Wanneer we een probleem of project oppakken, proberen we er eerst greep op te krijgen, de situatie in te schatten en doeleinden vast te stellen. Verzamelen van alle benodigde informatie en het op een rijtje zetten van wat we al weten over het onderwerp. Als we er al langer belangstelling voor hadden zal er waarschijnlijk al heel veel, deels vage, informatie over zijn opgeslagen in ons achterhoofd. Hoe meer we over het probleem nadenken, des te meer opgeslagen informatie zal er opduiken. Vaak zijn mensen verrast over hoeveel ze al van een bepaald onderwerp afweten. Ook uit andere bronnen kunnen gegevens worden geput: rapporten, artikelen en boeken, andere mensen met ervaring op dat terrein of direct betrokkenen.
Het is ook een bekend gegeven dat naarmate we over meer informatie beschikken ons inzicht in de kern van de zaak zich verdiept; we beginnen te zien waar het werkelijk om draait. Dit grotere inzicht werpt tegelijk vaak een geheel ander licht op de zaak. Soms moeten we het probleem een paar maal
herdefiniëren, om zo stap voor stap tot de essentie te geraken. En misschien komen we er op die manier wel achter dat het werkelijke probleem een geheel ander is dan we aanvankelijk meenden. Het belang van een realistische definiëring van het probleem behoeft eigenlijk geen nadere toelichting. Een ander aspect van de voorbereidende fase is wat je het oplaten van proefballonnetjes zou kunnen noemen: brainstormen over mogelijke oplossingen. Misschien lijkt het probleem wel op een vroeger probleem en kan de toen opgedane ervaring bijdragen aan een oplossing, of schiet ons een mogelijke oplossing te binnen. In deze fase is elk proefballonnetje waardevol. Wel moeten we bedenken dat het slechts proefballonnetjes zijn. Bij uitzondering leidt zo`n proefballonnetje tot een oplossing voor het gehele probleem; in dat geval kunnen we overgaan tot de fase van de uitwerking. Maar in het algemeen zijn zulke proefballonnetjes in de eerste plaats bedoeld om het probleem helder te krijgen. De noodzaak onze vooronderstellingen kritisch onder de loep te nemen. Onbewust zijn we namelijk geconditioneerd door vroegere ervaringen en denkmodellen. Ons denken is geneigd vaste patronen te volgen en die stellen grenzen aan de manier waarop we het probleem benaderen en aan mogelijke oplossingen.
De meer gedetailleerde voorbereiding in deze fase is vooral een zaak van rationele analyse, van het koele, kritische verstand. De meeste managers hebben geleerd problemen helder te definiëren en op grond daarvan doelen te formuleren. Ze weten hoe ze gegevens moeten verzamelen en analyseren. En ze weten ook zeer goed gebruik te maken van vroegere ervaringen. Een groot struikelblok voor velen van ons in deze voorbereidende fase is ons ongeduld. In onze haast om de volgende stap te zetten gunnen we onszelf vaak onvoldoende tijd om de zaak van alle kanten te bekijken. In plaats daarvan hebben we de neiging ons vast te klampen aan mogelijke oplossingen en voortijdig een punt te zetten achter de voorbereidende fase. Terwijl ervaring keer op keer heeft uitgewezen dat de kwaliteit van de uiteindelijke oplossing in de regel wordt bepaald door de tijdsinvestering in de voorbereidende fase. Het is nodig veel tijd uit te trekken voor de voorbereidende fase – vaak zelfs tot driekwart van de beschikbare tijd. In eerste instantie heeft men daar veel moeite mee; men heeft het gevoel dat men kostbare tijd verspilt die eigenlijk zou moeten worden besteed aan het bedenken van een oplossing. Maar deze ‘verspilde’ tijd is cruciaal. Niet alleen krijg je op deze manier een veel dieper inzicht in de aard van het probleem, ook kunnen er in deze fase onverwacht veel geschiktere oplossingen op de proppen komen.
2.
Frustratie
We wezen er al op dat de oplossing van een probleem zich soms aandient in de voorbereidende fase. Een voor de hand liggende oplossing blijkt inderdaad te werken, onze ervaring verschaft ons het antwoord of we krijgen plotseling een ingeving. En sporadisch lost het probleem zichzelf op: we beseffen dat er eigenlijk helemaal geen probleem was. Op andere momenten ligt het probleem, nadat we uitgebreid informatie hebben verzameld, de zaak hebben geanalyseerd en alle mogelijke oplossingen hebben onderzocht, nog steeds onopgelost voor ons. We zitten kort gezegd klem. De traditionele opvatting is dat creativiteit niets van doen heeft met frustratie. Niet in staat zijn een oplossing te bedenken lijkt het tegendeel van creativiteit. Bovendien ervaren we het gevoel van klem zitten vaak als een obstakel voor creativiteit. We zijn het gevoel van frustratie dan ook liever kwijt dan rijk. Een tweede zwaarwegende reden om frustratie te vermijden is dat we ons er ongemakkelijk bij voelen. We voelen ons gespannen, geïrriteerd, boos, ontmoedigd, ontoereikend, verloren, verveeld of heel vaak gewoon moe en lusteloos. Eigenlijk zouden we nu wel een oplossing gevonden moeten hebben. Misschien beginnen we er wel aan te twijfelen of we ooit een bevredigende oplossing zullen vinden. Of denken we dat, als er een oplossing is, we die nooit op tijd zullen vinden. Frustratie geeft een ongemakkelijk gevoel en daarom willen we er zo snel mogelijk vanaf – alhoewel dat, zoals we hieronder zullen zien, niet altijd de juiste instelling is. Een gevoel van persoonlijk falen geven, een sterke neiging om aan onze eigen capaciteiten te twijfelen. We bereiken het punt waarop we geneigd zijn te zeggen: ‘Ik zei het je al, ik ben gewoon niet creatief genoeg.’
Bekwaamheid verbinden wij met aanpakken, prestaties en succes. ‘Klem zitten’ geldt als bewijs van onvermogen. Van Gogh beschrijft hoe frustratie kenmerkend was voor zijn hele leven. Voor velen van ons is het dan ook een openbaring te beseffen dat het wel degelijk zo is. Het kan een signaal zijn dat er iets ontbreekt, dat we nog iets anders moeten doen. Misschien zijn er kanten aan de zaak die we over het hoofd hebben gezien; of hebben bepaalde veronderstellingen ons de verkeerde richting gewezen; misschien moeten we er gewoon nog een nachtje over slapen. Zo bezien is frustratie een zeer belangrijk, leerzaam en productie onderdeel van het creatieve proces. Op dit punt is het belangrijk onderscheid te maken tussen wat je ‘primaire’ en ‘secundaire’ emoties zou kunnen noemen. Een primaire emotie beschrijft een feitelijke ervaring van iemand; het gevoel ‘ik kan het probleem niet oplossen’ kan feitelijk juist zijn. Misschien beschikken we niet over de benodigde kennis en vaardigheden; misschien ontbreekt er cruciale informatie; misschien hebben we hulp nodig van mensen die specifiek deskundig zijn. Secundaire emoties daarentegen zijn de ware boosdoeners. Ze zijn gebaseerd op onze neurotische angsten uit het verleden en weerspiegelen doorgaans zelftwijfel. Een uit een secundaire emotie voortvloeiend ‘ik kan het niet’ is wellicht alleen maar een kleinering van onszelf, een ingesleten neiging niet te geloven in de eigen capaciteiten. Zulke reacties zijn zelden valide en ze bevorderen de creativiteit zeker niet. Dat zijn de gevoelens waar we ons overheen moeten zetten.
Anders dan de voorbereidende fase, hetgeen een weloverwogen proces is, kunnen we de frustratie niet te lijf gaan met mentale vaardigheden en technieken. Daarom ook wordt ze vaak verkeerd begrepen en veroordeeld. Een periode van frustratie is het moment bij uitstek om te vertrouwen op het creatieve proces – en op onszelf. Maar in ons verlangen de frustratie de baas te worden beletten we onszelf haar te zien voor wat ze is – een signaal om te stoppen – te stoppen met forceren, met ‘doen’ en in plaats daarvan te luisteren. Iets ‘doen’ verergert de zaak hoogstwaarschijnlijk alleen maar. We moeten frustratie leren herkennen als onderdeel van het creatieve proces. Erkenning van onze gevoelens van frustratie kan ons helpen ze in het juiste perspectief te zien, namelijk als signalen om naar te luisteren in plaats van als ongewenste blokkades. Ons in plaats daarvan afvragen: ‘Wat ontbreekt er mogelijk?’, ‘Wat heb ik verder nog nodig?’, ‘Hoe zal ik, nu ik klem zit, verder gaan?’ 3.
Incubatie
Soms zet een onverwachte vraag of een vermoeden ons op het juiste spoor. Ideeën hebben vaak een ‘broedperiode’ nodig om te kunnen rijpen. Het speelt zich af op onbewust niveau. Deze incubatie is het moment om eventjes niet bewust over het probleem te denken, het voor een ogenblik met rust te laten. Het is het moment voor iets geheel anders. Nadat we er ‘een nachtje over hebben geslapen’ kijken we er misschien anders tegenaan of komen we met nieuwe ideeën op de proppen. Incubatie kan een zaak zijn van heel korte duur, wanneer we bijvoorbeeld pauzeren voor een kopje koffie, of van lange duur, wanneer we een vakantie inlassen of ons een week lang op iets anders concentreren.
Hoe dan ook, de essentie van zo’n incubatieperiode is dat we stoppen met denken over het probleem en met het zoeken naar oplossingen. We schrappen het probleem tijdelijk uit het bewustzijn. Dat betekent niet dat we er definitief een punt achter hebben gezet, al is dat gevoelsmatig vaak wel zo. In onze op efficiency georiënteerde cultuur geldt een stap achteruit zetten en iets anders gaan doen bovendien als ‘tijdverspilling’. Deze onbewuste incubatie kan echter wonderen verrichten. De meest gebruikelijke en misschien minst zichtbare vorm van incubatie is simpelweg een ander karweitje gaan doen. Door het probleem even te laten voor wat het is, zetten we dieperliggende gebieden van onze geest aan het werk, die onze ogen kunnen openen voor dingen die we niet konden zien zolang we bewust over het probleem nadachten of gevangen zaten in frustratie. Op welke manier kun je een incubatietijd vormgeven?
Wanneer we onder druk staan lijkt iedere minuut kostbaar. Terwijl de kans groot is dat wanneer een bepaalde opdracht niet soepel en snel verloopt dat juist komt doordat we onszelf voor de voeten lopen. Feit is dat dit waarschijnlijk juist de momenten zij dat we het ons niet kunnen veroorloven geen stap terug te doen. En zelfs al weten we dat een incubatieperiode precies is waaraan we behoefte hebben, dan moeten we nog rekening houden met anderen die zo’n adempauze als blijk van luiheid beschouwen. Dat kan met name een probleem zijn in bedrijven waar een sfeer heerst van ‘we betalen je om te werken, niet om te dromen!’ Er zijn echter organisaties die de waarde van zo’n incubatieperiode beginnen in te zien. 3M stuurt haar medewerkers wekelijks met zakgeld een uur in werktijd naar buiten zodat ze geestelijk de ruimte krijgen voor creativiteit. De medewerkers kunnen voor vijf euro een biertje in de kroeg gaan drinken maar ze kunnen ook met een ijsje in het park gaan zitten. Een Britse televisiemaatschappij bijvoorbeeld stelt talentvolle jonge documentatiemakers in de gelegenheid zich een paar dagen terug te trekken op het platteland om op hun ideeën te ‘broeden’ alvorens daadwerkelijk aan de slag te gaan. Deze bescheiden investering betaalt zichzelf terug in de rijkdom aan ideeën die een paar dagen van eenzame wandelingen opleveren. Creativiteit is veel meer een zaak van het onbewuste dan van het bewustzijn. Onze grootste kracht ligt niet zozeer in onze bewuste kennis, maar in onze innerlijke kennis. 4.
Inzicht
De essentie van creativiteit is de geboorte van iets nieuws. Losse ideeën blijken plotseling in elkaar te schuiven en daaruit ontstaat een nieuw idee. We krijgen een plotseling inzicht. Er opent zich een nieuw perspectief dat nieuwe mogelijkheden onthult. Dit is de fase van het creatieve proces die we het gemakkelijkst associëren met creativiteit en die ons het meest aanspreekt. Maar wanneer we creativiteit beperkt zien tot dit ene moment van inspiratie maken we onszelf vleugellam. We kunnen niets doen om een inzicht tevoorschijn te toveren – het lijkt uit de lucht te komen vallen. Wanneer we er op gaan zitten wachten zijn we het machteloze slachtoffer van het proces – en gebeurt er misschien wel niets. De creatieve persoon beseft dat, al lijkt het inzicht dan uit de lucht te komen vallen, het in feite voortvloeit uit al het voorafgaande. De voorbereiding, het wikken en wegen van een probleem, het analyseren van gegevens, het doordringen tot de kern van het probleem, de frustratie en de signalen om innerlijke gevoelens te raadplegen en het onbewuste proces tijdens de incubatiefase helpen stuk voor stuk de voedingsbodem te creëren voor zo’n ontkiemend inzicht.
Soms krijgen we een inzicht tijdens de voorbereidende fase; het denken over het probleem is al voldoende om ons op het juiste spoor te zetten. Sporadisch levert frustratie een inzicht op, maar in de regel sluit onze geestesstaat in deze fase een doorbraak uit. De meeste inzichten komen tijdens of vlak na een periode van incubatie. Wanneer je mensen vraagt waar of wanneer ze hun beste ideeën krijgen luidt het antwoord meestal: in bad of onder de douche, in bed, voor het slapen gaan of tijdens
het ontwaken, op de w.c., tijdens het uitlaten van de hond, in de kroeg, na het vrijen of tijdens het joggen. Voor al deze situaties geldt dat we op dat moment niet ‘werken’. Gewoonlijk doen we dan iets dat helemaal los staat van het probleem en voelen we ons ontspannen. In veel gevallen hullen inzichten zich eerder in beelden dan in woorden. De betekenis van een nieuw inzicht is groter en ingrijpender naarmate het een synthese is van meer brokstukjes informatie. Omdat inzicht de fase in het creatieve proces is die de meeste mensen graag een handje zouden willen helpen, zijn talloze technieken ontwikkeld, zoals brainstormen, mindmappen etc. Deze kunnen zeker nieuwe ideeën stimuleren, maar bieden geen panklare oplossingen voor ontbrekende creativiteit. De effectiviteit ervan hangt af van de hoeveelheid voorbereidend werk waartoe we bereid zijn en van de bereidheid niet alleen het rationele verstand als heilig te beschouwen. Ze kunnen een waardevolle rol spelen in het creatieve proces maar kunnen ons evenzeer van de wal in de sloot helpen. We kunnen het niet forceren en toch overkomt het ons. We zeggen: we ‘kregen’ een inzicht. Het is een moment van inspiratie, een ingeving. Inzicht creëer je niet, je kunt er voor open staan. De sleutel tot inzicht is een ontvankelijke bewustzijnstoestand. In deze fase is zelfvertrouwen dus een wezenlijke voorwaarde. Zogenoemd ‘creatieve’ mensen zijn niet creatief omdat ze meer ideeën hebben, maar omdat ze vertrouwen stellen in hun ideeën en bereid zijn ze te onderzoeken. Anderen zijn geneigd ze af te wijzen: ‘O, dat was alleen maar een ideetje – het zal wel niets zijn.’ 5.
Uitwerking
Een inzicht hebben is één ding, er concrete vorm aan geven een tweede. Velen van ons hebben diepgaande schoonheidservaringen en momenten van intense levensvreugde gekend, maar het kan maanden van hard werken vergen om ze te vertalen in de woorden van Blake of Shakespeare. Heel veel mensen droomden wellicht van een succesvolle app of online programma maar het was o.a. Mark Zuckerberg die daar aardig in geslaagd is. Deze fase van het ‘uitwerken’ van een inzicht – er een voor de buitenwereld waarneembare vorm aan geven – is een wezenlijk onderdeel van creativiteit. Wanneer de uitwerking achterwege blijft, blijft het creatieve proces onvoltooid. Niet het aantal vindingrijke ideeën maakt iemand ‘creatief’, maar het aantal ideeën dat een concrete uitwerking krijgt. Dat is het kenmerk van een werkelijk creatieve manager: de bereidheid zijn briljante ideeën handen en voeten te geven. We krijgen elke dag talloze nieuwe ideeën, maar de meeste blijven onvruchtbaar omdat we onvoldoende aandacht schenken aan hun praktische toepassing. Bij de uitwerking kun je twee fasen onderscheiden: Ten eerste het ‘toetsen’ van het inzicht. Dit toetsen kan een kwestie van seconden zijn, of maanden vergen van analyseren en checken van mogelijke consequenties. In deze fase blijkt een ogenschijnlijk briljant idee vaak door de mand te vallen. Misschien moeten we teruggaan naar de incubatiefase of vallen we weer ten prooi aan frustratie. Misschien realiseren we ons dat er meer voorbereiding nodig is; dat we de opgave nog eens goed moeten bestuderen, meer gegevens moeten verzamelen of meer duidelijkheid moeten verkrijgen over onze doelstellingen. Dan wacht ons het tweede deel van de uitwerkingsfase – de tenuitvoerlegging (implementatie). Deze fase kan kort zijn: het invullen van een antwoord in een kruiswoordraadsel bijvoorbeeld vergt een of twee seconden. Of ze kan ons langdurig bezighouden: het opzetten van een nieuwe managementstructuur bijvoorbeeld kan diep ingrijpen in de dagelijkse gang van zaken. Implementatie is een fase waarin vaardigheden, kennis, ervaring, talenten en hulpmiddelen essentieel zijn.
Een creatieve manager moet - over communicatieve eigenschappen beschikken, - inzicht hebben in persoonlijke motivaties en individuele sterke en zwakke punten, - zich openstellen voor zijn eigen gevoelens, - uit ervaring weten welke aanpak succesvol kan zijn, - leiding kunnen geven en medewerkers kunnen bezielen, om succesvol veranderingen te kunnen aanbrengen. In de voorbereidende fase stond het probleem centraal; nu, bij de implementatie, staat het inzicht centraal. De dans van ‘bewust’ en ‘onbewust’ is weerspiegeld in een dans tussen de beide hersenhelften. De linker hersenhelft blijkt met name goed te zijn in logisch denken, rekenen, taal, spreken en schrijven, het analyseren van wat we horen en lezen, en denken in woorden. De rechterhelft van de hersenen daarentegen kan beter uit de voeten met het leggen van verbanden en visueel-ruimtelijke opdrachten, zoals het herkennen van vormen en patronen, en tekenen. Ervan uitgaande dat zowel het voorstellingsvermogen als het vermogen om verbanden te leggen vooral geassocieerd worden met de rechter hersenhelft en deze vermogens een grote rol spelen bij het ontstaan van nieuwe ideeën, is geopperd dat de rechter hersenhelft de zetel van de creativiteit is. De werking tussen beide hersenhelften Wat betreft de inzicht-fase speelt de rechter hersenhelft wellicht inderdaad een belangrijke rol, maar wanneer we daaruit concluderen dat creativiteit geheel en al een zaak is van de rechter hersenhelft, zien we creativiteit ten onrechte als een plotseling moment van inzicht in plaats van een proces waarvan inzicht slechts een – weliswaar essentiële – fase is. ‘Voorbereiding’ concentreert zich op analyse, het verzamelen van gegevens, logisch denken en begrijpen en gebruikt daarmee functies die we in verband brengen met de rechter hersenhelft. Tijdens de ‘incubatie’, waarbij het bewustzijn tijdelijk op non-actief wordt gesteld, is het moeilijk te zeggen welke hersenhelft domineert – waarschijnlijk zijn beide er even nauw bij betrokken. ‘Inzicht” wordt zoals gezegd vooral in verband gebracht met de rechter hersenhelft, terwijl ‘uitwerking’ ons weer bij de logische, analytische, verbale denkprocessen brengt die we in verband brengen met de linker hersenhelft.
Creatieve technieken Osborns vragenlijst 1.
Andere toepassingsmogelijkheden Nieuwe mogelijkheden om het te gebruiken zoals het is Andere toepassingen als het veranderd wordt
2.
Aanpassen Is er iets dat hierop lijkt Welk ander idee wordt daardoor gesuggereerd Levert het verleden een parallel Wat kan ik overnemen of namaken Op wie moet ik letten
3.
Wijzigen Een nieuwe draai Betekenis, kleur, beweging, geur, vorm wijzigen Andere wijzigingen
4.
Vergroten Wat toe te voegen Meer tijd Grotere frequentie Sterker Groter Dikker Waardevoller Een extra ingrediënt Verdubbelen Verveelvoudigen Overdrijven
5.
Verkleinen Wat te vervangen Kleiner Geconcentreerd Miniatuur Lager Korter Lichter Weglaten Stroomlijnen Splitsen
6.
Vervangen Wie anders Wat anders Ander ingrediënt Ander materiaal Ander proces Andere aandrijving Andere plaats Andere aanpak
Andere toon
7.
Een nieuwe rangschikking maken Onderdelen verwisselen Ander patroon Andere lay-out Andere volgorde Oorzaak en gevolg verwisselen Tempo veranderen Tijdschema veranderen
8.
Omdraaien Positief en negatief wisselen Tegengestelden Achterstevoren draaien Ondersteboven plaatsen Rollen veranderen Andere wang toekennen
9.
Combineren Een mixture, collage, assortiment, ensemble Eenheden combineren Doeleinden combineren Thema’s combineren Ideeën combineren
5 W’s en 1 H-methode Doel: Achterhalen of uw probleem duidelijker, scherper, meer to-the-point geformuleerd kan worden. Stappen: 1. Schrijf uw probleemstelling op 2. Ondervraag uzelf met het woord “Wie”.
“Wie...?”
3. Ondervraag uzelf met het woord “Wat”.
“Wat...?”
4. Ondervraag uzelf met het woord “Waar”.
“Waar...?”
5. Ondervraag uzelf met het woord “Wanneer”.
“Wanneer...?”
6. Ondervraag uzelf met het woord “Waarom”.
“Waarom...?”
7. Ondervraag uzelf met het woord “Hoe”.
“Hoe...?”
8. Selecteer nu de meest bruikbare probleemstellingen om mee verder te werken. Ter illustratie: 1.
Probleemstelling: “Hoe krijg je medewerkers gemotiveerd?”
2.
Wie moet er gemotiveerd worden? Wie kan me helpen medewerkers te motiveren? Wie zijn die medewerkers die gemotiveerd moeten worden?
3.
Wat kan ik er aan doen? Wat heb ik voor mogelijkheden? Wat kunnen de wel-gemotiveerde medewerkers doen?
4.
Waar haal ik gemotiveerde medewerkers vandaan? Waar vind je gemotiveerde medewerkers?
5.
Wanneer moet ik medewerkers motiveren? Wanneer kan ik het best beginnen medewerkers te motiveren?
6.
Waarom wil ik medewerkers motiveren? Waarom zijn ze niet gemotiveerd?
7.
Hoe kan ik medewerkers motiveren? Hoe vind ik gemotiveerde medewerkers?
Knelpuntenanalyse Stappenmodel voor het oplossen van knelpunten Het 8-stappen-model is een eenvoudig hulpmiddel om je voor te bereiden op het melden en oplossen van knelpunten: SITUATIESCHETS:
Omschrijf de precieze situatie zoals die op dit moment is. Omschrijf hierbij dus een te verbeteren situatie.
PROBLEEMSCHETS:
Omschrijf het precieze probleem dat je hebt met de situatie zoals die nu is.
OORZAKEN:
Noteer wat volgens jou de oorzaken van het probleem zijn. Je kunt namelijk moeilijk oplossingen bedenken als je de oorzaken niet kent. We moeten de oorzaken oplossen en niet de gevolgen.
GEVOLGEN:
Noteer de gevolgen van het probleem en noem daarbij een paar voorvallen uit de praktijk (= je bewijsvoering).
MOGELIJKE OPLOSSINGEN:
Bedenk een aantal mogelijke oplossingen. Doe dat "brainstormsgewijs", d.w.z. laat je gedachten de vrije loop en zet ze op papier.
MEEST HAALBARE OPLOSSING:
Bepaal voor jezelf de meest haalbare oplossing binnen de eigen organisatie. Je kent je eigen organisatie en collega's namelijk het beste. Sommige oplossingen zijn binnen jouw organisatie en bij het type collega's die je hebt niet haalbaar en sommige juist wel.
TE VERWACHTEN TEGENREACTIES:
Als je weet aan welke personen binnen de organisatie je de kritiek en de suggesties voor een oplossing gaat vertellen, dan kun je vaak de te verwachten tegenreakties op jouw voorstel voorspellen.
WAT ZEG IK DAAROP:
Als je de te verwachten tegenreakties op papier hebt gezet, is het voor jou vrij eenvoudig om voor te bereiden wat je daarop zult zeggen.
Brainwriting Stappen 1.
Probleemformulering. De groep formuleert gezamenlijk wat het centrale probleem is. Het moet de vorm krijgen: Hoe kunnen we … Op welke manieren kun je …
2.
Individueel nadenken en alle mogelijke oplossingen opschrijven (hoe meer hoe beter).
3.
Nieuw papier: in drie kolommen verdelen; problemen bovenaan zetten; in elke kolom èèn oplossing schrijven – papier doorgeven.
4.
Onder elke kolom nieuwe suggestie zetten (raadpleeg eventueel eigen lijst).
5.
Papier doorgeven tot u uw eigen vel papier weer terug heeft.
6.
Oogsten. Vertel uw groep welke drie suggesties u het best vindt.
